Sëmundjet infektive, klasifikimi dhe roli infermieror

• Pavarësisht nga trajtimi përparues dhe strategjitë parandaluese duke përfshirë antibiotikët
e fuqishëm , vaksinat e ndërlikuara dhe praktikat shëndetësore komplekse, infektimi
vazhdon të shkaktojë shumë sëmundje serioze në të gjithë botën- madje edhe në shtetet e
industrisë së lartë.
• Në shtetet e zhviluara infektimi vazhdon të jetë një problem shëndetësor kritik. Ngjarjet e
lidhura me infeksionin janë të treguara si më poshtë në zinxhirin e transmetimit të
infeksionit.
• Për të parandaluar një infeksion duhet që të thyhet një nga hallkat e këtij zinxhiri.
• Nëse një infeksion ndodh, trajtimi fokusohet në thyerjen e njërës prej hallkave që
të parandalohet transmetimi i tij.
• Një patogjen shkakton sëmundje. Kur mikrobet patogjene janë prezente në trup pa
shkaktuar infeksione simptomatike kemi të bëjmë me një kolonizim, ndryshe njihet si një
infeksion subklinik.
• Identifikimi i tij bëhet nga prania e lartë e antitrupave në organizmin e njeriut.
• Ndërsa infeksioni klinik shfaqet me shenja dhe simptoma dhe dëmtime në vendin ku
lokalizohen.

Manifestimet të përgjithshme klinike

• Infeksione lokale: Është e shkaktuar nga rritja e mikrobeve në një zonë të caktuar të
trupit. Manifestimi klinik shfaqet me dhimbje, skuqje, ënjtje, dhe nxehtesi në vendin e
infektuar. Dhimbja është më e rëndë nëse ndodh në organet kavitare. Gjithashtu mund të
rritet edhe temperatura trupore.
• Infeksione gjenerale:Ndodhin kur përfshihet i gjithë trupi, ose ndryshe njihet si infeksion
sistemik. Simtomat përfshijnë dhimbje koke, dobësi, mialgji, temperaturë dhe anoreksi. Me
progresin e infeksionit mund të kemi rritje shumë të madhe të temperaturës, leukocitozë,
rënie e TA, konfuzion mental, takikardia dhe shok. Sepsis është termi që përdoret për
infeksionin që është përhapur në të gjithë sistemin e qarkullimt të gjakut.

NDËRHYRJET TERAPEUTIKE PËR SËMUNDJET INFEKTIVE

• Trajtimi duhet të fillojë menjëhere me identifikimin e mikroorganizmit shkaktues dhe

sistemit të organizmit të prekur. Tipi i mikrobit dhe vendi i prekur janë shumë të
rëndësishëm në zgjedhjen e mjekimit Përdorimi i antibiotikëve trajton infeksionet bakteriale
dhe jo infeksionet të shkaktuara nga viruset, funget dhe helmintet.
• Përdorimi i antiviraleve gjen përdorim në infeksionet virale dhe nuk konsiston në shërim
por në ulje të simptomatologjisë së këtyre infeksioneve. Përdorimi i antifungaleve është i
vlefshëm për infeksionet fungale por kurimi mund të kërkojë një përdorim më të gjërë.
Kostoja efektive është një tjetër çështje kur zgjedhim mjekimin.
• Mjekimi jo i saktë mund të jetë shumë i shtrenjtë. Kur përgatitemi ti japim një antibiotik
pacientit, pyetja e parë që i drejtojmë është nëse ka alregji. Pacienti mund të ketë alergji nga

1
ndonje grup antibiotikësh. të gjitha alergjitë duhet të raportohen dhe dokumentohen që të
mos kemi shfaqjen e ndonjë shoku anafilaktik. Shumë antibiotikë metabolizohen nga hepari
dhe ekskretohen nga veshkat. Çrregullimet e këtyre organeve mund të kërkojnë doza të
vogla. Ndryshimi i nivelit të dhënies së antibiotikut ndryshon me moshën, seksin, shëndetin
dhe faktorë të tjerë.

• Principe të përgjithshme; Infermierët janë përgjegjëse për administrimin e mjekimit në

mënyrë të saktë, duke përfshirë dhënien e dozës korrekte dhe mësimin e pacientit për
rëndësinë e marrjes së tyre.
Përgjegjësitë e infermieres
• Të gjithë pacientët me alergji duhet të vërehen, sidomos ato të cilët mund ta kenë të
dokumentuar që kanë kaluar më përpara një alergji të tillë
• Monitorodheraportoçdoefektanësoroseshenjatë alergjisë, veçanërisht reaksionet
anafilaktike.
• Observodheraportopërndonjëshenjëtësuper infeksionit (nga përdorimi i madh i
antibiotikëve). Psh përdorimi i tepërt i antibiotikëve mund të prishi florën normale
bakteriale të aparatit gastrointestinal.

PROÇESI INFERMIEROR
INFEKSIONE TE PERGJITHSHME

Vlerësimi dhe mbledhja e të dhënave;

• Është e rëndësishme që të njihen shenja dhe simptomat e hershme të infeksionit.
Evidentimi i hershëm ndihmon në vendosjen e trajtimit dhe për të parandaluar
komplikacionet e koston e kujdesit. Pacientët të cilët janë të prirur për infeksione sepse
kanë rënie imuniteti duhet të kenë një kujdes të veçantë për të parandaluar atë.
• Laj duart sipas teknikës së larjes së duarve
• Ndalo qëndrimet e ndonjërit me infeksion në dhomën e të
sëmurit
• Të ushqehet mirë, sepse ushqimi ndikon në sistemin imunitar
• Të lahen mirë ushqimet që do përdorim
• Raporto tek mjeku për shenjat të rënies së imunitetit.

Rrezik për infeksion lidhur me faktorët e jashtëm

• Rezultati i pritshëm: Pacienti nuk demonstron simptomat e infeksionit.
• Larja e duarve sipas teknikës së larjes së duarve
• Përdor udhëzime standarde për parandalimin e infeksionit
• Observo dhe raporto për shenja të infeksionit si skuqje, ënjtje, nxehtësi dhe temperaturë.
Sidomos për pacientë neutropenik sepse u mungon përgjigja inflamatore
• Përdor termometër oral për sëmundje kritike në pacientët adult.
• Monitoro vlerat laboratorike për vlera të leukociteve dhe kulturën bakteriale

Ndryshime në ushqyerje: marrje më pak se nevojat lidhur me problemet e marrjes së

ushqimit dhe tretjen e tyre
• Rezultati i pritshem: Pacienti do të mbajë një peshë ideale trupore dhe një dietë të
balancuar.

2
• Identifiko dhe siguro ushqim për kënaqësin e pacientit me një paraqitje të këndshme
• Shpjego dhe siguro që një diete e balancuar me proteina, acide të ngopura dhe vitamina të
vlefshme që duhen marë.
• Monitoro dhe dokumento marrjet e pacientit
• Siguroantiemetikpërtëkontrolluarnauzendhetë vjellat.

Defiçit njohurish lidhur me proçesin e sëmundjes dhe trajtimin

• Rezultatet e pritshme: Pacienti do të përshkruaj terapinë dhe regjimin terapeutik që do
ndjeki.
• Shpjegoinfeksionindheparandaliminesëmundjes infektive.
• Shpjegoji mjekimin, efektet anësore dhe simptomat për të raportuar dhe promovuar një
mjekim të sigurtë.
• Mësopacientinsitëmarrëpjesënëkujdesinndajtij dhe që të asistojë në zhvillimin e
mëtejshëm të planit të kujdesit

Infeksione të traktit respirator

• Vlerësim dhe mbledhja e të dhënave; Pacientët me infeksione të traktit respirator mund
të kenë kollë, konxhestion nazal, fyt të acaruar, konxhestion torakal ose dhimbje gjoksi.
Grykët mund të jenë të skuqura ose mund të kenë njolla të bardha. Zhurmat pulmonare
mund të përfshijnë whëzing, kërcitje. Pyet pacientin nëse ka kollë produktive dhe sasinë,
frekuencën dhe ngjyrën e sputumit. Sigurohet një kulturë sputumi për të identifikuar
shkaktarin për trajtimin me antibiotik.

Rrezik për infeksion lidhur me faktorët e jashtëm

• Rezultatet e pritshme: Pacienti nuk demostron simptomat e infeksionit.

• Inkurajo kollitjen dhe frymëmarrjen e thellë për të mbajtur të pastra rrugët ajrore dhe
parandaluar atelektazën
• Siguro kujdesin për gojën
• Inkurajo likide nëse nuk janë të kundraindikuara. Kjo për të zbutur sekrecionet bronkiale
dhe mundësimin e daljes më lirshëm të tyre.
• Siguro qetësues për dhimbjen në mënyre që pacienti të marrë frymë thellë.
• Ngrije kokën e shtratit 30 gradë ose më shumë për të parandaluar pneumoninë aspirative
gjatë ushqyerjes

Infeksionet e traktit gastrointestinal

• Simptomat e infeksionit të traktit gastrointestinal përfshijnë nauzen, të vjellat, diarre,

krampet dhe anoreksinë. Pacienti mund të ketë herë pas here episode të emezës dhe diarre
dhe është e nevojshme të monitorohet për shenja të dehidrimit që mund të vijnë nga
humbja e lëngjeve. Koprokultura mund të urdhërohet.
Rrezik për infeksion lidhur me faktorët e jashtëm
• Rezultatet e pritshme: Pacienti do të jetë i lirë nga simptomat e infeksionit.
• Inkurajo marrjen e likideve për të rivendosur humbjet e lëngjeve gjatë
temperaturës, të vjellave dhe diarresë.

3
• Ndjek udhëzimet e standardizuara për të parandaluar përhapjen e infeksionit në sistemet
e tjera të trupit.
Infeksionet e traktit urogenital

• Vlerësimi dhe mbledhja e të dhënave

• Simptomat e UTI mund të përfshijnë urinim urgjent, frekuent, me djegie, dhimbje në
flanke, ndryshime në ngjyrën e urinës, erën e saj dhe ndryshime në statusin mendor
(konfuzion). Monitoro frekuencën, sasinë, ngjyrën dhe erën e urinës.Analiza urines dhe
urokultura urdhërohen.
• Rrezik për infeksion lidhur me faktorët e jashtëm
• Rezultatet e pritshme: Pacienti do të jetë i lirë nga simptomat e infeksionit.
• Përdor teknikë sterile gjatë vendosjes së kateterit urinar
• Shmang kontaminimin gjatë zbrasjes së qeses urinare
• Përdor facilitete për të siguruar një kujdes sa më efikas ndaj kateterizimit urinar
• Përdor kritere standarde në vlerësimin e urinës dhe raporto tek mjeku për praninë e
temperaturës, hematurisë dhe erën e ngjyrën e urinës.
• Eduko pacientin dhe familjarët e tij për kujdesin ndaj infeksioneve të traktit urinar.

4
Infeksionet nozokomiale dhe roli infermieror
Hyrje
• Kontrolli i infeksioneve në institucionet shëndetësore është një standard i cilësisë dhe ka
rol të rëndësishëm për mirëqenien dhe sigurinë e të sëmurëve, punonjësve shëndetësorë
dhe vizitorëve.
• Kjo disiplinë përfshin shumicën e reparteve përbrenda spitalit dhe përmbledh çështjet që i
përkasin cilësisë, menaxhimit të rrezikut për infektim, udhëheqjes klinike, shëndetit dhe
sigurisë në vendin e punës.
• Të gjitha institucionet shëndetësore patjetër duhet ta kenë përbrenda strukturës së tyre
organizative programin e kontrollit të infeksioneve.
Ky program duhet të ketë dy pikësynime:
• 􀁦 të ulë në minimum shkallën e infeksioneve nozokomiale, dhe
• 􀁦 të mbrojë personelin shëndetësor dhe vizitorët nga rreziqet eventuale të infektimit.

• Drejtori ekzekutiv apo drejtori mjekësor i spitalit apo i institucioneve të tjera

shëndetësore duhet të jetë përgjegjës absolut për sigurinë dhe cilësinë e shërbimeve të
ofruara përbrenda institucionit që drejton.
• Ata duhet të sigurojnë të gjitha parakushtet për organizimin e praktikave efektive të
kontrollit të infeksioneve, për mbarëvajtjen e punës së ekipit që merret me çështjet e
kontrollit të infeksioneve si dhe të Komitetit për Kontroll të Infeksioneve.
• Nëse institucioni shëndetësor është shumë i vogël për të mbështetur një strukturë të
këtillë, atëherë duhet të sigurojë këshillime nga eksperti për kontroll të infeksioneve në
intervale të rregullta kohore.
• Në rast nevoje, si p.sh. gjatë ndonjë shpërthimi akut të infeksioneve, këto këshillime mund
të jenë edhe më të shpeshta.
• Njëkohësisht edhe institucionet që ofrojnë mjekim shtëpiak duhet t’i ofrojnë personelit të
tyre njohuri paraprake profesionale të kontrollit dhe të parandalimit të infeksioneve.

Ekipi i kontrollit të infeksioneve;

• Ekipi për kontrollin e infeksioneve duhet të ketë përvojë dhe njohuri të gjerë nga disa degë
mjekësor, siç janë: kontrolli i infeksioneve, mikrobiologjia mjekësore, sëmundjet ngjitëse
dhe proçedurat praktike të infermierisë.
• Ekipi duhet të ketë lidhje të ngushtë me laboratorin e mikrobiologjisë; mikrobiologu duhet
të jetë pjesë përbërëse e ekipit për kontrollin e infeksioneve.
• Ekipi duhet të përbëhet prej së paku një mjeku dhe një infermiereje për kontrollin e
infeksioneve.
• Në SHBA gjatë viteve të 80-ta rekomandohej që në çdo 250 shtretër të
punojë një infermiere e kontrollit të infeksioneve me orar të plotë. Sipas një studimi të
fundit të bërë nëpër institucione të ndryshme shëndetësore, doli përfundimi se në
veprimtaritë e kontrollit të infeksioneve mjafton mesatarisht 0.8-1 infermiere.
• Mirëpo, në mjekësinë bashkëkohore gjithnjë e më shumë po zvogëlohet
numri i shtretërve për përkujdesje akute; në anën tjetër po shtohet vëllimi
i mjekimit jashtëspitalor, i intervenimit njëditor kirurgjik dhe i mjekimit

5
shtëpiak.

• Këto rrethana të reja po rrisin edhe problemet që i përkasin kontrollit të infeksioneve dhe
rezistencës ndaj antibiotikëve.
• Prandaj, numri optimal i infermiereve që do të punonin në kontrollin e infeksioneve nuk
mund të llogaritet thjesht në bazë të numrit të shtretërve të përkujdesjes akute, por duhet
marrë në konsideratë edhe strukturën e të sëmurëve dhe kapacitetin e përkujdesjes ndaj
tyre
• Raporti më i preferuar ndërmjet mjekëve dhe infermiereve të kontrollit të infeksioneve në
ekipin e kontrollit të infeksioneve do të ishte 1:5.
• Ekipi është përgjegjës për marrjen e vendimeve në lidhje me kontrollin e infeksioneve si
dhe për planifikimin afatgjatë të politikës së kontrollit të infeksioneve.
• Anëtarët e ekipit duhet të takohen disa herë brenda javës apo preferohet të takohen
përditë.
• Ekipi duhet të ketë përkrahje të mjaftueshme finanaciare me të cilën do t’i mbulojë pikat
kyçe të veprimit: ndihmesa administrative, kapacitetet e teknologjisë informative, pajisjet
dhe materialet për edukim, përkrahja e anëtarëve të ekipit në përcjelljen e kurseve
trajnuese dhe takimeve profesionale.
• Gjatë formimit dhe organizimit të ekipit për kontrollin e infeksioneve duhet të merren në
konsideratë specifikat lokale kulturore, sociale e religjioze të vendeve të ndryshme si dhe
hierarkia e spitalit.

Mjeku për kontroll të infeksioneve

Detyrat dhe përgjegjësitë
• Preferohet, që mjeku, i cili merret me problematikën e kontrollit të infeksioneve të ketë
përvojë pune në spital dhe përvojë e trajnim për kontrollin e infeksioneve.
• Ai duhet të përzgjedhet nga rradhët e mikrobiologjisë, epidemiologjisë apo sëmundjeve
ngjitëse.
• Nëse spitali nuk i ka këto profile specialistësh, atëherë me këtë punë mund të merret edhe
ndonjë kirurg, pediatër apo specialist tjetër mjekësor që shpreh interesim për të punuar në
grupin e kontrollit të infeksioneve.
• Kushdo që merr përgjegjësinë e kryerjes së kësaj pune duhet të ketë kohë të mjaftueshme
për t’i përmbushur obligimet si mjek i kontrollit të infeksioneve.
• Mjeku i kontrollit të infeksioneve zakonisht është edhe kryesues i Komitetit të Kontrollit të
Infeksioneve dhe i përgjigjet drejtorit ekzekutiv apo atij mjekësor për kontrollin e
infeksioneve në institucionin përkatës shëndetësor.

Infermierja e kontrollit të infeksionit

• Detyrat dhe përgjegjësitë :
1. Infermierja e kontrollit të infeksionit duhet të jetë e aftë të veprojë si infermiere e
specializuar
klinike.
2. Detyrat e infermieres së kontrollit të infeksioneve janë parimisht të ndërlidhuara me
praktikat e kontrollit të infeksioneve, me përgjegjësi të veçantë për problemet e infermierisë
dhe të edukimit.

6
3. Nëpër spitale të mëdha, infermierja e kontrollit të infeksioneve mund t’i trajnojë
infermieret “ndërlidhëse”.
4. Këto infermiere më tej kanë përgjegjësinë e veçantë për vazhdimësinë e mbarvajtjes së
praktikave adekuate për kontrollin e infeksioneve dhe për edukimin e mëtejmë nëpër
klinikat e tyre.
5. Këto persona janë “lidhje” ndërmjet infermiereve të kontrollit të infeksionit dhe të
reparteve të tjera dhe ndihmojnë për identifikimin e problemeve, zgjidhjen e tyre dhe për
mbajtjen e komunikimeve.
• Kualifikimi themelor i infermiereve për kontrollin e infeksionit.
1. Në bazë të klasifikimit themelor, në pozitën e infermieres për kontroll të infeksioneve
duhet të përzgjidhet një infermiere me shkollë të lartë të infermierisë që ka përvojë klinike
dhe administrative.
2. Me rëndësi në përzgjedhje është edhe aftësia për komunikim , edukim dhe shkollimi
prestigjioz.

Komiteti për Kontrollin e Infeksioneve

• Nevoja për praninë e Komitetit për Kontrollin e Infeksioneve varet nga struktura
organizative e institucionit shëndetësor.
• Në spitalet e vogla , Komiteti për Kontrollin e Infeksioneve mund t’i raportojë drejtpërdrejt
Bordit Drejtues të Spitalit; në spitalet e mëdha ky Komitet mund të funksionojë si një
nënkomitet për menaxhimin e rrezikut apo komitetit për menaxhim klinik.
• Komiteti duhet të përbëhet nga anëtarë që përfaqësojnë departamente të ndryshme të
spitalit.
• Në të duhet të përfaqësohen të gjitha repartet klinike, me përfaqësues të departamenteve
të tjera, siç janë mjekësia e punës, furnizimi me ushqim,mirëmbajtja dhe menaxhimi.
• Komiteti duhet të funksionojë si ndërlidhje midis departamenteve që merren drejtpërdrejt
me përkujdesjen e të sëmurëve dhe me departamentet përkrahëse (p.sh. Farmacia,
shërbimet teknike etj.).
• Qëllimi i Komitetit duhet të jetë përmirësimi i praktikave të kontrollit të infeksioneve dhe
rekomandimi i politikave përkatëse, që duhet të përditësohen rregullisht.
• Komiteti duhet t’i përgjigjet drejtorit ekzekutiv apo atij mjekësor dhe në krye të tij
duhet të jetë një mjek i kontrollit të infeksioneve apo një epidemiolog.

• Në takimet e komitetit duhet të jenë prezentë edhe drejtori i spitalit dhe kryeinfermierja,
apo përfaqësuesit e tyre.
• Numri i anëtarëve të komitetit duhet të jetë në përputhje me kërkesat e spitalit.
• Secili departament duhet ta delegojë përfaqësuesin e vet, mundësisht kryeshefat. Por
edhe përfaqësuesit e tyre mund të kenë kompetenca në marrjen e vendimeve.
• Komiteti duhet të mbajë mbledhje të rregullta, në të cilat mbahet proçesverbali.
• Ky mandej duhet t’i përcillet drejtorit mjeksor dhe Bordit Menaxhues të Spitalit, sikurse
edhe departamenteve të cilat janë përfshirë drejtpërdrejt gjatë diskutimeve në mbledhjen e
fundit.
• Komiteti duhet të përpilojë edhe një raport vjetor dhe një plan vjetor kostoje për
kontrollin e infeksioneve.

7
 Aktivitetet më të rëndësishme për sigurimin e praktikave adekuate të kontrollit të
infeksioneve gjatë përkujdesjes shëndetësore:
• Sigurimi i mjedisit dhe i pajisjeve që i mundësojnë personelit mbajtjen e praktikave
adekuate të kontrollit të infeksioneve;
• Përpilimi i standarteve (udhëzimet, protokollet) për proçedurat dhe praktikat që përdoren
në institucionet shëndetësore;
• Zbatimi praktik i udhëzimeve dhe protokolleve të hartuara;
• Krijimi i sistemeve për mbikqyrje me të cilat identifikohen problemet nëpër
departamente të ndryshme;
• Hartimi i programeve për përdorimin korrekt të antibiotikëve dhe angazhimi në zbatimin e
programeve të tilla;
• Përpilimi i rekomandimeve për pastrim, dezinfektim e dekontaminim dhe angazhimi në
përmbushjen e plotë të këtyre rekomandimeve.

Përgjegjësitë e ekipit për kontrollin e infeksioneve

􀁦 Të këshillojë personelin për të gjitha aspektet e kontrollit të infeksionit dhe të krijojë
mjedis të sigurt për të sëmurët dhe për personelin;
􀁦 Të sigurojë programe për edukimin e tërë personelit spitalor në fushën e parandalimit të
infeksioneve brendaspitalore;
􀁦 Të sigurojë një program themelor të politikave dhe të proçedurave të kontrollit të
infeksioneve; edhe rekomandimet lokale duhet të jenë në trajtë të shkruar;
􀁦 Të krijojë sistemin e mbikqyrjes së infeksioneve spitalore me qëllim që të identifikohen të
sëmurët e rrezikuar për infeksion dhe problemet nëpër departamente që kërkojnë
intervenim. Mbikqyrja përfshin identifikimin e rasteve gjatë vizitave nëpër reparte dhe
kontrollimin e listave të të sëmurëve, vështrimin e rezultateve laboratorike si dhe
hulumtimet e planifikuara paraprake të prevalencës dhe incidencës së infeksioneve
spitalore;
􀁦 Të këshillojë mënyrën e menaxhimit të të sëmurëve që kanë nevojë për izolim special apo
për masat parandaluese dhe kontrolluese të infeksioneve;
􀁦 Të hulumtojë dhe kontrollojë shpërthimet e epidemive në bashkëpunim me mjekët dhe
infermieret;
􀁦 Të sigurojë rekomandimet për përshkrimin e antibiotikëve;
􀁦 Të krijojë lidhje me mjekët e spitalit dhe me administratën (drejtorinë dhe infermierinë),
mjekët dhe infermieret e Mjekësisë familjare, dhe personelin e kontrollit të infeksioneve në
spitalet simotra;
􀁦 Të sigurojë dhe të furnizojë drejtorinë dhe Komitetin e Kontrollit të Infeksioneve me
informata rreth problemit të kontrollit të infeksioneve;
􀁦 Të kryejë edhe punë të tjera sipas kërkesës dhe nevojave, si p.sh. kontrolli i kuzhinës,
kontrolli i kafshëve,
dispozimi i mbeturinave.

Survejanca e infeksioneve nozokomiale

• Surverjanca e infeksioneve nozokomiale duhet të jetë një ndër veprimtaritë kyçe të
programeve të kontrollit të infeksioneve nëpër spitale.
• Kjo përfshin komponentë programore që ka për qëllim: zbulimin e burimit të shpërthimit
të epidemive, përcaktimin e reparteve më të rrezikuara nga infeksionet spitalore,

8
ndihmesën në përkufizimin e prioriteteve për parandalimin e infeksioneve dhe përmbushjen
e standardeve ndërkombëtare të kontrollit të infeksioneve.
• Mbikqyrja, po ashtu mund të sigurojë të dhëna që mund t’u ndihmojnë klinicistëve dhe
drejtorëve për rëndësinë e përmirësimit të praktikave të kontrollit të infeksioneve.
• Mbikqyrja duhet të jetë sistematike me qëllim që të ndihmojë uljen e shkallës së
infeksioneve përbrenda spitalit.
• Rezultatet e mbikqyrjes duhet t’u referohen klinicistëve dhe drejtorisë.
• Pas analizës së të dhënave, duhet ndërmarrë aksione konkrete për parandalim të
infeksioneve.
• Mbikqyrja e infeksioneve, e pasuar nga veprimet e ndërmarra me qëllim të përmirësimit të
praktikave klinike, mund të ndikojnë dukshëm në shkallën e infeksioneve brendaspitalore.
• Studimi mbi efikasitetin e kontrollit të infeksioneve nozokomiale (SENIC-Study on Efficacy
of Nosocomial Infection Control) ka dëshmuar se spitalet që kanë programe të mbikqyrjes së
infeksioneve dhe dërgojnë informata kthyese për klinicistët, kanë shkallë dukshëm më të
ulët të infeksioneve spitalore.

• French me bashkëpunëtorë kanë dëshmuar efikasitetin e hulumtimeve të përsëritura të

prevalencës së infeksioneve spitalore kurse sistemi i Mbikqyrjes Nacionale të Infeksioneve
Nozokomiale(NNIS-National Nosocomial Infection Surveillance System) ka dëshmuar për
riedukimin e dukshëm të shkallës së infeksioneve nozokomiale në nivel kombëtar në SHBA.
• Mbikqyrja mund të definohet si regjistrim apo vështrim sistematik dhe i vazhdueshëm i
shpeshtësisë dhe përhapjes së ndonjë sëmundjeje në popullatë dhe i ngjarjeve që shtojnë
apo ulin rrezikun e shfaqjes së sëmundjes.
• Nëse e njohim incidencën e sëmundjes, përhapjen dhe faktorët ndikues të saj, atëherë
mund ta gjejmë burimin e sëmundjes, t’i pakësojmë apo çrrënjosim faktorët predispozues;
me këtë njëkohësisht do ta redukojmë dhe incidencën e shfaqjes së sëmundjeve.
• Qëllimi i mbikqyrjes së infeksioneve spitalore është ulja e incidencës së infeksioneve
spitalore, përmes së cilës do të ulet edhe sëmundshmëria, vdekshmëria dhe shpenzimet e
ndërlidhura me infeksione spitalore.

Para nismës së mbikqyrjes së infeksioneve është me rëndësi që të hartohet plani me të cilin

do të përcaktohet qartë se:
1) cilat çështje dhe probleme do të parashtrohen;
2) si do të përkufizohen infeksionet,
3) si do të bëhet mbledhja e të dhënave, ruajtja e tyre, përpunimi, përmbledhja dhe
interpretimi i tyre,
4) si të dërgohen informatat kthyese tek mjekët që janë drejtpërdrejt pranë të sëmurëve
dhe
5) si të bëhen ndryshimet e nevojshme, duke u bazuar në të dhënat e mbledhura.
• Praktikat e mbikqyrjes janë të ngjashme me kontrollin e punës klinike, përveç faktit se për
kontrollin e punës klinike praktika dhe epilogu i përkujdesjes mjekësore(në këtë rast
kontrolli dhe parandalimi i infeksioneve brenda spitalore) krahasohen me vlerat standarde.
Përmes përsëritjes së kontrollit, praktika gjithnjë e më shumë i afrohet ideales.

Metodat e mbikqyrjes së infeksioneve spitalore;

• Mbikqyrja e infeksioneve spitalore kërkon përkufizime(definicione) të qarta.

9
• Në shumë raste nuk ka përkufizime të pranueshme nga të gjithë, prandaj edhe rezultatet e
nxjerra të infeksioneve varen nga përkufizimet e përdorura. Për këtë arsye, krahasimi i të
dhënave është i mundshëm vetëm ndërmjet departamenteve apo institucioneve
shëndetësore të cilat përdorin të njëjtat përkufizime dhe i zbatojnë ato në të njëjtën
mënyrë.
• Si rrjedhojë, është më e kuptueshme dhe më e dobishme që të përdoren të dhënat e
mbikqyrjes së një institucioni për të përcaktuar trendin gjatë viteve, për t’ia tërhequr
vërejtjen personelit në lidhje me rritjen e ndonjë problemi specifik klinik apo për të
vëzhguar efikasitetin e intervenimeve të kryera.
• Përkufizimet e përdorura duhet t’i ndajnë qartë infeksionet spitalore nga ato që janë
marrë jashtë spitalit. Infeksionet brenda spitalore mund të përkufizohen si infeksione që nuk
kanë qenë të pranishme në momentin e pranimit të të sëmurit në spital dhe që nuk kanë
qenë në fazën e inkubacionit gjatë pranimit në spital.
• Deri tani janë publikuar përkufizime të infeksioneve spitalore nga organizata të ndryshme,
siç janë Organizata Botërore e Shëndetësisë. Disa infeksione mund të shfaqen pas daljes të
të sëmurit nga spitali.
• Në mbikqyrjen e infeksioneve spitalore të plagëve , deri 70% e infeksioneve mund të
shfaqen pas lëshimit nga spitali.
• Kjo dukuri ka nxitur zhvillimin e “mbikqyrjes pas lëshimit”. Mirëpo, kjo ecuri e mbikqyrjes
shpesh
paraqet probleme të konsiderueshme logjistike dhe mund të shtojë shpenzimet e
aktiviteteve të
mbikqyrjes.

• Mbikqyrja formale e infeksioneve kërkon ekzaminimin e secilit pacient veç e veç, shpesh
nga disa herë rradhazi, nga ana e personelit të trajnuar.
• Mbikqyrja e saktë e infeksioneve (veçanërisht mbikqyrja e incidencës) është shumë e
shtrenjtë për shkak të periudhës së gjatë kohore që duhet ta kalojë personeli në mbledhjen
e të dhënave.
• Prandaj, mbikqyrja më shpesh bëhet në trajtë rutinore duke analizuar raportet
laboratorike apo duke bërë vizita formale nëpër reparte të ndryshme.
• Me qëllim të mbikqyrjes efikase, mundësisht, preferohet kombinimi i këtyre dy
aktiviteteve. Megjithatë, duhet patur në konsideratë se këto metoda kanë edhe mangësitë e
tyre.
• Raportet laboratorike nuk janë gjithherë tregues të vërtetë të një infeksioni. Rezultatet
negative të raporteve laboratorike apo mungesa e raporteve, nuk do të thotë doemos se
s’ka infeksion.
• Kurse, sipas disa studimeve mbikqyrja aktive (hulumtimi i rasteve nga ana e infermieres së
kontrollit të infeksioneve) e ka ngritur shkallën e identifikimit të disa infeksioneve prej 25%
deri në afër 85% .
• Këto dy metoda të cekura janë të dobishme sidomos për identifikimin e infeksioneve që
kërkojnë veprimin aktiv të ekipit për kontrollin e infeksioneve dhe për përcaktimin e trendit
gjatë intervaleve kohore me kusht që praktikat laboratorike, klinike dhe praktikat e
kontrollit të infeksioneve të mbesin konstante.

10
 Incidenca dhe prevalence e infeksioneve spitalore;

• Prevalenca e infeksioneve spitalore është numri i rasteve aktive me infeksione spitalore në

popullacionin e caktuar të të sëmurëve gjatë periudhës së caktuar kohore (prevalenca
periodike) apo në momentin e caktuar (prevalence momentale, point prevalence).
• Shkalla e prevalencës është raporti ndërmjet të sëmurëve me infeksion aktiv ndaj
popullacionit të të sëmurëve të shtrirë në spital apo në repart të caktuar në kohën e
hulumtimit.
• Ndërkaq, incidenca është numri i rasteve të reja të infeksionit që shfaqen në një
popullacion të caktuar të të sëmurëve gjatë periudhës së specifikuar kohore.
• Shkalla e incidencës është numri i rasteve të reja me infeksione spitalore ndaj
popullacionit të rrezikuar, gjatë periudhës së caktuar kohore.
Mbikqyrja e gjendjeve alarmante; Mbikqyrja e gjendjeve alarmante nënkupton vëzhgimin e
incidencës së gjendjeve specifike klinike, siç janë diarrea infektive dhe tuberkulozi. Kjo është
pjesë e punës së përditshme të ekipit për kontrollin e infeksioneve; p.sh. identifikimi I
hershëm i shpërthimeve të epidemive të diarresë virale dhe zbatimi i procedurave për
kontrollin e infeksionit. Pasi që ky aktivitet nuk bëhet në mënyrë sistematike, nuk është një
masë e saktë e incidencës së vërtetë të infeksionit.

• Mbikqyrja e infeksioneve me mikroorganizma alarmantë; Mbikqyrja e infeksioneve me

mikroorganizma alarmantë është vëzhgim i vazhdueshëm i incidencës së infeksioneve me
mikroorganizma specifikë që izolohen në laboratorin e mikrobiologjisë. Në këtë grup
mikroorganizmash bëjnë pjesë Staphylocoçus aureus rezistent në meticilinë, enterokokët
rezistente në glikopeptide, koliformet rezistente në gentamicinë dhe Clostridium difficile
(përmes identifikimit të toksinës së saj).
• Izolimi i mikroorganizmave në laborator nuk do të thotë doemos se bëhet fjalë për
infeksion, e po ashtu as rezultati laboratorik i kulturës negative, nuk do të thotë doemos se
s’ka infeksion.
• Kujdes të veçantë duhet pasur në evitimin e gabimeve që mund të vijnë nga dublifikatet
apo kulturat e skriningut.
• Me fjalë të tjera, nëse hulumtohet një mikroorganizëm i caktuar, atëherë duhet të merret
në konsiderim vetëm një izolat nga i sëmuri.
• Përkundër kufizimeve, kjo metodë e mbikqyrjes është mjaft e dobishme në kontrollin e
infeksioneve.
• Përparësitë e kësaj metode janë se: është e thjeshtë, ka çmim të ulët dhe në laboratoret e
kompjuterizuara mund të bëhet në mënyrë automatike.
• Mbikqyrja e tillë mund të dëshmojë trendet e izolimit të mikroorganizmave specifikë
nëpër reparte të ndryshme, gjatë periudhave të ndryshme kohore përbrenda spitalit të
caktuar.

11
 Hulumtimi i prevalencës
• Përmes kësaj metode, hulumtohen infeksionet të të sëmurët e hospitalizuar gjatë
periudhave të shkurtra kohore, zakonisht brenda një dite.
• Për shumicën e spitaleve dhe ekipeve të kontrollit të infeksionit, hulumtimi i prevalencës
është shumë më praktik sesa ai i incidencës , sepse kjo punë mund të bëhet me një numër
të vogël të personelit, të cilët mund të angazhohen përkohësisht për këtë qëllim.
• Hulumtimi i prevalencës bëhet një deri dy herë në vit.
• Hulumtimet e përsëritura të prevalencës nuk janë zëvendësim i plotë për mbikqyrjen e
incidencës së
infeksioneve spitalore, por megjithatë janë shumë të dobishme në vendet me buxhet të
pamjaftueshëm.
• Hulumtimi i prevalencës është dëshmuar si metodë e frytshme për vlerësimin e nivelit të
problematikës së infeksioneve spitalore përbrenda një spitali apo rajoni, për identifikimin e
problemeve specifike që kërkojnë një qasje të mëtejme më të thellë dhe për definimin e
ndryshimeve të ecurisë së infeksioneve spitalore nëpër spitale të caktuara.
• Nëse hulumtimet e prevalencës së infeksioneve spitalore bëhen në intervale të rregullta
kohore dhe nëse rezultatet e hulumtimit raportohen rregullisht tek personeli mjekësor,
atëherë ato mund të kryejnë funksion të ngjashëm sikurse edhe mbikqyrja e vazhdueshme.
• Në përgjithësi, shkalla e prevalencës së infeksioneve spitalore zakonisht është më e ulët
sesa shkalla e incidencës, pasi që studimet e prevalencës janë më pak efikase në
identifikimin e infeksioneve akute. Studimet e përsëritura të prevalencës janë dëshmuar si
të dobishme në përcjelljen e trendit të shkallës së infeksioneve spitalore ashtu edhe të atyre
jashtëspitalore. Janë praktike për t’u kryer me burime të kufizuara dhe japin informata si për
të sëmurët me infeksion, ashtu edhe për ata që nuk kanë infeksione. Kjo mundëson
identifikimin e faktorëve të pavarur të rrezikut. Nëse zbatohen me korrektësi, këto studime
të prevalencës mund të shfrytëzohen edhe për analizën e efikasitetit të strategjive
intervenuese për
parandalimin dhe kontrollin e infeksioneve.

Mbikqyrja e incidences

• Sipas kësaj metode, të gjithë pacientët vëzhgohen për praninë apo mungesën e
infeksioneve spitalore gjatë një periudhe të caktuar kohore.
• Kjo është metoda më e mirë për të përcaktuar shkallën e infeksioneve.
• Sikurse të studimet e prevalencës, edhe kjo metodë kërkon analizë strukturore,
përkufizime të qarta dhe personel të trajnuar për t’i vizituar shpesh të sëmurët.
• Pasi që kjo metodë merr shumë kohë, hulumtimi i incidencës zakonisht nuk mund të bëhet
pandërprerë.
• Kjo metodë orientohet në ato reparte për të cilat dihet apo dyshohet që kanë probleme
me infeksione spitalore.
• Në mbikqyrjen e incidencës, preferohet përfshirja e ekipeve të kirurgjisë që të bëjnë vetë
hulumtimin e incidencës së plagëve të pastra kirurgjike, nën përkujdesjen e ekipit të

12
kontrollit të infeksioneve. Në këtë mënyrë ekipet kirurgjike vetëdijësohen për përgjegjësinë
që kanë në problematikën e infeksionit të plagëve dhe janë më të gatshëm të ndërmarrin
veprime konkrete për uljen e shkallës së infeksioneve nëpër repartet e tyre.

• Të dhënat e numëruesit; Të dhënat e domosdoshme që duhen mbledhur në hulumtimin

e infeksioneve janë: emri e mbiemri i të sëmurit, numri identifikues apo ai i protokollit,
reparti apo njësia, shërbimi mjekësor në momentin e prekjes nga infeksioni spitalor si dhe
data e hospitalizimit. Data e shfaqjes së infeksionit, faktorët shoqërues të rrezikut siç janë
ventilimi mekanik të pneumonitë, lokalizimi i infeksionit dhe mikroorganizmi i izoluar me
antibiogram, japin ndihmesë plotësuese në përshkrimin e infeksionit spitalor. Gjithashtu, ka
edhe të dhëna të tjera që mund të jenë të dobishme, por ato nuk do të duhej të mblidhen
në mënyrë rutinore nëse nuk përdoren dhe nuk analizohen (p.sh. diagnoza parësore e të
sëmurit, mosha, gjinia, vlerësimi i shkallës së sëmundjes, emri i mjekut, terapia me
antibiotik, faktorët e tërthortë të rrezikut siç janë sëmundjet imunosupresive apo terapia
me imunosupresivë).
• Të dhënat e emëruesit (numri i individeve të rrezikuar); Shkalla e infeksioneve gjithmonë
llogaritet duke e vënë në raport numëruesin(numri i individëve me infeksion apo me ndonjë
gjendje klinike) ndaj emëruesit (numri i personave të rrezikuar për infektim). Sa më i saktë
të jetë emëruesi në përfshirjen e elementeve të rrezikut që mund të parandalohen, aq më
mirë është për mbikqyrje. Për shembull, rastet e pneumonisë nozokomiale në mesin e të
sëmurëve që marrin terapi respiratore pjestuar me numrin e të sëmurëve të lëshuar nga
spitali brenda një muaji apo në ndonjë repart të caktuar, japin një vlerësim më të mirë të
rrezikut për infeksion. Por, pneumonia nozokomiale në mesin e pacientëve të ndarë ndaj
numrit të pacientëve që marrin terapi respiratore siguron një shkallë më të lartë të të
dhënave.

Cila është vlera standarde e infeksioneve brendaspitalore?

• Nuk ka standarde të publikuara në lidhje me shkallën e infeksioneve spitalore. Kjo vlerë

ndryshon, varësisht sipas rrezikut të të sëmurëve. Prandaj, departamentet e ndryshme do të
kenë vlera të ndryshme të infeksioneve. Ayliffe ka vënë në pah faktin se, kur flitet për
shkallën e infeksioneve spitalore, ekziston një “minimum që nuk mund të redukohet” për
shkak të rrezikut që bartin me vete vetë sëmundja përcjellëse dhe intervenimet mjekësore.
Në përgjithësi vlerat e infeksionit duhet të krahasohen ndëmjet institucioneve që nuk
dallojnë shumë midis tyre. Hulumtimet e prevalencës për gjithë spitalin dëshmojnë se këto
vlera sillen prej 7- 10%. Vlerësohet se 30% e infeksioneve spitalore mund të parandalohen,
varësisht sipas strukturës së të sëmurëve. Shkalla e infeksioneve spitalore të plagëve të
ndërhyrjet operatore të pastra do të duhej të ishte më pak se 5%, e në disa raste ato mund
të ulen edhe në 1%. Rendesi ka:
1. Vëzhgimi i strukturës së infeksioneve (lokalizimet më të shpeshta, shkaktarët e
infeksioneve, faktorët e rrezikut dhe repartet më të rrezikuara përbrenda institucionit);
2. Zbulimi i ndryshimeve të shfaqjes së infeksioneve që mund të jenë tregues të problemeve
me infeksione;
3. Orientimi për masat e menjëhershme për kontrollin e infeksioneve;
4. Monitorimi i përdorimit të antibiotikëve dhe rezultateve të rezistencës;

13
5. Njoftimi dhe sigurimi i informatave të sakta për personelin në lidhje me përmirësimin e
praktikave të parandalimit të infeksioneve

PASTRIMI, DEZINFEKTIMI DHE STERILIZIMI

• Dekontaminimi i pajisjeve dhe i mjedisit; Dekontaminimi është proces me të cilin hiqen

apo shkatërrohen mikroorganizmat e pranishëm në një objekt, me qëllim që ai të jetë i
sigurt për përdorim. Ky process përfshin pastrimin, dezinfektimin dhe sterilizimin.
• Pastrimi; Pastrimi është proçes i heqjes së materialit të huaj nga ndonjë objekt (p.sh.
Largimi materialit organik apo mikroorganizmave).
• Dezinfektimi; Dezinfektimi është proçes i zvogëlimit të numrit të mikroorganizmave
patogjenë, por jo edhe i sporeve të baktereve, nga objektet e ndryshme apo nga lëkura, deri
në atë shkallë që nuk e dëmton shëndetin.
• Dezinfektimi i shkallës së lartë; Dezinfektimi i shkallës së lartë shpesh përdoret për
shkatërrimin e bacilit të tuberkulozit, eneterovirusëve, baktereve të tjera vegjetative,
fungjeve si dhe virusëve të tjerë më të ndjeshëm.

• Sterilizimi; Sterilizimi është proçedurë e shkatërrimit të të gjithë mikroorganizmave të

gjallë, përfshirë edhe sporet e baktereve. Për një objekt thuhet se është sterilizuar nëse e ka
kaluar ecurinë e kontrolluar të sterilizimit. Shkalla e dekontaminimit duhet të jetë në atë
nivel që gjatë përdorimit të pajisjeve të ndryshme, mos të ketë rrezik nga infektimi.
Përzgjedhja e metodës së dekontaminimit varet nga disa faktorë, siç janë: lloji i materialit të
objektit që dekontaminohet, numri dhe lloji i mikroorganizmave të përfshirë dhe shkalla e
rrezikut të infeksionit për të sëmurin dhe personelin mjekësor. Kategoritë e klasifikimit të
rrezikut për infektim nga pajisjet apo mjedisi dhe niveli i sygjeruar për dekontaminim
• Rreziku i ulët; Këtë shkallë të rrezikut e kanë pajisjet që vijnë në kontakt me lëkurën
normale apo të padëmtuar, si dhe përbërësit e mjedisit që nuk janë në kontakt me të
sëmurin (p.sh. muret, dyshemetë, mobiliet, lavabotë etj.). Për këtë nivel, larja dhe tharja
zakonisht mjaftojnë për dekontaminim.
• Rreziku mesatar; Këtij grupi të rrezikut i takojnë pajisjet që vijnë në kontakt me mukozat e
padëmtuara ose me lëkurën e dëmtuar, si dhe pajisjet e tjera të kontaminuara me
mikroorganizma virulentë apo transmisivë, si p.sh. pajisjet respiratore, endoskopët
gastrointestinalë, instrumentet vaginale dhe termometrat. Për këtë nivel të rrezikshmërisë
duhet bërë pastrimin dhe pastaj edhe dezinfektimin.
• Rreziku i lartë; Këtij grupi i përkasin pajisjet që futen në brendi të indeve sterile, përfshirë
zgavrrat trupore dhe në sistemin e qarkullimit të gjakut, p.sh. Instrumentet kirurgjike,
pajisjet brendauterine, kateterët vaskularë etj. Në këto raste, së pari duhet bërë pastrimi
dhe pastaj edhe sterilizimi.
• Mënyrat e pastrimit; Pastrimi i plotë dhe tharja largojnë shumicën e mikroorganizmave
nga sipërfaqja e pajisjeve mjekësore apo objekteve të ndryshme. Prandaj, pastrimi gjithnjë
duhet t’i paraprijë dezinfektimit dhe sterilizimit. Pastrimi zakonisht bëhet me ujë, me veprim
mekanik dhe me detergjente. Ai mund të jetë manual apo mekanik, me ç’rast përdoren

14
aparate të ultrazërit për pastrim apo dezinfektantë; kjo mund ta lehtësojë pastrimin dhe
dekontaminimin e disa objekteve dhe pakëson nevojën e manipulimit manual.

MIRËMBAJTJA DHE LAVANDERIA E SPITALIT

• Kontaminimi i mjedisit përreth të sëmurit mund të shkaktojë përhapjen e
mikroorganizmave dhe shfaqjen e infeksioneve. Kjo zakonisht ndodh gjatë kontaminimit të
pajisjeve mjekësore me ekskrete të të sëmurit, apo përmes duarve të papastra të
punonjësve shëndetësorë, të cilët prekin instrumentet, pajisjet ose sipërfaqet përreth të
sëmurit. Studimet e ndryshme kanë dëshmuar se rreziku i infeksionit është më i madh në
rast se të sëmurët janë futur në ato dhoma, në të cilat më parë kanë qenë të shtrirë të
sëmurët me diarre nga Clostridum difficile; kjo dëshmi thekson nevojën e mbajtjes së
pastërtisë dhe shmangien e krijimit të pluhurit, papastërtive dhe materieve të tjera që
përmbajnë mikroorganizma patogjenë apo mundësojnë rritjen e tyre në hapësirat brenda
spitalit. Mjedisi i pastër dhe i mirëmbajtur në spital u jep një vetëbesim dhe kurajë të
sëmurëve, personelit dhe familjarëve duke dëshmuar se ai spital është i përkushtuar në
ruajtjen e mjedisit të sigurt dhe në arritjen e standardeve të larta të përkujdesjes mjekësore.

•
􀁦
MIRËMBAJTJA E HIGJIENËS NË SPITAL
Personeli për mirëmbajtjen e higjienës në spital duhet të jetë i stërvitur dhe i mbikqyrur. Në
ecurinë e mirëmbajtjes së higjienës në spital, duhet doemos të vihet njëfarë rendi dhe
rregulli. Planifikimi i mirëmbajtjes së higjienës në spital duhet të përcaktojë:
Detyrat dhe përgjegjësitë e secilit punëtor veç e veç;

deponimin e pajisjeve, ndërrimin e kokës së leckës për pastrim;

Ecurinë e punës, përfshirë edhe mirëmbajtjen e pajisjeve specifike, materialin harxhues,
pastrimin dhe
􀁦 Kërkesat për llojet e detergjentëve për pastrim dhe shpeshtësinë e zëvendësimit të tyre;
􀁦 Përdorimin e pajisjeve personale mbrojtëse;
􀁦 Shpeshtësinë e pastrimit të dyshemeve, të mobilieve, të mureve, të tuleteve,të
instalimeve të fiksuara(makinat e akullit, gypat dhe rrjetet e oksigjenit etj);
􀁦 Shpeshtësinë e ndërrimit të perdeve.
• Në rrethana të caktuara mund të ketë nevojë për proçedura speciale të pastrimit dhe
mirëmbajtjes, si p.sh. gjatë epidemive të diarreve të shkaktuara nga C.difficile. Muret nuk
grumbullojnë papastërti, prandaj edhe nuk kanë nevojë të pastrohen shpesh. Sipërfaqet
horizontale siç janë dyshemetë dhe pasjisjet e thjeshta, si mbajtëset për infuzione dhe
kornizat e shtretërve të të sëmurëve, mirëmbahen duke i pastruar me ujë dhe detergjent.
Mirëpo, disa pajisje dhe pjesë që preken më shpesh kanë nevojë për pastrim më të shpeshtë
dhe më me detaje, përfshirë edhe nevojën për dezinfektim. Shembuj të tillë janë parmakët e
shtretërve, dorëzat e dyerve dhe pjesët që mund të kontaminohen.

15
 • Manipulimi i kujdesshëm dhe përpunimi i rrobave dhe i pajisjeve të tjera të kontaminuara
mund të parandalojë përhapjen e agjensëve infektivë. Sigurimi i ndërresave të reja dhe të
pastra, po ashtu, ndikon në shtimin e komoditetit të të sëmurëve.
Ecuria
􀁦 Të evitohet kontaminimi i duarve me ndërresa të kontaminuara.
􀁦 Të vihen ndërresat e kontaminuara në qeskën e ndërresave në kontenjer,
􀁦 Të mbyllen qeskat pas mbushjes me 3/4 e saj. Nëse ka vetëm qeska te holla, punëtorët
duhet të bartin doreza dhe të manipulojnë me këto qeska me kujdes.Qeskat me ndërresa të
kontaminuara duhet të vihen në vend të sigurt derisa të transportohen në destinimin
përfundimtar,
􀁦 Qeskat me ndërresa të papastra duhet të dërgohen në një vend që është i dedikuar
veçanërisht për klasifikimin e tyre para pastrimit,
􀁦 Personat që punojnë në klasifikimin e ndërresave të papastra duhet të aftësohen
profesionalisht për proçedurat e punës dhe për përdorimin e masave mbrojtëse kundër
infektimit eventual,
􀁦 Personat që punojnë në klasifikim duhet të furnizohen me doreza rezistente ndaj ujit dhe
përparëse plastike apo veshje rezistente ndaj ujit me qëllim të mbrojtjes në punë.

LAVANDERIA E RROBAVE TË SPITALIT

Proçesi i larjes
􀁦 Cikli i parapastrimit prej 15 minutash i heq pjesët masive të papastertive,
􀁦 Nëse lahen me ujë të ftohtë , duhet t’u shtohen kimikate si p.sh,zbardhues (në çdo litër të
ujit duhet shtuar 2 ml zbardhues) me detergjentë për ta lehtësuar dezinfektimin,
􀁦 Nëse nuk përdoret uji i ftohtë me detergjent dhe zbardhues, duhet bërë larja në
temperaturë të lartë (>71°C)
􀁦 Gjatë shpërlarjes duhet shtuar ndonjë agjent acidik, me qëllim të uljes së alkalinitetit pas
shpërlarjes. Kjo proçedurë e zvogëlon iritimin e lëkurës dhe redukon më tutje numrin e
baktereve të pranishme;
􀁦 Tharja me ajër të nxehtë apo me rreze të diellit e redukon edhe më tej numrin e baktereve
të pranishme, sikurse edhe hekurosja me hekur të nxehtë,
􀁦 Ndërresat e pastra duhet të deponohen dhe transportohen në atë mënyrë që të evitohet
kontaminimi i kryqëzuar,
Tërë personeli duhet të ndërgjegjësohet për rrezikun që i kanoset punëtorëve të lavanterisë
nëse objektet e mprehta lihen nëpër ndërresat e ndotura. Personeli i lavanterisë duhet të
jetë i vaksinuar ndaj sëmundjeve vaksinë preventabile.

Menaxhimi i mbeturinave

• Deponimi, groposja dhe djegia janë mënyrat më të shpeshta të dispozimit të mbeturinave

spitalore. Personeli që është përgjegjës për pastrimin e pajisjeve të kontaminuara duhet të
ketë trajnim adekuat, të kene veshje adekuate mbrojtëse, siç janë dorezat, rrobat,
përparëset, maskat, syzet mbrojtëse dhe duhet të jenë të vaksinuar, përfshirë edhe
vaksinimin kundër hepatitit B.

16
• Mbeturinat klinike, që janë potencialisht të kontaminuara, mund të ndahen në mbeturina
laboratorike (përfshirë materialet anatomike dhe mikrobiologjike), gjaku me lëngjet trupore
si dhe mbeturinat e tjera , siç janë fashat e kontaminuara dhe objektet e mprehta. Gjatë
shpërthimit të epidemive të ndryshme, disa materiale duhet të kenë qasje dhe depozitim
special. Mbeturinat klinike kërkojnë depozitim special dhe mund të dallohen nga mbeturinat
e tjera të përgjithshme, duke përdorur qeska plastike të ngjyrosura me ngjyra të veçanta.
Mbeturinat që japin barnat për kimioterapi, kërkojnë dispozim special - djegie në
temperatura të larta. Mbeturinat e tjera të rrezikshme kimike (p.sh. Formaldehidi apo
hidroksid natriumi) kërkojnë metoda të tjera speciale të depozitimit. Në këto raste duhet
përmbajtur rekomandimeve lokale.

Higjiena e duarve
• Flora normale e zgavrrës së gojës dhe zorrëve përmban baktere në përqëndrim deri në
1010/ml dhe përbën një burim të rëndësishëm të mikroorganizmave patogjenë
nozokomialë. te pacientët e hospitalizuar, lëkura mund të kolonizohet me mikroorganizma
patogjenë që janë multirezistentë ndaj antibiotikeve. Plagët e infektuara dhe lezionet e
tjera, janë po ashtu vatra potenciale të përhapjes së kryqëzuar të mikroorganizmave.
Mikroorganizmat patogjenë prej pacientëve të kolonizuar apo të infektuar (nganjëherë edhe
prej mjedisit) mund të kontaminojnë duart e personelit mjekësor gjatë aktiviteteve të
përditshme klinike dhe mund të barten te pacientët e tjerë. Përhapja përmes duarve është
ndër metodat më të rëndësishme të përhapjes së agjentëve infektivë në institucionet
shëndetësore. Higjiena adekuate e duarve është metodë efektive e parandalimit të bartjes
së mikroorganizmave ndërmjet personelit shëndetësor dhe të sëmurëve. Flora mikrobike e
lëkurës përbëhet nga mikroorganizmat kalimtarë dhe ata të përhershëm. Mikroorganizmat
e përhershëm mbijetojnë dhe shumëzohen në shtresat sipërfaqësore të lëkurës.
• Ndërkaq, flora kalimtare mikrobike e lëkurës përbëhet nga mikroorganizma të rinj
kontaminantë që mbijetojnë në lëkurë vetëm për kohë të shkurtër. Këto
mikroorganizma(p.sh. S.aures, E.coli, Enterokoket) mund të merren gjatë kontaktit me
florën normale apo me vendet e kolonizuara e të infektuara të pacientit. Rrugë tjetër e
depërtimit të tyre është edhe ambienti brendaspitalor. Nëse lëkura e duarve të personelit
shëndetësor është e dëmtuar, atëherë numri i baktereve në lëkurë do të rritet.
Njëkohësisht, ekziston edhe rreziku i kolonizimit me baktere që nuk i përkasin florës
normale të duarve.

Ekzistojnë tri shkallë të dekontaminimit të duarve:

• Larja e zakonshme e duarve me sapun të zakonshëm dhe ujë heq shumicën e

mikroorganizmave kalimtarë nga duart mesatarisht të papastra.
• Larja higjienike e duarve apo dezinfektimi është procedurë me të cilën duart lahen me
detergjent antiseptik apo dezinfektohen me alkool(fërkimi me alkool). Kjo është metodë më
efikase në heqjen dhe shkatërrimin e mikrooganizmave kalimtarë nga duart.Dallimi për
nevojën e pastrimit të thjeshtë dhe dezinfektimit të duarve nuk është gjithmonë i qartë.
Nëse nuk ka dezinfektante atëherë edhe pastrimi i mirë me sapun mund të jetë adekuat për
dekontaminimin e duarve.
• Pastrimi kirurgjik i duarve ka për qëllim heqjen dhe shkatërrimin e florës kalimtare dhe
uljen e florës së përhershme të mikroorganizmave në atë shkallë që të redukojë rrezikun e

17
kontaminimit të plagëve në rast të dëmtimit të dorezave kirurgjikale. Agjentët e përdorur
janë të njejtë sikurse edhe të larja higjienike e duarve. Teknika e dekontaminimit të duarve
është më e rëndësishme sesa agjenti që përdoret për dekontaminim.

Kur duhen pastruar duart?

• Pastrimi i zakonshëm i duarve
􀁦 Para marrjes së ushqimit,
􀁦 Para ushqyerjes së të sëmurit,
􀁦 Pas shfrytëzimit të tualetit.
• Pastrimi higjienik ose fërkimi me alkool
􀁦 Para dhe pas përkujdesjes ndaj të sëmurit,
􀁦 Para kryerjes së proçedurave invazive,
􀁦 Para përkujdesjes për të sëmurët e ndjeshëm për infeksion (p.sh. ata që kanë imunitet të
komprometuar),
􀁦 Para dhe pas përpunimit të plagëve, kateterëve urinarë dhe pajisjeve të tjera që përdoren
për kohë te gjatë.
􀁦 Para dhe pas vendosjes së dorezave,
􀁦 Pas kontaktit me gjak, sekrete dhe pas proçedurave në të cilat pritet kontaminim me
mikroorganizma,
􀁦 Pas kontaktit me të sëmurët që janë të kolonizuar me mikroorganizma patogjenë
spitalorë(siç janë S. aureus rezistent nga meticilina, Klebsiella mulirezistente). Metoda më
efikase dhe më e shpejtë e dekontaminimit të duarve është fërkimi i tyre me alkool,
mundësisht prej enës së veçantë që ndodhet pranë shtratit të të sëmurit.
• Agjentët e rekomanduar për pastrim të duarve
􀁦 4% klorheksidinë glukonat/ detergjent tretës,
􀁦 povidon jod/ detergjent tretës që përmban 0.75% jod.
􀁦 0.5% klorheksidinë ose povidon-jod në 70% izopropanol ose etanol,
􀁦 60% izopropanol ose 70% etanol pa antiseptikë tjetër,
32

Pastrimi kirurgjikal i duarve/dezinfektimi

• Agjentët për pastrimin kirurgjikal të duarve janë të njëjtë sikurse ato për pastrim higjienik.
Dallimi qëndron në kohëzgjatjen e proçedurës, e cila është më e gjatë për 2-3 minuta dhe
duhet të përfshijë edhe kyçet e dorës dhe parakrahët. Nëse përdoren preparate alkoolike,
atëherë rekomandohet aplikimi në duar 2 herë nga 5 ml dhe fërkimi deri sa të thahen.
􀁦 Furça për thonj, sterile për një përdorim ose autoklavuese , përdoret vetëm për pastrimin
e thonjve, por jo edhe për duar,
􀁦 Furça përdoret vetëm për pastrimin e parë në ditë,
􀁦 Pas pastrimit të duarve me ujë dhe sapun, duhet fërkuar duart me substancë me bazë
alkoolike(70%). Kjo gjë përforcon shkatërrimin dhe pengimin e florës së përhershme;
􀁦 Për tharjen e duarve pas larjes dhe para fërkimit me alkool duhet përdorur peshqira
sterilë.

Rreziku nga sëmundjet profesionale për personelin shëndetësor

• Punonjësit e shëndetësisë janë të rrezikuar për shkak të ekspozimit ndaj sëmundjeve të
ndryshme ngjitëse, të cilat mund t’i atakojnë dhe të përhapen më tej te punëtorët e tjerë

18
shëndetësorë apo tek të sëmurët e shtrirë në spital. Seksioni i Mjekësisë së Punës në
bashkëpunim me Seksionin e Kontrollit të infeksioneve mund ta ulin këtë rrezik përmes
aktiviteteve të ndryshme, siç janë mbajtja e datotekës, imunizimi i personelit, edukimi i
personelit shëndetësor për rrezikun dhe parandalimin e infeksioneve, menaxhimi pas
ekspozimit në punë si dhe hulumtimet shkencore në këtë fushë.
• Elementet kyçe të programit për mbrojtjen dhe sigurinë në punë
• 􀁦 Parashikimi i rrezikut të infektimit për personelin dhe përcaktimi i prioriteteve në masat
parandaluese;
• 􀁦 Zbatimi i programit të edukimit të vazhdueshëm për sigurinë në punë dhe parandalimin
e infeksioneve në lidhje me rreziqet specifike të vendit të punës në institucion;
• 􀁦 Përcaktimi i ndjeshmërisë ndaj infeksioneve të cilat mund të parandalohen me vaksinim
dhe zbatimi i një programi adekuat të imunizimit;
• 􀁦 Kryerja e hulumtimeve shkencore mbi ekspozimin, duke përfshirë edhe shqyrtimin e
menaxhimit pasekspozues;
• 􀁦 Mbikqyrja e ekspozimit të personelit me prodhime të gjakut dhe zhvillimi i strategjisë
parandaluese për proçedurat e rrezikshme dhe departamentet më të rrezikuara.

Parandalimi i infeksionit: Masat e përgjithshme

􀁦 Të mbahen shënime të sakta me qasje të shpejtë për sëmundjet profesionale;
􀁦 Çdo punëtori të ri t’i merret anamneza për sëmundjet ngjitëse. Ata duhet të vaksinohen
kundër sëmundjeve që mund të parandalohen me vaksina;
􀁦 Të mbahen shënime në “librin e aksidenteve” për secilin rast aksidental të shpimit me
gjilpërë në vendin e punës dhe për lëndimet e tjera; të dhënat epidemiologjike për
ekspozimin ndaj prodhimeve të gjakut duhen analizuar periodikisht për të kontrolluar
praktikat e punës dhe për identifikimin e rreziqeve që mund të parandalohen.
􀁦 Të bëhet vlerësimi dhe t’u jepet pushim mjekësor punonjësve që jane infektuar nga
sëmundje ngjitëse apo janë të ekspozuar ndaj infeksionit;
􀁦 Të mundësohet që çdo punëtor shëndetësor ta mbulojë demtimin në lëkurë me materiale
që i reziston ujit.

Izolimi
• Mikroorganizmat që shkaktojnë infeksione spitalore, mund të barten prej të sëmurëve të
infektuar apo të kolonizuar te të sëmurët e tjerë si dhe të personeli mjekësor. Masat
përkatëse të izolimit për të gjithë të sëmurët, si të infektuar ashtu edhe të kolonizuar, e ulin
rrezikun e përhapjes.
• Përhapja e infeksionit; Ekzisojnë disa rrugë të përhapjes së infeksionit, të cilat janë
përshkruar në kapitullin mbi sëmundjet profesionale. Këto rrugë përfshijnë kontaktin e
drejtpërdrejtë nga personi në person, kontaktin e tërthortë përmes objekteve
ndërmjetësuese dhe përhapja përmes grimcave të ajrit. Mënyra kryesore e përhapjes së
infeksionit konsiderohet përhapja nga një i sëmurë në tjetrin përmes duarve të papastra të
personelit shëndetësor. Prandaj, higjena e rregullt e duarve është mënyra kryesore e
parandalimit të përhapjes së infeksioneve në spital.

Masat standarte mbrojtëse për të gjithë të sëmurët;

19
• Gjatë përkujdesjes për të sëmurin, duhet shmangur transmetimi i mikroorganizmave
patogjenë ndërmjet të sëmurëve dhe personelit. Prandaj, zbatohen këto masa të
përgjithshme mbrojtëse:
• 􀁦 Të konsiderohen si potencialisht infektivë gjaku i të sëmurëve , ekskretet dhe të
ndërmerren masa mbrojtëse për zvogëlimin e rrezikut të përhapjes së infeksionit;
•
Të mbahen doreza të pastra gjatë kontaktit me mukozat dhe lëkurën e të sëmurëve;
Të dekontaminohen duart, para dhe pas çdo kontakti me të sëmurin;
Të dekontaminohen duart menjeherë pas prekjes së materialit infektiv (si p.sh. gjaku,
lëngjet trupore,
•
dhe ekskretet), pas prekjes së të sëmurit infektiv apo mjedisit ku ata qëndrojnë dhe
gjësendet e kontaminuara të cilat shfrytëzohen në përkujdesjen e të sëmurit.
Dekontaminimi bëhet me alkool antiseptik që vepron mirë në rastet kur duart nuk janë
shumë të kontaminuar; përndryshe, së pari lahen me ujë ;
• 􀁦 Sa herë që është e mundshme, të aplikohet teknika e mosprekjes për të shmangur
kontaktin me materialin infektiv;
• 􀁦 Gjithmonë të mbahen dorezat gjatë kontaktit me gjak, lëngjet trupore, , ekskretet dhe
sendet e kontaminuara. Të lahen duart menjëherë pas heqjes së dorezave. Nëse dorezat
nuk janë në dispozicion, duart duhet të lahen mirë.
• 􀁦 Feçet, urina dhe sekretet e tjera të të sëmurit të hidhen në vendet e caktuara.
• Mbajtëset e shtratit, enët për urinim dhe kontenjerët e tjerë duhet të pastrohen dhe të
dezinfektohen në
mënyrë adekuate
• 􀁦 Vendi ku është derdhur materiali infektiv duhet të pastrohet menjëherë. Në këto raste,
nuk ka nevojë për dezinfektim të përgjithshëm të dyshemeve dhe mureve.

• 􀁦 Të gjitha pajisjet që shfrytëzohen në përkujdesjen e të sëmurit, materiali harxhues dhe

veshmbathja e
kontaminuar me material infektiv, duhet të dezinfektohen dhe të sterilizohen para çdo
përdorimi (shih

• Veshjet dhe përparëset; Në parandalimin e përhapjes së agjentëve infektivë,

rekomandohet përdorimi i rrobave dhe përparëseve uniformë spitalore. Mirëpo, ato kanë
më pak rëndësi sesa higjiena e duarve dhe kushtojnë më shtrenjtë. Përdorimi i tyre është i
dobishëm nëse ekziston mundësia e ndotjes së rrobave të personelit, siç ndodh gjatë
përkujdesjes së të sëmurëve me plagë të infektuara, plagë sekreteuese apo gjatë pastrimit
të materialit shumë të ndotur.
• Maskat; Maskat e holla kirurgjikale mbrojnë shumë pak nga infeksionet që përhapen
përmes ajrit. Maskat respiratore të efikasitetit të lartë, ofrojnë mbrojtje shumë më të mirë,
mirëpo janë të shtrenjta dhe shpesh nuk janë në dispozicion. Nëse shtrohet domosdoja e
përdorimit të maskave me qëllim të parandalimit të përhapjes së infeksioneve nga
mikroorganizmat që përhapen me ajër, atëherë rekomandohet të përdoren maskat
respiratore. Nëse ato nuk janë në dispozicion, atëherë edhe maskat e tjera mund të japin
mbrojtje të pjesërishme. Me fëmijë që vuajnë nga sëmundjet ngjitëse të fëmijërisë, duhet të
punojnë vetëm ata punëtorë shëndetësorë që i kanë kaluar sëmunjdet në fjalë. Në këtë

20
aspekt, rëndësi të madhe ka edhe vaksinimi i punonjësve të tjerë shëndetësorë që janë të
ndieshëm ndaj këtyre sëmundjeve .
Mburojat për këpucë dhe kapelat mbrojtëse
• Mburojat për këpucë dhe kapelat mbrojtëse nuk e pengojnë përhapjen e sëmundjeve
ngjitëse e po ashtu kushtojnë, prandaj nuk duhet të përdoren.
• Masat e parandalimit për familjarët që përkujdesen për të sëmurin në spital
• Në parandalimin e infeksioneve në spital, një rëndësi të madhe ka edhe edukimi i
familjarëve që përkujdesen për të sëmurin në spital. Kjo duhet realizuar nga personeli me
theks të veçantë në mbajtjen e higjienës dhe masat e tjera mbrojtëse që kanë synim
parandalimin e infeksionit tek ata vetë si dhe të të sëmurët e tjerë. Masat e parandalimit për
anëtarë të familjes duhet të jenë të njëjta sikurse ato që zbatohen nga personeli.

INFERMIERISTIKE E SEMUNDJEVE INFEKTIVE

Antraksi

Etiologjia
• Shkaktari është Bacillus Anthracis, gram-pozitiv; Formon spor aerob (formimi i sporit
fuqizohet nga prania e oksigjenit); Sporet janë rezistente në mjedisin e jashtëm.Në kafshë
gjendet në formë vegjetative; Bacili i antraksit në organizmin e njeriut dhe të kafshës
formon kapsulë; Qelizat janë të mbuluar nga një kapsulë që inhibiton fagocitozën. .
• Është sëmundje që prek kafshët, e cila mund të përhapet edhe në njerëz. Infeksioni i
njeriut ndodh nëpërmjet kontaktit të drejtpërdrejtë me kafshën e sëmurë ose nga produktet
e tyre. Rastet më të shumta janë vënë re në fund të verës dhe në fillim të vjeshtës. Forma
me spor është e qëndrueshme në tokë për vite duke paraqitur një burim potencial infeksioni
për bagëtinë nëpërmjet ushqimit të kontaminuar..Antraksi nuk transmetohet nga njeriu tek
njeriu

•Bacili antraksit (forma spore) është një nga format me: • –Sporetjanëtëqëndrueshme
• –Sporetinfektojnënëpërmjetrrugësrespiratore
• –Formainhalatorekavdekshmëritëlarte(~95%)
Format klinike;
Në varësi te portës hyrëse kemi: • FormaKutane.
• FormaPulmonare.
• FormaGastrointestinale.
• Oropharingeale.

Vlerësimi infermieror
• Shënjat dhe simptomat e infeksionit aktualisht ndodhin brënda 1 deri në 7 ditë pas
shfaqjes, por shumë raste duhet për 60 ditë për tu shfaqur.
• Shenjat dhe simptomat e antraksit varen sipas portës hyrëse.
• Antraksi lëkuror është forma më e zakonshme me 95% të

21
infeksioneve që ndodhin.
• Kur sporet hyjnë në lëkurë, infeksioni i lëkurës mund të përfshijë një papul te vogël, prurit.
• Kjo papulë e cila zhvillohet në vezikul me permbajtje brenda 1- 2 dite dhe perfundimisht
kthehet në ulçer të vogël dhe me një qendër nekrotike(pustule malinje).
• Kjo zakonisht zhduket shpejt bie brenda 2 javëve (megjithëse një shërim i plotë mund të
zgjasë më shumë).

• Gjithashtu mund të vihet re gjëndrrat limfatike regjionale të zmadhuara .

• Pa trajtim, vdekshmëria nga antraksi lekuror është i lartë.
• Me antraksin forma pulmonare, pacienti mundet fillimisht të raportojë shenja dhe
simptoma të gripit si pafuqia, ethet, dhembje koke, kollë, vështirësi ne frymëmarje, dhimbje
të krahërorit, mialgji.
• Këto shenja dhe simptoma të ashpra mund të përparojnë në insufiçencë respiratore,
dispnea, frymëmarrja fishkelluese, dhimbja e krahërorit, cianozë, e ndjekur nga fillimi i
shokut.
• Madje dhe me trajtim, antraksi inhalator është zakonisht fatal për shkak të
komplikacioneve që vijnëdhe nga diagnostikimi i vonshëm i saj.
• Me antraksin gastro-intestinal, ingjestioni i sporeve të antrakstit mund të shkaktojë
inflamacion akut të aparatit intestinal.
• Pacienti mund të paraqitet me nauze, vomitus, oreks të rritur dhe ethe, të vomitus me
hematemeza, dhe diarre të ujshme dhe enterorragji.
• Prognoza për antraksin gastro-intestinal është gjithashtu e varfër, dhe vdesin pjesa më e
madhe e njerëzve nga kjo lloj sëmundje.

Ndërhyrjet infermierore
• Fillimi i trajtimit aq shpejt sa dyshimi dhe shfaqja e tij është esenciale për të parandaluar
infeksionin, trajtimet e hershme munden gjithashtu të ndihmojnë për të parandaluar
vdekjen.
• Shumë antibiotikë janë efektiv ndaj antraksit.
• Më gjërësisht të përdorur janë: penicilina, ciprofloksacina,
dhe tetraciklina etj.
• Trajtimi për antraksin lëkuror është me anë të antibiotikëve oral për 7-10 ditë.
• Koha e trajtimit për antraksin gastro-intestinal është 60 ditë, por siguria nuk është
vlerësuar përtej 14 ditëve.

• Kujdesjetpërfshijnë:
a. Ekzaminimiobjektivilezionit.
b. Duhet të gjesh kampion për kulturë bakteriologjike ne likidin vezikal në sputum apo
eksudatin ulçerativ intestinal përpara fillimit të terapisë antibiotike e cila konfirmon dhe
diagnozën.
c. Masat mbështetëse janë përshtatur sipas tipeve të shpërhapjes së antraksit.

• Vaksina e antraksit është e vlefshme, për vaksinimin e kafshëve,personat që për arsye

profesionale si personeli ushtarak kasapët janë të rrezikuar.
• Kontrolli i mishit dhe produkteve ushqimore me natyrë shtazore është i rëndësishëm.

22
• Raporto të gjithë rastet e antraksit tek gjendja e departamentit shëndetësor apo qendrat
për kontrollin e sëmundjes dhe parandalimit.

• SIGURIA;

a. Transmetimiiantraksitnganjeripersontek
tjetri është vështirë te ndodhë .
b. Është raportuar vetëm me antraksin lëkuror, në të cilën likidi nga vezikula i cili bie ne
kontakt me dëmtimet e lëkurës mendohet të jetë infektues.
c. Antraksi ngjitës ndodh kur një spore e bakterit B antraks hyjnë në një çarje të lëkurës.

• Brenda 2 ditëve të ekspozimit, zhvillohet një ngritje e vogël në lëkurë (e ngjashme me

thumbimin e një insekti).
• Kjo papul mund të transformohet në vezikul dhe të formojë një ulçer të zezë të pa
dhimbshme, zakonisht të rrethuar me kufij edematoz.
• Ulçera me pas mundet të formojë një dregëzim, e cila thahet dhe bie brenda 2 javëve,
megjithëse shërimi i plotë i ulçerës mund të zgjasë më tepër.

• Edukimi shëndetësor përfshin:

a,Mësoni familjen dhe pacientin që secili, i cili ka qene i ekspozuar ndaj antraksit duhet
menjëherë të vizitohet tek mjeku.
b,Udhëzoni pacientin të marrë antibiotikët e përshkruar derisa ti kryejë ato.
c,Udhëzoni pacientin që ka antraks lëkuror të mos gërvishtet tek vendi i dëmtuar
d,Higjena e duarve me akull nuk i vret sporet e antraksit, lajini duar mire me ujë dhe sapun.

• Parandalimi ka dy mënyra kryesore për të parandaluar antraksin: antibiotikët tek njerzit të

cilët janë ekspozuar ndaj antraksit dhe vaksina e antraksit, e cila jepet në një seri prej 6
dozave.

INFERMIERISTIKE E SEMUNDJEVE INFEKTIVE

Bordetella Pertussis

Hyrje
• Mikroorganizmi Bordetella pertusis është një gram negativ e cila shkakton një infeksion në
aparatin e frymëmarrjes. Zakonisht njihet si kolla e mirë apo pertusis, ky infeksion respirator
karakterizohet nga një kollë paroksizmale. Në Shtetet e Bashkuara, incidenca e pertusis
rritet periodikisht,me vrull cdo 2-5 vjet. Pjesa më e madhe e rasteve ndodh nga qershori tek
shtatori. Pertusis raportohet si një çështje e vdekjes së papritur te një pacient.

Vlerësimi infermieror;

23
• Në mënyrë tipike pertusisi është një sëmundje me kohëzgjatje prej 6 javësh e cila ndahet
në 3 etapa secila duke zgjatur nga 1 deri në 2 jave.
• Gjatë hapit të parë pertusis i ngjan infeksioneve të rrugëve të sipërme respiratore të
zakonshme me kongjestionin nazal, rinorrea, tështima.
• Hapi i dytë është kur kolla paroksizmale zakonisht fillon me episode potenciale që zgjasin
për minuta të ndryshme.

• Tek foshnjat më të rritura dhe ato 1 vjeçare episodet e kollës janë të njepasnjëshme.
• Gjatë kollës kemi shtim të mukusit viskoz i cili grumbullohet në rrugët e sipërme te
frymëmarjes .
• Foshnjat më të vogla mund të kenë episode apneike.
• Gjithashtu janë në rrezik edhe për ushqyerje sepse
ushqimi bën nxitje natyrale të kollës.
• Kolla e shkaktuar me vomitus është gjithashtu e zakonshme, në hapin final pacientët kanë
një kollë kronike e cila mund të zgjasë me javë.
• Pertusi është më infektues gjate hapit fillestar, i cili zakonisht zgjat 1-2 javë, megjithëse ajo
mund të qëndrojë komunikuese për 3 javë apo më gjatë pas fillimit të kollës. 22

• Testet diagnostike. Sputum apo kultura bakteriologjike nazoforingale mund të jetë

pozitive për B.pertusis.
• Radiografia kraharorit mund të shfaqet e infiltruar apo edema me atelektazë.
• Rezultatet kulturore mund të jenë negative tek pacientët e mëparshëm të imunizuar, tek
njerëzit që kanë marrë terapi antibiotikësh kohët të fundit apo tek ata që kanë që 3 javë që
vazhdojnë me kollën.
• Një kulturë negative nuk e përjashton domosdoshmërish diagnozën e pertusis.

Ndërhyrjet infermierore
• Qëllimet e terapisë janë për të promovuar pushimin dhe të sigurojë vetë ushqyerjen.
• Antibioterapia e cila ka filluar gjatë fazës së parë të sëmundjes, nuk pret zgjatjen dhe
rëndimin e sëmundjes, por mund të ndihmojë të parandalojë përhapjen e tij.
• Eritromicina, klaritromicina dhe azitromicina janë antibiotikë zgjedhës.
• Foshnjat bëjnë vaksinat e tyre të para të pertusis para moshës 2 muajsh, me një vaksinë
përforcuese të dhënë 6 dhe 8 muajsh, sepse mbrojtja duke ndjekur vaksinimin rritet
çdoherë, fëmijët e pa vaksinuar ose pjesërisht të vaksinuar janë veçanërisht me të ndjeshem
ndaj prekjes së pertusis nga të rriturit, i cili në mënyrë frekuente shërben si rezervuar.

• . Për këtë arsye fëmijët duhet të vaksinohen kështu si edhe ata që duhet të mbajnë
fëmijët e vegjël. Shtrimi në spital rekomandohet për ato me rrezik të lartë dhe të sëmurë
rëndë, ato me komplikacione dhe ato që kanë vomitus të shtuar dhe vështirë në të ushqyer.
• Ndërhyrjet do jenë: Siguroni një mostër kulture dhe gjithashtu duke pastruar rrugët
respiratore me aspirator nazofaringeal; Mbani mend që B.pertusi mund të rritet brenda 3-4
ditë të infeksionit ,por një kampion nuk konsiderohet negativ deri në 10 ditë;

Mësimi i pacientit.
• -inkurajoni prindërit e fëmijëve të vegjël që të vaksinojnë fëmijët e tyre.
• -Parandalimi. Në 2005 është aprovuar një kombinim i ri tetanos,difteri, vaksin pertusis DTP
për fëmijët adoleshentet dhe të rriturit. Vaksinimi bëhet sipas kalendarit të vaksinimit.

24
• -Të gjithë pjesëtarët e familjes me fëmijë të vegjël duhet të konsiderojnë vaksinimin e tyre.
• -instruktoni pacientët të mbulojnë gojën e tyre kur ato kolliten apo tështijnë dhe të lajnë
duart e tyre menjëherë pas këtyre

Botulizmi
• Shkaktohet nga baktere anaerobe gram-pozitive Clostridium botulinum. Botulizmi është
sëmundje neuromuskulare pasojë e veprimit të toksinës Clostridium botulinum, gjithashtu
formon spor dhe janë rezistentë ndaj nxehtësisë.
• Sporet C.botulinum janë gjetur në tokë në pleh dhe në ujrat e deteve dhe liqeneve.
• Bakteri mund të gjendet gjithashtu tek ushqimi i pa gatuar, mirë dhe jo i rezervuar sipas
kushteve apo tek ushqimet në kuti të konservuara sidomos kur ushqimi ka qenë i
kontaminuar përpara konservimit.
• C.Botulinum nganjëherë ndodh normalisht tek jashtëqitja e foshnjave. është një nga
bakteret me të fuqishme të njohur. Nqs eventualisht përhapët qoftë edhe aq pak , ai mund
të vras me tepër sesa një milion njerëz . Ka 3 tipe kryesore të tij secili karakterizohet nga
mënyra sesi transmetohet sëmundja :botulizmi i ushqimit , botulizmi i plagëve dhe ai i
infantil.

Vleresimi infermieror
• Simptomat shpesh shfaqen 12-36 orë pas gëlltitjes të ushqimit kontaminues, megjithëse
simptomat mund të shfaqen pas 6 orëve ose 10 ditëve pas marrjes. Përgjithësisht sa më
herët të shfaqen simptomat aq me e rëndë dhe kritike mund të jetë sëmundja. Gjendja e
rënde varet në sasinë e toksinës së marrë dhe gjendjen imunitare te pacientit, tek të rriturit
simptomat më të zakonshme përfshin vizion të dyfishtë apo të turbulluar, qepalla të
plogështuara, gojë të thatë,të vjella,diarre.

• Vështirësi si në gëlltitje dhe në të folur, vështirësi në frymëmarrje dhe paraliza të lehta të

trupit. Reflekset janë zvogëluar apo kanë humbur. Tek foshnjat simptomat përfshijnë
dobësi, shtangie dobësim në shikim, kequshqyerje , kequshqyerje me gji dhe insufiçencë
respiratore .

Ndërhyrjet infermierore
• Antitoksina botulinus e vlefshme , administrohet I.V apo I.M, Kur ushqimi ka pak që ështe
konsumuar praktikohet lavazhi gastrik dhe klizma. Në botulizmin e plagëve zakonisht
trajtimi është në mënyrë kirurgjikale. Për pacientin me vështirësi në gëlltitje mund të
administrohet likid I.V apo një tub nazogastrik mund të vendoset deri kur pacienti të
rikuperohet mjaftueshëm. Vështirësia e frymëmarrjes mund të kërkoj trakeoktomi ose
frymëmarje të drejtuar në terapi intesive. Shtrimi mund të kushtojë javë apo muaj. Lodhja

25
mund të vazhdojë për vite. Botulizmi nuk është ngjitës dhe nuk mund të transmetohet nga
një person tek tjetri.

• Kujdesjet përfshijnë;
• Të mbash një plan të kujdesshme të ushqyerjes në ditë të
ndryshme .
• Pyet rreth statusit shëndetësor të pjesëtarëve të tjerë të familjes me histori të ngjashme.
• Duhet të monitoroni me kujdes funksionet respiratore dhe kardiake. Përformoni kontrollet
frekuente neurologjike. Pastroni aparati gastro-intestinale siç urdhërohet.
• Nqs jepet botulinus antitoksinë,kontrolloni për alergji të pacientit, sidomos të kuajve sepse
antitoksina është serum kali. Kur jepet antitoksina përformoni një test të lëkurës pastaj
shiko për shenja të reaksionit alergjik.

• Parandalo infeksionin sekondar duke praktikuar masa paraprake standarde. raportoni të

gjitha rastet e botulizim tek qendra e departamentit shëndetësor .
• Jepni mbështetje emocionale pacientit dhe familjes.
• Edukoni pacientit dhe familjen rreth rëndësisë së vet higjienës së duarve.

• Mësoni pacientin dhe familjen të gatuajnë ushqimin plotësisht përpara konsumimit.

Instruktoni pacientët që konsumojnë ushqim shtëpie ose kur është i konservuar ta ziejnë
ushqimin për 10 minuta për para ngrënies për tu siguruar që është i sigurt për tu
konsumuar.
• Tregoni pacientit dhe familjes që të mos provoj ushqim që është i diskutueshëm.
• Mësoni pacientin dhe familjen që të shkoj menjëherë tek doktori për plagët e infektuara
• Parandalimi. Patatet e pjekura të cilat janë të ambalazhuara me flet alumini duhet të
mbahen të ngrohta derisa të shërbehen ose të mbahen në frigorifer. . Nqs bëni konservime
shtëpiake,ndiqni metoda të rrepta të higjienës për të parandaluar apo shkatërruar
C.botulinum, sporet e tyre dhe neuoro toksinën. Produktet e detit dhe peshku i liqenit duhet
te gatuhet mire.

Bruceloza
Hyrje
• Bruceloza është një sëmundje afebrile akute e cila transmetohet tek njerëzit nga kafshët.
Shkaktohet nga Brucella gram negative jo spor formuese dhe , njihen tre lloje B-suis(e gjetur
tek derrat), B.melitensis (e gjetur tek dhia dhe delja), B.abortus (e gjetur tek gjedhi) dhe
B.canis (e gjetur tek qenët). Bruceloza shkakton djersitje të tepërt, ankth, dhimbje të
përgjithshme të kockave, prek organet si shpretka, mushkëritë, veshkën apo pjesë të tjera të
trupit. Në trajtim bruceloza radhë është fatale, gjithashtu komplikacionet mund të
shkaktojnë paaftësi permanente.

Vlerësimi infermieror
• Shenjat e para janë zakonisht të ngadalta, por në varësi të burimit të sëmundjes bien në sy
shenjat përkatëse . Në mënyre karakteristike faza akute shkakton ethe, djersitje të tepërt,

26
lodhje, dhembje kurrizi, zgjerim të nyjeve limfatike, hepatosplenomegalia, rënie në peshë,
dhe si pasojë e vendosjes së brucelozës intraqelizore kemi formimin e noduseve
granulomatoze.

• Nga ka marrë dhe emrin kjo sëmundje nese nuk trajtohet shpejt mund te jete ondulante -
ethe ondulante – pak pacientë kanë ethe. Ajo mund të vëzhgohet nqs pacienti vazhdon pa
trajtim për një kohë të gjatë. Faza kronike sjell çrregullime , shqetësime gjumi, lodhje,
dhimbje koke, djersitje dhe impotencë seksuale, hepatosplenomegali; në teste orkit, prek
ovaret, veshka, dhe në tru(meningit ose encefalit). Rreth 10-15% të pacientëve me prekje të
tillë të trurit zhvillojnë probleme në dëgjim dhe çrregullime vizuale, hemiplegji ,ataksia.

Ndërhyrjet infermierore
• Trajtimi konsiston me rregjim shtrati gjatë fazës afebrile. Antibioterapia përfshin një
kombimin të doksicilines dhe gentamicinë apo rifampin . Në raste të rënda mund të
përdoren,kortikosteroidët me rrugë intravenoze për 3 ditë, të ndjekur nga kortikosteroidet
orale.

• Kujdesjetpërfshijnë:
• - Në rastet dyshuese të brucelozës, merr një histori të plotë. Pyesni rreth okupacionit të
pacientit edhe nëse ai apo ajo gjatë kohës së fundit kanë udhëtuar apo ngrënë ushqim të pa
përpunuar siç janë produktet e baxhës(sidomos produktet e baxhës të pa sterilizuara).
• - Raportoni të gjithë rastet e brucelozes tek departamenti shëndetësor apo qendrat për
kontrollin e sëmundjes apo parandalimit.
• - Gjatë fazës akute, monitoroni dhe regjistroni temperaturën e pacientit çdo 4 orë.
Sigurohu për të përdorur të njëjtën rruge (orale ose rektale) çdo kohe për matjen e
temperaturës.

• Pyesni departamentin për të pasur vakte të ndërmjetshme me lëngje dhe ushqime të

tjera suplementare dhe për të matur humbjen e peshës.
• - Shiko për zhurma të zemrës, dhimbje të muskujve, humbje të shikimit dhe inflamacion,
të cilat mund të sinjalizojnë komplikacione. Gjatë fazës kronike, shiko për depresion dhe
çrregullime të gjumit.
• - Administroni sedativ siç urdhërohet dhe planifikoni kujdesin tuaj për të lejuar pushim
adekuat..
• - Administroni dhe trajtoni në mënyrë të përshtatshme të gjitha sekrecionet dhe veshjet e
ndotura.
• - Siguroni pacientin që infeksioni është i kurueshëm, theksoni rëndësinë e vazhdimit të
mjekimit.

• - Për të parandaluar përsëritjen, këshilloni pacientin mbi ndalimin e përdorimit të

qumështit të pasterilizuar apo produkte të tjera të baxhës.
• - Paralajmërimi për mishin dhe nënproduktet tij te jenë të përpunuar mire; njerëzit e tjerë
në rrezik dhe të ekspozuar ndaj kafshëve dhe sidomos kasapët të mbajnë veshur doreza dhe
syze mbrojtëse.

27
• - Mësoni pacientet për të mos konsumuar qumësht të pasterilizuar, djathë, apo akullore.
Nqs nuk siguroheni që edhe produkte të tjera nuk janë të sterilizuar është më mirë që të
shmangni konsumimin e tyre.
• - Instruktoni pacientet të cilët janë duket udhëtuar në zona të larta rreziku për të
shmangur gjerat si ‘djathin e fshatit’ të cilët janë të pastërilizuar dhe japin një rrezik të
veçantë.
• - Mësoni gjahtarët, kasapet dhe barinjtë që të mbajnë doreza prej gome kur ata pastrojnë
të brendshmet e kafshëve.

Difteria

Hyrje
• Diphtheria është një infeksion akut ngjitës i shkaktuar nga Corynebacterium diphtheriae,
një bakter gram-pozitiv,nuk formon spor dhe zakonisht infekton aparatin e frymëmarrjes.
• Nga veprimi i ekzotoksinës kemi dëmtime neurologjike dhe miokardit.
• Ai mbetet i lokalizuar ne lokalizimin fillestar si psh në bajamet,mukozat nazale ,faring,
laring.
• Aparati urinar, gastro-intestinal, konjuktiva, dhe veshët radhë janë të përfshirë.

Vlerësimi infermieror
• Shumica e infeksioneve të difterisë janë të rënda tek personat e pavaksinuar, dhe me e
lehtë tek ato njerëz që kanë bëre vaksinën.
• Pas periudhës së inkubacionit për me pak se një javë, rastet klinike të difterisë në mënyrë
tregojnë karakteristike një pseudomembrane të trashe, pak gri sipër membranave të
mukozës të faringut, laringut, bajameve, të qiellzës dhe hundës.
• Ai shfaqet me temperaturë, dhimbje fyti,edemë dhe limfadenopati cervikale. Simptomat
të tilla si koll,vështirësi dhe zhurmë(stridor) gjatë frymëmarrjes dhe të ngjirura të zërit.
• Përpjekjet për të hequr membranat zakonisht shkaktojnë gjakosje, e cila është
karakteristikë e difterisë dhe e dallon atë nga mononucleosis.
• Nëse nuk trajtohet në kohë shkakton bllokim të rrugëve të frymëmarrjes që con në
vdekje , simptomat përfshijnë takipnenë, stridor, cianozë, mbledhje të muskulit
suprasternal, dhe asfiksi.
• Në difterinë ngjitëse, plagët e lëkurës i ngjajnë impetigo-se.
• Simptomat e streptocoçal pharyngitis dhe epiglottiditis bakterial janë të njëjtë me
ato të difterisë por janë më akute.
• Me epiglottitis, asnjë membrane nuk është evidente në ekzaminimin direkt të laringut.

Ndërhyrjet infermierore
• Trajtimi nuk duhet të pres për konfirmimin nga analiza. Trajtimi standard përfshin;
antitoxin difteri i cili injektohet I.M ose I.V në vena, antibiotiket si penicillin ose
erythromycin për të eliminuar organizmat nga pjesa e sipërme e aparatit të frymëmarrjes
ose të aneve të tjera.

28
• Pas dhenies së antitoksines dhe penicilines, jini të gatshëm për anafilaksi.
• Monitoroni me kujdes frymëmarrjen veçanërisht difterinë laringale.

• Të vërehen shenjat e bllokimit të frymëmarrjes, të qëndrojmë në gatishmeri që të japin

ndihmën e shpejtë duke perfshirë inkubacionin.
• Të vërehet për shenja shoku, të cilat mund të zhvillohen si rezultat i kolapsit të sistemit
vaskular, bllokimit të frymëmarrjes ose anafilaksis.
• Të nxjerrim kulturat per ekzaminim bakteriologjik siç duhet duke e marre me tampon nga
gryka.
• Nëse neuritis zhvillohet, ti tregojmë pacientit që zakonisht është kalimtare
• Raporto gjithë rastet e difterise tek autoritetet shëndetsore publike
• Të përkrahen pacientët emocionalisht dhe familja e tyre.
• Të kemi kujdes për shenjat e miokarditit, sepse mund të ketë një rënie të papritur të ritmit
të pulsit, çrregullim i rrahjeve të zemrës, zbehtësi ose rritje e zhurmës së zemrës.
Monitorimi i ndryshimeve elektrokardiograme. Fibrilacioni ventrikular është një shkak i
zakonshëm i vdekjes së papritur të pacientit me difteri. Të jemi të përgatitur që të
ndërhyjmë menjëherë.

• Ti tregojmë pacientit dhe familjes për sëmundjen, diagnozën dhe trajtimin duke përfshire
ilaçet dhe paralajmerimin për efektet anësore të mundshme.
• Të shpjegojmë si të nxjerrim saktësisht sekrecionet nazofaringeale dhe ti mësojmë
pacientit që të marrin masa paraprake për infeksionin.
• Të shpjegojmë rëndësinë e ndjekjes së trajtimit. Të lajmërohet pacienti për pranimin e një
periudhe të tejzgjatur konvaleshente.
• Të diskutojmë shenjat dhe simptomat komplikuese të mundshme duke perfshirë çdo
komplikacion që duhet të raportohet të mjeku menjëhere.
• Imuniteti mbrojtës nuk zgjat më shumë se dhjetë vjet pas vaksinimit të fundit.
• Pra është e rëndësishme masat e marra për vaksinim me vaksinën e difterisë dhe pas një
periudhe dhjetë vjeçare bëhet rikujtesa.

Erisipela
Hyrje
• Erizipela ose ndryshe i njohur si zjarri i shën.Antonit është një infeksion i lëkurës.
• Zakonisht shfaqet në fytyrë dhe në gjymtyrë. Infeksioni përhapet në sistemin limfatik me
noduse dhe ënjtje.
• Sëmundja u perhap shumë gjatë viteve 1908, ndikon tek fëmijet dhe tek adultet, por më
tepër tek moshat 60 deri në 80 vjeç.

Vlerësimi infermieror
• Infeksioni në fillim shkakton ethe, lodhje, dobësim dhe të vjella. Një njollë e kuqe shumë e
dhimbshmë shfaqet pas 1 ose 2 ditësh.
• Karakteristika të tjera perfshijnë dëmtime të mëdha, me një rritje marramendese.
• Shtresa e lëkurës me një nodus limfatike behet mjaft e dukshme dhe behet prezente dhe
limfodenopatia.

29
• Pacienti ankohet për djegje, therje të lëkurës, dhembje muskujsh, dhe dhembje të kyçeve
– dhimbja e kokës dhe e fytit janë të pashmangshme.
• Pas trajtimit tek zonat e infektuara shohim shenja ndryshimi tek pigmenti e cila edhe
mund të përmiresohet në kohë.

Ndërhyrjet infermierore
• Nga shkaku se infeksioni progreson shumë shpejt, trajtimi duhet të jetë i menjëhershëm.
• Antibiotikët I.V. ose oral siç është penicilina, klindamicine, eritromicinë, përdoren për
trajtimin e sëmundjes.
• Antibiotiku I.V. mund të përdoret tek femijet dhe në pacientë me sistem imunitar të dobët
dhe terapia e zgjatur nevojitet për pacientë me infeksion të përsëritur.
• Gjymtyrët e dëmtuara duhen ngritur dhe pacienti duhet të pushojë sa më shumë të jetë e
mundur.
• Duhet të përdoren veshmbathje të thata dhe pacienti duhet të ndërrohet 2 herë në ditë,
meqenëse mund të ketë një përkeqësim të lëkurës, gjithashtu me rrjedhje te plagës.
• Jepen analgjezike (apirinë dhe kodeinë për rehati) .
• Antipiretikët përdoren për të ulur temperaturën.

Kujdesjet përfshijnë:
•Të vërehen dëmtimet nqs ato janë më të zbardhura ose janë larguar. •Të lahen duart nga
gjithë vizitorët.
•Të vëzhgohen shenjat vitale.
•Të jepet antipiretik si acetominofeni për të ulur temperaturën
•Të vishen rrobat siç u urdhërua. Mos të dëmtohet siperfaqja e sëmurë. •Të raportohet cdo
permiresim në cdo zone.
•Të përdoren sasi të ftohta për përmirësim.
•Të merren analgjezik për dhembje dhe të vëzhgohet efekti për 30 min •Pasi kemi
kontrolluar për djegie të merren antibiotikët siç urdhërohet. •Të vëzhgohen shenjat dhe
simptomat e komplikuara siç janë dhembjet e mëdha dhe dëmtime prej njollave.
•Të këshillohen pacientët. Erizipela shkakton pa aftesi për të levizur.

MËSIMET E PACIENTIT
•Tu mësohet për sëmundjen përfshirë diagnozën dhe trajtimin
•Të diskutohen mjekimet e dhëna, përfshire dozën, marrjen e tyre dhe efektet anësore.
•Tu kujtohet vazhdimisht pacientëve që trajtimi duhet marrë siç duhet.
•Të vëzhgohet për shenja dhe simptoma komplikuese dhe kur nevojitet kujdes infermieror.
•Tu mësohet pacienteve për vetëkujdesin dhe si të veprojnë kur ndodh ndonjë përkeqësim.
•Tu thuhet pacientëve që lëkura e tyre ndoshta nuk kthehet në normalitet për disa javë dhe
të përgatiten për një lëkurë të thatë me luspa.

30
 MENINGITI
Hyrje
Meningiti bakterial akut karakterizohet nga një sëmundshmëri e lartë dhe vdekshmëri prej
25 %.
Shkaktarët e këtij meningiti janë:
• Streptocoçus pneumoniae: Infeksioni nga S. pneumonia është shkaku me i shpeshtë i
meningitit bakterial akut.
• Neisseria meningititis: Infeksioni nga N. meningitis takohet në fëmijë dhe të rinj.
• Listeria monocitogenes.: Infeksioni nga L. monocitogenes është shkaku i dytë i meningitit
në
të moshuarit mbi 60 vjeç.
• Streptokokët e grupit B: Infeksioni nga streptokokët e grupit B dallohet në më shumë se 4
% të rasteve me meningit tek adultet dhe duhet të dyshohet në neonatët e gratë në
periudhën peripartum.
• Bacilet gram-negative: Janë shkaktarë të meningiti akut në neonatët, pacientët me
imunitet të ulët dhe të moshuarit.
• Haemophilus influenzae: Me përdorimin e vaksinës tip B nuk përbën një patogjen të
rëndësishëm tek femijet
• Stafilokokët. Meningiti nga Staphylocoçus aureus takohet më shpesh në pacientë që i janë
nënshtruar një ndërhyrje neuro-kirurgjikale dhe pas traumave të kokës.
• Speciet Nocardia: Janë bacile gram-negative që mund të shkaktojnë meningit në pacientët
me imunosupresion.

Vlerësimi infermieror
• 66% e pacientëve paraqiten me triadën klasike: temperaturë e lartë, dhimbje koke dhe
rigidite nukal. Duhet të bëhet një vlerësim infermieror për të përcaktuar shkaktarët e
mundshëm.
• Mosha e pacientit
• Proçedura neuro-kirurgjikale të mëparshme ose të kohëve të fundit. Prania e një shunti
intraventrikular
• Trauma të kokës
• Sinuzit, otit media, meningit
• Shtatzani
• Gjendje imunosupresive nga infeksioni, HIV, transplant organesh, sëmundje malinje,
diabet, cirrozë, alkoolizëm etj.
• Kontakt me të sëmurë të tjerë

31
• Kontakt me kafshë ose insekte
• Udhëtime
• Meningokoksemi dhe vaksinimi
• Nëse historiku infermieror dhe ekzaminimi sugjerojnë meningit bakterial, duhet të bëjmë
neuroimazherinë dhe punksionin lumbar. Pacienti mund të përballet me rrezikun e
hernizimit dhe përkeqësimit neurologjik. Punksioni lumbar paraqet rëndësi të veçantë në
vendosjen e diagnozës. Pas ketij punksioni kryhet ngjyrosja sipas gramit dhe kultura LCS që
orientojnë në vendosjen e antibioterapisë. Gjithashtu merren kampionë gjaku për kulturë.

Ndërhyrjet infermierore
• Përqëndrohet në aplikimin e terapisë mbi trajtimin simptomatik dhe etiologjik.
Parandalimi i infeksionit meningokoksik
• Njerëzit që kanë kontakt me këta të sëmurë duhet ti nënshtrohen profilaksisë. Praktikohen
vaksinimi me vaksinën meningokoksike katërvalente gjatë shpërthimit të sëmundjes.
Meningiti aseptik
• Meningiti asepstik quhet meningiti që nuk arrihet të identifikohet pas ekzaminimit fillestar
LCS me ngjyrosjen sipas gramit dhe kultures.
Shkaktarët viralë janë:
• Enteroviruset
• Herpes viruset
• Virusi i parotitit
• Arboviruset
Shkaktarët bakterialë të meningitit aseptik
• Shkaktarët fungeal të meningititis aseptik
• Shkaktarët joinfektive të meningititis aseptik Medikamentet
Crregullimet autoimune
Proçeset malinje

Objektivat
Kujdesjet infermierore
1.Parandalimi i përhapjes së infeksionit
Vëmendja e infermieres duhet të përqëndrohet në respektimin e masave për parandalimin
e infeksionit.
2.Pjesëmarrja në diagnostikim
Infermierja merr pjesë në ekzaminimet diagnostikuese.
Dërgon dhe merr përgjigjet e analizave në laborator, p.sh, likidin cerebrospinal.
Merr analizat si p.sh, kulturën rinofaringeale, sipas porosisë së mjekut.
3.Vendosja dhe mbikqyrja e perfuzionit dhe dhënia e medikamenteve
Infermierja zbaton udhëzimet e mjekut për fillimin e antibiotikoterapisë në rruge i/v, sapo i
sëmuri pranohet në spital.
Mbikqyr shpejtësinë, numrin e pikave /min dhe sasinë e likideve i/v që do të jepen.
Ruhet vendi i punktimit të venës: imobilizohet vendi i punktimit dhe vëzhgohet vena si dhe
pika e punktimit për shenja të inflamacionit. Ndërrohet vendi i punktimit dhe paisjet për
bërjen e perfuzionit, sipas rregullores spitalore.
4.Vlerësimi i gjendjes neurologjike

32
Mbikqyren: shenjat jetësore, shenjat neurologjike, shkalla e vetëdijes, sjellja dhe pozicioni i
të sëmurit.
5.Zbulimi i hershëm i shenjave të ndërlikimeve
Mbikqyren shenjat treguese për prani të mundshme të ndërlikimeve të mëposhtme:
kolaps ose shok me origjinë vaskulare
rritje të presionit intrakranial
vështirësi respiratore
ndryshime në gjendjen e vetëdijes koagulim intravaskular.

6. Sigurimi i hidratimit të mirë

Respektohen udhëzimet mjekësore për dhënien e lëngjeve, në varësi të gjendjes.
Në rast gjendje stupori, ndalohen dhëniet orale derisa gjendja të përmirësohet.
Maten rregullisht marrjet dhe nxjerrjet hidrike për të përcaktuar ndryshimet e mundshme
që tregojnë shokun ose edemë cerebrale. Peshohet i sëmuri.
7. Sigurimi i ushqyerjes
Jepen ushqimet sipas këshillave të dietologut, fillimisht këshillohet dietë me lëngje.

SSSS

Hyrje
• Sindroma e lëkurës së djegur prej stafilokokut (SSSS) është një sëmundje e rëndë e lëkurës
që ka si simptoma eritemë epidermike, rrjepje të lëkurës dhe nekrozë.
• Kjo sëmundje haset më shpesh tek pacientët 1-3 muajshe por mund të zhvillohet edhe tek
fëmijët deri në 5 vjeç; tek të rriturit është e rrallë.
• Ajondjeknjëmodelkonsekuentprogresidhe shumica e fëmijëve shërohen plotësisht;

Vlerësimi infermieror
• Historia e pacientëve përfshin një infeksion të aparatit të sipërm të frymëmarrjes,
shoqërim të mundshëm me konjuktivit të infektuar ose otit.
• Zakonisht pacienti duket shumë i sëmurë.
• Nga kontrolli shihen demtimet karakteristike.
• Luspimi mund të shfaqet brenda 24 deri 48 orëve nga shenjat e para të sëmundjes.
• Nga verifikimi i shenjave vitale zakonisht konstatohet temperaturë.
• Nga prekja e zones mbi to mund të konstatohet ndjeshmëri.
• Ndryshimet e dukshme të lëkurës zhvillohen nëpërmjet tre fazave:
• Eritemë: eritema bëhet e dukshme zakonisht rreth gojës dhe hapjeve të tjera (orifice); ajo
mund të përhapet në rrathë që vijnë duke u zgjeruar në të gjithë sipërfaqen e trupit.

• Luspimi (24 deri 48 orë më pas): në formën më të zakonshme të lokalizuar të sëmundjes,

haset erozion sipërfaqësor dhe korëzim minimal, zakonisht rreth hapjeve të trupit (orifice)

33
dhe mund të përhapet në pjesët e ekspozuara të lëkurës. Fillimisht pacienti me këtë
sëmundje mund të duket si i djegur nga dielli ose me skarlatinë por nga inspektimi i gojës do
të vërehet mungesë e dëmtimeve orale që janë karakteristikë e skarlatinës.
• Rrjepje: Në këtë fazë finale, zonat e prekura thahen dhe bien në formë pudre. Shtresa e
epidermës bie dhe lëkura shfaqet e skuqur 5 deri në 7 ditë. Rastet e mbetjes së shenjave
janë të rralla. Gjatë fazave fillestare të sëmundjes, nga palpimi i zonave të prekura
konstatohet shenja Nikolsky (squllja e lëkurës kur kruhet). Bullae janë kaq delikate sa prekja
minimale shkakton zona të ndjeshme, të skuqura dhe të lagështa.

Testet diagnostifikuese
• Kryerja e diagnozës kërkon observim të kujdesshëm të tre fazave të zhvillimit të
sëmundjes si dhe citologji e biopsi të lëkurës së luspuar, të cilat ndihmojnë për
diagnostikimin diferencues duke përjashtur eritemën multiforme dhe necrolysis epidermike
toksike të shkaktuar nga ilaçet, të cilat kanë të dyja ngjashmëri me SSSS.
• Izolimi i S.aureus nga kulturat e dëmtimeve të lëkurës konfirmon diagnozën; sidoqoftë
ndonjëherë dëmtimet e lëkurës shfaqen sterile.

• Mund të përdoret kulturë gjaku për marrjen e organizmave shkaktues tek pacientët të
cilët janë shumë sëmurë.
• Nëse kjo sëmundje ndodh në një kopësht, duhen marrë kultura nga hunda, fyti dhe çarje
të lëkurës së personelit dhe femijëve për të identifikuar mbartës të mundshëm të
organizmit

Ndërhyrjet infermierore
• Trajtimi i SSSS përfshin një antibiotik sistemik për kurimin e infeksionit fillestar. Ilaçi që
duhet përdorur për parandalimin e infeksionit sekondar është Cloxacillin (një antibiotik
kundër stafilokokut rezistent ndaj penicilinës).
• Në raste të rënda duhen ndërmarrë edhe masa të zëvendësimit të lëngjeve dhe
elektroliteve për të ruajtur bilancin e lëngjeve dhe elektroliteve.
KUJDES Në njësitë e kurimit intensiv të të sapolindurve, është shumë i rëndësishëm
identifikimi dhe trajtimi i personelit mjeksor.
• Larja me kujdes e duarve duke përdorur chlorhexidinë, përdorimi i barrierave mbrojtëse
dhe aplikimi i kremit mupirocin në hundë (për infeksione të qëndrueshme) do të ndihmojë
në parandalimin e SSSS tek të sapolindurit për të cilët kujdesen. 25

Kujdesjet përfshijnë:
• Të zbatohen masat parandaluese të kontaktit me çdo pacient tek i cili dyshohet SSSS.
• Të konsiderohen punonjësit e kujdesit shëndetësor si burim potencial përkujdesje ose ose
kujdesi intesiv për të sapolindurit.
• Duhet të ofrohet kujdes i veçantë për të sapolindurit me SSSS duke përfshirë vendosjen në
një inkubator për të ruajtur temperaturën e trupit dhe për izolim.
• Pacientit ti monitorohet me kujdes marrjet dhe nxjerrjet dhe të verifikohet ekuilibri i
lëngjeve dhe ai elektrolitik.

34
• Në raste të rënda të marren masat për zëvendësimin e lëngjeve dhe elektroliteve sipas
rekomandimit.

• Të kontrollohen shenjat vitale sipas praktikës së institucionit .

• Të jeni veçanërisht të kujdesshëm në rast ngritje të papritur të temperaturës, që tergon
sepsis e cila kërkon trajtim të menjëhershëm dhe agresiv.
• Të ruhet integriteti i lëkurës.
• Të përdoren teknika strikte aseptike për parandalimin e infeksionit dytësor sidomos gjatë
fazës së luspimit (për shkak të lëndimeve të hapura).
• Për parandalimin e fërkimit dhe zbutjes së lëkurës, të lihen pjesët e zonat e prekura të
pambuluara ose të mbuluara lirshëm.
• Të vendoset pambuk ndërmjet gishtave të prekur për të parandaluar krijimin e
membranave.
• Të ndihmohen për banjo të ngrohta gjatë periudhës së kurimit.
• Të pastrohen me kujdes zonat e luspuara.

Mësimi i pacientit
• Të sigurohen të afërmit se komplikimet janë të rralla si dhe se nuk ka të ngjarë të mbeten
shenja.
• Të këshillohen të afërmit të lajnë në mënyrë strikte duart dhe të përdorin metoda aseptike
kur i ndërrojnë rrobat pacientit apo e rehatojnë atë si psh. kur e pastrojnë apo e lajnë me
ujë të ngrohtë.
• Të theksohet rëndësia e shmangies së fërkimit të sipërfaqes së lëkurës gjatë fazës së
luspimit si dhe të heqjes apo kruajtjes së luspave të lëkurës gjatë fazës së rrjepjes.
• Të këshillohen të afërmit të kontaktojnë mjekun nëse hasen reaksione ndaj terapise me
antibiotikë.
• Të shpjegohet rëndësia e përfundimit të terapisë së
përshkruar me antibiotikë edhe pasi të duket se lëndimet janë
shëruar.

TETANOZI

Hyrje
• Tetanozi është një infeksion akut i shkaktuar
nga Clostridium tetani.
• Ky infeksion është zakonisht sistemik; me
rrallë është i lokalizuar.
• Tetanozi është fatal deri në 60% të personave të pavaksinuar, zakonisht brenda 10 ditëve
nga fillimi.
• Kur simptomat fillojnë 3 ditë pas ekspozimit, prognoza është e varfer.

Vlerësimi infermieror

35
• Periudha e inkubacionit zgjat nga 3 deri në 4 javë në tetanozin e lehtë dhe deri në 2 ditë
në tetanozin e rëndë.
• Rastet e vdekjes kanë më shumë të ngjarë kur simptomat shfaqen 3 ditë pas dëmtimit.
• Nëse tetanozi mbetet i lokalizuar, shenjat e infektimit janë spazmat dhe rritje e tonifikimit
të muskujve rreth plagës.
• Shenjat e tetanozit të përhapur gjeneralizuar (sistemik) janë hipertonicitet i theksuar i
muskujve, reflekse hiperaktive, takikardi, djersitje e tepruar, temperaturë ose pa
temperaturë, spazma të dhimbshme të pavullnetshme të muskujve.
• Muskujt e qafës dhe të fytyrës, sidomos muskujt e faqeve: trizmus, spazma të dhimshme
të muskujve të përtypjes, vështirësi në hapjen e gojës, dhe risus sardonicus(grimasa të
fytyrës), një shprehje groteske, ngërdheshje e fytyrës për shkak të spazmave të muskujve
facial.

• Muskujt somatik: shpinë e harkuar e ngurtësuar hiperekstension (ospistotonus) dhe

ngurtësi e barkut si dërrasë.
• Spazmat muskulare te gjeneralizuara të cilat mund të shkaktojnë cianozë dhe vdekje të
papritur nga asfiksimi, si pasojë e ventilimit të ulët nga laringospazma.
• Pavarësisht këtyre shenjave të theksuara neuromuskulore, funksinet cerebrale dhe
sensoriale mbeten normale.
• Tetanozi neonatal është i gjeneralizuar dhe është fatal nëse nuk trajtohet në kohë.
• Shenjat e para klinike janë vështirësia në thithje, e cila zakonisht vërehet 3 deri 10 ditë pas
lindjes. Kjo zhvillohet në një paaftesi totale për të thithur që shoqërohet me të qara, irritim..

Ndërhyrjet infermierore
• Brenda 72 orëve nga marrja e një plage të hapur, një pacient që nuk është imunizuar më
parë nga tetanozi fillimisht i duhet imunoglobulinae tetanozit (TIG) ose antitoksina e
tetanozit për të neutralizuar toksinat dhe për të dhënë mbrojtje të përkohshmë mira është
te bëhet para se të pastrohet plaga.
• Nëse pacienti nuk është vaksinuar kundër tetanozit gjatë 10 viteve të fundit, është i
nevojshëm një vaksinim me vaksinën e tetanozit.
• Nëse tetanozi zhvillohet pavarësisht mjekimit të menjërshëm pas lëndimit, pacientit do t’i
nevojitet kujdes për rrugët respiratore dhe relaksues për muskujt si psh.
• Diazepam (valium) për të ulur ngurtësimin e muskujve dhe spazmat. Nëse kontraktimet e
muskujve nuk qetësohen nga qetësuesit, mund të përdoret një bllokues neuromuskular.
Pacienti me tetanos i duhet dozë e lartë antibiotikesh (penicilinë I.V. nëse pacienti nuk është
alergjik ndaj saj ose në alternativë clindamycin, eritromicin, dhe metronizadole). Burimi i
toksinave duhet hequr dhe shkatërruar nëpërmjet ndërhyrjes kirurgjikale dhe pastrimit të
plagës.

PARANDALIMI
• Vaksina e tetanozit u jepet zakonisht fëmijëve si pjesë e vaksinës diphtheria-tetanus-
pertussis (DTP).
• Rekomandohet që adoleshentët të marrin një dozë në moshën 11-18 vjeç dhe të rritur të
vaksinohen çdo 10 vjet.

36
• Në rast të një plage të thellë apo të ndotur tek pacientët që nuk janë vaksinuar kundër
tetanozit për më shumë se 5 vjet, duhet bërë një vaksinë tjetër si pjesë e mjekimit.
Kujdesjet përfshijnë:
• Të pastrohet me kujdes nga papastërtitë vendi i plagës, dhe të kontrollohet historiku i
imunizimit të pacientit.
• Në raste të një kafshimi nga kafshë, të raportohet rasti tek autoritetet publike lokale të
shëndetësisë.
• Përpara se të jepet penicilinë, TIG, antitoksinë tetanozi të kontrollohet me kujdes historiku
i alergjive ndaj vaksinave apo penicilinës.

Nëse tetanozi zhvillohet:

• Të mbahet nën kontroll frymëmarrja dhe ventilimi për të parandaluar pneumoninë dhe
atelektasis,frymëmarrje të shpeshta dhe të kontrollohet për shenja të veshtirësisë në
frymëmarrje.
• Të mbahet një linjë I.V e hapur për mjekimet dhe kujdesin e urgjencës nëse është e
nevojshme
• Të monitorohet aritmia. Të regjistrohet me kujdes frymëmarrja dhe frymënxjerrja dhe të
kontrollohen shpesh shenjat jetike.

• Meqenëse edhe ngacmimi minimal i jashtëm shkakton spazma të muskujve, dhoma e

pacientit të mbahet e qetë dhe me dritë të zbehtë.
• Të paralajmerohen vizitorët që të mos shqetësojnë ose ngacmojnë pacientin
• Të jepen relaksues për muskujt dhe sedativë sipas përshkrimit, dhe të programohet
përkujdsja për pacientin si psh. ushtrimet e lëvizjes, që të koinçidojë me periudhat e
qetësimit (sedatimit)maksimal.
• Të ofrohet ushqim adekuat që të përkojë me nevojat e shtuara metabolike të pacientit.
• Pacientit mund t’i nevojitet ushqim nazogastrik ose ushqim parenteral.

Këshillimi i pacientit
• Të theksohet rëndësia e imunizimit aktiv me një dozë vaksine çdo 10 vjet.
• Të këshillohet pacienti ose familja për mjekimin e duhur të plagës.
• Të tregohen shenjat dhe simptomat e komplikacioneve dhe se kur duhet njoftuar mjeku.

Adenovirus
Coxsackievirus.
Citomegalovirus
Ebola virus

ADENOVIRUS

• Infeksioniadenovirusalështënjëgrupviruseshqë infekton indet e aparatit të frymëmarrjes,

sytë, zorrë, aparatin urinar.
• Shkaktojnë infeksione febrile me iritim të membranës mukozale, okulare, të frymëmarrjes.
• Foshnjat dhe fëmijët e vegjël janë më shpesh të infektuar sesa të rriturit. Infeksionet e
sistemit të frymëmarrjes ndodhin në dimrin e vonë, pranverë dhe verën e hershme.

37
• Ethet e shkaktuara nga adenovirusi me shumë ndikojnë tek fëmijët në muajt e verës.
• Infeksioni GI adenoviral mund të rrijë me vite.

Proçesi infermieror Vlerësimi infermieror

• Periudha e inkubacionit zgjat zakonisht më pak se një javë.
• Ndiqet nga një sëmundje akute e cila zgjat më pak se 5 ditë.
• Shenjat varen nga tipi i infeksionit.
• Riinfeksioni asimptomatik i tejzgjatur edhe ndodh. Infeksioni i sistemit të frymëmarrjes ka
simptoma si të gripit dhe përfshijnë temperaturë, faringit, kollë, dhe noduse limfatike të
enjtura.
• Adenovirusi gjithashtu ndikon tek sistemi i frymëmarrjes i poshtëm duke shkaktuar
bronchiolitis dhe pneumoni virale. Ky virus jep një kollë të ashpër dhe të thatë (pertusis).

• Fëmijët e vegjël me infeksione në frymëmarrje siç është bronkioliti ose pneumonia duhet
të marrin masa paraprake.
• Ndërsa fëmijët pak më të rritur ose të rriturit marrin vetë masa paraprake për vetveten e
tyre.
• Kur infeksioni ndikon tek sytë simptomat janë sy të skuqur me lot dhe ndjesi të ndryshme.
• Keratokonjuktivitis është një infeksion më i ashpër që përfshijnë nyjëzimet dhe korne.

• Ky tip i infeksionit adenoviral është shumë ngjitës. Dhe në shumicën e rasteve shihen tek
fëmijët pak të rritur dhe të rriturit.
• Simptomat përfshijnë sy të skuqur, fotofobi, lot dhe dhimbje.
• Masat paraprake të kontaktit duhet të përdoren për hemoragji akute. Infeksioni
adenovirusal përfshin skuqjen e syve, një grykë shumë të skuqur, rinit dhe nyje limfatike të
fryra.
• Duhet të merren masa parandaluese nqs virusi infekton aparatin GI, shenjat më të
zakonshme do të jenë diarre e ujshme, vomitus, ethe dhe peristaltikë intestinale jo normale.
• Infeksionet e aparatit urinar mund të shkaktojnë frekuencë urinare, djegie, dhimbje dhe
hematuri.

Ndërhyrjet infermierore
• Trajtimi mbështetës përfshin pushim, antipiretikë dhe analgjezikë. Infeksionet okulare
mund të kërkojnë kortikosteroidët dhe kontrollin direkt nga një oftalmologist.
Bronkodilatatorët mund të përdoren për të përmirësuar ventilimin. Hospitalizimi nevojitet
në raste të pneumonisë (tek të porsalindurit) për të parandaluar vdekjen dhe në
keratokonjuktiviti epidemik për të parandaluar verbimin.

• Jep analgjezik dhe antipiretik që i nevojiten.

• Thekso nevojën për pushim dhe lëngje. Forco metodat praktike kontaktuese ashtu siç
kërkohen.

PARANDALIMI
Nuk ka asnjë mënyrë për të parandaluar infeksionin adenovirusal.

38
Fillimisht parandalimi përfshin higjenën e mirë të duarve, pastrim i plotë i ambjentit,
vaksinat përkatëse për serotipet 4 dhe 7 adenovirusale janë të vlefshme vetëm për të
parandaluar sëmundjen respiratore akute.
Konjuktiviti epidemik mund të parandalohet nga sterilizimi i instrumentave oftalmik,
klorinimi në pishinë dhe shmangia e përdorimit të pishinave gjatë epidemis.
Një vaksinë virusale mund të parandalojë infeksionin adenovirusal dhe është rekomanduar
për grupe ku rreziku është më i lartë.
9

MËSIMET E PACIENTIT
• Mësojini pacientit dhe familjes rëndësitë e vetëhigjenës, duke përfshirë mbulimin e gojës
kur kolliten apo tështiten dhe pastrimin e mirë të ambjentit.
• Udhëzoni pacientët të cilët kanë pishina të mbajnë nivelin e klorinimit të rregullt. Një
lagështirë mund të jetë e përshtatshme.
• Të udhëzoni pacientin apo familjen për të pastruar dhe tharë lagështirën çdo ditë për të
parandaluar kontaminimin. Kompresat e ngrohta mbi sy mund të ndihmojnë për të
lehtësuar simptomat e konjuktivitit.

Coxsackievirus.

• Coxasackievirus, ndahen në dy grupe, tipi A dhe tipi B. Viruset e tipi A shkaktojnë

pezmatim të duarve, këmbeve dhe gojës.
• Viruset e tipit B shkaktojnë dhimbje koke, ethe, dhimbje barku.

Vlerësimi infermieror
• Pothuajse gjysma e fëmijëve të cilët janë të prekur nga ky virus nuk kanë simptoma, pjesa
tjetër kanë dhimbje koke,ethe, dhimbje muskujsh, dhimbje fyti, dhimbje barku, dhe të
përziera.
• Ky virus mund të jap edhe simptoma të tjera të cilat prekin vetëm disa pjese të trupit si, në
duar, në këmbë, sëmundje të gojës, shfaqjen e disa fshikëzave të kuqe që dhembin në fyt
dhe në gjuhë, qiellzë, në brëndësi të faqeve, dhe në shputat duarve dhe të këmbëve.
• Ethet qëndrojnë deri në 3 ditë ndërsa plagët nga 7 deri në 10 ditë. Fëmija mund të këtë
dhimbje të syrit, fotofobi, infektim, lotim, vizione të mjegullta. Sëmundja e faringut
karakterizohet nga ethe të papritura, dhimbje fyti, fshikëza të vogla gri, dhe ulçera në
bajame dhe qiellzë. Këto plagë zgjasin nga 4 deri në 6 ditë.
• Teste diagnostikuese: Diagnoza bazohet kryesisht në konkluzionet klinike. Testi viral
identifikon coxsackievirus.

Ndërhyrjet infermirerore
• Nukkanjëmjekimspecifikpërkëtëllojinfektimi. Infeksioni mund të shërohet vetë, dhe
mjekimi bëhet për ta mbështetur atë. Një antipiretik dhe analgjezik si,
acetaminophen(Tylenol), mund të jepet për të kontrolluar ethet dhe dhimbjet. Nëse është e
nevojshme mund të bëhen edhe injektimi në vena për të parandaluar dehidratimin. Nuk ka
asnjë vaksinë për të parandaluar infeksionin nga coxsackievirus.

39
Kujdesjet përfshijnë
• - Kujdesu mirë për higjienën e duarve para dhe pas kontaktit me pacientin ose me
ambientin e pacientit dhe kujdes edhe kur lëviz nga një zonë e infektuar në një zonë të
pastër gjatë kujdesit të pacientit.
• -Monitoro shenjat jetësore, gjithashtu edhe lëngjet e marra dhe jashtëqitjet.
• -monitoro edhe gjendjen kardiovaskulare herë pas here, nëse ka myocarditis shiko shenjat
e dëmtimit të zemrës.
• -Shiko edhe gjendjen neurologjike shpesh nëse fëmija ka shenja të meningitit dhe
encephalitis.

• -Mbaje ambientin e qetë. Duke e errësuar dhomën e pacientit, atij mund ti largohet
fotofobia dhe dhimbja e kokës nëse pacienti ka meningjitit dhe encephalitis. Nëse pacienti
dremit gjatë ditës dhe qëndron zgjuar gjatë natës, planifiko aktivitete gjatë ditës për të
minimizuar dremitjen gjatë ditës.
• -Jepi batanije dhe antipiretik për të kontrolluar ethet.
• -Siguro kujdes të vazhdueshëm ndaj gojës.
• -Inkurajo pacientët që ato të marrin sa më shumë lëngje dhe kontrollo infuzionet në vena
për të parandaluar dehidratimin.
• -Jepi ushqimet e duhura.
• -Dezinfekto pajisjet e përdorura nga pacientet me një
dezinfektues të mirë pas përdorimit.
• -Pastro vazhdimisht pajisjet që janë në kontakt me gojën e fëmijës, duke përfshire lodrat
dhe biberonët.

Mësimi i pacientit
• Këshillo gruan shtatzënë që të lajmërojë punonjësit e shëndetësisë nëse ajo ka ndonjë
simptomë të këtij infeksioni, veçanërisht nëse ajo është afër datës së lindjes.
• Informo pacientin se si të kujdeset për rrugët e frymëmarrjes nëse është e mundur.
• Parandalimi. Mëso pacientin dhe familjen e tij për rendësin e higjienës së duarve,
veçanërisht pasi ke përdorur tualetin apo kenë ndryshuar pelenat para se të gatuani .
shmang kontaktet e afërta me njerëzit e infektuar.

• Këshillo prindërit që tu japin shumë lëngje fëmijëve, dhe që fëmijët të qëndrojnë shumë
në krevat ose të luajnë pa u sforcuar brenda derisa simptomat të jenë larguar.
• Këshillo prindërit që fëmijët të mos i dërgojnë në shkollë për disa ditë derisa simptomat të
jenë larguar, në mënyrë që infeksioni mos të përhapet tek të tjerët.
• Thuaji prindërve që të njoftojnë punonjësit e shëndetësisë nëse temperatura i kalon 38 ‘C
për fëmijët e porsalindur dhe 38,8’C për ato më të rriturit dhe nëse ka anoreksi, diarre,
vështirësi në frymëmarrje, dhimbje të forta fyti, dhimbje të forta koke, vështirësi në
ushqyerje,dhimbje barku apo gjoksi, të vjella, kriza, dhimbje të organeve gjenitale

40
 Citomegalovirus
• Infeksioni i CMV shkaktohet nga cytomegaloviruset. Gjithashtu njihet edhe si sëmundje e
përgjithësuar e gjëndrës së pështymës, infeksioni i CMV ndeshet në të gjithë botën dhe
transmetohet nga kontakti i njerëzve.

Vlerësimi infermieror
• CMV mundësisht përhapet në trup në limfocite ose në qelizat monokleare tek mushkëritë,
mëlçia, aparati GI, sytë, sistemi qendror nervor, ku ai prodhon reaksione. Shume pacientë
me infeksionin CMV kanë ankesa të lehta, ose jo të veçanta, ose nuk kanë fare, edhe pse
këto e mbartin këtë infeksion. Tek pacientët që kane imunitet të ulët ose ato që marrin
imunosupresantë mund të shkaktohet pneumonia ose infeksione të tjera sekondare.

• Tek pacientët me AIDS, infeksioni i CMV i përhapur mund të shkaktojë chorioretinitis,

kolit, encephalitis, dhimbje të barkut, diarre, ose humbje në peshë. Fëmijët e moshës 3- 6
muajsh të infektuar zakonisht nuk shfaqin simptoma por mund të shkaktojë mosfunksionim
të mëlçisë, hepatosplenomegaly, limfoma, pneumoni dhe zmadhim të limfës. Infeksioni i
lindur i CMV rrallë është i dukshëm në lindje, edhe pse urina e të sapo lindurit mbart virusin.
CMV mund të shkaktoje dëmtime në tru të cilat mund të mos shfaqen deri në disa muaj pas
lindje. Mund të shkaktojë gjithashtu edhe sëmundje të shpejtë dhe fatale për të
sapolindurin, që karakterizohet nga verdhëza, nga njolla me ngjyrë vjollcë,
hepatosplenomegaly, thrombocytopenia, anemi, microcephaly, vonesa të aktivitetit
mendor, humbje të dëgjimit. Kjo gjëndje është ndonjëherë fatale. Tek disa të rritur, CMV
mund të shkaktojë CMV mononucleosis, me çrregullime dhe temperaturë të lartë. Zbulime
të tjera tek mononucleosis CMV mund të përfshijnë një numër normal ose rritje të numrit të
qelizave të bardha të gjakut dhe rritje jo normale të numrit të lymphocytes.

• Testet diagnostikuese: Virusi mund të izolohet në urinë, pështymë, fyt, zverk, ose mostrat
e biopsisë.Radiografia e gjoksit tregon dy anët, përhapjen, depërtimet e bardha. Studimet e
mëtejshme, testet e pengimit të antitrupave hemogglutination, për infeksionet e lindura,
testet jo direkt me ndriçim fluoreshent për immunoglobulin CMV antitrupi M ndihmojnë në
konfirmimin e diagnozës.

• Ndërhyrjetinfermierore;
• Qëllimi i ndërhyrjeve infermierore është që të lehtësojë simptomat dhe të parandalojë
komplikacionet. Tek pacientët me imunitet të ulët CMV mund të trajtohen me ganciclovir
(Cytovene), valganciclovir(Valcyte), cidofovir(Vistide), dhe mundësisht foscarnet (Foscavir).

Kujdesjet përfshijnë:
• Vëzhgo shenjat jetësore.
• Gjatë trajtimit vëzhgo gjakun, pllakëzat e gjakut, dhe nivelin e kreatines.

41
• Jepi mbështetje morale prindërve të fëmijëve që kanë lindur të sëmurë me infeksionin
CMV, dëmtim të trurit, ose që mund të vdesin.
• Vëzhgo masat paraprake standarde.

Mësimi i pacientit.
• Mëso prindërit e fëmijëve të infektuar sesi të mbajnë higjienën personale të pastër,
veçanërisht larjen e duarve me sapun dhe ujë pas kontaktit me pelenat e fëmijës së
infektuar ose pështymës.
• Mëso pacientët rreth masave parandaluese të infeksionit CMV, ti përqafojnë fëmijët nën
moshën 6 vjeç ose që ti puthin ato në kokëe, në vend që të puthin ato në buzë, të mos
ndajnë së bashku ushqimin, pijet, ose enët me fëmijët e vegjël.
• Thuaji mamisë e cila nuk ka qenë asnjëherë e infektuar me CMV që të luajë me fëmijët më
të mëdhenj se 2 vjeç për të ulur rrezikun nga infeksioni.

EBOLA VIRUS

• Një nga viruset më të frikshme të shfaqura në jug të kontinentit Afrikan është virusi Ebola
i cili është shfaqur për herë të parë në vitin 1976. Mund të shkaktojnë dhimbje koke, pafuqi,
mialgji (dhimbje në muskuj), temperaturë të lartë duke të çuar në diarre të rëndë të vjella
dhe hemoragji të jashtme.

Vlerësimi infermieror
• Historia e shëndetit të pacientit tregon fakte për një person të infektuar. Sidoqoftë një
linjë e paqartë e infeksionit mund të jetë i dukshëm në fillimet e shfaqjes së virusit Ebola.
Pacienti zakonisht ankohet për shenja gripi, dhimbje koke, pafuqi, ethe dhe dhimbje fyti. Kur
virusi tashmë është shpërndarë në gjithë trupin, kontrollet tregojnë ndryshime.

• Parandalimi i përhapjes së virusit Ebola: CDC rekomandon këshillat e mëposhtme për

parandalimin e infeksionit :
• Të mbahet pacienti në kontakt dhe të merren masa parprake gjatë kursit të infeksionit. Në
qoftë se është e mundur të vendoset pacienti në një dhomë në fillimet e hospitalizimit në
mënyrë që të shmanget transferimi ndersa infeksioni përparon.
• Të mbahen vazhdueshmërisht instrumente të përdorshme (siç është termometri dhe
stetoskopi ) në dhomat e pacientëve.
• Të dezinfektohet ose të hidhet kjo paisje kur pacienti vdes.
• Të ndalohet hyrja e personelit të pa nevojshem në dhomat e pacientit .
• Të sigurohet që kush hynë në dhomat e pacientëve të ketë veshur doreza, maskë, mbrojtje
sysh dhe një rrobë që të shmangë çdo kontakt me siperfaqen e dhomës dhe qelizat e
vdekura të gjakut të mos infektojnë lëkurën.
• Një dalje e njollave shfaqet pas ditës së pestë të infeksionit. Pacienti mund të paraqesë
melena, hematemezis, epistaksis dhe mpiksje gjaku. Vdekja rezulton gjatë fazës së dytë të
sëmundjes nga dëmtimi i organeve ose i hemoragjisë.

42
 • Ndërhyrjet infermierore; Nuk ekziston kurë për infeksionin e virusit Ebola. Mjekimi është
përkujdesje intensive suportive. Trajtimi me lëngje I.V. ndihmon fillimin e efekteve të ashpra
të dehidrimit. Pacienti mund të marrë plazmë përpara fillimit të shokut klinik. Gjatë trajtimit
pacienti duhet të jetë në kontakt me masat e marra. Në qoftë se testet diagnostikuese
tregojnë që pacienti është i lirë nga virusi i cili ndodh 21 ditë pas fillimit tek ato pak të cilët
mbijetojnë, pacienti mund të dalë nga spitali.

• Kujdesjet përfshijnë:
• Të ndiqen këshillat e CDC, për masat e kontaktit tek një pacient i cili ka virus Ebola. Të
kontrollohet për rezultatet e analizave të gjakut dhe studimet për shenjat e humbjes së
gjakut dhe koagulopati .
• Të vleresohet pacienti çdo ditë për petechiae, echymoses dhe hemorragjisë. Të shënohet
dhe të dokumentohet masa e echymoses të paktën çdo 24 orë
• Të mbrohet çdo zonë e petechiae dhe echymoses nga demtime të mëtejshme
• Testet e jashtëqitjes, urinës dhe të vjellave behen për gjak okult
• Të ketë kujdes nga gjakderdhja e qartë duke përfshirë gjakderdhjen GI. Të shënohet dhe
dokumentohet masa e gjakderdhjes çdo 24 orë ose më shpesh
• Të kontrollohet familja e pacientit dhe kontaktet e tjera për ethe dhe shenja infeksioni
• Të ketë mbështetje emocionale për pacientët dhe familjen gjatë dekursit të kësaj
sëmundje shkatërruese.Të inkurajojmë dhe të pyesim për çdo gjë që të ketë shqetësim për
sëmundjen dhe trajtimet e saj.

MËSIMET E PACIENTIT
• Tu mësohet pacienteve rreth infeksionit përshfshirë si transmetohet, shkaqet dhe trajtimi
• Të diskutohen shenjat dhe simptomat e ndërlikimeve të mundshme, të specifikohet çdo
ndërlikim dhe duhet ti raportohet mjekut menjëherë.

Epstein –Barr virus

• Mononukleosis është një infeksion akut që shkakton dhimbje fyti, limfadenopati cervikale
dhe të vjella.

Vlerësimi infermieror
• Një pacient mund të ketë pasur kontakt me një person që e ka pasur mononucleosis. Pas
një periudhe inkubimi përreth 4 deri në 6 javë, pacientët e rinj kanë simptoma prodromale,
siç është dhimbja e kokës, dobësim diskomfort abdominal, anoreksi, mialgji. Pas tre ose
pesë ditësh pacienti vë re një dhimbje fyti e cila përshkruhet si më e keqja që ka pasur
ndonjëherë dhe disfagia lidhet me adenopati. Ethet janë gjithashtu prezente,temperatura
në darkë ose pasdite arrin 101 gradë F deri në 102 gradë F(38.3 gradë deri 38.9 gradë C)
kontrollet tregojnë qelb të bajameve, faringut, dhe ndonjeherë qiellzes, edema periorbitale,
të vjella. Prekja tregon noduse të buta me gjërësi simetrike, adenopatia cervikale vihet re
me zbutje por pacienti mund të ketë adenopati të tjera. Dëgjimi dhe stetoskopi i kraharorit
zkonisht është anormal.

43
 • TESTET DIAGNOSTIKUESE: Teste laboratorike abdominale të mëposhtme rezultojnë të
konfirmojnë infektimin nga mononukleosis. Testet e njollave janë pozitiv për infeksionet nga
mononukleosis. Teste laboratorike tregojnë një rritje të qelizave të bardha të gjakut gjatë
javës së parë dhe të dyte të sëmundjes. Studimet e funksionimit të mëlçisë janë anormale.
Ka një ruajtje katërfish tek antitrupat heterofil. Në serumin e dhenë gjatë fazës akute këto
antitrupa qëndrojnë lart për tre deri në katër javë.

• Ndërhyrjet infermierore; Nuk parandalohet lehtë infeksioni mononukleozis dhe është

rezistues ndaj trajtimeve standarte antimikrobiale. Në këtë mënyrë terapia është
mbështetëse si psh; qetësim të simptomave, regjim shtrati gjatë periudhës së shtatzanisë,
FANS për dhimbje fyti. Nqs irritimi i fytit shkakton bllokim të rrugëve ajrore, steroidet
këshillohen të përdoren që të ulin ënjtjen. Dëmtimi i shpretkës mund të ndodh, e cila
shfaqet me dhimbje abdominale të çuditshme dhe nevojitet splenektomi emergjent.

Kujdesjet përfshijnë:
Të mbahen masat standarte. EBV nuk është transmetuese, ndaj
izolimi nuk është i nevojshëm.
Të bëhet gargare me solucion fiziologjik për lehtësimin e dhimbjes së fytit.
Të jenë të vetëdijshëm kur kryen prekje abdominale sepse shpretka mund të dëmtohet
lehtë.
Të merren lëngjet dhe ushqimi i nevojshëm. Të bëhet pushim frekuent.

• Të shpjegohet që mjekimi duhet disa javë derisa vlera e qelizave të bardha ti kthehet
normalitetit.
• Transmetimi mund të ndodhë me anë të pështymës dhe të ndalohet e puthura deri sa të
shërohen pacientët. Prindërit duhen të tregohen të kujdesshëm ndaj fëmijëve dhe të
ndalojnë fjetjen e tyre me duar në gojë.
• Të theksohet nevoja e pushimit gjatë sëmundjes akute. Të ndalohet pacienti për aktivitet
lodhës i cili dëmton lienin.
• Tu këshillohet pacientëve nqs janë student të vazhdojnë shkollën dhe të takohen në
shoqëri por duhen shmangur kontaktet me pështymë.
• Të zbutet sa më shumë dhembja e fytit, të inkurajohet, pacienti të pijë qumësht, lëng
frutash, lëng rrushi. Të gëlltiten sa më shumë gjëra të freskëta.
• Të mësojë pacientin të përdorë likid fiziologjik, analgjezik dhe antibiotik si të nevojitet, për
dhimbje fyti dhe ethe.

44
Hemofilus influenca
• Shkakton sëmundje në shumë sisteme të organizmit por zakonisht ndikon tek sistemi i
frymëmarrjes.

Vlerësimi infermieror
• Pacienti raporton një infeksion viral të kohëve të fundit. Fillimi i infeksionit H influencë
është zakonisht i pa pritur dhe me simptoma progresive. Ankimet e përgjithshme janë
dhimbje të zakonshme me temperaturë të lartë. Kur H influence prek laringun, trakean ose
pemën bronkiale shkakton kollë, dyspnea, edemë mukozale dhe eksudat të trashë. Kur
kalon tek mushkëritë shkakton bronkopneumoni.

• Në faring H influence zakonisht nuk prodhon ndryshime të dukshme, perveç rastit kur
shkakton epiglotitis e cila prek laringun edhe faringun. Mukoza faringeale mund të jetë
skuqur. Meningitis, infeksioni më serioz i shkaktuar nga H influence ka simptoma ethesh dhe
gjendje neurologjike të rëndë. Tek fëmijët e vegjël rigideti i zverkut nuk është i pranishëm.
Të merren hapat e dhënë për të ndaluar pengesat e rrugëve të frymëmarrjes në epiglotitis.

• Nqs një fëmijë ka simptoma të epiglottis akut mos merrni analiza për fytin sepse mund të
shkaktohet një pengesë e rrugeve të frymëmarrjes në mënyrë fatale. Vetëm një profesionist
me eksperiencë siç është një anestezist mund të performojë një proçedurë të tillë por
gjithmonë me paisje të frymëmarrjes pranë. Analizat e gjakut konfirmojnë infektimin. Testet
laboratorike tregojnë plymorphonuclear leukocytosis ose leucopenia tek fëmijët me
infeksion të ashpër. H. influence është gjendur në shumë raste të meningitit

• Ndërhyrjet infermierore; Infeksioni H. influence zakonisht i përgjigjet kursit të ampicilinës

cefotaxime, gatifloxacine, moxifloxacine (avelox) ose ceftriaxone (roçefine) si një trajtim
fillestar megjithëse tendosjet janë bërë të zakonshme. Si një alternativë është kombinimi i
kloramfenikolit me ampicilinën. Nqs tendosjet kanë përmirësim me ampicilinën,
kloramfenikoli i ndërpritet. Masat e tjera suportive janë ventilimi dhe aspirimi i rrugëve të
frymëmarrjes.
• Masat paraprake janë larja e duarve në mënyre
strikte. Pacienti nuk është më seriozisht i
konsideruar infektues pas 24- 48 orë të terapisë
së antibiotikeve.

45
Kujdesjet përfshijnë:
• Të mbahet një funksion frymëmarres adekuat me anë të pozicionit tek femijët.
• Të monitorohet norma dhe tipi i frymëmarrjes. Të vëzhgohet për shenja të cianozës dhe
dispnesë të cilat kanë nevojë për intubim ose trakeotomi.
• Të monitorohet niveli i ndjeshmërisë së pacientëve (LOC) sepse mund të tregojë
hipoksemi. Për trajtimin në shtëpi sugjerohet një dhomë plot dritë dhe plot ajër me dush
dhe banjo sipas nevojës.

• Të kontrollohet pacienti për ndonjë alergji ndaj ilaçeve të marra me përpara se të

përshkruhen antibiotiket.
• Të monitorohet gjaku për shenja të dobësimit të palcës së kockave kur terapia përfshin
ampicilinë ose kloramfenikol.
• Të monitorohet konsumimi i ushqimeve të pacientit duke përfshirë infuzionet I.V dhe
jashtëqitjen.
• Të vërehen shenjat e dehidrimit siç është turgori në lëkurë dhe buzët e thata, urinë e
koncentruar, rritje të jashtëqitjes së urinës dhe zmadhimi i normës së pulsit.
• Të sigurohet një ambjent i qetë dhe relaksues. Të kujdesemi për masat fizike të
përkujdesjes përpara se ju të hyni në dhomën e pacientit dhe të kryeni punë shpejt që të
mos shqetësoni pushimin e pacientit
• Të shmangni lëngjet e tepërta tek pacientët me meningit për shkak të rrezikut të edemës
cerebrale. Të monitorohen ndryshimet në LOC dhe të performohen gjetjet neurologjike.
• Të raportohen të gjithë rastet e infeksionit H influence tek departamenti shëndetësor
lokal.

MËSIMET E PACIENTIT
• Tu shpjegohet infeksioni pacientëve dhe prindërve të pacientit. Të rishikohet si është
marrë infeksioni dhe gjithashtu të rishikohen testet diagnostikuese dhe trajtimi
• Të informohen prindërit e një fëmije të infektuar me H influenca për rrezikun e madh të
këtij infeksioni tek qendrat e kujdesit shëndetësor
• Të sigurohemi që pacienti ose prindërit e pacientit të kujtojnë rëndësinë e antibiotikëve të
dhënë derisa të mbarojnë dozat edhe pse pacientët ndihen më mirë
• Tu mësohet pacientëve me pneumoni si të kolliten dhe të bëjnë ushtrime për frymëmarrje
të thellë për të pastruar sekrecionet
• Tu mësohet pacientëve për të ndaluar përhapjen e infeksionit duke larë duart dhe pastrim
të sekrecioneve
• PARANDALIMI; Të këshillohen pacientët ose prindërit e pacientëve për masa paraprake siç
është vaksinimi i fëmijëve, të mbahet higjena e mirë. Pastrim të sekrecioneve dhe duke
dezinfektuar gjithë paisjet.

46
Varicela

• Variçela, më shumë e njohur si lija e pulës, është një infeksion akut i njohur dhe shumë
ngjitës. Variçela mund të merret në çdo moshë por më e përhapur është tek fëmijët në
moshat 2-8 vjeç.Variçela e lindur mund të merret nga të sapolindurit, nënat e të cilëve kanë
patur një infeksion akut gjatë tre-mujorit të parë apo në fillim të të dytit.

Vlerësimi infermieror
• Historiku i pacientit tregon ekspozim gjatë 2-3 javëve të fundit ndaj dikujt me variçelë.
Infeksioni shkakton shenja dhe simptoma të dallueshme, sidomos një ekzantemë pruritike.
Gjatë fazës prodromale pacienti shfaq pak temperaturë, dobësi dhe anoreksi. Brenda 24
orëve fillon ekzantema me dalje të njollave të vogla eritematike në trung ose skalp. Këto
zhvillohen në papula dhe më pas në flluska të qarta mbi një bazë eritematike. (të
ashtëquajturat pika vese mbi petale trëndafili). Këto flluska bëhen me lëng dhe çahen
lehtësisht; atëhere formohen koret.

• Ekzantema përhapet në fytyrë dhe në gjithë trungun, më pas në gjymtyrë, gojë, sqetulla,
aparatin e sipërm të frymëmarrjes dhe me raste, në organet gjenitale.
• Flluska të reja vazhdojnë të shfaqen për 3-4 ditë kështu që ekzantema përmban një
kombinim papulash të kuqe, flluskash dhe koresh në faza të ndryshme.
• Nga kontrolli mund të vërehet një temperaturë 101 deri 103°F ( 38,3 – 39,4°C) e cila
zakonisht qëndron për 3 deri 5 ditë.
• Megjithatë, në variçelen progresive pacienti me imunitet të dobësuar mund të ketë më
shumë lëndime dhe një temperaturë më të lartë që mund të zgjasë për më shumë se 7 ditë.
• Këto lëndime shpesh mund të shoqerohen me hemoragji dhe të kërkojnë më shumë kohë
për t’u shëruar.
• Diagnoza mbetet tek shenjat karakteristike klinike dhe nuk nevojiten analiza laboratorike.
• Sidoqoftë virusi mund të veçohet nga lëngu i flluskave brenda 3-4 ditëve nga shfaqja e
ekzantemës.
• Serumi përmban kundërtrupa 7 ditë pas fillimit.

Ndërhyrjet infermierore
• Qendra për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve rekomandon masa parandaluese
ajrore dhe të kontaktit derisa flluskat dhe shumica e koreve të jenë tharë (të mos ketë
lëndime të reja; zakonisht 1 javë nga fillimi i ekzantemës).
• Fëmijët me vetëm pak kore të mbetura nuk janë më infektues dhe mund të kthehen në
shkollë.
• Variçela e lindur nuk ka nevojë për izolim.

47
• Tek shumica e pacientëve me linë e pulave, kurimi konsiston në antipruritikë lokalë ose
sistemikë: banjo me ujë të vakët me miell tërshëre, locion calamine dhe/ose
dipenhydramine (Benadryl) ose një antihistaminik tjetër.
• Antibiotikët nuk janë të nevojshëm përveçse kur zhvillohet një infeksion bakterial.
• Nuk këshillohen salicilatet për shkak të lidhjes së tyre me sindromën Reye tek femijet.
• Pacientët të cilët janë të ndjeshëm ndaj variçeles mund të kërkojnë kurim të veçantë.
• Kur jepet deri 72 orë pas ekspozimit ndaj variçeles, imuno globulina variçela zoster mund
të sigurojë imunitet pasiv.
• Agjentët antiviral acyclovir dhe famciclovir (Famvir) mund të ngadalësojnë formimin e
flluskave, të shpejtojnë shërimin e lëkurës dhe të kontrollojnë përhapjen sistemike të
infeksionit.

Kujdesjet përfshijnë
• Kujdesi qëndron në mbështetjen si dhe në theksimin e informimit të familjes dhe pacientit
dhe të masave parandaluese.
• T’i thuhet pacientit që të mos kruajë lëndimet. Sidoqofte, nëse nevoja për të kruajtur
është e padurueshme, prindërit duhet të presin thonjtë e fëmijëve ose t’u vendosin
dorashka.
• Të mbahen masat e parandalimit të transmetimit nëpërmjet kontaktit ose ajrit gjatë fazës
kur sëmundja është ngjitëse.
• Të mësohet fëmija dhe familja se si të përdoren në mënyrë korrekte mjekimet topikale
kundër pruritit.
• Të theksohet rëndësia e higjenës së duarve.

• Të paralajmërohen prindërit që të kontrollojnë fëmijën për shenja komplikacionesh dhe

t’i raportojnë menjëherë ato. Dhimbje të rënda të lëkurës dhe djegie të saj mund të tregojnë
për infeksion serioz sekondar gjë që kërkon vëmendje të menjëhershme mjeksore.
• Vaksina e variçelës e cila është pjesë e imunizimit të rekomanduar të fëmijërisë
parandalon në mënyrë efektive infeksionin. Ajo është gjithashtu efektive nëse aplikohet 5
ditë pas ekspozimit.
• Për të ndihmuar parandalimin e variçelës, të mos pranohet një fëmijë me variçelë në një
njësi ku gjenden fëmijë që marrin imuno-suprimues ose që janë me leuçemi ose çrregullime
të tjera të imunitetit. Për një fëmijë me imunitet të suprimuar që është ekspozuar ndaj
variçelës duhet vlerësuar administrimi i globulinës imune variçela zoster për të zbutur
ashpërsinë e infeksionit

48
PAROTITI

• Është një sëmundje infektive akut me prejardhje virale që paraqitet me zmadhim të

gjëndrave të pështymës të cilat janë të dhimbshme dhe që shpesh herë shoqërohet me
komplikacione të testeve, vezoreve, meningjeve etj

Vlerësimi infermieror
• Inkubacioni zgjat 10 deri në 20 ditë. Fillimi është i menjëhershëm me
• Këputje
• Anoreksi
• Dhimbje fyti
• Dhimbje në këndin mandibular
• Vështirësi në gëlltitje
• Vështirësi në hapjen e gojës
• Ethe (ndjenja të ftohtit)
• Temperaturë e lartë
• Dhimbje koke
• Zmadhim i gjendrave të pështymës pa shenja të skuqjes nga jashtë dhe dhimbje e lehtë në
prekje të gjendrave.
• Nuk preken të 2 gjëndrat në të njëjtën kohë.

• Komplikacionet; Orchioepididimitis( ndodh në 30% të rasteve , ndodh 7-10 ditë pas

shfaqjes së parotitit). Epididimi bëhet si kordon i dhimbshëm, testet zmadhohen dhe kanë
dhimbje të forta. Klinikisht kemi rishfaqje të temperaturës, dhimbje e fortë e testeve,
zmadhim i tyre, vështirësi në ecje
• *Kujdesi: Pas kalimit të orkitit bilateral mund të ndodhë atrofi testikulare përparuese e cila
mund të të lërë steril.

• Meningitis: 60% e pacientëve që kalojnë parotit mund të komplikohen me meningit i cili

është inflamacion i cipave të meningjeve dhe ka:
• - Temperaturë të lartë
• - Dhimbje koke të forta
• - Të vjella
• -Fotofobi
• -Rigiditet të qafës
• -Alterim të numrit të qelizave në lëngun tru-shpinor
• Pankreatitis: Është inflamacion i pankreasit, paraqitet me këto shenja
• -Dhimbje të forta barku
• -Të vjella

49
• -Çrregullim në jashteqitje
• Ovaritis (prekje e vezoreve tek femrat, paraqitet me dhimbje barku në fund të tij)
• Encefalitis
• Mielitis transvers
• Tiroiditis subakut
• Miokarditis
• Hepatitis
• Poliartritis

Ndërhyrjet infermierore
• Mjekimi është simptomatik përdoren analgjezikët kundër dhimbjes dhe temperaturës.
Ndërsa kur kemi të bëjmë me komplikacione si meningiti apo encefaliti aplikojmë manitol
dhe dexametason.
• Masat parandaluese: Vaksina e parotitit me virus të zbutur ose të mbytur, mund të
përdoret e vetme ose e kombinuar me vaksinën e fruthit dhe rubeolës. Vaksina mund të
aplikohet në moshën 1-vjeçare.

Poliomieliti

• Sëmundje virale akute mund të arrijë shkallë të ndryshme të rëndimit, nga format
asimptomatike deri në format paralitike të rënda. Simptomat përfshijnë rritjen e
temperaturës, dhimbje koke, çrregullime intenstinale, dobësi, rigiditeti qafës dhe të kurrizit
me paraliza ose pa paraliza.

Vlerësimi infermieror
• Format klinike janë të rralla. Format paralitike të zakonshme:
• Inkubacioni nga disa ditë deri në 1 muaj. Ajo zgjat 3-6 ditë me një sindromë infektive
(faringit, çrregullime digjestive) me shenja meningeale dhe retensioni urinar. Gjendja
karakterizohet nga shfaqja gjatë 48 orë e paralizave me hypotoni muskulare, çrregullime të
reflekseve osteotendinoze; nuk ka turbullime sensitive.
• Dëmtime respiratore përcaktojnë prognozën jetesore. Mund të dëmtohen muskujt
respiratorë, trakti trakeobronkial të shoqëruara me kollë dhe çrregullim të të shijuarit.
Forma të tilla të sëmundjes këkojnë trajtim reanimator.

NDËRHYRJET INFERMIERORE Profilaksia

• Trajtimi është simptomatik
• Trajtimi parandalues kryhet me anë të vaksinimeve para moshës l8 vjeç dhe tek subjekte
që ekspozohen ndaj sëmundjes. Vaksina jepet në moshën 2 muajshe. Ajo jepet me pika p/os
por jo tek persona me imunitet të dobët ose s/c tek ata persona që s'kanë paraqitur më
parë reaksione.
• Rivaksimi suplementar bëhet me vaksinë orale.
• Masat që personeli i kujdesit merr në lidhje me të sëmurin, kontaktet me

50
ambientin.
• Denoncimi i sëmundjes si një rast paralitik ose jo paralitik.
• Izolimi në spital jo më shumë se 1 javë.

• Dezinfektimigjatësëmundjes:dezinfektohen objektet e ndotura me sekrecione të grykës

dhe feçe. Pas sëmundjes bëhet një pastrim gjeneral përfundimtar.
• Kur i sëmuri është në shkollë vaksinohen fëmijët e tjerë ku ai ka frekuentuar studimet dhe
familjarët në të njëjtën kohë.
• Një këmbë paralizë, një skoliozë ose çrregullim tjetër funksional mund të sjellë pasoja të
vonëshme të një sëmundje që ka filluar në forme beninje.
• Kujdesi infermieror në rastet me çrregullime të frymëmarrjes kërkon një shërbim të
kualifikuar dhe tepër vigjilent për parandalimin e komplikacioneve të mundshme.

• Në rastin e një epidemie fillohet vaksinimi oral në seri me shfaqjen e një shpërthimi
epidemi.
• Organizimi i fushatave parandaluese kërkon një punë të palodhur të personelit shëndetsor
i cili do të realizojë një vaksinim të plotë dhe të shpejtë të grupeve të kërcënuara, e kryesisht
të moshave fëminore.
• Në këtë periudhë këshillohen që operacionet e grykës dhe të hundës që nuk janë urgjente
të lihen për më vonë, kur epidemia e poliomielitit të jetë shuar.
• Organizohen qendra të veçanta për mjekimin e specializuar të të sëmurëve në fazën akute
dhe për ripërshtatjen e atyre që mbeten të paralizuar.
• Udhëtarët ndërkombëtarë që vizitojnë vendet tropikale duhen të vaksinohen.

Amebiazat
Gardiasis
Toksoplazmosis
Trichomoniasis

Amebiazat

• Amebia gjithashtu e njohur si dizenteri amebiale apo amebia intenstinale, është një
infeksion protozoar akut dhe kronik e shkaktuar nga histolitika entamoebae.
• Ky infeksion prodhon forma të ndryshme të sëmundjes, pa asnjë simptome apo diarre të
egër tek dizanteria fulminante.
• Amebia ekstra intenstinale mund të shkaktojë insufiçence hepatike dhe infeksione të
mushkërive, kavitet pleural, perikardit, peritonit dhe më rrallë prek trurin, 90% e njerëzve
me amebia nuk kanë simptoma.
• Prognoza në përgjithësi është e mirë megjithëse komplikacionet mund të rriten në mënyrë
të ndjeshme.
• Meningiti, një komplikacion i rrallë është zakonisht fatal.

51
Proçesi infermieror
• Vlerësimi infermieror; Efektet klinike të amebias variojnë me ashpërsinë e infeksionit.
Dizanteria akute amebike shkakton një temperaturë të pa pritur të lartë nga 104 gradë tek
105 gradë F (40 gradë tek 40.6 gradë C ) e shoqëruar nga të ftohtët dhe spazma muskulare,
gjaku, diarrea mukoide me tenesmus; fryrja e zorrëve të tepërt; dhe parashtresat difuzive jo
normale të ardhura nga ulçerat rektosigmoide të gjëra.

Ndërhyrjet infermierore;
Kujdesjet përfshijnë:
• Forcon dhe praktikon masat paraprake standarte
• I tregon pacientëve me amebia për të shmangur alkolin kur marrin metronidazole
• Kombinimi mund të shkaktojë nauze, vomitus, dhimbje koke.
• Pas trajtimit zorret duhet të rikontrollohen që të sigurohemi që infeksioni është zvogëluar
• Informoni pacientin që të marrë masa të sigurta për kryerjen e mardhënieve seksuale të
sigurta dhe shërbimet dentale gjithashtu dhe për kontaktet anale .

• Shpjegoji pacientit dhe familjes rreth rëndësisë për higjenën e duarve gjatë shërbimit në
banjë, të ndërrojë pelenat dhe të mbajë ushqimin pastër
• Pacientët të cilët kanë diarre nuk duhet të presin të rëndohet gjendja por duhet të
ekzaminojnë sëmundjen dhe ta parandalojnë atë.
• Informoni pacientët të cilët janë duke udhëtuar për në vendet tropikale uji që pinë duhet
të jetë i filtruar apo i zier ose të jenë pije të gazuara me një kanaçe apo shishe, të mos
ushqehen me ndonjë zarzavet të pa gatuar mirë apo fruta të pa qëruara, të mos pijnë pije të
ndenjura apo me copa akulli.

52
Gardiasis
• Gardiasis është një infeksion i lehtë i cili nuk jep simptoma intestinale dhe në shumicën e
rasteve kalon pa simptoma.
• Në rastet e pa trajtuara simptomat janë dobësim për pacientin, por me trajtim, shërimi
është i shpejtë.
• Giardiasis nuk jep imunitet prandaj ri infeksioni ndodh shpesh.
• Njerëzit e infektuar me sistem imunitar të dobët mund të kenë një gardiasis më të rëndë,
serioze dhe të tejzgjatur.

• Proçesiinfermieror
• Vlerësimi infermieror; Ngjitja e G. lamblia në lumenin intestinal shkakton invasion
sipërfaqësor mukozial po ashtu dhe shkatërrim, irritim. Të gjitha këto efekte shkatërruese
shkaktojnë probleme në ingjestionin e ushqimit. Një mostretje e mirë prodhon ankime GI –
siç janë dhimbje abdominale, zbehje, dobësim, fryerje, erë e keqe dhe të vjella ( çdo ditë nga
e 2 -ta ditë deri tek 10-ta).

• Giardasis kronik jep lodhje, dehidrim, dobësim. Shkaktohet tek personat udhetarë në
zonat endemike ose kampet ku është konsumuar uji i pa pastër. Simptomat fillojnë 1-2 javë
pas infektimit dhe zgjat afërsisht 2-6 javë. Duhen bërë analiza për ditë të tëra për të arritur
tek diagnoza e saktë.

Ndërhyrjet infermierore
• Giardiasis përgjigjet për vetëm 10 ditë trajtim intensive prej metronidazolit (flagyl). Për
diarrenë e ashpër nevojiten rivendosje lëngjesh për të ndaluar dehidrimin.
• Nqs është i domosdoshëm shtrimi, të përdoren masa paraprake standarte. Masat
paraprake të kontaktit duhen përdorur për pacientët për të kontrolluar të papriturat. Një
fëmijë ose i rritur me giardiasis duhet të vendoset në një dhomë me vete personale ose në
dhoma me pacientë të cilët kanë të njëjtën diagnozë me të sëmurin. Ti kushtohet rëndësi të
veçante higjenës së duarve, sidomos kur prekim feçet, dhe ti sistemojmë menjëherë (feçet).
•

Të merren mjekimet siç urdhërohen dhe të monitorohen kundërefektet.

• Të bëhen teste të ndryshme siç urdhërohet.
• Të merren lëngjet e duhura siç urdhërohet, të vërehet për dehidratim siç është etje,
urinim i tepërt, tendosje lëkure ose hypotension.
• Të raportohen të gjitha rastet e giardiasis tek departamenti shëndetësor shtetëror, ose
qendrave të kontrollit të sëmundjeve dhe parandalimit. Të raportohen situatat epidemike
tek autoritetet shëndetësore publike.
• Të informohen pacientët që marrin metronidazole (flagyl) për efektet anësore të
mundshme të këtij ilaçi, që përfshijnë zakonisht dhimbje koke, anoreksi, të vjella, dhe që
është më pak e zakonshme neveri, diarre dhe dhimbje abdominale.

53
 • Nqs pacienti është grua, të shihet nëse është shtatzënë sepse metronidazoli nuk lejohet
gjatë shtatzanisë.
• Tu mësohet atyre për vetë higjenën e mirë dhe sidomos për teknikat e larjes së duarve.
• Tu theksohet rëndësia e larjes së duarve pas ndërrimit ose pas çuarjes së fëmijëve në
tualet.
• Tu këshillohet pacientëve të mos notojnë në pishina ose të mos e përdorin vaskën deri një
javë pas largimit të diarresë, në mënyrë që të mos infektojë ujin apo zonën ku qëndron,
sepse rrezikohet të infektohen personat e tjerë.
• Tu thuhet fëmijëve që të mbajnë fëmijët e tyre larg të tjerëve derisa tu largohet diarrea.
• Të rekomandohet përdorimi i prezervativit gjatë mardhënieve seksuale vaginale dhe
anale, të lahen duart mirë kur e heq atë ose prek ndonjë zonë.

Toksoplazmosis

• Toxoplasmosis, një prej sëmundjeve infektive më të përhapura, shkaktohet nga

protozoari Toxoplasma gondii.
• Në varësi të mjedisit të tyre dhe zakoneve ushqyese, deri në 70% e personave në SHBA
janë të infektuar nga T.gondii në çdo kohë.
• E përhapur në mbarë botën, infeksioni është më pak i përhapur në klimat e thata (të
ftohta ose të nxehta) dhe në lartësi të mëdha.
• Ajo zakonisht shkakton infeksion lokal por mund të shkaktojë dhe infeksion të rëndë të
përgjithshëm, sidomos tek të sapolindurit dhe pacientët me imunitet të ulet.
• Toxoplasmosis i lindur (kongenital), e karakterizuar nga dëmtime të sistemit nervor
qendror, mund të shkaktojë lindje të fetusit të vdekur ose difekte të rënda të lindura.
• Për këtë arsye, gratë shtatzëna këshillohen të evitojnë pastimin e shtrojeve të maceve për
shkak se infektimi feçal-oral nga mace të infektuara transmeton toxoplasmosis.

Proçesi infermieror
• Vlerësimi infermieror; Nga historia e pacientit mund të vërehet një gjendje me imunitet të
dobësuar, ekspozim ndaj feçeve të maceve, ose ngrënie e shpeshtë e mishit të gatuar pak.
Toxoplasmosis e marrë mund të shkaktojë infeksion lokal (të lehtë limfatik) ose të
përgjithshëm (shpërthyes, të përhapur). Infeksioni lokal shkakton temperaturë dhe një
sindromë të ngjashme me mononukleosis (pafuqi, mialgji, dhimbje koke, lodhje, fyt të
pezmatuar) dhe limfadenopati. Infeksioni i përgjithshëm shkakton encefalit, temperaturë,
dhimbje koke, të vjella, kllapi, kriza dhe një skuqje të përhapur maculopapular (përveç se në
pëllëmbët e duarve, shputat e këmbëve dhe skalp)

• Nga vizita me stetoskop e pacientit mund të vërehen zhurma të ashpra. Shenja të qarta të
toxoplasmosis janë chorioretinitis, hidrocefali, ose mikrocefali, limfadenopati, temperaturë,
hepatosplenomegali, verdhëz dhe skuqje.

54
• KUJDES Mos prekni me forcë barkun e një pacienti pasi kjo mund të shkaktojë çarjen e
shpretkës.
• Testet diagnostikuese: Identifikimi i T.gondii në një mostër indi të përshtatshëm konfirmon
diagnozën e toxoplasmosis. Testet serologjike mund të ndihmojnë në pacientët me encefalit
toxoplasmosis dhe nevojiten për diagnostifikimin e pacientëve me infeksion aktiv akut.

• Ndërhyrjet infermierore; Trajtimi i toxoplasmosis akut konsiston në terapi me

sulfonamide, pyrimethamine (Daraprim), acid folik, klindamicin (Cleocin) ose co-
trimoxazole. Tek pacientët që gjithashtu kanë sindromën e mungesës së imunitetit, trajtimi
vazhdon përgjithmonë.Nuk ka asnjë trajtim të sigurt, efektiv për toxoplasmosis kronik ose
toxoplasmosis që haset gjatë tremujorit të parë të shtatzanisë.

Kujdesjet përfshijnë:
• Meqenëse sulfonamide shkakton dyscrasiasis dhe pyrimethamine dobëson palcen e
kockave, të monitorohen shpesh vlerat hematologjike të pacientit. Gjithashtu të theksohet
rëndësia e një kujdesi të programuar të rregullt të mëpasshëm.
• Pacientët të cilët marrin barna që ulin imunitetin janë shumë të prekshëm nga
toxoplasmosis. Të paralajmërohen për rreziqet dhe të këshillohen që t’i bëjnë analizat
maceve për toxoplasmosis
• Të raportohen të gjitha rastet e toxoplasmosis tek departamenti lokal i shërbimit publik.
• Të informohet pacienti mbi infeksionin duke përfshire shkaqet, diagnozën dhe trajtimin.
• T’i përshkruhet mjekimi, duke përfshirë dozat, administrimi dhe efektet e mundshme
negative.
• Të diskutohet nevoja për analiza të gjakut.

Parandalimi
• Të këshillohet pacienti të lajë duart pasi të ketë punuar me dhe (pasi mund të jetë i
kontaminuar me feçet e maceve), të gatuhet mirë mishi dhe të vihet menjëherë në ngrirje
nëse nuk do të gatuhet menjëherë; të ndërrohet çdo ditë shtroja e maces; të mbulohen
vendet e lojës me rërë të fëmijëve kur nuk përdoren; të mos lejohen mizat të prekin
ushqimin.
• Të këshillohen gratë shtatzëna të mos pastrojnë apo merren me vendet e shtrojës së
maceve. Nëse nuk mund ta shmangin këtë, të këshillohen të veshin doreza.

55
Trichomoniasis
• Trichomoniasis, gjithashtu e quajtur “trich” është një prej infeksioneve seksualisht të
transmetueshme (STI) më të përhapura në SHBA me afërsisht 8 milionë raste të raportuara
çdo vit.
• Ajo gjithashtu është e përhapur në mbarë botën sidomos në Afrikë me 180 milionë raste
të rapotruara aktualisht.
• Është më e përhapur tek femrat në moshën 16-35 vjeç se të meshkujt.

Proçesi infermieror
Vlerësimi infermieror;
• Simptomat janë të ndryshme tek burrat dhe gratë.
• Disa pacientë, sidomos meshkujt nuk shfaqin simptoma.
• Kur simptomat shfaqen, gratë mund të kenë një historik me dyspareunia dhe dysuria
bashkë me sekrecione vaginale si shkumë, me erë të keqe me ngjyrë të verdhë në të
gjelbërt.
• Në rast cervicitis mund të haset rrjedhje qelbi dhe gjaku. Pacienti mund të ankohet edhe
për dhimbje barku ose ndjeshmëri.
• Nga vizita gjinekologjike qafa (cervixi) mund të tregojë një dëmtim fragmentar makular të
eritemës. Meshkujt mund të kenë shqetësime në shkarkimin ureteral dhe kruajtje si dhe
dysuria.

Ndërhyrjet infermierore
• Trajtimi për trichomoniasis është një agjent antiprotozoar.
• Kurimi i rekomanduar është metronidazol (flagyl) i marrë nga goja dhe
si alternativë mund të merret tinidazol (Tindamax).
• Përdorimi i preferuar është një dozë e vetme 2-g metronidazoli; sidoqoftë mund të jepet
edhe 2 herë në ditë për 7 ditë.
• Mund të përdoret mjekimi topikal si dhe clorimazol (Mycelex), povidone-jodine ose
metronidazol; megjithate ky lloj mjekimi nuk është aq efektiv sa marrja e dozave orale.
• Me trajtimin e duhur, kurimi i trichomoniasis ka një normë 86% deri 100% sipas Qendrave
për Kontrollin dhe parandalimin e sëmundjeve.
• Nëse gjatë analizave identifikohen STI të tjera duhet fillur trajtimi i përshtatshëm.

Kujdesjet përfshijnë:
• Të ndiqen masat paraprake standarte. Trichomoniasis është një sëmundje që duhet
raportuar.
• Të ndiqen praktikat e institucionit përkatës për raportimin e këtij infeksioni kur
identifikohet.
• Të merren mostrat e duhura për kulturë apo analiza
• Të ofrohet mbështetje emocionale sipas rastit.
• Të informohet pacineti mbi infeksionin duke përfshirë shkaqet, diagnozën dhe kurimin. Të
inkurajohet pacienti që të informojë partnerët eventual seksual mbi infeksionin në mënyrë
që të bëjnë analizat dhe të kurohen.

56
•

• Ti ritregohet gjthë mjekimi i këshilluar duke përfshirë dozat, administrimin dhe efektet e
mundshme negative.
• T’i thuhet pacientit të evitojë konsumimin e alkolit gjatë marrjes së metronizadol (dhe për
48 orë pas përfundimit të mjekimit të këshilluar), pasi kombinimi i tyre mund të shkaktoje të
përziera dhe të vjella të rënda, dhimje barku, dhimbje koke dhe të nxehtë.
• Të këshillohet pacienti të evitojë mardhëniet seksuale deri në përfundim të periudhës së
mjekimit.
• T’i ritregohen pacientit shenjat dhe simptomat e rishfaqjes dhe të këshillohet që ti
drejtohet mjekut në rast të rishfaqjes së tyre.
• Të jepet informacion mbi praktikat e seksit të sigurt.
• Të edukohet pacienti mbi përdorimin e duhur të prezervativëve që të mund të shmangin
STI.
• Të mësohen pacientët, sidomos adoleshentët se evitimi i mardhënieve seksuale është
masa parandaluese më e mirë.

57
Java 8

Leishmaniozat

• Leishmaniozat përbëjnë një grup sëmundjesh të shkaktuara nga protozoar leishmania.

Proçesi infermieror Vlerësimi infermieror

• Periudha e inkubacionit mund të variojë nga 10 ditë , disa javë, disa muaj, por mesatarja është 3
deri 6 muaj. Gjatë evolucionit të hershëm të sëmundjes fëmija shfaq temperaturë intermitente,
këputje, lodhje, dobësi, anoreksi dhe shpretka fillon të zmadhohet. Shenjat klasike të sëmundjes
përmbledhin temperaturën e lartë, splenomegali, hepatomegali, limfoadenopati.

• Pas inokulimit në lekurë të parazitit nga mushkonja, fëmija mund të ketë një periudhë
asimptomatike të infeksionit, e cila mund të zgjidhet në mënyrë spontane ose zhvillohet një
sëmundje aktive viscerale. Në stadet e avancuara të sëmundjes hepatosplenomegalia është masive,
barku i madh, pancitopenia e thellë dhe mund të shfaqen edemat dhe asciti. Jo rrallë kemi shfaqen e
fenomeneve hemoragjike si p.sh. epistaksisi. Stadet e vona të sëmundjes shpesh janë të komplikuara
nga infeksione bakteriale sekondare të cilat shpesh herë përbëjnë shkaqet e vdekjes.
• Mosha e vogël e fëmijës sidomos 0 deri 6 muaj, malnutricioni, shërbejnë si faktor risku për këtë
sëmundje.

• Ndërhyrjet infermierore; Trajtimi specifik i kësaj sëmundje bëhet me antimon. Përbërësit

pentavalente të antimonit të përfaqësuara nga Sodium stibogluconate. dhe meglumine antimoniate
janë preparatet antileishmaniale të zgjedhur për më shumë se 40 vjet. Protokolli i rekomanduar për
Sodium Stibogluconate është 20 mg / kg / 24 orë iv ose im për 28 ditë. Për Glukantimen protokolli i
rekomanduar është 60 deri në 80 mg për kg / 24 ore im për 21 deri 28 ditë.

• Amphotericina B desoxycholate dhe formulat e reja lipidike të saj janë shumë të efekteshme në
trajtimin e formave të LV që nuk i përgjigjen mjekimit me antimon. Doza e rekomanduar për
Amphotericine B desoxycholate është 0.5-1.0 mg /kg çdo ditë për 14 deri 20 doza. Formulat e reja
lipidike janë më pak nefrotoksike dhe përqendrohen më tepër në sistemin retikuloendotelial.
• Amphotericina B liposomale jepet me 3 mg/kg nga dita e parë – deri në të pestë dhe një dozë ditën
e dhjetë. Ky trajtim është i suksesshëm në trajtimin e LV në persona imunokompetent të cilët janë
refraktare ndaj terapisë antimoniale.
•
Fëmijët e imunokompromentuar siç është rasti i fëmijëve të sëmurë e njëkohësisht me Leishmania
dhe të infektuar me virusin e HIV kërkojnë cikle më të zgjatura të mjekimit me Ambisome
(Amphotericina B liposomale) Për këto të sëmurë protokolli përmban 10 doza , dozat nga dita e 1 - 5
dhe pestë dozat e tjera të shpërndara në të gjithë muajin me pesë ditë diferencë ndërmjet tyre.
Mjekimi i LV me Paromomycine parenterale ka treguar se nuk është më shumë e efekteshme se sa
antimoni apo amphotericina. Kombinimi i interferonit IFN gama plus antimonin ka treguar sukses në
mjekimin e formave refraktare të LV. Mjekimi i LV me Pentamidine kërkon doza të mëdha dhe
zgjatje të terapisë duke bërë këtë preparat më pak të zgjedhur se sa Amphotericina B dhe formulat e
saj lipidike që mbeten zgjedhja e parë në rastet e fëmijëve me Leishmanie viscerale të cilët paraqesin
rezistencë antimoniale.

58
Gastroenteritis
• Gastroenteritis është një irritim i stomakut dhe zorrës se hollë. Zorra reagon ndaj secilit shkak të
gastroenteritit duke shkaktuar diare të rende.

• Proçesi infermieror
• Vlerësimi infermieror; Simptomat e sëmundjes fillojnë me diare akute shoqëruar dhe dhimbje
abdominale dhe mos rehati. Pacienti ankon për ngërçe, të vjella dhe neveri. Ai ose ajo raporton për
dobësim, anoreksi, ethe dhe dhimbje abdominale. Të vëzhgohet gjendja e pacientit për të
diagnostikuar shkaqet shenjat dhe simptomat. Shkaku mund të jetë i qartë nqs pacienti ka
raportruar ushqimin që ka konsumuar, të pyetet dhe për shëndetin e pjesëtarëve të tjerë të familjes
dhe për udhëtimet e fundit. Kontrollimi na tregon për një fryerje të lehtë abdominale. Lëkura mund
të jetë e enjtur, shenjë kjo e dehidrimit. Dëgjimi me stetoskop zbulon zhurma të zorrëve hiperaktive
dhe nqs pacienti është dehidruar ka hypotension gjeneral dhe ortostatik. Temperatura mund të jetë
normale por edhe të ngrihet. Duhet zbuluar lloji bakterit ose i fungeve që shkakton sindromën.

• Ndërhyrjet infermierore; Trajtimi mjeksor është mbështetës duke u bazuar tek pushimet në shtrat,
ushqim të mirë, lëngje të marra dhe me raste antidiareik. Nqs gastroenteritis është i rëndë ose nqs
ndodh tek femija ose tek një person në moshë,shtrimi është i nevojshëm. Mjekimi përfshin lëngje
I.V. dhe rivendosje elektolitesh, marrje ilaçesh kundër diaresë, antimetik dhe antimikrobe. Ilaçet
antidiare përdoren pikërisht për të luftuar diarenë. Antiemetiku duhet të shmanget tek pacientët me
gastro enterit viral ose bakterial. Marrja e antibiotikëve specifike është shumë strikte për pacientët
të cilët kanë gastroenterit bakterial.

Kujdesjet përfshijnë:
• Të monitorohet gjendja e lëngjeve me kujdes.
• Të merren shenjat vitale çdo orë, të peshohet pacienti çdo ditë.
• Të vëzhgohen lëngjet dhe balanca elektrolite dhe të kujdesen për marrjen e ushqimit dhe
jashtëshqitjen.
• Të vëzhgohen shenjat e dehidrimit siç është lëkura e thatë, ethe dhe sy të enjtur.
• Të merren mirë lëngjet orale I.V dhe elektrolitet. Të merren ilaçet siç u urdherua.
• Për parandalimin e përhapjes së infeksionit të lajmë duart pasi jemi kujdesur për pacientin.
• Të meren masa paraprake për pacientët me sistem imunitar të dobët.
• Nqs helmimi i ushqimit është i mundshëm të verifikohet, të kontaktohen autoritetet shëndetësore
publike, në këtë mënyrë mund të pyesim pacientët dhe të meren kampione për testimin e ushqimit
të infektuar.

59
Tonsiliti
• Tonsiliti eshte inflamacion i bajameve. Gjendja mund të jetë akute, periodike, ose kronike. Forma
akute e pakomplikuar, e cila zakonisht ndodh pas një infeksioni të rrugëve të sipërme të
frymëmarjes, zakonisht zgjat 4 deri 6 ditë dhe prek fëmijët 5 deri 10 vjeç. Tonsiliti konsiderohet si
periodik kur pacientit i përsëriten 7 episode në vit, 5 episode në dy vjet të njëpasnjëshem ose tre
episode në vit për tre vjet rresht.. Tonsiliti kronik është infektimi i përhershëm i bajameve.

• Proçesi infermieror
• Vlerësimi infermieror; Pacienti me tonsilit akut mund të ankohet për fyt pak ose shumë të
pezmatuar. Në një fëmijë që është shumë i vogël për të treguar dhimbjet e fytit prindi mund të
vërejë se fëmija nuk do të hajë. Pacienti ose prindërit mund të tregojnë dhimbje të muskujve apo
nyjeve, ethe, pafuqi, dhimbje koke, dhe dhimbje që zakonisht i referohet veshëve. Për shkak të
sekrecioneve të tepërta, pacienti mund të ankohet për nevojë të shpeshtë gëlltitje dhe për neje
ndjesi ngushtimi në fyt. Këto shqetësime zakonisht qetësohen pas 72 orëve. Mund të vërehet
temperaturë 100°F (37.8°C) ose më e lartë dhe nga prekja mund të vërehen gjendra limfatike të
buta, të enjtura në zonën poshtë nofullave. Nga inspektimi i fytit mund të vërehet pezmatim i
përgjithshëm i murit faringal me bajame të enjtura që kanë pikla të bardha ose të verdha. Kur
ushtrohet presion në bajame mund të shfaqet lëng i qelbëzuar. Gjithashtu edhe gjuha mund të jetë e
pezmatuar dhe e enjtur. Pacientet me tonsilitis kronik mund të paraqesin fyt të pezmatuar. Ata
mumd të paraqesin qelb në gropëzat e bajameve, frymë me erë të keqe, gjendra të zbutura të fytit
në mënyrë të vazhdueshme.

• Ndërhyrjet infermierore; Menaxhimi i tonsilitit akut thekson qetësimin e simptomave dhe kërkon
pushim, marrje të bollshme lëngjesh, aspirin ose acetaminophen dhe, në rast infektimi bakterial,
marrjen e një antibiotiku. Për infeksione nga streptokok betahemolitik të grupit A, duhet përdorur
penicilina. (në rast alergjie mund të përdoret eritromicina ose një antibiotik tjetër me spektër të
gjërë). Për parandalimin e komplikacioneve terapia me antibiotik duhet vazhduar për 10 ditë.
• Për pacientë me tonsilit kronik ose që shfaqin komplikacine mund të nevojitet heqja e bajameve-
por vetëm pasi bajamet apo aparati i frymëmarrjes të jetë i pastër nga infeksionet për 3-4 javë.

• Kujdesjet përfshijnë:
• Pavarësisht nga disfazia (dysphasia) t’i kërkohet pacientit të pijë
shumë lëngje sidomos nëse ka temperaturë.
• T’i jepet pacientit akullore dhe pije të ëmbla.
• Të kontrollohet statusi i hidratimit dhe rritja e lagështisë për të siguruar komfort.
• Të monitorohet efekti i mjekimit për dhimbjet dhe të sugjerohet hudhër për të qetësuar fytin
• Përpara ndërhyrjes kirurgjikale të kontrollohet pacienti për anomali të hemorragjisë.
• Pas ndërhyrjes kirurgjikale:
• Të monitorohen shpesh shenjat jetike dhe të kontrollohen për
hemorragji.
• Të raportohen menjëherë hemorragjitë e tepërta të gjakut, shpeshtimet e pulsit ose rënia e
presionit të gjakut.

60
• Kur pacienti të jetë plotësisht i zgjuar dhe të jetë kthyer refleksi i mbylljes së gojës ti ofrohet ujë.
Më vonë të inkurajohet pacienti të pijë lëngje jo irrituese.
• T’i jepet një analgjezik për qetësimin e dhimbjeve. Meqenëse të qarat irritojnë vendin e operuar,
të qetësohet e rehatohet fëmija.
• Të inkurajohen ushtrime të frymëmarrjes së thellë për të parandaluar komplikacione pulmonare.
• T’i thuhet pacientit që të përfundojë të gjithë kurën e këshilluar me antibiotikë, edhe në rast se
zhduken simptomat.
• Të këshillohen pacientët e rritur të mos pijnë duhan apo pije alkoolike pasi ato irritojnë fytin.
• Të kontrollohet mjekimi i pacientit duke theksuar dozat, përdorimin dhe efektet e
padëshirueshme.

• Përpara heqjes së bajameve, t’i shpjegohet proçedura pacientit pediatrik në mënyrë të thjeshtë
dhe pa e trembur.
• T’i tregohen pacientit dhomat e operimit dhe të shtrimit si dhe ti shpjegohet rutina.
• Të shihet nëse një i afërm mund të qëndrojë me pacientin gjatë proçedurës.
• Pacientit të rritur t’i tregohet se një anestezik lokal ndalon dhimbjet por lejon një ndjesi shtypje
gjatë ndërhyrjes.
• Të paralajmerohet pacienti se pas ndërhyrjes i duhet të presë shqetësime në fyt dhe hemoragji.
• Përpara daljes, ti jepen familjes këshilla të shkruara. Të shpjegohet se 5 deri 10 ditë pas operacionit
në fyt do të formohet një kore e bardhë dhe të këshillohet pacienti ose të afërmit që të raportojnë
menjëherë çdo rast për hemoragji, shqetësime në veshë, ose temperaturë për 3 apo më shumë dite.

61
Croup
Croup është një pezmatim i rëndë dhe bllokim i rrugëve të sipërme të frymëmarrjes, që ndodh si një
laryngotracheobronchitis i shpejt, laringitis dhe duhet të dallohet gjithmonë nga epiglotitis. Termi
croup vjen nga një fjale e vjetër gjermane “kuti e zërit” dhe i referohet ënjtjes rreth laringut dhe
kordave të zërit. Zakonisht, shërimi është i plote.

• Proçesiinfermieror
• Vlerësimi infermieror; Zakonisht, shenjat e croup ndjekin infeksionin e rrugëve të sipërme të
frymëmarrjes. Veçoritë klinike përfshijnë infeksione në rrugët e frymëmarrjes, kordat e zërit të
ngjizura, bllokime të laringut në shkalla të ndryshme, shqetësime në frymëmarrje dhe kollë të
ngjizur. Këto simptoma mund të zgjasin vetëm disa orë ose mund të vazhdojnë edhe për 1 ose 2 ditë.
Ndërsa croup bën progres, mund të shkaktojë edhe pezmatim dhe ënjtje, spazmë, e cila mund të
bllokojë rrugët e sipërme të frymëmarrjes dhe rrezik të madh për frymëmarrjen.

• Çdo forme e croup ka karakteristika shtesë. Në laryngotracheobronchitis për shembull, simptomat

janë më të përkeqësuar natën. Pezmatimi shkakton ënjtje të bronkeve dhe bronkiola gjithashtu
vështirësi në frymënxjerrje që mund të frikësojnë fëmijën. Karakteristikat e tjera janë edhe ethet,
ulja e tingujve të frymëmarrjes, rhonchi. Laringiti, që ndodh nga ënjtja e kordave të zërit, është
zakonisht i butë dhe nuk prodhon shqetësime në frymëmarrje, përveç se tek fëmijët e vegjël.

Ndërhyrjet infermierore
Kujdesjet përfshijnë:
• Vëzhgo dhe ndihmo pacientin për të marre frymë, dhe kontrollo ethet.
• Mbështet pacientin dhe familjen dhe hiqi merakun.
• Vëzhgo kollën, zhurmat e frymëmarrjes, ngjizjes e zërit, cianosis, ritmin e frymëmarrjes dhe
karakterin, nervozizmin, ethet dhe ritmin e zemrës.
• Mbaje fëmijën sa më qetë të jetë e mundur. Megjithatë, shmang shqetësimin sepse mund të
shkaktojë vështirësi në frymëmarrje. Nëse pacienti është i sapolindur vendose atë në vendin e tij ose
mbështete atë në një jastëk.
• Kontrollo ethet duke i dhene batanije me teper dhe antipiretik.
• Lehtëso dhimbjet e fytit me qetësues, ujë me akull, lëng frutash ose akullore me lëng frutash.
• Mbaje ambientin e qetë dhe pa zhurma, dhe afroji pacientit mbështetje
• Kujdesu mire për higjienën e duarve para dhe pas kontaktit me pacientin ose me ambientin e
pacientit dhe kujdes edhe kur lëviz nga një zonë e infektuar në një zonë të pastër gjatë kujdesit të
pacientit.
• Siguria. Vëzhgo masat paraprake standarte, nëse ka grip ose infeksionin e RSV, vëzhgo masat
paraprake për ketë.

62
Kolera
• Eshtë një infeksion akut që shkaktohet nga Vibrio cholerae. Shkakton diare të madhe dhe shumë të
ujshme që fillon papritur dhe ka erën si të peshkut, të vjella, humbje në sasi të mëdha lëngjesh,
humbje të hekurit në trup dhe dëme në qarkullimin e gjakut dhe vdekjen. Infeksioni akordon vetëm
imunitet të përkohshëm.
• Proçesiinfermieror
• Vlerësimiinfermieror;Pasnjëperiudheinkubacioni nga disa orë deri në 5 ditë, kolera shkakton diare
të shpejtë,të ujshme dhe pa dhimbje, dhe të vjella të lehta. Ndërsa diareja përkeqësohet, jashtëqitja
përmban grimca të bardha mukoze.Për shkak të sasive të mëdha të humbura të lëngjeve dhe të
gjakut nga diareja dhe të vjellat, kolera shkakton etje intensive, dobësim, humbje të gjendjes
normale të lëkurës, rrudha në lëkurë, sy të futur, heqje në fytyrë, dhimbje të muskujve të barkut,
vështirësi në urinim, takikardi, frymëmarrje të shpeshta, rënie e presionit të gjakut, ethe, tinguj të
padëgjueshëm hipoaktiv të zorrëve.

• Pacientët zakonisht edhe pse të plogësht, qëndrojnë të orientuar, edhe pse fëmijët mund të bëhen
të çuditshëm ose tu shfaqen krizat. Nëse komplikacionet nuk përsëriten, simptomat largohen
pacienti e merr veten brënda javës. Megjithatë, nëse trajtimi është i vonuar ose jo i përshtatshëm,
kolera mund të çoj në shfaqje të acidozës metabolike, azotemi, ndoshta komë dhe vdekje. Rreth 3%
e pacientëve të cilët shpëtojnë, vazhdojnë të mbartin V.cholerea në fshikëzën e tëmthit, megjithatë
pjesa më e madhe janë të pastër nga infeksionet pas rreth 2 javësh.

• Ndërhyrjetinfermierore; Higjienapublikee përmirësuar dhe administrimi i vaksinës së kolerës për

udhëtarët në zonat endemike mund të kontrollojnë këtë sëmundje. Vaksina akordon vetëm 60% deri
në 80% imunitet dhe është e vlefshme vetëm 3 deri në 6 muaj. Kështu që vaksina nuk është praktike
në zonat endemike. Trajtimi kërkon infusion të shpejte në sasi të mëdha(50 deri në 100 ml në
minutë) të tretësirës si isotonic saline, duke e alternuar me bikarbonatin isotonic sodium ose laktat
sodium. Zëvendësimi i kaliumit mund ti shtohet tretësirës I.V. terapia me antibiotikë mund të
shkurtojë rrugën e infektimit dhe të reduktojë nevojën e rihidratimit.
• Kur infuzioni I.V ka rregulluar hipovoleminë, infuzioni i lëngut ulet në sasi të mjaftueshme për të
mbajtur pulsin normal ose për të zëvendësuar lëngjet e humbura nga diareja. Në kolerë të butë,
lëngjet që merren nga goja janë shumë të përshtatshme. Nëse simptomat vazhdojnë edhe pas
këtyre, atëherë trajtimi duhet të bëhet me tetraciklinë.
• Kujdesjet përfshijnë: Vëzhgo me saktësi tensionin dhe infuzionin I.V. Për të zbuluar mbi hidratimin,
vrojto me kujdes venat në qafe, dëgjo me stetoskop mushkëritë(humbja e lëngjeve gjatë kolerës
është masive dhe zëvendësimi jo i përshtatshëm mund të shkaktojë dëme fatale në veshka). Kujdesu
mire për higjienën e duarve para dhe pas kontaktit me pacientit ose me ambientin e pacientit dhe
kujdes edhe kur lëviz nga një zonë e infektuar në një zonë të pastër gjatë kujdesit të pacientit.
Vëzhgo masat paraprake standarde (vish kostum dhe doreza kur merr mostrat e urinës së infektuar
ose kur ekziston rreziku i rrobave të infektuara).

Mësimi i pacientit.
• -Urdhëro pacientin dhe familjen e tij për higjienën e duhur për duart.
• Masat paraprake për të udhëtuar drejt zonave të infektuara nga kolera duhet të përfshijnë:
-duhet pirë vetëm ujë i cili është zier ose uji që ka klor. Pije të tjera që mund të jenë të sigurta janë
edhe kafja ose çaji që janë bërë me ujë të zier dhe pije që janë në shishe që nuk kanë akull.
-ha vetëm ushqimet që janë gatuar plotësisht dhe që janë akoma të ngrohta, ose fruta që ju i keni
qëruar vetë
-shmang peshkun e pa gatuar mirë ose midhjet. ha vetëm perime të gatuara dhe shmang sallatat.

63
-mos blej tek shitësit që shesin në rrugë.
-mos blej për të sjellë në vendin tënd prodhime deti që prishen.
Ethet tifoide
• Ethet tifoide, të njohura edhe si ethet enterike, është një infeksion i disa sistemeve që shkakton
simptomat klasike të etheve, dobësi, dhimbje të përhapura të barkut dhe kapsllëk. Haset në zona me
kushte të varfra sanitare dhe pasiguri të pastërtisë së ujit.
Proçesi infermieror
Vlerësimi infermieror
Dhimbje dhe zbutje e barkut mund të shfaqen brenda disa orëve nga gëlltitja e S. typhi dhe zakonisht
qetësohen përpara fillimit të simptomave të etheve tifoide të cilat fillojnë 7-14 ditë pas gëlltitjes së
S. typhi.
Java e parë: Pacienti paraqet temperaturë që rritet gradualisht, anoreksi, mialgji, dobësi, dhimbje
koke dhe puls të ngadaltë.
Java e dytë: temperaturë deri në 104°F (40°C) zakonisht në mbrëmje, ethe, djersitje, dobësi,
përçartje, shtim të dhimbjeve të barkut dhe mufatje, diare ose kapsllëk, kollë, “moist crackles”, bark
të butë me shpretkë të zmadhuar dhe ekzantemë rozë (sidomos në bark) me ngjyrë salmoni në dukje
me makulopapula që zakonisht “treten” në 2-5 ditë.
Java e tretë: Temperatura e lartë e qëndrueshme, shtimi i lodhjes dhe dobësisë, dhe humbja në
peshë zakonisht qetësohen nga fundi i javës së tretë megjithëse mund të haset edhe rikthimi.
Pacienti gjithashtu mund të dëshmojë conjuctivae të infektuar, puls të dobët, tachypnea, fryrje të
rëndë të barkut me diare të lëngshme të gjelbër në të verdhë dhe me erë shumë të keqe. Mund të
pasojë një gjendje tifoide – me apati, konfuzion dhe psikoze.
Java e katërt: Vërehet përmirësim i ngadaltë tek gjendja GI, me përmirësim edhe të gjendjes
mendore. Dobësia dhe humbja e peshës mund të qëndrojë për disa muaj. Në disa raste simptomat
shërohen por pacienti bëhet mbartës kronik.
• Ndërhyrjet infermierore; Terapia antimikrobike për ethet tifoide varet nga ndjeshmeria e
organizmit. Ilaçi i përzgjedhur është cefixime (Suprax) ose azithromycin (Zithromax), megjithëse
trajtimi mund të përfshijë ampicilin, trimethoprim-sulfamethoxazole (Baktrim) ose chloramphenicol.
Ceftriaxone (Rocephin) këshillohet në rastet e komplikuara. Rezistenca në rritje ndaj antibiotikeve
mund të vërtetojë pengimin e kurimit. Antipiretikë dhe analgjezikë mund të jepen për trajtim
simptomatik. Trajtim mbështetës mund të jepet sipas zhvillimit të komplikacioneve. Një abces lokal
mund të kërkojë trajtim kirurgjikal. Trajtime të tjera përfshijnë pushimin në shtrat dhe zëvendësim të
lëngjeve dhe elektroliteve.
• Kujdesjet përfshijnë: Të mbahen masat standarte të parandalimit perveçse nëse pacienti është i
papërmbajtur (incontinent) ose pacienti është me pelena. Të merren masat e parandalimit të
kontaktit për këta pacientë. Të raportohen rastet e etheve tifoide në drejtoritë e shëndetit të shtetit.
Të vrojtohet pacienti për shenja dhe simptoma të perforacionit të zorrëve, duke përfshirë dhimbje të
papritur në pjesën e poshtme të barkut dhe ngurtësim të barkut. Të administrohet mjekimi sipas
porosisë së mjekut dhe të kontrollohet për efekte negative. Të sigurohet përkujdesje e mirë për
lëkurën dhe gojën. Të kthehet vazhdimisht pacienti dhe kryhen veprime të ngadalta pasive sipas
porosisë. Të aplikohet ngrohje e lehtë e barkut për të qetësuar spazmat. Të informohet pacienti mbi
infeksionin duke përfshirë shkaqet, diagnozën dhe kurimin e tij. T’i ripërshkruhet gjithë mjekimi i
këshilluar duke përfshirë dozat, adminstrimin dhe efektet e mundshme negative. Të mësohet
pacienti të përdorë teknikën e duhur të larjes së duarve sidomos pas defekimit dhe përpara se të
hajë apo të prekë ushqimet. Të inkurajohet pjesëmarrja në trajtimet pas kurimit sipas porosisë së
mjekut. Monitorimi për rikthim mund të nevojitet 3 muaj pas përfundimit të kurimit. Mund të
kërkohen përsëritje të kulturave të feçeve.
• PARANDALIMI; T’i ritregohen pacientit masat për parandalimin e etheve tifoide gjatë udhëtimeve.
Të evitohet pirja e ujit që nuk është i ambalazhuar në shishe ose nuk është zjerë. Të kërkohen pije pa
akull. Të konsumohen vetëm perime që mund t’u hiqet lëkura ose qërojini ato vete. Sigurohuni që të

64
lani duart pas qërimit të lëkurës pasi ajo mund të jetë e kontaminuar. Evitoni blerjen e ushqimeve
dhe perimeve nga shitësit e rrugës. Shqyrtoni mundësinë e vaksinimit përpara udhëtimeve.
Java 9

Dizenteria

• Kujdesjet përfshijnë:
• Të ndjekin masat paraprake standarte
• Të merren kultura jashtëqitjeje siç urdhërohet.
• Këshillimi mbi marjen e lëngjeve orale dhe lëngjeve I.V. siç urdhërohet.
• Të jepen mjekimet e përshkruara dhe të shënohen çdo kundër efekt
• Të shënohet çdo shenjë vitale si dhe marrjen e jashtëqitjen.
• Të shënohet masa dhe aparenca e jashtëqitjes.
• Të vërehet kalimi i gjakut ose të vjellat e shoqëruara me gjak
• Vlersimi i shenjave dhe simptomave të dehidratimit.
• Të shënohen rezultatet e testeve laboratorike për inbalancën elektrolitike dhe të bëhet
zëvendësimi i duhur.

• MËSIMET E PACIENTIT
• Tu mësohet pacientëve rreth infeksionit duke përfshirë se si
transmetohen, shkaqet dhe trajtimi
• Të diskutohen shenjat dhe komplikacionet e mundshme, dhe të tregohet ndonjë ndërlikim që
mund të raportohet tek mjeku menjëherë
• Tu mësohet pacientëve dhe vizitorëve si të pastrojnë mirë duart me ujë dhe sapun dhe të
praktikohet larja e duarve para se të përgatitet dhe konsumohet ushqimi dhe pas konsumit të tij.
• Tu shpjegohet pacientëve rreth mjekimeve që ju janë përshkruar, përfshire drejtimin dhe kundër
efektet e mundshme. Tu theksohet se pacienti duhet të mbarojë gjithë mjekimin që u është
përshkruar.
• Të parandalohet përhapja e Dizanterisë.
• Tu mësohet pacientëve të pastrojnë duart para të ushqyerit dhe pas
shkuarjes në banjo.
• Tu theksohet mësimi i fëmijëve për kujdesin në shkollë për larjen e duarve gjithashtu. Mbartësit e
infeksionit nuk duhet të kthehen në punë derisa kulturat e feçes të jenë negative.

Miokarditet
• Myocarditi acut mund të shkaktohet nga të gjithë agjentët infektiv. Kjo ndodh në të gjitha grup
moshat , gjinit, por disi më shpesh ndodh në meshkujt e rinj.
• Vlerësimi infermieror
• Infermieri siguron një histori të plotë e cila përfshin:
• Të dhënat demografike përfshijnë moshën, seksin, dhe origjinën etnike.
• Incidenca e sëmundjeve kardiovaskulare rritet me moshën. Incidenca e tyre gjithashtu varion edhe
nga seksi. Mosha, seksi, formulimi kulturor si dhe historitë familjare të sëmundjeve kardiovaskulare
janë konsideruar si faktorë rriskues jo të modifikueshëm. Infermieri dokumenton sëmundjet
kryesore, si p.sh diabetin, sëmundjet renale, anemitë, presionin e lartë të gjakut, sëmundjet
hemoragjike, sëmundjet kronike pulmonare, sëmundjet kardiake. Këto gjendje mund të influencojnë
në gjendjet kardiovaskulare. Infermieri pyet pacientin nëse ka patur kontakte me sistemet e kujdesit

65
shëndetësor. Infemieri pyet për difekte kongenitale të zemrës. Historia familjare përfshin
informacione për moshën dhe gjendjen shëndetësore, si dhe vdekje të pjestarëve të
familjes( prindër, motër, vëlla, burrë, dhe fëmijë). Informacioni për dietën përfshin marrjet e
ushqimeve dhe likideve në 24 orë, vetëkufizimet dhe dietën mjeksore të kufizuar, sasinë dhe tipin e
alkolit të konsumuar.Historia sociale përfshin informacionin për situatën familjare të pacientit, si
është gjendja martesore, numri i fëmijëve, pjestarët e shtëpisë, mjedisin në të cilin jetojnë dhe
punojnë. Infermieri pyet për profesionin e pacientit duke përfshirë tipin e punës. Zakonet të cilat
janë faktorë rriskues për sëmundjet kardiake përfshijnë pirjen e duhanit, jetën sedentare, obezitetin,
dhe tipin e sjelljeve. Këto faktorë konsiderohen të modifikueshëm ose faktorë të kontrolluar.

• Vlerësimi fizik / manifestimi klinik; Vlerësimi fizik fillon me aparencën e përgjithshme të pacientit.
Infermieri vlerson ngjyrën e lëkurës, nivelin e shqetësimeve, nivelin e koshiencës, prezencën e
frymëmarrjes së shkurtër, pozicionin dhe përgjigjiet verbale. Inkurajohet pacienti të përshkruaj
shqetësimet e menjëhershme të tij. Infermieri shënon prezencën e dhimbjes në krahëror. Infermieri
pyet pacientin se çfarë ka bërë konkretisht për lehtësimin e dhimbjes.. Vlersimi i lëkurës përcaktohet
nga ngjyra dhe temperatura e saj. Zonat më të preferuara për të vlersuar qarkullimin përfshijnë
shtratin e thonjëve, membranat mukoziale. Nëse është rrjedhje normale e gjakut lëkura është e
koloruar dhe e ndritshme, ajo shfaqet me ngjyrë rozë dhe e ngrohtë në prekje. Zvogëlimi i rrjedhjes
së gjakut përshkruhet si lëkurë e ftohtë, e zbehtë dhe e lagësht. Një ngjyrë kaltëroshe ( dekolorim i
errët) e lekures dhe membranave mukozale kanë të bëjnë me cianozën. Cianoza rezulton me një
rritje të sasisë së C02 në gjak. Temperatura e lëkurës vlersohet nëpërmjet prekjes së zonave të
ndryshme të trupit të pacientit ( krah, duar, këmbë, shputa) me sipërfaqen dorsale të duarve apo
gishtërinjëve. Zvogëlimi i rrjedhjes së gjakut rezulton në ulje të temperaturës. Presioni normal i
gjakut tek adultët, më shumë se 45 vjeç është nga 90 – 140 mmHg për presionin sistolik dhe 60 – 90
mmHg për presionin diastolik. Një presion i gjakut që rritet nga 140 – 90 mmHg rrit punën e zemrës
në ventrikulin e majtë dhe konsumimin e oksigjenit. Një presion i gjakut më pak se 90 – 60 mmHg
mund të jetë i pamjaftueshëm për qelizat e trupit.

• Diagnozat infermierore
• Dhimbje e lidhur me inbalancen midis mbështetjes dhe nevojave për
oksigjen të miokardit.
• Paaftësi për të kryer aktivitete e lidhur me inbalancen midis mbështetjes dhe nevojave për
oksigjen.
• Pamundësi individuale për tu përshtatur e lidhur me efektet e sëmundjes akute.
• Ulje e punës së zemrës e lidhur me disritmin.
• Ulje e punës së zemrës e lidhur me disfunksionet e ventrikulit të majtë dhe
të djathtë.
• Përveç diagnozave të zakonshme disa pacientë mund të përjetojnë një nga diagnozat e
mëposhtme:
• Frikë e lidhur me kercenimin e vdekjes.
• Ndryshime të aktivitetit seksual e lidhur me dhimbjen dhe efektet e
sëmundjes.
• Pamundësi për të lëvizur e lidhur me frikën e dhimbjes.

• Ndërhyrjet infermierore
• Lehtësimi i dhimbjes: qëllimi kryesor është që pacienti të përjetojë një lehtësim të dhimbjes
së krahërorit.
• Objektivi i trajtimit: është të eleminojë diskomfortin e krahërorit nëpërmjet:
• • Zvogelimit të kërkesave të miokardit për oksigjen.

66
• • Rritjes së mbështetjes së miokardit për oksigjen.
• Ndërhyrjet e tjera; Përshkruhet oksigjen dhe administrohet me kanjulë nazale. Nëse presioni i
gjakut stabilizohet ,ndihmohet pacienti për vendosjen në çdo pozicion që ai ndihet komfort. Një
mjedis i qetë dhe shpjegimi i ndërhyrjeve shpesh redukton ankthin e pacientit dhe ndihmon në
lehtësimin e dhimbjes së krahërorit.
• Terapia medikamentoze; Pasi infermieri ka vlersuar dhimbjen e krahërorit , ka matur shenjat vitale,
ka hapur rrugët i/v, infermieri mund të administrojë medikamentet e përshkruara kundër dhimbjes
kjo sipas udhëzimit të mjekut.
• Përmirsimi i aktiviteteve; Qëllimi është që pacienti të kryejë aktivitetet e tij ditore duke mos
përjetuar dhimbje të krahërorit, dispne apo lodhje. Reabilitimi kardiak është një proçes aktivitetesh
në ndihmë të të sëmurëve kardiak për të arritur dhe siguruar një jetë aktive dhe aftesitë e zemrës
për tu përgjigjur rritjes së aktiviteteve dhe streseve. Reabilitimi kardiak ndahet në tre faza:

Faza e parë: Fillon me sëmundjen akute dhe përfundon me largimin nga spitali.
Faza e dytë: Fillon pas largimit nga spitali dhe vazhdon me konvaleshencën në shtëpi. Faza e tretë: I
referohet vazhdimit të gjatë të trajtimit.

• Në fazën e parë akute, infermieri inkurajon pushim, por thekson dhe disa lëvizje të kufizuara.
Ndihmon pacientin për të kryer disa aktivitete ditore si banjo apo tualet.
• Pacienti fillon të rrisë në mënyrë progresive nivelin e aktiviteteve që kryhen në varësi të gjendjes
klinike, moshës, dhe aftësive fizike. Për shembull për 24-36 orët e para pacienti mund të qëndrojë në
rregjim por i lejohet të ngrihet. Infermieri në mënyrë të vazhdueshme vlerson rrahjet e zemrës,
presionin e gjakut, dhe nivelin e lodhjes në çdo nivel të aktivitetit. Infermieri vlerson nivelin e ankthit
të pacientit ndërkohë që lejon pacientin të shprehë ankthin dhe përpiqet të përcaktojë origjinën e a
saj.
• Edukimi shëndetësor; Infermieri identifikon nevojat e pacientit dhe harton një plan të tillë: Ky plan
zakonisht përfshin:
• Të mësuarit për anatominë normale dhe fiziologjike të zemrës.
• Patofiziologjinë e miokarditit akut.
• Faktorët rriskues.
• Protokollet për aktivitetet dhe ushtrimet.
• Menaxhimi i stresit
• Infermieri për manaxhimin e stresit të pacientit informon atë mbi funksionin normal të zemrës dhe
miokarditit akut.

• Modifikimi i faktorëve rriskues

• Modifikimi i faktorëve rriskues është një pjesë e nevojshme për menaxhimin e pacientit duke
përfshirë ndryshimet e shëndetit të pacientit.
• Këto modifikime mund të përfshijnë:
• Ndalimin e pirjes së duhanit.
• Ndryshimet në dietë.
• Kryerjen e ushtrimeve në mënyrë të rregullt.
• Kontrollin e presionit të gjakut.
• Kontrollin e glukozës në gjak.
• Vlersimi i arritjeve
• Pacienti përjeton lehtësim apo eleminim të dhimbjes.
• Siguron një ritëm kardiak normal.
• Siguron një T/A, ritëm respirator, tinguj të frymëmarrjes, dhe puls periferik në parametra të
pranueshëm.
• Identifikon shqetësimet që do e shoqërojnë gjatë gjithë jetës si rezultat i presencës së sëmundjes.
• Identifikon faktorët rriskues dhe planin për ndryshimet në mënyrën e jetesës.

67
• Përshkruan se si ai mund të menaxhojë dhimbjen e krahërorit.
• Rrit aktivitetet në mënyrë graduale dhe kryen aktivitete ditore duke mos përjetuar dhimbje të
krahërorit, dispne apo lodhje

Sifilizi
• Sifilizi ështe një infeksion kronik, infektiv, seksualisht i transmetueshëm (STI) që fillon në mukoza
dhe shpejt bëhet sistemike duke u përhapur në nyjet limfatike dhe në qarkullimin e gjakut. Sifilizi i
patrajtuar zhvillohet në katër faza: fillestare, sekondare, latente dhe e vonë (më parë e quajtur
tretësore).
16

• Proçesi infermieror
• Vleresimi infermieror; Historiku tipik i pacientëve tregon kontakt seksual të pambrojtur me një
person të infektuar ose me shumë partnerë seksualë ose të panjohur. Një pacient me sifiliz fillestar
mund të paraqitet me një ose më shumë chancre dëmtime të vogla të mbushura me lëng në organet
gjenitale, anus, gishta, gjuhë, bajame, ose qepalla. Tek pacientët femra chancres mund të zhvillohen
edhe në qafën e mitrës ose murin vaginal. Këto demtime që zakonisht nuk dhembin fillojnë si papula
dhe pastaj gërryhen. Ato kanë anë të forta dhe të ngritura dhe baza të qarta dhe zakonisht shërohen
pas 3-6 javëve edhe kur nuk kurohen. Në fazën fillestare, nga prekja mund të shihen nyje limfatike të
zmadhuara nga njëra anë apo nga të dyja anët (adenopati).Në fazën sekondare të sifilizit (që fillon
brenda pak ditëve ose deri në 8 ditë nga shfaqja e chancres), pacienti mund të ankohet për dhimbje
koke, përzierje, vjellje, pafuqi, anoreksi, humbje peshe, fyt të pezmatuar, dhe pak temperaturë.Nga
inspektimi mund të shihen demtime simetrike mukotike të lekurës. Shpërthimi i puçrave gjatë sifilizit
sekondar mund të shfaqet me njolla, papula, me puçra të qelbëzuara apo me nodula. Lëndimet janë
uniforme, të percaktuara mirë dhe të përgjithesuara. Njollat (macula) zakonisht shfaqen ndërmjet
palave të dhjamit në trung dhe në afërsi të krahëve, pëllëmbëve, shputave, fytyrës dhe skalp. Në
pjesë të ngrohta e të lagështa të trupit, lëndimet zmadhohen dhe gërryhen duke formuar lëndime
shumë infektuese ngjyrë rozë ose të bardhë në gri (condylomata lata). Mund të haset Alopecia, e cila
zakonisht eshte e përkohshme, me apo pa kurim.

• Pacienti gjithashtu mund të ketë thonj të brishtë dhe me njolla. Nga prekja mund të vërehet
limfadenopati e përgjithshme. Në sifilizin latent, nuk ka shenja fizike dhe simptoma përveçse mund
të hasen lëndime mukotike që u ngjajnë atyre të sifilizit sekondar. Në sifilizin e vonë ankesat e
pacientit variojnë në varësi të organit të prekur. Sifilizi i vonë ka tre nëntipe: neurosifiliz, sifiliz i vonë
beninj dhe sifiliz kardiovaskular. Nëse neurosifilizi prek indet meningovaskulare, pacienti mund të
ketë dhimbje koke, marramendje, pagjumësi, hemiplegia, kriza dhe vështirësi psikologjike. Nëse ajo
prek indin parenchymal, pacienti mund të paraqesë parezë, alterim të intelektit, paranojë, iluzione
dhe haluçinacione. Nga inspektimi mund të vërehet bebe Argyll Robertson (bebe e zvogëluar, e
çrregullt që nuk reagon ndaj dritës por përshtatet për të parë), ataksi, të folur të paqartë, ndryshime
të nyjave trofike, shenja pozitive Romberg dhe dridhje faciale. Një pacient me sifiliz beninj të vonë
mund të ankohet për sifiloma – lëndime që zhvillohen 1 deri 10 vjet pas infektimit. Një sifilomë e
vetme mund të jetë një nodul kronike, sipërfaqësore ose një lëndim kokrrizor (granulomatous) i
vetmuar, asimetrik, pa dhimje, i fortë, i madh ose i vogël. Të dukshme në lekurë dhe në indet
mukotike të lëkurës, sifilomat zakonisht prekin kockat dhe mund të shfaqen në çdo organ. Në sifilizin
kardiovaskular, ulja e aktivitetit kardiak, mund të shkaktojë uljen e prodhimit të urinës dhe ulje të
ndijimit (sensorium) për shkak të hypoxia. Nga dëgjimi me stetoskop mund të vërehet kongjestion
pulmonar.

68
 • Ndërhyrjet infermierore; Në sifilizin e hershëm, trajtimi mund të përbëhet nga një injektim i
vetëm me rrugë I.M i penicillin G benzathine. Sifilizi që zgjat më shumë se 1 vit mund të kërkojë disa
doza I.M. penicillin G benzathine. Pacientët që janë alergjik ndaj penicillinës mund të trajtohen me
sukses me tetraciklinë ose eritromicinë. Tetraciklina nuk këshillohet gjatë shtatzanisë.
• Kujdesjet përfshijnë:
• Të ndiqen masat paraprake standarte gjatë asistimit të pacientit, mbledhjes së
mostrave dhe mjekimit të lëndimeve.
• Të kontrollohet për ndjeshmërinë ndaj ilaçeve përpara se pacienti t’i nënshtrohen dozës së parë të
mjekimit.
• Të kontrollohet për komplikacione të sifilizit të vonë nëse pacienti është infektuar prej më shumë
se një viti. Në sifilizin e vonë të ofrohet përkujdesje simptomatike gjatë kurimit të zgjatur.
• Të gjitha rastet e sifilizit të vonë të raportohen në autoritetet përkatëse shëndetësore.
• Të këshillohet pacienti mbi mjekimin e porositur nga mjeku duke përfshirë dozat, përdorimin dhe
efektet e mundshme të pafavorshme.
• T’i kërkohet pacientit që urgjentisht të informojë partnerët e vet seksualë për infeksionin dhe të
inkurajohen ata që të kontrollohen dhe kurohen. Të këshillohet pacienti dhe partnerët e vet seksualë
mbi infeksionin HIV dhe të rekomandohet testi për HIV.

69
Chancroid

• Chrancroid gjithashtu i njohur si chancre e butë, është një infeksion seksualisht i transmetuar me
përqindje ngjitëse të lartë por e trajtueshme, e karakterizuar nga një ulçer gjenitale e dhimbshme
dhe adenit inguinal.

• Proçesi infermieror
• Vlerësimi infermieror; Pas një periudhe 3-5 ditë inkubacioni. Një papul e vogël shfaqet në hyrje të
vendndodhjes, zakonisht kokrriza; tek burrat mund të shfaqet mbi penis, tek gratë tek kofsha e
brendshme, anus, vulva, vagina apo cerviks. Chancroid prodhon një chancre të dhimbshme të butë,
e ngjashme me atë të sifilizizit. Pa trajtim mund të përmirësohet ndaj inguinal adenitis dhe formimi i
nyjëzimeve limfatike të fryra dhe të zgjeruara).Rastësisht kjo papul mund të shpërthejë mbi gjuhë,
buzë, gjoks, kërthizë. Papula ulçerohet me shpejtësi duke u bërë e dhimbshme, e butë dhe me erë;
ajo rrjedh gjak lehtësisht dhe prodhon qelb ka ngjyrë gri dhe është e cekët, shkon në masë deri në 2
inch(5.1 cm) me diameter.

• Ndërhyrjet infermierore;
• Kujdesjet përfshijnë:
• Të sigurohemi që pacienti nuk është alergjik ndaj medikamenteve, përpara administrimit të dozës
së pare.
• Vëzhgoni përkujdesjet standarte
• Instruktoni pacientit për të mos aplikuar locione apo vajra mbi apo afër vendndodhjeve gjenitale
apo gjithçka tjetër dëmtuese
• Tu tregojmë pacientëve të mos kenë kontakte seksual derisa të jenë shëruar (zakonisht rreth 2 javë
pasi fillon trajtimi) sepse infeksioni është ngjitës për aq kohë sa pacienti ka nevojë për trajtim.
• Këshilloni pacientin të shmangë kontakte seksuale me njerëzit e infektuar, të përdorin prezervativ
gjatë aktivitetit seksual, dhe të lajnë organet gjenitale me ujë dhe sapun pas aktivitetit seksual.
5

Chlamydia Trachomatis
• Shkaktohet nga C. Trachomatis.
• Proçesi infermieror
• Ndërhyrjet infermierore
• Sigurohu që pacienti nuk është alergjik nga ndonjë ilaç para se ti japësh dozën e pare.
• Sigurohu që pacienti e kupton plotësisht mjekimin e këshilluar.
• Nxite pacientin që të informojë partnerët e tyre për infeksionin e tij kështu që edhe ata mund të
marrin trajtimin e duhur.
• Nëse në shtetin tuaj kërkohet, raporto tek autoritet përkatëse të shëndetësisë të gjitha rastet e
pacientëve të prekur nga chlamydia.
• Kontrollo të porsalindurin nga një nënë e infektuar për shenja të chlamydia. Merr mostrat
përkatëse për ekzaminimin dhe vëzhgo përkujdesjet standarde.
• Thekso rëndësin e mbarimit të kurës së antibiotikëve edhe pasi simptomat të jenë larguar.
• Mësoji pacientit që të ndjekë masa të përpikta për higjienën e tyre personale.
• Sugjeroje pacientin që partnerët e tyre të bëjnë testin për HIV.
• Thuaji pacientit që të vij të përsërisë testin.
• Udhëzo pacientin që të shmangë prekjen e ndonjë papastërtie, ti lajë dhe ti thajë duart para se të
prekë sytë, për të parandaluar infektimin e syve.

70
• Për të parandaluar riinfektimin gjatë trajtimit, nxite pacientin për të shmangur marrëdhëniet
seksuale derisa ai/ajo dhe partnerët e tyre të jenë kuruar plotësisht

Gonorrea

• Gonorrea është një infeksion seksualisht i transmetueshëm që zakonisht fillon me prekje gjenitale
(veçanërisht në uretra) dhe pastaj në zverk. Shkakton infeksion në sy, në zonat anorektale dhe
infeksione faringeale.

• Ndërhyrjet infermierore;
• Të përdoren masat paraprarake për marrjen e testeve laboratorike për egzaminim dhe kur të
kujdesemi për pacientin,. Të merren masat paraprake për pacientët me sy të infektuar. Të
raportohen të gjithë rastet e gonoreas tek autoritetet shëndetësorë publikë lokal. Të raportohen
gjithë rastet e gonoreas tek fëmijët dhe tek autoritetet e abuzimeve të fëmijëve.Të raportohen të
gjithë rastet e gonorreas të drejtoria e shëndetit.
• Të këshillohen të gjithë pacientët për të informuar gjithë partnerët seksual për infeksionet në
mënyrë që të kërkojnë mjekimin.
• Të këshillohen pacientët të marrin antibiotikët siç u këshillua, edhe nqs ndihen më mirë dhe
simptomat janë më mirë
• Për të parandaluar infeksionin të shmangen kontaktet seksuale me çdokënd të dyshuar që është i
infektuar, të përdoren prezervativë gjatë aktit, të lahen organet gjenitale me ujë dhe sapun para dhe
pas aktit.

• Infeksionet urinare dhe kujdesi infermieror

• Infeksionet urinare janë midis sëmundjeve më të përhapura me një kosto financiare të lartë për
shoqërine. Infeksionet e aparatit urinar janë të shpeshta ,ato zënë vendin e dytë në praktikën klinike
pas atyre të traktit respirator.

• Proçesi infermieror
• Kujdesi infermieristik në të sëmurët me infeksion të vijave të sipërme apo të poshtëme
urinare,akute apo kronik,është i gjërë dhe kompleks. Ai përfshin shumë elementë ,të cilët duhen
njohur dhe zbatuar me korrektësi jo vetëm për faktin se infeksionet e vijave të poshtme urinare janë
të bezdisshme për të sëmurin,por edhe për rrezikun që ato paraqesin për tu ngjitur më lart dhe për
të dhënë pyelonephrite kronik apo akute.

• Ndërhyrjet infermierore
• Infermieri duhet të njohë mirë vetitë anatomo-funksionale të aparatit urinar. Keshtu që roli i
infermierit behet mjaft i madh ,që ai në kontakt me të sëmurin ti tregoj atij njohjen dhe zbatimin me
përpikmëri të rregullave higjeno-sanitare lokale. Ai duhet ta edukoj të sëmurin të bëjë pastrime nga
përpara mbrapa dhe asnjëherë nga mbrapa përpara për të eleminuar mundësinë e ngjitjes së
infeksionit nga anusi në ureter, në një kohë që dihet që rruga e përhapjes së infeksionit është rruga e
ngjitjes.

71
• Një element tjetër i rëndësishëm është njohja nga infermieri e diurezës normale si edhe e
çrregullimeve të urinimit (fenomen dizurik ,dhimbja ,djegia ,ndryshimi i ngjyrës dhe sasisë së
urinës) .
• Njohja e rregullave të marrjes së urinës në kushte sa më të përshtatshme për analiz. Si rregull
preferohet marrja e urinës së mëngjesit ,porcioni i mesit nga njëra anë dhe përjashtimi i mundësisë
së ndotjes së urinës nga ana tjetër.
• Infermieri duhet të njohë të gjitha llojet e kateterëve. Të njohë cistoskopinë ,të jetë në gjendje të
bëjë kateterizimin vezikal me kateterin e përshtatshëm duke zbatuar në mënyrë perfekte rregullat e
asepsis dhe antisepsisë për të eliminuar mundësinë e ngjitjes së infeksionit lart.
• Infermieri duhet të dijë të vlerësojë dhe të njohë edhe tekniken e marrjes së urinës për egzaminim
bakteriologjik (për urokulturë dhe antibiogramë).
• Ta përgatisë të sëmurin përshtatshmërisht për egzaminime të ndryshme si radiologjike apo
instrumentale ,për pyelografi ,cystoskopi ,cystografi apo echografi të aparatit urinar.
• Ti këshilloj të sëmurit përdorimin e një diete hidrike në rastet me IVU.
• Të aplikoj sipas rastit dhe këshillave të mjekut mjekimin simptomatik me analgjezik dhe antipiretik
kur
është e nevojshme.
• Të njohë mjaft mirë antibiotikët dhe dezinfektantët urinarë ,dozat e përdorimit të tyre
,kohëzgjatjen e mjekimit si dhe efektet anësore dhe të padëshiruara të ilaçit.

72
Java 11

Enterobiasis
• Enterobiasis është një sëmundje e zorrëve e shkaktuar nga një krimb i vogël i bardhë dhe i
rrumbullakët.
• Proçesi infermieror
• Vlerësimi infermieror
• Infeksionet e pacientit tregojnë që ka pas kontakt me një person apo mjet të infektuar.
Enterobiasis simptomatik është zakonisht më e përhapur. Simptomat e infeksionit janë prurit
perianal intens, veçanërisht gjatë darkës. Me raste, krimb apo vezë edhe mund të gjenden në rrobat
e brendshme , bizhama ose dalin 2 ose 3 orë pasi pacienti të ketë fjetur. Krimbi ose veza gjendet
gjithashtu tek thonjtë si shkak i gërvishtjeve në zonat e infektuara. Pruriti shkakton irritim, gërvishtje,
irritim të lëkurës. Infeksioni i rëndë rezulton me dhimbje abdominale dhe humbje peshe. Shkaktohet
nga një krimb i hollë i bardhë që jeton në zorrë. Është krimbi më i zakonshëm infektues që jeton në
shtetet e bashkuara. Çdo njeri mund të marrë infeksionin, por fëmijët mund ta marrin më shpejt dhe
gjithashtu pjestarët e familjes së personit të infektuar.

• Ndërhyrjet infermierore
• Terapia mjeksore me pirantel, me bendozal ose albendazole (albenza) shkatërron parazitët
shkaktar. Çrrënjësimi efektiv ka nevojë për trajtim të mirë të pjestarëve të familjes. Mjekimi ndahet
në dy faza: e para është shfaqur ose zbuluar infeksioni dhe e dyta pas dy javësh. Ndërresat e
shtëpisë dhe rrobat e shtratit duhen larë. Pacienti duhet të bëjë një banjë, gjëja e parë që bën në
mëngjez në mënyre që të heqë vezët. Pacienti dhe pjestarët e familjes duhet të lajnë duart mirë dhe
të bëhet pastrimi i thonjve.
4

• Kujdesjet përfshijnë:
• Të marrin ilaçe siç u rekomandua, të luftojnë infeksionin dhe të lehtësojnë
simptomat.
• Para dhënies së tabletave të piranteles të sigurohet që pacienti nuk është sensitiv ndaj aspirines,
pasi që tabletat e piranteles kane nje shtresë aspirine.
• Të ndjekin çdo hap të nevojshëm tek të tjerët të cilët kanë pasur kontakt me pacientin.
• Të raportojmë të gjithë rastet e enterobiasis tek autoritetet shkollore
• Nqs pirantela është përshkruar tu tregohet pacientëve të familjes së tij që ky ilaç
shkakton skuqje dhe të vjella.
• Tu thuhet familjes të marrin ilaçet me rregull siç u urdhërua nga specialisti.
• Për masat parandaluese të enterobiasis themi që janë larja e fëmijëve çdo ditë dhe ndërrimi i
rrobave dhe i ndërresave të shtratit çdo ditë dhe larja e tyre me ujë të ngrohtë.
• Tu mësohet teknika e larjeve të duarve.
• Të edukohen fëmijët për higjenë të mirë dhe larja e duarve përpara ushqyerjes.
• Të paktën thonjtë mos ti fusin në goje. Nqs kjo nuk ndodh, tu vishen dorashka derisa infeksioni të
largohet.

73
Filiariosis
• Filiariosis është një infeksion parazitar. Zonat më të infektuara janë lëkura dhe zonat limfatike, por
mund të infektohen edhe pjesë të tjera të trupit siç janë mushkëritë.
• Proçesi infermieror
• Vlerësimi infermieror; Gjetjet vlerësuese bazohen tek tipi i infeksionit që prezantohen tek zonat e
trupit të infektuar. Shenjat dhe simptomat mund të jenë akute dhe kronike. Pacientët me filiariosis
limfatik nuk paraqesin simptoma (ndonjeherë) ose ankohen për temperaturë dhe edemë në sistemin
limfatik duke ndikuar tek këmbët, gjithashtu shfaqet dhe tek duart, gjoksi dhe organet gjenitale.
Trashësia e lëkurës dhe ngurtësimi (elefantiosis), si dhe ndodh shtresëzimi i lëkurës. Filiariosis që
ndikon tek sistemi pulmonar shkakton kollë, dispne dhe anoreksi. Filiariosis e lëkurës shkakton
kruajtje, kokrriza në lëkurë, dhimbje të lokalizuar, dhe të çon deri në dëmtime okulare, siç janë
glaucoma dhe fibrozë korneale.

• Ndërhyrjet infermierore;
• Kujdesjet pë rfshijnë :
• Të kë shillohet vazhdimisht pacienti në më nyrë që të zvogë lohet rreziku i infeksionit dhe ti
ndihmojmë ato të menaxhojnë situatën nqs ndodhin komplikacionet limfatike ose elefantioza
• Të kujdesen shumë pë r lë kurë n dhe të shë nohen ndë rlikmet e mundshme siç janë infeksionet
bakteriale
• Ti merren ilaçet siç u urdhë rua
• Të bë hen ushtrime në të gjithë gjymtyrë t e prekura nga infeksioni
• Të monitorohen ndë rlikimet bazuar në tipin e infeksionit siç janë shenjat e encefalitis.
• Të monitorohet gjendja e frymëmarrjes tek pacientët e infektuar.
• Të monitorohet ritmi i pulsit dhe rezultatet e gazeve në gjakun arterial.
• Ti vendoset oksigjen siç u urdhërua.
• Tu mësohet pacientëve rreth sëmundjes specifike që ata kanë dhe si është marrë dhe plani i
rekomanduar për shërim.
• Të rishikohen mirë gjithë mjekimet, përfshirë dozën, marrjen e tyre dhe efektet anësore të
mundshme.
• Të kontrollohen nqs ilaçet pihen me rregull edhe pas një viti trajtim.
• Tu mësohet pacientëve në zona ku ka rrezik të marrin sëmundjen të shmangin pickimet e
mushkonjave sa më shumë të jetë e mundur.
• Të përdoret një krem që largon mushkonjat në çdo zonë të ekspozuar, duhet bërë kujdes në
veçanti në muzg dhe perëndim.
• Të përdoret locion ambiental për mushkonjat që i largon ose mbyt ato gjithashtu të veshin
dorashka të gjata dhe pantallona kur dalin jashtë .

74
Strongyloidiasis
• Strongyloidiasis është një infeksion intestinal parazitik i shkaktuar nga Strongyloides stercoralis. Ky
infeksion i përhapur në mbarë botën është tipik në zonat tropikale dhe subtropikale si dhe në zona
ku mungon higjena.
• Proçesi infermieror
• Vlerë simi infermieror; Rezistenca e pacientit dhe shtrirja e infeksionit përcaktojnë se sa të rënda
janë simptomat. Disa paciente nuk shfaqin simptoma, por të shumë prej tyre zhvillohet një
ekzantemë eritemike me njolla dhe papula në vendin e depërtimit ku vërehet enjtje dhe prurit që
mund të ngatërrohet me pickimin e një insekti. Kur larva migron në mushkëri, zhvillohen shenjat
pulmonare duke përfshirë hemorragji të pakët dhe pneumoni; më pas, infeksioni intestinal shkakton
diarre të shpeshtë, të ujshme me gjak të shoqëruar me dhimbje të herëpashershme të barkut.

• Ndërhyrjet infermierore
• Qëllimi i trajtimit është eleminimi i larvës me një antihelminitic, si psh. Ivermectin (Stromectol) ose
thiabendazol. Pacientët mund të kenë nevojë për zëvendësim të proteinave, transfuzion gjaku dhe
zëvendësim të fluidit I.V. Nëse S.stercoralis mbetet në feçe edhe pas trajtimit do të duhet përsëritje
e tij.
• Kujdesjet pë rfshijnë :
• Gjatë përkujdesjes për pacientët me sindromë hiperinfeksioni duhen marrë masa strikte të forta
për parandalimin e infeksionit për shkak të pranisë së larvës infektuese në feçe, pështymë, emesis
dhe lëngjet e trupit. Të përdoren masat standarte paraprake kur merren me shtresat e shtratit ose
gjatë kujdesit perineal dhe feçet “të sistemohen” menjëherë.
• Të regjistrohen marjet dhe daljet. Departamentit të dietave t’i kërkohet një dietë me përmbajtje të
lartë proteinash. Mund të nevojitet ushqimi me sondë i pacientit për të rritur marrjen e kalorive.
• Meqenëse transmetimi direkt person-person nuk ndodh, nuk ka nevojë për masa paraprake
kontakti.
• Në infeksionet pulmonare t’i ndërrohet shpesh vendi pacientit, të inkurajohet të kollitet dhe të
marrë frymë thellë dhe t’i jepet oksigjen sipas porosisë.
• Të kontrollohet familja e pacientit dhe kontaktet e afërta për shenja infeksioni.

• Këshillimi i pacientit
• Të këshillohet pacienti rreth infeksionit, duke përfshirë shkaqet, diagnozën
dhe trajtimin.
• Të kontrollohet gjithë mjekimi i këshilluar nga mjeku duke përfshirë dozat, administrimin dhe
efektet e mundshme të pafavorshme.
• Të diskutohen shenjat dhe komplikacionet e mundshme dhe se kur duhet kontaktuar mjeku.
• Të kontrollohet nevoja për një dietë ushqyese që të përmbajë sasitë e duhura të proteinave.
• Të theksohet nevoja për ekzaminime të vazhdueshme të feçeve, duke vazhduar për disa javë pas
trajtimit.
• Parandalimi: Për të paranduar ri-infektimin, t’i mësohet pacientit teknika e larjes së duhur të
duarve. Të theksohet rëndësia e higjenës së duhur të duarve përpara se të hajë dhe pas nevojave
personale si dhe të këshillohet pacienti që të veshë këpucë kur ecën në zona endemike.

75
• Infeksioni i shiritit

• Infeksioni i shiritit (tenjës) gjithashtu i quajtur taeniasisose cestodiasis, haset më shpesh në vendet
me higjenë të varfër publike.

• Proçesi infermieror
• Vlerësimi infermieror; Shenjat dhe simptomat ndryshojnë në varësi të tipit të infeksionit.
Simptomat mund të mos shfaqen apo mund të jenë të lehta si psh. neveri, gogësima, uri, humbje
peshe, diare, dhe rritje e oreksit. Ndonjëherë , segmente të krimbit mund të dalin nëpërmjet anusit
dhe të shfaqen në shtrat. Një pacient i infektuar nga shiriti i mishit të lopës mund të ankohet për
ndjesi zvarritje në zonën perianale; shiriti i mishit të derrit mund të shkaktojë kriza, dhimje koke, dhe
ndryshime të personalitetit. Nëse cysticercosis prek sytë , mund të vërehen larva intraokulare.

Ndërhyrjet infermierore;
Ilaçi për kurimin e infeksionit nga shiriti është nioclosamidem por mund të përdoren edhe
praziquantel (Biltricide) dhe albendazole (Albenza). Përdorimi laksativeve dhe provokimi i të vjellave
nuk këshillohen pasi rrezikojnë autoinfektimin dhe sëmundje sistemike. Në pacientët me
cysticercosis, mund të këshillohet një glucocorticosteroid për efektet e tij anti- pezmatuese(anti-
inflamatore). Mund të arrihet deri në ndërhyrje kirurgjikale për dëmtime intestinale. Nëse ndodh
cysticercous okulare trajtimi i duhur do të ishte ndërhyrja kirurgjikale. Pas kurimit kërkohet vazhdimi
i analizave laboratorike të mostrave të feçeve (3-5 javë për T.solium dhe 3 muaj për T.saginata) për
të kontrolluar për vezë apo segmente të mbetura). Në rast infeksioni persistent nevojitet përseritja e
mjekimit.
Kujdesjet përfshijnë:
Të merret historiku i plotë duke përfshire udhetimet e kohëve të fundit në zona endemike, zakonet
ushqyese dhe simptomat fizike.
Që të parandalohet infektimi i pacientëve të tjerë, pacientëve pediatrikë u nevojitet dhomë private
si për pacientët e pakontrolluar.
Këshillimi i pacientit
Të informohet pacienti mbi infeksionin, duke përfshirë shkaqet, diagnozën dhe trajtimin.
Të diskutohet me pacientin gjithë mjekimi i këshilluar nga mjeku duke përfshirë dozat, përdorimin
dhe shkaqet e mundshme të pafavorshme.
Të theksohet nevoja e analizave pas mjekimit për të kontrolluar efektshmërinë e terapisë dhe për të
zbuluar një ri-infektim të mundshëm.
PARANDALIMI: për të parandaluar ri-infektimin, t’i mësohen pacientit teknikat e higjenës adekuate
të duarve. Të theksohet rëndësia e larjes së duarve para ngrënies dhe pas defekimit si dhe veshja e
këpucëve në zona endemike. të kontrollohet gatimi i mishit dhe peshkut që të jetë i gatuar mirë para
se të konsumohet.

76
SEMUNDJE INFEKTIVE

Menifestimet e pergjithshme klinike

Infeksionet lokale : edhe shkaktuar nga rritja e mikrobeve ne nje zone te caktuar te trupit ,
manifestimi klinik shfaqet me dhimbje, skuqje ,enjtje dhe nxehtesi ne vendin e infektuar. Dhembja
me e rende eshte ajo ne organet kavitare. Gjithashtu mind te rritet edhe twmperatura trupore.
Infeksionet gjenerale : ndodhin kur perfshihet I gjithe trupi ose ndryshe njihet si infeksion sistemik.
Simptomat perfshijne dhimbje koke, dobsi, mialgji, temperature dhe anoreksi. Me progresin e
infeksionit mund te kemi rritje shume te madhe te temp ,leukocitoze ,renie te TA ,konfuzion mental,
takikardi dhe shok. Sepsis eshte termi qe perdoret per infeksionin qe eshte perhapur ne te gjithe
sistemin e qearkullimit te gjakut .

Nderhyrjet terapeutike per semundjet infektive

Trajtimi duhet te filloje menjehere me identifikimin e mikroorganizmave shkaktues dhe sistemit te
organizmit te prekur. Perdorimi I antibiotikeve trajtin infeksione bakteriale dhe jo ifeksionet e
shkaktuara nga viruset , funget dhe helmimet. Perdirimi I antiviraleve gjen perdorim ne infeksionet
virale dhe nuk konsiston ne sherim por ne ulje te simptomatologjise se ketyre infeksioneve.
Perdiorimi I antifugaleve eshte I vlefshem per infeksionet fungale por kurimi kerkon nje perdorim
edhe me te gjere. Mjekimi jo I sakte mund te jete shume I shtrnjte . Kur pergatittemi ti japim nje
antibiotik pacientit, duhet te pysim nese ka alergji. Nese ka alergji duhet ti raportoje dhe
dokumentoje qe mos te keemi nje shfaqje te ndonje shoku anafilaktik. Ndryshimi I nivelit te dhesnies
se antibiotikut ndyshon me moshen seksin , shendetin dhe faktore te tjere. Principe tee
pergjithshme : infermieret jane pergjegjes per administrmin e mjekimit ne menyre te sakte, duke
perfshire dhenien e dozes korrekte dhe mesimin e pacientit per rendesine e marrjes se tyre.

Procesi infermieror

Vleresimi dhe mbledhja e te dhenave: eshte e rendesishme qe te njihen shenja dhe simptomat e
hershme te infeksionit, evidentimi I hershem ndihmon ne vendosjen e trajtimit dhe per te
parandaluar komplikacionet e koston e kujdesit.
Pacientet mund tee kene renie imuniteti dhe duhet te kene nj kujdes te vecante per te parandaluar
ate .
Laj duart sipas teknikes se larjes se duarve. Ndalo qendrimet e ndonjerit me infeksion ne dhomen e
te semurit .
Te ushqehet mire dhe te lahennmire ushqimet qe do perdorim .
Raporto tek mjeku per shenjat te renies se imunitetit.

Rrezik per infeksion lidhur me faktoret e jashtem :

Rezulteti I pritshem : pacienti nuk demostron simptomat e infeksionit. Larja e duarve sipas teknikes

77
se larjes se duarve . Perdor udhezime standarte per parandalimin e infeksionit . Observo dhe raporto
per shenja te infeksionit si skuqje, enjtje, nxehtesi , temperature dhe sidomos per paciente
neutropenik sepse u mungon pergjigja inflamatore . Perdor termometer oral per semundje kritike ne
pacientet adult. Monitoro vlerat laboratorike per vlera te leukociteve dhe kulturen bakteriale.

Ndryshime ne ushqyerje : marrje me pak se nevojat lidhur me problemet e marrjes se ushqimit

dhe tretjen e tyre.
Rezultati I pritshem : pacienti do te mbaje nje peshe ideale trupore dhe nje diete te balancuar
Identifiko dhe siguro ushqim per kenaqesine e pacientit me nje paraqitje te kendshme . Shpjego dhw
siguro qe nje diete e balancuar me proteina , acide te ngopura dhe vitamina te vlefshme qe duhen
marre. Manitoro dhe dokumento marrjet e pacientit. Siguro antiemetik per te kontrolluar nauzen
dhe te vjellat.

Deficit njohurish lidhur me procesin e semundjes dhe trajtimin

Rezultati I pritshem : pacienti do te pershkruaj terapine dhe regjimin terapeutik qe do te ndjeki .
Shpjego infeksionin dhe parandalimin e semundjes infektive. Shpjegoi mjekimin , efektet anesore
dhe simptomat per te raportuar dhe promovuar nje mjekim te sigurte. Meso pacientin si te marre
pjese ne kujdesin ndaj tij dhe qe te asistoje ne zhvillimin e metejshem te planit te kujdesit .

INFEKSIONET E TRAKTIT RESPIRATOR

Procesi inf :
Vleresimi dhe mbledhja e te dhenave : pacientet me infeksione te traktit respirator mund te kene
kolle, konxhestion nazal, fyt te acaruar konxhestion torakal dhe dhimbje gjoksi. Gryket mund te jene
te skuqura dhe me njolla te bardha. Pyesim ppacientin nese ka kolle produktive dhe sasine
,frekuence dhe ngjyren e sputumit. Sigurohet nje kulture sputumj per te identifikuar shkaktarin per
trajtimi me antibiotik.

Rrezik per infeksion lidhur me faktoret e jashtem

Rezultatet e pritshme : pacienti demostron simptomat e infeksionit
Inkurajo kollitje dhe frymemarrjen e thelle per te mbajtur tw pastra rruget ajrore dhw parandaluar
atelektazen. Siguro rrugen per gojen . Inkurajo likide nese nuk jane te kundraindikuara, kjo per te
zbutur sekrecionet bronkiale dhe mundesimin e daljes me lirshem te tyre. Siguro qetesues per
dhimbjen ne menyre qe pacienti te marre fryme thelle. Ngrije koken e shtratit 30 grade ose me
shume per te parandaluar pneumonine aspirative gajte ushqyerjes

INFEKSIONET E TRAKTIT GASTROINTESTINAL

Vleresimi dhe mbledhja e te dhenave : simptomat e infeksionit te traktit gastrointestinal perfshijne
nauze, te vjella, diarre, krampet dhe anoreksine. Pacienti mund te kete here pas here episode te
emezes dhe diarre , eshte e nevojshme te monitorohet per shenja dehitratimi qe mund te vijne nga
humbja e lengjeve. Koprokultura mund te urdherohet.

Rrezik per infeksion lidhur me faktoret e jashtem

Rezultatet e pritshme : pacienti do te jete I lire nga simptomat e infeksionit
Inkurajo marrjen e likideve per te rivendosur humbjet e lengjeve gjate temperatures, te vjellave dhe
diarrese. Ndjek udhezimet e standardizuara per te parandaluar perhapjen e infeksionit ne sistemet e
tjera te trupit .

INFEKSIONET E TRAKTIT UROGENITAL

Vleresimi dhe mbledhja e te dhenave
Simptomat e UTI mund te perfshijne urinim urgjent, frekuent, me djegie, dhimbje ne flake,

78
ndryshime ne ngjyren e urines, eren e saj dhe ndryshime ne statusin mendor . Monitoro frekurncen ,
sasine , ngjyren dhe eren e urines. Analiza e urines dhe urokultura urdherohen.

Rrezik per infeksion lidhur me faktore te jashtem

Rezultatet e pritshme : pacienti do te jete I lire nga simptomat e infeksionit
Perdor teknike sterile gjate vendosjes se kateterit urinar . Shmang kontaminimin gjate zbrazjes se
qeses urinare. Perdor facilitete per te siguruar nje kujdes sa me efikas ndaj kateterizimit urinar.
Perdor kritere standarte ne vleresimin e urines dhe raporto tek mjeku per pranine e temperatures ,
hematurise dhe eren e ngjyren e urines . Eduko pacientin dhe familjaret e tij per kujdesi ndaj
infeksioneve te traktit urinar

INFEKSIONET NOZOKOMIALE
kontrolli I infeksioneve ne instuticionet shendetsore eshte nje standart I cilesise dhe ka nje rol te
rendesishem per mireqenien she sigurine e te semureve , punonjesve shendetsore dhe vizitoreve. Te
gjitha instuticionet shendtetsor patjeter duhwt te kene brenda struktures se tyre organizative
programin e kontrollit te infeksioneve. Ky program duhet te kete 2 piksynime: te ule ne minimum
shkallen e infeksioneve nozokomiale dhe te mbroje personelin shendetsore e vizitoret nga rrrziqet
eventuale te infektimit .

Nese instuticioni shendetsor eshte shume I vogel per te mbeshtetur nje strukture te tille , ath duhet
te siguroje keshillime nga eksperti per kontoll te infeksioneve ne intervale te rregullta kohore .

Ekipi I kontrollit te infeksioneve : duhet te kete pervoje dhe njohuri te gjere nga disa dege mjeksore
sic jane , kontrolli I Infeksioneve, mikrobiologjia mjeksore , swmundjet ngjitese dhe procwdurat
praktike te infermierise. Ekipi duhet te perbehet prej se paku nj mjeku dhe nje infermierje per
kontrollin e infeksioneve . Ne mjeksine bashkohore gjithnje e me shume po zvogelohet numri I
shtreterve per kujdesjen akute, ne anen tjeter po shtohet vellimi I mjekimit jashtespitalor , I
intervenimit njeditor kirurgjik dhe I mjekimit shtepiak, keto rrethana te reja po rrisin dhe problemet
qe I perkasin kontrollit te infeksioneve dhe rezistences ndaj antibiotikeve. Ekipi duhet te kete
perkrahje te mjaftueshme financiare me te cilen do ti mbuloje pikat kyqe te veprimit : ndihmesa
administrative , kapacitetet e teknologjise informative , pajisjet dhe materialet per edukim,
perkrahja e anetareve te ekipit ne percjelljen e kurseve trajnuese dhe takime profesionale.

Mjeku per kontroll te infeksioneve : mjeku I cili merret me problematiken e kontrollit te

infeksionece te kete pervoje pune ne spital dhe pervoje e trajnimit per kontrollin e infeksioneve . Ai
duhet te perzgjedhet nga radhet e mikrobiologjise , epidemiologjise apo semundjeve ngjitese.
Kushdo qe merr pergjegjsine e kryerjes se kesaj pune duhet te kete kohe te mjaftueshme per ti
permbushur obligimet si mjek I kontrollit te infeksioneve.

Infermierja e kontrollit te infeksionit : infermierja e kontrollit te infeksionit duhet te jene te afte te

veproje si infermiere e specializuar klinike. Detyrat e infermieres se kontrollit te infeksioneve jane
parimisht te nderlikuara me praktikat e kontrollit te infeksioneve . Neper spitale te medha ,
infermierja e kontrollit te infeksioneve mund ti trajnojne infermieret “nderlidhese”, keto infermiere
me tej kane pergjegjsite e vacante per vazhdimesine se mbarvajtjes se praktikave adekuate per
kontrollin e infeksioneve dhe per edukimin e metejme neper klinikat e tyre. Keto persona jane “
lidhje” ndemjet infermiereve te kontrollit te infeksionit te reparteve te tjera.

Komiteti per kontrollin e infeksioneve: nevoja per pranine e infwksioneve varet nga stuktura e
organizative e instuticionit shendetsor. Ne te duhet te perfaqesohen te gjitha repartet klinike , me
perfaqesues te departamenteve te tjera, sic jane mjeksia e punes , furnizimi me ushqim ,
mirembjatja dhe menaxhimi . Komiteti duhet te funksionoje si nderlidhje midis departamenteve qe

79
merret drejtperdrejt me perkujdersje e te semundjeve dhe me departamentet perkrahes. Qellimi I
komitetit duhet te jete permiresimi I praktikave te kontrollit te infeksioneve dhe rekomandimi I
politikave perkatese, qe duhet te perditesohen rregullisht. Numri I anetareve te komitetit duhet te
jete ne perputhje me kerkesat e spitalit , secili departament dueht te delegoje perfaqesuesin e vet.

Aktivitetet mee te rendesishme per sigurimin e praktikave adekuate te kontrollit te infeksioneve

gjate perkujdesjes shendetsore: sigurimi I mjedisit dhe I pajisjeve qe I mundesojne personelit
mbajtjen e praktikave adekuate te kontrollit te infeksioneve , perpilimi I standarteve per procedurat
dhe praktikat qe perdoren ne instuticionet shendetsore , zbatimi praktik i udhezimeve dhe
protokolleve te hartuara , krijimi I sistemeve per mbikqyrjen me te cilat identifikohen problemet
neper departamentet te ndyshme , hartimi I programeve per perdorim korrekt te antibiotikeve dhe
angazhimi ne zbatimin e programeve te tilla

Pergjegjsite e ekipit per kontrollin e infeksioneve: te keshilloje personeli per te gjitha aspektet e
kontrollit te infeksionit dhe te krijoje mjedis te sigurt per te semuret dhe per personelin, Te siguroje
nje program themelor te politikave dhe te procedurave te kontrollit te infeksioneve, Te krijoje
sistemin e mbikqyrjes se infeksioneve spitalore me qellim qe identifikohen te semuret e rrezikuar
per infeksion, Te keshilloje menyren e memaxhimit te te semureve qe ka nevoje per izolim special
apo masat parandaluese dhe kontrolluese te infeksioneve,Te hulumtoje dhe te kontrolloje
shperthimet e epidemijve ne pashkepunim me mjeket dhe infermieret,Te siguroje rekomandimet
per pershrimin e antibiotikeve,Te krijoje lidhje me mjeket e spitalit dhe me administraten

Survejanca e infeksioneve nozokomiale : duhet te jete nje nder veprimtarine kyce te programeve te
kontrollit te infeksioneve neper spitale , kjo perfshin komponente programore qe ka qellim ,zbulimin
e burimit te shperthimit te epidemive , percaktimin e reparteve me te rrezikuara nga infeksionet
spitalore, ndihmesen ne perkufizimin e prioriteteve per parandalimin e infeksioneve dhe
permbushjen e standarteve nderkombetare te kontrollit te infeksioneve. Mbikqyrja duhet te jete
sistematike me qellim qe te ndihmoje uljen e shkalles se infeksioneve perbrenda spitalit. Rezultatet e
mbikqyrjes duhet tu referohen klinicisteve dhe drejtorise. Pas analizes se te dhenave duhet
nderrmarre aksione korrekte per parandalim te infeksioneve . Mbikqyrja mund te definohet si
regjistrim apo veshtrim sistematik dHe I vazhdueshem I shpwjtesisw dhee perhapjes se ndonje
semundjeje ne popullate dhe I ngjarjeve qe shtojne apo ulin rrezikun e shfaqjes se semundjes. Nese
e njohim incidencen e semundjes perhajpjen dhe faktoret ndikues te saj , ath mund te gjejme
burimin e semundjes ti paksojme apo crrenjosim faktoret predispozues . Para nismes se mbikqyrjes
se infeksionet eshte me rendersi qe te hartohet plani me te cilin do te percaktohet qarte se : cilat
ceshtje dhe dhe probleme do te parashtrohen , si do te perkufizohen ; si do te behet mbledhja e te
dhenave , ruajtja e tyre, perpunimi, permbledhja dhe interpretimii tyre; si te dergohen informatat
kthyese tek mjeket qe jane drejtperdrejt prane te semureve ; si te behen ndryshimet e nwvojshme ,
duke u bazuar ne te dhenat e mbledhura.

Metadat e mbikqyrjes se infeksioneve spitalore : mbikqyrja e infwksioneve spitalore kerkon

perkufizime te qarta. Ne shume raste nuk ka pwrkufizimer perdorura. Per kete arsye , krahasimi I te
dhenave eshte I mundshem vetem ndermjet departamenteve apo instuticioneve shendetsore te
cilat perdorin te njejtat perkufizime dhe I zbatojne ato ne te njejten kohe. Infeksionet
brendaspitalore mund te perkufizohen si infeksione qe nuk kane qene te pranishme ne momentin e
pranimit te te semurit ne spital dhe qe nk kane qene ne fazen e inkubacionit gjate pranimit ne spital

Incidenca dhe prevalenca e infeksioneve spitalore: prevalenca e infeksioneve spitalore eshte numri
I rasteve aktive me infeksione spitalorene popullacionin e caktuar te te semureve gjate periudhes se
caktuar kohore apo ne momentin e caktuar. Shkalla e prevalences eshte raporti ndermjet te

80
semureve me infeksion aktiv ndaj popullacionit te te semureve te shtrire ne spital apo ne rapart te
caktuar ne kohen e hulumtimit . Incidenca eshte numri I rasteve te reja te infeksionit qe shfaqen ne
nje popullacion te te semureve gjate periudhes se specifikuar kohore.

Mbikqyrja e gjendjeve alarmante: mbikqyrja e gjendjeve alarmante nenkupton vezhgimin e

incidences se gjendjeve specifike klinike , sic diarrea infektive dhe tuberkulozi. Kjo eshte pjesa e
punes se perditshme te ekipit per kontrolin e infeksioneve.

Mbikqyrja e infeksioneve me mikroorganizma alarmate: mbikqyrja e infeksioneve me

mikroorganizma alarmate eshte vezhgim I vazhdueshem I incidences se infeksioneve me
mikroorganizma specifike qe izolohen ne laboratorin e mikrobiologjise. Ne kete grup
mikroorganizmash bejne pjese Staphilococus aureus rezistent ne meticiline , enterokoket
rezistentene glikopeptide , koliformet rezistente ne gentamicine dhe Clostridium difficile. Izolimi I
mikroorganizmave ne laborator nuk do te thote doemos se behet fjale per infeksion , e po ashtu as
rezultati laboratorik I kultures negative , nuk do te thote doemos se ska infeksion.

Hulumtimi I prevalences : permes kesaj metode , hulumtohen infeksione te te semurit e

hospitalizuar gjate periudhave te shkurtra kohore , zakonisht brenda nje dite. Per shumicen e
spitaleve dhe ekipeve te kontrollit te infeksionit , hulumtimi I prevalences eshte shume me praktik
sesa ai I incidences ,sepse kjo pune mind te behet me nje numer te vogel te personelit , te cilet mund
te angazhohen perkohesisht per kete qellim. Hulumtimet e perseritura te prevalences nk jane
zevendesim I plote per mbikqyrjen e incidencesse infeksioneve spitalore. Shkalla e prevalences se
infeksioneve spitalore zakonisht eshte me e ulet sesa shkalla e incidences ,pasi qe studimet e
prevalences jane me pak efikase ne identifikimin e infeksioneve akute.

Mbikqyrja e incidences: sipas kesaj metode, te gjithe pacientet vezhgohen per pranine apo
mungesen e infeksioneve spitalore gjate nje periudhe te caktuar kohore. Kjo eshte metoda me I mire
per te parcaktuar skallen e infeksioneve. Sikurse te studimeve te prevalences , edhe kjo metode
kerkon analize strukturore ,perkufizime te qarta dhe personel te trajnuar per ti vizituar shpesh te
semuret. Hulumtimi I incidences zakonisht nuk mund te behet panderprere. Kjo metode orientohet
ne ato reparte per te cilat dihet apo dyshohet qe kane probleme me infeksione spitalore.

Cila eshte vlera standarte e infeksioneve brendaspitalore? Nuk ka standarte te publikuara ne lidhje
me shkallen e infeksioneve spitalore. Kjo vlere ndryshon , varesisht sipas rrezikut te te semureve .
Prandaj departementet e ndyshme do te kene vlera te ndryshme te infeksioneve . Ne pergjithesi
vlerat e infeksionit duhet te krahasohen ndermjet instuticioneve qe nuk dallojne shume midis tyre.
Hulumtimet e prevalences per te gjithe spitalin deshmojne se keto vlera sillen prej 7-10% .
Vleresohet se 30% e infeksioneve spitalore mund te parandalohen , varesisht sipas struktures se te
semureve. Shkalla e infeksioneve spitalore te plageve te nderhyrjeve operatore te pastra do te duhej
te ishte me pak se 5% e ne disa raste ato mund te ulen edhe 1% .

Perkufizime :
Pastrimi : pastrimi eshte procesi I heqjes se materialit te huaj nga ndonje objekt.
Dezinfektimi: eshte proces I zvogelimit te numrit te mikroorganizmave patogjene, por jo edhe I
sporeve te baktereve ,nga objektet e ndyshme apo nga lekura , deri ne ate shkalle qe nuk e demton
shendetin. Dezinfektimi I shkalles se larte: shpesh perdoret per shkaterrimin e bacilit te tuberkulozit
, enteroviruseve , baktereve te tjera vegjetative, fungjeve si dhe viruseve te tjere me te ndjeshem.
Sterilizimi: eshte procedure e shkaterrimit te te gjithe mikroorganizmave te gjalle, perfshire edhe
sporet dhe bakteret.
Rreziku I ulet: kete shkalle te rrezikut e kane pajisjet qe vijne ne kontakt me lekuren normale apo te

81
demtuar, si dhe perberesit e mjedisit qe nuk jane ne kotakt me te semurit.
Rreziku mesatar : ketij grupi te rrezikut I takojne pajisjet qe vijne ne kontakt me mukozat e
pademtuara ose me lwkuren e demtuar, si dhe pajisjet e tjera te kontaminuara me mikroorganizma
virulent apo transmisiv. Per kete nivel te rrezikshmerise duhet bere pastrimin dhe pastaj edhe
dezinfektimi. Rreziku I larte : ketij grupi I perkasin qe futen ne brendi te indeve sterile , perfshire
zgavrat trupore dhe ne sistemine qarkullimit te gjakut. Ne keto raste, se pari duhet bere pastrimi dhe
pastaj edhe sterilizimi. Menyrat e pastrimit: pastrimi I plote dhe tharja largojne shumicen e
mikroorganizmave nga siperfaqja e pajisjeve mjeksore apo objekteve te ndyshme . Pastrimi gjithnje
duhet ti paraprijne dezinfektimit dhe sterimizimit . Pastrimi behet zakonisht me uje me veprim
mekanik dhe me detergjete. Pastrimi manual: per pastrim preferohet perdorimi I ujit te ftohte ,
sepse ai e largon pjesen me te madhe te materialit proteinik . Perdorimi I ujit te ngrohte apo
dezinfektantit mund te shkaktojne koagulim te materialit. Pastrimi I mjedisit: dyshemeja
,siperfaqet , dhe drenazhet duhet te pastrohen me uje dhe detergjent. Nuk ka nevoje per perdorim
rutinor te detergjenteve , nese ndodh dredhja e materialit te dyshimte infektiv rekomandohet qe
para apstrimit te behet dezinfektimi. Dezinfektimi: mund te behet me
nxhetesi apo me procese kimike. Materialet organike ndikojne ne efikasitetin antimikrrobik . Aq me
shume mikroorganizma ka aq me e gjate do jete koha e dezinfektimit. Metoda termike: per kunder
faktit te autoklavimit dhe sterilizimit me avullnum jane te domosdoshem per dezinfektim,
nganjehere mund te kene perparesi per dekontaminimin e disa pajisjeve . Nxehtesia e lagesht :
ne 70-100°C , vlimi per se paku 5 min eshte metode e thjeshte dhe shume e desueshme per
shkaterrimin e mikroorganizmave ,perfshire ketu edhe virusin e hepatiti B ,virusin HIV dhe mikrobet.
Pajisjet duhet te pastrohen mire, te vihen ne kontenjere dhe te mbushen me uje. Uji nxehet deri sa
te mberrije piken e vlimit Metoda kimike :
para se te vendoset per perdorimin e dezinfektanteve, se pari duhet shikuar cila metode eshte e
mundshme edhe me praktike. Dezinfektantet kimike perdoren kryesisht ne dezinfektimin e pajisjeve
qe jane te ndieshme ndaj nxehtesise edhe ato ne taste kur shfrytezimi I pajisjeve per nje perdorim
nuk eshte ekonomik.

Lavanderia e rrobave te spitalit: manipulimi I kujdesshem dhe perpunimi I rrobave dhe I pajisjeve te
tjera te kontaminuara mund te parandaloje perhapjen e agjenseve infektive. Sigurimi I nderresave te
reja dhe te pastra , po ashtu, ndikon ne shtrimin e komoditetit te te semurev.

Ecuria e klasifikimit: Te evitohet kontaminimi I duarve me nderresa te kontaminuara, Te vihen

nderresat e kontaminuara ne qesken e nderresave ne kontenjer,Te mbyllen qeskat pas mbushjes me
3/4e saj qeskat me nderresa te kontaminuara duhrt te vihen ne vend te sigurt derisa te
trandportohen ne destinimin perfundimtar,Qeskat me nderresa te papastra duhet te dergohenne
nje vend qe eshte I dedikuar vecanerisht per klasifikimin e tyre para pastrimit.Personat qe punojne
ne klasifikimin e nderresave te papastra duhet te aftesohen profesionalisht per procedurat e punes
dhe per perdorimin e masave mbrojtese kunder infektimit eventual,Personat qe punojne ne
klasifikim duhet te furnizohen .me doreza rezistente ndaj ujit.

Procesi I larjes : cikli I pastrimit prej 15 min I heq pjeset masive te papastertive , nese lahen me uje te
ftohte duhet tu shtohen kimikate . Nese nuk perdoret uji I ftohte duhet bere larja ne temp mbi 71°C ,
Gjate shperlarjes duhet shtuar ndonje agjent acidik, me qellim te uljes se alkalinitetit pas shperlarjes,
Tharja me ajer te nxehte apo me rreze te diellit e redukton edhe me tej nukmrin e baktereve te
pranishme,sikurse edhe hekurosja me hekur te nxehte, Nderresat e pastra duhet te deponohen dhe
transportohen ne ate menyre qe te evitohet kontaminimi I kryqezuar, tere personeli duhet te
ndergjegjesohet per rrezikun qe I kanoset punetorve te lavanderise nese objektet e mbrehta lihen
neper nderresat e ndotura.

82
Menaxhimi I mbeturinave : deponimi , groposja dhe diegia jane menyrat me te shpeshta te
depozitimit te mbeturinave spitalore. Personeli qe eshte ppergjegjes per pastrimin pe pajisjevete
kontaminuara duhte te kene trajnim adekuat , te kene veshje adekuate mbrejtese. Mbeturinat
klinike kerkojne depozitimin special dhe mund te dallohen nga mbeturinat e tjera te pergjithshme ,
duke perdorur qeska plastike te ngjyrosura me ngjyra te vecanta. Mbeturina qe japin barnat per
kimioterapi , kerkojne depozitim special, diegie ne temp te larta .

Higjena e duarve: flora normale e zgavres se gojes dhe zorrev permban bakterene perqendrim deri
ne 1010/ml dhe perben nje burim te rendesishem te mikroorganizmave patogjen nozokomial. Plaget
e infektuara dhe lezionet e tjera, jane po ashtu vatrapotenciale te perhapjes se kryqezuar te
mikroorganizmave . Higjena adekuate e duarve eshte metode efektive e parandalimit te bartjes se
mikroorganizmave ndermjet personelit shendetsor dhe te semureve. Flora mikrobike e lekures
perbehet nga mikroorganizmat kalimtare dhe ata te perhershem te cilet mbijetoj e dhe shumezohen
ne shtresat siperfaqesore te lekures. Nese lekura e duarve te personelit shendetsor eshte e
demtuar , atehere numri I baktereve ne lekure do te rritet. Njoekohesisht , ekziston edhe rrezikui
kolonizimit me baktere qe nuk I perkasin flores normale te duarve.

Ekzistojne 3 shkalle te dekontaminimit te duarve : larja e zakondshme e duarve – me sapun te

zakondshem dhe uje heq shumicen e mikroorganizmave kalimtare nga duart mesatarisht te
papastra, larja higjenike e duarve apo dezinfektimi eshte procedure me te cilen duart lahen me
detergjent antiseptik apo dezinfektohen me alkool , kjo metode mee efikase ne heqjen dhe
shkaterrimin e mikrooorganizmave kalimtare nga duart, pastrimi kirurgjik I duarve – ka pwr qellim
heqjen dhe shkaterrimin e flores kalimtare dhe uljen e flores se perhershme te mikroorganizmave ne
ate shkalle qe te reduktoje rrezikun e kontaminimit te plageve ne rast te demtimit te dorezave
kirurgiikale.

Pastrimi I zakondshem I duarve ( kur?): para marrjes se ushqimit ,para ushqyerjes se te semurit, pas
shfrytezimit te tualetit.

Pastrimi higjenik dhe ferkimi me alkool- para dhe pas perkujdesjes ndja te semurit, para kryerjes se
procedurave invazive, para perkujdesjes per te semuret e ndjeshem per infeksion , para dhe pas
perpunimit te plageve , para dhe pas vendosjes se dorezave, pas kontaktit me te semuret qe jane te
kolonizuar me mikroorganizma patogjene spitalore.

Agjentet e rekomanduar per pastrim te duarve- 4% klorheksidine/ detergjent tretes, 0.5%

klorheksidine ose povinol-jod ne 70% izopropanol ose etanol

Pastrmi kirurgjikal I duarve / dezinfektimj – agjentet per pastrimin kirurgjikal te duarve jane te
njejte sikurse ato per pastrim higjienik . Dallimj qendron ne kohezgjatjen e procedures , e cila eshte
me e gjate per 2-3 min dhe duhet te perfshije dhe kyqet e dores dhe parakrahet. Furca pwr thonje
,sterile per nje perdorim ose autoklavuese, furca perdoret vetem per pastrim e pare ne dite , pas
pastrimit te duarve me uje dhe sapun , duhet ferkuar duart me substance me baze alkoolike

Rreziku nga semundjet profesionale per personelin shendetsor- punonjesit e shendetesise jane te
rrezikuar per shkaka te ekspozimit ndaj semundjeve te ndryshme ngjitese, te cilat mund ti atakojne
dhe te perhapen me tej te punetoret e tjere shendetsore apo tek te semuret e shtrire ne spital

Elementet kyce te programit per mbrojtjen dhe sigurine ne pune – parashikimi I rrezikut te
infektimit per personelin dhe percaktimi I prioriteteve ne masat parandaluese, zbatimi I programit te
edukimit te vazhdueshem per sigurine ne pune dhe parandalimin e infeksioneve ne lidhje me
rreziqet specifike te vendit te punes ne instuticion, Percaktimi I ndjeshmerise ndaj infesioneve te

83
cilat mund te parandalohen me vaksinim dhe zbatim I nje programi adekuat te imunizimit , Kryerja e
hulumtumeve shkencore mbi ekspozimin duke perfshire edhe shqyrtimin e menaxhimit
pasekspozues, Mbikqyrja e ekspozimit te personelit me prodhime te gjakut dhe zhvillimit te
strategjise parandaluese per procedurat e rrezikshme dhe departamentet me te rrezikuara.

Izolimi – mikroorganizma qe shkaktojne spitalore , mund te mbarten prej te semureve te infektuar

apo te kolonizuar te te semuret e tjere si dhe te personelit mjekesor. Masate perkatese te izolimit
per te gjithe te semuret,si te infektuar ashtu dhe te kolonizuar , e ulin rrezikuar e perhapjes.

Perhapja e infeksionit – ekzistojne disa rruge te perhapjes se infeksionit te cilat jane pershkruar ne
kapitullin mbi semundjet profesionale. Keto rruge perfshijne kontakti e drejtperdrejt nga personi ne
person , kontaktin e terthorte permes objekteve ndermjetwauese dhe perhapja permes grimcave te
ajrit. Menyra kryesore e perhapjes se infeksionit permes duarve papastra te personelit shendetsor

Masat standarte mbrojtese per te gjithe te semuret: gjate perkujdesjes per te semurin duhet
shmangur transmetimi I mikroorganizmve patogjene ndermjet te semureve dhe personelit. Prandaj
zbatohe keto masa te pergjithshme mbrojtese: te konsiderohen si potencialisht infektive gjaku I te
semureve, eksretet dhe te nderrmerren masa mbrojtese per zvogelimin e rrezikut te per hapjes se
infeksionit, Te mbahen doreza te pastra gnate kontaktit me mukozat dhe lekuren e te semureve ,Te
dekontamonohen duart , sa here qe eshte e mundshme , te aplikohet teknima e mosprekjes per te
shmangur kontakti me materialin infektiv,Fecet dhe urina dhe sekretet e tjera te te semurit te
hidhen ne vendet e caktuara, Fashat e perdorura dhe mbeturinat e tjera mjekesore duhen vene ne
qeska te shenjuara plastike te mbyllura mire

Veshjet dhe perparset : ne parandalimin e perhapjesse agjenteve infektibe, rekomandohet

predorimi I rrobave dhe perparesve uniforme spitalore, ato kane me pak rendesi sesa higjena e
duarve dhe kushtojne me shtrenjte. Perdorimi I tyre eshte I dobishem nese ekziston mindesia e
ndotjes se rrobave te personelit.

Maskat : maskat e holla kirurgjikale mbrojne shume pak nga infeksionet qe perhapen ajrit . Maskat
respiratore te efikasitetit te larte, ofrojne mbrojtje shume me te mire, mirpo jane te shtrenjte dhe
shpesh nuk jane ne dispozicion. Nese shtrohet domosdoja e perdorimit te maskave me qellim te
parandalimit te perhapjes se infeksioneve nga mikroorganizmat qe perhapen me ajer , ath
rekomandohet te perdoren maska respiratore.

ANTRAKSI
Vleresimi inf – simptomat dhe shenjat e infeksionit aktualisht ndodhin brenda 1 deri 7 dite pas
shfaqjes, por shume raste duhet per 60 dite per tu shfaqur. Shenjat dhe simptomat e antraksit varen
sipasportes hyrese kur sporet hyne ne lekure , infeksionini lekures mund te perfshine nje papul te
vogel ,prurit. Kjo zakonisht bie , zhduket brenda 2 javeve. Gjithashtu mund te vihet re edhe gjendrat
limfatike regjionale te zmadhuara. Me antraksin pulmonar , pacienti mundet fillimisht te raportoje
shenja dhe simptoma te gripit si pafuqija ,ethet, dhimbje koke , kolle, veshtiresi ne frymemarrje,
mialgji. Ne antraksi gastro intestinal, ingjestioni I sporeve te antraksit mund te shkaktoje
infllamacion akut te aparatit intestinal . Pacienti mund te paraqitet me nauze , vomitus , oreks te
rritur dhe ethe , diarre te ujshme dhe enterorragji.
Nerhyrja inf – fillimi I trajnimit aq shpejt sa shfaqja e tij eshte esenciale per te parandaluar
infeksionin, trajnimet e hershme munden gjithashtu te ndihmojne per te parandaluar vdekje .
Perdiren antibiotike si psh : pemicilina , tetraciklinadhe ciprofloksacina. Trajtimi per antraksin lekuror
eshte me ane te antibiotikeve oral 7 -10 dite. Duhet te gjejme kampion per kulture bakteriologjike ne
likidin vezikal ne sputum apo eksudatin uncerativ intestinal perpara fillimit te terapise antibiotike e

84
cila konfirmondhe diagnozen. Vaksina e antraksit eshte e vlefshme , per vaksinimin e kafsheve ,
personat qe per arsye profesionale si personeli ushtarak kasapet jane te rrezikuar.

BORDETELLA PERTUSSIS
Vleresimi inf : eshte nje semundje me kohezgjatje prej 6 javesh e cila ndahet ne 3 etapa secila duke
zgjatur nga 1 deri ne 2 jave . Gjate hapit te pare pertusis I ngjan infeksioneve te rrugeve te siperme
respiratore te zakondshme me kongjestion nazal , rinorrea , teshtima. Hapi I 2 eshte kur kolla
paroksizmale zakonisjt fillon me episode potenciale qe zgjasim per minuta te ndryshme . Gjate kolles
kemi shtim te muskulit viskoz I cili grumbullohet ne rruget e siperme te frymemarrjes . Pertusis eshte
me infektues gjate hapit fillestar , I cili zakonisht zgjat 1 deri 2 jave .

Terapia : sputum apo kultura bakteriologjike nazofaringeale mund mund te jete pozitive per
B.pertusis. Radiografia kraharorit shfaqet I infiltruar apo edema me atelektaze .

Nderhyrja inf : Qellimet e traipse jane per te prmovuar pushimin dhe te siguroje vete ushquerjen.
Antibioterapia e cila ka filluar gjate fazes se pare te semundjes , nuk pret zgjatjen dhe rendimin e
semindjes. Foshnjat behjne vaksinat e tyre te para te pertusis para moshes 2 muajsh, me nje vaksine
perforcuese te dhene 6 dhe 8 muajsh. Shtrimi ne spital rekimandohet per ato me rrezik te larte dhe
te semunre rende , ato me komplikacione dhe ato qe kane vomitus te shtuar dhe te veshtire ne te
ushqyer. Ndryrhyrjet do te jene: siguroni nje moster kulture dhe gjithashtu duke pastruar rruget
respiratore me aspirator nazofaringeal.

BOTILIZMI
Vleresimi – simptomat shpesh shfaqen 12-36 ore pas gelltitjes se ushqimit kontaminies.
Pergjithesisht sa me heret te shfaqen simptomat aq me e rende dhe kritike mund te jete semundja.
Simptomat me te zakondshme perfshin vizion te dyfishte apo te turbulluar , qepalla te plogeshtuara,
goje te thate, te vjella, diarre. Veshtiresi si ne gelltitje dhe ne te folur , veshtiresi ne frymemarrje dhe
paraliza te lehta te trupit. Reflekset jane zvogeluar apo kane humbur. Tek foshnjat simptomat
perfshijne dibesi, shtangie, debesim ne shikim, kequshqyerje me gji dhe insificience repiratore.

Nderhyrje inf – kur ushqimi ka pak qe eshte konsumuar praktikohet lavazhi gastrik dhe klizma. Ne
botulizmin e plageve zakonisht trajtimi eshte menyre kirurgjikale. Per pacientin me veshtiresi ne
gelltitje mund te administrohet likid I.V. Veshtiresia e frymemarrjes mund te kerkoj trakeoktomi ose
grymemarrje te drejtuar ne terapi intensive. Botulizmi nuk eshte dhe nuk transmetohet nga nje
person tek tjetri. Kujdesjet perfshijne:

 Te mbash nje plan te kujdesshem te ushqyerjes ne dite te ndryshme

 Nqs jepet botulinus antitoksine , kontrolloni per alergji te pacientit sidomos te kuajve sepse
antitoksina eshte serum kali
 Parandalo infeksionin sekondar duke praktikuar masat paraprake standarte
 Jepni mbeshtetje emocionale prinderve dhe pacientit
 Mesoni pacientin dhe familje te gatuaje ushqimin plotesisht perpara konsumit
 Mesoni pacientin dhe familjen qe te shikoj menjeheretek doktori per plaget e infektuara

BRUCELOZA
Vleresimi inf: shenjat e para jane zakonisht te ngadalta ,por ne varesi te burimit te semundjes bien
ne sy shenjat perkatese. Faza akute shkakton ethe , djersitje,e tepert, lodhje , dhimbje kurrizi,
zgjerim ,te nyjeve limfatike, renie nee peshe. Faza kronike sjell crregullime , shqetesime gjumi ,
lodhje , dhimbje koke , djersitje, dhe impotence seksuale, , ne testet orkit , prek ovaret, veshkat, .
Pacientet me prekje te tille ne tru zhvillojne probleme ne degjim dhe crregullime vizuale ,hemiplegji,
ataksia.

85
Nderhyrja inf- tajtimi konsiston me rregjim shtrati gjate fazes afebrile. Antibioterapia perfshin nje
kombinim te doksocilines dhe gentamicine apo rifampin . Kujdesjet perfshijne :

 Pyesni rreth okupacionit te pacientit edhe nese ai apo ajo gjate kohes se fundit kane
udhetuar apo ngrene ushqim te pa perpunuar sic jane produktet e baxhes
 Gjate fazes akute, momnitoroni dhe rregjistroni temprleraturen e pacientit cdo 4 ore ,
sigurohu per te perdorur te njejten rruge cdo kohe per matjen e temp.
 Shiko per zhurmat e zmr, dhimbje muskujsh , humbje e shikimit dhee inflamacion, gjate
fazes kronike shiko per depresion dhe crregullime te gjumit
 Administroni dhe trajtoni ne menyre te pershtatshme te gjitha sekresionet dhe veshjet e
ndotura
 Siguroni pacientin qe infeksioni eshte I kurueshem

DIPHTHERIA
Vleresimi inf- shumica e infeksioneve te difterise jane te renda tek personat e pavaksinuar, dheme e
lehte tek ato qe kane bere vaksinen. Rastet klinike te difterise ne menyre tregojne karakteristike nje
pseudomembrane te trashe, pak gri siper membranave te mukozes te faringut, laringut, bajameve,
te qiellzes dhe hundes. Ai shfaqet me temp , dhimbje fyti, edeme dhe limfadenopati cervikale.
Simptomat te tilla si kolle, veshtiresi gjate frymemarrjes dhe te ngjizura zeri. Nese nk trajtohet ne
kohe shkakton bllokim te rrugeve te frymemarrjes qe con ne vdekje, simptomat perfshijne
takipnene,stridor, cianoze, mbledhje te muskulit suprasternal dhe asfiksi.

Nderhyrje inf – trajnimi standart perfshin antitoksine difteri I cili injektohet I.M dhe I.V ne vena ,
antibiotiket si paniciline , ose eritromicine per te eleminuar organizuar nga pjesa e siperme e aparatit
te frymemarrjes ose te aneve te tjera. Monitoroni me kujdes frymemarrjen vacanerisht difterine
laringeale

 Te verehet shenjat e bllokimit te frymemarrjes te qendrojme ne gatishmeri qe te japin

ndihmen e shpejte duke perfshire inkubacionin
 Te verehet per shenja shoku, te nxjerrim kulturat per ekzaminimin bakteriologjik sic duhet
duke e marre me tampon nga gryka.
 Raporto rastet e difterise tek autoritetet shendetsore publike
 Te perkrahen pacientet emocionalisht dhe familja e tyre
 Te kemi kujdes per shenjay e miokardit, sepse mund te kete nje renie te papritur te ritmit te
pulsit, crregullim I rrahjeve te zmr , zbehtesi ose te zhurmes te zmr.
 Ti tregojme pacientit dhe familjes per semundjen,diagnozen dhe trajtimin duke perfshire
ilacet dhe paralajmerimin per efektet anesore te mundshme .

ERISIPELA

Vleresimi inf – infeksioni ne fillim shkakton ethe, lodhje, dobsim dhe te vjella. Nje njolle e kuqe
shume e dhimbshme shfaqet pas 1 ose 2 ditesh. Shtresae lekures me nje nodus limfatike behet
mjaft e dukshme dhe behet prezente dhe limfodenopatia. Pacienti ankohet per diegie , therje te
lekures , dhimbje muskujsh , dhe dhimbje te kyqeve pas trajtimit te zonat e infektuara shohim
shenja ndryshimi tek pigmenti e cila edhe mund te permiresohet ne kohe

Nderhyrje inf- nga shkaku se infeksioni progreson shume shpejt, trajtimi duhet te jete I
menjehershem . Antibiotike I.V ose orale sic eshte penicilina, klindamicina . Gjymtyret e
demtuara duhe ngritur dhe pacienti duhet te pushoje sa me shume te jete e mundur. Duhte te
perdoren vashmbathje te thata dhe pacienti duhet te nderrohet 2 here ne dite. Kujdesjet
perfshijne:

86
  Te verehen demtimet nqs jane me te zmadhuara ose jane larguar
 Te lahen duart nga gjithe vizotoret
 Te vezhgohet shenjat vitale
 Te vishen rrobat sic eshte urdheruar
 Te merren analgjezik per dhimbje dhe te vezhgohet efekti per 30 min
 Te keshillohen pacientet ,erisipela shkakton pa aftesi pe te levizur
 Tu thuhet qe lekura e tyre ndoshta nk kthehet ne normalitet per disa jave dhe te
pergatiten per nje lekure te thate me luspa

SINDROMA E LEKURES SE DJEGUR PREJ STAFILOKOKUT(SSSS)

Vleresimi inf- historia e pacienteve perfshin nje infeksion te apratit te siperm te frymemarrjes ,
shoqerim te mundhsme me konjuktiv te infektuar ose otit. Luspimi mund te shfaqet brenda 24deri
48 oreve nga shenjat e para te semundjes. Nga verifikimi I shenjave vitale zakonisht konsistohet
temp. Nga prekja e zones mbi ato mund te konsastohet ndjeshmeri. . Ndyshimet e dukshme te
lekure zhvillohen ndermjet 3 fazave:

 Eritime: behet e dukshme zakonisht rreth gojes e hapjeve te tjera , ajo mund te perhapet ne
rradhe qe vijne duke u zgjeruar ne te gjithe siperfaqen e trupit
 Lupsimi: ne formn me te zakondhsme te lokalizuar te semundjeve, haset erozion
siperfaqesor dhe korezim minimal zakonisht rreth hapjeve te trupit dhe mund te perhapet
ne pjesen e ekspozuara te lekures
 Rrepje: ne kete faze finale, zonat e prekura thahe dhe bien ne forme pudre. Shtresa e
epidermes bie dhe lekura shfaqet e skuqur 5 deri 7 dite.

Testet diagnostike: kryerja e diagnozes kerkon observimin te kujdesshem te 3 fazave te zhvillimit te

semindjessi dhe citologji e biopsi te lekures se lupuar, te cilat ndihmojne per diagnostifikimin
diferencues duke perjashtuar eritemen multiforme dhe necrolysis epidermike toksike te shkaktuar
nga ilacet , te cilat kane te dyja ngjashmeri me SSSS.

Nderhyrja inf- trajtimi I SSSS perfshin nje antibiotik sistemik per kurimin e infeksionit fillestar. Ilaci
qe duhet per parandalimin e infeksionit sekondar eshte Cloxacilin. Ne raste te renda duhen
ndermarre dhe masa te zenvendesimit te lengjeve dhe elektroliteve per te ruajtur bilancin e legjeve
dhe elektroliteve. Larja e duarve duke perdorur chlorhexidine, perdorimi I barrierave mbrojtese.

Kujdesjet perfshijne:

 tE zbatohen masat parandaluese te kontaktit me cdo pacient tek I cilidyshohet SSSS.

 Duhet te ofrohet kujdes I vecante perr te sapolindurit me SSSS duke perfshire vendosjen ne
nje inkubator per te ruajtur temp e trupit dhe per izolim.
 Te kontrollohen shenjat vitale sipas praktikes se instuticionit
 Te jeni vecanerisht te kujdesshem ne rast gritje te papritur te temp
 Te ruhet I tentegriteti I lekures.
 Te vendoret pambuk ndermjet gishtave te prekur per te parandaluar krijimin e membranave
 Te ndihmohen per banjo te ndrohta gjate periudhes se kurimit
 Te pastrohen me kujdes zonat e luspuara

TETANIZI
Vleresimi inf – periudhen e inkubacionit zgjat 3 deri 4 jave ne tetanozin e lehte edhe deri ne 2 dite
ne tetanozin e rende. Rastet e vdekkes kane me shume te ngjare kur simptomat shfawet 3 dite pas
demtimi . Shenjat e tetanozit te perhapur gjeneralizuar jane hipertinicitet I theksuar I muskujve ,

87
reflekseve hiperaktive, takikardi, djersitje e tepruar, temperratuar ose patemp spazma te
dhimbshme te pavullnetshme te muskujve . Muskujt e qafes dhe fytyres , sidomos muskujt e faqeve
: trizmus,spazma te dhimbshme te muskujve te pertypjes , veshtiresi ne hapjen e gojes dhe risus
sadonicus , nje shprejhe groteske . Muskukt somati: shpine e harkuar e ngurtesuar hiperekstension
dhe ngurtesi e barkut si derrase

Nderhyrjet inf: brenda 72 ore nga marrja e nje plage te hapur , nje pacient qe nuk eshte imunizuar
me pare nga tetanozi fillimisht I duhet imonuglobina tetanozit ose antitiksina e tetanozit per te
neutralizuar toksinat dhe per te dhene mbrojtje te perkohshme mire eshte te behet para se te
pastrohet plaga. Nese tetanozi zhvillohet pavaresosht mjekimit te menjehershem pas lendimit
pacientit do ti vevojitet kujdes per rruget respiratore dhe relaksues per muskujt si diazepam. Burimi I
toksinave duhet hequr dhe shaterruar ndermjet nderhyrjen kirurgjikale dhe pastrimit te plages.

MENINGITI
Vleresimi inf : 66% e pacienteve paraqiten me triaden kalsike : temp te larte , dhimbje koke, dhe
rigiditet nukal. Duhet te behet nje vleresim infermieror per te percaktuar shkaktare te mundshem :

Mosha e pacientit. Procedura neuro-kirurgjikalete meparshme ose te koheve te fundit . Traumat e

kokes. Sinuzit, otit media, meningit. Shtatzani. Gjendje imunosupresive nga infeksioni, HIV ,
transplant organesh , semundje malinje , diabet . Kontakt me kafshe ose insekye . Udhetime .

Nderhyrja inf- perqendrohet ne aplikimin e terapise mbi trajtimin simptomatik dhe etiologjik .
Parandalimi I infeksionit meningokoksik – njerezit qe kane kontakt me keta te semure duhet ti
nenshtrohen profilaksise . Praktikohen vaksinimi me vaksinen meningokoksike katervalente gjate
shperthimit te semundjes.

ADENOVIRUS
Vleresimi infermierore- periudhea e inkubacionit zgjat zakonisht me pak se nje jave. Ndiqet nga nje
semundje akute e cila zgjat me pakse 5 dite. Riinfeksioni asimptomatik I tejzgjatur ndodh. Infeksioni I
sistemit te frymemarrjes ka simptoma si te gripit dhe perfshijne temp faringit , kolle , dhe noduse
limfatike te enjtura. Ky virus jep kolle te ashper dhe te thate. Kut infeksioni ndikon tek syte
simptomat jane sy te skuqur me lot dhe ndjesi te ndryshme. Ky tip I infeksionit adenovirus eshte
shume ngjites. Duhet te merren masa parandaluese nqs virusi infekton aparati GI , shenjat me te
zakondhsme do te jene diarre e ujshme , vomitus, ethe dhe peristaltike intestinale jo normale.

Nderhyrja inf- trajtimi mbeshtetes perfshin pushim ,antipiretike dhe analgjezik. Infeksionet okulare
mund te kerkojne kortikosteroide dhe kontrollin direkt nga nje oftalmologist. Hispitalizimi nevojitet
ne raste te pneumonise per te parandaluar vdekjen dhe ne keratokonjuktiv epidemikper te
parandaluar verbimin.

COXSACKIEVIRUS
Vleresimi inf- poyhuajse gjysma e femijeve te cilet jane prekur nga ky virus nuk kane simptomave ,
pjesa tjeter kane dhimbje koke , fyti , barku, ethe dhee te perziera. Vtm ne disa pjese te trupit si psh
nee duar, kembe, semundje te gojes, shfaqje e disa fshikzave te kuqe qe dhembin ne fyt dhe ne
gjuhe, qiellze , ne brendesi te faqeve, dhe ne shputat duarve dhe kembeve. Femija mund te kete
dhimbje syri ,fotofobi, infektim, lotim, vizione te mjegullta. Semundja e faringut karakterizohet nga
ethe te papritura dhimbje fyti, fshikeza te vogla gri dhe ulcera ne bajame dhe qiellze. Keto plage
zgjasi 4 deri6 dit.

Testet diagnoza : diagnoza bazohet kryesish ne konkluzione klinike. Testi viral identifikon
coxackievirus

88
nuk ka nje mjekim specifik per kete lloj infektimi. Infeksioni mund te sherohet vete, dhe mjekimi
behet per ta mbeshtetur ate. Nese eshte e nevojshme mund te behet edhe injektimi ne vena per te
parandaluar dehidratimi..

Kujdesjet perfshijne :

 Kujdesu mira per higjenen e duarve para dhe pas kontaktit me pacientin ose me mabientin e
pacientit dhe kujdes dhe kur leviz nga nje zone te paster
 Monitoro shenjat jetesore
 Monitoro edhe gjendjen kardiovaskulare here pas here
 Shiko edhe gjendjen neurologjike shpesh nese femija ka shenja te meningititt dhe encefalitit
 Mbaje ambientin te qete
 Jepi batanije dhe antipiretik per te kontrolluar ethet
 Inkurajo pacientet qe ato te marrin sa me shum lengje dhe kontrollo infuzionet ne vena per
te parandaluar dehidratimin.
 Jepi ushqimet e duhura
 Dezinfekto pajisje e perdoruranga pacientet me uje dezinfektues te mire pas perdorimit
 Pastro vazhdimisht pajisjet qe jane ne kontakt me gojen e femijes ,duke perfshire lodrat dhe
biberonet

CITOMEGALOVIRUS [CMV]
ky infeksion shkaktohet nga cytomegalovirus,
njihet dhe si semundje e pergjithshme e gjendres se peshtymes
transmetohet; nga kontakti I njerezve .

Vlersimi infermeror; perhapet ne trup ne limfocite ose ne qelizat monukleare tek mushkerite,
melcia, aparati GI, syte, sistemi nervor qendror ku ai prodhon reaksione. Shume
paciente me infeksion CMV kane ankesa te lehta . Tek
pacientet qe kane imunitet te ulet ose ata qe marrin imunosupresante mund te shkaktohet
pneumonia ose infeksionet e tjera sekondare. Tek pacientet me AIDS ky infeksion mund te shkaktoj
chorioretinitis, kolit, encephalitis, dhimbje te barkut, diarre, ose humbje ne peshe. Femijet e moshes
3-6 muajsh nuk shfaqin simtoma por mund te shkaktoj mosfunxionim te melcise,
hepatospenomegaly, limfoma, pneumoni, dhe zmadhim te limfes. CMV mund te shkaktoje demtime
ne tru te cilat mund te mos shfaqen deri ne disa muaj pas lindjes. Mund te shkaktoj semundje te
shpejte dhe fetale per te porsalindurin qe karakterizohet me verdhez, nga njolla me ngjyre vjollce,
hepatosplenomegaly, thrombocytopenia, anemi, microcephaly, vonesa ne aktivitetit mendor,
humbje te degjimit. Testet diagnostikuese virusi mund te ne urine, peshtyme, fyt, zverk, ose mostrat
e biopsies. Radiografia e gjoksit tregon dy anet , perhapjen , depertimet e bardha.

Nderhyrja inf;
Qellimi; lehtesimi I simptomave dhe parandalimi I komplikacioneve
Kujdesjet perfshijn; vezhgo shenjat jetesore
Gjate trajtimit vezhgo gjakun pllakezat e gjakut, dhe nivelin e kreatines
Jepi mbeshtetje morale prinderve te femijeve te lindur me kete infeksion, me demtim truri ose qe
mund te vdesin
Vezhgo masat paraprake standarte
Mesimi I pacientit; Meso prinderit e femijeve te infektuar sesi te mbajne higjenen personale te
paster, vecanerisht larjen e duarve me sapun dhe uje pas kontaktit me pelenat e femijes se infektuar
ose peshtymes
Meso pacientet rreth masave parandaluese te infeksionit CMV ti perqafoje femijet nen moshen 6

89
vjec ose ti puthin ne koke dhe jo ne buze , te mos ndajne se bashku ushqimin, pijet ose enet me
femijet e vegjel.
Thuaj mamise qe nuk ka qene e ifektuar asnjhere me CMV qe te luaj me femijet me te medhenj se 2
vjec per te ulur rrezikun nga infeksioni.

EMOLA VIRUS
Vlersimi inf; Te mbahet pacienti ne kontakt dhe te merren masa paraprake gjate kursit te infexionit
dhe nese mundeni ta trasferoni pacientin ne nji dhome ne fillimet e hospitalizimit ne meyre qe te
shmanget trasferimi gjate perparimit te infeksionit.
Te mbahen vazhdimisht instrumente si termometri dhe stetoskopi ne dhomen e pacientit
Te dizifektohet ose te hidhet kur ky pacient vdes
Te ndalohet hyrja e personelit te panevojshem ne dhomen e pacientit
Kush hyne ne dhomat e pacientit te sigurohet te kete veshur dorez maska, mbrojtjr sysh,dhe nji
rrobe qe shmang cdo kontakt me siperfaqen e dhomes
Nje dalje e njollave shfaqet pas dites se 5 te infeksionit , mund te paraqes melena, hematemezis,
epistaksis dhe mpiksje gjaku, vdekja rezulton gjate fazes se dyte te semundjes
Nderhyrja inf; Te ndiqen keshillat e CDC per masat e kontaktit tek pacienti, te kontrollohet per
rezultatin e analizave te gjakut dhe studimet per shenjat e humbjes se gjakut dhe koagulopati
Te vlersohet pacienti cdo dite per petechiae, echymoses dhe hemoragjise, te shenohet cdo 24 ore
masa e echymoses.
Te mbrohet cdo zone e petechiae dhe echymoses nga demtimet te metejshme
Testet e jashteqitjes, urines dhe te vjellave behen per gjak okult
Te kete kujdes nga gjakderdhja e qarte duke perfshire gjakderdhjen GI dhe te dekumetohet cdo24
ore masa e gjakderdhjes
Te kontrollohen familjaret dhe kontaktet e tjera perethe dhe shenja te infeksionit
Te kete mbeshtetje emocionale per pacientet dhe familjen gjate dekursit te kesaj semundje
shkatruese , te inkurajojm dhe te pyesim per cdo gje qe te kete shqetesim per semundjen dhe
trajtimin e saj. Mesimet e
pacientit; tu mesohet pacienteve rreth infeksionit perfshire dhe si trasmetohet, shkaqet dhe trajtimi.
Tediskutohen shenjat dhe simptomat e nderlikimeve te mundeshme, te specifikohen per cdo
nderlikim dhe duhet ti raportohet mjekut menjehere,

EPSTEIN- BARR VIRUS [MONONUKLEOZA]

Vlersimi inf;inlubimi 4-6 jave
Klinika; dhimbje koke, anorexi, mialgji, dobesi muskularedhimbje abdominal, dhimbje fyti, disfagi,
temp, qelb te bajameve, te faringut, qellzes, te vjella, adenopati, edema peri orbitale
Vlersimi inf; Tembahen masat standarte
Te behet gargare me solucion fiziologjik
Tregojm kujdes gjate prekjes abdominal pasi shpretka mund te demtohet
Te merren lengje dhe ushqim I nevojshem I shpjegohet pacientit mjekimi, rekomandohet pushim
frekuent
Perdoret analgjezik dhe antibiotic

HEMOFILUS INFUEZA
Vlersimi inf; dhimbje, temp e larte, kolle, dispne, edeme mukozal , eksudat I trashe , bronco
pneumoni, epiglotitis
Nderhyrja inf;
Mjekimi; I pergj kursit te ampicilines cefatoxime, gatifloxacine, moxifloxacine ose ceftiaxone.
Kombinim I kloramfenikolit me ampicilinen.

90
Monitorohet norma dhe tipi I frymarrjes, shikohet per dispne
Monitotohet niveli ndjeshmerise
Kontrollohet per alergji ndaj ilaceve
Monitorohet per shenja te dobesimit
Monitorohet konsumimi I ushqimeve dhe jashteqitja Veme re shenjat e dehidratimit si trugor, buze
te thata, zmadhim I pulsit, rritje e uries dhe e jashteqitjes
Sigurohet nji ambjent I qete
Rportojm te gjitha rastwet me infeksion Ishpjegojm pacientit infeksionin duke e in formuar ne lidhje
me trajtimin diagnozen dhe shkaqet Keshillohet vaksinimi I femijes dhe nje higjene sa me e mire.

VARICELA [LIJA E DHENVE]

Vlersimi inf;
Klinika;Ne fazen prodromale kemi temp dobesi, dhe anoreksi. Brenda 24 oreve fillon ekzantema.
Keni papula dhe me pas fllucka te qarta qe kane nji baze eritematike Ekzantema perhapet ne fytyre ,
ne te gjithe trupin, me pas ne gjymtyre , goje , sqetull, aparatin e frymarrjes dhe me pas ne organet
gjenitale . Kemi temp qe zgjat 3-5 dite dhe ekzantema permban nji kombinim papulash te kuqe,
flluckash dhe Koresh ne faza te ndryshme .
Nderhyrje inf;
Mjkimi; konsiston ne atiipuretik local apo sistemik.
Antibiotiket rekomandohen kur zhvillohet dhe nji infeksion bacterial
Informojm familjen ne lidhje me semundjen dhe masat parandaluese.
Presim thonjte e femijeve ne menyre qe mos ti kruaj plaget.
Mesojme familjen sit e perdore mjekimet topikale
Theksohet rendesia e higjenes se duarve I themi prinderve te kontrolloje femijen per shenja te
komplikimeve
Femijet me varicel nuk duhet te shkojne ne qendrat e kujdesit ditor.

PAROTITI
semundje infective acute me prearje virale qe paraqitet me zmadhim te gjendrave te peshtymes
Vlersimi inf; inkubimi 10-20 dite
Simptomat;keputje, lodhje, anorexi, dhimbje fyti, veshrtirsi ne gelltitje dhe ne hapjen e gojes , ethe,
temp, zmadhim I gjendrave te peshtymes dhe dhimbje e tyre . Komplikimet;orkioepididimitis,
meningitis qe shfaqet me temp te larte, dhimbje koke, te vjella, fotofobi, rigiditet; pancreatitis qe
shfaqet me dhimbje barku te vjella, crregullime ne jashteqitje; ovaritis , encephalitis, miokarditis
hepatitis , poliartritis.
Nderhyrja inf;
Mjekimi; analgjezik, manitol dhe deksametason
masa parandakuese perdorim vaksinen kundra parotitit

POLIOMIELITI-semundje virale acute

Vlersimi inf;incubimi disa dite- ne 1 muaj Kemi formen klinike dhe paralitike
Klinika;hipotoni muskulare, crregullim te reflekseve osteotendinoze, mund te demtohen dhe
muskujt respiratore, crregullime te shijes, rigiditet I qafes, dhimbje koke, temp, dobesi.
Nderhyrja inf;
Mjekimi;vaksina e polimielitis. Behet rivaksinim suplementare me vaksine orale.
Raportojm te gjitha rastet e polimielitis Izolim per 1 jave.
Dezifektohen objektet e ndotura nga sekrecionet e grykes dhe nga fecet
Ne rastin e epidemive behet vaksinim oral ne seri dhe organizohen qendra te vecanta per mjekimin e
te semurve

91
AMEBIAZA-ose dizanteria amebiale apo amebia intestinale, eshte nji infeksion protozoar acut dhe
kronik.
Vlersimi inf;
Klinika;temp 40-40.6 C e shoqeruar nga te ftohtet, spazma muskulare , diarre mukoide me
tenezmus, insuficence hepatike, infeksione te mushkerive, perikarditit, peritonitit. 90% e njerzve nuk
kane simtoma .
Nderhyrja inf; praktikojm masat paraprake standarte.
I themi pacienteve te shmangin alcolin kur marrin metronidazole pasi mund te shkaktoj nauze dhe
dhimbje koke Informojm pacientin per kryerje e mardhenieve sex te sigurta dhe sherbime dentale te
sigurta.
I shpjegojme rendesine e higjenes se duarve dhe ushqimit te paster
Pacientet qe udhetojne ne vendet tropiale duhet te pine uje te zier apo te filtruar, pa copa akulli dhe
zarzavate te gatuara mire

GARDIASIS-infeksion I lehte qe ne pjesen me te madhe te rasteve kalon pa simptomave.

Vlersimi inf;
Klinika;Invazion mukozal, probleme ne tretjen e ushqimit, dhimbje barku, dobesim ,fryrje, eree keqe
te vjella. Forma cromike shkakton dehidratim, lodhje, dobesim,
Nderhyrja inf; merren masa paraprake te parandalimit
Merren mjekimet dhe shikohemn efektet anesore.
Behen teste te ndryshme.
Merren lengjet e duhura.
Rportohen te gjitha rastet e semundjes I mesojme pacienteve higjnen e mire te duarve
I keshillojme most e notojen ne pishina
Rekomandohet pordorimi I perzevatimit

TOKSOPLAZMOSIS-shkaktohet nga protozoari Toxoplasma gondii , shkakton infeksion local dhe

infeksion te rende te pergjithshem tek te porsalindurit dhe pacientet me imunitet te ulet . Mund te
shkaktoj lindje te fetusit te vdekur ose difekte te renda te lindura
Vlersimi inf;
Klinika;gjendje me imunitet te dobesuar , ekspozim ngaj feceve te maceve , ngrenie e shpeshte e
mishit te gatuar pak . infeksioni local shfaqet me temp, pafuqi, mialgji, dhimbje koke, lodhje, fyt te
pezmatuar, limfadenopati. Infeksioni I pergjithshem shkakton encefalit, temp, dhimbje koke, te
vjella, kllapi, kriza dhe nji skuqje .
Nderhyrja inf;
Mjekimi;terapi me sulfonamide , pyrimethamine, acid folik, klindamicin ose co-trimoxazole. Tek
pacientet me sindromin e mungeses se imnitetit trajtimi vazhdon pergjithmon.
Te monitorohen shpesh vlerat hematologjike te pacientit
Pacintet qe marrin barna qe ulin imunitetin jane shume te prkeshem prd paralajmerojme per
rreziqet Te
raportohen te gjitha rastet e toksoplazmosis
Te informohet pacienti ne lidhje mbi infeksionin
Ti pershkruhet mjekimi perfshire dozat , administrimi dhe efektet anesore
Te diskutohet nevoja per analizen e gjakut
Parandalimi; te lahen duart pasi te kete punuar pasi mund te jete I kontaminuar nga fecet e maces ,
te gatuhet mire mishi,te mos lejohen mizat te prekin ushqimin, te nderrohet cdo dite shtroja e
maceve , keshillojme veshjen e dorezave

92
TRICHOMONIASIS-nje infeksion STI, prek femrat ne moshen 16-35 vjec me shume se sa meshkujt.
Vlersimi inf;
Klinika; meshkujt nuk shfaqin simtomat . femrat kane histoorik me dhimbje gjate mardhenies sex qe
mund te jete siperfaqesore dhe e thelle , ka sekrecione vaginale si shkume, me ere te keqe, me
ngjyre te verdhe ne te gjelber , kruajte, dhimbje barku, ndjeshmeri, shqetsime ne shkarkimin
ureteral Nderhyrja inf;
Mjekimi; agjent antiprotozoar,. Krimi metronidazol I marre nga goja mund te merret dhe tinidazol.
Perdoret nje doze e vetme 2-g metronidazoli . mund te perdoret dhe mjekimi topical si dhe
clorimazol Te ndiqen masat
standarte dhe te raportohet infeksioni Te
merren mostrat e duhura per culture apo analiza
Te ofrohet mbeshtetje emocionale sipas rastit
Te informohet pacinti mbi infeksionin duke perfshire shkaqet, diadnozen dhe kurimin dhe ti
inkurajojme pacientet te lajmerojn partnered sexual qe te bejene analizat
Ti ritregrohet gjithe mjekimi I keshilluar dhe ti tregojm efektet anesore
Ti themi pacientit te evidentoj konsumimin e alkolit gjate marrjes se metronizadol pasi shkakton
nauze te vjella , dhimbje koke
Te ndalohet mardheniet sexuale gjate mjekimit
Ti trg pacientit shenjat dhe simptomat e rishfaqjes dhe ti drejtohet mjekut ne rast se rishfaqen
Te jepet info mbi sexing e sigurt
Edukojm pacientin mbi perdorimin e sigurt te perzevative qe te shmangin STI
Te mesohet pacientet sidomos adoleshentet se evidentimi I mardhenies eshte masa parandaluese
me e mire

 LEISHMANIOZAT-grup semundjesh qe shkaktohen nga protozoar leishmania

Vlersimi inf;
Klinika;inkubacioni zgjat 10dite-disa jave-disa muaj mesatarisht 3-6 muaj. Femija shfaq temp
intermitente, keputje, lodhje, dobesi, anoreksi, dhe shpretka fillon te zmadhohet. Shenjat
klasike temp e larte, splenomegaki, hepatomegali, limfoadenopati,
Nderhyrja inf;
Mjekimi; antimony , stiboglukonatedhe meglumine antimionate per 28 dite. Per
glukantimen rekomandohet 60-80 mg per kg ne 24 ore /im per 21-28 dite .Amphotericina B
desoxycholate eshte e efekshme per trajtimin e formave LV qe nuk I prgj formave me
antimony. Amphotericina B limposomale jepet 3 mg/kg nga dita 1-5 dhe nji doze diten e 10.
Mjekimi me LV me paromomycine parenterale nuk eshte shume e efekshme .
 GASTROENTERITIS-irritim I stomakut dhe i intestinit
Vlersimi inf;
Klinika; dhimbje barku, mos rehati, anorexia, ethe, dobesim.
Nderhyrja inf;
Mjekimi; lengje intra venoze, medikamente antiemetike ose antimikrobike.
Monitorojm gjendjen e lengjeve
Shikojme shenjat vitale
Vezhgohet dehidratimi
Marrim lengje orale, iv dhe elektrolite
Praktikojme tekniken e larjes se duarve

Tonsiliti- inflamacioni I bajameve. Forma: Akute apo Kronike. Akute-zgjat 4-6 dite, prek moshen 5-10
vjec. Tonsiliti periodik-kur ka 7 episode ne vit, 5 episode ne 2 vjet. Tonsiliti kronik-infektimi I

93
perhershem I bajameve.
Vleresimi Infermieror-Klinika: fyt pak apo shum I pezmatuar, dhimbje koke, muskulare, te nyjeve, te
veshit, ethe, pafuqi, sekrecione te teperta-> keto shenja qetesohen pas 72 oresh. Temp.37.8 grad,
gjendra limfatike te enjtura, te buta, bajame te enjtura me pika te bardha ose te verdha, qe shfaqin
leng me qelb kur I shtyp; gjuha e enjtur.
Tonsiliti kronik- shenjat: fyt I oezmatuar, qelb, ere e keqe e gojes, gjendra te zbutura t fytit.
Nderhyrjet infermierore:
• Pacienti te pije sa me shume lengje, te haje akullore.
• Kontrollohet niveliI hidratimit.
Pas nderhyrjes kirurgjiakle:
• Monitorohen shenjat jetike.
• I japim analgjezik per dhimbje, I themi te beje ushtrime per frymarrjen.
• I shojegojm proceduren, kontrollojm mjekimin per dozat, perdorimin , efektet e
padeshiruara.
• I themi pacientit qe pas operimit do kete shqetesime & hdmorragji.
I themi te perfundoje kuren me antibiotik.
Croup-pezmatim I rend & bllokim I rrugevw te siperme te frymemarrjes. I referohet edemes rreth
laringut dhe kordave zanore.
Vleresimi inf: Klinika: inf.i rrugeve te siperme te frymemarrjes, ngjirje zeri, shqetesime ne
frymemarrje. Avancimi I semundjes shkakton: pezmatim, edeme, spazme, ethe, edeme re bronkeve
e bronkiolave.
Nderhyrjet inf.:
• Kontrollojm ethet.
• Vezhgojm kollen, zhurmat e frymarrjes, ngjirjen e zerit, cianozen, ritmin e zemres.
• Qetesojme dhimbjet e fytit me qetesues, akull, akullore, leng frutash.
• Kujdesemi mire per higjenen e duarve.
• Mbeshtesim pacientin & familje.
Kolera-inf. Akut. Shkaktohet nga: vibrio cholerae.
Vleresimi inf.: Inkubimi- disa ore deri ne 5 dite.Klinika: diarre te shpejte e te ujshme, te vjella te
lehta, etje intense, dobesim, degradim te lekures, rrudha ne lekure, sy te futur, dhimbje barku,
veshtiresi ne urinim, takikardi, frymemarrje e shpeshte, renie e presionit te gjakut. Nese trajtimi
vonohet, kolera shkakton acidoze metsbolike, azotemi, kome, vdekje.
Nderhyrjet inf.:
• Rekomandohet administrimi I vaksines per udhetaret e zonave endemike, e cila t jep 60-80%
imunitet dhe zgjat 3-6 muaj.
• Trajtimi perfshin: infuzion I shpjete dhe ne sasi te medha te isotonic saline me bikarbomat
isotonic sodium. Terapia me antibiotik redukton nevojen e rihidratimit. Trajtim tjere nqs
keto simptoma nuk largohen eshte dhe tetraciklina.
• Vezhgojme tensionin & infuzionin IV.
• Vrojtojme venat, degjojme mushkrite.
• Kujdesemi per higjenen e duarve.
Veshim kostum e doreza kur marrim mostrt e urines.

ETHET TIFOIDE(ENTERIKE)- inf. I disa sistemeve ku haset me shume ne zonat e varfera.

Shkaktohet nga :Salmonela typhi
Vleresimi inf.: Klinika: Java e 1- temperature, mialgji, dobesi, dhimbje koke, puls I ngadalte. Java 2-
temperature 40•c, ethe, djersitje, dobesi, perηaritje, dhimbje barku, mufatje, diarre, kapsllek, kolle,
splenomegali. Java 3- temperature lart e qendruehsme, shtim I lodhjes, I dobesise, humbje peshe,
puls I dobet, konjuktivit, fryrje barku, diarre, apati, konfuzion psikoze. Java e4- permiresim I ngadalte
I GI, dhe I gjendjes mendore; simptomat sherohen por pacienti behet mbartes kronik.
Nderhyrjet inf.: Trajtimi – me antibiotik, terapi mbeshtesetse, terapu kirurgjikale.

94
• Merren masat e parandalimit te kontaktit.
• Raportohen te gjitha rastet me ethe tifoide.
• Vrojtojme per shenja te perforacionit te zorreve
• Administrohet mjekimi sipas porosise se mjekut e shikohet per efekte anesore.
• Tregojme kujdes per lekuren dhe gojen.
• Informohet pacienti mbi infeksionin.
• I themi pacientit te perdori tekniken e duhur te larjes se duarve.

DIZANTERIA- Nderhyrjet inf.:

• Ndjekim masat paraprake standarte
• Merret kultura e jashteqitjes.
• Keshillojme marrjen e lengjeve orale dhe IV.
• Japim mjekin dhe shikojme per efekte anesore
• Vleresojme shenjat e dehidratimit
• Mesojme pacientin per infeksionin, ca eshte, shkaku,trajtimi, parandalimi
• I mesojme tekniken e duhur te larjes se duarve

MIOKARDITET-Vleresimi inf.: sigurojme te dhena ne lidhje me moshen, seksin, origjinen,

historite familjare.
• Infermieri dokumenton sλmundjet kryesore.
• Merr info per dieten ushqimore.
• Merr info per historine sociale te pacientit
Diagnozat inf.:
• Dhimbje e lidhur me disbalancen midis nevojes dhe mbeshtetjes per oksigjen.
• Paaftesi per kryerjen e aktiviteteve
• Pamundesi per tu pershtatur, lidhur me semundjen
• Ulje e punes se zemres lidhur me disritmin dhe disfunxipnin r ventrikulit.
• Frike nga vdekja
• Ndryshime te aktivitetit sexual
• Pamundesi per t eke izur e lidhur me friken e dhimbjes
Nderhyrjet inf.:
• Lehtesimi I dhimbjes- eleminohet diskonforti I kraharorit nepermjet: zvogelimit te kerkesave
te miokardit per O2 dhe rritja r mbeshtetjes se miokardit per O2.
• Japim O2 me kanule nazale
• Sigurojme nje mjedis sa me te qete
• Vleresojme dhimbjen torakale
• Shikojme shenjag vitale
• Japim medikamentet sipas urdherit te mjekut.
Rehabilitimi kardiak eshte nje sere aktivitetesh qe kryhen per ti ardhur ne ndihme te semurit qe te
siguroj nje jete aktive dhe te kete mudesi ti pergjigjet rritjes se aktivitetit dhe streseve. Ka 3 faza :
Faza 1- fillon me semundjen perfundon me largimin nga spitali- Inkurajohet pushim por me disa
levizje te kufizuara.
Faza 2-fillon pas largimit mga spiali e perfundon me koncaleshencen ne shtepi- aktiviteti rritet ne
menyre progresive. Infermieri vlereson rrahjet e zemres, presionin e gjakut, nivelin e lodhjes,
ankthit.
Faza 3-vazhdimi I trajtimit

SIFILIZI-Inf. Kronik, infektiv, STI.

Vleresimi inf.: kontakt sexual I pambrojtur. Klinika- chancre ne anus, organe gjenitale, gishta gjuhe,
bajame, qepalla, qafen e mitres. Keto fillojme si papula e pastaj gerryhen. Kane ane te fort ate
ngritura. Sherohen mbas 3-6 javesh. Klinika ne fazen sekondare: dhimbje koke , te perziera, vjellje,

95
pafuqi, fyt I pezmatiar, pafuqi, papula, pucrra me qelb, nodula, makula, alopecia, thonje te brishte
me njolla.
Sifilizi I vone ka 3 nenfaza: neurosifilizi-dhimbje koke,marranendje, paghumesi, hemiplegji,
pareze,alterim inktelekti, paranoje, iluzione, halucinacione, ataxi, e folur e paqarte.
Sifilizi I vone benjinj- sifiloma, qe prekin kockat e shfaqen ne cdo organ.
Sifilizi kardiovaskular-hipoxi, kongjestion pulmonar.
Nderhyrjet inf.:
• Ndjekim masat paraprake standarte.
• Kontrollojm ndjeshmetine ndaj ilaceve,per komplikime
• Raportojme te te gjitha rastet me te sifiliz.
• Keshillojme pacientin ne lidhje me mjekimin, dozen, efektet anesore, trajtimi.

CHANCROID-IST, e trajtueshme.
Vleresimi inf.: Inkubimi: 3-5 dite. Klinika- papul mbi penis, kofdha e brendshme, anus, vulv ,vagin,
cerviks, gjuhe, buze, gjoks, kerthiz; kjo ulcerohet, rrjedh gjak, prodhon qelb.
Nderhyrjet Inf.:
• Sigurohemi qe pacienti nuk eshte alrgjik ndaj ilaceve
• I themi pacientit qe te mos aplikoj locion,vajra afer vendodhjes gjenitale.
• I themi most e kete kontakte sexuale derisa te sherohet .

CHLAMIDIA TRACHOMATIS- shkaktohet nga c.trachomatis.

Nderhyrjet inf.:
• Sigurohemi qe pacienti nuk esht alergjik & e kupton mjekimin e dhene
• Raportojme te gjitha rastet me klamidia
• Kontrollojmr te porsalindurin mga nena e infektuar per shenja te klamidias
• Theksojme rendesine e mjekimit me antibiotike
• Ndjekim masa te perpiketa per higjenen
• Per te parandaliar riinfektimin I themi qe te mos kryeje mardhenie derisa te kurohet
plotesisht

GONORREA- IST
Nderhyrjet inf.:
• Perdorim masa paraprake per kryerjen e testeve laboratorike
• Raportojme te gjutha rastet tek autoritrtet
• Keshillojme qe te marrin antibiotiket sipas urdhrit te mjekut
• Pacientet e prekur duhet te informojne partneret e tyre sexual rreth infdxionit
• Te shmangen kontaktet sexuale
• Te perdoren prezevative

INFEXIONET URINARE
Nderhyrjet inf.:
• Infermieri duhet ti shpjegoje pacientit rregullat higjeno sanitare lokale.
• Infermieri duhet te njohe crregullimet e urinimit , rregullat e marrjes se duhur te urines,
kateteret urinar, t edije te beje kateterizimin urinar ne menyren e duhur aseptike.
• Te pergatise pacientin per ekzaminime te ndryshme
• Te njohe mire antibiotiket dhe t edije perdorimin e tyre

ENTEROBIASIS- semundja e zorreve e shkaktuar nga nje krimb I vogel I bardhe.

Klinika: prurit perianal intens, krimb, veze ne rrobat e brendshme, ose tek thonjte, dhimbje barku,
humbje peshe.
Nderhyrjet inf.:

96
• Martja e ilaceve sipas urdherit te mjekut(pirantel, bendozal)
• Sigurohemi qe pacienti nuk esht sensitiv ndaj aspirines
• Raportojme te gjitha rastet
• Praktikojme dhe rekomandojme nje higjene te mire te duarve

FILLIAROSIS-infexion parazitar
Vleresimi inf.: pacientet me filiarosis limfatik nuk kane simptoma ose ankohen per temperature,
edeme, ngurtesim. Filiarosis ne s.pulmonar shkakton kolle, dispne, anorexi, glaukom
Nderhyrjet inf.:
• Keshillojme pacientet se di t menaxhoj situaten ne raat komplikimesh
• I themi qe te kujdesen shume per lekuren
• Te marrin ilacet sipas urdhrit te mjekut
• Te bejne ushtrime
• Monitorohet ritmi i pulsit
• I vendosim O2
• Shikojme mjekimin e dhene
• Te shmanget pickimi I mushkonjave

STRONGYLOIDIASIS-eshte nje infeksion intestinal parazitik i shkaktuar nga strongyloides stercoralis.

Nderhyrjet infermierore:
Klinika: Disa pacient nuk shfaqin simptoma por shume prej tyre zhvillohet nje ekzanteme eritemike
me njolla dhe papula ne vendin e depertimit ku verehet enjtje qe mund te ngaterohen me pickimin e
nje insekti. Kur larva migron ne mushkeri zhvillohen shenja pulmonare ku perfshihen hemorragji te
pakte dhe pneumoni infeksioni intestinal shkakton diarre te shpeshte.

Nderhyrjet infermierore:
-Qellimi i trajtimit eshte eleminimi i larves me nje antihelminitic prsh sstromectol.
Pacienti duhet te kete nevoje per te zevendesuar proteinat tranzfuzion gjaku dhe zevendesim te
fluideve

Kujdesjet perfshijne :
-Marrim masa per parandalimin e infeksionit .
-Rregjistrohen marrjet dhe daljet
-I ndryshohet vendet te semurit her pas here,inkurajohet te kollitet dhe i japim oksigjen.
-Informojme te semurin per infeksion
-Kontrollojme mjekimin duke perfshire dozat dhe efektet anesore
-Shenjat dhe komplikimet e semundjes .

INFEKSIONI I SHIRITIT
Vlersimi infermieror
Klinika : gromesira , uri ,humbje peshe ,neveri,shtim oreksi, dalje e krimbit nepermjet anusit.
Nderhyrjet infermierore : Marrim historikun e plote te te semurit.
Parandalohet infektimi i personave te tjere.
Informojme te semurin mbi infeksionin.
Diskutojme ne lidhje me dozen , perdorimin dhe efektet anesore.
Theksohet nevoja e analizave pas mjekimit.

97
Infermieristika pediatrike 2

APNEA NE FOSHNJERI Diagnoza :

• modeli I pa efektshem I freymemarrjes lidhuer me periudhat e apneas.

• Ankthi I prinderve lidhur me rastin e kercenimit te jetes

• Njohuri I paket ne lidhje me kontrollin e paket ne shtepi

Nderhyrja inf :

• Mbajtja e modelit te frymemarrjes – duhet te pergatitemi per shtrimin e foshnjes dhe te

pergatitemi per te mbajtur te gjitha pajisjet gati per perdorim perfshire ktu monitor per apnean

Duhet te bejme kontroll te vazhdueshem kardiak.

Duhet te zgjedim nje dhome te qete per te reduktuar sa me shum stimulimet e sensorve.

Kontrollojme vazhdimisht frymemarrjen vezhgojme per shenja toksikimi, puls aplikal I larte, te vjella
dhe acarim.

Vazhdohet me aktivitetet normale te foshnjes kur eshte e mundur si psh luajme me

te , vazhdon me gjumin dhe ushqyerjen normale.

• Ulja e ankthit- nxisin prinderit te vazhdojne te marrin pjese ne kujdesin e foshnjes

edhe kur eshte I shtruar ne spital.

Qartesojne keqinterpretimet ne lidhje me semundjen

Lejojme clirimin e ndjenjave dhe shqetesimeve

Ne rast konflikti apo pergjigje te keqinterpretuar te familjes nderhym ose referohem diku tjtr.

Perdorim udhezime ne pergatitje e prinderve per reagime emocionale ndaj kontrollit si : rritja e
ankthit dhe tensionit , shqetesim I vazhdueshem per alarmin , lodhje fizike ,barre emocionale dhe
financiare shqetesim per humbje ne peshe te femijes.

• Rritja e besimit gjate kontrollit ne shtepi- ju tegojme si punon dhe si kontrollohet monitori,
mesojme prinderve se cilat jane elektrodat e duhura edhe vendosja e rripit si dhe kujdesi ndaj
lekures pamja e munitorit te jete sa me qarte, vendosim prizzen direct dhe jo me zgjatues , foshnja e
monitoruar sduhet te ndaj krevatin me person tjtr, pershkruajme si rregjistrohet apnea dhe kur
eshte eshte e nevojshme te raportohet tek kujdestari shendetsor, theksojme se pergjegjsia duhet te
ndahet me pjestaret e familjes shmangni udhetimete ne distance te gjata me foshnjen , theksoni
aspektet e shendetshme te foshnjes , nxisni prinderit te kene me shume kujdes.

98
PARALIZA CEREBRALE Diagnoza:

• Levizja fizike e demtuar qe lidhet me funksionin neuromuscular te demtuar/

• Zhvillimi dhe rrrtja e vonuar dhe perhapja e crregullimeve

• Proceset familiar te nderprera per shkak te crregullimit , si dhe roli I shqetesimit per

te ardhmen e pasigurt

• Rreziku per demtimin , demtim I lidhur me pamjaftueshmerine ne aktivitetin

motorik

Nderhyrha inf :

• Rritja e levizjes dhe ulja e deformimit- mesojme prinderit te kryejne ushtrimet e duhura nen
drejtimin e nje terapisti fizik

perdorim shina mbajtese per te lehtesuar kontrollin e muskujve dhe eprmiresimin e funksionit te
trupit kontrolloni nese lekura eshte e skuqur ka acarime dhe qarja te lekures apo shenja te vendosjes
se gabuar te shinave.

Nxisim veshjen vete duke perdorur veshje te gjera. Ushqejme trupin sic duhet qe te parandalojme
kontaksionet mundjesojme periudha te duhura te pushimit , shmagim ngjarjet me shume emocion
para gjumit ose pushimit, tregojme prinderve per efektet anesore te mjekimeve dhe si ti japin
mjekimet sipas recetes.

• permiresimi I rritjes dhe zhvillimit – vleresojme nivelin e zhvillimit te femijes dhe me pas
ndihmojme per detyrat e pershtatshme per moshen

vazhdojme me kujdesin ne shtepi, kujdesin gjate dites , qendrat e terapise ne spital, mbajme nje
histori te datejuar ne lidhje me rutinen e zakonshme te femijes, perfshijme ne plan udhezimet si
ushqyerjen , gjumin, terapi fizike, lojen , menyra te tjera per te nxitur rritjen dhe zhvillimin ,
mjekimet, nevojat psikosociale, novojat familjare, vleresimi , trajtimi I dhimbjes.

I shebejme femijes vtm ne fillim dhe me paas e nxisim qe te haje m e femojet e tjere. Mos te
ushqejme femijen nese eshte I lodhur.

Te kemi kujdes per deficite ne shqisa qe vonojen zhvillimin dhe mund te korigjohen si degjimi , e
folura, pamundesia per te kapur objekte etj.

• Forcimi I proceseve ne familje – vleresojme bashkepunimin ne familje dhe mundesojme nje

udhezues ne lidhje me mbeshtetjen emocionale dhe kontakt me punionjesin social .

Vleresojme barren e kujdesterit si dhe nese ka mjete te nevojshme .

Nxisim prinderit te gjejne kohe edhe per femijet e tjere. Ndihmojme prinderit ne

kujdesjen e femijeve te tjere.

• Mbrojtja e femijes nga demtimi- vlersojme nevojat e femijes per masat e sigurisesic

jane makinerite e ndryshme helmetat e sigurise ose parandalimi I krizave . Ndyshojme shpesh
pozicionin e femijes , perdorim karrike me rrota, dhe mjetet e ecjes ose qendjrimit per te prandaluar
ndemtimin e lekures , kontrollojme cdo dite lekuren .

99
• Keshilla per kujdesin ne shtepi dhe komunitetin- vleresojme ambeintin e shtepise per siguri
shkallet duhet te kene mbajtese dhe rrugicat duhet te jene te hapura per

te ecur me pajisjet ndihmese . kontrollojme pajisjen dhe nese eshte e novojshme per ti ndryshuar.

AUTIZMI

Diagnoza :

Femija te arrije te komukoje nevojat e veta duke perdorurfjale te theshta dhe konkrerte ose shenja
per nevojat qe ka.

Kontrollimi I shperthimeve emocionale si dhe tendence me e paket perkundrejt dhunes apo sjelljeve
vetshkaterruese

Shprehja e shqetesimeve te prindreve ndaj situates se femijes

Nderhyrja inf :

Komunikimi I demtuar jonormal I lidhur me crregullimin e stimujve-

Kur komunikojme me femijen duhet te flasim fjali qe permbajne 1 deri ne 3 fjale. I themi femijes ten
a shikoje nderkoh qe flasim dhe vezhgojme me vemendje levizjet e trupit te tij per shkak te
mungeses se artikulimit te femijes gjuha e trupit te tij mund te jete mjeri I vetem per te komunikuar .
Perdorim rritme muzike dhe levizje per te nxitur komunikimin detisa femija te kuptoje gjuhen. Kur
komunikojmd=e me femijen ndjajme realitetin nga fantasia me term ate thjeshte dhe te qarte.
Prekim dhe mbajme ne kreh femijen por aq se te jete e tolerueshme .

Rrezik per episode dhune te drejtuara nga vetja apo te tjeret lidhur me qendrimin ne spital

Sigurojme nje mjedis te strukturuar si edhe rutina sa te me shumta gjate qendrimit te tij ne spital.
Femijet autik permiresohen dhe zhvillohen me mire me struktura edhe rutina . Kryejm nderhyrje inf
ne séance te shkurtra dhe shpeshta nese eshte e nevojshme ja shpjegojme procedure prinderve.
Keto séance do ti lejojne femijes te familjarizohet me infermierin dhe spitalin. Perdotim rripa
kufizues gjate procedurave ath kur eshte e nevojshme. Perdorim teknika te pershtatshme per
modifikimin e sjelljes . denojme femijet per sjellje negative, duke ndihmuar femijen te ndryshoje
sjelljet e dhunshme. Kur femija sillet ne menyre aggressive e pyesim nese do te thote dicka apo
eshte thjeshte nje rritje e stresit e ardhur nga nevoja per te komunikuar dicka.

Rrezik per paaftesi te prinderve per tu kujdesur per shkak te crregullimit

Motivojme prinderit te te shprehi ndjenjat edhe shqetesimet e tyre, qe te perballen me mire me

rritjen e femijes autik. Referojme prinderit drejt nje grupi mbeshtjetjeje te femijeve autik si dhe nje
shkolle te specializuar e cila do te siguron te nj mjedis te strukturuar per kryerjen e terapise s
emodifikimit te sjelljeve.

SINDROMA DOWN

Diagnoza;

Permisimin dhe plotesimin e nevojave fizike dhe medore Keta pacient nuk kane nje trajtim te caktuar

100
Nderhyrja inf :

- Observohet për deformime të lindura të zemrës.

- Kontrolloni për ndryshim të ngjyrës , pulsit dhe ritmit të frymëmarrjes në qetësi dhe nën stres .

- Kontrolloni për kollë apo të vjella sidomos gjatë të ushqyerit .

- Refluksi i sistemit gastrointestinal apo derdhja e materialit nga ezofagu në trake , mund të
shkaktojë përkulje të trupit gjatë ushqyerjes , mosfitim peshe , probleme me frymëmarrjen , alergji
dhe astma me simptoma të theksuara , pneumoni dhe aspirim .

- Kontrolloni për humbje në peshë , rënie të flokëve ,ndryshime të zërit , dhe depresion.

- Kontrolloni për shenja të problemeve me shikimin sic mund të jenë lëvizja e shpejtë e kokës apo
ndjeshmeri e dobët vizive .

- Vlerësoni kuriozitetin dhe përgjigjen ndaj tingujve .

- Kanale të ngushta të veshit si dhe mangësi të vogla imunitare mund të shkaktojnë infeksione
kronike të veshit të mesëm .

- Vezhgoni për dobësi , kontroll të dobët të kokës , funksione të dobëta orale . Fëmija duhet të
vendoset me abdomen në mënyrë periodike ndërsa monitorohet për mbytje e mundshme ( nga
mugesa e ajrit ) .

- Terapia fizike e aktivitetit dhe e të folurit . Pajsjet përshtatëse japin një mbështetje të shtuar kokës
dhe qafës ndërsa po e rregulloni të sapolindurin .

- Vlerësoni dhe kontrolloni lëvizjet e pakontrolluara të kokës ; mangësi e lartë e lëvizjeve , çalim , apo
refuzim për të ecur , dobësi të krahëve dhe këmbëve .

- Nëse egziston , pjemarrja në sporte kontakti dhe gjimnastikë nuk është e rekomanduar . Në rastet
më të rënda kirurgjia përdoret që të stabilizohet kolona vertebrale .

MENINGITI

Diagnoza:

Eleminimi I zhvillimit te shenjave te ICP

Ruajtja nga demtimet e konvulsioneve

Te arrijme ruajtjen e temp trupore me pak se 37.8 C

Nderhyrja inf:

Perfuzion I ndryshuar I cipes cerebrale I lidhur me rritje te ICP

Kontrollojme gjendjen neurologjike te femijes cdo 2deri ne 4 ore . kontrrollet e shpeshte

neurologjike vendosin bazen per shenjat e hershme ten je ICP te larte. Kontrrollojme sasine e
ushqimeve qe merr femija dhe ate qe nxjerrne cdo turn. Konrollojme shenjat e femujes cdo 2-4 ore ,
kontrollojme te qarat e femijes.

Rrezik te demtimeve per shkak te konvulsioneve

101
Marrim masa kunder konvulsioneve keto masa do te ndihmojne ne parandalimin e renies ,
dentimeve ne koke, mbytjeve dhe vdekjeve. Perdorim anticonvulsant sic rekomandohet nga mjeku,
gjate konvulsioneve marrim masa si : ndihmojme femijen te shtrihet me kurriz ne shtrat ose n
edysheme, mos u perpiqni ta kufizoni femijen por qendroni afer tij . kifizimi apo levizja e sforcuar e
femijes mund te shkaktohje demtime. Ms u oerpiqni te vendosni asgje afer gojes se femijes.
Kontrolloni gjendjen e frymemarrjes se femijes vezhgoni cdo levizje te trupit dhe konvulsioneve

Hipertermia e lidhuer me infeksionin

Kontrollo temp e femijes cdo 2 deri 4 ore

Perdor antipiretiket sic rekomandohet nga mjeku

Perdorni antimicrobial te cilet luftojne infeksionin e fshehur

Ruani nje ambient te fresket per te ulur temp

Perdorni banjot me uje te vaket te cilat ftohin sip te trupit me ane te konduksionit

Mungesa e dijeve e lidhur me trajtimin ne shtepi

Tregojme prinderve dhe femijeve per menyren se si dhe kur perdorim mjekimet duke perfshire
detaje rreth dozes qe duhetb perdorur

Shpjegoni shenjat dhe simptomat e veshtiresise se frymemarrjes dhe infeksioneve duke perfshire
temp te larte , dispnean, takipnean , ndryshim ne ngjyren e peshtymes edhe gulcitjet

Shpjegoni rendesine e pushimit te duhur per femijen

Mesojini rendesin e te ushqyerit te duhur dhe hidratim it te duhur

KONVULSIONET DHE EPILEPSIA

Diagnoza:

Rreziku I demtimit lidhur me krizat

Frrymarrja e dobet eri ne spazmat e muskuluatures respiratore

Izolim social lidhur me ndjesite e femijes per krizen dhe frika apo keqkuptimet mga ana e publikut

Vetevlersimi ni ulet lidhur me pamundesin per te kontrolluar krizat

Nderhyrja inf;

Siguria gjate krizes

heqim lodrat e renda nga krevati

Vendosim grilat e krevatit te femijes mbani afer nje burim O2 ne dhome ne rast te veshtirsive te
frymarrjes

Gjate nje krize kontrolloni shenjat jetesore dhe vlrs gjendjen neurologjikie

Parandalimi i arrestit respirator dhe aspirimit Pastroni zonen rreth femijes , mos e kufizoni femijen,
lironi rrobat e tij dhe rreth qafes, ktheni femijen ne krahe qe peshtyma te dal nga goja, vendosni nje

102
batanije te vogel te palosur nen kok per parandalimin traumen nese fremija ka rene ne dysheme si
pasoje e krizes

Thithni sekrecionet dhe jepnin femijes O2 Mos jepnin asgje nga goja

Nxitja e shoqerizimit keshilloni femijet se femija do te rrije ne nje ambjent sa me normal Nxisnin
ndjekjen e rregullt te shkolles duke lajmeruae mesuesit per trajtimin e menjehershem ne rast krize

Nxinsi femijen te marr pjes ne oranizime dhe jasht shkolles

Femija me kriza nuk duhet te lejohet te ngjitet ne lartesi ose te notoj vetem

Forcimi i vetvlersimit Ofronin siguri dhe lavderoni prinderit dhe femijet per bashkpunimin e
kapercimit te krizes

Vezhgoni nderveprimin prind femije nese ka shenja nese ka shenja te refuzimit ose mbrojte te tepert

Keshilloni prindrit se femija ka nevoje te disiplinohet si nje femije i rritur

Perfshini femijen ne planifikimin e trajtimit te tij

Nxisni prindrit ti japin pergjegjesi gradualisht edhe per marrjen e mjekimeve

Femijet duhet te dine qe sjane anormal por qe kane nevoj per mjekime per kontrollimin e krizave

Keshilla per kujdesin shendetsor dhe komunitetin

Siguronin qe ambjenti i shtepis eshte i sigurt, sidomos aty ku femija flen dhe luan

Hiqni lodrat qe kane pjes te mprehta ose te rrezikshme te cilat bejne rrezik per femijen Sigurohuni
qe prindi te njohi llojin e krizes , emrat e mjkimeve

Mjeku duhet njoftuar menjehere nese rriten krizat ose nese shfaqen pa pritur simptomat Sigurohuni
qe prinderit dhe kujdestaret te jene te trajnuar ne ndihmen e shpejt

Edukimi i familjes dhe kujdesi shendetsore

Jepni femijes info ne lidhje me semundjen, qe nuk eshte ngjitese, qe rrall eshte e rrezikshme dhe ska
te beje me cmendurine apo prblm mendore

Pergatitni prinderit per faktin qe duhen disa muaj per uljen e dozes se mjekimit

Mesoni priderit disa faktore qe pershpejtojen nje krize

Femija duhet te mbahet ne kushte te miran fizike me imunizim rutin, kujdes mjeksor, kujdes dentar
kujdes ndaj syve, dhe duhet te trajtohet ne rast infeksioni

Ethet ose semundje te cdo lloj mund te nxis kriza tek femijet me epilepsi.

PROCESI I INFEKTIMIT TE SYRIT

Diagnoza inf;

Rrisk per infeksin lidhur me kontaktin dore-dore ose dore-objekt

Dhimbja akute dhe mosrehati te lidhura me fryrjen te indeve , inflamacion dhe ndjeshmeri ndaj
drites

103
Nderhyrjen inf;

Parandalimi i infeksionit

kryen ose meson menyren e pastrimit te rrjedhjes duke perdorur uj te ngrohte ose uj fiziologjik ne
nje cope pambuku ose garze

Meson menyrat e vetkujdesit per te parandaluar perhapjen tek te tjeret

Ndihmon dhe meson hedhjen e duhur te pikave ose te kremit

Ndihmon per marrjen e antibiotikeve nga goja ose intravenoz si jane te pershkruara Zvoglim i
pordorimit te steroideve

Minimizimi i dhimbjeve

Perdor kompresa te ngrohta ne zonen e infektuar

Sugjero ndenjen ne nje dhome te erret ose pordorimin e syzeve te erreta per pacientet qe vuajne
nga fotofobia

Perdorni analgjezik sic eshte e pershkruar

Perdor pika ose krem lubrifikues nese eshte e nevojshme

Minimizo stimulimin mjedisor

Edukimi i familjes dhe kujdesi shendetesore

Keshillimi i menyrave per te parandaluar perhapjen tek te tjerat , larja e rrobave ,nderrohen kellefi i
jastikut vazhdimish , shmang notin,etj

Keshilloni prinderit ne rast se ka indikacione te bejne nje rivlersim nga punojsit e kujdesit
shendetsore Inkurajoni berjen e vizitave rutine

Keshilloni per kapjen dhe trajtimin ne kohe te infeksioneve te sinusit , dhembeve etj Rekomando
fresikm te imunizimit duke perfshir vaksinen per femije hemofilus influenca te tipit B

PROBLEMET E LINDURA TE SYRIT

Diagnoza inf;

Crregullime te receptoreve te perceptimit e lidhur me reduktimin e mbrehtesise se shikimit apo ska

stimulim te shikimit

Crregullim te imazhit te trupi me nevojen per syze ose fashe

Rrisk per lendimin e lidhur me reduktimin e mbrehtesise se shikimit dhe modifikim i thellessie se
perceptimit

Vonese ne rritje dhe zhvillim e lidhur me stimulimin e ndryshimit te shikit dhw mumdesohte me
sjelljen shum mbrojtese e prinderve

Nderhyrje inf:

Minizimi i humbjes se shkimit

104
Kryejm indetifikimin e prblm te mprehtesise se shikimit dhe inkurajojm trajtimin e shpejt per te
minaimizuar demet e pariparueshme te funksioneve ,gjthsh duhet te bejme nje ekzaminim te sakt
dhe korrekt.

Femijet duhet te analizohen gjthsh dhe per strabizem

Inkurajo dhe ndihmo prindrit per te pasur lentet e duhura te femijes

Keshillojm prinderit ti permbahen planit te trajtimit pas operacionit

Inkurajom prinderit duke trg histori te tjera te ngjashme qe kane arritur zhvillim maksimal te femijes

U kujtjm prinderve qe femija ka te drejte te arsimohet

Ndihmojm prinderit me burime te tjera si ndihme financiare ,arsim i vecant.

Minimizim i shqetesimeve per imazhin trupor

Inkurajojm prinderit te normalizimi se sa te kujdesi i tepert i femijes Nxisim pranimin e pamjes se

jashtme dhe theksojm aspektet e trajtimit Vendosim pritshmerite e aftesis se femijes ne vend te
pamundesis . Bejme qe jeta e femijes te jet sa me normale

Parandalimi i demtimit

Familja duhet te trg kujdes per sigurine ne shtepi ne shkolle dhe ne komunitet Sugjerojm perdorimin
e syzeve me polikarbonat dhe te jene rezistente

Familjaret duhet te rregullojn sa me lirshem mobiljet dhe ne rast ndryshimesh duhet te lajmeroj
femijen

Udhezojm femijen per pordorimin e nje shkopi ndihmues

Mesoni sigurine ne trafik dhe masat e sigurise personale

Orjentojm femijet me shikim te demtuar drejt ambientit qe kerkojne Vendosim grila mbrojtese ne
krevat per te parandaluar renien

Rritja dhe zhvillimi normal

Nxisim prinderit tu ofrojen femijeve mundesi ne aktivizimin e shqisave si lodrat, lojrat me objekte,
tinguj te ndryshme, aroma ne mjedis.

Lejojm femijen te kryej aktivitete ne menyre sa me te pavarur

Edukimi familjar dhe kujdesi shendetsore [mesimet postoperative]

Pacienti dhe prinderit duhet te mesojn si te lajne duart para se te vendosin mjekimin ne sy sidomos
te pikave ne sy

Mesoni perdorimin e mjekimeve dhe vendosjen se mburojes ne sy per te parandaluar demtimin pas
operacionit

Mesojm kufizimin e aktiviteteve pas operacionit te glaukomes

Mund te jete i nevojshem regjim shtrati

Femijet me te medhenj zduhet te marrin pjese ne sporte konkurruese ose kontakti per 2 jave

105
Pas korigjimit te strabizmit ndalohen per 2-4 jave aktivitetet sportet dhe noti

Nxisim sjelljet qe ulin rrezikun e demtimeve te qepjeve nga presioni i rritur intraokular Parandalojm
vjelljen, te qarat, nxisim terapine intensive te mbylljes si dhe nperdorimin e

syzeve dhe lenteve te kontaktit nxisim prinderit te pastrojne koret osje rrjedhjet ne sy me uje te
ngrohte

Duhet te perdoren copa te vecanta larjeje per secilin sy dhe per secilin femij

Mund te perdoret pambuk i lagur

Keshillojm vazhdimin e vuizitave tek mjeku per te pare nese ka shenja inflamacioni, enjtje,
skuqje,kullim dhe rritje temp, dhimbje

PROBLEMET FUNKSIONALE TE SYRIT

Diagnoza inf;

Crregullim te sensoreve te perceptimit qe lidhen me dobesine e mprehtesise se shikimit dhe me

pamundesine per te pare me njerin sy

Risk per lendim e lidhur me dobesimin e mprehtesise se shikimit apo mungeses e perceptimit te thell

Nivel i ulet dhe kronik i vetevlersimit qe lidhet me performancen e ulet te shkaktuar nga shikimi i
dobet

Nderhyrja inf;

Minimizimi i efekteve nga dobesimi i senesoreve

Inkurajojm perdorimin e vazhdushem te lenteve korrektuese sic eshte ne recet

Mesoj prinderit menyra per te ndihmuar femijet ne zhvillimin e aftesive per te interpretuar
informacionin permes shqisave te degjimit eres dhe prekjes orjentojm femijen te perceptoj timgujt ,

perdorim te prekjes ose te gjuhes per te shprehur emocionet me miren ,

bejm qe femija te praktikoj ritregimin e historive ,

i shpjegojm femijes se shtruar per tingujt qe nuk eshte familjarizuar

Parandalimi i lendimit

Rekomandohet perdorimi i xhamave qe sthyhet me skelet feksibel

Rekomandohet mbrojtja rutine e syrit sps mund te ndodhe nje traum e papritur ne sy Sugjerojm
mbrojtje shtes sic jane syzet me xham te trash

Orjentojm femijen e shtruar ne spital drejt dhomes se tyre dhe ndihmojm kur hecin

Nxitja e ndjesise pozitive te vetevlersimit

Japim mundesine femijes te zhvilloj aktivitetin e zakonshem

Nxisim nderveprim me femijet qe shohimn per te ulur njetsin e izolimit

106
Nxisim femijen te diskutoje per ndjesite e tij

Nxisim pavarsine dhe autonomine e femijes si veshja, ushqyerja,perdorimi mi tualetit Ndihmojm

familjaret me mekanizmat per te rritur qendrueshmeri ne familje

Keshilla per kujdesin shendetesor dhe komunitetin

Kntrollojm ambjentin nese eshte i sigurt dhe bejme ndryshimet e duhura per te parandaluar
demtimet

Ndihmojme familjen me burime financiare dhe shoqerore

Siguroni qe familja po merr burimet e duhura te edukimit

Edukim ne familje dhe kujdesi shendetsore

mesojm rendesin e venies se lenteve dhe kujdesit ndaj tyre

Familjet e femijeve te verber mund ti referohen komunitetit qe meson femijet me aftesi te vecanta .

MOSFUNKSIONIMI I TUBIT TE EUSTAKUT

OTITI MEDIA KRONIK

Diagnoza inf;

Dhimbje akute lidhur me rritjen e presionit ne veshin e mesem

Komunikimi verbal i demtuar i shkaktuar nga humbje te pjesshme te degjimit

Nderhyrja inf;

Minimizimi i parehatise

Mesoni prinderit si te japin antibiotike Jepnin udhezime, doza e skate ,orari, ruajtja e duhur dhe
hedhja e medikamenteve te paperdorur, rendesia e dhenies se te gjitha dozave , efektet anesore

Jepni acetaminofen per dhimbje dhe per ethe

Vini kompresa te ngrohta te veshi i jashtem

Jepni pika analgjezik per veshin por jo ne rast kur kem shpim te membranes timpanike Keshillojm
ngritjen e kokes per te lehtesuar kullimin e lengut nga veshi i mesem ne faring Mesojm femijet e
rritur tr stimulojne hapjen e tubave te eustakut duke presuar ajer nga brenda ose duke kryer
menyren ‘valsalva’

Lehtesimi i komunikimit verbal

Vleresoni degjimin te foluren rregullisht

Prinderit te rapojtojne menjehere nese ka shenja te veshtirsise ne degjim pse ne vonesa ne te folur

Drejtohuni te specialisti per vlersimin dhe trajtimin e duhur

Kujdesi shendetesore dhe edukimi i familjes Vendosim femijet te ushqehen me shishe ose te
ushqehen vete ne pozicion ulur .

107
Femija te mbahet larg tymit te duhanit .

Meson rendesine e marrrjes se antimbiotikeve ne orarin dhe ne kohen e caktuar .

Meson te gjithe pronderit per ndryshime mes infeksioneve bakteriale dhe atyre virale duke
nenvizuar se perdotimi i antibiotikeve kundra infeksioneve virale kontribon ne rritjen e rezistence se
bakterev e.

OTITI I JASHTEM

Diagnoza :

Dhimbja akute eshte lidhur me inflamacionin dhe rrjedhjet.

Nderhyrja ;

Qetesimi i dhimbjes – kryen hedhjen e pikave ose ua meson prinderve ashtu sic eshte mesuar.
Vendosim femijen ne krahe hedhim pikat me kujdes per te mos kontaminuar pajisjen. Per te pasur
nje penetrine te mire te medikamentit brenda kanalit te veshit , e

mbajne femijen ne pozicion per 5 min. Nese eshte e rekomanduar administron analgjezik sic eshte
ibubrofeni dhe acetaminofeni.

Per te hequr ndjesine e keqe sugjerojme perdorimin e kompresave me uje te ngrohte ose te ftohte.
Per te qetesuar acarimin pastrohet vazhdimisht nga rrjedhjet zona e hapur e kanalit te jashtem .

Edukimimi familjare dhe kujdesi mjeksore – mesoj higjenes e duhur per veshin , asgje nk futet ne
vesh per ta pastruar ose kruajtur, zona e pejses se jashtme pastrohet vtm me peshqir, thahet uji ne
vesh duke vendosur femijen ne krahe dhe duke terhequr llapen e veshit poshte dhe perjashta.

Nese eshte e nevojshme tregoi se si te vendosim mire tapat e veshve. Nese eshte epershkruar tregoi
perdorimin e zakondshem te lengut te acidit acetik pas aktiviteteve ne uje.

PROBLEMET FUNKSIIONALE TE DEGJIMIT

Diagnoza

Crregullimi i sensorve te perceptimit qe lidhen me aftesine e limituar te degjimit .

Dobsimi i komunikimit verbal qe lidhet me paaftesine per te degjuar e imituar tingujt e te folurit.

Rrisk per tu lenduar e lidhur me paaftesine per te degjuar tingujt e pengesave te rrezikshme.
Vetvleresim kronik i ulet i lidhur me veshtiresite sociale dhe mesimit

Nderhyrja inf :

Minimizimi i efekteve te humbjes se degjimit – perdor shenjat e duhura te shprehive faciale dhe
sigurohu qe femija te shikoje qarte fytyren tuaj gjate komunikimit, afrohu dhe preke femijen ne
shpatull per ti terhequer vemendjen .

Ndihmo femijen qe te perdore ndihmen ne degjim sipas udhezimeve .

Promovo kominikimin efektiv – percakto metodat e zakondshme te komunikimit , aftesia per te

shkruar, perdorimin e shenjave verbale, leximin e buzeve.

Kur eshte e nevojshme merr nje perkthyes per femijes qe te kuptojne permes gjuhes se shenjave.

108
Komunikimi eshte i rendesishem sidomos kur trajtojme nje femije te abuzuar. Ndihmojme prinderit
e femijes per ta stimuluar dhe komunikuar me te .

Mesoj te perdorin gjestet , mimiken , komunikimin joverbal , te zhvillojne aftesi per te vazhguar
sjelljet.

Parandalimi i lendimit – keshilloni prinderit qe pajisjet e sigurise nes htepi te kene sistem alarmi
vizual ose te prekshem.

Inkurajo perdorimin e ndjesiove te tjr per te kompesiar aftesine e degjimit.

Femija sduhet lene vetem ne nje ambient familjar pa komunikimin e domosdoshem. Femijet e
shtruar ne spital mbahen ne vezhgim te shpeshte dhe te afert.

Rritje te vetvleresimit- Informo familjen per te drejtat e femijeve per edukimin publik. Inkurajo
ndeveprimin me femijet qe degjojn apo edhe qe nk degjojn.

Inkurajo zoterimin e etapave te zhvillimit dhe te aftesise permes aktiviteteve dhe lojrave. Ndihmo
prinderit te kuptojne qe femija mund te mos e shprehe ankthin dhe te reagoje keq. Mosojini te jene
kembengules ne perdorimin e disiplines dhe ten japin rruge alternative per te terhequr vemendjen e
femijes e per te larguar stresin .

Lavderojeni femijen per realizimni dhe perpjekjet.

Edukimi i familjes dhe kujdesi ndaj shendetit-Ikorajo familjen te mesojne gjuhen e shenjave dhe
metotave te tjera te komunikimit.

Keshillo ne kujdsin ndaj pastrimit e duhur te veshit dhe degjimit .

Inkurajo terheqjen e vemendjes dhe nevojat e kujdesit shendetsotr nsi vaksinimi dhe vizitat
mjeksore

CELIAKIA

Diagnoza inf;

Ushqyerje e pa balancuar

Rreziku per infeksion lidhur men kequshqyerjen dhe anemine

Roli i keq i prinderit ne rritjen lidhur me paaftesine per te kontrolluar problematikat e femijes

Nderhyrja inf;

Ushqyerja e duhur dhe kufizimet e dietes

Diet e pasur me proteina, me pak yndyre, me pak laktoze dhe pa gluten

Nga dietologu duhet te marrim rekomandimet e duhura Jepni qumesht soje ose pika laktaidi gjate
kesaj periudhe qe ka intoleranc laktoze

Yndyra rritet dhe produktet e bulmetit shtohen pas 3 muajsh kur inflamacioni ka kaluar Jepni nji diet
te kufizuar grurin elbi dhe thekre

Mos e ushqeni femijen gjate trajtimit, kur eshte duke kaluar nje kriz celiake ose gjate analizes

109
Nxitni vaktet e vogla ose te shpeshta Shikoni reagimin e femijes ndaj ushqimit dhe vini re ushqimet
qe merr dhe ato qe refuzon, sjelljen pas ushqimit, karakteristikat e jashteqitjes. Dieta qe sfidon
glutenin mund te zgjas 3-4 muaj

Parandalimi i infeksionit;

keshilloni prindrit te shmangin ekspozimin e femijes nga dikush qe ka infeksion

Femija zakonisht djersit shpoesh dhe ka nje temp nen normale me ekstremitete te ftohta
Parandaloni te ftohtat dhe te dridhurat

Parandaloni infeksionet respiratore, me higjen te paster dhe poastrim te sekrecioneve Mesoni larjen
e duarve shpesh

Vlersoni ethet, kollen, acarimin dhe shenjat e tjera

Nje sjellje e mire prinderore ;

Mesoni prinderve qe te jene te pergjegjshem per sjelljen e femijeve te tyre

Shpjegoni se dieta dhe ushqimi kane ndikim direct ne sjellje

Ndihmoni prinderit te njohin te kuptojn ndryshimet ne sjellje, kur eshte i ndrojtur, kur eshte

nervoz apo i paqendrueshem .

Keshilloni prindrit te lejojn femijen te shprehi ndjenjat lirshem

Nxitni prindrit ti vendosin kufizime femijes dhe ti bejn ata antare te vertet te familjes Nxitni prindrit
te jen te durueshem dhe te ndjekin rutinen

Ndihmoni prindrit te majne nje ekuiliber mes femijes dhe antareve te tjer te familjes Keshilloi qe
femija te luaj me te tjeret nese fillon te ndjehet mire

Ndihmoni prindrit te kuptojn se pasi femija fillon te marr shpejt peshe, permisime te tjera mund te
vijn me ngadal

Edukimi familjes dhe kujdesi shendetesore ;

Mesoni prinderit per semundjen ciliake dhe si mund te kontrollohet dieta

Jepnin nji list me ushqime te kufizuara dhe ato qe duhen qe familja te filloj me njihere Mesoni
prindrit se si ti lexojn etiketat e ushqimeve dhe te indetifikojn aton qe permbajn grur elb ose theker
ne menyre qe ti shmangin

Mundesoni zevendesues per grurin, elbin dhe thekren, si psh misri, orizi ,mielli i sojes etj Theksoni
rendesine e vitaminave

Diskutoni rendesine e vazhdimin e dietes me femijes

Keshilloni prindrit qe han jasht te kontrollojn me para restorantet dhe theksoni se ushqimi duhet te
jet pa gluten

Diskutoni diskutimet ne djet me stafin e shkolles dhe prindrit e tjer

Nxitet akriviteti fizik i rregullte dhe shmangia e ushqimeve me shume kalori

110
Nxitni prindrit qe te praktikojne higjenen e mire dhe parandalimin e infeksioneve

DIARREA

Diagnoza inf;

Volumi i lengjeve eshte i pamjafrueshem lidhur me diarren dhe humbjen e lengjeve te trupit Rreziku
per infeksion dhe kalimin tek te tjeret lidhur me mungesen e higjenes

Rreziku i demtimit te lekures lidhur me acarimin nga jashqitje te shpeshta

Ushqyerja e cekuilibruar; marrin me pak se kerkesat e trupit lidhur me keq apsorbimin Ankthi dhe
frika lidhur me shtrimin ne spital dhe semundjen

Nderhyrja inf ; Rivendosja e ekuilibrit te lengjeve Kontrolloni sasin dhe nivelin e legjeve intra venoze

Nevoja per lengje bazohen ne deficitin e lengjeve, humbjet ne vazhdim dhe pesha e trupit
Parandaloni mbingopjen e sistemit qarkullues

Kontrolloni vendin ku vini gjylperen gjate terapis intravenoze nese ka ndonje rrjedhje teb pazakont
ose ndonje ifenksion .

Peshojeni femijen cdo dite per te pare nevojen oer lengje duke vleresuar edhe gjendjen e pacientit

Kontrolloni urinen dhe regjistroni sasine qe merr dhe qe nxjerr femija

Vazhdoni te beni femijen te gromesije qe te nxjerre ajrin e tepert

Nese perdoren lengje rihidratimi , vleresoni gjendjen e hidratimit cdo 2 deri 4 ore.

Parandalimim i perhapjes se infeksionit Siguroni protokollin e larjes se duarve dhe veshjes se

perparses per te gjithe njerezit qe kane kontakt me femijen

Ndiqni politikat e kujdesit ndaj pelenave

Mblidhni kampionin e jashteshqitjve per kulture para se te filloni terapine me antibiotike

Parandalimi i demtimit te lekures

Beni nderrimin e shpeshte te pelenave

Ekspozojeni ndaj ajrit dhe drites sa me shume te jete e mundur Shmangni letrat pastruese qe blihen
ne treg, perdorni vetem uj e sapun Parandaloni kruarjen ose gervishtjen e zones se acaruar

Perdorni krema mbrojtes me perberje oksid zinkun

Mbani zonen e pelenes hapur deri sa te jete ajrosur plotesisht

Marrja e ushqyesve te duhur

Pas rihidratimit , filloni nga lengje te holla , deri ne formule me te trashe dhe me pas ne diete te
rregullt

Nese ka diarre kronike kufizoni produktet e qumeshtit qe permbajne laktoze

Tek me te medhenjte perdorni miell orizi ,patate, produkte te tjera pa laktoze

111
Ndersa dieta avancon vini re te vjellat ose jashteqitjen dhe raportoni menjehere Ushqimet nga goja
nk duhet te fillojne menjhere sepse mund te kete prap diare

Ulja e ankthit dhe frikes

Mos harroni se shtrimi ne spital shkakton frike

Shume trajtime dhe procedura mund te jene te dhimbshme Jepni femijes siguri

Mbani dhe mbeshtesni femijen pa procedures

Shpjegoni sipas moshes dhe gjuhes se duhur

Shpjegoni familjes se ngercet e forta ne bark mund te jene te dhimbshme dhe duhet te kujdesen per
femijen

Per foshnjen perdorni lodra me ngjyra , per femijet perdorni libra dhe ngjitese dhe per femije me te
rritur televizorin , video , muzik etj.

Keshilla per kujdesin ne shtepi dhe ne komunitet

Foshnjet dhe femijet e vegjel ne qendrat e kujdesit ditor mund te rrezikoje me shume nga diarrea
per shkak te infeksioneve shigella , salmonela, e.coli etj

Larje e mire e duarve eshte nje mase kryesore parandaluese

Nese identifikohen agjentet infektoze duhet te raportohen menjhere sepse femijet me te medhenje
mund te jene ne rrezik nje femije me diarre qe permban gjak dhe mukus duhet te mos shkojne ne
kopesht

Nese kultura e jashteqitjeve del pozitive me e.coli ose shigella duhet raportuar menjehere tek mjeku
i familjes

Per shkak se shumica e e trajtimit te diarrese behet ne pacient qe sjane te sheruar ne spital ,
infermieret e komunitetit duhet te jene ne gjendje tu pergjigjen te gjitha pyetjeve

Edukimi i familjes dhe kujdesi shendetsore

Lani duart para se te pergatitni ushqimin

Ruani ne frigorifer pjesen qe mbetet nga formula por qe nk eshte pergatitur Qumeshti mund te
kontaminohet brenda nj ore nese lihet ne temp dhome

Shpjegojuni menyren e kalimit te infeksioneve qe qojne ne diare

Mos nxitni perdorimin e medikamenteve antiemetike dhe antidiarre te femijet sepse ,mund te
shkaktoje toksikim dhe mund te fshehin shenja dhe simptoma te semundjeve ne serioze

TE VJELLAT

Diagnoza :

ruajtjen e volumit te lengjeve

Te ruhet vlerat dhe sasite ushqyese normale

112
Prinderit te marrin udhezimet e duhura per kujdesin ne shtepi te femijes

Nderhyrja inf;

Deficit i volumit te lengjeve lidhur me te vjellat;

Kontrrolloni sasisin e lengjeve qe femija merr dhe nxjerr

Peshojeni femijen cdo dite Kontrolloni ngjyren e lekures se femijes, fontanelat, vetedijen, membrana
mukotike, zbehje, ngjyre jo e mire e lekures, kohe e zgjatur e mbushjeve te kapilareve

Kontrolloni femijen per temp sepse ajo rrit dehidratimin dhe mund te jet shenj infeksioni
Kontrrolloni nivelin e elektroliteve ne serumin e femijeve Perdorni nje solucion oral elektrolitesh sps
zevendesojn lengjet dhe elektrolitete humbura gjate te vjellave

Ruani rruge te lira per serum dhe perdoni lengje ne forme serumi, femija mund te kete nevoje per
lengje ne forme serumesh nese ai dehidrat5ohet dhe ka rrezik dehidratimi

Ushqimi i ndryshuar; me pak se kerkesat e trupit e lidhur me te vjellat

Peshojeni femijen cdo dite dhe kontrolloni me kujdes sasine e ushqimit qe merr dhe nxjerr
Konsulohuni me nji dietolog ne spital per rreth kerkesave ushqimore te femijes

Femija ka nevoj per nje planifikim dietore te caktuar per te siguruar ushqimin pavarsisht te vjellave

Mos i jepni femijes asgje nga goja deri sa te ndodhe e vjella, me pas me ngadale perdorni lengje.
Shtojini ushqime te pasura me karbohidrate dietes se femijes sic mund te jet orizi, makaronat, dhe
patatet

Mungesa e dijeve e lidhur me kujdesin ne shtepi;

Mesoni prinderve qellimin dhe perdorimin e mjekimeve duke perfshire detaje ne lidhje me
perdorimin, dozen si dhe efektet anesore

Shpjegoni per rendesine e kontrollit te vazhdushem te femijes per te kapur rastet e nauzes, te
vjellave, diarres , shtrengimeve muskulare , ritmit te crregullt te rrahjeve te zemres Mesojini
prinderve se si te menaxhojne te vjellat ne shtepi

INFEKSIONET NE TRAKTIN URINAR

Diagnoza inf;

Dobesim ne eleminimin e urines lidhur me infeksionin Dhimbje akute e lidhur me ndryshimet

inflamatore dhe ethet Ankth i lidhur me ndryshime dhe ekzpozimin ne traktin urinar

Nderhyrja inf;

Perkrahja ne eleminimin efektiv te urines;

Mban nji moster urine te paster per analizat dhe kulture , kjo urine qe mbahet eshte e acidike dhe e
koncentruar, vendosim kateterin per nji moster sa me sterile

Administron antibiotiket ashtu sic eshte pershkruar , terapia me antibiotike percaktohet nga
rezultatet e urines, ndjeshmerise, dhe nga reagimi femijes ndaj terapise

Kushtet e rehatise dhe lehtesimit simptomatik;

113
Administron analgjeziket dhe antipiretiket ashtun sic jane ne recet

Mban femijen te qetsohet ne shtrat kur eshte me ethe Inkurajon pirjen e lengjeve per te reduktuar
ethet dhe zvogelimin e perqendrimit te urines

Nese eshte e nevojshme jepet lengje nepermjet serumit

Promovon vetevlersimin;

Perforcon shpjegimin mbi kliniken e semundjes dhe terapine e saj.

I shpjegon femijes te gjithe testet diagnostikuese dhe procedurat, i jep gjithe kohen e duhur atij per
te bere pyetje dhe per tu pergjigjur

Inkurajon perballjen dhe i shpjegon cdo keqkuptim

Mban privatsin per femijet sa eshte e mundur

Pergatit femijen dhe familjen mbi rehabilitimin dhe diskuton mbi marrjen e lengjeve,
medikamenteve dhe pushimin

Edukimi familjes dhe kujdesi shendetsore

Rishqyrton terapine afat gjate me antibiotik per te parandaluar perseritjen e infeksionit te traktit
urinar

Inkurajon vazhdimin e vizitave te programuara per shkak te mundesis qe semundja mund te

perseritet

Mesohen masat parandaluese si minimizimi e perhapjes se baktereve nga zona anale dhe vaginale
tek femrat

Inkurajon pirjen e mjaftueshme te lengjeve sidomos H2O dhe shmangien e lengjeve te gazuara dhe
me kafein

GLOMERULONEFRIT AKUT

Diagnoza inf;

Rregullimi i perfuzionit normal te cilin e trg tensioni normal i gjakut Rujatja evolumit normal te
lengjeve

Permisim e siasis se ushqimeve

Rritje e tolerances ndaj aktiviteteve

Ruajtje e integritetit te lekures

Eleminimi i ankthit lidhur me gjendjen e femijes

Nderhyrje inf ;

Perfuzion i ndryshuar i indeve cerebrale i lidhur me depozitimin e ujit dhe hipernatremin Kontrrolloni
dhe rregjistroni kontrollin e gjakut cdo 1-2 ore gjate fazes akute

Perdorni masat parandaluse, mbajtja e nji mjeti per rruget orale per perthithje ne kohe , vendosni
shenja dhe tabela ne krevatin dhe deren e dhomes se femijes qe paralajmerojn

114
personelin e kujdesit shendetsore per gjendjen e femijes

Perdorni nji agjent antihipertensive te cilet perdoren pasi hipertensioni i pakontrolluar mund te
shkaktoj demtim ne veshka

Kontrolloni prodhimin e urines cdo 1-2 ore, pasi rritja e volumit mund te shkaktoje rritje te tensionit
te gjakut

Kontrolloni gjendjen neurologjike te femijes cdo 8 ore si nivelin e vedijes , refleksest dhe reagimin e
pilulave

Perdorni diuretik si hydrochlorothiazide ose furosemide te nxisin nxjerrjen e lengjeve

Tepri me volumin e lengjeve e lidhur me oligurine

Peshimi i perditshem i femijes cdo 4 ore dhe kontrolli i shpeshte siguron zbulim te hershem si dhe
nxit trajtimin e menjehershem te gjendjes se femijes

Kontrolloni femijen per edeme , masni gjersine abdominale cdo 8 ore dhe me shpejt te meshkujt

Kontrolloni femijen ne vazhdimsi per reaksione negative ndaj terapis diuretike te cilet shkaktojne
hipokalemi qe kerkon administrimin e sublementeve te potasiumit me ate te serumit Kontrolloni
dhe rregjistroni sasin e lengjeve qe merr femija, kontrollo ngjyren si dhe gravitetin specifik te urines
te femijes

Urina qe trg per munges te proteinave eshte shenj e crregullim it te funksionimit te veshkave

Ushqyerje e ndryshuar;

Marrje me pak se kerkesat e trupit si pasoje e anoreksise

Perdorni nji diet me shume karbohidrate Jepni femijes vakte te vogla dhe te shpeshta duke perfshire
ushqimet qe ai preferon te cilat do ta ndihmojn ate te haje me shume ne cdo vakt Kufizoni sasine e
sodiumit dhe proteinave qe merr femija, per shkak se sodiumi shkaton depozitimin e lengjeve.

Intoleranc ndaj aktiviteteve te lidhura me lodhjen;

Planifikoni periudha pushimi ne cdo aktivitet qe ndihmojn ne ruajtjen e energjise dhe ne te njejten
kohe do te ulin prodhimin e mbetjeve metabolike te cilat mundet ta perkeqsojne gjendjen e
veshkave

Siguroni lodra sfiduese te qeta dhe ne varsi te moshes

Bashkojini metodat e perkujdesjes se femijes per te mundesuar periudha te panderprera gjumi gjate
nates

Rrezik per demtimin e integritetit te lekures e lidhur me palevizshmerin dhe edemen ;

Perdorni nji dyshek te bute per krevatin e femijes sps ul rrezikum e degjenerimit te lekures
Ndryshoni pozicionin e femijes cdo 2 ore sps ul presionin e kapilareve si dhe permirson qaerkullimin
e gjakut duke ulutr rrezikun per degjenerim te lekures

Lajeni femijen per dit

Mbeshtetni dhe ngrini ekstremitete me edema sps ndimon ne uljen e enjtjeve

115
Ankth i lidhur me mungesen e dijeve rreth kushteve te femijes ;

Kuptoni njohurite e prinderve dhe femijes ne lidhje me kushtet e femijes dhe trajtimit qe femija
merr -Nxitni prindrit te qendrojne me femijen - Shpjegoni te gjithe procedurat te cilat ulin ankthin
nga moskuptimi dhe mungesa e dijeve Siguroni nji mbeshtetje emocionale prinderve gjate qendrimit
ne spital

Mungesa e dijeve e lidhur me trajtimin ne shtepi;

Tregojini prinderve dhe femijes per menyren se si dhe kur te perdorin mjekimet duke perfshire
detajet rreth dozes qe duhet perdorur dhe efektet negative

Sigurojini prinderve se semundja rrall here shkakton efekte afat gjata

Shpjegoni prinderve se si duhet te ruajne nji diete te ulet ne sodium dhe te kufizojen aktivitetin e
femijes deri sa mjeku te aprovoj kthimin e tij ne normalitet

Mesoni prinderve te dallojn shenjat dhe simptomat si temp, edem, dhimbje fyti, kolle, si dhe perreth
mosfunksionimit renal

Keshilloini prinderit te caktojn takime me mjekun edhe mbas sherimit te femijes, keto do te
oercaktojn nese semundja eshte zhdukur perfundimisht apo nese ka komplikacione te metejshem

SINDROMA NEFROTIKE

Diagnoza inf;

Kujdesi ndaj demtimit te lekures si edema, irritim dhe palevizshmeri Kujdesi ndaj infeksionit

Ruajtja e perfuzionit normal te lekures

Permisimi i sasis se ushqimit

Ruajtja e bilancit te lengjeve ne organizem

Nderhyrja inf;

Rrezik i demtimit te integritetit te lekures i lidhur me edemen dhe palevizshmerine Nderrojini

pozicionin femijes cdo 2 ore per parandalimin e degjenerimit te lekures Perdorni me kujdes te
pershtatshem te lekures duke perfshire banjo te perditshem me sapun te lengshem, masazhe,
nderrimi i pelenave te pista dhe rrobave

Kontrollet e shpeshta do te lejojn zbulimin e hershem si dhe nderhyrjen sa me te shpejt Mbeshtetni

ose ngrini zonat edematoze me ane te jasteqeve dhe perdorni puder per edemat

Rrisni nivelin e aktiviteteve me rritjen e edemes

Rrezik per infeksione te lidhur me uljen imunitare;

Mos lejoni asnje person me infeksion akut ti afrohet femijes

Perdorni antibiotiket Kontrolloni femijen perdit per shenja she simptoma te infeksionit si , kolle,
temp, hunde te semura, dhimbje fyti

Perfuzion i ndryshuar i lekures periferale e lidhur me hipertensionin;

116
Kontrolloni tensionin e gjakut te femijes cdo 4 ore

Perdorni masat parandaluese per konvulsionet, mbajtja e paisjes dhe aparaturave per zhbllokimin e
rrugeve orale, vendosni nji tabel me statusin e konvulsioneve te femijes ne deren e dhomes se tij,
rregjistroni cdo gjendje te konvulsioneve ne kartelen e tij Perdorni antihipertensiv per te ulur
tensionin e gjakut dhe per te ulur rrezikun e komplikacioneve si,konvulsionet, aksidentet cerebro-
vaskulare, mosfunksionim i zemres dhe dhimbjet e kokes

Ushqyerje e ndryshuar; Marrje me pak se sa kerkesa e trupit per shkak te semundjes

Jepi femijes vakte te vogla te shpeshta sps ne kete semundje zakonisht femija ka oreks te ulur

Jepnin femijes ushqimin e tij te preferuar sps ka me shume mundesi qe femija te haje me shume
ushqimin e tij te preferuar

Tepri e volumit te lengjeve e lidhur me semundjen;

Peshojeni femijen ne te njejten kohe cdo dite duke perdorur te njejten peshore dhe femija te ket te
njejtat rroba

Kontrrolloni me kujdes sasine e lengjeve qe merr dhe jep

Vendoseni femijen ne nji diet me kufizim sodiumi gjate fazes edematoze te semundjes Perdorni
diuretik

Kontrolloni femijen per uljen e grasvitetit te urines

Kontrolloni gjendjen e lekures si ndhe jepni trajtimin e nevojshem

Mungesa e dijeve e lidhur me trajtimin ne shtepi

Tregoni prinderve dhe femijes per menyren se si dhe kur te perdori mjekimet , dozen dhe efektet
negative

Te kuptuarit e rendesis e te pasurit nji regjim te rregullt kurash mund te letesoje mirkuptimin e
prinderve gjate perdorimit te trajtimit te femijes

Kuptimi i efekteve negative te mjekimit do ti nxise prinderit te kerkojn ndihme kur te jete e
nevojshme

INSUFICIENCA RENALE KRONIKE

Diagnoza inf;

Risk per lendim e lidhur me hipokalcemi dhe hiperkalemi

Risk ne zhbalancimin e volumit te lengjeve e lidhur me deshtimin renal dhe dializas Zhbalancim ne
ushqyerje, marrje me pak se kerkesa e trupit e lidhur me crregullimin ne sistemin GI , kufizime ne
diet dhe humbja e proteinave Intoleranc ne aktivitet e lidhur me lodhjen dhe anemine

Ineficient ne perballimin e lidhur me ndryshimet ne stilin e jeteses dhe imazhin trupor per shkak te
dializes

Nderhyrja inf;

Siguria

117
Mroni femijet nga efektet e uljes se nivelit te vetedijes dhe te leviznjeve te pavullnetshme duke
vendosur rrjete perreth shtratit

Kontrollon nese ka aktivitet krizash dhe mban pajisje per zhbllokimin e rrugeve te ajrit dhe pajisje
per thithje te sekrecioneve monitoron urea ne gjak, kreatininen , elektrolitet dhe nivelin e klaciumit.

Siguron nje ushqyerje adekuate siguron proteinat ne diete , mban konsultime me dietologun

Inkurajon marrjen mjaftueshem te lengjeve midis vakteve

Dekurajon pirjen e qumeshtit nese eshte rekomanduar per shkak te niveleve te larta te fosfatitit ,
natriumit dhe potasiumit qe permban

Rritja e intolerances se aktivitetit

Planifikoni aktivitete kur femja eshte i qete Nxit aktiviteteqe tolerohen nga femija Kryeni edhe
transfuzion gjaku nese nevojitet

Nxitja e bashkepunimit Femija dhe familja do te bashkepunojne ne : pasiguri me lidhjen semundje

dhe prognozen , stili i jeteses anormal qe krijohet nga dializa , barra e dializes dhe medikamenteve te
vazhdueshme , problemet e pershtatjes ne lidhje me zhvillimin e dobet, frika nga vdekja , nje
mundesi per transplantim veshkash qe mund te vere ne rrezik jeten

Edukimi i familjes dhe kujdesi shendetsor

Mesojini femijes te shmange ushqimet me shume natrium

Nxitni vizitat rutine qe keshillohen nga specialisti i veshkave dhe nga mjeku

Nxitni familjen qe te kete kujdes dentar , imunizim dhe vleresim te shendetit per te parandaluar
infeksionet , problemet me rritjen dhe semundje te renda

Mesoni familjes medikamente dhe mbeshtetni femijen qe mund te marre shume medikamente

DREPANOCITOZE

Diagnoza :

Normalizim i perfuzionit te gjakut Ruajtja e hidratimit

Largimi i shenjave te dhimbjes Largim i shenjave te infeksionit

Nderhyrje inf :

Perfuzion periferik i ndryshuar i lekures i lidhur me bllokimin e eneve te gjakut e cila vjen mbas
demtimit te RBC-ve

Nxisne pushimin ne krevat gjate fazes akute te semundjes i cili eshte i nevoshem pasi ushtrimet rrisin
metabolizmin qelizor qe sjell hipoksi te indeve dhe rritje te demtimit te qelizave

Perdorni ushtrime te levizjeve pasive cdo 4 deri 6 ore ose perdorni aktivitete te tjera Shmangni
aktivitetet dhe situatat qe mund te shkaterrojme femijes stres

Ti lejojme femijes gjume te panderprere dhe periudha pushimi

118
Deficit i volumit te lengjeve i lidhur me sasine e ulet te lengjev e qe merr trupi dhe paaftesite e
veshkave per ti shperqendruar

Nxitni femijen te pije lengje cdo 2 ore nga 150ml/kg te peshes se tij trupore Kontrolloni me kujdes
sasine e lengjve qe femija merr dhe jep

Peshojeni femijen cdo dite per te pare gjendjen e hidratimit te femijes

Vezhgoni femijen cdo 2 deri 4 ore per te pare per shenja dehidratimi duke perfshire lekure te thate,
ngjyre jo te mire te lekures si dhe prodhim te ulet te urines

Kontrolloni rezultatet e laboratorit per pH, hematokrit, hemoglobine presionin e dioksidit te karbonit
dhe vlerat e O2

Sigurohuni qe femija ms te vishet shume trashe

Dhimbje e lidhur me bllokimin vaskular dhe hipoksine e indeve

Kontrollojeni femijen per nevojat qe ka kunder dhimbjes cdo 3 deri ne 4 ore, per ulje oreksi, qarja
gjate prekjes si dhe frymemarrje te renduar

Perdorni analgjezik dhe narkotik sipas nevojes

Aplikojini ngrohtesi zones se prekur cdo 3 deri 4 ore , ngrohtesia shkakton vazodilatacion qe lejon
qelizat e shtembera te levizin permes zonave te bllokuara

Mbajeni femijen ne nje pozicion te rehatshem me kycet e mbeshtetura te vij te drejte me pjesen tjtr
te trupit

Rrezik per infeksion i lidhur me perdredhjen e qelizave si dhe infarkt te shpretkes

Izolojeni femijen nga te gjitha llojet e mundshme te infeksionit

Kontrollojeni temperaturen e femijes cdo 4 ore

Kontrollojeni historikun e imunizimit te femijes dhe perdorni vaksina

Perdorni antobiotike qe ndihmijne ne luften dhe parandalimin e infeksioneve

Perdornin nje diete me shume kalori dhe proteina ndihmojne ne luften kunder infeksioneve

Mungesa e njohurive e lidhur me kujdesin ne shtepi

Mesojini prinderve perreth anatomise dhe fizpatologjise se drepanocitozes, dhe te RBC-ve normale
si dhe per bazen gjenetike te semundjes

Mesojini prinderve te dallojne shenja dhe simptomat qe shfaqen ne periudha krize si anoreksia,
dhimbje kuqysh, dhimbje epigastrike, ethe dhe te vjella

HEMOPHILIA A

Diagnoza :

Ndalimi i gjakderdhjes Largimi i shenjave

Largimin i demtimeve nga qendrimi ne spital

119
Ruajtja e nje imazhi pozitiv i vetevetes

Prinderit dhe antare te tjr te familjes demostrojne aftesi per marrdheniete mira Prinderit dhe femija
do te shprehe nje mirkuptim ndja udhezimeve te dhena ne shtepi

Nderhyrja inf :

Rrezik per demtim e lidhur me semundjen

Aplikoni presion te drejtperdrejte ne zonen ku shfaqet gjakderdhja per te pakten 15 min Mbajeni te
palevizshme zonen e gajkderdhhjes sepse ul presionin e gjakut dhe parandalon prishjen e ,mpiksjes
se gjakut

Ngrijeni zonen e gjakderdjes mbi nivelin e zmr per 12 deri 24 ore kjo ben te mundur uljen e rrjedhjes
se gjakut ne zon e nxitjen e mbpiksjes

Perdorni cryoprecipitate apo koncetrat te faktorit VIII

Kontrolloni shenjat jetesore te femijes

Masni gjeresine e zones se gjakderdhjes duke shenuar lekuren per te siguruar matje te sakte
Kontrolloni faktorin VIII dhe nivelet PTT te femijes te pakten nj her ne dite

Perdorni acidin aminokaproik nese femija eshte planifikuar per tu operuar sepse pengon
shkaterrimin e mpiksjes

Ndiqni udhezimet e qendres per parandalimin e semundjeve per tu marre me gjakun apo me lengjet
trupore

Perdorni mjekime te tjtr sic jane kortikosteroidet dhe desmopressin acetate

Dhimbja e lidhur me gjakderdhjen dhe enjtjen

Kontrolloni nivelin e dhimbjes se femijes duke perdorur mjete te vleresimit te dhimbjes Perdorni
analgjezik

Demtim i levizshmerise fizike e lidhur me ROM sipasoje e gjakdershjes dhe enjtjes

Nxiteni femijen te beje ushtrime izometrike te cilat e ndihmijne per te ruajtur fuqine e muskujve pa
levizur kyqet

Pajisjet mbeshtetese do te ndihmojne te ruajne pozicionin funksional te muskujve dhe kyqeve si dhe
te parandaloje apo te uli shkallen e deformimit fizik , ushtimet e ROM pasiv dhe aktiv rrisin
tonifikimin e muskujve si dhe forcen perreth kyqeve dhe ndihmojne ne parandalimin e atrofise dhe
paaftesise

Kontrollini femijen nese ka nevoje per mjekime per dhimbjen perpara se te filloni seancae e
ushtrimeve

Rrezik per demtim e lidhur me qendrimin ne spital apo me procedurat

Vendosni fertesa shinav ete krevatit

Sigurohuni qe femija te perdori cdo pajisje mbrojtese , perdori fuce me fije te buta qe ms te demtoje
mishrat e dhembeve

120
Merreni gjakun ne gisht e jo ne vena , injeksijonet eprdorni rrge subkutane

Pas cdo episodi gjakderdhje mbajini te palevizshem zonen e gjakderdhjes dhe me pas ngrijeni kte
zone siper nivelit te zmr 12-24 ore dhe aplikoni akull

Crregullime te vetevlersimit te lidhura me semundjet kronike si dhe me qendrimin ne spital

Nxieteni femijen te marre pjese ne aktivitetete jetes se perditeshme e cila motivon pavarsin dhe
zhvillon nji ndjesi te kontrollit mbi kete situat

Nxiteni femijen per te shprehur ndjenjat per rreth qendrimit ne spital dhe semundjes se tij, kjo e
lejon femijen te largoje ndjesite si merzitja dhe ankthi qe mund te nderhyje ne vetvlersimin pozitiv

Siguroni femijes lojrat e pershtatshme me moshen qe ai ka per te luajtur ne dhome ose kur eshte i
shtrire ne krevat

Nxitni prindrit e femijes ti sjellin detyrat e shkolles si dhe ti ftojne dhe shoket dhe antaret e tjere te
familjes per vizt qe mos te ndjehet i izoluar

Grupet e mbeshtetjes si dhe qendrat e hemofilis mund te ndimojn ne perballjen me nji semundje
kronike duke permirsuar vetvlersimin e tij

Marrdhenie jo e mire familjare; e kompromentuar si pasoje e qendrimit te perseritur ne spital si dhe

semundjes kronike te femijes

Vlersoni me prindrit dhe me antaret e tjere te familjes ndjenjat dhe emocionet e tyre perreth
kushteve kronike te femijes

Orjentoheni familjen ne nji punonjes social si dhe grupet e tjera te pershtatshme sps familjet e
ketyre femijeve kane nevoje per mbeshtetje emocionale dhe financiare

Munges dijesh si pasoj e kujdesit ne shtepi

Shpjegoni prinderve rendesine e te siguruarit te nje ambjenti te sigurt per femijen ne shtepi,
vendosni fortesa mbrojtese anash krevatit, kontrolloni te gjitha lodrat qe kane cepat e mprehte,
visheni femijen me helmet plastike ne gjunje dhe brryla gjate kohes qe luan, perdorni tapeta ne
dysheme

Mesoni prinderve te perdorin masa parandaluese si, femija duhet te vendoset byrzylyku qe trg qe
eshte hemofilik, sigurohu qe femija te kontrollohet vazhdimisht nga goja qe te parandaloj
semundjen e dhembeve dhe te mishrave te dhembeve, konsultohuni me nji dietolog ne lidhje me
nevojat e femijes per hekur pasi hemofilia mund te shkaktoj deficienc hekuri, ndaloni perdorimin e
salicilateve apo perberjeve me permbajtje aspirine sps rrisin kohen e gjakderdhjes dhe pengojn
agregimin e plateleve, transmetojani mesuesve infermjeres se shkolles si dhe trajnereve te femijes
kushtet e femijes si dhe seriozitetin e gjendjes, me rritjen e femijes nxiteni ate te shmang sjelljet e
rrezikshme dhe te kryej aktivitete si noti

Mesoni prinderve menyren se si mund te kontrolloj gjakderdhjen e femijes, kontrolli i gjakderdhjes

do te parandaloj hemoragjin qe mund ti rrezikoj jeten femijes.

ANOREXIA NERVOSA

Diagnoza inf;

121
rritje e sasis se ushqimit

Arritja e krijimit te nje imazhi per veteveten Ulja e izolimit social

Arritje e komunikimit te efekshem me prinderit

Nderhyrja inf; Ndryshimi ne ushqim;marrja me pak sesa kerkesat e trupit e lidhur me friken nga
oboeziteti

Siguroni nje diet te balancuar me kalori per te kthyer efektet fizike te crregullimit si dhe per te
garantuar fitimin e peshes se saj

Peshojeni adodeshentin pa i trg fitimin ne pesh

Prezenca juaj gjat dhe mbas vakteve garanton se adoleshenti te mos nxjerr apo te perdor te vjellat e
veteshkaktuara

Bejeni te detyrueshem pushimin e adoleshentit deri sa te mbaroj periudha e rrezikut ndaj jetes sps
ruan energjit e nevojshme dhe nxit fitimin e qendrushem ne peshe

Vendosni nje kontrat te shkruar qe percakton qarte pergjergjegjesit e adoleshentit si dhe te stafit
mjeksor

Perdorni tuba nazo-gastrik per te ushqyer adoleshentin nese vazhdon humbja ne peshe

Shtremberimi i imazhit te trupit te lidhur me efektet psikologjike te crregullimit

Nxiteni adoleshentin te merret me aktivitete

Imazhi i shtremberuar i veteperfyturuar i adoleshentit mund ta pengoj ate qe te jape pergjigjet e

drejtperdrejt ne diskutim rreth paraqitjes se saj dhe ndaj crregullimin Motivojeni adoleshentin ne nji
forme te kujdesshme dhe te ngrohte me qellim njohjen e aftesive talenteve dhe pikave te saj me te
forta

Sigurohuni qe adoleshenti merr kujdes te vazhdueshem nga ekipi i kujdesit shendetsore

Izolimi social i lidhur me konfliktin e roleve

Diskutoni me adoleshentin perceptimin e saj per familjen dhe rolin social si dhe vlersoni
pritshmerine e sjelljeve ne rolin e saj

Perdorja e lojes se roleve ndihmon adoleshentin te mesoj role sjelljesh te pershtatshme ne familje
dhe shoqeri

Ndihmojeni adoleshentin te ndihet me pak i kercenuar dhe i izoluar duke perzgjedhur modele rolesh
qe perputhen me nevojen e saj personale

Mesojini adoleshentit te perdor aftesi per zgjidhjen e prblmit per ta ndihmuar ate te zgjidh detyrat e
pershtatshme per moshen e saj

Nderveprim i crregull social i lidhur me vetvlersim te ulet

Nxiteni pacientin te shprehi ndjenjat dhe nevojat e tij

Ndihmojeni adoleshentin te dalloj sjelljen te varura dhe te pavarura si dhe te perpiqet ti balancoj
ato, kjo do te permisoj aftesin e adoleshentit per te dashur dhe per tu dashur nga te tjeret

122
Mesojini adoleshentit komunikimin e efekshem si dhe aftesi shoqerizimi, kjo ndihmon adoleshentin
te zhvilloj nji zotesi mbi veten si dhe mbi mjedisin qe e rrethon

Udhezimet verbale dhe jo verbale e ndimojne adoleshentin te ndertoje nji mardhenie terapeutike
besimi

BULIMIA

Diagnoza inf;

Ruajtja e sasise se pershtatshme ushqimore Permisimi i vetkonceptimit

Nderhyrja inf; Ushqimi i ndryshuar;marrja me pak sesa kerkesa e trupit per shkak te sjelljes se
shendoshjes

Krijoni nji kontrat te shkruar me adoleshentin qe e detyron te zbatoje dieten dhe ushqimet Qendroni
me adoleshentin gjate periudhes se vakteve sepse siguron mbeshtetjen e duhur dhe do te garantoj
qe adoleshenti te kaloj ne te vjella te veteshkaktuara

Perkraheni adolehsentin per te diskutuar ndjejat si dhe per menyren se si keto ndjenja lidhen me
shendoshjen apo me te vjellat

Crregullimi i indetitetit personal i lidhur me peshen trupore

Nxiteni adoleshentin te diskutoj ndjenjat e saj rreth familjes shokeve apo vetes Kentrolloni per
shenja dhe simptoma te abuzimit sexual

Kontrolloni menyren se si adoleshenti perballet normalisht me prblm dhe cilat jan mekanizmat qe
ajo perdor

Ndihmoejeni adoleshentin te vendos dhe te arrij piksynime afat shkurtra dhe afatgjata te cilat nxisin
rritjen normale dhe zvillim normal te adoleshentit

Perforconi pikat e forta te karakterit te adoleshentit kjo ndihmon ne perqendrimin e adoleshentit

per te zhvilluar mr teper ne aspektet pozitive te personalitetit te saj Mesojini adoleshentit rolet e
nevojshme te sjelljes qe nxisin ndjenjen e saj per aftesim Pershtatshmeria e rolit nxit vetvlersimin

ARTITI REMUMATOID

Diagnoza inf;

Arritja e konfortit per te kreyer ushtime me rreze levizje ROM , uljen e dhimbjeve si dhe mungesw e
irritacionit gastrik

Krijimi i mundesise per te kryer aktivitete te pershtatshme per jeten per perditshme Arritja e shfqjes
se aftesive resulative te familjes perballe gjendes kronike te semundjes se femijes

Arritja e mirkuptimit me prinderit ne lidhje me udhezimin per kujdesin ne shtepi

Nderhyrja inf:

Dhimbje e lidhur me inflamacionin e kyqeve , palevisshmeri e kyqeve dhe irritacion gastrik si pasoje
e perdorimit te aspirines

123
Kontrrolloni intensitetit dhe vendodhjen e dhimbjeve te femijes si dhe kohen e dites ne te cilen
shfaqet

Beni nj banje me uje te ngrohte apo nj dush me temp 37.8c cdo mengjes per 10 ose 12 min Perdorni
analgjezik me mjekime antinflamatore , per te parandaluar irritacionin apo dhimbjet e stomakut
perdorni aspirinen me ushqime , qumesht

Kontrolloni femijen per shenja dhe simptoma te toksicitetit te aspirinave duke perfshire zhurmen e
vesheve ,ulje te degjimit ,pergjumje , nause, te vjella, irritaciin , sjellje e pazakonte si dhe
pershpejtim i frymemarrjes te cilat tregojne nevojen e uljesx te dozes apo shkeputjen e terapise me
aspirina

Ndihmijeni femijen te kryeje ushtrime aktive dhe pasive ROM mbas konsultes me nj mjek
fisioterapist

Ruani njtratshmerine e e trupit duke i futur jastek kus ai eshte ne krevat e cila ndihmon ne uljen e
dhimbjes si dhe parandalon kontraksionet

Konsultohuni me nje terapist fizik perreth perdorimit te fortesave si dhe planifikoni nje agjende per
aplikimin e tyre dhe per heqjen e tyre

Mungese e vetekujdesjes e lidhur me dhimbjen , palevizshmerine si dhe kontraksionet e kyqeve

Kontrolloni nivelin aktual te perkujdesjes ndaj vetes te femijes

Punoni me femijesn per te vendosur nj program per kujdesin ndaj vetes te bazuar ne qellimet e
perbashketa dhe ne pritshmeri duke rrritur ndjesine e kontrollit si dhe do te motivoje pjesmarrjen
dhe bashkepunimin

Nxiteni femijen te kryeje ADL vete por edhe me ndihmen e dikuj tjr ath kur eshte e nevojshme

Crregullimet e imazhit te trupit i lidhur me efektet e semundjes krinike si dhe natyren e semundjes

Vendosni nje mardhenie terapeutike me femijen si dhe nditeni te shprehe ndjenjat dhe emocionet e
veta me ane te trupit te tij e cila e ndihmon femijen te zhvilloje ndjenjene besimit qe do te
permiresoje kominikimin

Korrigjoni cdo keqkonceptim te femjes qe mund te kete perreth kushteve te veta si dhe ndertoni
ndjenja pozitive dhe astesi per tu perballur me gjendjen aktuale

Nxiteni femijen te nderveproje me shoket e tij , familjen dhe stafin mjeksore

Konsultohuni me sherbimert shoqerore me nj punonjes social apo me nj psikolog te cilet do ta

ndihmiojne ne identifikimin e nevojave te femijes si dhe permiresimin e imazhit qe ka per veten

Lerini kohe te mjaftueshme prinderve dhe femijes te shprehin ndjenjat e tyre perreth efekteve
demtuese te semundje ndihmojeni femijen te pergatitet per tu perballur me shoket e vet ne shkolle ,
bejme nje liste keshilltareve dhe mesuesve per te ndihmuar dhe shoket e tij te kupt e te pranojne
njeri tjtrr

Perballje joefektive familjare : komreomentuar per shkak te efekteve kronike te semundjes se

femijes

124
Kontrolloni dinamikat e familjes dhe nderveprimet e tyre duke perfshire rolin e pritshmerive te
kufinjve te caktuar

Kontrrolloni dijet e familjes si dhe perdorimin aktual te sistemee te mbeshtetjes

Nxitni anetaret e familjes te shprerhin ndjenjat e tyre si dhe perkrajini ate ne perballjen me
emocione te tilla si faji, zemerimi, humbja e shreses dhe ankthi

Ndihmijini anetaret efamiljes te njohin modele jo te efektshme me perballhjen me keto situata si

dhe te zbulojme menyra te reja per te zgjidhur probleme te tilla

Mungesa e dijeve sipasoje e trajtimit ne shtepi

Shpjegojini prinderve qellimin dhe menyren e perdorimin te mjekimeve kundra dhimbjeve duke
perfshire detaje per dozen ,efekteve negative

Shpjegojini prinderve rendesine e ushtromevete rregullta duke perfshire ushtrimet e ROM pasiv dhe
aktiv te cilat lehtesojne dhimbjet dhe parandalojne kontraksionet ne kyqe Thojini prinderve te nxisin
femije n qe te kujdeset per veten sa me shume te jete e mundur ne varesi te dhumbjeve qe ka

Mesojini prinderve se si mund te perdorim pajisje mbeshtetese si jane rripat apo pincat

DISTROFIA MUSKULARE

Diagniza inf :

Frymarrje e pa efekshme si rezultat i dobesis se muskujve Levizshmeria fizike e pamundur si rezultat i

semundjes Renie e debitit kardiak nga pamundsia e muskulit kardiak Gelltitja e pa efekshme lidhur
me dobesin e muskujve

Nderhyrja inf;

Kujdesi ndaj frymarrjes

Vendoseni femijen ne nji pozicion te ngritur qe te hapet sa me shume kraharori

Nxisni teknikat qe ruajn energjin pa lodhje

Mesoni ushtrimet me frymemarrje te thelle per te forcuar muskujt respirator

Vlersoni ritmin thellsin dhe modelin e frymemarrjeve

Vini re rezultatit e niveleve te gazeve ne gjakun arteria l Nxiteni femijen te kollitet dhe te marr fryme
thell

Mbajtja e funxionit optimal mororrik

Drejtoni te nji terapist fizikal per stretching

Kryeni ushtrime fizike per te ruajtur levizshmerin dhe per te parandaluar atrofin Organizoni
aktivitete duke shpenzuar numrin e caktuar te energjive

Konsultohuni me nje terapist per mjete ndihmese qe femija te jete sa me i pavaraur Aplikoni mjete
mbeshtetese per te ndaluar kontrakturat

Permirsimi i shkarkimit kardiak

125
Kontrolloni shenjat jetesore, ritmin kardiak, dhe shenjat e nji krize si edema, tingujt e forte te rrahjes
se zemres, dhe shtim ne peshe

Kontrrolloni sasine e ushqyerjes dhe nxjerrjes dhe jepni lengje nga goja ose intra venoz sipas
udhezimeve

Kontrrollni gunxionet e gelltitjes;

Kontrolloni nervin kranial per gelltitjen dhe pertypjen

Jepni nje diete qe mund ta perballoj pacienti

Diet me sasi te madhe proteinash dhe kalori te kontrolluara

Nxisni ushqyerjen ne pozicion ulur pa folur dhe nxisni konsumin e vakteve te vogla dhe te shpeshta

Nxisni aktivitetet e ndryshme;

Nxisni aktivitete e ndryshme qe parandalojn lodhjen dhe acarimin

Nese preken me shume ekstremitete e siperme sugjeroni ecjen ose ngarjen e bicikletave, ne
ekstremitetet e poshtme te prekura nsisim perdorimin e karrikes me rrota

Diskutoni me pacientin menyrat e ndryshme per trajtimin e stresit dhe acarimit Jepni analgjezik dhe
anti depresant per te letesuar pjesemarrjen ne aktivitete

Keshilla per kujdesin ne shtepi dhe komunitet;

Mbani gjithmon mjete qe permisojn funxionin e gjymtyreve

Shikoni per aktivitete te tjera fizike dhe argetuese per familjen

Vlersoni progresin edukativ te femijes dhe aftesine per te shkuar ne shkolle apo per te marr mjekim
ne shtepi

Edukimi i familjes dhe kujdesi shendetsore;

Ofroni keshillime gjenetike per te vendosur nji plan familjar

Udhezoni pacientin dhe familjen per te bere ushtrimin e ekstremiteteve, kujdesin pulmonar dhe
metodat te transferimit dhe levizjes

Theksoni rendesine e marrjes se lengjeve per renien e rrezikut te infeksioneve urinare ose
pulmonare

DIABETI MELLITUS TIPI 1

Diagnoza inf;

Deficienc ne lengje lidhur me diurezen osmotike dhe te vjellen

Ushqyerje e pa balabcuar; marrja me pak se cjan kerkesat e trupit lidhur me katabolizmin metabolik
per shkak te mungeses se insulines

Njohuri e paket ne lidhje me trajtimin me insulin

Njohuri e paket ne lidhje me kontrollin e glukozes ne gjak Rrezik demtimi loidhur me

126
hipoglicemin

Frik ose ankth i femijes dhe familjes lidhur me diagnozen, trajtimin dhe procedurat e trajtimit

Nderhyrja inf; Rivendosja e ekuilibrit te lengjeve

Jepni lengjet intra venoze sipas udhezimeve

Kontrolloni sasin e lengjeve qe merr dhe nxjerr dhe peshen ditore Rapertoni per anomali ne kalium
apo natrium,

Shikoni nese ka shenja dehidratimi

Nxisni marrjen e lengjeve nga goja

Plotesimi i nevojave ushqyese

Mundesoni dieten e duhur per femijen, sa me shume karbohidrate

Doza e insulines bazohet ne sasine totale te karbohidrate

Ne shume raste mund te kemi nevoj per nji djet me te forte si psh 30 % yndyra dhe 15% proteina

Ushqimet ndahen ne te gjithe diten duke u pershtatur dhe ne pikun me te larte te insulines Perfshini
ne diet ushqimet qe kane sheqer

Lejoni aktivitetin normal te femijes ne menyre qe te shikohet rezultati i djetes

Femija dhe prinderit duhet te kuptojn se insulina dhe dieta do te ndryshoj kur femija te dal nga
spitali

Sigurohuni qe femija te marr dieten e udhezuar dhe te kuptoj rendesine e saj

Rritja e njohurise per marrjen e insulines;

Insulina duhet te jepet sipas udhezimeve

Nese merret rregullisht insulin femija nuk duhet te haje deri 20-30 min pas injeksionit

Beni nji plan sistematik per injesionet duke theksuar se duhet masazhuar vendi ku behet injeksioni
Pjesa e siperme e krahut dhe e kofshes eshte vendi me i pershtatshem per injeksionin por mund te
peroren edhe pjeset e jashtme te barkut dhe te ijeve Udhezimet per vendin e injeksionit; krahu fillon
posht muskulit dhe mbaron ne parakrah ,poshte brrylit. Kofshet fillon psht ijes deri ne gju barku
,evitoni pjesen e belit dhe 2,5 cm rreth kerthizes Vithet perdorni kuadratin e jashtem te vitheve

Shishet e hapura me insulinruhen ne temp e dhomes ose ne frigorifer dhe hidhen pas 28 ditesh

Sigurohuni qe shkalla matese e shiringes te perkoj dhe me fuqine ne shishen e insulines

Te gjitha stilolapsat e insulines kan nevoj per pak ajer para se te jepet doza e duhur Solucionet me
insulin te perzir duhet te perzihen shume para se te perdoren

Shikoni lekuren nga afer nese ka shenja acarimi pas injeksionit dhe shmangni vendin e injeksionit
nese ka shenja te tilla

Kini kujdes ndaj faktoreve qe shkaktojn ndryshimin ne sasin e insulines se dhene sic jane ushtrimet
ose infeksionet

127
Nxitni aktivitete normale

Nxitni femijen qe te shpreh ndjesin e tij per infeksionet

Informacion per kontrollin e glukozes ne gjak;

Mesoni femijes dhe prinderve metoden e duhur te kontrollitb te glukozes ne gjak

Procedura kerkon marrjen e nje kampioni gjaku, nji lidhese dhe nje glukometer

Matja e glukozes ne gjak behet zakonisht 4 here ne dite para vakteve dhe ne kohe gjumi Analizat e
gjakut ndihmojn gjate episodeve te simptomave hipoglicemike ose prblm te tjera Analizat e urines
per ketone duhet te kryhet nese femija eshte i semure ose nese glukoza ne gjak eshte me e madhe
se 240mg/100dl

Ndihmoni femijen te kuptoj se si kontrollohet semundja duke i mesuar femijes qe te analizoj gjakun
e tij te rregjistroj rezultatin dhe te raportoj informacionin prinderve ose mjekut

Indetifikimi dhe kontrolli i hipoglicemise; Mbani glukagon per infeksionin nese ndodh nji episod
hipoglicemik dhe femija mund te jet pa ndjenja

Jepni 0,5-1 mg glikagon ne menyre intramuskulare ose nen lekure dhe shikoni reagimin Mesojini nga
familja shkaqet, shenjat, dhe simptomat dhe trjatoni hipoglicemin

Shkaqet e zakonshme; overdoz insulin, reduktim ne diet ose rritje te ushtrimeve pa kalorite e
mjaftushme

Simtompat; te dridhura, marrje mendsh, djersitje, takikardi, uri, dobesi, ndjesi te vjellash, konfuzion
mendor, kriza dhe koma

Pergatitni te jepni tableta glukoze, lend portokalli, dhe ushqime te tjera qe mbajn sheqer te thjesht

Shikoni me kujdes aktivitetet e femijes gjate dites qe shkaktojen me pas episode hipoglicemie dhe
punoni me familjen per ta parandaluar reagimet negative

Mesoni familjen dhe femijen se si te perdorin kutin e injeksionit te glukagonit Nese glukagoni seshte
i mundur dhe femija sreagon merrni menjehere urgjencen

Reduktimi i frikes dhe i ankthit;

Shpjegoni nevojen dhe qellimin e cdo analize Lejoni femijen te shpreje ndjesite e tije dhe te qaje
nese ka frike

Demostroni proceduren vet njehere dhe me pas lejoni prinderit qe te bejn nje injeksion me solucion
me fiziologjik qe te praktikojn injeksionin me insulin

Ndihmonin prinderit qe te kryejne detyrat kryesore ne kujdesin ndaj femijes

Theksoni qe kushtet e femijes jane dhe kushtet e familjes

Beni qe gjithe antaret e familjes te marrin pjes duke e bere shtepin nji vend te shendetshem
Ndihmoni femijen qe te kuptoj se trajtimi i mire eshte celes ne te gjithe aktivitete e tjera

Keshilla per kujdesin ne shtepi dhe ne komunitet;

Kryeni vlersimin ne shtepi per burimet e duhura ushqyese

128
Mesoni femijen dhe vlersoni insulinen dhe kontrolloni glukozen ne gjak

Mesoni dhe vlersoni aftesine e familjes per te reaguar ndaj hipoglicemise

Siguroni qe shkolla eshte e afte te ndjek planin e kujdesit per femijen

Kur femija eshte semure, shikoni nese ka shenja dehidratimi, hiperglicemie dhe ketunurie Mesejuni
familjes si te kontrolloj kushtet, si te mbaje dozen e duhur te insulines dhe te lajmeroj mjekun

Edukimi familjar dhe kujdesi shendetesore;

Edukimi pacientit ose prinderve eshte nje nga aspektet me te rendesishme ne kujdesin e infermjeres
me femijen me diabet, ndikimi i ushtrimeve, stresit emocional, njohja e simtomave te shokut nga
insulina, parandalimi i infeksionit, nxitni higjenen e trupit, raportoni per ndonji carje ne lekure, vishni
kepuce qe rrijne mire, visheni femijen sipas kohes, ndiqni dhe programe imunitare sipas programit
dhe merrnin vaksina te pervishme te gripit

Masat paraprake; femija duhet te mbaje me vete nje kart ku thuhet qe ai vuan nga diabeti dhe ku
shkruhen te dhenat e tij, sugjeroni burime te thjeshta sheqeri qe mund te merren kollaj nga femija,
ndimoni familjen qe te diskutoj per semundjen e femijes me inferieren e shkolles dhe te rritur te
tjere te pergjegjshem. Keshilloni prinderit se insulina mund te mbahet nga nji person kur udheton
sps ne bagazhe temp rritet dhe insulina nuk ben me, duhen kryer vizita rutin tek mjeku dhe pediatri
ne te gjitha kontrollet e tjera dhe duhet bere vlrsm i rritjes dhe zhvillimit

DIABETI INSIPIDUS Diagnoza inf;

Pamjaftueshmeri lengjesh lidhur me procesin e semundjes

Ushqyerje e pabalancuar :marrje me pak se sa kerkesat e trupit per shkak te preferencave te

lengjeve se sa te ushqimeve

Gjumi i shqetesuar lidhur me nocturia dhe enuresis

Nderhyrja Rifitimi i ekuilibrit te lengjeve

Mesoni prindeve si te vleresojne dehidratimin, membranat e mukozes se thate , humbje ne peshe,

pulsi rritet, acarim dhe parehari , fontenele e fundosur, ethe, lekure e demtuar Jepni lnegje ne rruge
intravenoze nese dehidratimi eshte akut

Kontrolloni sasin qe merr dhe qe nxjerr femija

Mesoni prinderit se si ti masin

Redukto sasine qe nxkerr femija qe mund te kerkoje kufizim te lengjeve per te parandaluar
hiponatremine nese dushohet per doze te tepert te desmopressines

Mbani shenim cdo dite peshen

Mesoni se si duhet te behet trajtime me desmopresine

Trajtimi i duhut duhet te eleminoje simptomat mesoni prinderit si te japin uje dhe ne cilat burime
duke patur kujdes qe femija ms te marr me shume sec duhet

Mbajtja eushqyerjes se duhur;

129
Sigurohuni qe formula e duhur jepet mes shishesh te mbushura me uje, per femijet e rritur jepen
dhe shtesa me ushqim

Theksojm prinderve rendesine e dhenies se ushqimeve bashk me lengjet qe te siguroj kerkesat

kalorike qe duhen ne rritjen e femijes

Konsultohemi me dietologun per vitaminat dhe per shtesa te tjera Kontrollojm peshen, gjatesin, dhe
zhvillimin ne intervale te rregullta

Normalizimi i gjumit;

Siguroni dhenien e desmopressines per te ndaluar humbjen e ujit gjate nates dhe enuresisit
Sugjerojm perdorimin e pelenave naten dhe te qeseve plastike ne krevat qe te kontrollohet

urinimi naten deri sa te arrihet nji gjendje normale

Nxitni marrjen e duhur te lengjeve dhe vajtjen ne tualet gjate nates

Edukimi i familjes dhe kujdesi shendetesore

Mesoni prinderve metoden e inflamacionit Matet doza e duhur dhe vihet ne kateter, i cili futet ne
vrimat e hundes se pacientit

Prinderit ose pacienti vendos fundet e tjera te kateterit ne goje dhe i fryn, ata me te rriturit mund ta
vendosin vet solucionin Vrimat e hendes duhet te jene sa me te pastra

Doza duhet te gelltitet, dhe most te jepet me shume se mund te kaloj ne overdoze

Ndahet doza ne te dy kanalet e hundes nese eshte me gelltitje

Thojini prinderve se personeli i shkolles duhet te jete ne dijeni te problemit dhe simptomave qe
kerkojne vemendje te vecante

Keshilloni vizitat rutine

Trajtimi mund te jete i perkohshem ose per gjithe jeten varet nga shkaku

HIPOTIROIDIZEM

Diagnoza inf;

Rritje dhe zhvillim i dobet lidhur me efektet e hipotiroidizmit Njohuri e paket ne lidhje me
hipotiroidizmin dhe trajtimin e tij

Nderhyrje inf; Rritja dhe zhvillimi

Mesoni prinderit ti japin zevendesuesin e hormonit te tiroides cdo dite

Mos inkurajoni perzierien e medikamenteve te tiroides me lengje ne shishe por ta perziejm me sasi
te vogla dhe tja japim me shiring

Mos e perzieni me formule me soje

Nese ilaci eshte me pertypje jo me gelltitje pacienti nuk duhet te laj dhembet direct qe mos te
humbasi ilac

130
Kontrolloni standartet e rritjes dhe zhvillimit ne intervale te rregullta

Rritja e njohurise

Nxitni prinderit qe te flasin per ndjesite qe kane femijet dhe kushtete tij

Mesoni prinderve rendesinen e terapise ne menyre qe femija te rritet sa me normal te jete e

mundur

Theksoni se me terapi zevendesuese, femija mund te marr pjese ne te gjithe aktivitetet e zakonshme

Edukimi i familjes dhe kujdesi shendetesore;

Nxisni vizitat, analizat e gjakut, blersimin e zhvillimit neurologjik per te siguruar nje trajtim te duhur
dhe per te parandaluar ndonje vonese mendore

Siguroni qe familja kupton qe terapia eshte zakonisht per gjithe jeten

Mund te jete e nevojshem nji mjekim 6 javore pas moshes 3 vjec

Mbeshtesni prinderit dhe kerkoni te ktyeni analiza ose terapi nese dyshoni per vonesa mendore

Mesoni familjes rendesine e dozes dhe te kene kujdes per simptoma te mbi dozes, humbje ne peshe,
parehati, intoleranc ndaj te nxehtit, lodhje, dobesi ne muskuj, takikardi

HIPERTIROIDIZEM

Diagnoza inf;

Intolerance ne aktivitete lidhur me efektet e aktivitetit eksesiv metabolik

Ushqyerje e pabalancuar; marrje me pak se sa kerkesat e trupit per shkak te kerkeses se rritur
metabolike

Gjumi eshte i shqetesuar lidhur me nivelin e larte metabolik

Frike lidhur me heqjen e gjendres me radioiodine

Nderhyrja inf;

Permisimi i intolerances ndaj aktiviteteve

Mesoni prinderit se si ti japin medikamentet dhe pershtatini gradualisht nivelin metabolik dhe
permirsoni intolerancen

Vlersoni tolerancen e aktivitetit periodikisht

Nxisni qetesim ne mes te aktiviteteve nese femija ndihet i lodhur

Shmangni aktivitetin e tepert

Sgurmi i dietes se duhur

Nxitni nje diete ushqyese dhe me kalori derisa niveli i hormionit te tiroides te stabilizohet duke u
munduar te mbjane peshen normale

131
Keshillooni prinderit se trajtimi efektiv do te ule nivelin metabolik dhe te lehtesoje shtimin e
papershtatshem ne peshe vleresoni periodikisht rritjen dhe zhvillimin

Normalizimi i gjumit

Vleresoni gjumin duke perfshure dremitjet dhe gjunin gjate nates

Rregulloni programin per te lejuar nivelin max te pushimit deri sa te arrihet gjumi i qete gjate nates

Lejini edhe dremitjet e shkurtra nese duhet

Redukitimi i frikes

Nxitni prinderit dhe femijet qe te flasin per friken qe kane lidhur me heqjen e tiroideve mesoni ato
per proceduren dhe qartesimin e keqkuptimeve

Heqija plotesisht nepermjet shkaterrimit radioaktiv te indeve diroidale duke i dhene edhe ilace
iodine radioaktive

Rrezatimi eleminohet nepermjet urines dhe feqeve

Edikumi i familjes dhe kujdesi shendetsore

Rishikoni medikamentet e dhena dhe funksiionet e tyre , theksoni rendesine e tyre Keshilloni se
duhen bere analiza gjaku periodikisht dhe se duhen kontrolluar dhe efektet anesore te
medikamentevemesoni familjen per mundesine e mbi-supresionit, nga ecila mund te zhvillohet
hipotiroidizmi

Nese doza eshte e nevojshme ne mjesdite familja te kontaktoje me infermieren eshkolles qe te

koordinohen dozat

Nese gjendra eshte hequr me rreze sigurojme familjaret qe mbetjet nk mbasin te trup por nxirren
me urine dhe feqe

Nxitni kontrollin dhe vizitat rutine nepermjet analizave te gjakut ,vleresimit te rritjes dhe zhvillimit
dhe mases se gjendres se tiroides

HIPERPLASI ADRENALE E TRASHEGUAR

Diagnoza inf:

Lodhje e lidhur me hipoglicem dhe cekuiliber elektrolitesh Rrezik per deficence e aldosteronit

Rrezik demtimi lidhur me stresin dhe deficence e kortikosteroideve

Ankth i prinderve i lidhur me gjinine , dyshimet seksuale , semundjet kronike

Nderhyrja inf: minizimi i lodhjes

Jepni glukokortikoid dhe theksoni ndjekjen e tij per te rrituer energjin

Nxitni periudhat e shpeshta ne gjume dhe parandaloni aktivitetin e tepert

Vleresoni aktivitetin , tolerancen ndaj tij , per te vendosur per zevendesimin e nje terapia te duhur

Thojini familjes se niveli i aktivitetit dhe rritjes duhet te normalizohen me terapi

132
Nese ritmi i rritjes eshte i larte , rishikoni dozen e kortikosteroideve

Nese rritmi eshte i ulet , mund te kete dyshime per mbidoze te kortikosteroideve

Mbajtja e ekuilibrit te lengjeve

Vleresoni gjenjden e lengjeve dhe shikoni te dhenat e lengjeve qe merr dhe nxjerr , ne volumet e
duhura

Vleresoni hidratimin te femija

Nese femija vjell dhe ska mundesi te marre lengje dhe mineralokortikoid nga goja , jepni lengje
intravenoze

Filloni me 5%dextrose ne leng fisiologjik normal dhe kontrolloni nevelin e natriumit ne serum

Theksoni ndjekjen e terapise me zevendesimin nimeralokortikoid

Paeandalimi i pamjaftueshmerise adrenokortikale akute

Identifikoni sa here ka pesuar tronditje femija , sic eshte infeksioni akut procedura kirurgjikale ose
stres emocional ekstrem qe kerkon rritjen e kortikosteroidit

Mesoni prinderit se te bejne injeksione intramuskulare hidrokortizoni per trajtimin e stresit kur
dhenia nga goja nk eshte e mundur per shkak te vjelljeve

Sigurohuni se femija te kontrollohet nga mjeku

Ulja e ankthit

Nxisni prinderit te te flasin per ndjesite qe kane ne lidhje me diagnizen , vendimet per seksin ose
ndryshimet dhe planet e trajtimit

Shpjegoni prinderve se dyshimi i gjinise eshte rezultat i procesit te zhvillimit dhe qe nk eshte
plotesuar teresisht

Edukimi i familjes dhe kujdesit shendetsor

Theksoni dhe perforconi funksioni dhe nevojen per zevendesim te terapise me streroid per te
mbajtur aktivitetet ditire ne gjendje normale

Nxisni prinderit qe te marrin byzylyk MEDICAlert qe tregojne varesine ndja steroideve qe ka femija

Shpjegoni femijes dhe prinderve se mund te dalin qimet bubike dhe dikskutojeni me mesuesit te
shkolle per te parandaluar ndjesite e turpit qe mund te kaloje femija Lehtesoni udhezimet per
infermieren e shkolles qe te lajmeroje prinderit per shenja semundjeje dhe per injeksion urgjen
hidrokortizoni

CRREGULLIMET E FUNKSIONIT GONAGAL

Diagnoza inf :

Rritje dhe zhvillim i vonuar ne lidhje me mungesen e zhvillimit seksual Imazhi i trupit demtuar lidhur
me maturimin e vonuar seksual Vetvleresi shume i ulet lidhur me maturimin e vonuar seksual

Nderhyrja inf : Nxitje e zhvillimit seksual

133
Jepni ose mesoni se si te merren vete medikamentet

Mesoni teknika per injektimin intramuskular te inanthate testosteroni Shikoni me kujdes demotrimin

Thesksoni vazhdimin e dozes se dhene dhe rekomandoni se sduhet kaluar masa Perdorimi i tepert i
testostronit do te dnryshonte rritjwe ne stature

Permiresimi i imazhit te trupit

Diskutoni strategji per te permiresuar pamjen e jashtme nepermjet prerjes se flokeve , rrobave ,
makiazhit dhe minimizimi i vonesave ne zhvillimin seksuale

Theksoni rendesine e terapise se kujdesshme per te parandaluajhumbje ne gjatesi , duke e bere

edhe zhvillimin seksual me te ngadalte

Rritja e vetvleresimit

Nxitni femijen te diskutoje per konceptin ndaj vetes , beni nje liste te karakteristikave negative dhe
pozitive

Eksplorini menyra per tu fuqizuar dhe per te shtuar karakteristikat pozitive

Nxisni pjesmarrjen ne aktivitete te pershtatshme per moshen dhe funksionet sociale

Edukimi i familje dhe kujdesi shendetesore

Tregojini pacientit per efektet anesore ndaj zevendesimit te testosteronit , agresivitet , ndryshim
humori , shtim te akneve

Sygjeroni programe qe luftojne aknet ose konsultohuno me dematologun

Lajmeroni familjen per te raportuar ndryshime te sjellje

Mesoni pacientet qe te marrin vete zevendesuesin e estrogjenit cdo dite

Dozat qe nk do te merren mund te qojne ne hemoragji ose shenja ne trup per shkak te renies se
nivelit te estrogjenit

Duhet lajmeruar mjeku nese vihen re shenjat ne trup edhe kur merret doza e duhur

Ne te 2 trajtimet theksojme femijes se nk duhet ta kaloje dozen e caktuar ne menyre qe te

parandalohet humbja e gjatesise

ZHVILLIMI SEKSUAL I AVANCUAR DHE PUBERTETI PARAKOHSHEM

Diangoza inf

Imazhi per trupin i demtuar, lidhur me pranine e hershme te karakteristikave seksuale sekondare

Njohuri e paket ne lidhje me maturinin e trupit dhe seksualitetin

Identiteti personal i demtuar per shkak te pritshmerive sociole per gjatesine e papershtatshme me
moshen

Ndeerhyrja inf Nxitja e nje imazhi me te mire per trupin

Nxiteni femijen qe te flase per ndryshimet ne zhvillimin e trupit

134
Theksojini femijes se ndryshimet jane dicka normale qe do ti kalojne bashkemoshataret Mesojini
femijes se terapia do te ndaloje procesin dhe shum shpejt edhe bashkemoshataret

Reduktimi i frikes

Ndihmoni dhe nxitni prinderit ti mesojne femijet mbi zhvillimin seksuale per te ulur friken nga
epanjohura ,

Nxitni higjenen e duhur ndaj eres se trupit

Rritjes se qimes dhe menstruacione

Mesoni teknikat e marrje se medikamentit duke perfdhire edhe ate nga hundet , intramuskulare,
nen lekure

Supresioni rezulton ne renie te estrogjenit dhe kjo shkakton hemoragji vtm nese femija eshte gjate
gjith kohes ne terapi

Nxitja e ndjesise se identitetit

Nxitni femijen dhe prinderit te diskutojne per sjelljet normale ne lidhje me moshen Nxitno femijen
qe te veshe rroba te pershtatshme per moshen dhe te marre pjese ne aktivitette

Sugjeroni keshillime nese eshte e nevojshme

Edukimi i familjes dhe kujdesi shendetsor

Nxitni vizitat e rregullta gjate trajtimit per te kontrollluar progresin dhe ndryshimin ne sjellje
Diskutini me prinderit se femija mund te reagoje keq ndaj zhvillimit te avancuar pubertal , kjo sjellje
duhet te diskutihet jo te denohet nxisni prinderit te flasin me personelin e shkolles qe femija ms te
ndjej turp ne situata te ndryshme

Pergatitni familjen per fillimin e menstruacioneve nese avancon puberteti Infermierja e shkolles
mund te ndihmije me higjenen gjate ciklit

Prinderit takojne infermieren per te planifikuar ndihmen gjate diteve te shkolles Mesoni femijes qe
te kontrolloje injeksionet dhe vendet ku kryhet , dhe nese ka zona te skuqura lajmerojme mjekun

Mesoni familjes qe te kete kujdes gjate terapise hormonale

Pamundesia per te mbajtur subpresionin e gonatotropinave mund te rezultoje ne rritje te estrogjenit

Subresioni mund te shkaktoje shperthim hemoragj

SINDROMA E KRIZES RESPIRATORE

Nderhyrje inf;

Shkembimi i duhur i gazeve

Mbani paisje urgjence ne rast krize kardiake apo respiratore. Vendoseni nje rregull per kontrollin
kardio respirator.

Jepni pacientit O2 shtes me perqendrim te caktuar

Perdorni ventilimin mekanik sic eshte eprcaktuar

135
Masni perqendrimin e O2 cdo ore dhe mbaj shenime

Kontolloni nivelet e gazrave ne gjakun arterial

Vezhgoni reagimin e foshnjes ndaj O2, vezhgoni permirsimet ne ngjyre, ritmin e frymemarrjes, dhe
inflamacionin e hundes

Stimuloni foshnjen nese ndodh mbajtja e frymemarrjes, nese eshte e pamundur qe te realizohet
frymarrja spontane me stimulim brenda 15-30 sek filloni riperteritjen Pozicionojeni femijen qe te
kete zgjerim sa me te madh te mushkerive, nderroni pozicionin sa me shpesh, aspironi aq sa
nevojitet sps reflekset jan te dobeta dhe kolla ska efekt , Mundohuni te minimizoni kohen e
shpenzuar per procedurat dhe nderhyrje, kontrolloni ndikime ne gjendjen respiratore

Vendimi per te aspiruar duhet te bazohet ne nji vlersim te foshnjes, aspirim nazo-faringeal, trakeal
apo te tubave ET, duhet te behet butesisht sa me hspejt me pak se 5 sek me nji aspirim qe aplikohet
kur kateteri terhiqet, per te parandaluar hipoksemian vezhgoni matsin para gjate dhe pas
procedures Aspiracionet e tubave ET behet qe te mbahet nje kalim i ajrit me praktik

Vezhgoni komplikacionet gjate aspirimit si bronkospazma traum ne rruget e frymemarrjes

bradikardi, hipoksi, pneotoraks

Femijet qe lindin nen peshe smund te tolerojn perkusion ose vibrim , rregjistroni cdo vezhgim

Ushqyerja dhe hidratimi i duhur

Jepni lengje intravenoz ose ushqim sipas udhzimit

Vezhgoni vendet e intravenezimit nese ka infeksion ose trupa te huaj

Nese kateteri ne arterien umbelikale eshte ne vend vezhgoni nese ka gjakderdhje Mundesoni qe
foshnja te marr proteina, nepermjet tubave qe thajn hundet, tubat nazo- gastrik.

Kontrolloni per hipo glicemi

Kontrolloni sasin e legjeve qe merr dhe nxjerr, perfshini dhe sasine e gjakut te marre dhe mbani qese
per te mbledhur urinen per te bere analiza, masni ashpersin specifike periodikisht. Peshojeni femijen
cdo dite

Kujdesi per termorregullimin

Mundesoni nji ambjent neutral termal per te mbajtur temp e lekures se foshnjes ne 36.1- 36.6*C

Rregulloni ikubatorin ose ngrohtesine me rreze qe te mbaje sa duhet temp e lekures Parandaloni
hapjen e shpesht te inkubatorit

Sigurohuni qe O2 eshte i ngrohur ne temp 30.9*C dhe 34*C me 60-80% lageshtire

Nxitja e lidhjes me prindin

Indetifikoni faktoret qe mund ta ndalojn prindrin ta vizitoj foshnjen si mungesa e transportit, kujdesi
per motra ose vellezer me te medhenj, pengesa nga puna, frika

Nese i porsalinduri eshte transportuar ne nji qender e kujdesit terciar menjihere pas lindjes dergoja
nenes nji foto te femijes

136
Telefonojuni prinderve cdo dite per ti perditesuar me gjendjen e foshnjes Flisni per femijen duke i
then emrin kur flisni me prindrit

Pergatisni prinderit per kujdesin intensiv qe do ti neshtrohet foshnja Ndihmoni prinderit qe te marrin
pjese ne kujdesin sa me te mire te foshnjes Tregojuni prindrit si ta prekin ose si ti flasin kur foshnja
eshte i izoluar Lejoni prinderit te mbajne foshnjen sa me shpejt te jete e mundur

Nese nena ka ne plan ta ushqej me gji ndihmojeni me pompimin e qumshit te gjirit

Nese femija ka motra dhe vllezer keshilloni prindrit se si ti flasi atyre per gjendjen e foshnjes Nese
politikat e njesis e lejojn dhe gjendja eshte e mire nxisni takimin motra vellezer

Jepni prindinderve info ne lidhje me procesin e semundjes dhe procedurat e zakonshme gjate
qendrimit ne spital

Ndihmoni prin drit te kalojne stresin e lindjes femijes para kohe

Edukimi familjar dhe kujdesi shendetsore

Pergatitni prinderit per nji faze te meparshme te gjate, foshnjat mund te shkojn ne shtepi duke
ndjekur nji terapi me O2

Theksoni rendesin e kujdesit shendetesor ekzaminimet periodike te syve dhe te foshnjes Sigurohuni
qe familja merr info ne kujdesin rutin te foshnjes

Para daljes prinderit duhet te jene te sigurt ne aftesit e tyre per tu kujdes per prinderit

PROCEDURAT PEDIATRIKO-RESPIRATORE

Terapia me O2

Femijet me prblm respirator mund te marrin terapi me O2 nepermjet maskes se hundes, maskes se
fytyres ose paisjes trakeostomi

Ventilimi mekanik

Foshnjat dhe femijet qe kane nevoje per ventilim mekanik trajtohen me paisje qe perqendrohen ne
krijimin e nje ambjenti te sigurte, me kujdes te mundesuar nga infermjere

Mbajtja hapur e rrugeve te kalimit te ajrit Mundesite e respiracionit artificial perfshin nazotrakealin,
orotrakealin dhe trakeostomin Vetem persona te kualifikuar dhe me shume pervoj duhet te bejn
vendosjen e tubave Pacienti duhet te kontrollohet per hipoksi dhe bradikardi gjate vendosjes se
tubave Paisja e vendosjes se tubave dhe reaminimit, akasesi ndaj O2 dhe paisjeve te thithjes duhet
te jene gjithmon te pranishme Pacienti duhet te kete gjithmon me vete masken e oksigjenit dhe
bombulen

Parandaloni levizjen e rrugeve artificiale te ajrit dhe ndonje pengese Tubat ne trake kane diametra te
vegjel dhe mund te bllokohen lehte nga sekrecionet dhe do te terhiqen. Eshte i nevojshem vleresimi
i shenjave te jetes dhe te rrugeve respiratore. Kujdesi i infermieres duhet te vazhdoje edhe per
ceshtje te tjera si hidratimi , djersitja , ndjeshmeria e lekures , gjendja e indeve , kontrolli i infeksionit
, komunikimi, siguria , mbeshtetja prinderore. Ventilatoret per perdorim pediatrik kane menyra te
ndryshme aplikimi. Infermieret duhet ti

137
njohin mire karakteristikat e makines se vecante dhe te njohin mire dhenjat dhe alarmet ne makineri
.

DERMATITI OTOPIK [ EKZEMA FOSHNJORE]

Diagnoza inf;

Integritet i demtuar i lekures apo rrezik per demtim i lekures i lidhur me patologji te lekures dhe
kruarje

Munges njohurish ne lidhje me indetifikimin dhe eleminimin e nxitesve

Perceptim i demtuar i lidhur me patologjite e lekures

Rrezik per infeksion i lidhur me kolonizimin bakterial si dhe nji carje e mundeshme ne barrierat
mbrojtese

Nderhyrja inf ; Permisimin i integritetit te lekures

Ulni inflamacionin gjate fazes akute me aplikimin topikal te fazes se hapur

Perdorni nji rrobe te bute e te lehte, mos perdorni garza ose peshqir, dhe ato duhet te jene sterile
per te parandaluar infeksionin

Selucionet qe perdoren duhet te jene te vakta me temp ambjenti, kompresat duhet te jen pjeserisht
te lagura po jo te qullta dhe te hiqen mbas 20 min

Vezhgoni lekuren per ndryshime te mundshme ndaj terapis se perdorur

Parandaloni tharjen e lekures gjate fazave akute dhe subakute

Banjat e gjata dhe te nxehta duhen evituar

Pacientet duhet te lahen me uje te vaket duke perdorur sapun te bute, shmangni fluskat, shplajeni
mir trupin dhe fshijeni me peshqire me kujdes

Faktoret nxites te indetifikimit dhe te eleminimit

Perdorni nderhyrjet per te parandaluar alergjite nga ushqimi, nxisni ushqyerjen me ane te gjirit gjate
6 muajve te pare, eleminoni ushqimet qe jane nxitese te alergjive per foshnjat me historik alergjik
vezhgoni lekuren per skuqje

Kini kujdes nga rezultatet e ndjeshmeris se pickimit

Dekumentoni te gjitha alergjentet e njohur ne nji tabel apo ne nji plan kujdesi dhe konsultohuni me
nji dietolog per te siguruar nji diet te balancuar qe perjashton alergjite Mesoni prinderve dhe
kujdestareve te lexojn etiketat e ushqimeve per eleminimin e ushqimeve me proteina te demshme

Kini kujdes nga nxitsit mjedisor dhe ruani nji klim me lageshti te moderuar

Ndaloni pirjen e duhanit ne prezencen e femijes

Perdorni kortikosteroidet topikal, dhe perdorini ato vetem per kohen e keshilluar Kontrolloni lekuren
per infeksione aktive virale bakteriale apo fungale

Parandaloni infeksionet;Vlersoni dhe trajtoni infeksionet sekondare

Vezhgojeni lekuren per shenja infeksion bakterial , viral apo fungal, raportoni zbulimet pozitive

138
Shperlani koret me uj apo me copa te njoma

Mesojini pacintit dhe familjes te shmangin precipitant te mundshem qe perfshin ekspozim ndaj
nxehtesis se larte dhe ndaj te ftohtit apo ekstremet e lageshtise

Matriale qe perdoren jan ato prej pambuku Foshnja nuk duhet lejuar te eci ne toke mbi tapete me
perberje leshi

Pjesmarrja ne aktivitete te lodhshme atletike qe shkaktojne djersitje

Aktivitetet duhen modifikuar ne varsi te nevojes se femijes

Noti eshte i rekomanduar por klori ne ujin e pishines mund te jete irritues, femija duhet te lahet
menjehere me pas dhe te aplikoj lubrifikant apo nji mjekim topikal

Perdorimi i sapuneve irritues, parfumave, detergjenteve dhe kimikateve shmangen Shmangia e

situatave stresante behet atehere kur eshte e mundur

SINDROMA REYES

Nderhyrja inf;

Perfuzion i ndryshuar i cipes cerebrale i lidhur me ICP te rritur

Kryeni nji vlersim neurologjik cdo 2-4 ore per te zbuluar degjenerimin neurologjik

Ngrijani koken e krevatit 30-45 grade si dhe mbajeni kokene femijes neutral per te shmangur
perdredhje apo kthim te qafes

Kontrolloni gjendjen e frymemarrjes se femijes cdo 2-4 ore per hiperventilim

Kontrolloni femijen cdo ore per tension te ulet te gjakut dhe te pulsit si dhe rritje te rrahjeve te
zemres

Perfuzion i ndryshimit te cipes cerebrale i lidhur me rritjen e edemes cerebrale

Kontrolloni ne vazhdimsi ICP dhe presjonin e prefuzionit cerebral, njoftoni mjekun nese tensioni i
femijes rritet sps mund te jete shenje e perkeqesimit te gjendjes se femijes Hiperventilojeni femijen
per te ruajtur ICP mbi 20 mmHg

Kontrolloni nivelin e gazrave ne gjak te cilat duhet te ruajne ne nji nivel konstant per te parandaluar
perkeqsimin e edemes cerebrale

Perdorni diuretik dhe kontrolloni sasin e lengjeve qe femija merr dhe nxjerr, kjo ndihmon per
percaktimin e efekshmerise se kures me diuretik

Kontrolloni me kujdes shenjat jetesore te femijes dhe kryeni vlersime neurologjike cdo 2 ore

Rrezik per demtim [hipoglicemi] e lidhur me sasi te ulura te kalorive qe futen dhe dalin ose si pasoje
e disfunxionimit metabolik ose se bashku

Perdorni nji solucion dextrose per femijen sps rrit nivelin e glukozes ne gjak per te parandaluar
demtimet ne tru

kontrolloni nivelet e glukozes ne gjak te femijes cdo 2-4 ore

139
Perfuzion i ndryshuar i cipave kardiopulmunare, cerebrale dhe renale e lidhur me ICP e larte

Kontrolloni shenjat jetesore te femijes dhe presionin venoz qendror cdo 1 ose 2 ore, ndryshimet ne
shenjat jetesore tregojn per ndryshime ne shenje e keqfunxionimit te SNQ Kontrolloni vlerat e
elektroliteve, disbalanca e elektroliteve mund te shpjere ne semundje apo ne pordorim te trajtimeve
ndersa nji ulje e hematokritit mund te rezultoje ne hemo dilutim duke sinjalizuar tepri lengjesh

Kontrollojini me kujdes femijet per sasite e lengjeve qe merr dhe nxjerr

Modeli i crregullt frymemarrje i lidhur me edemen cerebrale

Kontrolloni me stetoskop zhurmat e frymemarrjes se femijes cdo 2-4 ore

Kontrolloni nivelet e ABG te femijes per nivele te pershtatshme te kembimit te gazeve

Nese femija ka nevoje per intubim endotrakeal ndermerrni hapat e meposhtme, mbas intubimit
kontrolloni te dhenat e ventilimit per te gjetur fraksionet e O2, kryeni fizioterapite

e kraharorit, hiperventiloni dhe perdorni qetesues 4 ore perpara fizioterapise , perdorni relaksues
muskujsh, perdorni lidheza te buta per te parandaluar femijen te heq tubat, kontrolloni qarkullimin e
gjakut ne gjymtyre cdo ore

Rrezik per integritet te demtuar te lekures si pasoje e palevizshmerise fizike

Levizni dhe pozicionojeni femijen me kujdes ne varsi te shkalles te rritjes se ICP

Vendosni femijen ne dyshek me ajer ose me rruaza sps ndihmon ne uljen dhe eleminimin e presionit
te ulceres

Kthejeni dhe ripozicionojeni femijen cdo 2 ore, e ndihmon femijen qe te heq tensionin Kontrolloni
pikat e tensionit dhe ne cdo ndtyshim pozicioni shenoni rritje te skuqjes dhe hiperemise

Beni masazh pikave te tensionit sa here qe e ktheni femijen kjo rrit qarkullimin e gjakut ne zonen ku
kryhet

Beni femijes nji banjo me sapun te vajisur

Ankthi i femijes lidhur me shqetsimet ne frymemarrje dhe qendrimi ne spital

Lejoni femijen te marr nji pozicion te rehatshem

Shtyni te gjitha testet dhe procedurat derisa pacienti te kete rruge te lira te frymemarrjes Inkurajoni
prinderit te qendrojne me femijen dhe te marrin pjese ne perkujdesjen e femijes

Ankthi i prinderve i lidhur me mungesen e njohurive perreth gjendjes se femijes

Kontrolloni dijet e prinderve per kushtet e femijes dhe trajtimit te dhene Jepni shpjegime rreth
kushteve mjeksore, procedurave dhe trajtimit Perforconi sjelljet inkurajuese sic jane te folurit e te
prekurit te femijes Jepni ndihme emocionale prinerit gjate qendrimit te femijes ne spital

Mungesa e dijeve lidhur me trajtimin ne shtepi

Tregojuni prinderve dhe femijes ne menyre se si dhe kure te perdori mjekimet duke perfshire detaje
rreth dozes qe duhet perdorur dhe efektet negative

140
Shpjegojuni shenjat dhe simptomat e veshtirsise te frymemarrjes dhe te infeksioneve duke perfshire
temp e larte, dispnean, takipnean, ndryshimin ne ngjyren e peshtymes, si dhe ngulcitjes

Shpjegoni rendesine e pushimit te duhur te femijes sps ndihmon ne rekuperimin e tij dhe per te
parandalur nji rishfaqje te infeksionit

Lengjet ndihmojn ne lengezimin e sekrecioneve ndersa dieta me kalori te larta ndihmon te

zevendesoj kalorite e shpenzuara gjate semundjes

LEUCEMIA AKUTE LIMFOCITARE Diagnoza inf ;

Ankthi i prinderve ne lidhje me mesimin e diagnozes

Rrezik per infeksion dhe hemoragji ne lidhje me supresionin e paces se eshtrave te shkaktuar nga
kimioterapia dhe semundjet

Prishja e imazhit trupor i crregulluar lidhur me alopecin si pasoje e kimioterapise

Ushqim i cekuilibruar; marrja me pak se sa kerkesa e trupit qe lidhen me anemin, anorexin, te

vjellat,dhe ulcerimi sekondar i mukozes ne kimioterapi ose rrezarim

Dhimbje akute ne lidhje me procedurat diagnostikuese, perparimin e semundjes dhe efektet anesore
te trajtimit Intokerance e aktiviteteve ne lidhje me lodhjen qe vjen nga semundja

dhe trajtimit

Ankthi i femijes ne lidhje me shtrimin ne spital dhe procedurat diagnostikuese dhe trajtuese

Nderhyrja inf :

Ulja e ankthit prindëror

Jini të disponueshëm për prindërit kur duan të diskutojnë ndjenjat e tyre.

Ofroni mirësi, shqetësim, konsideratë dhe sinqeritet ndaj fëmijës dhe prindërve; të jetë një burim
ngushëllimi.

Kontaktoni klerin e familjes ose kapelanin e spitalit.

Merrni shërbimet e një punonjësi social, sipas rastit, për të ndihmuar familjen të përdorë burimet e
duhura të komunitetit

Ofro shprese që terapia të jetë efektive dhe do të zgjasë jetën.

Bëni prindërit të flasin me prindërit e një fëmije aktualisht nëterapi.

Inkurajoni prindërit të marrin pjesë në aktivitete të jetës së përditshme për t'i ndihmuar ata të
ndiejnë një pjesë të kujdesit të fëmijës së tyre.

Vlerësoni dinamikën e familjes dhe mekanizmat e përballimit dhe planifikoni ndërhyrjet në

përputhje me rrethanat.

Ndihmoni prindërit të merren me pikëllimin.

Ndihmoni prindërit që të merren me anëtarët e tjerë të familjes, veçanërisht motrat dhe gjyshërit
dhe miqtë.

141
Inkurajoni prindërit të diskutojnë shqetësimet në lidhje me kufizimin e veprimtarisë së fëmijës së
tyre, mbrojtjen e fëmijës nga infeksioni, disiplinimin e fëmijës dhe shqetësimin për sëmundjen.

Lehtësoni komunikimin me infermierin e klinikës ose specialistit klinik, të cilët mund të

bashkëveprojnë me fëmijën gjatë gjithërrjedhës së sëmundjes.

Parandalimi i infeksionit dhe hemorragjisë

Monitoroni gjak komplet siç është urdhëruar. Siguroni hidratim adekuat. 1 Dhenia e lëngjeve
parenterale. 2. Ofrohen sasi të vogla të lëngjeve orale nëse tolerohen

. Vëzhgoni me kujdes funksionin e veshkave. 1. Matni dhe regjistroni prodhimin e urinës. 2.

Kontrolloni gravitetin specifik. 3. Vëzhgoni urinen per deshmi te gjakderdhjes .

Mbroni fëmijën nga burimet e infeksionit.

Asnjëherë mos përdorni një termometër rektal ose barna ose enemas kur kujdeseni për një pacient
neutropenik.

Familja, miqtë, personeli dhe pacientët e tjerë që kanë infeksione nuk duhet të vizitojnë ose
kujdesen për fëmijën. Diskutoni për kujdesin e vëllezërve dhe motrave ndërsa fëmija është në terapi.

Mos e vendosni një fëmijë me infeksion në dhomë me një fëmijë me leuçemi.

Larja e mirë e duarve është mënyra më e rëndësishme për të kontrolluar infeksionin.

Vëzhgoni fëmijën nga afër dhe jini vigjilent për shenjat e infeksionit të afërt.

Vëzhgoni lëkurën apo membranën e mukozës për shenja të infeksionit

Matni temperaturen

Vlerësoni sitin e linjës qendrore venoze për skuqje ose crregullime tjera.

Administroni faktorët e rritjes, për të stimuluar prodhimin e neutrofileve dhe për të ulur incidencën
e infeksioneve të rënda tek fëmija pas kimioterapisë intensive.

Administroni I.V. antibiotikët siç është porositur.

Administroni profilaksinë PCP, siç është co- trimoksazoli (Bactrim) nëse urdhërohet, dy herë në ditë
tre herë në javë për të parandaluar infeksionin me Pneumocystis carinii. (Dapsoni dhe Pentamidina
jepen gjithashtu për pacientët të paaftë për të marrë co-trimoksazol.) Regjistroni shenjat jetësore
dhe raportoni ndryshime që mund të tregojnë hemorragji, duke përfshirë: Takikardi., Ulje presionit
te gjakut (BP), Zbehje, Diaphoresis , Rritja e ankthit dhe shqetësimit Vëzhgoni per gjakderdhje GI

Lëvizni dhe kthejeni fëmijën butësisht sepse hemarthrosis mund të ndodhë dhe mund të shkaktojë
dhimbje.

Trajtoni fëmijën në një mënyrë të butë.

Kthejeni fëmijën shpesh për të parandaluar ulcerat e presionit.

Vendoseni fëmijën në shtrirjen e duhur të trupit, në një pozitë të rehatshme.

Lejo që fëmija të jetë jashtë shtratit në një karrige nëse kjo pozitë është më e rehatshme. Shmangni
injeksionet I.M nëse është e mundur

142
Trajtoni me kujdes kateterët dhe tubat kullues dhe thithës për të parandaluar gjakderdhjen. Mbroni
fëmijën nga dëmtimi duke monitoruar aktivitetet dhe rreziqet mjedisore.

Jini të vetëdijshëm për procedurat e urgjencës për kontrollin e gjakderdhjes :aplikoni presionin lokal
me kujdes ne menyre qe te mos nderhyni ne formimin e mpiksjes

Promovimi i pranimit të ndryshimeve të trupit

Përgatitni pacientin për ndryshime të mundshme në imazhin e trupit (alopeci, humbje peshe,
humbje të mases se muskujve) dhe ndihmoni fëmijën të përballet me ndjenjat e lidhura.

Angazhoni terapist për jetën e fëmijëve për lojë dhe mbështetje mjekësore.

Kontaktoni infermierin dhe mësuesin e shkollës për t'i ndihmuar ata të përgatiten për kthimin e
fëmijës në shkollë. Diskutoni për ndryshimet trupore që kanë ndodhur dhe që mund të ndodhin në
të ardhmen.

Promovimi i të ushqyerit optimal

Siguroni një dietë shumë ushqyese, siç tolerohet nga fëmija. Përcaktoni ushqimin e fëmijës që
pëlqen dhe nuk i pëlqen

Ofroni ushqime të shpeshta, të vogla.

Ofroni ushqime plotësuese me kalori të lartë dhe proteina te larta Inkurajoni prindërit të ndihmojnë
gjatë vakteve.

Lejoni fëmijën të hajë me një grup në një tryezë, nëse gjendja e tij lejon.

Shmangni ushqimet e larta me kripë ndërsa fëmija po merr steroidë.

Jepni higjenën e kujdesshme të gojës; mishrat dhe mukozat e gojës mund të gjakosen lehtë. Përdorni
një furçë dhëmbësh të butë.

Nëse goja e fëmijës është gjakderdhëse ose e dhimbshme, pastroni dhëmbët dhe gojën me një
shtupë pambuku të lagur ose një shtupë të lagur si sfungjer.

Përdorni një shpëlarje jo-irrituese për gojën .

Aplikoni zbutes në buzët e thata dhe të plasaritura.

Vlerësoni per mucositis dhe siguroni shperlarje te pershtatshme te gojes

Jini vigjilent për nauze dhe të vjella.

Administroni ilaçe antiemetike në një orar të rregullt.

Bëhuni të ditur për agjentët kimoterapeutikë dhe rregulloni terapinë antiemetic. Monitoroni
rreptesisht marrjet dhe nxjerrjet.

Mirëmbani administrimin e lëngjeve parenterale dhe vlerësoni për shenjat e dehidrimit ose mbi
hidratim

Administroni ilaçe antiemetike për pacientët që marrin rrezatim në toraks, bark, legen ose boshtin
kraniospinal.

143
Sugjeroni teknika relaksimi ose imazhe të drejtuara për acientët qe perjetojne nauze dhe te vjella te
pritshme

Lehtësimin e dhimbjes

Poziciononi fëmijën për rehati. Shtretërit e ujit dhe karriget e posacme janë zakonisht të dobishme.

Administroni ilaçet në një orar parandalues para se dhimbja të bëhet më e fortë. Përdoren pompa të
vazhdueshme për infuzion për administrimin e opioidit.

Manipuloni mjedisin sipas nevojës për të rritur rehatinë e fëmijës dhe për të minimizuar sforcimin e
panevojshëm.

Përgatitni fëmijën për procedurat e trajtimit dhe diagnostikimit.

Përdorni njohuri për rritjen dhe zhvillimin për të përgatitur fëmijën për procedura të tilla si
transfuzionet e gjakut, kimioterapia etj.

Siguroni një mjet për të folur në lidhje me përvojën.

Lojë, tregimet ose role-playing mund të jetë e dobishme.

Tregoni fëmijës një pranim të frikës dhe zemërimit.

Përdorni EMLA Cream për anestezi lokale

Administroni sedacion para procedurave dhe monitoroni pulsin, BP, respiracionin dhe
pulsoximetrine gjatë dhe pas procedurave.

TUMORET E TRURIT

Diagnoza inf :

Ankthi i prindërve në lidhje me natyrën e diagnozës dhe nevojën për kirurgji Ankthi i fëmijës në
lidhje me shtrimin në spital dhe procedurat diagnostikuese dhe trajtuese

Dhimbje akute në lidhje me rritjen e ICP dhe operacionit

Ushqyerja e Pabarabartë: Marrje më pak senevojat e Trupit në lidhje me të përzierat dhe të vjella që
lidhen me rritjen e ICP,kimioterapisë dhe rrezatimit

Rrezik për infeksion pas operacioni

Prishje e imazhit trupor në lidhje me shfaqjen e prerjes, kokën e rruar ose ndryshimet e shkaktuara
nga rrezatimi, kimioterapia dhe steroidet

Nderhyrja inf:

Ulja e ankthit të prindërve

Inkurajoni prindërit të bëjnë pyetje dhe të kuptojnë plotësisht rreziqet dhe përfitimet e operacionit.

Përgatitni prindërit për pamjen pas operacionit të fëmijës së tyre dhe për faktin se fëmija mund të
jetë komatoz menjëherë pas operacionit.

144
Vazhdoni të mbështesni prindërit gjatë periudhës pas operacionit. Ata mund të frikësohen dhe
shqetësohen nga paraqitja e fëmijës së tyre dhe nga procedurat e nevojshme urgjente Lehtësoni
kthimin e marrdhenieve normale prind-femijes

Ulja e dhimbjes pas operacionit

Administroni opioide siç është porositur në periudhën e menjëhershme pas operacionit, duke
vlerësuar nivelin e vetëdijës së fëmijës (LOC) para administrimit.

Mbajeni fëmijën sa më të qetë që të jetë e mundur duke ripozicionuar.

Ruajtja e statusit ushqyes

Ushqeni fëmijën pas të vjellit. (Të vjellat zakonisht nuk shoqërohen me nauze.)

Lejoni fëmijën të marrë pjesë në zgjedhjen e ushqimeve dhe përgatitjen e tabakas.

Ruajtja e hidratimit I.V ose hiperalimentimi dhe intralipidet nëse indikohet.

Inkurajoni fëmijën të hajë ushqime në mënyrë progresive më të mëdha ndërsa shërohet. Nëse
fëmija nuk mund të hajë, siguroni ushqime nga tubi. Mund të futet një tub gastrostomie.

Jini të vetëdijshëm që fëmijët që marrin steroide për të ulur ënjtjen mund të kenë te rritur oreksin.

Promovimi i pranimit të ndryshimeve të trupit

Inkurajoni fëmijën të shprehë ndjenjat në lidhje me kërcënimin për imazhin e trupit. Siguroni fëmijën
se një parukë ose kapelë mund të vishen pas shërimit. .

Nëse flokët e fëmijës nuk janë rruar plotësisht, kreheni në mënyrë që zona e tullacit të mos jetë e
dukshme

Përgatitni fëmijën dhe familjen për ndryshime cushingoide (fytyra e hënës, edemë) nëse kërkohet
steroid afatgjatë.

145
Bazat biologjike te plakjes
Gerontologjia eshte shkenca qe lidhet me ndryshimet fiziologjike te plakjes ne aspektin
fiziologjik dhe ate multidisiplinar.
Geriartria nenkupton te gjitha procedurat dhe teknikat qe synojne parandalimin e plakjes.
Plakja nenkupton ndryshime ne nivele te ndryshme te organizmit.
Ne konceptin e plakjes perfshihen teori te ndryshme.
● Teoria 1-teoria e plakjes ne nivelin e ADN-s.
Perfshihen teorite qe lidhen me ndryshimin e ADN-s per shkak te delecioneve qe jane
ndryshime te bazave te ADN-s.Gjithashtu,mund te jene mutacione ne qeliza somatike te cilat
mund te shkaktohen nga rrezatime ose radikale te lira.
Shkaqet qe cojne ne shkaterrimin e funksioneve gjenetike gjate plakjes jane dhe ato te
lidhura me gabimet e ADN-polimerazes.
● Teoria 2-Teoria e plakjes ne nivelin qelizor
Lidhet me ndryshimet qe ndodhin intra dhe inter qelizore.
Kjo vjen per shkak te grumbullimit te mbetjeve toksike dhe metabolitmit qelizor.
Arsye tjeter mund te jene ndryshime te produkteve gjenetike te translatuara,domethene qe
ka ndodhur nje gabim gjate translatimit.
Metabolizmi bazal gjithashtu ulet me kalimin e moshes.
● Teoria 3-Teoria e plakjes ne nivel organor
Ka nje numer teorish ne gerontologii qe thone per se per plakjen e organizmit eshte
pergjegjes nje organ, p.sh plakja e zemres ose e trurit.
● Teoria 4-Teoria e plakjes qe lidhet me moskoordinim te dy sistemeve baze(sistemit
endokrin dhe imunitar- dhe sistemi nervor).
Kjo teori perfshin tre koncepte:
Koncepti 1 -prishja e mekanizmit kordinues nervor.Rregullimi i temp se trupit kerkon
rregullator nervor dhe sensoret e temperatures.
Deshtimi i ketij mekanizmi shfaqet si pershtatshmeri e ulet per te perceptuar ndryshimet e
temperatures me rritjen e moshes.
Koncepti 2 -prishja e mekanizmit kordinues hormonal ,e cila lidhet me boshtin hipotalamo-
hipofizar ,gjendrat endokrine dhe qelizat target.
Koncepti 3-Prishja e mekanizmave kordinues imunologjik.
Teorite imunogjike te lidhura me rritjen e moshes kane te bejne me uljen e aftesise
imunologjike. Ulja e forcave imunitare,qe
nenkupton mbrojtjen kunder baktereve,zhvillimin e infeksioneve oportuniste si dhe rritjen e
ndryshimeve te autoimunitetit.
Kjo e fundit nenkputon mos prodhimin e antitrupave.

Ndryshimet gerontolgjike dhe kerkimet ne kte fushe nuk ofrojne premtime ne jetegjatesine e
popullates,por kontribuojne ne parandalimin e semundshmerise ne moshat e vjetra.
Progresi ne permiresimin e jetes se te moshuarve lidhet me kerkimet gerontologjike te
fenomeneve biologjike ,si dhe faktoreve sociale psikologjike si dhe nderveprimin e faktoreve
ambientale ne shendet dhe semundje.

146
Ndryshimet qe ndodhin ne sistemin kardiovaskular.
Me rritjen e moshes kemi:
Zgjatje te kontraksioneve te muskujve kardiake.
Zvogelim te karakteristikave viskoelastike te zemres, e cila behet me e ngurte.
Ne sistemin vaskular ndodhin keto ndryshime:
-trashje e murit te aortes
-humbje e elasticitet te murit te vazave te cilat ,behen me rigide.
-rritet presioni i gjakut
-rritet presioni sistolik per shkak te kompleances se ulet te vazave.

Ne sistemin nervor qendror ndodhin ndryshime konjitive(kemi te njohurit, te mesuarit dhe

kujtesen) ,te cilat ulen me kalimin e kohes dhe vecanerisht pas moshes 70 vjec ka ulje ne
shkathtesine mentale ,ne aftesite krijuese dhe ato gjykuese.

Ndryshime ne qarkullimin e gjakut cerebral.

-Metabolizmi cerebral dhe qarkullimi i gjakut, te cilat jane tregues te aktivitetit mendor jane
vecanerisht te paprekura deri ne moshen 70 vjec.

Ndryshime ne strukturat qelizore dhe mikroskopike.

-Masa trunore rritet pas moshes 70 vjec.
-Humbja e neuroneve eshte jo uniforme.
-Ka humbje te numrit te dentriteve ne korteks,substancen nigra dhe ne nivelin e sinapseve.
-Vihen re ndryshime ne nivelin e neuro- trasmetuesve.
-Me kalimim e moshes ulet sasia e dopamines qe prodhohet.
Nderkohe ne proceset qendor vihet re qe me rritjen e moshes bie shpejtesia e ketyre
proceseve ,qe nekupton se koha e reagimit,pergjigjja ndaj stimulit eshte me e ulet si pasoje
e mospercimit ne kohe te impulsit.

Ndryshimet ne motorik.
Postura ,ecja dhe gjestet me kalimin e kohes bejne qe te dallohet i moshuari nga nje person
i ri.
Keto ndryshime vijne nga rritja e kohes se reagimit dhe te levizjeve per shkak te uljes se
fortesise muskulare.

Ndryshimet sensoriale
-Ne moshat e rritura ulet ndjeshmeria ndaj prekjes.
-Ulet ndjeshmeria ne ekstremitete
-Ulet ndjesia e shijes ne te embelat dhe te kripurat.
-Kemi ndryshime ne te degjuar
-Rreth 25% pas moshes 60 vjec kane demtime ne te degjuar.Gjithashtu kane probleme te
shikimit si katarakti dhe prespiopia.
-Pacientet geriartrike bejne zgjime te shkurtra dhe koha e gjumit ulet.

Ndryshimet ne sistemin neuro-muskular

Me kalimin e moshes ulet masa neuro-muskulare per shkak te humbjes se fibrave
muskulare.Gjithashtu kemi dhe humbje te fuqise muskulare per shkak te uljes se njesive
motore,kryesisht ne ekstremitetet e poshtme ne krahasim me regjionet e tjera.

Ndryshimet ne sistemin respirator

Volumi rezidual me kalimin e moshes rritet,ndoshta sepse ulet fortesia e muskujve
respiratore dhe per shkak te tendences se shtuar.

147
Ndryshimet ne sistemin gastro-intestinal
-Kemi ndryshime motorre
-Crregullime ne kontraksionin e ezofagut qe sjellin si pasoje refluks gastroezofageal dhe
dispepsi.
-Zbrasja e stomakut vonohet
-kalimi i ushqimit ne intestine nuk ndryshon
-ulet perqendrimi i acidit klorhidrik
-ulet perqendrimi i pepsines
-ulet perqendrimi i faktorit intrinsek
Ulja e ketyre perqendrimeve ndodh per shkak se me rritjen e moshes ulet skretimi i
gjendrave gastrike.
-Me rritjen e moshes uloet perthithja e yndyrnave sepse zbrasja e lengut biliar eshte me e
ngadalshme.
-Nuk ndryshon shume perthithja e karbohidrateve dhe proteinave.

Ndryshimet ne sistemin endokrin

-Perqendrimi plazmatik i hormonit te tiroides nhuk ndryshon me moshen,nderkohe qe T4 ulet
me rritjen e moshes
-te gjendrat surrenale ulet sekretimi i kortizonit dhe aldosteronit nga korteksi
-nuk ka ndryshime te funksionit te medules ,por vihet re nje pergjigje me e ulet te qelizave
target kundrejt epinefrines.
-adenohipofiza,neurohipofiza dhe hipotalamusi; me rritjen e moshes ulet sekretimi i
prolaktines dhe hormonit kortikotrop.
-pankreasi; nivelet e insulines nuik ndryshojne me moshen ,por ka ulje te ndjeshmerise se
qelizave target ndaj veprimit te insulines,gje qe con ne rritjen e rezistences ndaj insulines
dhe si pasoje rritje te intolerances ndaj glukozes te te moshuarit.
-hormonet qe metabolizojne kalciumin ,vitamina D dhe kalcitonina ndikojne ne metabolizmin
e kalciumit dhe fosforit ne ndertimin e kockes.Me rritjen e moshes ka ulje te kalcitonines dhe
vitamines D plazmatike,nderkohe qe rritet paratiroid hormoni PTH.Kjo con ne humbje te
mases kockore.

Ndryshimet ne sistemin riprodhues

Sistemi riprodhues te meshkujt;me kalimin e moshes ka ulje te aktivitetit seksual, i cili lidhet
me uljen e aktivitetit hormonal.Ulet niveli i testosteronit dhe rriten nivelet e hormoneve FSH
dhe LH.
Sistemi riprodhues te femrat;ndryshimet ndodhin per shkak te uljes se funksionit ovarian.Pas
menopauzes ka ulje te nivele te estrogjenit deri ne 50% te vleres qe kane qene me
pare.Pergjithesisht keto shoqerohen dhe me humbje kockore duke predispozuar
osteoporozen.
Metabolizmi dhe termorregullimi-besohet se ulja e shkalles se metabolizmit bazal eshte e
lidhur ngushtesisht me mekanizmin e plakjes dhe kjo reflekton ndryshime ne perberjen
trupore ,qe manifestohet me ulje te muskulare dhe rritje te mases yndyrore.
Ne pergjithesi,te moshuarit karakterizohen nga nje aftesi e ulet per te rregulluar
temperaturen.
Kjo mund te vije nga tre faktore:
1.humbja e ndjeshmerise per te percaktuar temperaturen e ambientit
2.per shkak te demtimit te mekanizmit te djersitjes
3.per shkak te rregullimit vazo-motor te qarkullimit te gjakut ne pergjigje te temperatures se
ambientit,i cili nuk eshte me efektiv.

PERFUNDIME
-Me rritjen e moshes rriten dhe proceset shkaterruese fiziologjike,por pjesa me e madhe e
ketyre proceseve lidhen me shtimin e semundjeve te renda.

148
Demtimi me i madh eshte ai i sistemit nervor qendror ,si pasoje e semundjeve si demenca
apo alzheimer.
Demtime te tjera jane humbje e mases muskulare,veshtiresi ne transportin e oksigjenit
nepermjet kapilareve alveolo-pulmonar ,rritja e rezistences vaskulare periferike,ulja e
filtracionit glomerular.Keto te fundit nuk shoqerohen me probleme serioze
shendetesore,megjithate proceset qe shoqerojne plakjen ulin imunitetin duke i bere te
mosuarit me te ndjeshem ndaj infeksioneve si gripi qe mund ti cojne ne vdekje.

ANEMIA TEK TE MOSHUARIT

Anemia është një sëmundje që haset shpesh tek të moshuarit por ajo duhet të diferencohet nga
sindroma myelodisplazike , incidenca e të cilës rritet gjithashtu me moshën.

Sipas kritereve të WHO ( Organizata botërore e shëndetsisë) , anemia tek të rriturit përkufizohet me
nivel të hemoglobinës < 13g/dl për meshkujt dhe < 12g/dl tek femrat. Me kalimin e moshës niveli i
hemoglobinës (Hb.) fillon të bjerë lehtas për këtë arësye ka diskutime nëse në moshën mbi 60 vjeç
vlera e saj për të përcaktuar aneminë duhet të jetë më e ulur. Aktualisht, kriteri praktik për të
përcaktuar aneminë tek pleqtë është pranuar vlera 11g/dl pa dallim gjinie. Nga studime të shumta
është parë që dhe në sistemin e gjakut ka ndryshime të lidhura me moshën si;

-----

ulje të qelizave paraardhëse të eritociteve dhe limfociteve në palcën e kockës ,

shtim të indit stromal fibrotik ,

ulje të rezervës funksionale hemopoetike , sidomos të eritopoezës, dëmtime të ADN nga faktorë të
jashtëm,

shtim të adipociteve në palcën kockore,

dëmtim të adezionit qelizor etj..

Gjithashtu është parë që ka rritje të eritrosedimentacionit me kalimin e moshës. Është pranuar që

vlerat deri 35mm/orë për femrat dhe 30mm/orë për meshkujt, të quhen normale për ata mbi 70
vjeç.

Incidenca e anemisë është gjetur rreth 10% më e lartë tek ata mbi 65 vjeç por ajo dyfishohet tek 85
vjeçarët. Studimet kanë treguar se meshkujt vuajnë me anemi në moshë më të madhe se femrat dhe
se raca e zezë goditet nga anemia rreth tre herë më shumë se të bardhët. Rritja e vdekshmërisë tek
të moshuarit me anemi, nuk është e lidhur

me komorbiditetin ( sëmundjet bashkëshoqeruese) , por është një rrisk i pavarur. Pra duhet
nënvizuar që moshimi nuk lidhet detyrimisht me shfaqjen e anemisë dhe kur ajo shfaqet tek të
moshuarit duhet të diferencohet nëse është ndryshim fiziologjik apo shenjë e një sëmundje dytësore
për tu zbuluar e mjekuar. Mosha biologjike bazohet mbi Vlerësimin Multidimensional Geriatrik .
Anemia në pleq rëndon fraxhilitetin ( brishtësinë), komorbiditetin , gjendjen psiqike dhe mendore
dhe kequshqyerjen. Natyrisht për një të moshuar, vlerësimi për një anemi, kërkon thellim në

149
ekzaminime. Nuk mjafton vetëm vlera e Hb. por edhe tregues të tjerë si; shenjat dhe simptomat ,
shpejtësia e rënies së Hb., historia paraprake mjekësore, MCV( volume korpuskular mesatar) etj..

Klinika e anemisë tek pleqtë karakterizohet nga ; zbehje, hypotension ortostatik, dhimbje koke,
sinkop, vertigo, zhurmë në vesh ( tinnitus), dhimbje gjoksi, palpitacione, edema, lodhje, shkurtim të
frymëmarrjes, ulje forcës muskulare dhe fizike në tërësi etj..

Shkaqet e anemisë.

Rreth 1/3 vjen për shkak të kequshqyerjes , 1/3 për shkak të sëmundjeve kronike dhe 1/3 nga
shkaqe të panjohura.

Në anemitë nga kequshqyerja futen ;

1. Anemitë nga ulja e hekurit (34%)

2. Anemi nga ulja e folateve (33%)

3. Anemi nga ulja e vitaminës B12 (12%) 4. Anemi nga ulja e të trejave bashkë ( 21%)

Anemitë nga sëmundje kronike tek të moshuarit mund të shkaktohen nga tumoret malinje,
sëmundje kronike të veshkave, sëmundjet autoimune, hipotireoza, hiperparatiroidizmi, ciroza
hepatike, hepatitet

kronike, sëmundjet kronike të zorrëve, sëmundje kronike inflamatore

( TBC, infeksione pelvike kronike, pulmonare, osteomyelite, endokardite, SIDA etj..) Këto anemi janë
të lehta deri në të moderuara

( 8-11g/dl). Janë mikrocitare jo sideropenike .Patfiziologjia e tyre shpjegohet me ndikimin e

NFkB( nuklear faktor i kappa B) mbi citokinat inflamatore Il-6 dhe Il-1β që nxisin prodhimin e
hepcidinës ( peptid që prodhohet kryesisht në hepar) e cila pengon thithjen e hekurit nga zorrët dhe
nxjerr hekurin nga makrofagët duke ulur eritropoezën . Në këto anemi shihet rritje e neutrofileve,
monociteve, PCR (proteina C reaktive ), Il 6, Il8.

Anemitë senile ( pa shkaqe të njohura) mendohet që janë në kuadrin e ndryshimeve që vijnë me

moshimin ose nga dëmtime të pakapshme renale , ulje e androgenit, sëmundje të kolagenit ose
tumore të pa zbuluara, sindrom myelodisplazik etj.. Janë anemi ku nuk gjendet një shkak . Zakonisht
janë normocitare, me hekur normal.

Analizat kryesore për të vlerësuar e zbuluar një anemi tek i moshuari janë; gjaku komplet, sideremia,
ferritemia, transferina, vitamina B12, Ac. folik, elektroforezë e Hb., LDH, punksion i palcës etj.

Mjekimi sipas shkakut.

150
 NDRYSHIMET FIZIOLOGJIKE NЁ APARATIN URINAR. INKONTINENCA URINARE TEK TE
MOSHUARIT.

Ndryshimet fiziologjike në aparatin urogenital gjatë plakjes janë:

- humbja e nefroneve funksionante,

- ulja e filtracionit glomerular ,

- ulja e funksionit tubular renal ,

- ulje e stimujve që kontrollojnë urinimin,

- hipertrofia e glandules së prostastës,

- vaginit atrofik, ulje e sekrecioneve prostatike dhe vaginale,

- ulje e aciditetit urinar, ulja e elasticitetit të fshikës urinare dhe vaginës,

- dobësimi i mureve vaginale ( formimi i cisto dhe rektoceleve) ,

- dobësimi i fashës muskulo-ligamentoze të pelvis minor,

- atrofi uterine dhe ovoriale,

- shkurtimi uretrës tek gratë,

- dobësim i kontrollit të sfinkereve urinare,

- shtim i urinës reziduale pas urinimit,

- vonim i eliminimit të lëngjeve të marra etj..

Këtyre ndryshimeve i shtohen edhe faktorë jashtë këtij aparati sic janë,; - sëmundjet
degjenerative nervore,

- depresionet,

- patologjitë kockore komprimuese të palcës kurrizore,

- dizabiliteti,

- polipatologjia,

- marrja e shumë medikamenteve me efektet e tyre anësore, etj..

Të gjitha këto çojnë në mos kontrrollimin e urinimit.

151
 Rreth 8-34% e të moshuarve që janë në azile, vuajnë nga inkontinenca urinare. Kjo përqindje
shtohet në rreth 50% në ata të shtruar në spital. Gratë vuajnë më shumë se meshkujt nga
inkontineneca urinare.

Procesi i urinimit kontrollohet nga disa nivele të sistemit nervor qëndror

( pars ponti , lob frontal dhe pars sacral i palcës kurrizore)., të cilat kontollojnë pjesë të vecanta
të urinimit. Prandaj gjetja e shkakut central, kërkon kontrollin në këto nivele.

Inkontinenca urinare është një fenomen anormal që varet nga mosha, nga dizabiliteti e
fraxhiliteti në të moshuarit si dhe nga gjenjda mendore e tyre. Kjo gjendje është një nga shkaqet
që e çon të moshuarin në izolim nga shoqeria, në depresion dhe regresion , diskriminim dhe
ndjenjë turpi, stres të vazhdueshëm dhe irritabilitet mendor.

Klasifikimi klinik i inkontinencës urinare është :

1. Shkaqe të përkohshme ( të rikthyeshme )

2. Shkaqe të parikthyeshme ( dëmtime organike të strukturave

përgjegjëse)

Shkaqet e inkontinencës së përkohshme janë: delirium, infeksionet e vijave

urinare, etj..

Shumica në moshë geriatrike , përdorin mjaft medikamente që natyrisht kanë edhe efektet e
tyre anësore. Kalcibllokuesit si nifedipina, diltiazemi, verapamili, ulin fuqinë kontraktuese të
fshikës, rrisin mbajtjen e likideve duke dhënë nikturi dhe edema periferike. Verapamili jep edhe
konstipacion duke favorizuar fekalomën. Ace-inhibitorët duke dhënë kollë të thatë , mund të
përkeqësojnë një inkontinencë nga sforcimi. Preparatet gjumëvënës dhe trankuilizantët mund të
japin rritje të disabilitetit dhe përgjumje gjatë ditës. Ёshtë edhe një grup preparatesh
antihipertensive ( alfa bllokuesit si; prazosina, terazosina , doxazosina) që japin zgjerim të
uretrës, dhe, tek gratë, mund të japin inkontinencë nga sforcimi, kurse tek meshkujt
përmirësojnë urinimin gjatë hipertrofisë të gjendrës së prostatës.

Nga vështirësia për të lëvizur , për shkaqe të ndryshme, të moshuarit nuk arrijnë në kohë në
banjë dhe për pasojë kanë ikontinencë urinare . Kjo mund të riparohet me një urinar ose afrimin
e shtratit sa me pranë banjës. Edhe përmirësimi i kapsëllëkut lehtëson urinimin e pavullnetshëm.

Ndër shkaqet organike mund të përmendim ,

- kontraktimin e pavullnetshëm të fshikës urinare nga një divertikul i madh intra kavitar ose
cistocele, morbus Parkinson,neuropatia diabetike.

- Mos kontrrollimi i sfinkterve ndodh kryesisht tek gratë dhe zakonisht është inkontinencë e
sforcos (kollë, teshtimë, qeshje, ngritje peshe etj.) dhe shkaktohet nga dobësimi i fashës
muskulo-ligamentoze të pelvis minor, dëmtimeve kirurgjikale, lindje të vështira, etj..

- Bllokim i zbrajes së vezikës urinare bën që të kalohet në një urinim imperativ, i urgjencës, që
mund të çojë në inkontinencë urinare. Kjo situatë është më e shpeshtë tek meshkujt si pasojë e
zmadhimit të prostatës nga shkaqe beninje ose malinje të saj. Tek gratë shkak është një

152
 cistocele e madhe ose prolaps i uterusit. Bllokim nga shkaqe neurologjike mund të bëjë që të
mos kordinohet, kontraktimi i fshikës me hapjen e sfinkterit , duke çuar në hidronefrozë dhe
insuficiencë renale.

- Mos kontraktim i fshikes urinare çon në grumbullim të urinës reziduale dhe për pasojë rrjedhje
e pavullnetshme e urinës nga tejmbushja .

Klinika mund të shfaqë shenja dhe simptoma të ndryshme si urinim i urgjencës, rrjedhje e urinës,
nikturia ( urinim ˃2 herë natën), polakiuria

( urinim i shpeshtë ˃7 herë në ditë). Tek gratë inkontinenca mund të jetë njëkohësisht edhe nga
sforcimi dhe nga urgjenca.

Diagnoza kërkon marrjen e kujdesshme të anamnezës dhe kryejen e një ditari ditor nga i
moshuari për urinimin, ku përshkruhet numri, oraret dhe sasia e urinës. Kërkohet ekzaminim i
trurit për dëmtime të mundshme ( zona ischemike, atrofi etj.). Kontrollohet shtylla kurrizore për
dëmtime të saj, echo abdominale, të glandulës së prostatës, fshikës urinare, urinës reziduale,
uterusi dhe adnekset. Vizitë gjinekologjike, tushe rektale, analiza laboratorike ( urinë komplet,
PSA, urokulturë, uremia, kreatinemia etj..)

Provokohet prova e sforcos dhe mund të matet edhe fluksi urinar me uroflusometër. Mund të
kërkohet cistoskopi. pyelografia etj..

Mjekimi bëhet sipas shkakut. Mjekimi medikamentoz kërkohet në rastet kur kemi çrregullime
neuro- psikiatrike. Mund të rekomandohet gjimnastika e pelvis minor tek gratë. Mos marrja e
preparateve që përkeqësojnë inkontinencën që diskutuam më lart. Mjekimi i hipertrofisë së
prostatës me medikamente dhe kur nuk kemi rezultat kalohet në prostektomi. Tek gratë mund
të ndërhyet me operacione plastike të vaginës, forcim të pelvis minor me rrjeta të ndryshme,
hysterektomi etj.

153
Bimi leksion 4-5

Paraliza cerebrale
1

HYRJE
• Paraliza cerebrale (CP) është një çrregullim joprogresiv i qëndrimit dhe lëvizjes.
• Është rezultat i një dëmtimi ose anomalie në tru që ka ndodhur në fazat e hershme të
zhvillimit të trurit.
• Incidenca e CP-së është 1.5 deri 2.5 për 1000 lindje.
2

Vlerësimi infermieror
• Bëni një vlerësim funksional.
• Përcaktoni aftësinë për të kryer aktivitete të jetës së përditshme.
• Kryeni një vlerësim të zhvillimit.
• Përdorni mjetet e vlerësimit Denver II ose mjete të tjera.
• Vlerësoni aftësinë për të mbrojtur rrugët e frymëmarrjes – refleksin e gulçimit, gëlltitjen.
• Vlerësoni gjendjen e ushqyerjes – rritja, shenjat e pamjaftueshmërisë, rrezik i aspirimit.
• Vlerësoni funksionin dhe lëvizjen neuromuskulare – nivelin e lëvizjes, spasticizmin,
bashkërendimin.
• Vlerësoni të folurën, dëgjimin dhe të parit.
• Vlerësoni ndërveprimin fëmijë-prind.
• Shikoni se sa e kuptojnë prindërit gjendjen dhe planin e trajtimit.
• Vlerësoni lëkurën nëse ka të vrara nga presioni, sidomos në zonat e fërkimit (shina për
shtrëngimin e një kocke të thyer).
• Vlerësoni praninë e dhimbjes (kronike ose akute për shkak të zhvendosjes së
ijëve).

Diagnozat infermierore
• Lëvizja fizike e dëmtuar qe lidhet me funksionin neuromuskular të dëmtuar.
• Zhvillimi dhe rritja e vonuar në lidhje me natyrën dhe përhapjen e çrregullimeve.

154
• Proceset familjare e ndërprera për shkak të natyrës së çrregullimit, rolit të shqetësimit dhe
të ardhmes së pasigurt.
• Rreziku për dëmtim i lidhur me pamjaftueshmërinë në aktivitetin dhe bashkërendimin
motorrik.

Rritja e lëvizjes dhe ulja e deformimit

• Mësoni prindërit që të kryejnë ushtrimet e duhura nën drejtimin e një terapisti fizik.
• Përdorni shina mbajtëse për të lehtësuar kontrollin e muskujve dhe përmirësimin e
funksionit të trupit.
• Tërhiqini në kohën e duhur.
• Kontrolloni nëse lëkura është e skuqur, ka acarime, ka çarje të lëkurës apo shenja të
vendosjes së gabuar të shinave.

• Përdorni mjete ndihmëse, siç janë mjetet e përshtatura pas trupit, implementues në të
shkruar dhe në mjetet e kuzhinës, për të nxitur pavarësinë.
• Doreza në furçën e dhëmbëve, lugë dhe pirunj mund të bëhen me sfungjer ose me
material të veçantë për ta bërë përdorimin më të lehtë.
• Nxisni veshjen vetë, duke përdorur pantallona që ngrihen kollaj, pulovra të gjera, kopsa
Velcro dhe rroba të tjera të gjera.
• Ushqeni trupin siç duhet që të parandaloni kontraksionet.
• Mundësoni periudha të duhura të pushimit.
• Shmangni ngjarjet me shumë emocione para gjumit apo pushimit.
• Tregojuni prindërve për efektet anësore të mjekimeve dhe se si t’i japin mjekimet sipas
recetës.

Përmirësimi i rritjes dhe zhvillimit

• Vlerësoni nivelin e zhvillimit të fëmijës dhe më pas ndihmoni në detyrat e përshtatshme
për moshën.
• Vazhdoni me kujdesin në shtëpi, kujdesin gjatë ditës, qendrat e terapisë dhe në spital.
Mbani një historik të detajuar në lidhje me rutinën e zakonshme në shtëpi të fëmijës,
dobësitë dhe fuqitë, pëlqimet dhe mospëlqimet.

• Komunikoni me përfaqësues të të gjitha disiplinave në lidhje me kujdesin e fëmijës për t’u

siguruar se janë plotësuar të gjitha nevojat e fëmijës.
• Formuloni një plan kujdesi që përfshin gjithë qëllimet e të gjitha disiplinave dhe plotëson
nevojat e fëmijës dhe familjes.
• Përfshini në plan udhëzimet e mëposhtme: Ushqyrjen, gjumin, terapi fizike, lojën, mënyra
të tjera për të nxitur rritjen dhe zhvillimin, mjekimet, nevojat psikosociale, nevojat familjare,
vlerësimi/trajtimi i dhimbjes.

• Gjatë ushqyerjes, bëni që ambienti të jetë sa më i këndshëm dhe pa gjëra që e

shpërqendrojnë fëmijën.
• Mundësoni një karrige të rehatshme.
• Shërbejini fëmijës vetëm, në fillim.

155
• Pasi fëmija fillon të mësojë mirë detyrën e të ngrënit, nxiteni të hajë me fëmijë të tjerë.
• Mos u përpiqni ta ushqeni fëmijën nëse është i lodhur.
• Gjeni një pozicion të mirë ushqyerjeje.
• Lejojeni fëmijën që të mbajë vetë lugën edhe nëse vet- ushqyerja është minimale.
• Rrini prapa dhe lëvizni shpatullat e fëmijës për ta udhëzuar me lugën nga pjata në gojën e
fëmijës.
• Shërbeni ushqime që rrinë në lugë, siç është pureja e patateve apo pureja e mollës.
• Nxisni edhe ngrënien me gishta, gjë që fëmija e bën vetë.

• Mundësoni edhe pajisje të tjera ndihme për ushqyerje të pavarur, siç janë lugët dhe
pirunjtë me doreza të veçanta, mbajtëse gotash dhe pjatash dhe karrige e veçantë
ushqyerjeje.
• Mos e vini re ngrënien “e pisët”.
• Vendosni përparëse të mëdha ose peshqirë për të mbrojtur
rrobat e fëmijës.
• Nëse fëmija duhet të ushqehet, bëjeni me ngadalë dhe me kujdes.
• Kini kujdes vështirësinë në thithje dhe në gëlltitje e shkaktuar nga kontrolli i dobët i
muskujve.
• Prisni copat e mëdha të ushqimit në copa të vogla. Kini kujdes edhe për defiçitet në shqisa
që vonojnë zhvillimin dhe mund të korrigjohen më vonë: dëgjim, e folur, pamje, habi,
pamundësia për të kapur objektet ose afrimi i objekteve shumë afër fytyrës.

Forcimi i proceseve në familje

• Vlerësoni bashkëpunimin në familje dhe mundësoni një udhëzues, jepni mbështetje
emocionale dhe kontakt me punonjësin social.
• Ndihmoni prindërit të njohin nevojat e menjëhershme dhe të identifikojnë qëllimet afat-
shkurtra që mund të integrohen në një plan afatgjatë.
• Vlerësoni barrën e kujdestarit si pasojë e shumë sfidave të kujdesit ditor dhe lidheni atë
me burimet e nevojshme (psh. Kujdes në shtëpi, fonde ndihmë) dhe mundësoni edhe
ndihmën e një punonjësi social.

• Mundësoni edhe rezultatin pozitiv që do marrë prindi në rastin e aftësive të mira

prindërore dhe metodat më pozitive për kujdesin ndaj fëmijës.
• Ndihmoni prindërit që të kujdesen edhe për motrat ose vëllezërit e fëmijës së
“pamundur”.
• Nxitni prindërit që të gjejnë kohë e të merren edhe me fëmijët e tjerë.
• Nxitni familjet të mbajnë kontakte me miqtë dhe komunitetin dhe të angazhohen me
aktivitete të tjera.

• Sugjeroni edhe këshillimin për familjen.

• Ndihmoni prindërit që të gjejnë burime lokale
për të ndihmuar në kujdesin e fëmijës.
• Kontaktoni edhe me një punonjës social të spitalit për më shumë informacione rreth
organizimeve CP, zyrave, burimeve për fonde, mbështetjen e komunitetit ose organizatat e
bamirësisë.

156
• Përdorni internetin për të identifikuar programe kombëtare dhe ndërkombëtare që mund
të kenë zyrat e tyre afër familjeve.

Mbrojtja e fëmijës nga dëmtimi

• Vlerësoni nevojën e fëmijës për masa specifike të sigurisë, siç janë makineritë e ndryshme,
helmeta e sigurisë ose parandalimi i krizave dhe modifikoni sipas nevojës së fëmijës.
Ndryshoni shpesh pozicionin e fëmijës, përdorni karrige me rrota dhe mjetet e ecjes ose
qëndrimit për të parandaluar dëmtimin e lëkurës. Kontrolloni çdo ditë lëkurën.

Këshilla për kujdesin në shtëpi dhe komunitetin

• Vlerësoni ambientin e shtëpisë për siguri.
• Shkallët duhet të kenë mbajtëse, dhe rrugicat duhet të jenë të hapura për të ecur me
pajisjet ndihmëse.
• Ndihmoni prindërit në organizimin e pajisjeve që mund të duhen në shtëpi (karrige me
rrota, pompa për ushqyerjen me tuba, patericat).
• Kontrolloni të gjitha pajisjet përshtatëse, krahët dhe patericat që të bëjnë për trupin e
fëmijës. Zëvendësojini nëse duhet.

Edukimi i familjes dhe shëndeti

• Udhëzoni prindërit në të gjitha fushat e kujdesit fizik të fëmijës.
• Nxisni analizat e vazhdueshme mjekësore dhe dentare.
• Këshilloni prindërit se femija ka nevojë për disiplinë që të ndihet i sigurt.
• Udhëzoniprindëritt’idrejtohenagjencive ndihmuese.
• Lidhni familjet me familje të tjera që kanë një fëmijë me CP që mund të krijojnë një rrjet
mbështetës.

Vlerësimi: pritshmëria
• Vishet dhe ushqehet vetë në mënyrë të pavarur.
• Fillohen të arrihen standardet e zhvillimit.
• Familja merr pjesë në aktivitetet e zakonshme në shkollë dhe në komunitet.
• Përdoren pajisjet e sigurisë.
• Nuk ka asnjë raportim për dëmtim

DISTROFIA MUSKULARE

Hyrje
• Distrofia muskulare (MD) i referohet një grupi miopatish gjenetik, progresive dhe
gjeneruese që prekin grupe të ndryshme muskujsh – shumë pacientë janë fëmijë.
• Distrofitë muskulore përfshijnë Duchenne MD, që prek 1 në 3500 lindje, MD Becker që
prek 1 në 30000 lindje.
• Shumë prej atyre që vuajnë nga lloji Duchenne nuk jetojnë më shumë se 20 apo 25 vjeç.

Vlerësimi infermieror
• Vlerësoni fuqinë e muskujve, atrofinë, lëvizjen dhe zhvillimin motorik sipas moshës.
• Vlerësoni gjendjen respiratore dhe kardiake – tingujt e frymëmarrjeve, rrahjet e zemrës,
pulsin dhe ritmin.
• Vlerësoni ADL-në.

157
• Identifikoni çështjet psikosociale, siç është ndryshimi i konceptit për veten, bie shoqërizimi
dhe lidhja me familjen.

Diagnozat infermierore
• Frymëmarrje e paefektshme si rezultat i dobësisë së muskujve.
• Lëvizshmëria fizike e pamundur si rezultat i sëmundjes.
• Renia e debitit kardiak nga pamundësia e muskujve kardiakë.
• Gëlltitja e paefektshme lidhur me dobësinë e muskujve.

Ndërhyrjet e infemieres
Kujdesi ndaj frymëmarrjes
• Vendoseni fëmijën në një pozicion të ngritur që të hapet sa më shumë kraharori.
• Nxisni teknikat që ruajnë energjinë dhe shmangin lodhjen.
• Mësoni ushtrimet me frymëmarrje të thellë për të forcuar
muskujt respiratorë.
• Vlerësoni ritmin, thellësinë dhe modelin e frymëmarrjeve, dëgjoni frymëmarrjet dhe
raportoni për ndonjë ndryshim në sjellje.
• Vini re rezultatet e nivelit të gazeve në gjakun arterial, kulturën e gëlbazës dhe grafi
kraharori.
• Nxiteni fëmijën të kollitet dhe të marrë frymë thellë ose të kryejnë një fizioterapi kraharori
nëse është e nevojshme.

Mbajtja e funksionit optimal motorrik

• Drejtohuni një terapisti fizikal për stretching për të përmirësuar funksionet motorrike.
• Kryeni ushtrime fizike për të ruajtur lëvizshmërinë dhe për të parandaluar atrofinë.
• Organizoni aktivitete duke shpenzuar numrin e caktuar të energjive.
• Konsultohuni me një terapist për mjete ndihmëse që fëmija të jetë sa më i pavarur.
• Aplikoni mjete mbështetëse për të parandaluar kontrakturat.

Përmirësimi i shkarkimit kardiak

• Kontrolloni shenjat jetësore, ritmin kardiak dhe shenjat e një krize, siç është edema, tinguj
të fortë të rrahjes së zemrës dhe shtim në peshë.
• Kontrolloni sasinë e ushqyerjes dhe nxjerrjes dhe jepni lëngje nga goja ose intravenoz
sipas udhëzimeve.

Kontrolloni funksionet e gëlltitjes

• Kontrolloni nervin kranial për gëlltitjen dhe përtypjen.
• Jepni një dietë që mund ta përballojë pacienti.
• Mund të jetë e nevojshme një dietë me pure.
• Dieta duhet të jetë me sasi të madhe proteinash dhe kalori të kontrolluara që të merren
vlerat e duhura ushqyese.
• Nxisni ushqyerjen në pozicion ulur pa folur dhe nxisni konsumimin e vakteve të vogla dhe
të shpeshta.

Nxisni aktivitetet e ndryshme

158
• Nxisni aktivitete e ndryshme që parandalojnë lodhjen dhe acarimin, por mos nxisni
periudhat e gjata në shtrat apo mungesa e aktivitetit duke parë TV.
• Nëse preken më shumë ekstremitete e sipërme, sugjeroni ecjen ose ngarjen e biçikletës.
• Nëse ekstremitetet e poshtme preken më shumë, nxisni përdorimin e karriges me rrota
për të lëvizur dhe për të kryer detyra të ndryshme.
• Diskutoni interesat e fëmijës dhe ndihmoni me aktivitetet e parapëlqyera.
• Diskutoni me pacientin mënyra të ndryshme për trajtimin e stresit dhe acarimit.
• Jepni analgjezik dhe antidepresant për të lehtësuar pjesëmarrjen në aktivitete.

Këshilla për kujdesin në shtëpi dhe komunitet

• Ndiqni këshillat për kujdesin në shtëpi dhe komunitet si tek paraliza cerebrale.
• Mbani gjithmonë mjete që do të përmirësojnë funksionin e gjymtyrëve, siç është karriga
me rrota, karrigia për transport dhe mjete të tjera ndihmëse.
• Shikoni për aktivitete të tjera fizike dhe argëtuese me familjen.
• Vlerësoni progresin edukativ të fëmijës dhe aftësinë për të shkuar në shkollë apo të marrë
mjekim në shtëpi.
• Bashkëpunoni me pacientin dhe familjen për të vendosur një plan ditor të aktiviteteve që
përfshin interesat e pacientit, aftësitë dhe nevojën për pushim.

Edukimi i familjes dhe kujdesi shëndetësor

• Ofroni këshillime gjenetike për të vendosur një plan familjar.
• Udhëzoni pacientin e familjen për të bërë ushtrimin e ekstremiteteve, kujdesin pulmonar
dhe metoda të transferimit dhe lëvizjes.
• Referojuni shërbimeve të komunitetit dhe shërbime këshillimore.
• Theksoni rëndësinë e marrjes së lëngjeve për rënien e rrezikut të infeksioneve urinare apo
pulmonare.
• Këshilloni pacientin dhe familjen për të raportuar
shenja të infeksionit respirator menjëherë për të marrë
trajtimin e duhur dhe për të parandaluar një krizë
kardiake.
28

Vlerësimi: pritshmëria
• Frymëmarrje të thella dhe pa lodhje me tinguj të pastër në frymëmarrje.
• Lëvizja bëhet pa ndihmë dhe s’ka shenja kontraksionesh.
• Shenjat jetësore janë të qëndrueshme dhe pa edemë.
• Fëmija toleron ushqimin pure në sasi të vogla pa u mbytur.
• Shumicën e kohës gjatë ditës nuk rri shtrirë në krevat dhe merret me aktivitete të
ndryshme sociale.

ARTRITI REUMATOID

Artriti reumatoid në mosha të reja:

159
• –karakterizohetngainflamacionikyçeveqësjellsi pasojë ulje të lëvizshmërisë, dhimbje si dhe
ënjtje
• -ështëiklasifikuarsipoliartikular,vetëmnëdisa zona apo sistemik. Artriti poliartikular , që
përfshin shumë kyce (sidomos lidhjet e vogla në kycet e duarve) dhe artriti pauciartikular, i
cili prek kryesisht vetëm disa kyce (sic mund të jenë ato të gjunjëve, kycet e këmbëve apo
brrylat), këto shfaqen më shpesh te vajzat.

VLERËSIM
Muskujt dhe skeleti
• Dhimbje kyçesh
• Fryrje kyçesh
• Ulje e lëvizshmërisë
• Inflamacion kyçesh
• Ngurtësim i muskujve në mëngjes
• Rritje e vonuar
Hematologjike
• Ritëm i lartë i sedimentimit të eritrociteve • Faktor pozitiv reumatoid titieri

Dhimbje e lidhur me inflamacionin e kyceve, palëvizshmëri e kyceve dhe irritacion gastrik

si pasojë e përdorimit të aspirinës
Rezultatet e pritshme: Fëmija do të ketë një komfort më të madh siç tregohet edhe nga
aftësia për të kryer ushtrime më rreze lëvizje ROM, ulje e dhimbjeve, si dhe mungesë e
irritacionit gastrik.

Ndërhyrjet e mundshme
1. Kontrolloni intensitetin dhe vendodhjen e dhimbjeve të fëmijës si dhe marrëdhënien e
dhimbjes me kohën e ditës në të cilën ajo shfaqet si dhe aktivitetet që kryhen. Përdorimi i
mjeteve pediatrike për vlerësimin e dhimbjes siç mund të jenë linjat e numëruara me shkallë
sipas nivelit të dhimbjes gjatë vlerësimit tuaj. Një vlerësim i tillë do të ndihmojë në
përcaktimin e tipit dhe sasisë së mjekimeve që nevojiten për dhimbjen.
2. Bëjini një banjo me ujë të ngrohtë apo një dush (me temperaturë përafërsisht 100° F
[37.8° C]) cdo mëngjes për 10 deri 12 minuta. Ngrohtësia ndihmon heqjen e dhimbjeve si
dhe ngurtësimin e kyçeve. Një dush në mëngjes jep lehtësimin më të madh pasi ngurtësimi i
kyçeve zakonisht përkeqësohet në mëngjes.

3. Përdorni analgjezikë dhe mjekime antiinflamatorë ( zakonisht aspirina katër herë në

ditë). Për të parandaluar irritacionin apo dhimbjet e stomakut përdorni aspirinën me
ushqime, qumësht ose me antacid përreth gjysëm ore përpara se fëmija të ngrihet në
mëngjes. Aspirina jep lehtësim të dhimbjeve dhe ulje të inflamacionit të kyçeve të lidhur me
artritin. Përdorni aspirinë sëbashku me ushqime, qumësht dhe antiacid për të ulur rrezikun
e irritacionit gastrik; duke ja dhënë ato herët në mëngjes do të sigurojë lehtësimin më të
madh pasi ngurtësimi i kyçeve përkeqësohet më shumë në mëngjes.
4. Kontrolloni fëmijën për shenja dhe simptoma të toksicitetit të aspirinave duke përfshirë
zhurmën e veshëve, ulje të dëgjimit, përgjumje, nauzea, të vjella, irritacion, sjellje e

160
pazakontë si dhe përshpejtim i frymëmarrjes. Këto shenja dhe simptoma mund të tregojnë
nevojën e uljes së dozazhit apo shkëputjen e terapisë me aspirina.
5. Ndihmojeni fëmijën të kryejë ushtrime aktive dhe pasive ROM mbas konsultës me një
mjek terapist. Nxisni shtrim ambulator gjatë kryerjes së këtyre aktiviteteve. Lëvizja e kyçeve
do të ndihmojë për heqjen e ngurtësisë së kyçeve sidoqoftë ushtrime të tepërta mund ta
përkeqësojnë dhimbjen. Terapisti fizik mund të ndihmojë në planifikimin e një programi të
individualizuar për fëmijën.
6. Ruani njëtrajtshmërinë e trupit të fëmijës duke i futur jastëkë kur ai është në krevat.
Njëtrajtshmëria e trupit do të ndihmojë në uljen e dhimbjes si dhe do të parandalojë
kontraksionet.
7. Konsultohuni me një terapist fizik përreth përdorimit të fortesave. Planifikojnë një
axhendë për aplikimin e tyre si dhe për heqjen e tyre. Fëmija mund të ketë nevojë për
fortesa për të parandaluar kontraksionet. Ato duhet të hiqen me intervale të rregullta për të
ulur dhimbjen si dhe për të parandaluar prishjen e lëkurës.

Mungesë e vetkujdesjes e lidhur me dhimbjen, palëvizshmërinë si dhe kontraksionet e

kyceve.
Rezultatet e pritshme: Fëmija nuk do të ketë mungesa sic tregohet edhe nga aftësia e tij për
të kryer aktivitete të përshtatshme për jetesën e përditshme (ADL)
Ndërhyrjet e mundshme
1. Kontrolloni nivelin aktual të përkujdesjes ndaj vehtes të fëmijës. Një kontroll i tillë vendos
nivelin bazë që mund të përdoret për të vlerësuar progresin e tij.
2. Punoni me fëmijën për të vendosur një program për kujdesin ndaj vehtes të bazuar në
qëllimtë përbashkëta dhe në pritshmëri. Konsultohuni me terapistë fizikë dhe të punës
përpara se të përfundoni planin. Ndihma për të dizenjuar planin e vetë përkujdesjes do ti
japi fëmijës një shtytje duke rritur ndjesinë e tij të kontrollit si dhe do të motivojë
pjesëmarrjen dhe bashkëpunimin. Një terapist mund të japë këshilla përreth ADL së fëmijës
si dhe të sugjerojë nevojën për pajisje përshtatje siç mund të jenë shinat mbajtëse në banjo
apo në krevat, pincat (për të kapur dhe për të ngritur objekte) si dhe rripat shtrëngues. Një
terapist fizik mund të individualizojë një progam të krijuar për të ruajtur lëvizshmërinë e
kyçeve të prekura.
3. Nxiteni fëmijën të kryejë ADL vetë por edhe me ndihmën e dikujt tjetër atëherë kur është
e nevojshme. Aftësia e fëmijës për të kryer ADL-të vetë mund të jetë e ndryshme në varësi
të dhimbjes.
35

Crregullime të imazhit të trupit e lidhur me efektet e sëmundjes kronike si dhe me

natyrën e sëmundjes.
Ndërhyrjet e mundshme
1. Vendosni një mardhënie terapeutike me fëmijën si dhe nxiteni atë të shprehi ndjenjat dhe
emocionet e veta me anë të trupit të tij. Krijimi i një marrëdhënie terapeutike do ta
ndihmojë fëmijën të zhvillojë ndjenjën e besimit që do të përmirësojë komunikimin. Nxitja
për të shprehur ndjenjat e veta do t’iu lejojë juve të përcaktoni nivelin e tij aktual psikologjik
dhe emocional.
2. Korrigjoni çdo keqkonceptim të fëmijës që mund të ketë fëmija përreth kushteve të veta
si dhe ndërtoni ndjenja pozitive si dhe aftësitë për tu përballur me gjëndjen aktuale. Fëmija

161
mund të ndihet i mbingarkuar dhe mund të ketë nevojë për ndihmë për të ndarë faktet nga
keqkonceptimet e veta si dhe përsa i përket përballjes me ndjesitë negative që ai ka.
36

3. Nxiteni fëmijën të ndërveprojë me shokët e tij, familjen dhe me stafin mjekësor në spital.
Ndërveprimi dhe pranimi nga të tjerët do të ndihmojë që ai të formojë një imazh pozitiv për
vehten.
4. Konsultohuni me shërbimet shoqërore, me një punonjës social apo me një psikolog.
Profesionistë të tillë mund të ndihmojnë në identifikimin e nevojave të fëmijës si dhe në
përmirësimin e imazhit që ai ka për veten duke përdorur terapi dhe duke i mësuar aftësi të
përshtatshme për përballjen me to.
5. Lërini kohë të mjaftueshme prindërve dhe fëmijës të shprehin ndjenjat e tyre përreth
efekteve dëmtuese të sëmundjes. Fëmija dhe prindërit duhet të shprehin ndjenjat përreth
natyrës dëmtuese të sëmundjes përpara se ata të përballen në mënyrë të efektshme me të.
6. Ndihmojeni fëmijën të përgatitet për tu përballur me shokët e vet në shkollë; bëni një
listë të këshilltarëve dhe të mësuesëve të fëmijës për ta ndihmuar fëmijën dhe shokët e tij
të kuptojnë dhe të pranojnë njëri-tjetrin.Një fëmijë me një sëmundje kronike mund të ketë
vështirësi në përballjen me shokët e tij duke pasur si pasojë zemërim dhe depresion; shokët
e klasës mund të kenë keqkuptime dhe prirje të caktuara përreth kësaj sëmundje. Ndihma
që I jepet fëmijës për tu përballur me shokët dhe për të sqaruar keqkuptimet do ta bëjë më
të lehtë funksionimin normal të fëmijës në shkollë.
37

Përballje jo-efektive familjare: e kompromentuar për shkak të efekteve kronike të

sëmundjes të fëmijës.
Rezultatet e pritshme: Familja shfaq aftësi rezultative të përballjes siç tregohet edhe nga
shprehja e ndjenjave të reja përreth gjendjes kronike të sëmundjes së fëmijës si dhe me
shprehjen e situatës së burimeve të disponueshme për ta.
Ndërhyrjet e mundshme
1. Kontrolloni dinamikat e familjes si dhe ndërveprimet e tyre duke përfshirë rolin e
pritshmërive dhe të kufinjve të përcaktuar. Një vlerësim i tillë mund të nxjerr në pah modele
jo te efektshme të komunikimit në familje si dhe pritshmëri jo realiste.
2. Kontrolloni dijet e familjes si dhe përdorimin aktual të sistemeve të mbështetjes. Sistemet
e përkrahjes siç janë familja, miqtë të afërmit, kasha/institucione fetare si dhe komuniteti
janë burime për mbështetjen e familjes për ta mbajtuar atë të shëndetshme dhe të
bashkuar. Kuptimi i mënyrës se si familja përdor këto burime do t’iu lejojë juve të sugjeroni
alternativën e përshtatshme për tu përballur dhe për të mbështetur.
38

3.Nxitni anëtarët e familjes të shprehin ndjenjat e tyre si dhe përkrahini ata në përballjen
me emocione të tilla si faji, zemërimi, humbja e shpresës, dhe ankthi. Anëtarët e familjes të
një fëmije me sëmundje kronike shpesh grumbullojnë ndjenja negative; shprehja e këtyre
ndjenjave do ti japi atyre një përkrahje të madhe emocionale.
4. Ndihmojni anëtarët e familjes të njohin modelet jo të efektshme të përballjes me këto
situata si dhe të zbulojnë mënyra të reja për ti zgjidhur probleme të tilla. Identifikimi i
sjelljeve jo të efektshme është hapi i parë për ndryshim. Mësimi i aftësive për zgjidhjen e
problemeve do ti ndihmojë familjen dhe anëtarët e saj të zbulojnë zgjidhje alternative.

162
39

Mungesa e dijeve si pasojë e trajtimit në shtëpi

Rezultatet e pritshme: Prindërit do të shprehin mirëkuptimin e tyre në lidhje me udhëzimin
për kujdesin në shtëpi.
Ndërhyrjet e mundshme
1. Shpjegoni prindërve qëllimin dhe mënyrën e përdorimit të mjekimeve kundra dhimbjeve;
duke përfshirë detaje për dozazhin, efektet negative. Të kuptuarit e qëllimit dhe të mënyrës
së përdorimit do ti ndihmojë prindërit të bashkëpunojnë më mirë gjatë regjimit të trajtimit.
Njohja me efektet negative do ti nxisë ata të njoftojnë mjekun në rast urgjence.
2. Shpjegojini prindërve rëndësinë e ushtrimeve të rregullta duke përfshirë ushtrimet e
ROM-it pasiv dhe aktiv. Ushtrimet e rregullta do ta ndihmojnë atë të lehtësojë dhimbjet si
dhe të parandalojë kontraksionet në kyçe.
3. Thojini prindërve të nxisin fëmijën të kujdeset për vehten sa më shumë të jetë e mundur
në varësi të dhimbjeve që ai ka. Kujdesi për veten nxit vetbesimin.
4. Mësojini prindërve se si të mund të përdorin pajisjet mbështetëse siç janë rripat apo
pincat. Përdorimi i pajisjeve të tilla nxit pavarësinë dhe vetbesimin.

Hematoma subdurale
• Hematoma subdurale ka të bëjë me akumulim lëngjesh, gjaku dhe produkteve
degraduese brenda një hapësire të caktuar mes dura dhe araknoida (hapësira subdurale).
• Hematomat subdurale klasifikohen si akute ose kronike, në varësi të kohës mes dëmtimit
dhe fillimit të simptomave.

Vlerësimi infermieror
a) Vlerësoni gjendjen neurologjike të fëmijës për të vlerësuar efektshmërinë e trajtimit ose
për të identifikuar progresin e sëmundjes.
b) Vëzhgoni sjelljen e përgjithshme, sidomos acarimin, letargjinë dhe prova të ndonjë
ndryshimi në personalitet. Është e rëndësishme të merret një historik i detajuar nga
prindërit që ka të bëjë me sjelljen normale dhe nivelin e funksionimit në mënyrë që
anomalitë të dallohen sa më shpejt.
c) Vlerësoni vështirësitë në oreks dhe në ushqyerje.

163
d) Vlerësoni shenjat jetësore nëse është rritur ICP-ja.
e) Kini kujdes nga shenjat e mëposhtme: BP sistolike e rritur;
presioni i gjakut është i rritur; ulje e pulsit ose parregullsi të pulsit; ndryshime në nivelin e
frymëmarrjes ose vështirësi në frymëmarrje.

f) Vlerësoni LOC-në, përshkruani se si reagon fëmija, duke përfshirë edhe llojin e stimulit që
duhet për të pasur një reagim.
g) Vlerësoni ndryshimet në pamje dhe beben e syrit, sidomos kur rritet bebja e syrit, kur
pamja është dyfishe, mungon reagimi ndaj dritës, ndryshime në mprehtësinë e shikimit dhe
asimetrinë ose anomalitë në lëvizjet e syrit. Kontrolloni nëse ka kriza.
h) Vlerësoni funksionin motorik, duke përfshirë edhe aftësinë për të lëvizur gjithë
ekstremitetet.
i) Aftësia për të lëvizur ekstremitetet duhet të kontrollohet dhe të krahasohet mes të dyja
anëve.
j) Kontrolloni nëse ka rrjedhje të lëngut cerebrospinal nga hundët apo veshët, që tregon se
ka rrjedhje të këtij lëngu nga kafka.

Diagnozat infermierore
1.Perfuzion i paefektshëm i indit cerebral lidhur me procesin e sëmundjes.
2. Lëvizje fizike e dëmtuar lidhur me LOC të rënë.
3. Ushqyerje e paekuilibruar: marrje më pak se sa kërkesat e trupit lidhur me LOC-në në
rënie.
4. Bashkëpunimi i ulët familjar: probleme lidhur me shtrimin e fëmijës në spital.

Mbajtja e perfuzionit të indit cerebral

a) Shmangni rritjen e ICP-së.
b) Mbani një mjedis të qetë.
c) Shmangni ndryshimet e papritura.
d) Organizoni aktivitetet e infermieres për të
lejuar periudha të gjata dhe të pashqetësuara të pushimit.
e) Rregulloni me kujdes marrjen e lëngjeve për të shmangur mbingopjen me lëngje.

Matni edhe sasinë e urinës dhe regjistroni edhe ngjyrën.

g) Jepni laksativë.
h) Ndihmoni me prekjet subdurale.
i) Mbroni dhe shtrëngoni fëmijën sipas
nevojës.
j) Mbani fëmijën të sigurt për të shmangur dëmtimin e shkaktuar nga lëvizja e papritur.
k) Shtypni fort në vendin ku është bërë gjilpëra për pak minuta pasi ka mbaruar kontrolli,
për të parandaluar rrjedhjen në vendin e shpimit.

l) Vëzhgoni fëmijën shumë shpesh pas procedurës nëse ka ndonjë shok ose kullim nga
vendi i shpimit.
m) Vini re nëse ka rrjedhje seroze ose gjak.
n) Vini garza sipas nevojës, për të parandaluar
infektimin e plagës.

164
o) Kontrolloni temperaturën shumë shpesh dhe kontrolloni nëse ka shenja të ndonjë
infeksioni.
p) Raportoni nëse ka rrjedhje nga vendi i ndërhyrjes subdurale.
q) Shmangni diskutimin e kushteve të fëmijës afër krevatit të tij.
r) Edhe pse mund të jetë në koma, fëmija ka mundësi të dëgjojë.
s) Mbani pranë vetes mjetet urgjente për ringjallje.

Parandalimi i komplikacioneve të palëvizshmërisë

a) Ndryshoni pozicionin e fëmijës shpesh dhe kujdesuni për lëkurën që të parandaloni
pneumoninë hipostatike dhe dekubituset.
b) Parandaloni kontraksionet: aplikoni ushtrime pasive ROM në të gjitha ekstremitetet;
vendosni jastëkë për të mbështetur trupin e fëmijës gjatë ushqyerjes.
c) Përdorni shinë për shtrëngimin e kafkës sipas udhëzimeve.
d) Thithni sekrecionet në gojë ose në faring.
e) Vëzhgoni shenjat e frymëmarrjes ose infeksione në urinë
lidhur me stazën.
f) Mbani sytë e fëmijës me krem për të parandaluar dëmtimin e korneas.

Kujdesi ndaj ushqyerjes

a) Jepni ushqime dhe lëngje nëpërmjet ushqyerjes nazogastrike.
b) Vështroni nëse ka tension gastrik.
c) Kontrolloni urinën dhe ngjyrën çdo ditë.
d) Kontrolloni nivelin e proteinave dhe elektroliteve.
e) Mos neglizhoni kujdesin e gojës, edhe nëse fëmija
s’është duke ngrënë.

Forcimi i bashkëpunimit familjar

a) Nxisni prindërit që të mbajë dhe të përkëdhelin foshnjen sa më shumë të jetë e mundur.
b) Nxisni prindërit të bëjnë aktivitete të ndryshme në shtëpi.
c) Për foshnjat të përdoren lodra me muzikë.
d) Për fëmijët më të mëdhenj të përdoren lodra të qeta, libra dhe kukulla.
e) Jepini mbështetje emocionale prindërve.

f) Nxisni sa më shumë pjesëmarrjen e prindërve në kujdesin ndaj fëmijës.

g) Siguroni prindërit se prognoza është në favor të fëmijës për një trajtim të duhur.
h) Mos gjykoni në rastet e shkaktuara nga trauma aksidentale ose e qëllimtë.
i) Mundohuni të lehtësoni ndjenjën e fajit te prindërit.
j) Sigurohuni që të raportohet nëse ka shenja të abuzimit me fëmijën në agjencinë e duhur
dhe se prindërit marrin këshillim social.
k) Nxisni vizitat e motrave dhe vëllezërve.

Këshillat për kujdesin në shtëpi dhe komunitet

a) Ndiqni këshillat për kujdesin në shtëpi dhe në komunitet sipas paralizës cerebrale.
b) Kryeni shumë herë vlerësime të zhvillimit periodik dhe përforconi nevojën për të
raportuar ndonjë shenjë të vonimit në zhvillim.

165
 c) Diskutoni kriteret që duhen plotësuar në mënyrë që fëmija të vazhdojë lojën në sporte
kontakti me prindërit, me trajnerë dhe mësues për të parandaluar një dëmtim të dytë në
kokë.
• Grada I ose dëmtim i dobët (konfuzion pa amnezi ose humbje e ndjenjave) – koha
minimale për t’u kthyer në lojë është 20 minuta; duhen vlerësuar simptomat.
• Grada II ose dëmtim i moderuar (konfuzion me amnezi kalimtare pa humbje të ndjenjave)
– koha minimale për t’u kthyer në lojë është 1 javë; simptomat duhet të ekzaminohen
brenda 1 jave.
• Grada III ose dëmtimi i rëndë (konfuzion, amnezi, humbje e ndjenjave) – koha minimale e
kthimit në lojë është 1 muaj; simptomat duhen trajtuar për të paktën 1 javë.

Edukimi i familjes dhe kujdesi shëndetësor

a) Përforconi shpjegimet në zonat e mëposhtme: kushtet; shkaqet e simptomave specifike
të fëmijës; nevojën për trajtim; pritshmëritë pas operacionit dhe shërimit.
b) Nxisni prindërit të ndjekin takimet rutinë te mjeku për ekzaminim fizik.
c) Ndihmoni prindërit që të kërkojnë edhe mbështetje dhe burime shtesë nëpërmjet
departamentit të punonjësve socialë, grupe kishtare/fetare, agjencive komunitare ose
këshillimeve private.

Vlerësimi : pritshmëritë
a) Pak i lodhur por u përgjigjet stimujve verbalë.
b) Bebet e syrit janë njësoj dhe reagojnë ndaj dritës.
c) Shenjat jetësore janë të qëndrueshme.
d) Trajtoni por pa pasur kullim lëngjesh.
e) Toleron ushqyerjen nazogastrike pa tensione.
f) Urinimi është i duhur.
g) Prindërit marrin pjesë në kujdesin e fëmijës, e
mbajnë fëmijën dhe i lexojnë dhe prindërit marrin këshillim.

Malformacion
Intracranial Arteriovenous

Hidrocefalus

• Hidrocefalusi karakterizohet nga një volum i rritur i lëngut cerebrospinal, që lidhet me

zgjerimin progresiv ventrikular.
• Janë dy kategori kryesore të hidrocefalusit: komunikimi dhe moskomunikimi.
• Hidrocefalus ndodh në kushte tumori, infeksionesh, keqformime të trashëguara dhe
hemorragji.

166
• Incidenca e hidrocefalus është 0.5 deri 4 për çdo 1000 lindje.

• Vlerësimi infermieror
• Foshnjat: matni perimetrin e kokës. Matni perimetrin oksipitofrontal – shënoni masën më
të madhe. Matni kokën çdo ditë në të njëjtën orë. Përdorni një metër me centimetër për
saktësi më të madhe. Prekni fontanelën për të parë nëse është e fortë apo ka rrahje.
Vlerësoni reagimin e bebes së syrit. Vlerësoni nivelin e përmendjes. Vlerësoni modelin e
frymëmarrjes dhe modelin e emesis. Vlerësoni edhe funksionin motorrik. Vlerësoni edhe
standardet e zhvillimit.
• Fëmijët më të rritur: matni shenjat jetësore të ICP-së së rritur;
• Vlerësoni dhimbjet e kokës dhe emesis. Shikoni reagimin e bebes së syrit. Vlerësoni LOC-
në duke përdorur shkallën e Glasgow Coma. Shikoni funksionin motorrik. Shikoni nëse ka
arritur standardet e zhvillimit dhe arritjen në shkollë. Shikoni edhe ndryshimet në sjellje.

Diagnozat infermierore
• Perfuzion i indit cerebral inefektiv i lidhur me ICP-në para operacionit.
• Ushqyerje e pabalancuar: më pak se sa kërkesat e trupit të lidhura me ushqimin e
reduktuar dhe vjelljen.
• Rreziku i lëkurës së dëmtuar si rezultat i ndryshimit në LOC dhe kokës së zmadhuar.
• Ankthi i prindërve i lidhur me operacionin e fëmijës.
• Rreziku i dëmtimit lidhur me mosfunksionimin e shuntit.
• Rreziku për mosngopje me lëngje lidhur me kullimin e lëngut cerebrospinal dhe uljen e
lëngjeve të marra pas operacionit.
• Rreziku për infeksione lidhur me prani bakteresh.
• Bashkëpunim i paefektshëm me familjen lidhur me diagnozën dhe operacionin.

Mbajtja e perfuzionit cerebral

• Vëzhgoni nëse është rritur ICP-ja dhe raportoni menjëherë.
• Ndihmoni në procedurat diagnostifikuese për të vendosur shkakun e hidrocefalusit dhe
treguesin e ndërhyrjes kirurgjikale.
• Shpjegoni fëmijës dhe prindërve procedurën në nivelin e tyre të kuptimit.
• Jepni qetësues sipas udhëzimeve 30 min para procedurës që të jenë të efektshëm.

• Organizohuni në mënyrë që fëmija të ketë mundësi të pushojë pasi ka marrë qetësues.

• Pas ventrikulografisë, vëzhgoni nga afër: rrjedhje të lëngut cerebrospinal nga pjesa
subdurale ose ventrikulare. Këto vrima duhet të mbulohen me një garzë të vogël ose copë
tjetër.
• Reagimet ndaj qetësuesve observohen, sidomos për krizën respiratore; ndryshimet në
shenjat jetësore që tregojnë se mund të pësojë shok; shenjat e ICP-së në rritje, që mund të
ndodhë nëse ajri ka hyrë në ventrikul.

Kujdes për infermieren

• Shembja e trurit mund të ndodhë në ICP të zhvilluar dhe manifestohet nga pozicionimi
koka prapa dhe këmbët para. Kjo është një shenjë e rëndë dhe mund të ndiqet edhe nga një
arrest respirator. Përgatituni për një ringjallje urgjente dhe merrni masat e duhura.
Kujdes për mjekimin

167
• Qetësuesit nuk këshillohen në shumë raste, sepse ICP-ja në rritje mund të çojë fëmijën në
hipoventilim ose arrest respirator. Nëse jepen, fëmija duhet parë nga afër për prova të
ndonjë krize respiratore.

Ushqyerja e duhur
• Mos harroni se ushqyerja shpesh është e vështirë sepse fëmija mund të mos ketë oreks
dhe mund të vjellë shpesh.
• Mundësoni kujdesin tuaj para ushqyerjes që fëmija mos të shqetësohet pas ushqimit.
• Mbajeni foshnën në një pozicion gjysëm ulur me kokën të mbështetur mirë gjatë
ushqyerjes.
• Lejoniedhepakkohënëmesqëfëmijatëgromësijë.
• Jepnipakushqimdheshumëshpesh.
• Vendoseni fëmijën në anë me kokën e ngritur pas ushqimit, për të parandaluar aspirimin.

Mbajtja e lëkurës së shëndetshme

• Parandaloni dhimbjet nga ushtrimi i presionit duke vendosur fëmijën në një copë me
material sfungjeri ose leshi ose në një dyshek që alternon presionin për të mbajtur peshën si
duhet.
• Kini parasysh edhe alergjitë dhe llojin e shtresës që përdoret.
• Mbajeni skalpin të thatë dhe të pastër. • Ktheni shpesh kokën e fëmijës.

• Ndryshoni pozicion të paktën çdo dy orë. kur e kthen fëmijën, rrotulloni kokën dhe trupin
bashkë për të parandaluar përdredhjen e qafës.
• Një jastëk i fortë mund të vendoset nën kokën dhe shpatullat e fëmijës për mbështetje të
mëtejshme kur ngre fëmijën.
• Mbajeni peshën larg prerjes së operacionit gjatë periudhës pas operacionit.
• Tregoni kujdes ndaj lëkurës në të gjitha pjesët e trupit dhe vëzhgoni nëse ka shenja
dëmtimi apo presioni. Bëni ushtrime pasive me ekstremitetet, sidomos me këmbët.
• Mbani sytë e lagur me lot artificial nëse fëmija s’mund të mbyllë qepallat si duhet. Kjo
parandalon infeksionet apo ulcerat në korne.

Ulja e ankthit
• Përgatitniprindëritpëroperacioninefëmijëssëtyre duke iu përgjigjur pyetjeve, duke
përshkruar se si do kujdeseni pas operacionit dhe duke shpjeguar se si do të funksionojë
procedura.
• Nxisniprindërittëdiskutojnëtëgjitharreziqetdhetë mirat e operacionit.
• Ndihmojinitëkuptojnëprognozëndheçfarëtëpresin nga zhvillimi neurologjik dhe konjitiv i
fëmijës.
• Përgatitnifëmijënpëroperaciondukepërdorurkukulla ose forma të tjera lojërash, për t’i
shpjeguar si ndodh operacioni.

• Përmirësimi i perfuzionit në indin cerebral pas operacionit

• Kontrolloni temperaturën e fëmijës, pulsin, frymëmarrjen, presionin e gjakut dhe masën e
bebes së syrit dhe reagimin çdo 15 minuta deri sa të jetë e qëndrueshme. Më pas
kontrollojeni 1 deri 2 orë ose sipas kushteve të fëmijës.
• Mbaninormoterminë.

168
• Mundësoni mbulesa dhe batanije të duhura, një ngrohës ose një batanije me ngrohje për
fëmijë. Bëni një banjë me sfungjer të lagur ose jepni mjekime antipiretike për temperaturën.
• Aspironimukusinngahundaosefytipërtëparandaluar vështirësitë respiratore.

• Kthejeni shpesh fëmijën.

• Nxisni kullimin e duhur të lëngut cerebrospinal nëpërmjet shuntit duke pompuar dhe duke
vendosur fëmijën në pozicionin e duhur.
• Nëse udhëzohet të bëhet pompimi, kompresoni me kujdes valvulën me numrin e
specifikuar të herëve sipas intervaleve të llogaritura.
• Raportoni ndonjë vështirësi në pompimin e shuntit.

• Gradualisht ngrini kokën e shtratit të fëmijës nga 30 në 45 gradë. Në fillim, fëmija duhet
vënë në pozicion horizontal për të parandaluar derdhjen e tepërt të lëngut cerebrospinal.
• Kontrolloni nëse ka kullim të tepërt të lëngut cerebrospinal. Fontanela e thellë, acarim,
mosrehati. LOC bie (tek fëmijët më të rritur). Shikoni më nga afër ICP-në ngritje, duke
treguar edhe mosfunksionimin e shuntit. Vini re ndryshimet në LOC, ndryshim në shenjat
jetësore (BP sistolike e rritur, bie pulsi, frymëmarrje që bien ose të parregullta), të vjella,
ndryshime të bebes së syrit.
• Raportoni këto ndryshime menjëherë për të parandaluar hipoksinë cerebrale dhe ndonjë
shembje të trurit. Parandaloni presionin e tepërt në lëkurën mbi shunt duke vendosur
pambuk mbi dhe pas veshëve, nën veshjen dhe shmangni pozicionimin e fëmijës në zonën e
valvulës ose të prerjes deri sa plaga të jetë shëruar.

Mbajtja e ekuilibrit të lëngjeve

• Matnimekujdesdheregjistronimarrjendhe shkarkimin e lëngjeve. Jepni lëngje në mënyrë
intravenoze. kontrolloni me kujdes infuzionin për të ndaluar mbingopjen.
• Përdorninjëtubnazogastrikpërtensionnëabdomen. Kjo përdoret më shpesh kur është kryer
një shunt ventriculoperitoneal.
• Matnikullimindheregjistronisasinëdhengjyrën.
• Kontrolloniedhetingujtnëzorrëpasthithjes
nazogastrike për të paktën 30 minuta.
• Kujdesunishpeshpërgojënkurfëmijas’merrgjënga goja.

• Filloni ushqyerjen nga goja kur fëmija ta ketë marrë tërësisht veten nga anestetiku dhe
shfaq interes.
• Filloni me sasi të vogla dextrose deri në 5 %.
• Filloni t’i jepni gradualisht. Jepni ushqime të forta të përshtatshme për moshën dhe
tolerancën e fëmijës.
• Nxisni një dietë të pasur me proteina.
• Vëzhgoni dhe raportoni nëse ka urinim të pakët, ndonjë shenjë specifike në urinë, vihet re
ngjyrë tjetër në lëkurë, tharje e membranës së mukozës, ose letargji, që tregon dehidratim.

Parandalimi i infeksionit
• Shikoni nëse ka ethe (temperatura rritet zakonisht 24 orët e para të operacionit), kullim
nga prerja, enjtje, skuqje dhe fortësi në zonën rreth shuntit.
• Jepniantibiotikëprofilaktiksipas udhëzimeve.

169
Fuqizimi i bashkëpunimit familjar
• Filloni më përpara për planin e daljes nga spitali, duke përfshirë teknika specifike të
kujdesit për degëzimin (shuntin) dhe metodat sugjeruese për kujdesin e përditshëm: kthimi,
mbajtja në krahë, pozicionimi, kujdesi ndaj lëkurës, ushtrimet për forcimin e muskujve –
bashkë me lojërat, teknika dhe program ushqyerje, pompimi i degëzimit.
• Shoqëroni gjithë udhëzimet me siguri për të mos lënë prindërit që të jenë në ankth ose të
kenë frikë për kujdesin ndaj fëmijës së tyre.

• Ndihmoni prindërit që të ndihmojnë edhe motrat dhe vëllezërit për të kuptuar

hidrocefalusin dhe nevojat e veçanta të fëmijës.
• Nxisni prindërit që të rrinë më shumë me fëmijët e tjerë për mos t’i neglizhuar as nevojat e
tyre. Sugjeroni edhe këshillim familjar nëse duhet.
• Ndihmoni prindërit në gjetjen e burimeve shtesë: punonjës social, shërbimet sociale;
infermiere ose ndihmëse në shtëpi ose vizituese; grupe prindërish; agjenci komunitare;
programe të veçanta në shkollë.

Kujdesi në shtëpi dhe komuniteti

• Kontrolloni funksionimin e degëzimit sa më shpesh dhe rritni njohjen e prindërve ndaj ICP-
së në rritje dhe mosfunksionimit të degëzimit.
• Kryeni rregullisht kontroll fizik, duke parë për shenja traume apo dëmtim lëkure.
• Pacienti duhet të mbajë një byzylyk MedicAlert kur fillon të shkojë në shkollë apo kopësht.
Sigurohuni që prindërit ose kujdestarët të jenë të certifikuar në reanimim kardiopulmonar.

Edukimi i familjes dhe kujdesi shëndetësor

• Theksoni rëndësinë e njohjes së simptomave të ICP-së në rritje dhe raportoni menjëherë.
Këshilloni prindërit të raportojnë mosfunksionimin e degëzimit ose infeksionin menjëherë
për të parandaluar ICP-në në rritje.
• Mësoni prindërit se sëmundja që shkakton të vjella, diarre, apo që ndalon marrjen e
lëngjeve të duhura është kërcënuese për fëmijën që ka kryer një operacion degëzimi.
• Këshilloni prindërit të konsultohen me kujdestarin e fëmijës për trajtimin e menjëhershëm
të etheve, kontrollin e të vjellave dhe diarresë dhe zëvendësimin e lëngjeve.
• Thuajini prindërve se kërkohen shumë pak kufizime për fëmijët me degëzime dhe të
konsultohen me një mjek për shqetësime specifike.

Vlerësimi: pritshmëria
• S’ka ndryshime në shenjat jetësore, LOC, ose masën e kokës; s’ka të vjella; bebja është e
qëndrueshme dhe reagon. Ushqehet çdo katër orë pa të vjella.
• S’ka humbje në peshë.
• Nuk ka eritemë, hiperemi dhe as dëmtim lëkurë; shërimi i plagës
është i dukshëm.
• Pompimi i degëzimit bëhet pa rezistencë; LOC dhe shenja jetësore të qëndrueshme.
• Urinimi njësoj me sasinë që merr, ngjyra e lëkurës normale; elektrolitet në limite normale.
• Nuk ka kullim nga vendi i degëzimit.
• Prindërit kërkojnë burime, duke shprehur dashuri për pacientin dhe vëllezërit e tij/saj.

170
 Pes EQUINOVARUS

Është një anomali kongenitale e karakterizuar nga një shtrembërim i tre pjesëve ne këmbë
me tre elementë
• Ekuinos
• Varus
• Adduksioni
Kockat, muskujt, ligamentet, nervat dhe enët e gjakut nën gju mund të zhvendosen.
Incidenca e këmbës se shtrembër është 1 në 3 në 1,000 ne lindje.
Kjo është bilateral në 50% të fëmijëve të prekur. Etiologji e saktë nuk dihet. Teoritë e
sugjeruara tregojnë për vaskulare, faktorë virale, gjenetike, anatomik dhe mjedisore, por
mund të rezultojnë edhe nga pozita e fëmijës në barkun e nënës.

Vlerësim infermieror
a) Merrni një histori familjare të deformimeve të këmbës.
b) Marrja e një historiku obstetrikal për faktorët e rrezikut .
c) Kryen një vlerësim fizik për praninë e anomalive të tjera dhe
pozicionin klasik të këmbës dhe ROM.
d) Nëse fëmija paraqitet me vonesa, kryhet një ekzaminim i plotë neurologjik për të njohur
faktorët që mund të shkaktojne sëmundjen.
e)Të vlerësohen burimet që janë në dispozicion për trajtim të gjatë

Diagnoza infermierore
• Rreziku prindëror për të dëmtuar fëmijën lidhur me përshtatjen joefektive, nga stresi i
shkaktuar prej diagnozës dhe regjimit intensiv terapeutik.
• Rreziku për të dëmtuar integritetin e lëkurës lidhur me praninë e allçisë.
• Përfuzioni i paefektshëm i indit lidhur me një edemë periferike postoperative.
• Dhimbja akute lidhur me indet e muskujve dhe traumës sekondare të kirurgjisë.

Promovimi i sjelljeve prindërore efektive

a) Të sigurojë një përshkrim të saktë të këmbës dhe rëndësinë e trajtimit në terma që
prindërit mund ta kuptojnë.
b) Sigurimi i mundësisë për prindërit që të shprehin me fjalë pyetjet dhe shqetësimet.
c) Përforcohen faktorët dhe faktin se nuk ishte faji i askujt se fëmija ka këmbë të shtrembër.
d) Inkurajoni prindërit për të mbajtur dhe të luajtur me fëmijën dhe të marrin pjesë në
kujdesin për të.
e) Sigurimi i kontaktit për prindërit me një familje qe ka po të njëjtin problem dhe po kalojnë
përmes procesit të trajtimit, që ti sigurojne atyre mbështetje .

Mbrojtja e integritetit të lëkurës

171
• a) Të vlerësohen mjetet metalike , pajisje ortopedike , ose këpucët e veçanta . Këshilloni
prindërit se për shkak të ritmit të shpejtë të rritjes së foshnjës , allçite mund të kenë nevojë
të zëvendësohen për të parandaluar dëmtimin e lëkurës.
• b) Të vlerësojnë dhe të mësojnë mbi efektin e presioneve të tepërta në lëkurë - skuqje, era
e keqe apo dhimbjet.

Ruajtja e perfuzionit indor

a) Kryerja e vlerësimeve të shpeshta neurovaskulare pas kirurgjise, duke përfshirë ngjyrën,
ngrohtësinë, ndjesinë, mbushjen kapilare, pulsin dhe prania e dhimbjes.
b) Ngritja lart për të parandaluar edemë në periudhën postoperative.
c) Mbroni këmbën nga lëndimet e mundshme.
d) Të vlerësohet për shenja të tilla si nervozizëm, të ushqyerit e dobët, takikardi dhe rritjen e
presionit të gjakut.
e) Administron analgjezikët rregullisht për 24 deri në 48 orë pas operacionit .
f) Sigurimi i masave të konfortit, të tilla si muzikë të lehtë, rrethore për mbrojtje dhe luan e
përkedhelet me prindërit .
g) Inkurajoni prindërit për të administruar analgjezikët pas daljes nga spitali ( kur është e
nevojshme ) . Diskutoni dozën dhe përdorimin

Edukimi shëndetësor i familje dhe ruajtja e shëndetit

a. Mëso prindërit për të kujdesin ndaj allçisë
b. Mëso prindërit te heqin pajisjet ortopedike për larje.
c. Këshilloni prindërit që gjumi i femijëve mund të prishet
fillimisht për shkak të mbajtjes veshur gjatë natës dhe se fëmija mund të jetë nervoz ndërsa
zgjohet për shkak të lodhjes.
d. Udhëzoji prindërit në sigurimin e një mjedisi të sigurt për fëmijën ambulator.
e. Diskutoni rëndësinë afat-gjatë dhe të shpeshtë e në vazhdim për të ndihmuar prindërit
me nevoja të veçanta të tilla si transporti, dhe financimin e pajisjeve ortopedike.
f. Meso prindërit për të kontrolluar ngjyren , ngrohtësine, kapilarët, lëvizjen e këmbëve dhe
pozitën e allçive.
g. Inkurajoni prindërit për të përmbushur regjimin e trajtimit, kjo për të arritur rezultatin më
të mirë të mundshëm.

Vlerësimi : Rezultatet e pritshme

a) Prindërit mbajnë foshnjet dhe marrin pjesë në kujdesin e saj.
b) Nuk ka shenja të dëmtimit të lëkurës
c) Statusi neurovaskular i këmbës së prekur
është normal.
d) Pushon dhe ushqehet mirë.

172
 SËMUNDJA LEGG-CALVÉ-PERTHES.

• Semundja e Perthesit ( LPK ) është një gjendje vetë- kufizuese e femurit proximal.
Karakterizohet nga një humbje e përkohshme të furnizimit me gjak , e cila çon në nekrozë të
kokës se femurit .

Vlersimi infermieror
• • Merrni një historik të detajuar , duke përfshirë fillimin e simptomave dhe karakteristikat
e dhimbjes .
• • Kryen një vlerësim fizik për të përfshirë vlerësimin ne ecje , ROM dhe prania e ndonjë
kontraktimi .

Diagnoza infermierore
• Dhimbje akute e lidhur me procesin e sëmundjes
• I paaftë fizikisht dhe ulje e mobilitetit e lidhur me prezencën e dhimbjes.

Ndërhyrjet infermierore
• Komforti
a. Të monitorojë dhe të vlerësojë nivelin e dhimbjes duke përdorur nje mjet matës
dhimbjesh për mosha të ndryshme .
b. Udhëzoje fëmijën dhe prindërit për cilat aktivitete mund të jenë të vazhdueshme dhe cilat
duhen shmangur (p.sh. , sportet e kontaktit apo sportet me ndikim të lartë fizik ).

Promovimi i lëvizshmërisë.
a. Inkurajimi i aktiviteteve për të mbajtur ROM (p.sh., not, biçikleta).
b. Inkurajoni prindërit për të lejuar aktivitete që përfshijnë pjesë të paprekura të trupit
brenda udhëzimeve dhe kufizimeve të dhëna.
c. Sigurimi i pajisjeve për të ndihmuar lëvizshmërine (p.sh., karrige me rrota, ).

Edukimi i familjes dhe ruajtja e shëndetit

a. Mëso kujdesin e duhur të mjeteve ndihmëse ambulatore dhe nevojën për to.
b. Duhet promovuar imazhi pozitiv i trupit.
c. Shpjegoni procesin e sëmundjes për prindërit dhe fëmijën,
duke theksuar rëndësinë e trajtimit.
d. Lejoni fëmijën për të shprehur shqetësimet dhe bëni pyetje në lidhje me trajtimin e tij.
e. Inkurajoni pjesëmarrjen në takime të rregullta të kontrolleve.
Vlerësimi: Rezultatet e pritshme
• Dhimbja është menaxhuar në mënyrë të përshtatshme
• ROM dhe funksioni i tij brenda parametrave.

173
Demtimi I kordes spinale

SPINA BIFIDA

• Spina bifida, e quajtur edhe spinal dysraphia, është një keqformim i shpinës në të cilën
pjesa posteriore e fletës së vertebrës nuk mbyllet dot. Ndodh afërsisht në 1 për 1000 lindje
në Shtetet e Bashkuara dhe është defekti më i zakonshëm në zhvillimin e sistemit nervor
qendror (CNS). Është më e zakontë tek Kaukazët se sa në racat e tjera. Incidenca e defekteve
spinale dysraphic ka rënë në Shtetet e Bashkuara dhe në Mbretërinë e Bashkuar për shkak
të analizave paralindjes dhe ndryshimeve në ambient, siç është konsumimi i acidit folik në
ditët e hershme të shtatzënisë.

Vlerësimi infermieror
• Vlerësoni reagimin e ndjeshmërive dhe reagimin motorik në ekstremitetet e poshtme.
• Shikoni mundësinë për të urinuar spontanisht, mbajtjen e urinës, simptomat e
mosmbajtjes.
• Shikoni modelet e zakonshme të daljes jashtë, nevojën për mjekime nëse ka probleme me
fekalet.
• Shikoni lëvizjen dhe përdorimin e patericave dhe pajisjeve të tjera.

Diagnozat infermierore
Të porsalindurit (paraoperativ)
• Rreziku i dëmtimit të lëkurës lidhur me funksionin e dëmtuar motorik dhe të
ndjeshmërisë.
• Rreziku i infeksioneve lidhur me dëmtimin e vendit të myelomeningoceleve.
• Urinimiidëmtuarlidhurmedefiçitinneurologjik.
• Perfuzion i paefektshëm i indeve: cerebrale lidhur me
hidrocefalus të mundshëm.
• Frika (prindërit) lidhur me të porsalindurit me çrregullime neurologjike dhe operacioni.

Foshnjat dhe fëmijët (postoperativ)

• Termorregullim i paefektshëm pas operacionit. • Urinim i dëmtuar lidhur me mungesën e
nervave kërbishtor.
• Mosmbajtje e feceve dhe kapsllëk lidhur me dëmtimin e nervave të sfinkterit anal dhe
muskulaturës së zorrëve.
• Pamja e trupit s’është e mirë për shkak të deformimit, pamundësisë për të lëvizur dhe
mungesës së kontrollit të funksioneve.

Mbrojtja e lëkurës tek i porsalinduri

• Shmangnivendosjenefëmijësnëshpinëpërtë parandaluar presionin e tepërt mbi qeskën.

174
• Kontrollonipozicionintëpaktënnjëherënëorë.
• Mosevinipelenënapondonjërrobëtjetërmbiqese.
• Vëzhgonishpeshqesenpërndonjëacarimoserrjedhje të lëngut cerebrospinal.
• Vendosenifëmijënnënjëpozicionpërmbyspërtëparë nëse ka rrjedhje të lëngut
cerebrospinal.

• Vendosni një copë prej gome-sfungjeri mes këmbëve të fëmijës për të mbajtur ijët e
hapura dhe për të parandaluar përdredhjen nga ana e kundërt.
• Mund të vendosni edhe ndonjë pelenë ose ndonjë peshqir të rrotulluar.
• Lejojini këmbët e fëmijës që të varen lirshëm mbi këto mbajtëse ose në anën e dyshekut
për të parandaluar përkeqësimin e deformimeve në këmbë.

• Kujdesuni me mjekime për lëkurën në të gjithë trupin, sidomos në kyçe gjunjë, majë të
hundës, faqe dhe mjekër. Bëni ushtrime fizike fëmijës për të stërvitur muskujt dhe kyçet, që
fëmija s’i lëviz vetë spontanisht.
• Shmangi ushtrimet me ijët për shkak të ndonjë nxjerrjeje nga vendi. Përdorni një copë
sfungjeri për të ulur presionin e dyshekut mbi lëkurën e fëmijës. Shmangni presionin në
shpinën e foshnjes gjatë ushqyerjes duke e mbajtur foshnjen me bërryl, duke shmangur
qesen, ose kur fëmija është shtrirë në anë ose përmbys në prehrin tuaj. Nxisni prindërit që
të përdorin pozicione të duhura për të nxitur stimulimin dhe lidhjen me fëmijën.

Parandalimi i infeksionit
• Mos harroni se infeksioni i qeses ësht më i zakonshmi dhe shkaktohet nga fecet dhe urina.
• Mbani gjenitalet e fëmijës gjithmonë të pastra. Mos i vini pelenë fëmijës në se defekti
është në zonën e poshtme të shtyllës kurrizore.
• Përdorni një copë plastike ngjitëse për ta vënë mes anusit dhe defektit për të parandaluar
infeksionin.
• Vini një garëzë sterile ose një peshqir të lagur mbi qese. Kur përdoret një rrobë sterile,
duhet të ndërrohet vazhdimisht për të mbajtur zonën të pastër dhe sterile.
• I gjithë kujdesi duhet të bëhet për të parandaluar dëmtimin e qeses.
• Kontrolloni dhe raportoni menjëherë për shenja infeksioni: rrjedhje lëngjesh, ethe, acarim,
mosrehati, kriza.

Nxitja e urinimit
• Përdorni metodën Crede për të boshatisur fshikëzën dhe mësojuni edhe prindërve
teknikën. Ushtroni presion mbi bark, duke filluar nga kërthiza dhe duke vazhduar deri në
zonën e organit gjenital.
• Vazhdoni me këtë procedurë deri sa të shprehet vetë urinimi.
• Jepnisamëshumëlëngjepërtënxitururinimin.
• Jepniantibiotikëprofilaktiksipasudhëzimeve.
• Kontrolloni dhe raportoni nëse urina mban erë të rëndë.

Kujdesi ndaj perfuzionit të indit cerebral

• Kontrolloni nëse ka shenja hidrocefalusi dhe raportoni menjëherë: irritim, vështirësi në
frymëmarrje, të vjella, ulje oreksi, luhatje temperature, ulje e vigjilencës, fontanela e
tensionuar, rritje në perimetrin e kokës.
Ulja e frikës

175
• Nxisni prindërit që të shprehin ndjenjat e fajit, frikës, mungesës së kontrollit dhe
pamundësisë. Jepni informacionin e duhur për spina bifida-n dhe çfarë pritet pas
operacionit. Përfshini prindërit në kujdesin ndaj foshnjës dhe rrisni kohën e qëndrimit
bashkë.

Kujdesi ndaj termorregullimit tek foshnjat dhe fëmijët, si dhe shmagia e komplikacioneve
• Kontrolloni shpesh temperaturën, pulsin, frymëmarrjen, ngjyrën dhe nivelin e reagimit pas
operacionit, bazuar në qëndrueshmërinë e fëmijës.
• Përdorni një ngrohës për fëmijën për të parandaluar luhatjen e temperaturës.
• Parandaloni komplikacionet respiratore.
• Vini fëmijën herë pas here në pozicion që t’i hapen mushkërinjtë. Shikoni nëse ka tension
në abdomen, që mund të ndikojë në frymëmarrje. Mbani oksigjenin afër.

• Ushqeni me ujë dhe ushqime. Jepni lëngje me serum dhe regjistroni sasinë që merr dhe
që nxjerr fëmija.
• Konsideroni ushqyerjen me tuba.
• Filloni ushqyerjen me shishe kur fëmija reagon
dhe e toleron ushqyerjen.
• Jepni sasi të vogla dhe ushqejeni ngadalë që të mund të kalojë pa bulëza, në mënyrë
natyrale.

• Mbani veshjet kirurgjikale gjithmonë të pastra dhe të thata, për të parë nëse ka rrjedhje.
• Shmangni presionin në zonën e prerjes, deri sa të shërohet.
• Kontrolloni dhe mësoni prindërit si të njohin më mirë shenjat e
hidrocefalusit.
• Raportoni menjëherë.
• Kufizoni ose parandaloni kontaktin e menjëhershëm të fëmijës me produkte që mbajnë
latex, për shkak të rrezikut nga alergjia dhe ndonjë reaksioni të rëndë.
• Produktet me lateks përfshijnë mbajtëset BP, tapat, ngjitëset, kateterët, dorashkat dhe
tubat e injeksioneve intravenoze.
• Zhvilloni protokolle duke specifikuar modifikimet e kujdesit ndaj fëmijës dhe ndaj alergjive

Vetëpërmbajtja
• Mësoniprindëritqëvetëpërmbajtjamundtëarrihet zakonisht me vetë-kateterizim të pastër.
• Fëmijëtmundtëmësohentëkateterizojnëvetennë moshën 6 ose 7 vjeçe. Prindërit mund të
vendosin kateterin tek fëmijët më të vegjël.
• Mësoniproceduratemëposhtme:pajisjetembledhjes: kateteri, lubrifikant që shkrihet në
ujë, ujë dhe sapun, mbajtësin e urinës; lani duart; pozicioni i pacientit; pastroni zonën rreth
gjenitaleve; lubrifikoni kateterin; vini kateterin deri sa të fillojë të dalë urina dhe mbani afër
mbajtësin e urinës oe një pelenë; lëvizni kateterin kur mos të dalë më urinë nga fshikëza;
pastroni mirë gjenitalet e fëmijës; hiqni urinën dhe lani duart.

• Mësoni se si duhen marrë mjekimet, siç është imipramina dhe ephedrine, që përdoren
për të ndihmuar fëmijët në mbajtjen e urinës.
• Kur përdoren me vetë-kateterizim, shumë fëmijë mund të mos urinojnë për 3-4 orë rresht.

176
 • Mësoni shenjat e UTI-së (e koncentruar, urinë me aromë të rëndë, acarim, dhimbje ose
djegie; ethe) dhe administrimin e duhur të antibiotikëve, ose profilaktik ose kur jepen për
infeksion.
• Për fëmijët që s’mund ta mbajnë urinën nëpërmjet kateterizimit, jepni informacione për
mundësi të tjera, siç është sfinkteri urinar mekanik i vendosur me operacion dhe një
kontrollues i fshikëzës, kateterë të brendshëm, pajisje për mbledhjen e jashtme të urinës.

Zbrazja e rregullt e zorrës së trashë

• Ndihmonimenjëprogrampërzbrazjenezorrëssë trashë për të kompensuar ndjesitë e
humbura të kërbishtes. Fëmijët vihen në tualet dhe mësohen të shtyjnë.
• Mjekimet,siçjanëzbutësit,supostetmundtëpërdoren në fillim.
••
Për të parandaluar kapsllëkun dhe për të nxitur kontrollin e zorrës së trashë, nxisni ushqimet
me fibra dhe lëngjet.
Mjekime si psyllium (Metamucil) mund të përdoret për të zbutur jashtëqitjen.

Nxitja e imazhit pozitiv të trupit

• Nxisni rehabilitimin që vë në punë gjithë fuqitë e fëmijës dhe minimizon paaftësitë.
• Rivlerësoni vazhdimisht aftësitë funksionale dhe ofroni sugjerime për të rritur pavarësinë.
• Konsultohuni me një terapist për të ndihmuar në zhvillimin e këtyre funksioneve.
• Nxisni përdorimin e mbajtëseve dhe pajisjeve të tjera për të ndihmuar lëvizjen dhe mund
të mbulohen sa më shumë.
• Psh. vishni pantallona në vend të fustaneve për të mbuluar mbajtëset në këmbë.

• Zgjidhni një karrigë me rrota që mund të zbukurohet dhe lëvizet sipas dëshirave të
fëmijës.
• Nxisni pjesëmarrjen në grupe me bashkëmoshatarët dhe në aktivitete që rrisin fuqitë,
aftësitë konjitive, si interesi në muzikë ose art.
• Kontrolloni shpesh programet e fshikëzës dhe zorrës së trashë.
• Aftësia për t’u vetpërmbajtur në intervale të caktuara kohe është një nga faktorët më të
rëndësishëm për nxitjen e vetëvlerësimit.

Këshilla për kujdesin në shtëpi dhe komunitetin

• Ndiqni listën e kujdesit në shtëpi dhe komunitet si tek paraliza cerebrale. Kontrolloni në
shtëpi për lateks dhe produkte zëvendësuese.
• Lodrat dhe pajisjet për fëmijët, siç janë biberonat, përparëset dhe pjesët elastike te
pelenave, përmbajnë lateks.
• Mësoni prindërit si të njohin alergjinë ndaj lateksit dhe lajmëroni kujdestarin shëndetësor.

• Mësoni fëmijën si të përdorë dhe pastrojë kateterin e urinës.

• Kateteri duhet larë në një ujë të ngrohtë me sapun dhe të shpëlahet mirë me ujë të
rrjedhshëm.
• Kateteri duhet të thahet mirë dhe të vendoset në një qese të pastër.
• Kateteri duhet të zëvendësohet kur të thahet, kur forcohet ose kur fëmija ka UTI.
• Udhëzoni prindërit të lajmërojnë mjekun nëse ka shenja të problemeve lidhur me këtë
sëmundje, si hidrocefalusi, meningjit, UTI dhe ndjesi lateksi.

177
Edukimi i familjes dhe kujdesi shëndetësor
• Përgatitniprindërittëushqejnë,tëmbajnëdhetë stimulojnë fëmijën në mënyrë sa më
natyrale.
• Mësoniprindërveteknikatëveçantapërushqyerjen, pozicionimin, kujdesin ndaj prerjes së
operacionit, boshatisjen e fshikëzës dhe ushtrimin e muskujve.
• Mësoniprindëritpërnevojatesigurisëqëkafëmijakur bien ndjeshmëritë, siç është mbrojtja
nga një presion i gjatë, rreziku nga djegia si rezultat i ujit në dush dhe shmangia e traumës
nga kontakti me objekte të mprehta.

• Nxisni vizitat rutinë dhe kujdesin shëndetësor, duke përfshirë imunizimin dhe vlerësimin e
rritjes dhe zhvillimin.
• Këshilloni prindërit se fëmijët me paralizë kanë rrezik të bëhen mbipeshë, prandaj duhet
të kenë një dietë me pak yndyrë dhe të ekuilibruar; të kontrollohen vaktet e mesme dhe
nxisni sa më shumë aktivitet.

Vlerësimi: pritshmëria
• S’ka shenja të qeses meningeale apo dëmtim në lëkurë.
• Fëmija është aktiv dhe i ndërgjegjshëm.
• Urina është e qartë dhe pa erë të rëndë, urinimi bëhet si duhet dhe s’ka infeksion.
• Fontanela është e butë dhe perimetri i kokës është i qëndrueshëm.
• Prindërit bëjnë pyetje për operacionin duke treguar dashuri për foshnjën.
• Shenjat jetësore janë të qendrueshme.
• Mbulesat e prerjes janë të thata dhe të pastra.
• Prindërit ose fëmija demostrojnë përdorim të duhur të kateterit.
• Nxjerr jashtëqitje një herë në ditë, pa kapsllëk.
• Flasin për pjesëmarrjen në shkollë dhe në aktivitete sociale.

FRAKTURA

• Një frakturë është një thyerje e kockave. Thyerjet tek fëmijët ndryshojnë nga ato tek të
rriturit për shkak të dallimeve anatomike, biomekanike dhe nga fiziologjia e skeletit të
fëmijës në krahasim me atë të një të rrituri. Përfshirja e epifizes apo metafizes mund të
prishin pllaken e epifizes, duke ndërhyrë në rritje.

Vlerësimi infermieror

178
a. Analizimi i situates nga prindërit dhe të tjerët të përfshirë aksident apo detaje per
traumën, duke kuptuar pozicionin që ka ndikuar në traumën e ndodhur.
b. Kryerja e ekzaminimit fizik për vendndodhjen e shtremberimit, ënjtjes, hematomes, dhe
dhimbjes;
c. Bëhet vlerësimi për shenjat vitale dhe vlerësim neurovaskular.
d. Vlerësimi i mekanizmave mbështetëse / situatës sociale të fëmijës

Diagnoza infermierore
a. Dhimbje akute që lidhen me traumën e indeve dhe reflektim te spazmave te mesme të
muskujve ne varësi të thyerjes.
b. Perfuzioni i paefektshëm i indit periferik lidhur me ënjtjen dhe mobilizimin.
c. Dëmtime lidhur me trauma mekanike (p.sh.pajisje të tjera ortopedike)
d. Përballja e paefektshme në lidhje me ndarjen nga familja dhe shtëpia.
e. Paaftesi fizike, lidhur me thyerjen ose dëmtimin e pajisjeve mobilizuese
të jashtme (p.sh., fasho, allçi, fixator të jashtëm)
f. Higjena / të ushqyerit / mosaftësia për tu kujdesur lidhur me pajisjet e jashtme
g. Rreziku për infeksionin lidhur me traumën (thyerje) dhe kirurgjinë
h. Rreziku pë mosfunksionim neurovaskular periferik në varësi të
mobilizimit .

Ndërhyrjet infermierore

Krijmi i komfortit
• a. Te monitorohet dhe të vlerësohet niveli i dhimbjes duke përdorur një matje te shkallës
se dhimbjes ne varesi me moshën (p.sh., Oucher apo SHKALLA e Fytyrave ).
• b. Të vendoset pozicioni si duhet të lidhet dhe të mbështetet pjesa e prekur e trupit.
• c. Bëhet aplikimi i analgjezikut siç tregohet per te rritur efektivitetin e tij.
• d. Përdorimi i metodave jotradicionale dhe alternative si terapia per lehtësim me muzikë,
aktivitetet te ndryshme, teknikat e relaksimit, kontakte terapeutike, organizimi i lojërave etj.

Ruajtja perfuzionit indor

a. Shpesh vlerësohet perfuzioni i gjymtyrës duke kontrolluar temperaturën, ngjyrën,
ndjesinë dhe pulsin.
b. Ngrihet anësia mbi nivelin e zemrës për të parandaluar krijimin e edemës.
c. Inkurajimi i lëvizjes në gjymtyrën e prekur është i nevojshëm.
d. Heqjen e fashove te zakonshme te mobilizimit, të cilat kufizojnë rrjedhën e qarkullimit.

Ruajtja e integritetit te lekures

a. Të lehtësohet presioni i shkaktuar nga fashat e shtrënguara, strecet.
b. Sigurimi i pastrimit periodik, tharje të plotë, dhe vajosje në qoftë se kemi tërheqje.
c. Të bëhet stimulimi i ndryshimeve të shpeshta të pozicionit.
d. Të vlerësohet gjendja e lëkurës në baza të rregullta.
e. Bëhen masazhe të shëndetshme të lëkurës përreth zonës se prekur
për të stimuluar qarkullimin.
f. Mbroni lëkurën në rrezik me veshje speciale ose produkte
g. Mospërdorimi e shkopinjve, shtizave , apo lodrave të vogla për
kruajtjen e lekures.

179
h. Perdorimi i një dietë të lartë me proteina, karbohidratet dhe kalcium.

Metoda efektive për përballimin/trajtimin

a. Shpjegoni gjendjen, trajtimin, dhe qëllimet e rehabilitimit
b. Siguroni përkrahje emocionale kur është e nevojshme.
c. Drejtohuni tek agjensitë me bazë në komunitetet
mbështetëse (p.sh., shërbimet sociale, nëse eshte e nevojshme)
d. Organizo ditën e fëmijës me aktivitete dhe terapi për ta mbajtur atë aktiv.
e. Inkurajoni fëmijën dhe prindërit për të shprehur me fjalë ndjenjat.
f. Inkurajoni fëmijën për të shprehur ndjenjat dhe emocionet me shkrim (p.sh., ditar),
vizatim, ose në terapinë e lojës .

• Stimulimi i levizjëve
• a. Inkurajimi i ushtrimit të gjymtyrëve të
papërfshirë rregullisht gjatë gjithë ditës.
• b. Mësimi i teknikave dhe mjeteve të duhura ambulatore duke përdorur ndihmat, të tilla si
paterica, rrethore ose karrige me rrota.
• c. Mesoji masat e sigurisë.

Arritja e pavarësisë
a. Vlerësimi i situatave familjare për aftësinë për t'u kujdesur për fëmijën në shtëpi.
b. Lejojeni fëmijën që të kujdeset për veten, kur është në gjendje ta bëjë.
c. Inkurajoni prindërit dhe vëllezërit e motrat për të ndihmuar vetëm sipas nevojës.
d. Inkurajoni fëmijën të marrë pjesë në kujdesin sa më shumë të jetë e mundur.
e. Vlerësoni aftësinë e fëmijës për të marrë pjesë në aktivitete të vetë-kujdesit.

Parandalimi i infeksionit
• a. Trajto plagët shpesh për eritemë , ënjtje, butësi , ose kullimit purulent.
• b. Njoftoni për shenja të infeksionit .
• c. Siguroni kujdesin e duhur për plagë të hapura, për
lëndimet dhe plagët kirurgjikale .
• d. Administron antibiotikët siç janë dhënë nga mjeku.
• e. Inkurajoni fëmijën për të ngrënë dhe për të konsumuar kalori dhe proteina për të nxitur
shërimin.
• f. Mësojini mirë teknikën e larjes së duarve fëmijës dhe prindërve .

Parandalimi i mosfunksionimit neurovaskular

a. Vlerëso statusin neurovaskular te gjymtyrës të prekur çdo orë / 24 orët e para (ose siç
tregohet nga protokolli spitalit ) - të krahasuar me gjymtyrët e tjera .
b. Vlerësimi për lëndim nervor
c. Vlerësimi për praninë e mpirjeve, ndjesi
shpimi gjilpërash , " gjemba , " dhimbje tepruar.
d. Inkurajimi për levizjet ( ROM ), ushtrime në gishtat , shputën dhe gjymtyrët e tjera.

e. Mësojini fëmijës dhe prindërit shenjat dhe simptomat neurovaskulare dhe këshillojini ata
për të kontaktuar me mjekun menjëherë nëse shenjat shfaqen.

180
f. Një vizitë e kujdesit në shtëpi mund të jetë e nevojshme në fazën fillestare pas operacionit
për të siguruar se familja është përballur me kujdesin e fëmijës së tyre. Zakonisht përforcimi
është i nevojshem për të siguruar qe prindërit janë në gjendje të kujdesen për fëmijën e tyre
te mobilizuar. Sigurohuni që familja ka një mënyrë për të kontaktuar një infermiere pasi
vizitat e kujdesit në shtëpi janë ndërprerë .

g. Vlerëso aftësimin e përballimit të anëtarëve të familjes.

h. Shikoni me vemendje lëkurën e femijes per shenja të veçanta
i. Vlerëso gjendjen neurovaskulare të gjymtyrës të prekur.
j. Vlerëso aftësinë përballuese- pjesëmarrjen e fëmijës në vetë-kujdesin.
k. Vlerëso pajisje, mjete për t'u siguruar se është i integruar dhe i ruajtur.

l. Kujdesi për të ushqyerit e fëmijës.

m. Vlerëson gjendjen e zorrës dhe fshikëzës.
n. Përgjigju pyetjeve të prindit që mund të ketë
lidhje me kujdesin e fëmijës së tyre të mobilizuar.
o. Mesojini pacientit dhe familjes në lidhje me kujdesin e pajisjeve të jashtme të fëmijës së
tyre ( fiksues të jashtëm)
p. Familja të vlerësojë aftësitë e tyre për t'u kujdesur për fëmijët e tyre.
q. Meso fëmijën dhe familjen në lidhje me shenjat dhe simptomat e infeksionit

a.
b.
Shikohet ngjyra e lëkurës, pulsi.
Nuk vërejmë të ketë dëmtim të lëkurës. Prindërit krijojne rehati për fëmijën, fëmija i
Vlerësimi: Rezultatet e pritshme
c.
përgjigjet në mënyrë të përshtatshme.
d. Përdor ndihmat ambulatore në mënyrë të pavarur.
e. Larja dhe ushqyerja e vetes me ndihmë minimale.
f. Nuk ka shenja të infeksionit përreth plagës.
g. Mohon mpirje dhe ndjesi shpimi gjilpërash.

Osteomieliti

Hyrje
• Një infeksion i kockës dhe i palcës, osetomieliti shkaktohet nga septicemia ( zakonisht nga
një infeksion Staphylocoçus në fëmijët më të rritur si dhe infeksion Haemophilus te fëmijët

181
më të vegjël) duke ardhur si pasojë e një plage, frakture, kirurgjie si dhe dëmtimi nga
djegiet.
• Kjo sëmundje shfaqet më shpesh te fëmijët e moshave 5 deri në 15 vjeç me një incidencë
më te lartë te meshkujt.
• Trajtimi zakonisht përfshin përdorimin e antibiotikëve me anë të serumit si dhe fiksimin e
kockës së infektuar.
• Operacion kirurgjikal mund të jetë i nevojshëm pë të hequr abscesin subperiosteal apo
subkutanoz.
• Prognoza zakonisht varet nga shkalla e infeksionit si dhe nga përgjigja ndaj terapisë me
antibiotikë.
• Komplikacione të mundshme mund të përfshijnë dëmtimet hematologjike, hepatike apo
renale të lidhura me dozat e antibiotikve të përdorur; dëmtim i kockës apo i kyçeve;abceset;
si dhe amputacioni.

Vleresimi infermieror
Muskujt dhe skeleti
• Zbutje e përqëndruar (zakonisht në një kockë apo në një lidhje kockore)
• Lëvizshmëri e kufizuar
• Ruajtje e ekstremiteteve
• Përshtjellim
Kardiovaskulare-Ritëm i përshpejtuar i pulsit Neurologjike
• Përshtjellim i përgjithshëm
• Irritacion

Hematologjike
• Numër i lartë i qelizave të bardha të gjakut (WBC)
• Shkallë e lartë e sedimentimit të eritrociteve
Lëkura
• Temperaturë e lartë
• Ngritje e nxehtësisë me edemën në zonën e prekur

Rrezik infeksioni i lidhur me ndotjen e plagës

Rezultatet e pritshme
• Fëmija do të jetë i paprekur nga infeksione të mëtejshme siç do të shihet edhe nga ulje e
edemës, etheve, eritemës, nxehtësi në zonën e infektuar, numri i qelizave të bardha të
gjakut, si dhe shkalla e sedimentimit.
Ndërhyrjet e mundshme
1.Përdorni një teknikë të mirë të larjes së duarve përpara se të trajtoni fëmijën. Teknika e
mirë e larjes së duarve përmirëson përhapjen e infeksioneve nozokomiale.
2. Kontrolloni zonën e infektuar në çdo turn dhe mbani shënim shenja të edemave, eritemës
apo nxehtësisë. Edema, eritema dhe nxehtësia janë shenja të infeksionit që mund të
sinjalizojë nevojën për rregullim të mjekimit.

3. Kontrolloni shenjat jetësore të fëmijës çdo 4 orë për të dalluar çdo rritje në temperaturë
në rrahjen e zemrës dhe në ritmin e frymëmarrjes. Ndryshime të tilla në shenjat jetësore
janë shenjë e vazhdimësisë së infeksionit që mund të shpreh nevojën e rregullimit të
mjekimit.

182
4. Kontrolloni numrin e WBC të fëmijës, ritmin e sedimentimit, si dhe kulturat e gjakut.
Njoftoni mjekun për çdo ndryshim të dukshëm. Numri i lartë i WBC dhe ritmi i sedimentimit
të eritrociteve tregojnë për vazhdimin e infeksionit. Kulturat e gjakut (pozitive në 60 % të
fëmijëve me osteomielit) tregojnë për një infeksion sistemik në vazhdim.
5. Përdorni antibiotikë (cephalosporins dhe agjentë rezistentë ndaj penicillinazës janë
mjekimet më të përdorshme) dhe antipiretikët. Kontrolloni fëmijën për përshtatje me
mjekimin si dhe efekte negative. Antibiotikët do të ndihmojnë të luftojë infeksionet
bakteriale.
6. Ruani një sistem të lirë kullimi. Kullimi i duhur parandalon dëmtimin e lëkurës nga
akumulimi i lëndëve që shkaktojnë prurit apo i bllokimeve.
7. Përdorni masat universale parandaluese kur jeni duke punuar me materiale infektive.
Masa të tilla do të ndihmojnë në parandalimin e rrezikut ndaj infektimit.
8. Përdorni teknika sterile për ndërrimin e të gjitha rrobave e veshjeve. Teknikat sterile do të
ndihmojnë në parandalimin e futjes së baktereve në plagë.

Çrregullim i integritetit të lëkurës i lidhur me infeksionin

Rezultatet e pritshme
• Fëmija nuk do të ketë asnjë shenjë të dëmtimit të lëkurës si tregohet edhe nga ulja e
edemës dhe rritja e re e lëkurës në zonën e kryerjes së operacionit.
Ndërhyrjet e mundshme
• 1. Ngrini ekstremitetin e prekur me 30 gradë. Ngritja siguron kthimin venoz, uljen e
edemës si dhe e rrezikut të dëmtimit të lëkurës.
• 2. Kontrolloni pulset periferike, ngjyrën e lëkurës si dhe ndjesinë që merrni kur prekni
ekstremitetin çdo 4 orë. Gjithashtu kontolloni kohën e rimbushjes së kapilarëve në
ekstremin distal të prerjes apo të allcisë çdo 4 orë. Në ekstremitetet me edemë apo të prera
kontrolli i shpeshtë i pulsit, ngjyrës lëkurës, dhe ndjesisë do të ndihmojë për të siguruar
qarkullimin e përshtatshëm dhe parandalimin e dëmtimit të nervave. Koha e rimbushjes së
kapilarëve duhet të jetë 3 deri në 5 sekonda.

3. Kontrolloni sasinë e kullimit sidomos përreth zonës së çarë apo të prerë cdo 4 orë.
Njoftoni mjekun nëse materiali i kulluar nga plaga prek zonën e çarë. Kontrolli do të
ndihmojë për përcaktimin e sasisë së kullimit të plagës. Kullim i tepërt gjaku mund të jetë
shenjë e hemoragjisë apo infeksionit.
4. Përdorni teknika sterile për të ndryshuar mjekimet në plagë. Teknikat sterile ulin rrezikun
e ndotjes dhe të degjenerimit të lëkurës. Ndërrim i shpeshtë i mjekimit rreth plagës do ta
mbajnë plagën të pastër dhe të thatë dhe do tju lejojë juve të kontrolloni plagën.
5. Kujdesi i përshtatshëm do të ndihmojë në parandalimin e dëmtimit të lëkurës së fëmijës.
Përdorni kujdesin e mëposhtëm :
- Mbështilleni plagën e fëmijës.
- Ruajeni pjesën e allcisë/plagës të thatë- Lagështira mund të sjellë dëmtim të lëkurës -
Udhëzojeni fëmijën të mos fus objekte në allçi apo afër plagës.
- Vendosja e objekteve siç mund të jetë ushqimi apo lodrat mund ta dëmtojnë plagën apo të
irritojnë lëkurën.

Dhimbje e lidhur me inflamacionin apo infeksionin

Rezultatet e pritshme

183
• Fëmija ka një rritje të qetësisë siç tregohet edhe nga ulja e irritacionit dhe agjitacionit,
shprehjet e dhimbjeve, si dhe sjellja më e qetë kur ndërvepron me të tjerët.
Ndërhyrjet e mundshme
1. Kontrolloni dhe mbani shënim karakteristikat e dhimbjeve të fëmijës duke përfshirë
vendin, tipin, kohëzgjatjen dhe modelin. Për të përcaktuar shkallën e dhimbjes përdorni
intervale apo numra për të bërë një shkallëzim të dhimbjes. Kontrolli dhe vlerësimi i
shpeshtë do të ndihmojë në përcaktimin e nevojës për ndërhyrje si dhe në vlerësimin e
efektshmërisë së ndërhyrjeve të tjera.
2. Përdorni analgjezikë. Mbani shënim reagimin e fëmijës. Analgjezikët ndihmojnë në
lehtësimin e dhimbjes.

3. Ngrini ekstremitetin e prekur me 30 gradë. Ngritja e ekstremiteteve të prekura ul

edemën dhe dhimbjet duke nxitur kthimin venoz.
4. Lëvizeni ekstremitetin e prekur me butësi dhe me ngadalë. Çdo lloj lëvizje e
menjëhershme mund të rrisë dhimbjet te fëmija.
5. Përdorni teknika shpërqëndrimi siç mund të jetë televizori, muzika apo lojrat për të
përkrahur fëmijën. Shpërqendrimi ndërron dhe zhvendos vëmendjen e fëmijës nga dhimbjet
si dhe e ndihmon atë të përqëndrohet në aktivitete të tjera.
6. Sigurojini fëmijës periudha qetësie dhe pushimi. Lodhja mund të uli tolerancën e fëmijës
ndaj dhimbjes.
7. Mbani shënim strategjinë më efektive ndaj dhimbjeve në kartelën e fëmijës.
Dokumentimi i kësaj do të ndihmojë të gjithë pjestarët e tjerë të ekipit të ndjekin në mënyrë
të rregullt masat për lehtësimin e dhimbjeve.

Çrregullim i lëvizjes e lidhur me infeksionin

Rezultatet e pritshme
• Fëmija do të tregojë lëvizje optimale (aq sa është e lejuar dhe toleruar) siç tregohet edhe
nga ushtrimet e lëvizjes pasive (ROM) si dhe lëvizjet e ekstremiteteve të tij.
Ndërhyrjet e mundshme
1. Ruajeni ekstremitetin e prekur të palëvizsshëm me allçi. Palëvizshmëria me allçi do të
ndihmojë në ruajtjen e duhur tëe kockës, duke siguruar shërim të përshtatshëm si dhe
lëvishmëri optimale.
2.Kontrolloni zonën e prekur çdo 4 orë për ngjyrën e lëkurës, ndjesi, si dhe lëvizshmëri të
ekstremiteteve të prekura. Një kontroll i tillë do të parandalojë dëmtimin e sistemit të
qarkullimit të gjakut dhe të nervave si dhe do të lejojë vlerësimin e efektshmërisë së allçisë.
3. Konsultohuni me një fizioterapist apo me një therapist profesional për të prodhuar një
program efektiv ushtrimesh që përfshijnë ROM-të dhe ushtrimet izometrike. Një ushtrim i
efektshëm ruan forcën e muskujve, siguron rikuperim maksimal si dhe parandalon
komplikacione të lëvizjes siç mund të jenë kontraksionet, shkurtimi i gjymtyrëve apo të
çaluarit.

Ushqim i ndryshuar: marrje më pak se kërkesat e trupit si pasojë e nevojave metabolike në

rritje për shërimin e plagës.
Rezultatet e pritshme
• Fëmija do të ketë një sasi të përmirësuar të ushqimit që merr siç tregohet edhe nga pesha
stabël e tij si dhe konsumi i së paku 80 % e çdo vakti.
Ndërhyrjet e mundshme

184
1. Kontrollojeni gjendjen ushqyese dhe emocionale të fëmijës duke mbajtur shënim çdo
shenjë apatie, irritacioni, zbehje, edeme apo kaheksie (komplikacion afatgjatë). Zbulime të
tilla mund tregojnë bllokim të zorrëve apo konstipacion duke kontribuar në peshën jostabël
të fëmijës.
2. Kontrolloni sasinë e lëngjeve që fëmija merr dhe jep duke mbajtur shënim dhe raportuar
prodhimin e një sasie urine më pak se 1ml/kg/orë. Oliguria një shenjë e dehidratimit shfaqet
shepesh në osteomielit.

3. Mbani shënim dhe kontrolloni sasinë e ushqimit të fëmijës për çdo turn. Njohja e sasisë
së ushqimit që merr fëmija do të ndihmojë të përcaktohet nëse ai po i merr lëndët ushqyese
për shërimin e plagës apo jo.
4.Shërbejini fëmijës vakte të vogla dhe të shpeshta sëbashlu me lëngje. Konsultohuni me një
dietolog në spital për tu siguruar që fëmija merr të gjitha lëndët ushqyese të nevojshme për
një dietë të balancuar dhe të mbushur me kalori.. Të ushqyerit e fëmijës me vakte të vogla
dhe të shpeshta do ta ndihmojë atë të hajë më shumë ushqim duke siguruar një dietë me
më shumë kalori. Një dietë me shumë kalori nxit shërimin.
5. Jepini femijës ushqimin që ai e preferon por gjithmonë brenda udhëzimeve të dietës.
Ushqimi i preferuar do të sigurojë një bindje më të madhe të fëmijës për të përmbushur
dietën.

Bashkpunim jo i efektshëm i familjes: i kompromentuar si pasojë e qëndrimit të gjatë në

spital.
Rezultatet e pritshme
• Fëmija dhe anëtarët e familjes do të tregojnë një mirëkuptim më të madh si dhe
mbështejen e duhur duke përkrahur mekanizmat e përdorur siç tregohet edhe nga ruajtja e
komunikimit ndërmjet anëtarëve të familjes si dhe persona të tjerë të rëndësishëm për ta.
Ndërhyrjet e mundshme
1. Nxitini prindërit si dhe anëtarë të tjerë të familjes të marrin pjesë në aktivitetet e
përditshme të fëmijës. Përcaktoni të paktën 2 aktivitete çdo ditë që familja ti kryejë
sëbashku me fëmijën. Përfshirja e familjes çdo ditë në aktivitetet e fëmijës do të nxisë
ndjenjën e unitetit familjar, duke i ndihmuar anëtarët e familjes të përballen më mirë me
qëndrimin në spital të fëmijës.

2. Rregullojeni që një kujdestar apo një vullnetar tjetër të qëndrojë me fëmijën kur prindërit
nuk munden gjatë qëndrimit të fëmijës në spital. Prindërit mund të kenë nevojë të
shkëputen nga fëmija për të pushuar apo për tu marrë me çështje të tjera familjare.
Vendosja e dikujt për të qëndruar me fëmijën siguron një mjet të fortë mbështetje në
mungesë të prindërve.
3. Kryeni çdo procedurë invazive brenda dhomës së trajtimit të fëmijës. Kryerja e
proçedurave invazive në dhomën ku trajtohet fëmija do ta ndihmojë fëmijën të ndihet më i
sigurt në dhomën e vet të spitalit duke e ndihmuar atë të përballet më mirë me qëndrimin
në spital.
4. Nxitini prindërit të sjellin në dhomën e fëmijës detyrat e shkollës së tij si dhe ti caktojnë
një mësues privat nëse është e nevojshme. Vazhdimi i detyrave të shtëpisë do ti lejojë
fëmijës të ruajë një ndjesi normaliteti.

185
5. Jepini prindërve të dhënat më të fundit në lidhje me situatën e fëmijës së tyre.
Përditësimi i të dhënave ndaj prindërve do tu uli atyre ankthin dhe do të nxisë besimin në
ekipin e kujdesit shëndetësorë.

Mungesa e dijeve si pasojë e kujdesit në shtëpi

Rezultatet e pritshme
• Prindërit do të jenë më mirëkuptues ndaj udhëzimeve të dhëna për përkujdesjen në shtëpi
Ndërhyrjet e mundshme
1. Shpjegojini prindërve etiologjinë dhe pathofizioogjinë e osteomielitit. Shpjegim i këtyre do
ti ndihmojë prindërit që të marrin masa paraprake për të parandaluar rishfaqjen e saj.
2. Rishikoni sëbashku me prindërit shenjat dhe simptomat e infeksioneve që rishfaqen.
Njohja e shenjave dhe simptomave të infeksioneve nxit zbulimin e hershëm të tyre dhe
trajtimin e menjëherëshëm gjë që ul rrezikun e komplikacioneve.

3. Mësojini prindërit qëllimin dhe mënyrën e përdorimit të antibiotikëve duke përfshirë

detaje mbi dozazhin, si dhe efektet e mundshme negative. Një veprim i tillë nxit
bashkëpunimin e prindërve në lidhje me mjekimin e përdorur si dhe i ndihmon ata të
kuptojnë se kur është e nevojshme të njoftohet mjeku.
4. Mësojini prindërve rëndësinë e një diete të balancuar. Një dietë e balancuar do të
sigurojë vitamina të rëndësishme, kalori, proteina si dhe kalcium për të përmirsuar shërimin.

SKOLIOZA

• Skolioza është lakim anësor i shtyllës kurrizore.

Vlersimi infermieror
• Vlerësoni frymëmarrjen, sistemin kardiovaskular dhe sistemin neurologjik.
• Kryerja e një ekzaminimi fizik. Gjate këtij ekzaminimi duhet të kihen parasysh
karakteristikat fizike, të tilla si gjatësitë e këmbëve, ecja, legeni, supet dhe zhvillimi i
përgjithshëm.

Diagnoza infermierore
a. Imazh i deformuar i trupit i lidhur me ndjenjat negative rreth deformitetit të shpinës
dhe paraqitjes me bracesin (mbajtësen)
b. Rrezik për integritet të dëmtuar të lëkurës i lidhur me irritimin mekanik të bracesit.
c. Rrezik për dëmtim i lidhur me komplikacionet postoperative.
d. Regjim jo i efektshëm terapeutik familjar i lidhur me kronicitetin dhe kompleksitetin e
regjimit të trajtimit.

Ndërhyrjet infermierore.

Promovimi i imazhit pozitiv të trupit.

• a. Nxiteni fëmijën të shprehi emocionet dhe shqetësimet e veta përreth imazhit të trupit
të vet.

186
• b. Nxiteni fëmijën përreth mbajtjes së bracesit.
• c. Diskutoni për mbajtjen e bracesit (p.sh veshje e tyre
sëbashku me rroba të lirshme)
• d. Nxiteni fëmijën të diskutojë skoliozën me shoqërinë duke përfshirë procesin në të cilin
kalon sëmundja si dhe trajtimin për të.
• e. Sigurojini një person fëmijës që ta mbështesë duke përdorur shoqërinë me qëllim që
fëmija të mund të bëj lidhjen e rezultateve positive dhe të shprehive positive me të tjerët.

Ruajtja e integritetit të lëkurës.

• a. Kontrolloni integritetin e lëkurës dhe përshtatjani me bracesin në çdo takim.
• b. Kontrolloni përputhjen e saktë të bracesit dhe të kastit. Mësojini kujdesin e duhur
pacientit dhe familjes.
• c. Udhëzojeni pacientin të veshë këmishë pambuku nën braces për të shmangur fërkimin
me trupin.

Parandalimi i komplikacioneve postoperative.

• a. Përgatiteni pacientin për kirurgji duke i mësuar ushtrime për frymarrjet e thella dhe
teknikat e kollitjes.
• b. Shpjegoni analgjezinë e kontrolluar nga pacienti apo ndonjë metodë tjetër të kontrollit
të dhimbjeve.
• c. Mbas operacionit nxisni rrotullimin e shpeshtë nga njëra anë në tjetrën për të
parandaluar dëmtim të lëkurës dhe komplikacione të frymëmarrjes.
• d. Kryeni vlerësime të shpeshta neurovaskulare dhe kontrolloni shpeshherë shenjat
jetësore

Kontrolloni për kullim apo për gjakderdhje nga zona e prerjes.

Ruani kateterin e vendosur për ditët e para.
Kontrolloni sasinë e marrë dhe të nxjerrë.
Nxiteni pacientin të çohet nga krevati aq sa i lejohet dhe jepini vlerësimin sipas nevojës
• h.
për të shmangur hipotensionin ortostatik nga ndryshimi i pozicionit.
• i. Kontrolloni për aktivitet të zorrëve dhe të zhurmave nga to përpara se dieta të jetë e
avancuar. Nëse shkaktohet konstipacion (nga mungesa e lëvizjeve dhe përdorimi opioideve)
jepini pacientit një regjim intestinal të përbërë nga zbutësa të feçeve, stimulant supostë apo
laksativë sipas nevojës.

Nxitja e zbatimit të trajtimit.

• a. Shpjegojeni skoliozën dhe opsionet e trajtimit si dhe rezultatet e mundshme për shkak
të moszbatimit të regjimit të dhënë.
• b. Nxiteni fëmijën dhe familjen të diskutojë shqetësimet dhe problemet e pyetjet që ata
mund të kenë rreth skoliozës dhe trajtimit të rekomanduar.
• c. Ndihmojeni me shërbime sociale në lidhje me financat , transportin dhe nevojat e tjera.

Edukimi familjar dhe ruajtja e shëndetit.

a. Sigurojini informacion të përshtatshëm në lidhje me kushtet dhe trajtimin.
b. Udhëzojini prindërit të ekzaminojnë cdo ditë bracesin për dëmtime apo për shkëputje.

187
c. Gjithashtu udhëzojini ata të kontaktojnë një specialist atëherë kur riparimet apo
rregullimet janë të nevojshme.
d. Mësojini familjes të inspektojë lëkurën për irritacion nën braces.
e. Sugjerojini familjes të diskutojnë rreth trajtimit të fëmijës me mësuesit dhe zyrtarët e
shkollës me qëllim që fëmija të marrë udhëzimin e duhur apo shkollimin e duhur në shtëpi
duke ruajtur në këtë mënyrë kërkesat e shkollës dhe klasës që ai ka mbas operacionit.

Vlerësimi : rezultatet e pritshme.

a. Fëmija bën komente pozitive për vehten.
b. Lëkura nuk shfaq shenja dëmtimi.
c. Statusi neurovaskular është i paprekur, nuk
janë shënuar asnjë gjakderdhje,
d. Ka një prezencë të zhurmave intestinale
e. Dhimbja është e menaxhueshme në
mënyrën e duhur.
f. Mban bracesin ashtu siç i rekomandohen duke zbatuar udhëzimet sic i thuhen.

Encephalocele
Trauma e kokes
Traumat jo aksidentale te kokes
•Birth Trauma
Hemorragjia
Periventricular/Intraventri cular
Demtimet vaskulare
Abdominal trauma

188