‫‪Khutbah Idul Fitri 2023 :‬‬ ‫َع ْب ُد ُه ُو َر ُس وُهُل اِذَّل ْي َبَع َثُه اِب ْلَحِّق َبِش ًرْي ا َو َنِذ

َر ُس وُهُل اِذَّل ْي َبَع َثُه اِب ْلَحِّق َبِش ًرْي ا َو َنِذ ْيًر ا‪َ ،‬و َداِع َيا ىَل‬
‫‪Njagi Kerukunan Antawis Umat Islam‬‬ ‫ِإ‬
‫اْلَحِّق ْذِنِه َو َرِس اًج ا ُم ِنًرْي ا‪َ .‬اللُهَّم َص ِّل َعىَل َس ِّي ِد اَن ُم َح َّم ٍد‬
‫‪Khutbah I :‬‬
‫ِه‬ ‫ِإِب‬
‫َو َعىَل آ َو ْحَص ِب َم ا َالَح ِه َالٌل َو َأْنَو اٌر ‪َ ،‬و َس ْمِّل َتْس ِلْيًم ا‬ ‫ِهِل‬
‫َاُهلل َأْكُرَب َاُهلل َأْكُرَب َاُهلل َأْكُرَب َاُهلل َأْكُرَب َاُهلل َأْكُرَب َاُهلل َأْكُرَب‬ ‫َكِثًرْي ا‬
‫َاُهلل َأْكُرَب َاُهلل َأْكُرَب َاُهلل َأْكُرَب َاُهلل َأْكُرَب َكِب ًرْي ا َو ْا َحلْم ُد ِهلل‬ ‫َأَّم ا َبْع ُد ‪َ ،‬فَيا َم َع اَرِش اْلَح اِرِض ْيَن َر َمِح ُمُك ُهللا ‪ِ ،‬اَّتُقْو ا َهللا َح َّق‬
‫َكِثًرْي ا َو ُس ْب َح اَن ِهللا ُبْكَر ًة َو َأِص ْي ًال‪ ،‬اَل َهَل اَّل ُهللا َو ْح َد ُه‬ ‫ُتُقاِتِه ِو ال َتُمْو ُتَّن ِّإ ال َو َأْنْمُت ُم ْس ِلُمْو َن ‪َ ،‬و اْعَلُمْو ا َأَّن َهللا قال‬
‫ِإ ِإ‬
‫َص َد َق َو ْعَد ُه َو َنَرَص َعْب َد ُه َو َأَع َّز ُج ْنَد ُه َو َه َز َم ْا َألْح َز اَب‬ ‫ىف الُقرأِن الَع ظِمي َو َأَّم ا َمْن َخاَف َم َقاَم َر ِّبِه َو َهَنى الَّنْفَس‬
‫َو ْح َد ُه ‪ ،‬اَل َهَل اَّل ُهللا َو َال َنْع ُبُد َّال اَّي ُه ُم ْخ ِلِص َنْي ُهَل اِّدل ْين‬ ‫َع ِن اْلَهَو ٰى َف َّن اْلَج َّنَة َيِه اْلَم ْأَو ٰى َو اْعَلُمْو ا َأيضًا َأَّن َيْو َم ْمُك‬
‫ِإ ِإ‬ ‫ِإْل ِإ‬ ‫َل‬ ‫ِإ‬
‫‪َ ،‬و َلْو َكِر َه ا اَك ِف ُر ْو َن َو َلْو َكِر َه ْا ُملِرْش ُكْو َن َو َلْو َكِر َه‬ ‫َه َذ ا َيْو ٌم َع ِظ ٌمْي َو ِع ْي ٌد ُم َباَر ٌك َس ِع ْي ٌد َكِر ٌمْي‪ُ ،‬أِح َّل ْمُك ِف ْيِه‬
‫ْا ُملَناِف ُقْو َن ‪ ،‬اَل َهَل اَّل ُهللا َو ُهللا َأْكُرَب ‪َ ،‬اُهلل َأْكُرَب َو ِهَّلِل‬ ‫الَّط َع اُم َو ُح ِّر َم َعَلْي ْمُك ِف ْيِه الِّص َياُم‬
‫ِإ ِإ‬
‫اْلَح ْم ُد‬ ‫‪Jama’ah sholat Idul Fitri rahimakumullah‬‬
‫‪Monggo kito sareng-sareng ningkataken raos takwo‬‬
‫َاْلَح ْم ُد ِهَّلِل ‪َ ،‬اْلَح ْم ُد ِهَّلِل اِذَّل ْي اَك َن ِبِع َباِدِه َخِب ًرْي ا َبِص ًرْي ا‪،‬‬ ‫‪kito dumateng Gusti Allah, amergi gesang kito mboten‬‬
‫‪saget ucul saking perkawis ingkang dipun‬‬
‫َتَباَر َك اِذَّل ْي َجَع َل يِف الَّس َم اِء ُبُر ْو ًج ا َو َجَع َل ِف َهْيا َرِس اًج ا‬ ‫‪perintahaken lan dipun cegah Gusti Allah; tegese‬‬
‫‪ingkang sifate perintah kedah dilampahi, lan‬‬
‫َو َقَم ًر ا ُم ِنًرْي ا‪َ .‬أْش َهُد َاْن َال َهَل َّال ُهللا وَأْش َهُد َاَّن ُم َح َّم ًد ا‬ ‫‪cecegahan kedah dipun tebihi lan tilaraken.‬‬
‫ِإ ِإ‬ ‫‪Gusti Allah dawuh:‬‬
 ‫َو َمْن َّيَّتِق اَهّٰلل ْجَي َع ْل ٗهَّل ِم ْن َاْمِر ٖه ُيًرْس ا‬
Artosipun: Sopo wonge taqwo marang Gusti Allah,
mongko Allah bakal ndadeaken urusane dadi
gampang
Poro Jamaah Idul Fitri ingkang minulyo
Kedah kito mangertosi bilih dinten riyadin meniko
setungggaling bentuk syiar Islam. Monggo kito
bentengi lan jagi kerukunan soho kekompakane umat
Islam kelawan makempal ing dinten riyadin meniko.
Nopo malih zaman sakmeniko katah cubo lan
tantangan kados kabar palsu, adu-adu, guneman olo
wonten pundi kimawon ingkang saget nyebabaken
persulayan lan perpecahan.
Pramilo, coro ingkang langkung sae damel njawab
tantangan nggih meniko kelawan silaturahmi,
ngeraketaken seduluran. Gusti Allah dawuh:
‫َو اْع َتِص ُم وا َحِبْب ِل اِهَّلل ِمَج يًع ا َو اَل َتَفَّر ُقوا‬
Artosipun: Lan cecekelano siro kabeh kelawan taline
Gusti Allah (agomo), lan siro kabeh ojo podo pisah/
bubar (QS. Ali Imran: 103)
Sahabat Ibn Mas’ud nafsiraken “hablillah” tegese
“jamaah utawi perkumpulan” kados dene Rasulullah
nate dawuh wonten setunggale hadits ingkang
diriwayataken saking Ahmad, Tabrani lan Baihaqy:
‫َاْلَج َم اَعُة َر َمْح ٌة َو اْلُفْر َقُة َعَذ اٌب‬
Artosipun: Perkumpulan (ingkang kompak) minongko
rahmat lan pisah minongko adzab
‫ُهللا َأْكُرَب ُهللا َأْكُرَب ُهللا َأْكرَب َو ِهلل اْلَح ْم ُد‬
Hadirin ingkang minulyo
Dalil-dalil ingkang kasebat maringi kito pengaweruh
bilih Gusti Allah lan Rasulullah merintahaken
dumateng kito sedoyo supados njagi kerukunan,
kompak serto nebihi perkawis ingkang nyebabaken
pisah, persulayan. Ananging lamun persulayan
mboten saget dipun tebihi, mongko dipun saranaken
pados titik persamaane, sanes persulayane. Kranten
persulayan saget nyebabaken pisah antawisipun umat
Islam.
Cita-cita kito sedoyo nggayuh rukun, guyub saget
dipun wujudaken milai saking kito piyambak, lajeng
dipun contohaken dumateng putro wayah, lan
masyarakat. Sinaoso mekaten kito ampon rumongso
putus asa, kranten ngawali perkawis ingkang sae
kedah sabar, nindakaken akhlakul karimah lan telaten.
Wonten kitab Mu’jam Al-Kabir anggitanipun Imam
Tabrani nyebutaken:
- ‫َو َر َو ى الَّط َرْب ايِن يِف «اْلَكِب ِرْي » َعِن اْبِن َمُع َر َعِن الَّنِّيِب‬
‫ «َخ ُرْي الّناِس أْح َس ُهُنم ُخ ُلًقا‬: ‫ َقاَل‬- ‫ﷺ‬
Artosipun: Saking Ibn Umar saking Kanjeng Nabi, ‫َاب َر َك ُهللا ْيِل َو َلْمُك ىِف اْلُقْر اِن اْلَع ِظ ِمْي َو َنَفَع ْيِن َو اَّي ْمُك ِبَم ا ِف ْيِه‬
panjenenganipun ngendiko: sak apik-apike menungso
‫ِإ‬
yoiku sing paling apik akhlake ‫ ُهَّن‬. ‫ َو َتَقَّبَل ِم ىِّن َو ِم ْنْمُك ِتَالَو َتُه‬, ‫ِم َن ْا ألاَي ِت َو اِّذل ْك ِر اْلَح ِكِمْي‬
‫ُهللا َأْكُرَب ُهللا َأْكُرَب ُهللا َأْكرَب َو ِهلل اْلَح ْم ُد‬ ‫ِإ‬
Jama’ah sholat Idul Fitri rahimakumullah
‫ُه َو الَّس ِم ْي ُع اْلَع ِلِمْي‬
Dinten ingkang katah keberkahan meniko ampon
ngantos kito gunaaken pamer babakan dunyo,
Khutbah II
sehinggo nyebabaken tiyang lintu minder lan iri.
Kranten sejatine riyadin niku sanes enggale ageman
utawi pakaian, ananging raos takwo dumateng Gusti ‫َاُهلل َأْكُرَب َاُهلل َأْكُرَب َاُهلل َأْكُرَب َاُهلل َأْكُرَب َاُهلل َأْكُرَب َاُهلل َأْكُرَب‬
Allah ingkang soyo tambah.
Monggo kito dadosaken riyadin meniko momentum ، ‫ َاُهلل َأْكُرَب‬، ‫ َاُهلل َأْكُرَب‬، ‫َاُهلل َأْكُرَب َاُهلل َأْكُرَب َال َهَل َّال ُهللا‬
wangsule kito sedoyo dados resik lan suci saking ‫ِإ ِإ‬
perkawis ingkang kotor. Ugi wonten riyadin meniko ‫َو ِهَّلِل اْلَح ْم ُد َاْلَح ْم ُد ِهَّلِل اِذَّل ْي َم َّن َعَلْي َنا َهِبِذِه الَّص ِب ْي َح ِة‬
kito ginaaken silaturahim, sowan dateng tiyang sepah,
sederek, tetanggi kagem nyuwun agenge pangeksami, ‫اْلُم َباَر َكِة الَّالِم َع ِة َو الَّص َالُة َو الَّس َالُم َعىَل َس ِّي ِد اَن ُم َح َّم ٍد ِذ ي‬
nyuwun ngapuro kaliyan lintune. Mugi-mugi Gusti
Allah maringi kito sedoyo kanugrahan, pengapuro lan ‫ْا َألْنَو اِر الَّس اِط َع ِة َو َعىَل آِل َبْيِتِه الَّط اِه ِر ْيَن َو َأَحْص اِبِه الَّط ِّيِب َنْي‬
ndadosi kito sedoyo seduluran ingkang mbarokahi
dunyawi ukhrawi. Amin ya rabbal ‘alamin. ‫ َأْش َهُد َأْن اَل ِا َهَل اَّل‬. ‫َو َمْن َتِب َع ُهْم ْح َس اٍن ىَل َيْو ِم اِّدل ْيِن‬
‫ِإ‬ ‫ِإ‬ ‫ِإِب‬
‫ ِبْس ِم اِهَّلل الَّر َمْحِن‬. ‫َأُع ْو ُذ اِب ِهلل ِم َن الَّش ْي َط اِن الَّر ِج ِمْي‬ ‫ َو َأْش َهُد َأّن َس ِّيَد اَن َو َنِب َّيَنا ُم َح َّم ًد ا‬، ‫هللا َو ْح َد ُه ال ِرَش يك هَل‬
‫ َو اْلَع ِرْص َّن ا ْنَس اَن َلِفي ُخ ٍرْس اَّل اِذَّل يَن آَمُنوا‬. ‫الَّر ِح ِمي‬ ‫ الّلُهَّم َص ِّل و َس ْمِّل َو ابِر ْك َعىَل َس ِّي ِد ان‬. ‫َع ْب ُد ُه َو َر سوهُل‬
‫ِإ‬ ‫ِإْل‬ ‫ِإ‬
‫َو ِمَعُلوا الَّص اِلَح اِت َو َتَو اَص ْو ا اِب ْلَحِّق َو َتَو اَص ْو ا اِب لَّص ِرْب‬ ‫ُم َح ّم ٍد َو َعىَل َاِهِل وأحْص اِبِه َو َمْن َو اْهَل‬
 ‫َأَّم ا َبْع ُد ‪َ :‬فَيا ِع َباَد ِهللا ‪ِ ،‬اَّتُقوا َهللا َح َّق ُتَقاِتِه َتُكْو ُنْو ا ِع ْنَد ُه‬
‫ِم َن اْلُم ْفِلِح َنْي اْلَفاِئِز ْيَن ‪َ .‬و َص ُّلْو ا َو َس ِّلُمْو ا َعَىل َخ اِمَت الَّنِب ّيَنْي‬
‫َو َم اِم اْلُم َّتِقَنْي ‪َ ،‬فَقْد َأَم َر ْمُك ِبَذ َكِل الَّر ُّب اْلَكِرُمْي َفَقاَل‬
‫ِإ‬
‫ىَل‬ ‫ُّل‬ ‫ِئَك‬ ‫َك‬ ‫ًال‬
‫ُس ْب َح اَنُه َقْو ِر ْيًم ا‪ِ :‬إ َّن اَهَّلل َو َم ال َتُه ُيَص وَن َع الَّنِّيِب‬
‫اَي َأَهُّيا اِذَّل يَن آَمُنوا َص ُّلوا َعَلْي ِه َو َس ِّلُم وا َتْس ِلًميا ‪َ.‬و ْا عَلُمْو ا اَي‬
‫ِإ ْخ َو ايِن َر َمِحُمُك َهللا َأَّن َيْو َم ْمُك َه َذ ا َيْو ُم ْا لِع ْي ِد َو َيْو ُم ْا لَفَر ِح‬
‫َو الُرُّس ْو ِر ‪َ ،‬فاْش ُكُر وا َهللا َتَع اىَل اِب لَّتْكِب ِرْي َو الْهَّتِلْي ِل ِإ َّنُه َغُفْو ٌر‬
‫َش ُكْو ٌر ‪َ ،‬فَقاَل َهللا َتَع اىَل َج َّل َج َالُهُل َعِلْيًم ا‪َّ ،‬ن َهللا‬
‫ِإ‬
‫َو َم َالِئَكَتُه ُيَص ُّلْو َن َعىَل الَّنىِب ‪َ ،‬يآَأَهُّيا اِذَّل ْيَن َآَم ُنْو ا َص ُّلْو ا َعَلْي ِه‬
‫َو َس ِّلُمْو ا َتْس ِلْيًم ا‪َ ،‬الَّلُهَّم َص ِّل َو َس ْمِّل َعىَل َس ِّي ِد اَن ُم َح َّم ٍد َس ِّي ِد‬
‫اْلُمْر َس ِلَنْي ‪َ ،‬و َعىَل َآِهِل َو ْحَص ِب ِه َو الَّتاِبِع َنْي ‪َ ،‬و اَت ِبِع ى الَّتاِبِع َنْي َلُهْم‬
‫ِإِب ْح َس اٍن ِإ ىِل َيْو ِم اِّدل ْيِن ‪َ ،‬و اْر ْمَح َنا َم َع ُهْم ِبَر َمْحِتَك اَي َأْر َح َم‬
‫الَّر اِمِح َنْي‬
‫َالَّلُهَّم اْغِفْر ِلْلُم ْؤ ِمِنَنْي َو ْا ُملْؤ ِم َناِت ‪َ ،‬و ْا لـُمْس ِلِم َنْي َو ْا لـُمْس ِلَم اِت ‪،‬‬
‫َّنَك ِمَس ْي ٌع َقِر ْيٌب ُم ِج ْي ُب اَّدل َع َو اِت َالَّلُهَّم َأْص ِلْح َأِئَّم َتَنا‬
‫ِإ‬
‫َو ُأَّم َتَنا‪َ ،‬و ُقَض اَتَنا َو ُعَلَم اَء اَن ‪َ ،‬و ُفَقَهاَء اَن َو َم َش اَخِيَنا‪َ ،‬ص َالًح ا اَت ًّم ا‬
‫َعاًّم ا‪َ ،‬و اْجَع ْلَنا ُهَد اًة ُم ْهَتِد ْيَن َالَّلُهَّم اْنْرُص َمْن َنَرَص اِّدل ْيَن‬
‫َو اْخ ُذ ْل َمْن َخ َذ َل ْاُملْس ِلِم َنْي َالَّلُهَّم َأْه ْكِل َأْعَد اَء اِّدل ْيَن ‪،‬‬
‫َو َأِّلْف َبَنْي ُقُلْو ِب اْلُم ْؤ ِمِنَنْي َالَّلُهَّم اْد َفْع َع َّنا ْا لَغَالَء َو اْلَبَالَء‬
‫َو اْلَو اَب َء َو اْلَفْح َش اَء َو ْا لـُم ْنَكَر َو ْا لَبْغَى َو الُّس ُيْو َف ْا لـُم ْخ َتِلَف‬
‫َو الَّش َد اِئَد َو اْلِم َحَن َم ا َظ َهَر ِم َهْنا َو َم ا َبَط َن ِم ْن َبِدَل اَن َه َذ ا‬
‫َخاَص ًة َو ِم ْن ُبَدْل اِن ْا لـُمْس ِلِم َنْي َعاَم ًة َّنَك َعىَل ِّلُك َش ٍئْي‬
‫ِإ‬
‫َقِد ْيٌر‬
‫ِع َباَد هللا‪ِ .‬ا َّن هللا َيْأُم ُر اِب ْلَع ْد ِل َو ا ْح َس اِن َو ِاْيَتاِء ِذ ى‬
‫ْل ِإْل‬
‫اْلُقْر ىَب َو َيَهْنى َعِن اْلَفْح َش اِء َو ا ُم ْنَكِر َو ا َبْغِى َيِع ُظ ْمُك‬
‫ْل‬
‫َلَع َّلْمُك َتَّذ َّكُر ْو َن َفاْذ ُكُر ْو ا هللا اْلَع ِظ َمْي َيْذ ُكْر ْمُك َو اْش ُكُر ْو ُه َعىَل‬
‫ِنَع ِم ِه َيِز ْد ْمُك َو ِذَل ْك ُر ِهللا َاْكُرَب َو ُهللا َيْعُمَل َم ا َتْص َنُع ْو َن‬