Epidemiologji

Disa koncepte epidemiologjike mbi semundjen.

Emeli Met’hoxha Oliana Muca

Elementet qe percaktojne semundshmerine

• 1.Agjenti (faktoret e ushqyerjes,

kimike,fizike,infektive)

• 2.Pritesi (faktoret
gjenetike,mosha,gjinia,grupi
etnik,gjendja psikoemocionale,
imuniteti , semundje ekzistuese , stili I
jeteses)

• 3.Mjedisi (mjedisi fizik, biologjik,

socio-ekonomik)
 Agjenti (faktori etiologjik)

Infektive

Baktere (tuberkulozi, Protozoare ( malaria Metazoare (shistozomiaza,

Kerpudha (histoplasmoza) Viruse (poliomieliti, HIV) Rikecie ( lyme)
sifilizi) ,amebiaza) oksiuriaza)

Alergjene (medikamente, pluhura

Kimike Lende toksike( CO ,CO2)
 Agjenti (faktori etiologjik)

Mbi-ushqyerje (trigliceridet,
kolesteroli)

Faktoret e ushqyerjes

Nen-ushqyerje
(proteina,vitamina)

Fizike (kontaminim me rrezatim, ndotja akustike )

Pritesi
• Gjentika ( talasemi, drepanocitoza)
• Mosha (demenca , ateroskleroza koronare)
• Gjinia (tumoret e prostates/ gjirit)
• Etniciteti
• Gjendja psiko-emocionale(puberteti, shtatezania)
• Gjendja imunologjike (hiper/hiposensitiviteti)
• Semundja ekzistuese ( imuniteti, infeksionet paraprake)
• Stili I jeteses ( higjena, konsumimi I substancave)
 • Fizik
Mjedisi • Biologjik (popullsia, flora,fauna)
• Socio-ekonomik (punesimi, urbanizimi, zhvillimit ekonomik)
Epidemite e semundjeve
te transmetueshme

Epidemi qe shkaktohen nga nje burim I

perbashket
a) Pikesore ( intoksikacionet ushqimore)
b) Periodike (epidemite hidrike)

Epidemi qe shkaktohen nga perhapja e

semundjes nga personi ne person
Ekziston nje porte hyrese , ose agjent
transmetues
 Periudha e inkubacionit

• Intervali mes momentit te hyrjes se agjentit

semundje-shkaktues tek “pritesi” deri ne momentin
e “instalimit” te semundjes.

Faktore percaktues:
• Doza marrese e agjentit infeksioz
• Porta e hyrjes ne organizem
• Pergjigja imunologjike e pritesit
 Kurba epidemike
• Shperndarja e periudhave te inkubacionit te semundjes ne fjithe
individet dhe mediana e kurbes perfaqeson medianen e periudhes se
inkubacionit te epidemise.

Mediana

Numri I rasteve

Koha e ''instalimit''te semundjes per secilin individ

Spektri I semundjes/ gradient infeksioziteti

• Sekuenca e ngjarjve qe ndodhin ne organizmin e njeriut

qe nga momenti I ekspozimit ndaj agjentit deri ne
pasojen perfundimtare.

Faza klinike
Faza subklinike
Agjenti
Konstitucioni
Mjedisi

''instalimi'' Shenjat dhe

Ekspozimi Diagnoza Mjekimi Pasojat
i semundjes simptomat

1.Sherim
2.Keonicizim
3.Komplikacione
4.Vdekje
 Parandalimi shendetesor
• Paresor (Ndermarrja e masave parandaluese te pergjithshme ose
specifike para momentit te “instalimit” te semundjes)

• Dytesor (diagnostifikim dhe trajtimi I hershem, depistime)

• Tretesor (trajtimi me agresiv, ne fazen klinike te semundjes )

• Katersor ( trajtimi palliative, ruajtja e dinjitetit , sherbime psiko-sociale

 Epidemia

• Rritja e incidences se nje semundjeje ne

nje periudhe kohore te caktuar ne
popullate.
 Endemia
• Shfaqja ciklike ose periodike e disa semundjeve ne
popullata apo zona gjeografike te caktuara.(vijne
nga mungesa e lendeve kimike ne perberjen e
tokes.)
 Pandemia

• Epidemi me permasa boterore (HIV AIDS,

COVID19)
Imuniteti I grupit

• Rezistenca e popullates ne teresi

ndaj nje semundjeje te caktuar.
•

• Nga pikepamja e imunizimit

merren parasysh :
• Numri absolut I individeve
• Densiteti I populates
• Shperndarja e popullsise
Kushtet per nje imunitet te mire ne grup

Agjenti duhet te
transmetohet
vetem nga nje
person ne
tjetrin, jo
nepermjet
rrugeve te tjera.
Survejanca epidemiologjike

• Vezhgimi I vazhdueshem I shperndarjes dhe tendencave te

incidences se semundjeve nepermjet mbledhjes analizes dhe
vleresimit sistematik I te dhenave te semundshmerise dhe
vdekshmerise.

• Sistemi I survejances :
• Mbledhje e te dhenave
• Analize e te dhenave
• Diseminim I te dhenave
• Implementim I aktiviteteve parandaluese /trajtuese.
3 tipet e survejances

Tipi Karakteristikat Avantazhe Disavantazhe

Aktive Mbledhje active e rasteve Te dhenat jane me te E kushtueshme
te semundjeve nga sakta
punonjesit e sherbimeve
shendetesore.
Pasive Raportimet e rasteve Shume ekonomike Te dhenat nenvleresojne
perfitohen ne menyre madhesine reale te
passive periodike nga semundshmerise ne
regjistrat mjekesore popullate
Sentinele Raportimi qofte edhe I nje Shume ekonomike E perdorshme vetem per
rasti sherben si sinjal semundje te caktuara/
alarmi per punonjesit e semundje te “konventes”
shendetesise
•Faleminderit!