Ekpss Soru Bankasi Cozum Int

S ORU
B ANKA SI
EKPSS
TÜRKÇE
TÜM DERSLER
SORU BANKASI
Yayın Koordinatörü
Selim IŞIK
Yazarlar
Komisyon
TARİH
ISBN
978-605-71318-9-8
Baskı
© COPYRIGHT AKADEMİ DENİZİ YAYINCILIK

Bu kitabın her türlü yayım hakkı Akademi Denizi Ya-
COĞRAFYA
yıncılık’a aittir. Bu kitabın baskısından 5846 ve 2936
sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası hükümleri gere-
ğince kaynak gösterilerek bile olsa alıntı yapılamaz,
herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, genel ağ ve diğer
elektronik ortamlarda yayımlanamaz.
AKADEMİ DENİZİ YAYINCILIK
Saray Mah. Fatih Sultan Mehmet BIv. No: 316

Kahramankazan / ANKARA
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Sertifika No

52497 ANAYASA
0552 518 06 06
akademideniziyayincilik@hotmail.com
www.akademidenizi.com.tr
İÇİNDEKİLER
TÜRKÇE 5
MATEMATİK 67
TARİH 139
COĞRAFYA 181
TEMEL YURTTAŞLIK BİLGİSİ (ANAYASA) 229
GÜNCEL BİLGİLER 249
3
PDF çözümler için QR kodu okutunuz.
ya da
adresini ziyaret ediniz.
ÇÖZÜMLER İÇİN
KODU OKUTUNUZ
4
SÖZCÜKTE VE SÖZ ÖBEKLERİNDE ANLAM TEST • 1
1. Parçada yazar “… doğayı değil, onların insan ruhun- 4. Bu tip sorularda parantez içinde verilen ifadeyi, altı
da bıraktığı izlenimleri” duyurmaya çalıştığını söyle- çizili ifadenin yerine kullandığımızda açıklama doğ-
mektedir. Öyleyse bu yazar gözleme dayalı gerçek- ruysa cümlenin anlamında bir değişme olmaz. Bura-
çi bir yol değil, sezgi ve hissettirmeye yönelik coşku- da göz önünde bulundurulması gereken en önemli
lu bir tarz benimsemiştir. E seçeneği kesinlikle söy- noktalardan biri de cümlenin mantıksal yapısıdır. O
lenemez. hâlde parantez içinde verilen ifadeleri altı çizili ifade-
ler yerine kullandığımızda; I, II, III ve V numaralı ifa-
(Cevap E)
delerde tam bir örtüşme görebiliriz. IV. ifade de ise
“zekâ ve bakış açısı” ifadelerinin birbirlerinin yerine
kullanılmayacağı açıktır. Zekâ birçok zihinsel yete-
neğin değişik durum ve koşullarda kullanılmasıdır.
Bakış açısı ise bir olayı, konuyu, düşünceyi belirli bir
yönde incelemektir. O hâlde bu iki kavram birbirleri-
nin yerine kullanılamaz.
(Cevap D)
A
K
A
D
E
M
İ
5. Bu tip sorularda parantez içinde verilen ifadeyi altı
D
çizili ifade yerine kullanmak gerekir. Eğer parantez
E
2. “sesimizi aynı şarkıda birleştiriyorsa” sözünde geçen içinde verilen ifade altı çizili ifadeyle tam anlamıyla
N
“birleştirmek” eylemi “bir araya getirmek”, “ortak ol- İ anlam ve mantık bakımından uyuşuyorsa bu ifade-
mak” anlamlarını akla getirmektedir. “ses” ifadesi as- Z
ler birbirlerinin yerine kullanılabilir. I, II, III ve IV. söz-
İ
lında hissiyat anlamında kullanılmıştır. Bu anlamlar ler birbirlerinin yerine kullanılabilir. V. söz ve ayraç
da D seçeneğinde verilmiştir. Y içindeki ifade aynı anlamı taşımadığı için anlamca
A
(Cevap D) Y
örtüşmemektedir, çünkü “yapmak zorunda değilsi-
I niz” demek yapın veya yapmayın size kalmıştır. Pa-
N
rantez içinde verilen “yapmamalısınız” gereklilik bil-
C
I dirmektedir. Ayrıca “mutlaka” ve “yapmamalısınız”
L ifadesi de cümlenin yapısına uymamaktadır.
I
K (Cevap E)
6. Altı çizili sözün içinde geçen “gizli” sözcüğü “bilinme-

3. Parçadaki altı çizili söz yeni, daha önce dillendirilme- yen” ifadesini akla getirmektedir. O hâlde, cümlede-
miş olanı anlatmaktadır. Bu anlam örüntüsünü de A ki altı çizili sözün kattığı anlam “Kelimelerin bilinme-
seçeneğindeki ifade tamamlamaktadır. yen anlamlarını okuyucuya iletmek” olabilir.
(Cevap A) (Cevap B)
5 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

SÖZCÜKTE VE SÖZ ÖBEKLERİNDE ANLAM TEST • 1
7. Parçadaki “tarihin imbiğinden süzülüp gelir” sözüy- 10. Bir deyimin açıklamasıyla verilmesi, deyimle birlikte
le, kasabanın tarihî unsurları bünyesinde bulundur- deyimin ne anlama geldiği, ne demek olduğunun söy-
ması; yani eskiye özgün nitelikleri barındırması an- lenmesidir. Seçeneklerdeki deyimler ve açıklamala-
latılmak istenmiştir. “Tarih” ten kasıt eski olandır. rı şöyledir:
(Cevap A) A seçeneğinde “içi parçalanmak”, çok üzülmek
B seçeneğinde “gözü tutmak”, çok beğenmek
C seçeneğinde “hesabını bilmek”, gereksiz yere pa-
ra harcamamak
D seçeneğinde “güçlük çekmek”, zorlanmak anla-
mındadır.
E seçeneğinde verilen “ortalığın karışması” deyimi-
nin açıklanması cümlede verilmemiştir.
(Cevap E)
A
K
A
D
E
M
İ
8. D seçeneğinde “kafasından attı” sözü “unuttu, dü-
D
şünmeyi bıraktı vs.” anlamlarını karşıladığı için göz-
E
lenmesi mümkün olmayan bir eylemdir. N 11. Bir şeye ışık tutulduğu zaman o şey görünür hâle ge-
İ
Bu soru tipinde verilen eylemleri soyutluk–somut- lir. Parçadaki bağlamda Avrupalıların ışığı kendi içi-
Z
luk açısından inceleyebiliriz. İ ne, yüzüne tutması da benliğini öne çıkarmak anla-
mındadır. Diğer seçenekler bir anlamı vermemekte-
(Cevap D) Y
A
dir.
Y
I
(Cevap E)
N
C
I
L
I
K
12. Parçanın genelinde İstanbul’un kayıp yapılarından

bahsedilmektedir. Bu yapıların yeniden yükselmesi
9. Parçada, suya atılan taşın, suyu eskisi kadar açık demek; önceden var olan ama şu anda bulunmayan
göstermemesi gibi, deneyimlerin de sözcüklerle an- bu yapıtların tekrar ortaya çıkması demektir. Bu ifa-
latılması durumunda farklılaşacağı, olduğu gibi an- deyi en iyi karşılayan seçenek “C” seçeneğidir. Artık
latılamayacağı vurgulanmıştır. Dolayısıyla, deneyim- var olmayan yapıların, okuyuculara tanıtılması ve ha-
lerin sözcüklere dökülmesi suya taş atılmasına ben- tırlatılması, o yapıtların yeniden yükseldiğini göste-
zetilmiştir. rir.
(Cevap E) (Cevap C)
6
CÜMLEDEKİ ANLAM ÖZELLİĞİNİ BULMA TEST • 2
1. V. cümlede “… en çok antika eşyalar dikkat çekiyor.” 3. I. cümlede, “çok güzeldi” sözüyle hoşa giden bir du-
deniliyor. VI. cümledeki “gümüş telkari süs eşyaları, rumdan söz edilmiştir. II. cümlede, önceki cümlede
sedef kakmalı ve aynalı sandıklar, Anadolu kilimle- belirtilenle ilgili açıklama (kraliçeymiş gibi davranıl-
ri…” öbekleri V’in açıklamasıdır. Buna göre, VI. cüm- ması) yapılmıştır. III. cümlede, daha önce belirtilen-
lede anlatılanlar V. cümlenin açıklaması ise E doğru lere karşıt bir görüş (bu durumun aynı zamanda hü-
yanıttır. zün vermesi) nedenleriyle (kök salamaması, her iki
üç senede bir ülke ve okul değiştirmesi) açıklanmış-
(Cevap E)
tır. V. cümlede, bir belirsizlik (nereye ait olduğunu bil-
memesi, kendisini hep boşlukta hissetmesi) dile ge-
tirilmiştir. Ancak IV. cümlede, yabancı bir ülkedeki ya-
şamın özellikleri belirtilmemiştir.
(Cevap D)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
2. I. cümlede, Anadolu evlerinin hepsinde görülen bir 4. I. cümlede, erguvanın özellikleri (Akdeniz ikliminde
nitelikten (işlevsellik) söz edilmiştir. II. cümlede, bü- yetişmesi, nisan ayının ikici haftasında çıkması vs.)
yüklüğünün bağlı olduğu ölçüt (ekonomik durum) di- sıralanmıştır. II. cümlede, rastlanılan yerler (şehrin
le getirilmiştir. III. cümlede, olmazsa olmaz kabul edi- umulmadık sokaklarında, tepelerinde, bahçelerinde)
len ögeler (sokağa taşan cumbalar, duvara gömülü sıralanmıştır. III. cümlede, bölgelere göre farklı isim-
yüklükler, pencereler boyunca yerleştirilmiş sedirler) ler verildiğinden söz edilmiştir. V. cümlede, sanata
sıralanmıştır. IV. cümlede, iç görünüşünün bir özelli- konu olduğu (romanlara isminin verilmesi, şiirlerde
ği (sade bir görünüm) belirtilmiştir. Ancak V. cümle- söz edilmesi) üzerinde durulmuştur. Ancak IV. cüm-
de, başka evler örnek alınarak yapıldığı dile getiril- lede, simgesel özelliğini kaybettiği belirtilmemiştir.
memiştir.
(Cevap D)
(Cevap E)
CÜMLEDEKİ ANLAM ÖZELLİĞİNİ BULMA TEST • 2
5. “Bu çağın atmosferine denk düşen bir biçim kaygı- 7. IV. cümlede, gençlere imkan sağlamanın üniversite-
sıyla parçalanmış, ayrı düşmüş çağdaşlarımla aynı lerin görevi olduğu belirtilmiştir. Bu içeriğe ilişkin D
yerde buluşmak istiyorum.” cümlesinde “biçim kay- seçeneğinde yapılan “gençlerin uygun şartları nasıl
gısıyla parçalanmak” ifadesi olumsuz bir eleştiridir. hazırlayacakları anlatılmıştır.” ifadesi yanlıştır.
(Cevap D) (Cevap D)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
8. A seçeneğindeki “ama” bağlacı kendinden önceki

yargının olumlu, sonraki yargının olumsuz olduğunu
anlatmaktadır. Aynı zamanda “ilgisizdi” sözü de eleş-
tiri anlamını kuvvetlendirmektedir.
6. İnternet söyleşilerinin anlatıldığı bu parçanın III. cüm-
lesinde soru sorma ve gözlemin mümkün olmadığı Eleştiri, bir sanatçının, bir eserin yahut bir kavra-
belirtilmiştir. Buna göre C seçeneğinde dillendirilen, mın hem olumlu hem de olumsuz yönleriyle de-
“Öncelikli yönleri belirtilmiştir.” ifadesi yanlıştır. ğerlendirilmesidir.
(Cevap C) (Cevap A)
8
CÜMLEDEN ÇIKARILABİLECEK KESİN
TEST • 3
YARGIYI BULMA
1. Türkiye Cumhuriyeti’nde çok partili hayata ilk geçiş 4. Depresyonun şu anki verilere göre en yaygın olarak
denemesi Terakkiperver Cumhuriyet Partisi’nin ku- görülen hastalıklar arasında 4. sırada olması ve ge-
rulmasıyla gerçekleştiyse, sözü edilen parti Türkiye lecek 10 yıl içinde en çok görülen ikinci hastalık ola-
Cumhuriyeti’nde kurulan ikinci partidir. cağının öngörülmesi “Depresyona yakalanan kişi sa-
yısı her geçen yıl artmaktadır.” kesin yargısının da-
(Cevap C)
yanağıdır. Diğer seçenekler kesin yargı niteliğinde
değildir.
(Cevap C)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
2. Verilen cümledeki “artık” kelimesi “Şirket son dönem-
N
de kapsama alanını genişletmiştir.” yargısının kesin İ
olduğunu ortaya koymaktadır. Bu kelime kapsama Z
İ
alanının önceden daha az olduğunu göstermektedir.
Y
(Cevap A)
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
5. Mardin tarihi ve mimari sit alanı olarak dünyanın üçün-

3. B takımı iki hafta sonra yeniden galip geldiğine göre cü şehri olduğuna göre, “Mardin’in birçok yerinde yö-
en az iki karşılaşma yapmıştır. Diğer seçeneklerde- reye özgü tarihi yapılara rastlamak mümkündür.” yar-
ki ifadeler olası sonuçlardır. gısı kesindir.
(Cevap B) (Cevap A)

CÜMLEDEN ÇIKARILABİLECEK KESİN
TEST • 3
YARGIYI BULMA
6. Cümle veya parçadan çıkarılabilecek kesin yargı den- 8. Sorudaki cümlede “futbolcunun bu maçta attığı son
diğinde daima sorudaki metne bağlı kalınması ge- gol” ifadesinden D seçeneğindeki “Bu futbolcu bu
rektiği asla unutulmamalıdır. maçta birden fazla gol atmıştır.” yargısı kesin olarak
Sorudaki cümlede “rakiplerininkinden % 60 daha faz- çıkarılır.
la süt ---” ifadesinden “piyasadaki süt oranı en yük- (Cevap D)
sek peynir---” yargısı kesin olarak çıkarılır. Diğer se-
çeneklerde cümlede verilmeyen bilgilerle yorum ya-
pılmıştır.
(Cevap B)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
7. Sorudaki cümlede “---- sinema izleyicisinin en fazla

ilgi gösterdiği yapımların başında korku ve komedi 9. Sorudaki cümlede “---- kadın müşterilerin %80’inin
filmleri geliyor” ifadesinden E seçeneğindeki “Korku bu yeni ürünü denediği ---“ ifadesinden A seçeneğin-
ve komedi filmleri başka türlerden daha çok izlen- deki “Ankete katılanların bir kısmı bu ürünü hiç de-
mektedir.” yargısı kesin olarak çıkarılır. nememiştir.” yargısı kesin olarak çıkarılır.
(Cevap E) (Cevap A)
10
CÜMLE OLUŞTURMA TEST • 4
1. Soruda numaralanmış sözlerle kurallı ve anlamlı bir 4. Verilenlerle kurallı ve anlamlı bir cümle oluşturuldu-
cümle oluşturulmak için sözlerin şöyle sıralanması ğunda sıralama, “Yabancı dilde yazılmış bilimsel eser-
gerekir: “Uluslararası şiir festivali ülkenin usta şairle- lerin çevirisinde dikkate alınan nokta çevirinin sanat
rinin yanı sıra dünya şiirinin önde gelen isimlerini de değeri değil bilimsel gerçekliğe uygunluğudur.” biçi-
dinleyicilerle buluşturuyor.” Buna göre, III ile numa- minde olmaktadır. Buna göre, IV ile numaralanmış
ralanmış söz baştan ikinci sırada olur. söz baştan üçüncü sırada olur.
Bu tip sorularda yüklemin yer aldığı söz sonun- (Cevap D)
cudur. Ayrıca tamlamalar ve söz grupları bölün-
mez kuralı uygulanarak daha hızlı sıralama yapı-
labilir.
(Cevap C)
A
K
A
D
E
M
İ
5. Numaralanmış sözleri kurallı ve anlamlı bir cümle

D
2. Numaralanmış sözlerle kurallı ve anlamlı bir cümle E oluşturacak biçimde sıralarsak I ile numaralanmış
oluşturmak için doğru sıralama, “Bugüne kadar oy- N söz baştan dördüncü sırada yer alır: “İlk birkaç cüm-
İ
nadığı kötü adam rolleriyle adını duyuran aktör yeni lesinden itibaren okuru sayfalarının içine çeken kita-
Z
projesinde farklı bir rolle karşımıza çıkıyor.” şeklinde İ bı insan elinden bırakmadan bir çırpıda okumak isti-
olmalıdır. Böylece II ile numaralanmış söz baştan yor.”
Y
ikinci olur. A (Cevap A)
Y
(Cevap B) I
N
C
I
L
I
K
3. Soruda numaralanmış sözlerle kurallı ve anlamlı bir 6. Soruda numaralanmış sözlerle kurallı ve anlamlı bir
cümle oluşturmak için sözler şöyle sıralanmalıdır: cümle oluşturulmak için sözlerin şöyle sıralanması
“Bilim adamları denizlerin kirlenmesi nedeniyle dün- gerekir: “Ortalığı kasıp kavuran büyük yangından
ya genelinde tehdit altında olan mercan resifleri için sonra Avrupalılar Galata ve Pera’da boşalan alanlar-
erken uyarı sistemlerinin kurulmasını önerdiler.” Bu- da ticarete yönelik binalar inşa etmeye başladılar.”
na göre, I ile numaralanmış söz baştan üçüncü sıra- Buna göre, V ile numaralanmış söz baştan dördün-
da olur. cü sırada olur.
(Cevap A) (Cevap E)

CÜMLE OLUŞTURMA TEST • 4
7. Soruda numaralanmış sözlerle kurallı ve anlamlı bir 10. Verilenlerle kurallı ve anlamlı bir cümle oluşturuldu-
cümle oluşturmak için sözlerin şöyle sıralanması ge- ğunda sıralama: “Yenilikçi bir padişah olan Sultan
rekir: “O, kendine has oyunculuğuyla sadece dram- Abdülmecit tarafından mimar Garabet Balyan ve oğ-
larda değil komedilerde de başarılı olduğunu ispat- lu Nikoğos Balyan’a inşa ettirilen Dolmabahçe Sara-
lamıştır.” Buna göre, III ile numaralanmış söz cüm- yı hızla büyümekte olan kentin siluetini de değiştir-
lenin başına getirilmelidir. miştir.” biçiminde olmaktadır. Buna göre, III ile numa-
ralanmış söz cümlenin başına getirilmelidir.
(Cevap C)
(Cevap C)
A
K
A
D
E
M
İ
8. Numaralanmış sözlerle kurallı ve anlamlı bir cümle 11. Numaralanmış sözleri kurallı ve anlamlı bir cümle
D
oluşturmak için doğru sıralama: “Bu sergide yer alan E oluşturacak biçimde sıralarsak I ile numaralanmış
eski otomobil koleksiyonunu görünce insan birinin di- N
söz baştan dördüncü sırada yer alır: “Mayıs ayının
İ
reksiyonuna geçip bir fotoğraf çektirmekten kendini ilk haftasında düzenlenen kukla festivalinde ipli kuk-
Z
alıkoyamıyor.” şeklinde olmalıdır. Böylece, V ile nu- İ laların yanı sıra el animasyonları ve gölge oyunu gös-
maralanmış söz baştan üçüncü sırada olur. terileri de sergilendi.”
Y
(Cevap E) A
(Cevap A)
Y
I
N
C
I
L
I
K
9. Soruda numaralanmış sözlerle kurallı ve anlamlı bir 12. Soruda numaralanmış sözlerle kurallı ve anlamlı bir
cümle oluşturmak için sözler şöyle sıralanmalıdır: cümle oluşturulmak için sözlerin şöyle sıralanması
“Doğa koruma çalışmalarının önemli sonuçlarından gerekir: “Çalışmalarında ana malzeme olarak insanı
biri, Amerikan turnalarının avlanma ve yaşam alanı kullanan ressamın yaşamın hüzünlü ve karamsar ya-
tahribatı yüzünden 41’e düşen sayısının 500’e kadar nından çok keyifli yanını ele aldığını görüyoruz.” Bu-
yükselmesidir.” Buna göre, I ile numaralanmış söz na göre, III ile numaralanmış söz cümlenin başına
baştan ikinci sırada olur. getirilmelidir.
(Cevap A) (Cevap C)
12
CÜMLE VEYA PARÇADA BOŞLUK
TEST • 5
TAMAMLAMA
1. Cümlede çardakların işlevinden söz edilmektedir. 5. Bu tarz soruları çözerken sorunun seçeneklerine bak-
Boş bırakılan yeri C seçeneğiyle tamamladığımızda madan cümlenin akışını tahmin etmeye çalışmalıyız.
çardakların bizi güneş ışınlarından ve rüzgâr gibi et- Soruda yapıtın daha ilk sayfasından okuyucu üze-
kenlerden koruduğu anlatılmış olur. Bu bağlam da rinde bıraktığı etkiden söz ettiği anlaşılmaktadır. Cüm-
kompozisyonu tamamlamaktadır. leyi bu anlamda tamamlayan seçenek ise A’dır.
Boşluk tamamlama sorularında boşluklardan ön- (Cevap A)
ceki ve sonraki bölümlerin anlam örüntüleri, olum-
luluk–olumsuzluk, sebep–sonuç vs. yönlerden
tespit edilmelidir.
(Cevap C)
2. Parçayı en uygun biçimde tamamlayan sözleri bula-

6. Eski bilgileri dokunulmaz sayıp bu bilgileri yeni ne-
bilmek için seçeneklerde verilenlerin anlamlarına dik- A
sillere aktarmaya çalışmakla anlatılmak istenen “ka-
kat etmeliyiz: “… çok başarılı biçimde alarm verebi- K
A lıplaşmış düşüncelere” sahip olmaktır. Buna en ya-
lir” anlamca uygun düşmeyecek; “… bununla çare- D
kın ifade ise “donup kalmış” sözüdür.
siz kalıyorsanız”, “… bununla kaygılanıyorsanız” se- E
M
çenekleri akışı bozacaktır; “aşık atmak” deyiminin de (Cevap D)
İ
parçayla anlamca ilgisi yoktur. Parçayı en uygun bi-
çimde tamamlayan seçenek B’dir. D
E
(Cevap B) N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N 7. Parçadaki en önemli ipucu “çocuğu olayın içinde ya-
3. Cümlenin akışına göre boş bırakılan yerlere getirile-
C şatmak” sözüdür. Bu ifade “görülebilen / somut” kav-
cek sözler hem koşul ilişkisi kurmalı hem de cümle- I
ramını çağrıştırmaktadır. “Önemini” ve “amacı” söz-
ye anlamca uygun olmalıdır. Buna göre cümle, “Do- L
I cükleri de parçayı anlam bakımından tamamlamak-
ğadaki bilgelik fark edilip anlaşıldıkça, bireyin ve kül- K tadır.
türün bilgeliği de gelişir.” biçiminde tamamlanmalıdır.
(Cevap E)
(Cevap A)
4. Soruda eğitim için yapılan harcamaların en değerli

8. Cümlede, sözü edilen ulusların kültürlerini yansıtan
yatırım olarak görülmesi gerektiği belirtiliyor. Cümle-
sayısız “eser” bırakarak tarihin “derinliklerine” çekil-
deki “yatırım” sözcüğü “gelecek” kavramını çağrıştır-
dikleri ifade edilmek istenmiştir. Diğer seçenekler an-
maktadır. B seçeneğinde de bu anlam söz konusu-
lamca uygun düşmemektedir.
dur.
(Cevap B) (Cevap A)

CÜMLE VEYA PARÇADA BOŞLUK
TEST • 5
TAMAMLAMA
9. Parçanın ilk cümlesinde, kimsenin inkar etmediği (ya- 12. Parçaya bakıldığında “müzelerdeki ziyaretçi sayısı,
dsımadığı) bir durumdan; ikinci cümlesinde de şaşıl- bale, opera, tiyatro ve sinema” kültürel yaşamla ilgi-
maması gereken bir gerçekten (sevmekte zorlanma- li kavramlardır. Parçada da zaten bunların zayıflığın-
ma) söz edilmektedir. dan yakınılmaktadır.
(Cevap B) (Cevap B)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
10. Bu tip sorularda kelimelerin diğer kelimelerle ilişkisi- 13. Bu tarz sorularda sözcüklerin zihnimizde uyandırdı-
N
ne bakılmalıdır. Seçeneklere bakıldığında en man- İ ğı çağrışımlardan yararlanmalıyız. Nitekim bu soru-
tıklı seçenek A seçeneğidir. Cümledeki sebep-sonuç Z da “renklerle” “ressam” ve “seslerle” “müzisyen” söz-
İ
ilişkileri en önemli ipuçlarıdır. leri birbirini anlamca düşündürmektedir.
Y (Cevap B)
(Cevap A)
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
14. Cümleye göre Prens Adaları ve Kızıl Adalar sözü edi-

11. Seçenekleri yerleştirdiğimizde en uygun olan C se-
len adalar grubuna tarih boyunca verilen isimlerdir.
çeneğidir. Çünkü anlam örüntülerinin kurgusal bağ-
Böylece boş bırakılan yere “adlandırılan” sözü geti-
larını bu ifadeler tamamlamaktadır.
rilmesi uygun olacaktır.
(Cevap C) (Cevap C)
14
EŞ VE YAKIN ANLAMLI CÜMLELER TEST • 6
1. Soruda yazılı belgeler olmadan sağlıklı sonuçlara 4. Soruda bir yazarın kendinden öncekilerin izinden gi-
ulaşılamayacağı ifade ediliyor. Bu görüşün dayana- derek özgünlüğe ulaşabileceği anlatılmaktadır. Bu
ğı olarak C seçeneği gösterilebilir; çünkü C seçene- düşünceden de B seçeneğindeki genellemeye ula-
ğinde yazılı belgelerin somutluğunun yanlış yargıla- şılabilmektedir.
ra varılmasını önleyeceği belirtiliyor.
(Cevap B)
(Cevap C)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
2. Cümlede bir işi enine boyuna düşünmeden, aklın de- 5. Cümlede başarıya ulaşmanın kolay olmadığı, insan-
N
netiminden geçirmeden yapmanın yanlış olduğu vur- İ ların sürekli kendisini aşması, daha iyiyi hedefleme-
gulanıyor. Aynı düşünceye B seçeneğinde de rast-
Z si gerektiği anlatılmaktadır. A seçeneği de bu düşün-
İ
lanmaktadır. ceyi içermektedir.
Y
(Cevap B) (Cevap A)
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
3. Cümlede yazabilmenin koşulu olarak insanın kendi- 6. Soruda dışarıda hayatın nasıl geçtiğini anlamak için
sini tanıması gerektiği anlatılmaktadır. A seçeneği de sokakları dolaşmak gerektiği anlatılıyor. E seçene-
bu görüşü desteklemektedir. ğinde de aynı düşünce dile getirilmiştir.
(Cevap A) (Cevap E)

EŞ VE YAKIN ANLAMLI CÜMLELER TEST • 6
7. “Deneyim en zorlu öğretmenlerden biridir.” sözüyle 10. Soruda her sanat dalının kendine özgü nitelikleri ol-
deneyim öğretmene benzetilerek yaşananların ders duğu, bununla birlikte sanat dallarının birbirlerinden
verici gücü vurgulanmak istenmiştir. etkilendiği anlatılmak istenmiştir.
(Cevap C) (Cevap A)
A
K
A
D
E
M
İ
D
8. Verilen cümlede, okunduktan sonra okurunda farklı- 11. Cümlede şehirde yaşayan insanların birbirleriyle ile-
E
lığa yol açmayan bir kitabın başarısız olduğu anlatıl- N tişim kurmadıklarından, ilişkilerin zayıfladığından ya-
maktadır. Buna göre, bir kitabın başarılı olma koşu- İ kınılmaktadır. B seçeneği de şehirlerle ilgili aynı dü-
Z
lu E seçeneğinde belirtildiği gibi okurun düşünce ya şünceyi iletmektedir.
İ
da yaşamında bir değişikliğe neden olmasıdır.
(Cevap B)
Y
(Cevap E) A
Y
I
N
C
I
L
I
K
9. Yazar, yapıtının birçok bilmece-bulmaca ve zeka oyu- 12. Soruda verilen başlıkta açık bir şekilde buzulların eri-
nu içerdiğini bu nedenle de anlaşılmasının kolay ol- mesinden bahsediliyor. Bu da A seçeneğinde geçen
mayacağını anlatmak istenmiştir. “küresel ısınma” konusuyla ilgilidir.
(Cevap D) (Cevap A)
16
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ
TEST • 7
GELİŞTİRME YOLLARI
1. Parçadaki “İzmir’in burnunun dibindedir Seferhisar.” 3. Parçada Maraş dondurmacısının hareketleri oluş sı-
cümlesi (yüklemi sonda bulunmadığından) devriktir. rasına göre verilmiştir. “Olağanüstü” ve “dev” gibi öz-
Bu cümle konuşma üslubunu anımsatmaktadır. “Bur- nel ifadelerle abartmaya başvurulmuştur. Görme ve
nunun dibi”, “bir şeye çok yakın olma” anlamına ge- tatma duyularıyla algılanan ayrıntılardan yararlanıl-
len bir deyimdir. Parçanın sonundaki “olsa gerek” sö- mıştır. Ancak düşünceler örneklerle somutlaştırılma-
zü, tahmin anlatmaktadır. Parçada betimleme ağır mıştır.
basmaktadır, bu nedenle somut bir olaydan pek söz
(Cevap D)
edilemez. Buna göre “Olaylar oluş sırasına göre ve-
rilmiştir.” yargısı da yanlıştır.
(Cevap B)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
4. A’da, dağların “Yolun sonu!” diye bağırması kişileş-

tirmedir.
2. Verilen parçanın anlatımında olasılık yoktur. Diğer B’de, “uzun mu uzun” derken ikileme kullanılmıştır.
seçeneklerdeki kavramların karşılıklarını şöyle gös-
C’de, ağaçlar masanın etrafındaki vazoya benzetil-
terebiliriz:
miştir.
B → Erkenden yola çıktım
E’de, iniş çıkışların yükselti havası vermesi, biraz ne-
C → Havanın keyfi yoktu feslenmek gerektiğinin belirtilmesi yazıya kişisel duy-
D → Kıvrıla kıvrıla ...... guların katıldığının göstergesidir.
E → Yeşil bir halı gibi uzanan .... Parçada sözde soru cümleleri kullanılmamıştır.
(Cevap A) (Cevap D)

ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ
TEST • 7
GELİŞTİRME YOLLARI
5. Parçadaki “Dünyada, geçmişi daha eskiye dayanan 7. I. paragrafta sözün gönülden çıkması ve söylenen
başka tapınak yok.” gibi cümleler tapınakların ait ol- söze, söyleyen kişinin inanması gerektiği söylenerek
duğu dönemle ilgili karşılaştırma anlamı taşımakta- “içtenlik” kavramına vurgu yapılmıştır. II. paragrafta
dır. kolay anlaşılma, okuyucunun bulmaca çözmek zo-
runda kalmamasından söz edilerek “duruluk” vurgu-
(Cevap B)
su yapılmıştır. III. paragrafta “anlatımda başkalarına
benzememeye çalışmak” sözüyle de “özgünlük” kav-
ramına vurgu yapılmıştır.
(Cevap A)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
8. Parçadaki “Hele bir de dolunay, alaca karanlıkta kar-

6. Parçada farklı (kurallı, devrik gibi) cümle türleri kul- şıdaki adanın üstünden dev bir balon gibi yükselme-
lanılmıştır. “Küçük karabataklar, kırlangıçlar, küçük ye görsün…” cümlesi eksiltili cümleye örnektir. Yem-
ve büyük akbalıkçıllar…” cümlesiyle sayıp dökmeler- yeşil bağların eylül güneşinin sarı ışıkları üstündeki
den yararlanılmıştır. “Görür görmez” sözü ikilemedir. anı koşula bağlanarak ressamların tablolarındaki
“O da ne?”, “İşte” gibi sözlerle anlatıma konuşma ha- manzaralara benzetilmiştir. “Yemyeşil bağlar” pekiş-
vası katılmıştır. Ancak parçada kanıtlanabilir veriler tirmeli sıfat örneğidir. Ancak parçada yinelemelere
kullanılmamıştır. yer verilmemiştir.
(Cevap E) (Cevap E)
18
PARAGRAF OLUŞTURMA TEST • 8
1. 3. Cümlelerdeki ipuçlarına (“resimden anlamak”, “gör-

Bu soru tipinde önce giriş cümlesi bulunmalıdır. mekle anlamak arasında bir fark”, “ben bu farkın bi-
Ardından şekil ve anlam bakımından cümleler ara- lincine”, “aslında bu bilince varmak” gibi) bakıldığın-
sındaki ilişki takip edilip sıralama yapılmalıdır. da cümlelerin I - IV - III - V - II biçiminde sıralanma-
sı gerektiği ortaya çıkmaktadır. Buna göre IV. cümle
Öncülde verilen cümleler anlamlı bir paragraf oluş-
baştan ikinci sırada olacaktır.
turacak şekilde sıralandığında: lll - l - ll - V ve lV şek-
linde sıralandığında baştan üçüncü “B” seçeneği ola- (Cevap D)
caktır.
(Cevap B)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
4. Verilen cümleler dikkatle okunduğunda sözü edilen

2. Verilen cümlelerle anlamlı bir bütün oluşturulması yarışma ve şenlikle ilgili bilgilerin aktarıldığı anlamlı
için cümlelerin V - III - IV - I - II biçiminde sıralanma- bir parça oluşturmak için cümlelerin IV - II - V - I - III
sı gerekmektedir. Buna göre I. cümle baştan dördün- biçiminde sıralanması gerektiği anlaşılmaktadır.
cü sırada olacaktır. Buna göre V. cümle baştan üçüncü sırada olacaktır.
(Cevap A) (Cevap E)

PARAGRAF OLUŞTURMA TEST • 8
5. Parçaya baktığımızda lll. cümle parçanın başındaki 7. Paragraf oluşturma sorularında yapılacak ilk şey, pa-
cümlenin sebebi durumundadır. 1. boşluğa lll. cüm- ragrafın giriş cümlesini tespit etmektir. Verilen cüm-
le; l. cümle “dışarıda yavaş yavaş çayını yudumla- leleri incelediğimizde giriş cümlesi olmaya en uygun
masını” bir tahmine bağladığı için 2. boşluğa 1. cüm- cümle olarak I. cümleyi görüyoruz. Çünkü diğer cüm-
le; ll. cümle ise sorulan bir soruya yine kendisi tara- leler hem şekil hem de anlam bakımından giriş cüm-
fından verilen bir cevap niteliği taşıdığı için 3. boşlu- lesi olmaya uygun değildir. I. cümlenin karşılaştırma
ğa uygundur. Seçenekleri incelediğimizde sıralama- ilgisiyle devamı III. cümledir. III. cümleyle yol ve dağ
mız “D” seçeneği olmalıdır. kıyaslanmıştır. Bunun devamında dağla ne zaman
karşılaşıldığının anlatıldığı V. cümle gelmelidir. Bun-
(Cevap D)
dan sonra ortaya çıkaran sıralama: I – III – V – II –
IV şeklindedir. Baştan üçüncü cümle V. söz olmalı-
dır.
(Cevap E)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
6. I cümlede Amerikalı bilim insanlarının bir konuda ge-

liştirdikleri iki endeks olduğundan söz edilmektedir.
Diğer cümlelerde de sırasıyla bu endekslerle ilgili 8. Konuyu ortaya atar nitelikteki en uygun cümle IV.
açıklamalar yapılmaktadır. Buna göre cümlelerin an- cümledir. IV cümlede geçen “yürüyüş” sözüne gön-
lamlı bir bütün oluşturması için ise sıralamanın I-V- derme olan “Bu yürüyüşteki” sözü ise IV. sözün de-
II-III-IV biçiminde olması gerekmektedir. Böylece II. vamı olmalıdır. Buna göre sıralama şöyle olabilir:
cümle baştan üçüncü sırada olacaktır. IV – II – V – III – I
(Cevap B) (Cevap B)
20
ANLAM BÜTÜNLÜĞÜNÜ BOZAN
TEST • 9
CÜMLEYİ BULMA
1. 4. Parçada Viyana Sebze Orkestrası hakkında bilgi ve-

Bir paragrafta cümleler zincirin halkaları gibi bir- rilmiştir. I. ve III. cümlede müzik aletlerinin sebzeler-
birine bağlıdır. Konu dışına çıkan, kendinden ön- den yapıldığı bilgisi verilmiş. II. cümlede farklı bir ko-
ceki ve sonraki cümleyle bağlantı kuramayan cüm- nudan söz edildiği için parçanın anlam bütünlüğü bo-
leler parçanın anlam akışını bozan cümledir. zulmuştur.
Parçada hemofili hastalığının sebebi ve özellikleri (Cevap B)
hakkında bilgi verilmiş. V. cümlede konu dışına çıkı-
larak anlam akışı bozulmuştur. Bu parçanın konusu
Çarlık Rusyası’nın tarihi değildir.
(Cevap E)
A
K
A
D
E
M
İ
5. Parçada kuş gözlemciliğinden, bu gözlemcilerin yap-
D tığı çalışmalardan, çalışmaların doğa bilimcileri için
E
2. Parçada İlyada ve Odeysseia destanları hakkında veri tabanı oluşturduğundan söz edilmiş, kuşlara iliş-
N
bilgi verilmiş. V. cümleye kadar bu destanların içeri- İ kin yayınlanan rapor ve içeriği hakkında bilgi veril-
ği hakkında bilgi verilmiş. V. cümlede konu dışına çı- Z miştir. II. cümlede konu dışına çıkılarak parçanın an-
İ
kılarak savaşın yapıldığı yer hakkında bilgi verilmiş, lam bütünlüğü bozulmuştur.
böylece parçanın anlam bütünlüğü bozulmuştur. Y
(Cevap B)
A
(Cevap E) Y
I
N
C
I
L
I
K
6. Anlam bütünlüğünü bozan cümle sorulduğunda biz-

den aslında verilen metnin “konu”sunu bulmamız is-
3. Parçada pil tüketiminden ve atık pillerin zararların- tenmektedir. Dolayısıyla konuyla ilgisiz cümle anlam
dan söz edilmiş. III. cümlede bir tehlikeden söz edil- bütünlüğünü bozar. Sorudaki metnin tamamına bak-
miş, V. cümlede de “Bu tehlike…” ifadesiyle III. cüm- tığımızda, bir kitabın içeriğinden bahsedildiği görü-
leye işaret edilmiştir. IV. cümlede ise başka bir şey- lür. Öyleyse konu “Kayıp Kitaplar Kitabı” adlı eserdir.
den söz ederek parçanın anlam bütünlüğünü boz- V. cümledeki içerik ana konuyla ilgili değildir. Dolayı-
muştur. sıyla anlam bütünlüğünü bozar.
(Cevap D) (Cevap E)

ANLAM BÜTÜNLÜĞÜNÜ BOZAN
TEST • 9
CÜMLEYİ BULMA
7. Bu metinde bize Moulin Rouge adlı kabareden bah- 10. Parçada Alibeyköy Barajı ile ilgili bilgi verilmektedir.
sedilmektedir. l, ll, lll ve V. cümlelerde bu konuyla il- lV. cümle ise barajla hiç ilgili olmayıp su kaynakları-
gili bilgiler verilmiştir. Ancak lV. cümle Paris’in genel nın azalmasıyla ortaya çıkan tehditle ilgilidir. Buna
kabare tarihi ile ilgili olup anlam bütünlüğünü boz- göre IV. cümlenin anlam akışını bozduğunu söyleye-
maktadır. biliriz.
(Cevap D) (Cevap D)
A
K
A
D
E
M
İ
D
11. Parçada 1950’li ve 1960’lı yılların film ve şarkıları,
8. Parçanın konusu kurgan mezarlardır. l, ll, lV ve V. E özellikle bu dönemin nostaljisi anlatılmaktadır. lll.
N cümlede ise genel bir nostaljiden bahsedilmiş olup
cümlelerde direkt olarak kurganlarla ilgili bilgiler mev-
İ
cuttur. lll. cümlede ise kurganlarla ilgili araştırma ya- Z
50’li ve 60’lı yıllarla ilgili hiçbir şey yoktur. Nostaljisi-
pan bilim adamlarına değinilmiştir. Dolayısıyla asıl İ nin parçadaki bağlamının dışına çıkıldığı için anlam
konudan sapma vardır. zincirinin bir halkası III. cümleyle kopmuştur.
Y
A
(Cevap C) (Cevap C)
Y
I
N
C
I
L
I
K
12. “İnovasyon” kavramının açıklandığı bu parçada bu

sözcüğün nasıl yazılması gerektiğini belirten II. cüm-
le, parçanın anlam bütünlüğünü bozmuştur.
9. Parçada ll. cümleden itibaren deneme türü ve özel-
liklerinden bahsedilmektedir. l. cümlede ise deneme Bu tarz sorularda konuya bakış açısının değişti-
sözcüğünün anlamına değinilmiştir. ği cümleyi tespit etmek gerekmektedir.
(Cevap A) (Cevap B)
22
PARAGRAFTAKİ BOŞLUĞU ANLAM BAKIMINDAN
EN UYGUN BİÇİMDE TAMAMLAMA
TEST • 10
1. 3. Tamamlanması istenen cümleye dikkat edildiğinde

Paragraf tamamlama sorularında parçanın genel bilgilerin geri dönüşü olmaksızın gitmesi olumsuz bir
anlam akışıyla boşluktan önceki ve sonraki kısım durumu ifade eder. Fakat B, C ve E seçeneklerinin
çok iyi tahlil edilmelidir. ikinci sözleri tam manasıyla olumsuzluk içermediğin-
den elenir. A seçeneğinde ise bilgisayara önem ve-
Parçada ülkemizin UNESCO Dünya Miras Listesi’ne
rilmemesi ikinci cümlede verilen emek ve zaman har-
girebilecek doğal ve tarihi güzellikler açısından zen-
canarak oluşturulan bilgilerin yitip gitmesi gibi bir olay
gin olduğu söylendikten sonra, bu listede daha faz-
için yüzeysel sebep olarak kalır. Bu yüzden D seçe-
la unsurla yer almanın kendi elimizde olduğu söyle-
neği en uygun seçenektir.
nerek bunun için bilinçlenmemiz ve çalışmamız ge-
rektiği anlatılmak istenmiştir. Bu yüzden boş bırakı- (Cevap D)
lan yere B seçeneğindeki ifade getirilmelidir.
(Cevap B)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
2. Parçada Antik Dönem’de tiyatroların yaygınlığı ve 4. İncelenen kitapta yazar, tek bir gerçeğin dört farklı
genişliğinden, Avusturyalıların opera ilgisinden ve İn- kişi tarafından nasıl algılandığını, nasıl dört farklı bi-
giltere’de nüfusun yarısının kütüphanelere üye oldu- çime büründüğünü işlemektedir. Aynı olayın dört ki-
ğundan söz edilmiştir. Demek ki parçanın sonuna şinin ruhsal süzgecinden geçirilmesi ve algısal ola-
kültürel yaşamın, toplumsal değişme ve kalkınmanın rak kişiden kişiye değişebilirliği, kitabın bir gerçeği
en önemli yönü olduğunu ortaya koyan bir ifade ge- okura kaç farklı biçimde sunabileceğini gösterir. Bu
tirilmelidir. da B seçeneğini doğru yanıt kılar.
(Cevap A) (Cevap B)

PARAGRAFTAKİ BOŞLUĞU ANLAM BAKIMINDAN
EN UYGUN BİÇİMDE TAMAMLAMA
TEST • 10
5. Soruyu tamamlamaya yine ikinci bölümden başlar- 7. Parçanın tamamında yazar kendi fikrini ortaya koy-
sak sonuca daha kolay ulaşabiliriz. Tamamlanacak muş ve “ben dili” kullanmıştır. Burada dikkat edilme-
ikinci kısımda uzman olabilmek için illaki eser üret- si gereken en önemli şey yazarın genel itibariyle olum-
mek, eleştiride bulunabilmek, zaman ayırmak, oku- suz görülen bir şey olumlu görmesidir. Yazar sürek-
mak gereklidir. Ama bir konuda uzman olabilmek için li olaya olumlu yanlarıyla bakmaktadır. Paragraf A,
bunların başında bilgi birikimine sahip olmak en te- B, D ve E seçenekleriyle tamamlanamaz. C seçene-
mel şarttır. Bundan dolayı bilgi birikimi diğer seçene- ğinde hem ben dili kullanması hem de genel olarak
keleri kapsar ve cümleyi tam anlamıyla eksiksiz kı- bir şeyin fazla yapılmasının zararlı olabileceği kanı-
lar. sı parçayı tamamlamaktadır.
(Cevap A) (Cevap C)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
8.
I Bu tür sorularda boşluğa gelebilecek en uygun
L
I
ifadeyi bulurken, seçeneklerdeki ifadenin cümle-
K nin ya da parçanın anlam ve mantığına uygun ol-
masına dikkat edilmelidir. Parça ya da cümle ta-
mamlanırken anlamlı bağdaştırma yapmak çok
önemlidir. Anlamlı bağdaştırmada boşluğa gele-
bilecek en uygun seçenek belirlenirken cümlenin
ya da parçanın vermek istediği mesaja, boşluğa
gelebilecek en uygun ifadenin parçayı veya cüm-
6. Parçaya baktığımızda yazar “değil” diyerek boşluk
leyi dil ve düşünce yönüyle tamamlamasına dik-

bırakmış ve ardından olayı örnek vererek somutlaş-
kat edilir.
tırmıştır. O halde olumsuz ifade ve ardından gelen
örnek cümleyle cümle tamamlanacaksa en uygun Bu bilgiler ışığında parçaya baktığımızda boşluktan
seçenek C olur. Parçada bir yanılgıdan söz edildiği önce İznik’in özellikleri sıralanmış fakat boşluktan
için olumsuzlukla biten ifadenin ardından “ama” ile sonra “İznik böyle anlatılmaz.” denilerek bir eksiklik-
devam edip bu düşüncenin yanılma payı verilmiş, ten söz edilmiştir. Eksiklikle ilgili ifadeyi aradığımız-
sonra ise bu yanılgıya bağlı olarak olay örnek veri- da ise karşımıza sadece D seçeneği çıktığı için doğ-
lerek daha anlaşılır hale getirilmiştir. ru yanıt bulunmuş olur.
(Cevap C) (Cevap D)
24
PARAGRAFI İKİYE BÖLME TEST • 11
1. İlk üç cümlede kuraklığın tarih boyunca yol açtığı 4. Paragraf bir bütünlük taşır. Duygu ve düşünce bakı-
olumsuzluklardan söz edilmektedir. IV. cümleden iti- mından birdir. Düşünce ve duygunun değiştiği yerde
baren kuraklığın Mısır için (tarihi eserler açısından) yeni bir paragraf oluşturmak gerekir. Parçada I, II, III
olumlu bir yönünün olduğu vurgulanmaktadır. Böy- numaralı cümlelerde bir yönetmen ve onun çekmiş
lece parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci pa- olduğu bir filmden söz etmektedir. Buradaki her cüm-
ragraf IV. cümleyle başlar. le birbirinin devamı niteliğindedir. IV. ve sonrası cüm-
lelerde ise olayın yönü değişmiştir. Bu sefer yaban-
(Cevap B)
cı sözcükler ve Türkçe sözcükler arasındaki kulla-
nımdan söz edilmektedir.
(Cevap B)
A
K
A
D
E
M
İ
5. Parçadaki ilk dört cümlede, bağ bozumu mevsimin-
2. Parçanın ilk dört cümlesinde yazın gelmesiyle orta- D
de köylülerin durumuyla ilgili izlenimler aktarılmakta-
E
lıkta kimsenin kalmadığından söz ediliyor. V. cümle- dır. Ancak V. cümleden itibaren bağ bozumunun ta-
N
den itibaren dostluk kavramı üzerinde duruluyor. Bu- İ rihiyle ilgili bilgi verilmektedir. Buna göre parça, iki
na göre, parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci Z
paragrafa bölünmek istenirse ikinci paragraf V. cüm-
İ
paragraf V. cümleyle başlar. leyle başlar.
Y
(Cevap D) (Cevap D)
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
6. Bu tür sorularda konunun değiştiği cümleyi doğru tes-

pit etmek gerekir. Anlam bütünlüğüne sahip bir pa-
ragrafta konu tektir. Yeni bir konu, yeni bir paragraf
demektir. Verilen parçanın IV. cümlesine kadar ünlü

3. Parçadaki ilk dört cümlede, Türkçenin Ural – Altay biriyle mektuplaşmanın o kişinin iç dünyasını tanı-
dil ailesi içindeki yeri ve bu dil ailesinin özellikleri hak- mak için yeterli olmadığı belirtilmiştir. IV. cümleden
kında bilgi verilmektedir. Ancak V. cümleden itibaren itibarense sanatçıların her zaman aynı ruh hâline sa-
Ural – Altay dil ailesinin iki kola ayrıldığından ve Türk- hip olmadıkları söylenerek yeni bir konuya geçilmiş-
çenin hangi kola ait olduğundan bahsedilmektedir. tir. Buna göre bu parça iki paragrafa ayrılmak iste-
Buna göre parça, iki paragrafa ayrılmak istense ikin- nirse ikinci paragrafın IV. cümleyle başlaması uygun
ci paragraf V. cümleyle başlar. olacaktır.
(Cevap D) (Cevap C)

PARAGRAFI İKİYE BÖLME TEST • 11
7. Yazar I. ve II. cümleye kadar genel bir görüş bildire- 10. Parçayı ikiye bölme son yıllarda sıkça sorulan soru
rek insanların ortak paylaşımları olan havadan, su- tiplerindendir. Aslında bu soru tipi ile akışı bozan cüm-
dan, güneşten, mevsimlerden söz etmektedir. Ancak leyi bulma soruları bir anlamda aynıdır. Bu iki soru ti-
III. cümlede “Beni yaşamımda şaşırtan bir çok şey pinde de konunun farklılaştığı cümleyi bulmak esas-
olmuştur.” diyerek özel bir duruma geçmektedir. tır. Buna göre paragrafta her cümle bir öncekini des-
tekler ve her cümle arasında anlam ilişkisi bulunur.
(Cevap B)
Buna bağlı olarak I, II, III. cümlelerde kahvenin içil-
me şeklinden söz edilirken IV. cümlede kahvenin fay-
daları sıralanmıştır. Hâliyle IV. cümleden itibaren par-
çayı ikiye bölmek gerekir.
(Cevap C)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
8. V. cümleye kadar İstanbul hakkında yazılmış yerli ve
N
yabancı kitaplarla bu kitapların konularından söz edi- İ
lirken V. cümlede son yıllarda çıkan kitaplardan söz Z
İ
edilerek yeni bir konuya giriş yapılmıştır.
Y
(Cevap D)
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
11. Bu tür sorularda ana fikir çok önemlidir. Çoğu zaman

konunun aynı olduğu bu tür sorularda ana fikir fark-
lılık gösterdiğinde paragrafı ikiye bölmek gerekir. Söz
konusu paragrafta da aynı durum geçerlidir. Parça-
9. V. cümleye kadar konuşan kişi kendi özelliklerinden nın I, II ve III. cümlelerinde “para ve ticaret” işlenir-
söz etmiştir. V. cümle ve sonrasında ise adil davran- ken IV. cümlede ilk para (sikke) ile ilgili bilgi verildiği
ma konusu ele alındığından bu cümleden (V. cümle) için IV. cümleden itibaren paragrafı ikiye bölmek ge-
itibaren ikinci bir paragraf başlatılabilir. rekir.
(Cevap D) (Cevap C)
26
PARAGRAFIN KONUSU TEST • 12
1. 3. Parçada yazar, Sait Faik’in kendini yaşamın olum-

Konu, paragrafın tamamında üzerinde durulan te- suzluklarını anlatmak zorunda hissettiği için yazdığı-
madır. Burada yalnız belli cümlelere takılıp kal- nı belirtmiştir. Kendi yazdıklarının ise yaşamın olum-
mak yerine parçanın tamamı göz önüne alınma- lu yanlarını görmesini sağladığına değinmiştir. Buna
lıdır. göre yazma, her iki kişi açısından da yaşama tutun-
ma sebebi kabul edilmiş.
Parçada oyuncuların değişik karakterleri canlandır-
maları neticesinde birkaç yüze sahip oldukları belir- (Cevap A)
tilmiştir. Bu yüzden de canlandırdıkları karakterler-
den etkilendikleri anlatılmak istenmiştir.
(Cevap B)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
2. C
Yazarın parçada anlatmak istediği şey, okuyucu- I
L
ya vermek istenilen mesaj, ana fikir olarak tanım- I
lanabilir. Bu tip sorularda önce bütünü kavrayıp K
ondan hareketle tümevarım tekniği kullanılmalı-

dır. Yani önce parçanın tamamının özümsenip
orada bize verilmek istenen mesajın anlaşılması
gerekir.
Bu bilgiler ışığında parçadan çıkarabileceğimiz en

genel yargıyı bulacak olursak Halide Edip’in ilk dö-
nemlerde romanlarında farklı düşünceleri savundu-

ğunu zamanla düşüncelerindeki değişikliklerden an-
layabilir. Parçada önce İngiliz kültürünü eserlerinde 4. Parçada geçen: “Yalnızlık pek çok biçimde karşımı-
dışa vuran Adıvar’ın daha sonra Amerikan kültürünü za çıkar.” ifadesiyle ve ardından sıralanan cümleler-
eserlerinde dışa vurmaya başlamıştır. O halde bu iki le ve son cümlede kullanılan yalnızlığı da unutmaya-
farklı kültürü zaman içerisinde savunan yazarla ilgili lım.” ifadesiyle yalnızlığın farklı türlerinin bulunduğu
sadece düşüncelerinin zamanla değiştiği anlatılmak anlatılmak istenmiştir. Parça özellikle bu düşünce
istenmiştir. üzerinde yoğunlaşmıştır.
(Cevap D) (Cevap E)

PARAGRAFIN KONUSU TEST • 12
5. 7. Söz konusu eser hakkında yorum yapan eleştirmen

Paragraf; giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden roman kahramanı ve bu roman kahramanıyla özdeş-
oluşur. Bir parçanın ilk cümlesinden o parçada ne leşmiş özelliklerin varlığından söz etmektedir. O hal-
anlatıldığı anlaşılabilir. Yine parçanın son cümle- de burada belirtilen “gerçek yaşamdaki bir karakte-
sinde paragrafta anlatılmak, vurgulanmak iste- rin özelliğine adını verdiğidir.”
nenler çıkarılabilir. (Cevap A)
Buna bağlı olarak paragrafın ilk cümlesinde mutlu-
lukla ilgili “erişilebilecek” ifadesiyle “erişmenin yolla-
rının” anlatılacağı okuyucuya sezdirilmiştir. Yine pa-
ragrafın son cümlesinde “Eğer bunlar doğru bir bi-
çimde gerçekleştirilirse mutsuzluk söz konusu ol-
maz.” yargısıyla öncesinde “mutluluğa erişmenin yol-
ları” anlatılmaktadır.
(Cevap D)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
8. Parçada yer alan “çünkü sen yalnızsın ve tek başı-

6. Parçada, çevirmenin de insan olarak bir bakış açısı- nasın. Benim sana bir yararım olmaz. …” gibi ifade-
na sahip olabileceğinden yani çeviriye yorumunu kat- lerden de anlaşılacağı üzere yazar, bu sözü “bencil-
tığından söz edilmektedir. liği yansıttığı” için eleştirmektedir.
(Cevap E) (Cevap B)
28
PARAGRAFTA ANA DÜŞÜNCE TEST • 13
1. 4. Parçada sanatçıların kişiliklerini eserlerine yansıttık-

Ana düşünce, parçanın tamamında vurgulanan ları belirtilmiş. Böylece her sanatçının kendine özgü
anlamdır. bir tarz geliştirdiği ve bunun, eserlerinde kolaylıkla
görüldüğü söylenmiştir.
Parçada kitap okumakla film izlemek kıyaslanmıştır.
Filmlerin kişiyi edilgen yaptıkları, kitapların ise oku- (Cevap A)
yucunun aklını ve duygularını harekete geçirdiği vur-
gulanmıştır.
(Cevap C)
A
K
A
D
E
M
İ
D
2. Parçada, doğru olarak bilinen bir düşüncenin daha E
N
sonraki dönemde yapılan çalışmalar neticesinde yan-
İ
lış olduğunun ortaya çıktığı anlatılmıştır. Dolayısıyla Z
bu parçaya göre, kabul gören bir bilginin doğruluğu İ
kesin değildir. Y
A
(Cevap B)
Y
I
N
C
I
L
I
K
5. Parçada toplu hareket eden balıklar hakkında bilgi

verilmiş. Bir balığın boynunda sürüde birlikte hare-
ket etmeyi kontrol eden bölümü etkisiz hale getirdik-
3. Parçada Batı’nın yemek yeme kültürüyle Japonya’nın ten sonra balık sürüsünün içine bırakıldığı söylen-
yemek yeme kültürleri kıyaslanmış. Birinde görgü- miş. Ancak balığın sürüden ayrıldığı, diğer balıkların
süzlük olarak görülen davranışın diğer tarafta olağan da sürüden ayrılan balığın peşinden gittikleri anlatıl-
olduğu anlatılmıştır. Bu da gösteriyor ki her kültürün mıştır. Bu da sürüde toplu hareketin sorgusuz ger-
kendine özgü görgü kuralları vardır. çekleştiğini göstermektedir.
(Cevap E) (Cevap C)

PARAGRAFTA ANA DÜŞÜNCE TEST • 13
6. Parçada Gekko kertenkeleleri hakkında bilgi veril- 8. Parçada geçen: “---- Türk edebiyatı tarihinde birden-
miş. Bu kertenkelelerden yola çıkarak onlara benzer bire ortaya çıkmış bir doruk noktasıdır.” ifadesinden
özellik taşıyan nano yapıştırıcının icat edildiği söy- hareketle adı geçen eserin dönemindeki edebi ya-
lenmiştir. Dolayısıyla parçadan: “Bazı ürünleri geliş- pıtlardan üstün olduğu söylenebilir.
tirmek için doğadaki canlıların özelliklerinden yarar-
(Cevap E)
lanılabilir.” genellemesine ulaşılabilir.
(Cevap A)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
7. Parçada Friglerin MÖ 11. yüzyıla doğru Polatlı ya- 9. Parçada: “Öykülerimle öne çıkmayı isterdim demiyo-
kınlarına yerleştikleri, MÖ 9. yüzyılda başkentlerinin rum ama ---- dile ilişkin konularda yazılar yazan biri
etrafının surlarla çevrildiği ve daha sonrasından söz olarak algılanmaya başlandım son zamanlarda.” ifa-
edilmiş. Dolayısıyla bu parçadan Friglerin Anadolu’da desinden yola çıkarak E seçeneğindeki: “Dil üzerine
uzun süre aynı yörede yaşadığı yargısına ulaşılabi- yaptığı çalışmaların öykücülüğünün önüne geçme-
lir. sinden” yakındığı sonucuna varılmaktadır.
(Cevap B) (Cevap E)
30
PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER TEST • 14
1. Parçada Helenistik Dönem’den köprüler, tiyatrolar, 3. Sözleri söyleyen kişi, her ödülün kendisi için bir gu-
tapınaklar kaldığına, makineleri insanları eğlendir- rur kaynağı olduğu, ödülleri sembolik bulduğu, ödül-
mek amacıyla tasarladıklarına, yapıtlarının Orta lü sanatçının sorumluluk sahibi olması gerektiği gibi
Çağ’da Arapçaya çevrildiğine ve Araplar tarafından birçok değerlendirme bulunuyor. Buna göre, parça-
kullanıldığına değinilmiştir. Ancak parçada Romalı- daki sözlerin: “Aldığımız ödülleri nasıl değerlendiri-
ların kimlerle ticaret yaptıklarına dair bir bilgi yoktur. yorsunuz?” sorusuna karşılık olarak söylendiğini dü-
şünebiliriz.
(Cevap B)
(Cevap A)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
4. Parçada, bir kazı sonucunda bulunan malzemeler-

den yola çıkılarak “kentin yaklaşık 3 bin yıllık bir ta-
2. Parçaya bakıldığında A, C, D ve E seçeneklerindeki rihe sahip olduğu” gibi birçok bilgiye ulaşıldığı anla-
soruların cevapları yoktur. tılmaktadır. Böylece parçanın “Yürüttüğünüz bu ka-
Datça’da çok sayıda arkeolojik eserlerin varlığı B se- zıyla hangi bilgilere ulaştınız?” sorusuna karşılık ola-
çeneğindeki soruya bir cevap olabilir. rak söylendiğini belirtebiliriz.
(Cevap B) (Cevap B)

PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCELER TEST • 14
5. Parçadaki ifadelerin tamamına baktığımızda sanat- 7. Parçada, kaktüslerin radyasyondan koruyucu özel-
çıyla eser arasında bir ilişkinin sorgulandığını görü- likleri olduğu için ev ve iş yerlerinde daha çok görül-
rüz. Bu anlam kapsamını en iyi ifade eden cümle: meye başlandığı (A), kışın soğukta kalırsa yazın da-
“Yazdıklarınızda otobiyografik izler var mı?” sorusu- ha fazla çiçek açtığı (B), nisan ve mayıs aylarında iki
dur. haftada bir üzerlerine su püskürtülmesi gerektiği (C),
dünyada on binden fazla türü bulunan bir bitki oldu-
(Cevap B)
ğu (E) anlatılmaktadır. Ancak ani sıcaklık değişiklik-
lerinden nasıl etkilendiğine dair bir bilgi verilmemiş-
tir.
(Cevap D)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
8. Verilen parçada yazar dili ve anlatımıyla çok beğe-

6. Parçadaki sözleri söyleyen yazar, denemelerini na- nilen bir romanı sinemaya aktarma sürecini ve bu işi
sıl kurguladığından ve nasıl kaleme aldığından söz başarıp başaramayacağından tedirgin olduğunu vur-
etmektedir. Buna göre parçadaki sözlerin “Yazıları- gulamış. Dolayısıyla bu parça, romanı senaryoya dö-
nızı oluşturma sürecinizden söz eder misiniz?” soru- nüştürme sürecinde yazarın zorlanıp zorlanmadığı-
suna yanıt olarak söylendiğini düşünebiliriz. nı soran bir soruya karşılık söylenmiştir.
(Cevap A) (Cevap D)
32
BİRDEN FAZLA SORU KÖKÜNÜN OLDUĞU
TEST • 15
PARAGRAFLAR
1. Parçanın IV. cümlesinde bir örnekleme yapılmamış- 3. IV. cümlede geçen “düşünülüyor” ifadesine dayana-
tır. Söz konusu edilen Mimar Sinan’ın eserlerinin en rak bu cümlenin bir tahmin cümlesi olduğunu söyle-
belirgin özellikleri sıralanmıştır. Buna göre, IV. cüm- mek mümkündür.
leyle ilgili olarak D seçeneğindeki ifadenin yanlış ol-
(Cevap C)
duğu söylenebilir.
(Cevap D)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
4. Kırılım yasasının henüz tam olarak anlaşılamadığı-

na parçada yer verilmemiştir. Diğer seçeneklerin da-
yanakları şunlardır:
2. Mimar Sinan’ın eserlerinde, yaşadığı dönemin sanat
anlayışını yansıttığına parçada yer verilmemiştir. Di- A → --- bir ortamdan diğerine geçerken ---
ğer öncüllerin parçadaki karşılıkları şunlardır: B ® --- Mısırlı bilim insanı Batlamyus’un ---
II → V. cümle C ® --- bir bardak suyun içine ---
III ® II. cümle E ® --- Batlamyus, İbnü’l Heysem, Snell ---
(Cevap A) (Cevap D)

BİRDEN FAZLA SORU KÖKÜNÜN OLDUĞU
TEST • 15
PARAGRAFLAR
5. Filme ilgi duyan birinin serüvenini anlattığı bu parça- 7. Öyküleme, bir olayın şahıs ve zamana bağlı olarak
da “Yeni film projeleriniz var mı?” sorusunun cevabı anlatılmasıdır. Parçada öykülemeye yer verilmemiş-
yoktur. Diğer soruların parçadaki karşılıkları şunlar- tir. Diğer seçeneklerin şu karşılıkları vardır:
dır: A → --- hayat ağacı formu ise ---
B → --- gibi korkularım vardı. B ® --- güneş motifli bir rozet içinde ---
C ® --- maddeci yaklaşımı beni boğmuştu. D ® --- semavi bir güçle muhafaza ---
D ® --- medya uyanışımı sağladılar. E ® --- Kitabedeki bilgilerden ---
E ® --- reklamlarda yönetmen yardımcılığı ---
(Cevap C)
(Cevap A)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
6. Sözü edilen kişinin, etrafındakilerin desteğiyle belli 8. Parçada, kullanılan motiflerin neleri düşündürdüğü-
bir noktaya geldiğine parçada yer verilmemiştir. Rad- ne değinilmemiştir. Bunun dışındaki maddeleri par-
yoculuk ve sinemayla uğraşması birden çok uğraşı çadaki şu cümlelerle eşleştirebiliriz:
edindiğini, Prag’da çalışmış olması yurt dışında ça-
B ® --- mermer cephesindeki süslemeler ---
lışmalar yaptığına, televizyon programları ve reklam
C ® --- hayatın sudan oluştuğunu --- Canfeda Ha-
çekip kendi şirketini kurması sorgulayarak çeşitli gi-
nım ---
rişimlerde bulunduğuna, “Sinemayla uğraşabilir mi-
yim?” sorusu ile sinemaya çeşitli kaygılarla başladı- D ® --- 1780’de tamir ettirildiğini ---
ğına işaret eder. E ® --- bu yüzden onun adıyla ---
(Cevap B) (Cevap A)
34
SES BİLGİSİ TEST • 16
1. 4. Öncüldeki dörtlükte ünlü daralmasına örnek olabile-

Türkçenin dil bilgisi kurallarına göre “p, ç, t, k” sert cek bir kullanım yoktur. Diğer ses olayları şunlardır:
sessizlerin biriyle biten sözcüklere ünlüyle başla- Dörtlükteki “birlikte-(birlik-de)” ünsüz benzeşmesine;
yan bir ek getirildiğinde bu harfler yumuşayarak “sana-(sen-a)” ünlü değişimine; “ufacık - (ufak-cık)”
“b, c, d, g, ğ seslerinden birine dönüşür. Buna ün- ünsüz düşmesine; “kuyruğu-(kuyruk-u)” ünsüz deği-
süz yumuşaması ya da ünsüz değişimi denir. Bu şimine örneklerdir.
kurala göre şöyle formüle edebiliriz.
(Cevap A)
P e Ç e T e K a ğ ı d ı + Ünlü = b, c, d, d, g, ğ
Buna göre seçeneklerdeki kelimelerin inceleyelim:

A → kurt – u = kurdu
B → dert – i = derdi 5. “kaybettiğini” sözcüğünde birden fazla ses olayı var-
dır:
C → gök – ü = göğü
kayıp – et = kaybet
D → harp – i = harbi
Bazı sözcüklerde yumuşama olmaz. “Yapıt” sözcü- ı P–b
ğü de bunlardan biridir: Yapıt – ı = Yapıtı A Ünlü Ünsüz
K
düşmesi yumuşaması
(Cevap E) A
D
E et – ti – k – i = ettiği
M
İ
Ünsüz benzeşmesi
k Ünsüz
2. Sorudaki öncülde ünsüz düşmesinin tanımı yapılmış-
D yumuşaması
tır. B seçeneğindeki “alçal” sözcüğünde öncülde an-
E
latılan duruma örnek vardır: alçak – l = alçakla N
Bu sözcükte ünlü düşmesi, ünsüz yumuşaması ve
Bu sözcük türeme sırasında ses kaybına uğramıştır. İ ünsüz benzeşmesi vardır.
Z
(Cevap B) İ (Cevap C)
Y
A
Y
I
N
C
I 6. B seçeneğindeki cümlede ünlü düşmesi yoktur. Di-
L ğer seçeneklerdeki ünlü düşmeleri şunlardır:
I
3. D seçeneğindeki cümlede ünlü düşmesi görülen bir
K A → benzedi
sözcük yoktur. Diğer seçeneklerdeki ünlü düşmeleri
şunlardır: “Benze-” sözcüğünün kökü “beniz” dir. Bu kelime
türetilirken “i” ünlüsü düşmüştür. beniz – e = ben-
A → sızı – la = sızla–
zer
↓
ı C → çevre
B → ne – için = niçin “Çevre” sözcüğünün kökü “çevir–” dir. Bu sözcük

↓ türetilirken ünlü kaybına uğramıştır: “çevir – e “çev-

e re
C → sarı – ar = sarar D → alın – ı = alnı
↓ ↓
ı ı
E → Yalın – ız = Yalnız E → boyun – u = boynunu
↓ ↓
ı u
(Cevap D) (Cevap B)

SES BİLGİSİ TEST • 16
7. Verilen sözcüklerde ünsüz yumuşaması ve ünsüz 10. E seçeneğindeki “ufacık” sözcüğünde ünlü türeme-
benzeşmesi vardır: si değil, ünsüz düşmesi vardır.
Duyduk – u = duyduğu: ünsüz yumuşaması ufak – cık = ufacık
yok – du = yoktu: Ünsüz benzeşmesi ↓
k
Ünlü daralmasını şöyle ifade edebiliriz.
Seçenekteki ünlü türemelerini şöyle gösterebiliriz:
a–e + –yor = ı–i–u–ü
A → bir – cik = biricik
(Cevap E)
B → gen – cik = gencecik
8. B seçeneğindeki cümlede ünlü daralması yoktur. Di- C → az – cık = azıcık
ğer seçeneklerdeki ünlü daralmaları şunlardır:
D → dar – cık = daracık
A → de – y – ecek = diyecek
C → bak – ma – yor = bakmıyor Ünlü türemesi iki şekilde görülür:
D → Ne – y – e = Niye 1. Ünsüzle biten bazı sözcükler “cık” eki aldıkla-
rında ekle sözcük arasında ünlü bir ses türer:
E → bekle – yor = bekliyor
az – cık = azıcık
A
“y” kaynaştırma sesi yalnızca şu kelimelerde da- K bir – cik = biricik
ralmaya neden olur: A 2. “m, p, r, s” harfleriyle yapılan pekiştirmelerde
D
de – y – en = diyen görülür:
E
ne – y – e = niye M sap – sağlam = sapasağlam
ye – y – en = yiyen İ yap – yalnız = yapayalnız
(Cevap B) D
E (Cevap E)
9. N
İ
Türkçede “b” sesinden önce “n” sesi bulunmaz. Z
İ
“b” sesi, kendisinden önce gelen “n” seslerini “m”
ye dönüştürür. Bu ses olayına “Dudak Ünsüzleri- Y
nin Benzeşmesi” veya “n–m değişimi” denir. “Du- A
Y 11. Öncüldeki dörtlükte ünsüz yumuşamasına örnek ola-
daksıllaşma” olarak da bilinen ses olayı yazıda
I cak sözcükler kullanılmıştır:
gösterilmediği zaman birkaç istisna dışında ya- N
bardak – ın = bardağın
zım yanlışı kabul edilir. C
I
renk – in = rengi
L
I sevdik – i = sevdiği
K
n–m değişimine uyulmadığı halde yanlış yazım (Cevap A)
kabul edilmeyen sözcüklerden bazıları şunlardır:
“Binbaşı ile Onbaşı Sonbaharda Safranbolu’dan
İstanbul’a giderken Binboğa’da durup tonbalığı
yediler.
C seçeneği dışındaki cümlelerdeki örneklerde “n –

m değişimi” vardır.
Seçeneklerdeki cümlelerde n–m değişimi görülen
sözcükler şunlardır:
12. B seçeneğindeki cümlede geçen “büyücek” sözcü-
A → Çember
ğü ek alırken ünsüzlerden birini kaybetmiştir:
B → saklambaç
büyük – cek = büyücek
D → ambarları ↓
E → sümbül k
(Cevap C) (Cevap B)
36
YAZIM KURALLARI TEST • 17
1. A seçeneğindeki “karayolu” sözü yanlış yazılmıştır. 4. E seçeneğindeki cümlede yazım yanlışı yoktur. “çıt-
Bu sözün doğru yazımı “kara yolu” biçimindedir. kırıldım” sözü çeldirici gibi gelebilir. Ancak bu söz-
cük, tür kaybına uğradığı için birleşik yazılır. Diğer
(Cevap A)
seçeneklerdeki yanlışlar şunlardır:
Yanlış Doğru
A → 15 Martta 15 Mart’ta
B → Rüzgâr Gibi Geçti Rüzgâr gibi Geçti
C → orta öğretim ortaöğretim
D → önyargılı ön yargılı
(Cevap E)
A
K
A
2. B seçeneğindeki “birden bire” sözü yanlış yazılmış- D
E
tır. Bu sözün doğru yazımı “birdenbire” şeklindedir.
M
Diğer seçenekteki “gelgit” ve “kapkaç” sözcükleri tür İ
kaybına uğradıkları için birleşik yazılmıştır. “Odubit-
D
ti” de aynı sebepten bitişiktir. “Hiçbir” her zaman bi- 5. “Onlar da kalmak fikri bana ait değildi.” cümlesine
E
tişik yazılır. N “Kimde, Nerede, Ne zaman (2N1K) sorularını sordu-
İ
“Birdenbire karmakarışık ve darmadağınık halde- ğumuzda “Kimde?” sorusuna cevap vermektedir. Bu-
Z
ki evi doludizgin bir şekilde topladı, bana “hoşça İ na göre “da” nın bu cümlede hal eki olduğunu ve ken-
kal” bile demeden çıktı, halbuki ben ona hoş gel- dinden önceki sözcüğe bitişik yazılması gerektiğini
Y
din demiştim, ama yine de sağ olsun. söyleyebiliriz. Aynı formülü diğer seçeneklerde de
A
Bu cümledeki altı çizili sözcükler bu şekilde daha Y kullanmamız mümkündür.

I
pratik akılda tutulabilir N (Cevap A)
C
(Cevap B)
I
L
I
K
6. Yön bildiren sözcükler özel addan önce gelip sıfat

tamlaması kurduklarında büyük yazılır. İsim tamla-
3. “23 Nisan 1923, bugün yeni bir tarih başladı.” cüm- masında tamlanan olduklarında büyük harfle yazıl-
lesindeki “bu gün” sözünün yazımı yanlıştır. Bu söz maz. Buna göre “Yurdumuzun Batı’sı” yazımı yanlış-
“bu gün” şeklinde bitişik yazılmalıdır. tır. “Yurdumuzun batısı” yazımı doğrudur.
(Cevap D) (Cevap B)

YAZIM KURALLARI TEST • 17
7. C seçeneğindeki cümlede yazım yanlışı yoktur. Di- 10. Dağ, ova, deniz, okyanus, göl vb. yer adları özel ad-
ğer seçeneklerdeki yazım yanlışları ve bunların doğ- la kullanıldıkları zaman büyük harfle başlar. Buna gö-
ru şekli şöyledir: re “Atlas okyanusundaki” sözünün yazımı yanlıştır.
Doğru yazımı: Atlas Okyanusu’ndaki” şeklindedir.
Yanlış Doğru
A ® Kayb etmeyi Kaybetmeyi (Cevap C)
B ® nesilin neslin
D ® kitaplarda kitaplar da
E ® Hiç bir Hiçbir
(Cevap C)
A
K
A
D
E
M
İ
11. Verilen cümlede 13. 00’da sözünün yazımı yanlıştır.
Bu sözün doğru yazımı “13.00’te” şeklindedir.
D
8. B seçeneğindeki “Fransızca’dan” sözünde yazım E Tam saatlerde dakika dikkate alınmaz ve saate
yanlışı vardır. Bu sözün doğru yazımı: N getirilen ek de buna uygun olur.
İ
“Fransızcadan” şeklindedir. Çünkü özel ada gelen Z
Bugün 15.00’te görüşeceğiz.
yapım ekleriyle yapım eklerini takip eden çekim ek- İ Saat 23.00’te uçağımız indi.
leri kesme işaretiyle ayrılmaz. Diğer seçeneklerdeki
Y (Cevap D)
cümlelerde yazım yanlışı yoktur. A
Y
(Cevap B) I
N
C
I
L
I
K
12. E seçeneğindeki “yüzyıl” sözcüğü yanlış yazılmıştır.

Bu sözün doğru yazımı “yüz yıl” şeklindedir.
“yüzyıl” sözcüğü cümledeki kullanımına göre biti-

şik de ayrı da yazılabilir.
9. Öncülde verilen cümlede geçen “akılın” ve “herşeyi”
Önümüzdeki yüzyılda hayat çok daha kolay ola-
sözlerinin yazımı yanlıştır. Bu sözlerin doğru yazımı
cak.
“aklın” ve “her şeyi” şeklindedir.
Bir yıl daha yaşasa yüz yıl ömrü olacaktı.
“şey” sözcüğü her zaman ayrı yazılır: Her şey, bir “Yüzyıl” asır anlamında olursa bitişik yazılır. Sayı
şey, hiçbir şey. olarak kullanılırsa ayrı yazılır.
(Cevap B) (Cevap E)
38
NOKTALAMA İŞARETLERİ TEST • 18
1. Parçadaki l numaralı yere noktalı virgül (;) getirilme- 4. “kitap” sözünden sonra virgül getirilmesine gerek yok-
lidir. Sıralı iki cümle birbirinden ayrıldığı için buraya tur. Bu sözcükten sonra virgül getirilmesi cümlenin
gelebilecek noktalama işareti (;) noktalı virgüldür. Nu- anlamında değişikliğe yol açacaktır. l numaralı yerin
maralanmış diğer yerlere ise virgül getirilmelidir. dışındaki yerler virgülün kullanım yerleridir.
(Cevap E) (Cevap A)
A
K
A
D
E
M
İ
2. “Yaşamını gözden geçirmek” bir söz grubudur. Bu

D
söz grubundaki kelimelerin arasına herhangi bir nok- E
5. lV numaralı yer eş görevli sözcüklerin arası olduğu
talama işareti getirilemez. Metinde ayraçlarla belirti- N için buraya virgül (,) getirilmelidir. Bunun dışındaki
İ numaralı yerler noktalama işaretlerinin kullanılmaya-
len diğer yerlere ise virgül (,) gelmelidir.
Z
İ
cağı yerlerdir.
(Cevap A)
Y
(Cevap D)
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
3. Üç nokta (…) bitmemiş, yani yüklemi bulunmayan

cümlelerin sonuna konulur. Parçadaki cümleleri in-

celediğimizde yüklemi olmayan cümlenin yalnızca
ikinci cümle olduğunu görüyoruz. Parçada devrik
cümleler de yer almaktadır. Ancak devrik cümleler
bir yüklem barındırdıkları için bu cümlelerin sonuna
üç nokta getirilemez. Bitmiş cümle olduklarından bun- 6. A seçeneğindeki cümlede “da” bağlacından önce vir-
lara nokta getirilmelidir. Ancak yüklemi bulunmayan gül kullanılması sorudaki öncülde sözü edilen virgül
ikinci cümlenin sonuna üç nokta gelmelidir. kullanımını örneklemektedir.
(Cevap B) (Cevap A)

NOKTALAMA İŞARETLERİ TEST • 18
7. lll. numaralı yer, bir cümlenin bittiği yer olduğu için 10. Virgül: Tekrarlanan bağlaçlardan önce veya sonra,
buraya nokta (.) getirilmelidir. Üç noktanın kullanıl- pekiştirme ve bağlama görevinde kullanılan –da / –
ması yanlıştır. Burada bir yüklem vardır. Diğer numa- de bağlacından sonra,
ralı yerlerde cümle tamamlanmadığı için üç noktanın
metin içinde –ınca / –ince anlamında zarf–fiil göre-
kullanılması yanlış değildir.
vinde kullanılan mı/mi ekinden sonra,
(Cevap C) metin içinde zarf–fiil eki almış kelimelerden sonra,
metin içinde ve, veya, yahut … gibi bağlaçlardan ön-
ce veya sonra,
isim ve sıfat tamlamaları arasına,
ikilemeler arasına,
şart ekinden sonra konmaz.
Buna göre “istiyorsa” sözcüğünde gelen şart ekin-
den (–sa) sonra virgül kullanılması yanlıştır.
(Cevap E)
A
K
A
D
8. Birinci ayraca bir açıklama yapıldığı için iki nokta gel-
E
melidir. İkinci ayraca eş görevli sözcükler ayrıldığı M
için virgül gelmelidir. Üçüncü ayraca eksiltili cümle İ
olduğundan üç nokta gelmelidir. Dördüncü ayraca D

aynı görevdeki sözler ayrıldığından virgül, son ayra- E
ca ise üç nokta gelmelidir. Çünkü benzer ifadelerin N

İ
devam edeceği anlamı vardır. Z 11. “Tarihle ilgili çalışmalar” sıfat tamlaması olduğu için
İ III numaralı yere noktalama işareti getirilemez. IV nu-
(Cevap B)
maralı yere nokta, diğer yerlere ise virgül gelmelidir.
Y
A
(Cevap C)
Y
I
N
C
I
L
I
9. Bu doğrultuda “anlatma uğraşı” ifadesinin arasında K
virgül kullanmanın yanlış olacağı açıktır, çünkü bu

bir ad tamlamasıdır. Belirtilen yer de tamlayanla tam-
lanan arasıdır.
Virgülün kullanılmadığı yerler şunlardır:

İsim ve sıfat tamlamalarında tamlayanla tamlanan
arasında virgül kullanılmaz. 12. Bu tür sorularda seçenekleri eleme yöntemini kullan-
İkilemeler arasında virgül kullanılmaz. mak işimizi kolaylaştıracaktır. Karşılıklı konuşmalar-

Metin içinde zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra da konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra iki nokta
virgül kullanılmaz. kullanıldığı için en son ayraca iki nokta (:) getirmek
Metin içinde ve, veya, yahut, ya…ya da bağlaç- gerekir. Bu da sadece A seçeneğinde yer aldığı için
larından önce veya sonra virgül kullanılmaz. cevap en kısa yoldan bulunmuş olur. Diğer yerlere;
Tekrarlanan bağlaçlardan önce veya sonra virgül eşgörevli sözcükleri ayırmak için virgül, seslenme-
konmaz. lerde ünlem, bitmiş cümlelerin sonuna ise nokta ge-
Şart ekinden sonra virgül konmaz. tirilmelidir.
(Cevap B) (Cevap A)
40
SÖZCÜK TÜRLERİ: İSİM (AD) TEST • 19
1. “Duygu” soyut ismi C seçeneğindeki cümlede özel 4. C seçeneğindeki “Derin düşünce” ad tamlaması de-
ad olarak kullanılmıştır. ğil, sıfat tamlamasıdır. Diğer seçeneklerdeki ad tam-
lamaları:
Adları, varlıkların oluşlarına göre soyut ve somut
olarak ikiye ayrılır. Beş duyu organıyla algınabi- A → Aşkın tarihi
lenler somut, algılanamayanlar soyuttur. B → Kitabın sonu
D → Yol hazırlığı
(Cevap C)
E → Su sesi
Ad tamlamasının bütün unsurları addır. Sıfat tam-

laması ise bir ad ve bir sıfattan oluşmuştur.
(Cevap C)
5. “Babası” sözcüğü hal eki almamıştır. “ı” eki burada

iyelik eki olarak kullanılmıştır. A’da belirtme, C’de ay-
rılma D’de yönelme, E’de ayrılma hal ekleri kullanıl-
A
mıştır.
K
A
2. Öncüldeki dörtlükte birleşik isim yoktur. D Adların hal ekleri şunlardır:

E
1. Belirtme (–i hali): “–i” ekini alarak cümlede be-
Çoğul isim: savaşlar M
İ lirtili nesne olur:
Hal eki almış isim: gönlümüzde, gözümüzde,
Ahmet kitabı aldı (Neyi, kimi?)
Cins isim: anne, güneş, göz D
E
2. Yönelme (Yaklaşma): “–e” ekini alarak cümle-
Soyut isim: umudumuz, barış, gönlümüz N de dolaylı tümleç olur :
İ
Kitaba uzun uzun baktı
Z
İyelik, tamlayan ve çoğul ekleri ismi yalın olmak- 3. Bulunma (–de hali): “–de” ekini alarak dolaylı
İ
tan çıkartmaz: umudumuz, savaşlar, gülün tümleç olur:
Y
Kitapta farklı bilgiler var.
(Cevap E) A
Y 4. Çıkma (ayrılma): “–den” ekini alarak dolaylı tüm-
I leç olur.
N
Kitaptan uzak kalmışım.
C
I 5. Yalın: Eksizdir:
L Kitap çok güzeldi.
I
K
Adların aldıkları hal ekleri onların cümle içinde
öge olma durumlarını belirler.
(Cevap B)
3.
Bu soru tarzında yalnız altı çizili sözcük dikkate 6. C seçeneğindeki
alınırsa yanlış olur. Çünkü dilimizdeki kelimelerin Anamın gözleri - nin rengi
sabit bir sözcük türü yoktur. Sözcükler içinde kul- tamlayan tamlanan tamlanan
tamlayan
lanıldıkları cümleye göre tür değiştirebilir. Böyle

zincirleme ad tamlamasıdır.
bir yanlışa düşmemek için sözcüğün cümledeki
kullanımı esas alınmalıdır.
Zincirleme ad tamlaması, en az üç isimden olu-
Cümledeki sözcüklerin türlerini incelediğimizde A se- şan isim tamlamasıdır. Bu tamlamalarda tamla-
çeneğindeki “doğru” sözcüğünün sıfat olduğunu gö- yan veya tamlanan bazen de hem tamlayan hem
rürüz. Çünkü bu sözcük bir addan önce gelerek onun de tamlanan kendi içinde bir ad tamlamasıdır:
bir özelliğini belirtmiştir. Diğer seçeneklerdeki altı çi- Kitap kokusunun hazzı
zili sözcükler ad türündedir. Hatıra defterinin dili
(Cevap A) (Cevap C)

SÖZCÜK TÜRLERİ: İSİM (AD) TEST • 19
7. “Bahçemizin en güzel gülü” 10.

tamlayan zarf sıfat tamlayan Bu soru kökünde şu iki durum söz konusu olabi-
isim tamlamasında tamlayanla tamlanan arasına sı- lir:
fat girmiştir. 1. Dört tane ad tamlaması bir sıfat tamlaması ay-
rımına gidilebilir.
Tamlamalar konusunda sorulan soruları doğru ya- 2. Ad tamlamalarının kendi içinde ayrımına gidil-
nıtlayabilmek ve sıfat tamlamasıyla ad tamlama- miş olabilir. Dört belirtili ad tamlaması bir belirtisiz
sını ayırt etmek için ad tamlamalarında tamlaya- olması gibi
nın da tamlananın da ad olduğu sıfat tamlaması- Seçeneklerdeki tamlamalar şunlardır:
nın ise bir sıfatla bir addan oluştuğu unutulmama-
A ® Yol durumu: Belirtisiz ad tamlaması
lıdır.
ty tn
(Cevap E)
B ® çiçeklerin kokusu: Belirtili ad tamlaması
ty tn
C ® köy odası: Belirtisiz ad tamlaması
A
tn tn
K
A D ® Ağaç işleri: Belirtisiz ad tamlaması
D
E tn tn
M
E ® Ölüm korkusu: Belirtisiz ad tamlaması
İ
ty tn
D
E Buna göre B seçeneğindeki tamlamanın belirtili ol-
N ması yönünden diğerlerinden ayrıldığını söyleyebili-
8. Bazı ad tamlamalarında tamlayan düşebilir. “göz çı- İ
riz.
Z
karır elleri” kelimesinde de “onun elleri” tamlamasın İ
(Cevap B)
ty tn
Y
da “onun” tamlayanı düşmüştür. A
Y
(Cevap B) I
N
C 11. C seçeneğindeki “Yıldız” ismi cins bir isim olduğu hal-
I de, kullanıldığı cümlede özel ad olmuştur. Diğer se-
L
çeneklerdeki altı çizili sözcükler cins addır.
I
K
(Cevap C)
12. Öncüldeki dörtlükte bileşik isim yoktur. Diğer terim-

lerin ise şu karşılıkları vardır:
Fiilden türemiş isim: yığ – ın, sar – gı

fiil fiilden fiil fiilden
kökü isim kökü isim
9. E seçeneğindeki “söküldü” sözcüğünün türü fiildir. İyelik eki alan sözcükler: gönlüm, içim, yaralarım Tam-
Diğer cümlelerdeki altı çizili sözcükler isimdir. layanı düşmüş ad tamlaması: benim gönlüm, benim
İsimler nesnelerin dildeki karşılığıdır, eylemler ise yaralarım
hareketlerin karşılığıdır. Soyut ad: hasret, keder
(Cevap E) (Cevap E)
42
SÖZCÜK TÜRLERİ: ZAMİR (ADIL) TEST • 20
1. “Anlatılanları bu bayan not alacak.” cümlesinde za- 3. “Yan odada kaç çocuk oynuyor?” cümlesinde soru
mir kullanılmamıştır. Diğer cümlelerdeki zamirler şun- anlamı sıfatla sağlanmıştır. Diğer seçeneklerdeki
lardır: cümlelerde soru anlamı katan sözcükler adların ye-
A ® kendisi (Dönüşlülük zamiri), rini tuttukları için zamirdir.
B ® şu (işaret zamiri)
İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlere soru
C ® benimle (şahız zamiri) zamirleri denir: ne, neyi, kim, kime, hangisi, ka-
E ® onu (işaret zamiri) çı...
“Ne” sözcüğü “niçin” anlamında kullanıldığında
“Bu, şu, o” sözcükleri bir ismin yerine kullanıldık-
soru zarfı olur. İsmi nitelendiğindeyse soru sıfatı
larında işaret zamiri, bir ismi nitelediklerinde ise
olur.
işaret sıfatı olurlar.
Ne gülüyorsun boş yere?
Bu ev
işaret sıfatı
soru zarf
Bunu al Ne gün döneceksin?

işaret zamiri soru sıfatı
Buna göre bir sözcüğün türünü doğru tespit ede- Gündemimizde ne var?
soru zamiri
bilmek için mutlaka söz konusu sözcüğü içinde A
(Cevap B
kullanıldığı cümleye göre değerlendirmek gerekir. K
A
(Cevap D) D
E
M
İ
D
E
N
4. “O kitabı” ifadesinde “o” bir ismi nitelediği için işaret
İ
Z sıfatıdır. Diğer cümlelerdeki altı çizili sözcükler ismin
2.
İ yerini tuttukları için zamirdir.
Y (Cevap C)
Ek zamirler A
Y
I
İlgi zamiri = “–ki” İyelik Zamiri
N
Evindeki eskimiş Eklendikleri isimlerin kime, C
Seninki daha pahalı neye ait olduklarını bildirirler: I
L
gözüm, gözün, gözümüz
I
“Yoldaki taşları kim kaldırmış?” cümlesinde ek halin- K
de zamir yoktur. Diğer cümlelerdeki ek zamirler:

5.
B → bizimki
Hangi adın yerine kullanıldığı belli olmayan za-
C → kapımız
mirlere belgisiz zamir denir: birçoğu, bazısı, kimi,
D → arabanızı
tümü, kimse, çoğu, herkes...
E → gözlerimi
“Kimi insanlar vefa kavramını duymamıştır.” cümle-
“–ki” ilgi zamiriyle sıfat yapan “–ki” karıştırılmama- sindeki “kimi” sözcüğü, bir ismi nitelediği için belgi-
lıdır. İlgi zamiri olan “–ki” belirtili isim tamlamala- siz sıfattır. Yani bu cümlede belgisiz zamir yoktur. Di-
rında tamlanan yerine kullanılan sözcüktür. Tam- ğer cümlelerdeki belgisiz zamirler şunlardır:
lananı kaldırıp yerine “–ki” ilgi zamiri getirebiliriz. A ® bazıları
senin evin → seninki
ty tn ilgi zamiri B ® herkes
Bahçedeki çiçekler C ® kimse
sıfat
yapan “ki” D ® başkası
(Cevap A) (Cevap E)

SÖZCÜK TÜRLERİ: ZAMİR (ADIL) TEST • 20
6. “O” sözcüğe B seçeneğinde “yol” adını belirttiği için 10. D seçeneğindeki cümlede zamir kullanılmamıştır. Di-
sıfattır. A seçeneğinde cansız bir varlığın yerine kul- ğer seçeneklerdeki zamirler:
lanıldığı için işaret zamiridir. C, D ve E seçeneklerin- A ® kendisine
de ise şahıs zamiridir.
B ® size
(Cevap B) C ® sana, şey
E ® kimse
şeklinde gösterilebilir.
(Cevap D)
7. İyelik adılı ile kastedilen iyelik ekleridir. İlgi adılı ise

isimlerin yerlerine kullanılan “ki” dir. Soru kökünde
belirtilen adıllar E seçeneğindeki şu sözcüklerde var-
dır:
A
“Kitabım, onunki K
A
iyelik ilgi
D
zamiri zamiri E
M
(Cevap E) İ
11. Öncüldeki cümlede, varlıkların yerini işaret yoluyla

D
E tutan bir işaret zamiri kullanılmamıştır. Diğer seçe-
N neklerdeki terimlerin karşılıkları şunlardır:
İ
Z Ek halinde zamir → kusurlarımızı
İ
Belgisiz adıl → başkalarının
Y Yönelme eki almış ad → köstebeklere
8. C seçeneğindeki “Kimin fikri” isim tamlamasında “ki- A
min” zamiri tamlayan olarak kullanılmıştır. A seçene- Y Dönüşlülük adılı : kendi
I
ğindeki cümledeyse “bazıları” zamiri tamlanan ola- şeklinde gösterilebilir.
N
rak kullanılmıştır. Ancak öncülde tamlayan soruldu- C
(Cevap B)
ğu için C seçeneği doğrudur. I
L
(Cevap C) I
K
9.
Türkçede dönüşlülük zamiri “kendi” sözcüğüdür.
Dönüşlülük zamirinin şahıs zamirinden sonra ay-

nı cümlede yer alması anlatım bozukluğu sayıl-
mamaktadır:
Olayı sen kendin anlat
şahıs dönüşlülük
zamiri zamiri
12. A seçeneğindeki cümlede kullanılan “kime” sözcüğü
A seçeneğindeki cümlede geçen “kendilerini” sözcü- soru zamiridir. Diğer seçeneklerdeki altı çizili zamir-
ğü dönüşlülük zamiridir. ler ise belgisiz zamirdir.
(Cevap A) (Cevap A)
44
SÖZCÜK TÜRLERİ: SIFAT (ÖN AD) TEST • 21
1. Sıfat, bir addan önce gelerek onu niteleyen veya be- 4.

lirten sözcüktür. Buna göre “modern yaşam” söz Sıfatlar ikiye ayrılır:
sıfat ad
1. Niteleme sıfatları
grubunda “modern” sözcüğü, “yaşam” adının sıfatı- Varlıkların durumunu, rengini, biçimini anlatan sı-
dır. Diğer seçeneklerdeki altı çizili sözcükler zarf ola- fatlardır. Bu sıfatların en belirgin özelliği niteledi-
rak kullanılmıştır.
ği varlığın kalıcı bir özelliğini ifade etmeleridir: ma-
Sıfat, isme sorulan “nasıl?” sorusuna cevap olur. vi elbise, güzel ev, kötü araba...
Pahalı elbiseler kirli yol isme sorulan “nasıl?” sorusuna cevap olur.
sıfat ad sıfat ad 2. Belirtme sıfatı
Geniş yol küçük el Varlıkları işaret, sayı, belgisizlik ve soru yönlerin-
sıfat ad sıfat ad den belirten sıfatlardır.
Örnek:
(Cevap E)
şu yol, bu ev, iki dost...
A seçeneğindeki cümlede niteleme sıfatı yoktur. Di-

ğer seçeneklerdeki niteleme sıfatları şunlardır:
A B → solgun çiçekler
K
2. A C → Yeni ayakkabı
D
Bu tür sorularda cümleye soru anlamı katan söz- D → Yaşlı bir adam
E
cüğü bulup o sözcüğün cümledeki kullanımına gö- M E → yıkılmış evler
re türü tespit edilmelidir. Çünkü aynı sözcük farklı İ
türlerde kullanılabilir. (Cevap A)

D
E
“Giden şanlı akıncı ne gün döner yurduna?” cümle-
N
sindeki “ne” sözcüğü soru sıfatıdır. Bir adı soru yoluy- İ
la nitelenmiştir. Z
5. Öncüldeki şiirde birleşik sıfat yoktur. Diğer seçenek-
İ
B’de soru zarfı, lerdeki terimlerin ise karşılıkları şunlardır:
Y
C’de soru zamiri, Belirtili Ad Tamlaması: İşçilerin mavilikleri
A
D’de soru zamiri, Y Niteleme sıfatı: Genç bayraklar
I
E de soru zarfı N Sayı sıfatı: Yirmi dört saat
C
kullanılmıştır. Adıl: Ben, hepsi, seni
I
L
(Cevap A) (Cevap D)
I
K
3.
Türemiş sıfat, yapım eki almış bir sözcüğün bir 6. Seçeneklerdeki sıfatlar şunlardır:
adı nitelemesi yoluyla oluşur. A → tozlu, eskimiş
B seçeneğindeki cümlede türemiş sıfat yoktur. “kü- B → kırık, yıpranmış

çük” sözcüğü bu cümlede sıfat görevinde kullanıl- C → sarı, beyaz

mıştır. Yapı olarak da basittir. Diğer seçeneklerdeki D → Bahçedeki
türemiş sıfatlar şunlardır:
E → geniş
A → kapalı hava
Birden fazla sıfat tarafından nitelenmiş ad B seçene-
C → gizemli atmosfer ğindeki cümlede vardır:
D → farklı benzetme Kırık, yıpranmış masa
E → kırık eşya sıfat sıfat ad
(Cevap B) (Cevap B)

SÖZCÜK TÜRLERİ: SIFAT (ÖN AD) TEST • 21
7. 10. “rengârenk misketler ve oyuncaklar”

Niteleyici sözcük denilince aklımıza hem sıfat hem sıfat ad ad
zarf gelmelidir. Yani içinde sıfatın ya da niteleme 1 2
zarfının olduğu seçenek doğru cevap değildir. Bu “rengarenk” sıfatı “misket ve oyuncaklar” adlarını ni-
soru tipinde seçeneklerde sıfatın da zarfın da kul- telemiştir.
lanılmadığı bir cümle aramamız gerekir. (Cevap C)
“İş çıkışı yolda beklerken Mehmet’i gördüm.” cümle-
sinde niteleme göreviyle kullanılmış bir sözcük yok-
tur. Diğer seçeneklerdeki niteleyici sözcükler şunlar-
dır:
A ® yavaşça (niteleme zarfı)
B ® Yol kenarındaki kurumuş (sıfat)
D ® güle oynaya, ağlayarak (zarf)
11.
E ® son (sıfat)
Sıfatlar çekim eki aldıklarında adlaşır:
A
(Cevap C) Dürüst insanlarla arkadaş ol.
K
A sıfat ad
D Dürüstlerle arkadaş ol.
E
Adlaşmış sıfat
M
İ Kırmızı kazağı al.
8. “Başarılı insan, başarısını çabaya borçlu olduğunu sıfat ad
D
bilir.” cümlesinde belirtme sıfatı yoktur. “Başarılı” söz- Kırmızıyı al.
E
cüğü niteleme sıfatıdır. Diğer seçeneklerdeki belirt- N Adlanmış sıfat
İ
me sıfatları şunlardır: “Büyük adamların derdi çok olur.”
Z
B → şu ağaç İ
sıfat ad
C → Altıncı sınıf Y cümlesinde adlaşmış sıfat yoktur. Diğer seçenekler-
A
D → Kimi insan deki adlanmış sıfatlar:
Y
E → kaç kişi I A → güzellerin (insanların)
N
C B → çalışkanlar (öğrenciler)
Kesin bilgi gerektiren bu soruda sıfatların kendi I
D → kirlileri (çamaşırları)
içindeki “niteleme” ve “belirtme” çeşitlerini bilme- L
miz gerekir. Belirtme sıfatı varlığın değişebilen bir I E → fakiri (insanları)

K
özelliğini ifade ederken niteleme sıfatı varlığın ka- (Cevap C)
lıcı özelliğini ifade eder.
(Cevap A)
12.
9. “Engebesiz tarım arazileri” Böyle sorularda seçeneklerdeki tamlamaların isim

sıfat tamlayan tamlanan tamlaması ve sıfat tamlaması olarak sınıflandırıl-
ması gerekir.
D seçeneğindeki altı çizili sıfat belirtisiz ad tamlama-
sını nitelemiştir. A, B ve C seçeneklerindeki altı çizi- Parçadaki I, II, III ve IV numaralı tamlamalar sıfat
li sözcükler de sıfattır, fakat isim tamlamasını nitele- tamlamasıdır “şehir hayatı rüyası” ise isim tamlama-
memiştir. sıdır.
(Cevap D) (Cevap E)
46
SÖZCÜK TÜRLERİ: ZARF (BELİRTEÇ) TEST • 22
1. A, B, C, E seçeneklerindeki ikilemeler bir eylemin an- 4. “Kardeşim dün oldukça mutlu görünüyordu.” cümle-
lamını etkiledikleri için zarftır. D seçeneğindeki “yeni sindeki “oldukça” zarfı “mutlu” zarfının anlamını etki-
yeni kelimeler” ifadesindeyse ikileme bir adın anla- lemiştir. Yani buradaki kullanımda bir zarf bir başka
mını etkilediği için sıfat olarak kullanılmıştır. zarfın anlamını etkilemiştir.
Zarf (Belirteç) Çeşitleri (Cevap B)
Durum Yer–yön Zaman miktar soru
(azlık–çokluk)
Zarflar; eylemleri, eylemsileri, sıfatları bazen de

kendi türünden sözcükleri değişik yönlerde etki-
leyen sözcük türleridir.
(Cevap D
A
K
A
D
E
M
İ
5. A seçeneğindeki cümlede zarf kullanılmamıştır. Di-

D
E
ğer cümlelerde kullanılan zarflar:
2. A seçeneğindeki “en” sözcüğü bir sıfattan önce ge-

N B ® en: üstünlük / derecelendirme zarfı
İ
lip onu derecelendiren zarftır. Aynı seçenekteki “hız- Z C ® Ümitle: durum zarfı
İ
lı” ise bir fiilimsinin anlamını etkileyen zarf olmuştur. D ® Arkadaşsız: durum zarfı
Diğer cümlelerde birden fazla zarf yoktur. Y E ® Dilinde söz olmadan: zaman zarfı şeklindedir.
A
(Cevap A) Y (Cevap A)
I
N
C
I
L
I
K
3. C seçeneğindeki “ne zaman” sözcüğü cümleye so-

ru anlamı katan soru zarfıdır. Diğer cümlelerde soru
anlamı katan sözcüklerin türleri şöyledir:
A ® mu: soru edatı
6. Öncüldeki cümlede zaman zarfları vardır: her zaman,
B ® hangi: soru sıfatı
bazen... Diğer seçeneklerde belirtilen miktar, nitele-
D ® neler: soru zamiri me, yer – yön ve soru zarflarına ise cümlede yer ve-
E ® mi: soru edatı rilmemiştir.
(Cevap C) (Cevap C)

SÖZCÜK TÜRLERİ: ZARF (BELİRTEÇ) TEST • 22
7. Zarflar da diğer sözcük türleri gibi basit, türemiş ve 10. “Böyle” sözcüğü E seçeneğindeki cümlede bir fiilin
birleşik olarak yapıca üçe ayrılır. Altı çizili sözcükler- anlamını etkilediği için zarftır. Diğer seçeneklerdeki
den “şimdi” zarfı basit, diğerleri ise yapıca türemiş- cümlelerde ismi nitelediği için sıfattır.
tir.
(Cevap E)
(Cevap A)
A
K
A
D
E 11. Öncüldeki cümlede durum zarfı yoktur. Diğer seçe-
M neklerin karşılıkları şunlardır:
İ
Şahıs zamiri: size, sizi
8. “Akıllı olan insan, düşmanını küçümsemez.” cümle- D
Eylemsi: düşündüren
sindeki “olan” sözcüğü sıfat–fiildir. Diğer seçenekler- E
deki altı çizili sözcükler ise zarftır. N Üstünlük zarfı: en

İ
Z Miktar zarfı: çok
(Cevap D)
İ
(Cevap C)
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
12. Seçeneklerdeki cümlelere soru anlamı katan sözcük-

ler ve bunların türleri şunlardır:
A ® neye = zamir
9.
B ® mı = soru edatı
Eylem ve eylemsileri yer, yön bakımından tamam-
C ® mi = soru edatı
layan sözcüklere yer–yön zarfı denir: aşağı, yu-

karı, ileri, dışarı, öte...Bu sözcükler hal eklerini al- D ® hangi = soru sıfatı
dıklarında ise zarf olmaktan çıkıp isim olurlar: aşa- E ® ne = soru zarfı
ğıya, ileriye, ötede...
“Ne” sözcüğü kullanıldığı cümleye göre değişik
“Misafirler gelince birlikte aşağı ineriz.” cümlesinde sözcük türlerinden olabildiği için bu sözcük mut-
“aşağı” sözcüğü yer–yön zarfıdır. Diğer seçenekler- laka cümledeki kullanımına göre değerlendirilme-
deki yön bildiren sözcükler hal eklerini aldıklarında lidir. “Niçin” anlamında kullanılırsa zarf, adı nite-
isim olmuşlardır. lerse sıfat, adın yerine kullanılırsa zamir olur.
(Cevap A) (Cevap E)
48
SÖZCÜK TÜRLERİ: EDAT(İLGEÇ), BAĞLAÇ
TEST • 23
VE ÜNLEM
1. 4. D seçeneğindeki cümlede geçen “gibi” sözcüğü edat-

Kelimeler arasında değişik anlam ilgileri kuran tek tır. “de” ise bağlaç olarak kullanılmıştır. Verilen diğer
başına anlamı olmayan sözcüklere edat (ilgeç) seçeneklerde hem edat hem bağlaç içeren bir cüm-
denir. le yoktur.
“Gibi” edatı B, C, D ve E seçeneklerinde cümleye (Cevap D)
karşılaştırma anlamı katmıştır. A seçeneğindeki cüm-
ledeyse tahmin anlamı katmıştır.
(Cevap A)
A
K
5.
A
D “Karşı” sözcüğü “e – karşı” şeklinde kullanılırsa
E
edat, ismi nitelerse sıfat, hal eki alırsa isimdir:
M
İ Sabaha karşı geldik.
2. C seçeneğindeki cümlede geçen “ancak” sözcüğü
edat
bağlaçtır. Diğer cümlelerde bağlaç yoktur. D
Karşı ev kiralıkmış.
E
“Ancak” sözcüğünün yerine “fakat” sözcüğünü ge- N sıfat
tirebiliyorsak “Ancak” bağlaç olarak kullanılmıştır, İ Öğleden sonra karşıya geçeceğiz.
Z
bu sözcük cümleye “sadece” anlamı katıyorsa İ
isim
edattır. “Sabaha karşı evimizin çatısı uçtu.” “karşı” sözcüğü
Y
(Cevap C) A “e – karşı” kullanımıyla edattır. Diğer cümlelerdeyse
Y bir adı niteliği için sıfattır.
I
N (Cevap A)
C
I
L
I
K
3. D seçeneğindeki cümlede yer alan değil sözcüğü

olumsuzluk edatıdır. Diğer seçeneklerdeki altı çizili
6. A, B, C ve E seçeneklerindeki cümlelerde “ile” nin
sözcükler edat değildir.
yerine “ve” kullanabildiğimiz için “ile” bu cümlelerde

Edatlar bağlaçtır. D seçeneğindeki cümlede ise edattır. Çün-
kü burada “ile” yerine “ve” koyamayız.
Daima Edat Bazen Edat Hal eki alarak
Olanlar edat olanlar “–ile” nin yerine “ve” bağlacı kullanılabiliyorsa “ile”
olanlar
mi, kadar, gi- –e kadar bağlaçtır; kullanılamıyorsa edattır.
Yalnız, bir,
bi, için –den beri Evimize masa ile sandalye aldık. (Bağlaç)
tek, ancak
ve
–e doğru
–e dek Adam bir hışım ile içeri girdi. (Edat)
(Cevap D) (Cevap D)

SÖZCÜK TÜRLERİ: EDAT(İLGEÇ), BAĞLAÇ
TEST • 23
VE ÜNLEM
7. Edatlar, cümle içinde sıfat veya zarf öbeği oluştura- 10. Parçada kullanılan edatlar şunlardır:
bilirler. B seçeneğindeki cümlede geçen “melek gibi Sevgi ile, disiplin ile, için, gibi
bir çocuk” ifadesinde de “gibi” edatı bir sıfat öbeği
Toplamda dört tane edat vardır.
oluşturmuştur.
(Cevap C)
(Cevap B)
A
K
A
D
E
M
İ
11. “Çocuksu hareketleriyle...” cümlesinde “çocuk” söz-
8. “Ee! Bundan daha güzel de olamazdı bence.” cüm- D cüğüne eklenen “su” eki “gibi” edatının yerini tutarak
E
lesinde ünlem, beğenme anlamı katmıştır. Diğer se- N
benzetme anlamı katmıştır.
çeneklerdeki kullanımlarda bir beğenme anlamından İ
Z
(Cevap C)
söz edilemez.
İ
(Cevap A)
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
12. “Çocuğumu almak için okula gidiyorum.” cümlesin-

de “için” yerine “amacıyla” koyabildiğimiz için bu cüm-
lede “için” edatının amaç ilgisi kurduğunu söyleyebi-
liriz.
B ve C seçeneğinde neden–sonuç, D ve E seçene-

9. “Yalnız bu mahallede toplu iftarlar yapılıyor.” cümle- ğinde ise “hakkında” anlamı katmıştır.
sinde “yalnız” sözcüğü “sadece” anlamında kullanıl-
“için” edatı, kullanıldığı cümleye amaç anlamı kat-
dığından edattır. Diğer cümlelerdeki altı çizili sözcük-
tığı gibi bazen de sebep anlamı katar. “için” in han-
ler addır.
gi anlamı kattığını pratik yoldan öğrenmek için ye-
“Yalnız” sözcüğü “sadece” anlamından kullanıl- rine “amacıyla” koyarız. Anlam bozulmuyorsa
mışsa edattır. amaç anlamı katmıştır.
(Cevap E) (Cevap A)
50
EYLEMSİLER (FİİLİMSİLER) TEST • 24
1. 4. akıtan= sıfat–fiil (ortaç)

Eylemsiler eylemden türemelerine rağmen eyle- onulmaz çıban = sıfat–fiil
min bütün özelliklerini taşımayan ve cümle içinde toplayıp = zarf–fiil (bağ–fiil, ulaç),
isim, sıfat, zarf görevlerinde kullanılabilen sözcük-
başvermesi = isim–fiil
lerdir. Eylemsiler, eylem özelliklerini de sürdürür.
Buna göre D seçeneğindeki sıralama doğrudur.
Buna göre “Hoşnutsuzluk, bir insanın veya milletin
ilerlemesi için attığı ilk adımdır.” cümlesinde “ilerle- Sıfat fiil ekleri:
me” isim–fiil, “attığı” ise sıfat–fiilidir. An – ası – mez – ar – dik – ecek – miş
İsim fiil ekleri:
(Cevap E) ma - (y) ış – mak
(Cevap D)
A
K
A
5.
D
E Sıfat—fiil eki almış bir fiilimsinin önündeki isim dü-
M
şer ve bu düşen isimdeki ek de sıfat—fiile geçer-
İ
2. C seçeneğindeki cümlede fiilimsi yoktur. Diğer cüm- se adlaşmış sıfat fiil oluşur.
D
lelerdeki fiilimsiler şunlardır: E çalışan insanlar = çalışanlar
A → seven (sıfat–fiil), beklemeden (zarf–fiil) N
sıfat–fiil ad adlanmış sıfat–fiil
İ
B → sevme, öğrenmek (isim–fiil) Z Buna göre C seçeneğindeki “görmeyenlerin” ve “duy-
İ
D → vermediği (sıfat–fiil) mayanların” sözcükleri adlaşmış sıfat fiildir.
E → kuruyunca (zarf–fiil) Y duymayan insanlar = duymayanlar

A
(Cevap C Y görmeyen insanlar = görmeyenler

I
N (Cevap C)
C
I
L
I
K
6. Buna göre B, C, D ve E seçeneklerindeki sözcükle-
rin kalıplaşarak fiilimsi olmaktan çıktıklarını söylemek
mümkündür.
“bakmak” sözcüğünü ise “bakmamak” şeklinde olum-
suz yapabiliriz.
Bazı kullanımlarda “–mek, –me, –iş” ekleri somut

3. “Eller çoğalınca işler hafifler.” cümlesinde “çoğalın- ad türetir. Bu ekleri alan sözcüklerin adlaşıp ad-
ca” zarf–fiildir. laşmadığını anlamak için olumsuz hallerine bakı-
Bağ–fiil (zarf-fiil): Eylem kökenli olan sözcükle- lır. Olumsuz yapılabiliyorsa isimleşmemiştir, yapı-
re belirli ekler getirilerek elde edilen ve cümlede lamıyorsa isimleşmiştir.
zarf göreviyle kullanılan eylemsi çeşididir. Yanına çakmak almamış. “Çakmamak almamış”
şeklinde olumsuz yapamadığımız için bu sözcük
Zarf fiill ekleri şunlardır: eylemsi özelliğini kaybetmiş, tamamen adlaşmış-
ken(y)alı – emadan – ince – ip – arak(la)dıkça tır.
(Cevap B) (Cevap A)

EYLEMSİLER (FİİLİMSİLER) TEST • 24
7. Parçadaki eylemsiler sırasıyla şunlardır: 10. A seçeneğindeki cümlede sıfat–fiil yoktur. Diğer se-
Olan → sıfat–fiil (ortaç) çeneklerdeki sıfat–fiiller şunlardır:
yapmak → isim–fiil (ad–eylemi), B → yıkılmış evlerin
olarak → zarf–fiil C → tanınmaz beden
bilinen → sıfat–fiil D → tanıdık bir yüz
olan → sıfat–fiil E → yıkılası gurbet
yiyip → zarf–fiil (Cevap A)

olan → sıfat–fiil
yaptığımız → sıfat–fiil
Toplamda sekiz adet eylemsi kullanılmıştır.
(Cevap E)
A
K
A
D
E 11. B seçeneğindeki “danışma” eylem anlamını yitirip ka-
M lıcı isim olduğu için bu cümlede isim–fiil yoktur. Di-
İ
ğer cümledeki isim–fiiller şunlardır:
D A → yüzmek
E
N C → konuşmak
İ
D → gelme
Z
8. A, C, D ve E seçeneklerinde “me – ma” eki isim–fiil İ E → savaşmak
eki olarak kullanılmıştır. B seçeneğindeki cümlede
ise olumsuzluk eki olarak kullanılmıştır.
Y Fiilimsilerin olumsuzu yapılabilirken kalıcı isim al-
A
mış sözlerin olumsuzu yapılamaz. Danışma-Da-
Y
(Cevap B) nışmama
I
N
C (Cevap B)
I
L
I
K
12. Verilen cümlede ad-eylem kullanılmamıştır. “kırma,

anlatma” sözcükleri ad–eylem değil, eylemin olum-
suz çekimidir. Diğer terimlerin karşılıkları şunlardır:
A → kırma, vurursa, anlatma
B → kırıp
9. D seçeneğindeki “savunma” isim–fiildir. “erişilmedik-
çe, büyüdükçe, duygulanarak, kaçarken” sözcükleri C → kırma, anlatma
ise zarf–fiildir. D → yapan
(Cevap D) (Cevap E)
52
EYLEMDE KİP VE KİŞİ TEST • 25
1. “doldurdum” fiilinde “doldurma” işi önce yapılmış, son- 4.

ra anlatılmıştır. A seçeneğinde anlatış önce, iş son- Çekimli Eylem: Bir fiilin kip ve şahıs eki almış
radır. C seçeneğinde iş ve anlatım aynı andadır. şeklidir: kaçtı, bakmış, sevse, ....
“iş önce, anlatış sonradır.” sorularında geçmiş za- A, B, C ve D seçeneklerinde cümlelerin yüklemleri
man kipiyle çekimlenmiş fiillere bakmak zaman olan “sever, yener, doyurmalıyız, kalmazsın” birer çe-
kazandıracaktır. kimli eylemdir. E seçeneğinin yüklemi olan “meyve-
(Cevap B) sidir” sözcüğü ise ek eylem almış bir isimdir.
(Cevap E)
A
K
A
2. A seçeneğindeki “çıkın” eylemi emir kipiyle çekimlen- D
E
miştir. Bir dilek kipi olan emir kipinde zaman anlamı M
yoktur. Diğer cümlelerin yüklemleri haber kiplerinden İ
biriyle çekimlenmiştir ve hepsinde de zaman anlamı

D
vardır. E
N 5. “Ben ders çalıştım, kardeşim televizyon izledi.” cüm-
Zaman anlamı taşımayan kipler dilek kipleridir. Bu İ
lesinde ders çalışma işini yapan (ben) ile televizyon
tarz sorularda dilek kiplerinden biriyle çekimlen- Z
İ izleyen (kardeşim) farklı kişilerdir. Diğer cümlelerde
miş bir eyleme yoğunlaşmak soruyu daha kısa sü-
belirtilen işler aynı özneler tarafından yapılmıştır.
rede cevaplamamızı sağlayacaktır. Y
A (Cevap C)
(Cevap A) Y
I
N
C
I
L
I
K
3.
Bir eylem kipinin taşıdığı zaman anlamından uzak-
laşarak başka bir kipin yerine kullanılmasına an-
lam kayması denir. “Yarın size geliyorum.” cüm-
lesinde yüklem şimdiki zaman kipindedir. Fakat

cümlede gelecek zaman anlamında kullanılmış-
tır. Bu durum anlatım bozukluğu sayılmamakta-
dır.
6. Öncüldeki dörtlükte geçen “okudum, yazmam, oku-
E seçeneğindeki “Kış aylarında bu dağlar bembeyaz
yamam” sözcükleri çekimli eylemdir.
oluyor.” cümlesinde, her zaman olan ve geniş za-
manla çekimlenmesi gereken bir fiil, şimdiki zaman- Eylemsiler çekimli eylem sayılmaz. Çünkü bu söz-
la çekimlenmiştir. Doğru çekimi “olur” şeklindedir. cükler zaman anlamlarını yitirmiştir.
(Cevap E) (Cevap C)

EYLEMDE KİP VE KİŞİ TEST • 25
7. “O, bize her zaman yardımcı oldu.” cümlesinde şa- 10. Seçenekleri incelediğimizde C seçeneğindeki “bilme-
hıs eki yoktur. Diğer cümlelerdeki şahıs ekleri şun- lisin” eyleminin dilek kiplerinden olan gereklilikle çe-
lardır: kimlendiğini, diğerlerinin ise haber kipiyle çekimlen-
al – mış – lar diğini görürüz. Buna göre farklı olan C seçeneğidir.
3. çoğul şahıs Bu soru kökünde yoklanmak istenen bilgi, haber
eki kipi dilek kipi ayrımıdır. Bu tipteki sorularda haber
iz – le – r – di – k kipi dilek kipi ayrıma gidilirse daha hızlı çözüme
1. çoğul şahıs ulaşılır.
eki
(Cevap C)
sanır – ı – m
1. tekil şahıs
eki
(Cevap A)
A
K
A
D
E
M
İ 11. A seçeneğinde “almayasın” istek kipi, ikinci tekil şa-
hıs ve olumsuz şeklidir.
D
E B seçeneğinde “bakın” emir kipinin ikinci çoğul şahı-
N sıdır. C seçeneğinde “gitmeliyiz” gereklilik kipinin bi-
İ
Z
rinci çoğul şahsıdır.
8. “Yeni gömleğin sana çok yakışmış.” cümlesinde “mış”
İ D seçeneğinde “sevmeliyim” gereklilik kipinin birinci
eki başkasından duyma anlamı değil, görülen bir şe-
tekil şahsıdır. İstek kipinin çoğul şahsıyla çekimlenen
yi aktarma anlamı katmıştır. Y
A ise E seçeneğindeki “alalım” fiilidir.
(Cevap D) Y
I İstek kipiyle gereklilik kipi genellikle karıştırılır. İs-
N
tek kipinin eki “e – a” gereklilik kipinin eki ise “me-
C
I li – malı” dır.
L
I
(Cevap E)
K
9. “Elif, liseyi geçen yıl bitirmiş olacak.” cümlesinde ge-

lecek zaman eki olan “–acak” cümleye “olmalı, her- 12. I. ve III. cümlelerin yüklemleri haber kipleriyle, diğer
halde” anlamı katmıştır. Burada gelecek zamanla çe- cümlelerin yüklemleri ise dilek kipleriyle çekimlen-
kimlenmiş fiil, cümleye olasılık anlamı katmıştır. miştir.
(Cevap C) (Cevap D)
54
EK FİİL (EK EYLEM) TEST • 26
1. A, B, C ve E seçeneklerinde “dır” ek eylemi isimlerin 4.

ve isim–fiilin sonuna gelerek bu sözcüklerin yüklem Bu tip sorularda ek fiilin cümlede geldiği sözcü-
olmalarını sağlamıştır. D seçeneğinde ise ek eylem ğün isim mi fiil mi olduğuna bakılırsa cevaba da-
kullanılmamıştır. ha hızlı ulaşılır.
Ek fiil (Ek eylem): Çekimlenmiş eylemlerin sonu-
na gelerek onları birleşik zamanlı yapan, isim ve Ek fiil, isim-fiilere geldiğinde onu yüklem yapar.
isim soylu sözcüklere geldiğindeyse onları yük- Bu durumda isim–fiiller isim olarak kabul edilir. D
lem yapan “imek” fiilidir. İsim ve isim soylu söz- seçeneğindeki “yaşamak” isim fiilline gelen ek fi-
cüklere getirilen ek fiiller “idi, imiş, ise” dir: evdey- il eki de bu duruma örnektir.
miş, şehirdi, güçlüysek Buna göre ek fiil C seçeneğinde fiile gelip birleşik za-
(Cevap D) man yaparken diğer seçeneklerde isme gelip onları
yüklem yapmıştır.
(Cevap C)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
2. Ek fiil, adlara geldiğinde onların cümle içinde yüklem İ
5. E seçeneğindeki cümlede “–tir” ekeylemi “cömertlik”
olmalarını sağlar. Eylemlere geldiğindeyse basit za- Z adına gelerek onun cümlede yüklem olmasını sağ-
manlı eylemlerin birleşik zamanlı olmalarını sağlar. İ
lamıştır. Diğer seçeneklerdeki cümlelerde ekeylem
Buna göre C seçeneğindeki “sabırsızdı” sözcüğün- Y kullanılmamıştır.
de ada gelerek adın yüklem olmasını sağlamıştır. A
Y (Cevap E)
(Cevap C) I
N
C
I
L
I
K
6. A seçeneğindeki cümlede geçen “ben değilim” ifade-

si ek eylemin olumsuz şeklidir. Diğer cümlelerde ek
eylemin olumsuz şekline örnek olacak bir kullanım
yoktur.
3. Ek fiil eki olan “–dır” bazı kullanımlarda düşer. “Şu- Ek fiille çekimlenmiş isim ve isim soylu sözcükler
radaki elbise tam bana göre.” cümlesinde “–dir” ek “değil” edatıyla olumsuz yapılır.
eylemi düşmüştür. Diğer cümlelerdeki örneklerde ek Örnek: Çalışkanım → çalışkan değilim
fiil düşmemiştir. Evdeyim → evde değilim
(Cevap E) (Cevap A)

EK FİİL (EK EYLEM) TEST • 26
7. C seçeneğindeki “olmalıdır” ifadesi ek eylem almış 11. Buna göre seçenekleri inceleyelim:
isim değil, fiildir. Diğer seçeneklerdeki cümlelerin yük- A → et – er – miş
lemlerinde ek eylem almış isim vardır. eylem geniş ek fiil
(Cevap C) zaman eki
B → İyi – leş – tir – ir
isim isimden fiilden geniş zaman
kökü isim yapma fiil eki
eki yapım eki
C → ver – il – me – miş – ti
fiil fiilden olumsuzluk kip ek fiil
kökü fiil eki eki
yapım eki
D → bat – (ı) yor – du
fiil yrd. şimdiki ek fiil
kökü ünlü zaman
8. B seçeneğindeki “odundur” yüklemi ek fiilin geniş za- eki
A
manıyla çekimlenmiştir. A ve C’de geçmiş zaman, D E → öl – me z – di
K
ve E’de ise geniş zamanla çekimlenmiştir. A fiil olum- geniş ek fiil
D
(Cevap B) kökü suzluk zaman
E
M eki eki
İ Buna göre “iyileştirir” yükleminde birleşik zaman yok-
D
tur. Diğer seçeneklerdeyse birleşik zamanlı yüklem
E vardır.
N
İ Ek fiilin birleşik zaman oluşturması için fiile gel-
Z mesi gerekir. Buna göre seçeneklerde ek fiilin is-
İ
me geldiği seçenek doğru cevap olamaz.
Y
A
(Cevap B)
Y
I
9. “Masadaki açılmamış paket seninmiş.” cümlesinde N
C
“senin” zamiri “imiş” ek eylemini olarak yüklem ol-
I
muştur. Diğer seçeneklerdeki cümlelerde ek eylem L
almış bir zamir yoktur. I
K 12.
(Cevap D)
Birleşik zaman olması için ek fiilin basit zamanlı
fiile eklenmesi gerekir. Bileşik zamanlı eylemler
içinde iki kip bulunduran eylemlerdir. Bir basit za-
man kipinin ardından “–idi, –imiş, –ise” eklerinden
birinin gelmesiyle birleşik zaman oluşur. Yani ek
fiilin fiillere geldiği zamanki görevinin birleşik za-
manlı fiil yapmak olduğunu söyleyebiliriz.
Üçüncü cümledeki “geldim” yüklemi birleşik değil, ba-

sit zamanlıdır.
10. A seçeneğindeki cümlenin yüklemi olan “gelir” sö- gel – di – m

fiil kip şahıs
zünde ek fiil kullanılmamıştır. Diğer seçeneklerdeki kökü eki eki
cümlelerde ek fiil, isimlere gelerek onların cümlede C seçeneği dışındaki ifadeler, verilen cümlelerle ilgi
yüklem olmalarını sağlamıştır. doğru ifadelerdir.
(Cevap A) (Cevap C)
56
EYLEMDE YAPI TEST • 27
1. 3. Yüklemleri şöyle inceleyebiliriz:

“Yapı” denilince “basit, türemiş, birleşik” ifadeleri A ® küplere binmek: Anlamca kaynaşmış birleşik fi-
anlaşılmalıdır. Bu terim genellikle “Tür” terimiyle il
karıştırılır. “Tür” denildiğinde “isim, sıfat, zamir...” B ® salıvermek: Kurallı birleşik fiil
anlaşılmalıdır.
C ® alıkoymak: Kurallı birleşik fiil
A, B, D ve E seçeneklerindeki cümlelerde geçen ey- E ® keşfetmek: Yardımcı eylemlerden oluşan birle-
lemler türemiştir. C seçeneğindeki “yürüyebiliriz” ey- şik fiil
lemi ise birleşik yapılıdır.
D ® seçeneğinin yüklemi ise “çalışmalıyız” basit ya-
(Cevap C) pılıdır.
(Cevap D)
4. “İç Anadolu’da bu yıl meyveler erken oldu.” cümle-

sindeki “ol–” yerine “olgunlaşmak, yetişmek” kelime-
A
leri kullanılabilir. Buna göre “olmak” sözünün A seçe-
K
A neğindeki cümlede yardımcı eylem değil asıl eylem
D olduğunu söyleyebiliriz. Diğer seçeneklerde yardım-
E
cı eylemdir.
2. Bu soru tipinde birleşik eylemlerden dördü aynı yol- M
İ
la, biri farklı bir yolla oluşmuştur. Buna göre B, C, D “olmak” sözcüğünün yerine aynı anlamı karşıla-
ve E seçeneklerindeki birleşik eylemler kurallı birle- D yan başka bir kelime konulabiliyorsa “olmak” yar-
şik eylemlerdir. A seçeneğindeki, “göz koy–” ise an- E dımcı eylem değil, asıl eylemdir.
N
lamca kaynaşmış (deyimleşmiş) birleşik eylemdir. İ (Cevap A)
Z
Birden fazla sözcüğün anlam ya da biçim yönün- İ
den kalıplaşmasıyla oluşan eylemlere birleşik ey-
Y
lemler denir. Birleşik eylemler:
A
1. Anlamca Kaynaşmış Birleşik Eylemler: Y 5. B seçeneğindeki “bitmelidir” eylemi gereklilik kipiyle
Sözcüklerin kendi anlamları dışında kaynaşarak I
N
çekimlenmiş basit yapılı bir eylemdir. Diğer eylemler
oluşan bu birleşik eylemlere anlamca deyimleş-
C ise şöyle gösterebilir:
miş birleşik eylemler de denir: göz koy–, yolunu I
A ® izleyemedik: Kurallı birleşik
bul–... L
2. Yardımcı Eylemle Kurulan Birleşik Eylem-

I
C ® gözden düştüm: Anlamca kaynaşmış birleşik
K
ler: eylem
“et–, ol–, eyle–, kıl–” yardımcı fiillerinin bir adla D ® fark etti: Yardımcı eylemle kurulmuş birleşik ey-
birleşmesi sonucu oluşur: yardım et–, kahrol– na- lem
maz kıl – memnun ol–... E ® bakakaldım: Kurallı birleşik eylem
3. Kurallı Birleşik Eylemler:
Belirli eklerin fiillere getirilmesiyle oluşan bu fiille- (Cevap B)
rin çeşitleri şunlardır:
a) Yeterlik: Eyleme “–ebilmek” eki getiri-

lerek yapılır: alabilirim, koşabiliyor, anlatamam
b) Tezlik: Eyleme “–ivermek” eki getirile-
rek yapılır: alıverdi, gitmeyiver, bakıverdim, ...
c) Sürerlilik: “ekol-, -edur-” getirilerek ya-
pılır: bakakalmak, gidedurmak ... 6. “başvurulmalıdır” fiili anlamca kaynaşmış birleşik bir
d) Yaklaşma: Eyleme “–eyazmak” eki ge- fiildir. Bu yüzden bu fiille ilgili E seçeneğindeki ifade
tirilerek yapılır: düşeyeazdım, bakayazdık... yanlıştır. Diğer ifadelerde bir yanlışlık yoktur.
(Cevap A) (Cevap E)

EYLEMDE YAPI TEST • 27
7. B, C, D ve E seçeneklerinin yüklemleri anlamca kay- 10. A seçeneğindeki cümlede kurallı birleşik eylem kul-
naşmış (deyimleşmiş) birleşik fiildir. “kaydetti” ise bir lanılmamıştır. Diğer cümlelerdeki kurallı birleşik ey-
isim ve bir yardımcı eylemden oluşması bakımından lemler ise şunlardır:
ötekilerden farklıdır. B ® alıver (tezlik)
(Cevap A) C ® olmayabilir (yeterliliğin olumsuzu)
D ® gidedursun (sürerlik)
E ® yürüyebilir (yeterlilik)
(Cevap A)
A
K
A
D
E
M
8. A seçeneğindeki “savaşacaktık” eylemi yapıca basit- İ
tir:
D
savaş – acak – tı – k E
N
eylem kip ek eylem şahıs İ
11. B seçeneğindeki “rice etti” yardımcı eylemle kurul-
kökü eki eki Z muş birleşik yapılı bir eylemdir. Diğer cümlelerdeki
İ yüklemlerde sürerlilik eylemleri kullanılmak suretiyle
Diğer seçeneklerdeki eylemlerin hepsi türemiştir.
Y
bu cümlelere sürerlilik anlam katılmıştır.
(Cevap A) A
Y
(Cevap B)
I
N
C
I
L
I
K
9. Yüklem görevli fiilleri yapıları bakımından sınıflaya-

lım:
yazıverdi kovacaktı
birleşik basit
vazgeçti göçmüşlerdi
12. Öncüldeki duruma uygun olan kullanım E seçene-
gözlemişti ® türemiş ğindeki “yardım bile etmedi” dir. Diğer seçeneklerde
Buna göre C seçeneğindeki eylem dışta kalmakta- de “etmek” kullanılmıştır. Ancak öncüldeki şartı sağ-
dır. layacak şekilde değildir.
(Cevap C) (Cevap E)
58
EYLEMDE (FİİLDE) ÇATI TEST • 28
1. A, B, C ve D seçeneklerinde işi yapan belli olmadığı 4. İşteş çatılı eylemlerde bir işi birlikte ya da karşılıklı
için bu cümlelerin edilgen olduğunu söyleyebiliriz. E yapma söz konusudur. A seçeneğindeki: “Yeni işine
seçeneğinde ise özne “çocuk” tur. Dolayısıyla bu kısa sürede alışmıştı.” cümlesindeki “alışmıştı” fiili iş-
cümle etken çatılıdır. teş değil, etkendir. Diğer cümlelerin yüklemlerindeki
eylemler işteştir.
(Cevap E)
(Cevap A)
2. “Teyzemlerin evinde senden başka herkes vardı.”

cümlesinde “vardı” yükleminin sözcük türü ad oldu-
ğundan bu cümlede çatı özelliği aranmaz. B, C, D ve
E seçeneklerindeki cümlelerin yüklemleri eylem ol-
duğu için bu cümlelerde çatı özelliği aranır.
Yüklemi isim ya da isim soylu bir sözcük olan cüm-

lelerde çatı özelliği aranmaz. Çünkü çatı yalnızca
A
fiil sözcük türüyle ilgilidir. K
Bu şehir son derece sakindi. A
D
ad E
Çocukların hayali güzel bir evdir. M

İ
ad 5. Bu cümlede eylemlerin hem özne–yüklem hem de
D nesne–yüklem açısından incelenmesi istenmiştir. Bu-
(Cevap A) E
na göre “destekleyin” eylemi “siz” gizli öznesini ba-
N
İ rındırdığı için öznesine göre etkendir, çünkü işi ya-
Z pan bellidir. Bu fiil “kimi, neyi?” sorusuna “dünyayı”
İ
cevabını verebildiği için de geçişlidir. “Etken–geçiş-
Y li” doğru yanıttır.
3. Eylemler nesne–yüklem ilişkilerine göre şu dört baş- A
lıkta incelenir: Y (Cevap E)
I
Nesne–Yüklem İlişkisine Göre Fiiller
N
C
I
Geçişli Oldurgan
L
– Nesne alırlar. – Geçissiz fiille I
– Neyi, kimi? sorula-
“t – ir – dir” ekleri
rına cevap verirler. K
– Sev–, oku–, al– eklenerek yapılır:
ağlattı, güldürdü
Geçişsiz Ettirgen
– Nesne almazlar. – Geçişli bir fiile “tir, dir”
– Neyi, kimi sorularına ekleri getirilerek yapılır.
cevap vermezler. – aldırttım
– Yağ–, acık–, çürü–
– söylettim
– açtırdım
B seçeneğindeki “oyuncakçıda gördüğü bebeği çok 6. B seçeneğindeki:

sevmişti.” cümlesindeki “sevmişti” fiili “neyi, kimi?” “Yönetmenin son filmi bütün dünyada çok konuşul-
sorularına cevap verdiği için bu cümlenin yüklemi ge- du.” cümlesindeki “konuşuldu” yükleminde işin kim
çişlidir. “Neyi sevmişti?” .... bebeği tarafından yapıldığı belli değildir. Ayrıca “–l” edilgen-
Diğer cümlelerin yüklemi “neyi, kimi” sorularına ce- lik ekinin de kullanılmış olması bize bu fiilin edilgen
vap vermemektedir. olduğunu göstermektedir.
(Cevap B) (Cevap B)

EYLEMDE (FİİLDE) ÇATI TEST • 28
7. 10.
Örtülü özne, cümleye “tarafından” anlamı katıla- Bazı cümlelerde yüklem geçişli bir eylem olduğu
rak kullanılan öznedir. Burada işin kim tarafından halde nesne kullanılmamış olabilir. Bu durumda
yapıldığı bir ekle belirtilir: eylemin önüne “onu” sözcüğü getirilerek söz ko-
Bakanlıkça yeni kararlar alındı. nusu eylemin geçişliliğinin sağlamasını yapabili-
örtülü özne riz.
(Bakanlık tarafından) Böyle bir kullanım D seçeneğindeki “iki saattir tek ba-
şıma durakta bekliyorum.” cümlesinde görülmekte-
Seçeneklerdeki cümleleri incelediğimizde B seçene-
dir. “bekle–” eyleminin önüne “onu” sözcüğü getire-
ğindeki “mesai saatleri idarece yeniden belirlendi.”
biliyoruz:
cümlesinde “idarece” sözünün örtülü özne olduğunu
görüyoruz. “onu bekliyorum” öyleyse bu eylem geçişlidir, ancak
nesne alabildiği halde nesne kullanılmamıştır.
(Cevap B)
(Cevap D)
8. Dönüşlü çatıda özne, işi yapar ve yaptığı işten ken- A

disi etkilenir. Buna göre seçeneklerdeki cümlelerin K
A
özne–yüklem ilişkisini gösterelim:
D
A ® arandı: edilgen E 11.
M
B ® söylendi: edilgen İ
Geçişsiz bir fiile r – t – tır ekleri getirilerek oldur-
gan fiil elde edildiği için bu soruda eylemlerin bu
C ® saklandı: dönüşlü
D
ekleri almadan önce geçişli olup olmadıklarına
D ® yıkandı: edilgen E
N bakmak doğru sonuca hızlı varmamızı sağlaya-
E ® yakıldı: edilgen İ caktır.
Z
C seçeneğinde özne işi yapmış ve bu işten kendisi
İ Bu bilgiler ışığında seçenekleri incelediğimizde A, B,
etkilenmiştir. Diğer cümlelerde sözde özne olmasına
D ve E seçeneklerindeki yüklemlerin “r – t – tır” ek-
rağmen C seçeneğinde gerçek özne vardır. Y
A lerini almadan önce geçişsiz olduklarını görüyoruz.
(Cevap C) Y Buna göre bu eylemler oldurgandır.
I
N C seçeneğindeki “saldır–” eyleminde ise oldurganlık
C eki yoktur. Bu seçenekteki cümlenin yüklemi etken
I
9. A seçeneğindeki cümlenin yüklemi olan “git–” eyle- çatılıdır.
L
mi nesne almadığı için geçişsizdir. Diğer seçenekler- I
(Cevap C)
K
deki cümlelerin yüklemleri ise nesne aldıkları için ge-
çişlidir.
Bir eylemin geçişli olup olmadığını eylemin önü-

ne “onu” sözcüğünü getirerek öğrenebiliriz. Bu
sözcüğü getirebiliyorsak geçişli, getiremiyorsak
geçişsiz eylemdir:
12.
onu sev-, onu al–, onu seç–

Ettirgen çatılı eylemle oldurgan arasındaki fark,
geçişli geçişli geçişli
ettirgende r – t – tır eklerinin geçişli bir eyleme ge-
tirilmesidir.
onu u
uyu – , on tur–
Ettirgen çatılı eylemlerde, işi başkasına yaptırma an-
geçişsiz geçişsiz lamı vardır. “Meyveleri ufak ufak doğrayıp çocuğa ye-
Bu pratik yolla eylemin geçişli olup olmadığı daha dirtti.” cümlesinin yüklemi olan “yedirtti” eyleminde
hızlı yoklanabilir. de işi başkasına yaptırma anlamı vardır.
(Cevap A) (Cevap E)
60
SÖZCÜĞÜN YAPISI TEST • 29
1. 4.
Bu soru tipinde altı çizili sözcüklerin köklerini isim– “-den” ve “-de” ekleri eklendiği sözcüğün anlamı-
fiil ayrımına göre inceleyip yalnız kalanı doğru se- nı değiştirirse yapım eki, değiştirmezse hal ekidir.
çenek olarak işaretleyebiliriz. Yani ya dört tane sıradan olay
isim bir fiildir ya dört fiil bir isimdir. y.e.
sıradan çıktık, eve gittik
Altı çizili sözcükleri türlerine göre inceleyelim:
hal eki
A ® Eğ – il B ® kok – u
Buna göre ekin işlevinin ancak kullanıldığı cüm-
fiil fiil lede belli olduğunu söyleyebiliriz.
C ® büyü – k D ® yalın – ız
“Yalandan hastalandığını…” cümlesindeki “-dan” eki,
fiil isim eklendiği sözcüğün anlamını değiştirdiği için yapım
E ® bil – gi ekidir, diğer seçeneklerdeki kullanımlarında hal eki-
fiil dir.
“Yalın” isim, diğerleri ise fiildir. (Cevap A)
(Cevap D) A 5. B, C, D ve E seçeneklerindeki sözcükler isimden fiil

K eklerini almıştır:
A
D
bir – ik – küçü – mse–
2. Verilen dörtlükte birleşik yapılı sözcük yoktur. Diğer

E
i.k i.f i.k ® i.f
M
seçeneklerde belirtilen ifadelerin karşılıkları şöyledir: İ k
A ® Çevir - il: Çevrilmiş kan – a– göz – le–

D
B ® Ses – siz – lik E i.k i.f i.k i.f
N
İsim kökü i.i.y.e i.i.y.e İ (Cevap A)
Z
C ® kız – ım, oda – m – da 6. A, B, C ve E seçeneklerinde “-i, -ı” ekinin eklendiği
İ
iyelik eki iyelik eki sözcük “neyi, kimi?” sorularına cevap olduğundan
Y
D ® boş – luk belirtme hali ekidir.
A
isim kökü i.i.y.e

Y “sevilmeyenin dili kullanımında ise “dil”in kime ait ol-
I
N
duğunu bildirdiği için (kimin dili?) iyelik ekidir.
(Cevap E)
C
I
“-i” eki, iyelik, belirtme ve yapım eki olarak kulla-
L nılabilen işlevsel bir ektir. Bu ekin mutlaka kulla-
I nıldığı sözcük ve cümleyle beraber anlam bağla-
3.
K mı da düşünülerek incelenmesi gerekir. Aşağıda
Bir sözcüğün yapım eki almış haline gövde denir. üç farklı kullanımına örnek vardır:
Kök + yapım eki = gövde 1. İyelik: Çocuğun dizi biraz kanamış.
2. Belirtme: Çiçeği kopartma.
Gövde, sözcüğün en az bir yapım eki almış hali belirtme
olduğu için bu soru kökünde birden fazla yapım 3. En sevdiğim dizi başladı.
yapım eki
eki almış sözcük aramalıyız.
“-i” yapım eki olduğunda kelimenin anlamını de-
Seçeneklerdeki altı çizili sözcükleri incelediğimizde

“kıskançlık” sözcüğünün gövdeden türediğini görü- ğiştirir:
Yeni dizi çok izlendi
rüz:
diz – i
kıskan - ç - lık f.k. f.i.y.e.
fiil kökü f.i.y.e i.i.y.e. Belirtme hali eki olduğundan “neyi, kimi?” sorula-
rına yanıt olur: Çantayı al. (neyi)
“kıskanç” gövdedir. “kıskançlık” gövdeden türemiştir.
Ahmet’i gördüm (kimi)
Diğer seçeneklerdeki altı çizili sözcükler gövdeden İyelik eki olarak kullanıldığında eklendiği kelime-
türememiştir. nin başına “onun” getirebiliriz.
(Cevap A) (Cevap D)

SÖZCÜĞÜN YAPISI TEST • 29
7. D seçeneğindeki “yaşamımızı” sözcüğü birden faz- 10. A, B, C ve E seçeneklerindeki cümlelerde “-me,-ma”

la yapım eki almıştır: eklendiği kelimelerin anlamlarını değiştirdiği için ya-
yaş – a - m pım ekidir. “Bazı yanlışları görme, çok mutlu olursun.”
cümlesindeyse olumsuzluk anlamı kattığı için çekim
isim i.f f.i
ekidir.
kökü ye y.e
(Cevap D)
Diğer seçeneklerdeki altı çizili sözcükler birer tane
yapım eki almıştır:
tat – sız kork – u
11. “-ler” ekinin kattığı anlamlar:
f.k. f.i f.k. f.i.
A ® aile
akıl – lı tecrübe – li
B ® abartma
i.k. i.i. i.k. i.i.
C ® çoğul
(Cevap D)
D ® yaklaşık, civarında
8. Öncüldeki cümlede yer alan sözcükleri yapılarına gö- E ® benzerleri
re inceleyelim: A
K Eylemlere gelen çoğul 3. şahıs ekiyle çoğul eki
Rüya – lar – ınız – (i) le = basit A olan “-lar” karıştırılmamalıdır:
D
i.k. çoğul eki iyelik bağlaç Evden çıkıyorlar: “-lar” sahıs ekidir.
E
gerçek – lik = türemiş M Kelebekler geçiyor: “-ler” çoğul
İ “-ler” eyleme geldiğinde şahıs eki, isme geldiğin-
i.k. i.i
D
de çoğul ekidir.
boş – luk = türemiş
E
(Cevap C)
i.k. i.i N
İ
kork – ma – y – ın = basit Z
İ
f.k. olumsuzluk kaynaştırma çekim
12. A, B, D ve E seçeneklerindeki birleşik sözcükler tür
eki eki Y
A kaybı yoluyla oluşmuş birleşik adlardır. “niçin” ise ses
yap – abilir – siniz = birleşik Y düşmesi sonucu oluşmuştur:
I
f.k. yeterlilik çekim ne – için: niçin
N
birleşik fiil eki C
I Birden fazla sözcüğün yeni bir kavramı karşıla-
Buna göre V. söz dışta kalmaktadır. L mak amacıyla birleşmesinden oluşan sözcüklere
I
Bu tarz sorularda sözcüklerin yapı olarak basit, K
birleşik sözcük denir. Birleşik kelimeler ikiye ayrı-
birleşik ve türemiş şeklinde ayrıldığını hatırlayıp lır:
ona göre bir sınıflandırma yapmak gerekir. 1. Birleşik Adlar:
Birden fazla sözcüğün tür kayması, anlam kaybı
(Cevap E)
veya ses düşmesi yollarından biriyle oluşturduk-
9. “Ruhumuzun” sözcüğü yapım eki almamıştır, tüm ek- ları sözcüklerdir. Bu sözcükler yeni bir kavramı
leri çekim ekidir: karşılar.
a) Tür Kayması Yoluyla Oluşan Birleşik Adlar:
ruh – umuz – un
kapkaç, bilgisayar, biçerdöver
i.k iyelik tamlayan
b) Anlam Kayması Yoluyla Oluşan Birleşik Ad-
eki eki
lar: gökkuşağı, devedikeni, adamotu
Altı çizili olan diğer sözcükler yapım eklerini almıştır.
c) Ses Düşmesi Yoluyla Oluşan Birleşik Adlar:
“Uzak” sözcüğünün kökü “uz” ismidir. Dolayısıyla kaynana, cumartesi, kahvaltı
“uzak” türemiş bir sözcüktür: 2. Birleşik Eylemler:
uz – a – ak gözden düşmek, yakayı ele vermek, devretmek,
i.k y.e y.e hak etmek, bakabilmek, gidedurmak….
(Cevap B) (Cevap C)
62
CÜMLENİN ÖGELERİ TEST • 30
1. B seçeneğindeki cümlede ögelere ayırmada yanlış- 4. A, B, D ve E seçeneklerindeki cümlelerde nesne yok-

lık yapılmıştır. Doğru şekli şöyledir: tur. C seçeneğinde nesne kullanılmıştır:
Tecrübenin en büyük gayesi / bize / görevlerimizi Ormanın yok edilişini / herkes / gördü.
özne dt B’li nesne Belirtili nesne Özne Yüklem
/öğretmektir. (Cevap C)
yüklem
Diğer seçeneklerdeki cümlelerde yanlışlık yoktur.
Cümlenin ögeleri bulunurken tamlamalar ve söz

grupları bölünmez.
(Cevap B)
A
K
A
D
E
M
İ
D
5. Ankara’da / geçen yaz / önemli gelişmeler / cereyan etti.
E
2. Annem,/ bebeği uyutmak için / evde N dt zt özne yüklem
İ
özne zarf tümleç dt Bu diziliş sırası A seçeneğinde vardır.
Z
/ çok / uğraştı. İ
(Cevap A)
zt yüklem Y
A
Bu cümlenin ögeleri arasında nesne yoktur.
Y
I
(Cevap A)
N
C
I
L
I
K
3. A, B, C ve D seçeneklerindeki cümleler özne ve yük-

lemden oluşmuştur. E seçeneğindeki cümlenin öge-
6. E seçeneğindeki “Dayım nereye gidecek?” sorusu-
leri şöyledir:
nun cevabı olan “Kahramanmaraş’a” sözü dolaylı
Geç gelen teselli / idamdan sonraki affa / benzer. tümleçtir. Diğer seçeneklerdeki soruların cevapları
özne dolaylı tümleç yüklem özne veya yüklemdir.
(Cevap E) (Cevap E)

CÜMLENİN ÖGELERİ TEST • 30
7. Öncüldeki cümlenin ögeleri şöyledir: 10.

Yusuf, / eski bir arabayla / akşama doğru / köye / gel- Yön bildiren “içeri, dışarı, ileri, geri, aşağı, yuka-
di. rı….” sözcükleri hal eki almadan kullanıldığında
Özne edat tümleci zarf tümleci d.t. Yük- zarf tümleci, hal eki aldığındaysa dolaylı tümleç
lem görevindedir:
dışarıya: d.t.
Aynı öge dizilişi B seçeneğindeki cümlede vardır:
dışarı: z.t.
İnsanlar / kendi elleriyle / gençken / ölüme
“Misafirler / biraz önce / dışarı / çıktılar.”
Özne edat tümleci zarf tümleci dolaylı tüm-
leç özne z.t. z.t. yüklem
/ koşuyorlar. cümlesinde dolaylı tümleç yoktur
yüklem (Cevap C)
(Cevap B)
A
K
A
D
E
M
8. İ
Bu soruda, sorulan soruya cevap verip bu ceva-

D
bın hangi öge olduğuna bakıp buna göre ilerler- E
sek doğru yanıta daha doğru ve hızlı ulaşırız. N
11. B seçeneğindeki “sınavı erken bitiren” adlaşmış sı-
İ
B, C, D ve E seçeneklerindeki soruların cevabı olan Z fattır ve cümlede özne görevinde kullanılmıştır. ”Sı-
İ navı erken bitiren (öğrenci)”
ifadeler zarf tümleci görevindedir.
“Ona ne almayı düşünüyorsunuz?” Y (Cevap B)
A
cümlesinde soruyu sağlayan “ne” kelimesinin yerine Y
“kitap” yazdığımızda “kitap” nesne görevinde kulla- I
N
nılmış olur.
C
I
(Cevap A)
L
I
K
12. Seçeneklerdeki cümlelerin ögeleri şu şekildedir:

9.
A ® özne – dolaylı tümleç – yüklem
Bir cümlede yükleme en yakın olan öge, vurgula-
B ® özne – yüklem
nan ögedir.
C ® dolaylı tümleç – özne – yüklem
“Okulu bitirince uzun süre Ankara’da çalıştım.” cüm-
D ® özne – dolaylı tümleç – yüklem
lesinde “Ankara’da” dolaylı tümleçtir. Yükleme en ya-
kın olan bu öge yer bildirmiştir. Dolayısıyla E seçe- E ® özne – dolaylı tümleç - yüklem
neğindeki cümlede yer kavramı vurgulanmıştır diye- B seçeneğindeki cümlenin öge sayısı diğer seçenek-
biliriz. lerdeki cümlelerden daha azdır.
(Cevap E) (Cevap B)
64
CÜMLE TÜRLERİ TEST • 31
1. “Hangi hastalık, cimrilikten daha büyük olabilir ki?” 3. A, B, C ve D seçeneklerindeki cümleler yüklemin ye-
cümlesi yapıca basittir. Çünkü bu cümlede fiilimsi rine göre, yüklem sonda olduğu için kurallıdır. “Son
yoktur. Aynı zamanda ikinci bir yüklem de yoktur. B dostumda kayboldu bu güz.” cümlesi ise devrik bir
seçeneğindeki cümlede fiilimsi olduğu için girişik bir- cümledir. Çünkü yüklemi sonda değildir.
leşiktir. Diğer seçenekteki cümlelerde de birden faz-
Cümleler, yüklemin cümledeki yerine göre ikiye
la yüklem vardır.
ayrılır:
(Cevap A) (I) Kurallı (Düz)
- Yüklem sondadır:
Ben de çok çalıştım.
(II) Kuralsız (Devrik)
– Yüklem sonda değildir:
Çok çalıştım ben de.
Yüklemin olmadığı cümlelere ise eksiltili (kesik)
cümle denir.
(Cevap E)
A
K
A
D
E
M
İ 4. “Elde ne ev kaldı ne araba.” cümlesi biçimce olum-
ludur. Ancak anlamca olumsuzdur. Çünkü evin de
D
E
arabanın da olmadığı anlamını içermektedir.
N
İ
(Cevap B)
Z
2. Buna göre seçeneklerdeki cümleleri yüklemlerinin
İ
türlerine göre inceleyelim:
Y
A, B, D, ve E seçeneklerinde cümlelerin yüklemleri-
A
nin sözcük türü isim olduğu için bu cümleler isim cüm- Y
lesidir. I
N
C seçeneğindeki: C
I
“Geç gelen teselli, idamdan sonraki affa benzer” cüm- 5. C seçeneğindeki cümle yapısına göre birleşik değil-
L
lesinin yüklemi olan “benzer” sözcüğü ise tür olarak I dir. Çünkü bu cümlede eylemsi yoktur ve tek yüklem
fiil olduğu için bu cümle yükleminin türüne göre fiil K
vardır. Dolayısıyla C seçeneğindeki ifade yanlıştır.
cümlesidir. Diğer seçeneklerdeki ifadelerle sözü edilen cümle-
Yüklemin Türüne Göre Cümleler ler arasında bir uyuşmazlık söz konusu değildir.
İsim Cümlesi (Cevap C)
-Yüklemi isim veya isim soylu bir sözcük olan cüm-
lelerdir.
Fiil Cümlesi
- Yüklemi çekimli bir fiil olan cümlelerdir.

Eylemsiler, eylemler gibi çekimlenemedikleri için
eylemsilerin yüklem olduğu cümleler isim cümle-
si kabul edilir.
Başarmanın en iyi yolu çalışmaktır. 6. “Yazılarıma yöneltilen eleştirileri bilmiyor değilim.”
Cümlesinde altı çizili sözcük ekfiil alıp yüklem olan cümlesinin tamamından çıkan anlam “biliyorum”dur.
bir fiilimsidir. Bunun için de bu cümle yükleminin Buna göre bu cümle biçimce olumsuz da olsa anlam-
türüne göre isim cümlesidir. ca olumludur.
(Cevap C) (Cevap D)

CÜMLE TÜRLERİ TEST • 31
7. “Bilgelik kitabının ilk sayfasında dürüstlük yer alır” 11. “Elbiselerimi çantaya doldurdum, kardeşim yanıma
cümlesi girişik birleşik değil, yapıca basittir. Çünkü geldi,” cümlesi bağımsız sıralı cümledir. Çünkü öge-
bu cümlede bir eylemsiye yer verilmemiştir. lerine ayırdığımızda herhangi bir öge ortaklığı yok-
tur.
Girişik birleşik cümle, yan cümleciğin fiilimsilerle
kurulduğu birleşik cümle türüdür.
Elbiselerimi çantaya doldurdum.
G n
Be
(Cevap A)
.
.Ö
B’li Nesne Dolaylı tümleç Yüklem
Kardeşim yanıma geldi.

Özne Dolaylı tümleç Yüklem
Sıralı cümle: Tek başına yargı bildiren birden faz-

la cümlenin virgül ya da noktalı virgülle ayrıldığı
cümlelerdir. Sıralı cümleyle bağlı cümlenin tek far-
8. “Geçen haftaki sınav oldukça basitti.” cümlesinin yük-
kı sıralı cümlede yüklemlerin virgül ya da noktalı
lemi sonda yer aldığı için bu cümle, yüklemin yerine
virgül ile bağlı cümledeyse bağlaçla ayrılmasıdır.
göre kurallıdır. “basitti” yükleminin sözcük türü isim
Öge ortaklığının olup olmamasına göre sıralı cüm-
A
olduğu için de cümle, yüklemin türüne göre isim cüm-
K leler ikiye ayrılır:
lesidir. A 1. Bağımlı Sıralı Cümle: Öge ortaklığı olan sıra-
D
(Cevap D) E
lı cümlelerdir.
M “Babam bahçeye gitti, zararlı otları tek tek yoldu.”
İ
cümlesinde “babam” ortak ögedir.
D 2. Bağımsız Sıralı Cümle: Öge ortaklığı olmayan
E sıralı cümlelerdir.
N
“Sokaktan sesler geliyor, çocuk gürültüden uyu-
İ
Z muyor.” cümlesinde ortak öge yoktur.
İ
9. Yüklemlerin birbirine bağlaçla bağlandığı cümlelere (Cevap A)
bağlı cümle denir. Buna göre E seçeneğindeki “Ço- Y
A
cukları okula bıraktım ve işe gittim.” cümlesi ve bağ-
Y
lacı ile bağlanmış bir bağlı cümledir. I
N
(Cevap E) C
I
L
I
K
10. “Doğum gününde aldığım / hediyeyi / kaybetmiş.”

Yan cümle Yüklem
1444444424444443 14243
Nesne Yüklem
cümlesinde “aldığım” sıfat–fiiliyle kurulan yan cüm-
lecik, temel cümlenin nesnesi görevinde kullanılmış-
tır. Diğer seçeneklerdeki cümlelerde yan cümlecik te- 12. A seçeneğindeki:
mel cümlenin nesne dışındaki ögelerinden biridir. Bu “Kıymetli öğretmenimize, bu vefakar insana, çok şey
soruları doğru çözmenin ön şartı, temel cümleyle yan borçluyuz.” cümlesindeki altı çizili söz grubu arasöz-
cümleyi doğru belirlemektedir. dür. Dolaylı tümlecin açıklayıcısıdır.
(Cevap C) (Cevap A)
66
SAYILAR TEST • 1
1. ab + ba = 121 ⇒ (10a + b) + (10b + a) = 121 5. 3 tanesi 40 tan büyük 5 doğal sayı için 4 tanesini ola-
11a+ 11b = 121 ⇒11(a + b) = 121 bildiğince küçük alalım.
⇒ a + b = 11 0 + 1 + 41 + 42 + x = 153
↓ ↓ 84 + x = 153
9 2
x = 153 - 84
a ve b rakam olduğundan a = 9, b = 2 seçersek, x = 69 bulunur.
ab = 92 en büyük değerini alır.
(Cevap D)
(Cevap D)
2. 7a + b
= 10 ⇒ 7a + b = 10b
b
7a 9b A
K
9 7
A
D
a ve b birer rakam olduğundan a = 9 ve b = 7 seçe-
E
biliriz. M
İ
O hâlde a ⋅ b = 9 ⋅ 7 = 63 bulunur.
D
(Cevap D)
E
N 6. a ve b doğal sayı
İ
37 asal sayı olduğundan a . b = 37
Z
İ 1 37
Y a + b = 1 + 37 = 38 bulunur.
A
Y (Cevap E)
3. 12 ve 13 aralarında asal sayılardır. x, y ve z de ne- I
gatif sayılar olduğundan; N
C
y = -1 için x = -13 ve z = -12 olur. I
L
Buradan, –1 > –12 > –13 ⇒ y > z > x bulunur.
I
K
(Cevap D)
4. abc İşlemin ikinci satırının sola kayması ge-

x 24 rekirken sağa kayması abc sayısının 24
yerine 42 ile çarpımının sonucunu verir.
+
5208
5208 = abc . 42 7. a : b : c = 35
5208 . . .
abc = = 124 1 1 35
42
a+b = 1+1
abc = 124 ise a + b + c = 1 + 2 + 4 = 7 dir.
= 2 bulunur.
(Cevap C) (Cevap A)
67 EKPSS HAZIRLIK • GY • MATEMATİK

SAYILAR TEST • 1
8. a, b, ∈ + 12.
5b 2< A <B <C
a = 6 İfadesinde b = 6k alınırsa (k∈+) ↓ ↓ ↓
4 6 9
1
5b 5 6 k B2 = A . C
a a 5k olur ki a sayısı 5 in katı ol-
6 6 ↓ ↓ ↓
1
62 4.9
malıdır.
O hâlde; A + B + C = 4 + 6 + 9 = 19
Buna göre a sayısı 36 olamaz.
(Cevap D)
Çünkü 36, 5 in tam katı değildir.
(Cevap B)
9. Çarpma tablosunda
n m 15 m n 15 bulunur.
A
Toplama tablosunda K
nmk A
13. 1 ≤ n ≤ 8
D
k n 7m
E A = 3n - 2
2n m k k 7m , (n 15 idi) M
İ ↓
2 . 15 = 6m n = 1, A=1
D
m = 5 olur. E n = 2, A=4
N
(Cevap B) İ n = 3, A=7
Z
n = 4, A = 10
İ
n = 5, A = 13
Y
A n = 6, A = 16
Y
n = 7, A = 19
I
N n = 8, + A = 22
10. T + Ç = T sayı olduğundan

C 92
I (Cevap C)
99 + 1010 = T + Ç = T bulunur. L
I
(Cevap E) K
14. y . (x + 1) = Çift ise çarpanların biri ya da ikisi de çift

sayı olmalıdır.
I. x çift sayı ise (x + 1) kesin tek sayıdır.
O hâlde sonucun çift sayı olabilmesi için y kesin çift

11. A, B2, A + B ardışık çift sayılar olduğundan, A + B ile
sayı olmalıdır. (Doğru)
A arasındaki fark 4 tür. Yani B = 4 tür.
II. y çift sayı ise x kesinlikle tek sayıdır diyemeyiz.
A < B2 < A + B
(Yanlış)
↓
14 < 42 < 14 + 4 III. y tek sayı ise (x + 1) kesin çift sayı olmalıdır. O
O halde A = 14 B = 4 ise zaman x in kesin tek sayı olması gerekir. (Doğ-
A - B = 10 olur. ru)
(Cevap E) (Cevap C)
68
ÇÖZÜMLEME TEST • 2
1. ab – ba = 54 ⇒ (10a + b) – (10b + a) = 54 5. ABC + BAC + BCA + CAB + CBA + ACB = 1776

10a + b – 10b – a = 54 ⇒ 9a – 9b = 54 100 A 10B C 100B 10 A C 100B 10C A 100C
9(a – b) = 54 ⇒ a – b = 6 bulunur. 10 A B 100C 10B A 100 A 10C B 1776

222A 222B 222C 1776
(Cevap C)
222 ( A B C) 1776
A BC 8
(Cevap A)
2. AB + BA = 187
(10A + B) + (10B + A) = 187
11A + 11B = 187
11(A + B) = 187
A
A + B = 17
K
AB iki basamaklı sayısının en küçük değerini bulmak A
D
için B ye en büyük (B = 9) değerini veririz.
E 6. A, B ve C birer rakam,
B = 9 için A + 9 = 17 ´ A = 8 bulunur. M
İ B = 2A
O hâlde AB = 89 bulunur.
A + B + C = 14
D
(Cevap E) E A + 2A + C = 14
N
İ 3A + C = 14
Z ↓ ↓
İ 4 2
3. AB3 + 3AB + B3A = 1887
C =2
Y
100A + 10B + 3 + 300 + 10A + B + 100B + 30 + A =
A
(Cevap C)
1887 Y
I
N
111 . A + 111B + 333 = 1887 C
14 I
111 . ( A + B) = 1554 L
I
↓ ↓
K
5 9
A en az 5 değerini alır.
7. Sayı AB olmak üzere,
(Cevap E)
AB - BA = 9 ´ 10A + B - (10B + A) = 9
´ 10A + B - 10B - A = 9
´ 9A - 9B = 9
1
9 ( A B) 9
4. İki basamaklı sayı ab olsun. ( A B) 1
ab = 7 ⋅ (a + b) b a
A B 11
10a + b = 7a + 7b 1 2
 A B 1
3a = 6b 2 4
 4 tan e 2A 12 A 6 ise B 5
3 6
a = 2b  AB 65
4 8
(Cevap C) (Cevap E)

ÇÖZÜMLEME TEST • 2
8. AB ( A B C) 47 11. A 2B

10 A B A B C 47 2 1
4 2
9 A C 47
6 3
9 A 47 C 8 4

6 7
A1B
A = 6 ve C = 7 olmalıdır.
211
(Cevap D) 412
613
+ 814
2050 olur.
(Cevap E)
12. A B2 C A B
2 0 2 2 0
A
3 1 4 3 1
K 4 2 6 4 2
A 5 3 8 5 3
D
ABC → 202
E
M 314
9. DEF - ABC (Çözümleme yaparsak) İ
426
100D 10E F (100 A 10B C)
D
538
100D 10E F 100 A 10B C E
N Bu ilişkiyi sağlayan 4 tane ABC doğal sayısı vardır.
100(D A ) 10 (E B) F C İ
100 2 10 ( 3) ( 4)

Z (Cevap B)
İ
200 30 4
Y
166 A
Y 13. AB0 = 50 . (A + B)
(Cevap E) I
N
10 ( AB) 5 0 ( A B) , AB iki basamaklı sayı
C
10A + B = 5A + 5B
I
L 10A – 5A = 5B – B
I
K 5A = 4B ise A = 4, B = 5 olur.
A0B = 405 ve A + 0 + B = 4 + 0 + 5 = 9 olur ki
405 : 9 = 45 bulunur.
(Cevap A)
10. 2AA 1A 82 A
200 10 A A 10 A 82A 14. aba + ab = 499
210 12A 82A (100a + 10b + a) + (10a + b) = 499
210 7 0A 111a + 11b = 499 ´ Bu denklem a = 4,

7 7 b = 5 için sağlanır.
3A O halde a – b = 4 – 5 = –1 bulunur.
(Cevap B) (Cevap D)
70
ASAL SAYILAR VE ASAL ÇARPANLAR TEST • 3
1. x y z 70 ise 5. A = xy . 22 . 72 tam bölen sayısı

7 5 2 (y + 1) . 3 . 3 . 2
B = yx . 32 . 52 tam bölen sayısı
x 7 (x + 1) . 3 . 3 . 2

y 5 bulunur. (y + 1) . 18 = (x + 1) . 18 ⇒ x = y bulunur.

z 2
A . B = xx . 22 . 72 . xx . 32 . 52
⇒ A . B = x2x . 22 . 32 . 52 . 72
y . z = 5 . 2 = 10
(Cevap A) A . B nin asal olmayan pozitif bölen sayısı
(3 . 3 . 3 . 3) . (2x + 1) –5 = 1858
⇒ 2x + 1 = 23
2x = 22 ⇒ x = 11
x + y = 11 + 11 = 22 bulunur.
(Cevap B)
A
2. x sayısı 21 in pozitif bölenleri olmalıdır. 21 in pozitif K
bölenlerinin sayısı, 21, 7, 3 ve 1 olmak üzere 4 tane- A
D
dir.
E
x = 1, 3, 7, 21 dört tanedir. M
İ
(Cevap D)
D
6. P 4 basamaklı asal sayı
E P2 - 1 = (P - 1) . (P + 1) dir.
N
İ P asal sayı olduğundan P - 1 ve P + 1 çift sayıdır. Ya-
Z
ni 2 ile tam bölünür.
İ
(P - 1) . (P) (P + 1) ardışık 3 sayı 3 ile tam bölünür.
Y
P sayısı asal ve 3 ile bölünemediğinden P - 1 ya da
A
Y P + 1 sayıları 3 ile tam bölünecektir. Yani (P - 1) . (P
3. 54 a b2 I + 1) sayısı 3 ile tam bölündüğünden 6 ile de tam bö-
N
2 3 32 a b2 , a 2 3 6 alınırsa lünür kalan sıfırdır.
C
23
I
(2 3 3)2 b2 (Cevap A)
L
2 2
18 b , b 0 olduğundan I
K
b 18 bulunur.
a b 6 18 24 olur.
(Cevap D)
7. 317 - 1 sayısı çift sayıdır asal sayı değildir.

19! sayısı 19! = 19 . 18 . 17 … 1 olduğundan asal sa-
4. P asal sayısı 2 alındığında k = 3.2 = 6 dır. k – 1 sa-
yı değildir. Çünkü sadece çift olan asal sayı 2 dir.
yısı ise 6 – 1 = 5 bulunacaktır. Bu durumda sayı 3 ile
170 = 1 sayısı asal sayı değildir.
tam bölünmez. Ancak tek sayıdır. Tüm P asal sayı-
ları için sonuç hem asal sayı hem de tek sayı çıka- 0! + 0! + 0! = 1 + 1 + 1 = 3 asal sayıdır.
caktır. Bu yüzden I ve II doğrudur. -5 asal değildir. Çünkü en küçük asal sayı 2 dir.
(Cevap C) (Cevap D)

ASAL SAYILAR VE ASAL ÇARPANLAR TEST • 3
8. P asal sayısından 2 ye kadar olan asal sayıların çar- 11. A) p = 3 iken 2p + 1 = 2 . 3 + 1 = 6 + 1 = 7 dir.
pımın 1 fazlası her zaman asal sayıdır. B) p = 5 iken 2p + 1 = 2 . 5 + 1 = 10 + 1 = 11 dir.
(7 . 5 . 3 . 2 + 1 = 211 Asal sayıdır.) C) p = 7 iken 2p + 1 = 2 . 7 + 1 = 14 + 1 = 15 dir.
P sayısı 2 alındığında k sayısı 2 olacak k + 1 sayısı 15 asal sayı olmadığından “7” Sophie Germen asal
2 + 1 = 3 olacak ve asal sayı olup hem de tek sayı sayısı değildir.
olacaktır. Ancak 5 in katı değildir.
(Cevap C)
(Cevap C)
A
K
A 12. 5 bulunmaz. Çünkü 5’e tam bölünür.
D
E (Cevap C)
M
İ
D
9. 360 2 360 = r . 2a . 3b E
180 2 N
90 2 360 = 5 . 23 . 32 ⇒ 5 . 23 . 32 İ
45 3
15 3 = r . 2a . 3b Z
5 5 İ
1 r = 5 bulunur.
Y 13. 1 < A < B < C < 7
A
Y
A ile C aralarında asal olacak şekilde seçersek,
(Cevap B) I
A=2, C=5
N
C A B C
I 2 3 5 2 tane yazılır.
L
I
2 4 5
K
A = 3 , C = 5 seçersek,
A B C
3 4 5 → yazılır.
Toplam 3 tane yazılır.
(Cevap C)
10. B seçeneğindeki ifadeyi inceleyelim:

5(56 – 1) = 57 – 5, n = 5, p = 7 14. 35 in pozitif tamsayı bölenleri; 1, 5, 7, 35 tir.
6
O halde 5(5 – 1) sayısı 7 ile bölünür. Toplamları: 1 + 5 + 7 + 35 = 48 tir.
(Cevap B) (Cevap A)
72
FAKTÖRİYEL TEST • 4
5. A = 46! - 45! = 45! . 46 - 45!

4! 5! 4! 5 4! 4! (1 5)
1. 6
4! 4! 4! = 45! . (46 - 1)
(Cevap D) = 45! . 45
45! sonunda 45 5 ⇒ 9 + 1 = 10 tane 5

9 5 çarpanı vardır.
1
45 sayısının içinden de 1 tane 5 çarpanı gelir ve

10 + 1 = 11 tane 5 çarpanı yani sayının sonunda 11
tane sıfır vardır.
(Cevap C)
2. 2! . 3! . 4! = 2 . 1 . 3 . 2 . 1 . 4 . 3 . 2 . 1
= 2 . 6 . 24
A
= 288 bulunur.
K
A
(Cevap E)
D
E
M
İ
D 10 ! 10 . 9 . 8 !
E 6. =
10 ! + 9 ! + 8 ! 10 . 9 . 8 !+ 9 . 8 ! + 1 . 8 !
N
İ
8 ! . 90
Z =
3. 115 5 İ 8 ! . (90 + 9 + 1)
23 5 90 9
Y = =
4 A
10 0 10
Y
I
(Cevap E)
115! sayısının sondan 23 + 4 = 27 basamağı sıfır- N
dır. O halde 115! - 1 sayısının sondan 27 basamağı C
I
9 dur.
L
115! sayısının sıfır sayısı ile 115! - 1 sayısının “9” I
K
sayısı aynıdır.
(Cevap E)
4. 6m = 2m . 3m olduğundan 3 çarpanını (3 > 2 old. için)

10!− 9!− 8! 8!(10.9 − 9 − 1)

7. =
alırız. 9! 9!
49 3
48 16 3 8!.(10.9 − 10)
=
5 3 9!
01 15
01 3 1 8!.10.8
1 =
9 .8 !
16 + 5 + 1 = 22 80
= bu
ulunur.
O hâlde, m en fazla 22 olur. 9
(Cevap A) (Cevap E)

FAKTÖRİYEL TEST • 4
20 ! − 19 ! 22 !− 21! 22 ! 21!
8. 11. = −
18(17 ! + 18 !) 20 ! 20 ! 20 !
= 21 . 22 − 21
19 ! . ( 20 − 1)
= = 19 bulunur. = 21 . ( 22 − 1)
18 . 17 ! . (1 + 18)
= 21 . ( 21) = 212
(Cevap D) (Cevap D)
11! 10 ! 9 !
12.
9! 8! 7!
11 10 9 ! 10 9 ! 9 !

9 8 7! 8 7! 7!
A 9 ! (110 10 1)
K
7 ! (72 8 1)
A
D 11
9 ! 99 9 8 7 ! 11
E
M 7 ! 819 7! 9
İ
8 11 88 bulunu
ur.
D
(Cevap E)
9. 1 . 2 . 3 . 4 . 5 . 6 . 7 . 8 . 9 . 10 = 10! E
N
10! ifadesini 10 . 9 . 8 . 7! şeklinde yazabiliriz. İ
Z
(n! = n . (n – 1)(n – 2)(n – 3)!) (n + 1)! ⋅ (n2 − 1)
İ 13. = 12
(n + 1)! + n ! + (n − 1)!
(Cevap B)
Y
(n + 1) . n . (n − 1)! . (n − 1) . (n + 1)
A = 12
Y (n − 1)! . (n . (n + 1) + n + 1)
I
n . (n + 1) . (n − 1) . (n + 1)
N = = 12
C (n2 + 2n + 1)
I
L
I n . (n - 1) = 12
K
↓
n = 4 bulunur.
(Cevap B)
9!  9!  9!
14.
9!  8!  7!
3 . 9!
=
7 ⋅ 8! − 6 ⋅ 7! 7!(7 ⋅ 8 − 6) 7 ! . (9 . 8 + 8 + 1)
10. =
5 ⋅ 6! 5 ⋅ 6! 3 . 9 . 8 . 7!
=
7! ⋅ 50 7 ! . 81
=
5 ⋅ 6! 1
27 . 8 8
7 ⋅ 6! ⋅ 50 = =
= = 70 bulunurr. 81 3
5 ⋅ 6! 3
(Cevap E) (Cevap A)
74
BÖLME VE BÖLÜNEBİLME TEST • 5
1. 4 ile bölünebilen; üç basamaklı rakamları farklı en 5. 7 ile bölünecek, 3 ün katı olacak ve çift olacak
küçük sayı = 104 7 . 3 . 2 = 42
9 ile bölünebilen üç basamaklı rakamları farklı en bü- Bu sayılar 42 şer 42 şer değişeceğinden 42 ve 84
yük sayı = 981 pozitif olanları ve –84, –42 negatif olanlarıdır. 4 tane
Toplamları = 981 + 104 = 1085 bulunur.
(Cevap C)
(Cevap E)
6. 25
32
2.
A n2
Bölünen sayının en çok olması için kalan en çok 24
n–1
olmalıdır.
n! Bölünen = 25 : 32 + 24 = 800 + 24 = 824
n! < n2 ve A = n2 . (n − 1) + n! (Cevap D)
2
n = 0 için 0! < 0 (sağlamaz)
n = 1 için 1! < 12 (sağlamaz) A 7. 12 15 2
n = 2 için 2! < 22 (sağlar) K 6 15 2
A 3 15 3
n = 3 için 3! < 32 (sağlar) D 1 5 5
E
n = 4 için 4! < 42 (sağlamaz) 1 1
M
n nin alacağı değerler 2 ve 3 tür. İ

EKOK(12, 15) = 22 . 3 . 5 = 60
2
n = 2 için A = 2 . (2 – 1) + 2! = 4 . 1 + 2 = 6 dır. D O hâlde 60 ve katları (60k, k = 1, 2, 3, …)
E
2
n = 3 için A = 3 . (3 – 1) + 3 = 9 . 2 + 6 = 24 12 ve 15 ile tam olarak bölünür. Buna göre,
N
İ 68 = 60 + 8
A nın alacağı değerler toplamı 6 + 24 = 30 dur.
Z 128 = 60 . 2 + 8
(Cevap E) İ
188 = 60 . 3 + 8
Y 248 = 60 . 4 + 8
A fakat 288 sayısı 12 ve 15 ile bölündüğünde 8 kala-
Y
nını vermez.
3. Rakamları birbirinden farklı dört basamaklı en küçük I
çift doğal sayı 1024 sayısıdır. Bu sayı rakamları top- N (Cevap E)

C
lamı 1 + 0 + 2 + 4 = 7 olduğundan 3 ile bölünemez. I
3 ile bölünemeyen sayı 6 ile de bölünemez. L
I
8. 3456ab sayısı 15 ile tam bölünebiliyorsa
(Cevap C) K
15 = 3 . 5 olduğundan 3 ve 5 ile tam bölünebilir.
3456ab sayısı 5 ile tam bölünebiliyorsa
b = 0 veya b = 5 olur.
b = 0 için 3456ab sayısı 3 ile tam bölünebiliyorsa;
4.
B 8 A 8 3 + 4 + 5 + 6 + a + 0 = 3k ⇒ 18 + a = 3k
k = 6 için a = 0
1 1
k = 7 için a = 3
6 x k = 8 için a = 6
Bölümleri 1 alalım. A = 8 + x, B = 8 + 6 = 14 olur. k = 9 için a = 9
b = 5 için 3456ab sayısı 3 ile tam bölünebiliyorsa;
A − B = 8 + x − 14 = x − 6 sayısının 8 ile tam bölü-
3 + 4 + 5 + 6 + a + 5 = 3k ⇒ 23 + a = 3k
nebilmesi için x − 6 = 8k, k Î Z olmalı x < 8 olaca-
k = 8 için a = 1
ğından,
k = 9 için a = 4
x–6=8→0
k = 10 için a = 7
x – 6 = 0 → x = 6 olmalı O hâlde a, 4 + 3 = 7 farklı değer alır.
(Cevap B) (Cevap D)

BÖLME VE BÖLÜNEBİLME TEST • 5
9. 55 . 5 = 275 ⇒ 2 + 7 + 5 = 14 sayısının 9 ile bölü- 12.

35ab 35
münden kalan 5 olduğundan 55 basamaklı 555…5
sayısının 9 ile bölümünden kalan 5 dir.
11
(Cevap B)
ab = 11 ⇒ a = 1, b = 1
ab = 11 + 35 = 46 ⇒ a = 4, b = 6
ab = 46 + 35 = 81 ⇒ a = 8, b = 1
Bu durumda; 1 + 4 + 6 + 8 = 19 bulunur.
(Cevap D)
10. x sayısının 4 ile bölümünden kalan 3 ise

x = 3 alabiliriz. O hâlde,
x2 + x = 32 + 3 = 9 + 3 = 12
12 4
A
12 3 K
0 → kalan A
D
(Cevap A)
E
13. Sayı 444 4 olsun.
…
M n basamakl1
İ
Sayının 9 ile bölümünden kalan 2 ise sayının rakam-

D
E ları toplamının 9 ile bölümünden kalan 2 dir.
N
4 . n = 9k + 2 k=1 ise 4n = 11 (olmaz)
İ
Z k=2 ise 4n = 20
İ
n = 5 bulunur.
Y
11. x = 3 alınır. Sayı en az 5 basamaklıdır.
A
2 2 Y
x -1=3 -1=9-1=8 (Cevap B)
I
8 19
N
C
8 I
L
x3 + 3 = 33 + 3 = 27 + 3 = 30 I
30 19 K
19 1
11
14. x – y = 72 x y
x3 - 1 = 33 - 1 = 27 - 1 = 26 5
26 19
4
19 1
7 x = 5y + 4
x – y = 72
x4 + 1 = 34 + 1 = 81 + 1 = 82
82 19 5y + 4 – y = 72
4 4y + 4 = 72
6
4y = 68
x4 + 3 = 34 + 3 = 81 + 3 = 84
y = 17
84 19
4 x – 17 = 72
8 x = 89 bulunur.
(Cevap C) (Cevap E)
76
EBOB VE EKOK TEST • 6
1. OKEK(20, 45) = 180 dakikada bir beraber hareket 5. 1112 + 2222 = 1112(1 + 22) = 1112 . 5
ederler. 3332 + 4442 = 1112(32 + 42) = 1112 . 25
8.30 EBOB(1112 . 5, 1112 . 25) = 1112 . 5 bulunur.
+ 3.00
11.30 'da beraberce kalkarlar. (Cevap B)
(Cevap E)
2. A = x2 . y3 . t B = x . y . z5 C = y2 . z . t3
EBOB(A, B, C) bulunurken; A, B, C sayılarında bu-
lunan asal çarpanlardan ortak olanlar alınır. x, t, z A
K
sayıları üçünde ortak değildir. Ancak y sayısı üçün-
A
de de ortaktır. D
E
EBOB(A, B, C) = y bulunur.
M
İ
(Cevap B)
6. k sayısı x ve y yi bölmeyen bir asal sayı olduğu için
D
E OKEK(x, y, k) = OKEK(x, y) . k
N
İ = 75 k bulunur.
Z
İ (Cevap C)
3. a, b, c Î Z +
Y
K = 3a + 2 = 7b + 6 = 9c + 8 A
Her tarafa 1 eklenirse Y

I
K + 1 = 3 . (a + 1) = 7 . (b + 1) = 9 . (c + 1) N
C
K + 1 = OKEK(3, 7, 9) I
K + 1 = 63n, n = 2 için L
I
K + 1 = 63 . 2 K
K = 125 olur ki rakamları toplamı:

1 + 2 + 5 = 8 bulunur.
(Cevap D)
7. OBEB (72, x) = 12 ⇒ 72 = 12 . 6
x = 12 . k
OBEB (6, k) = 1 x = 12
4. OKEK(1, 300) = 300 k=1 x = 60
OKEK(1, 360) = 360 k=5 x = 84
+
x = 1, y = 300, z = 1 ve t = 360 k=7 156 bulunur.
alındığında OKEK(x, z) = OKEK(1, 1) = 1 k ≠ 11
en küçük değeri bulunur. (k = 11 olduğunda iki basamaklı olmuyor.)
(Cevap A) (Cevap E)

EBOB VE EKOK TEST • 6
8. OBEB (24, 42) = 6 11. EBOB(a, b) = 5

EBOB(a, c) = 2
24
= 4 paket EBOB(b, c) = 9
6
42 a hem 2 nin hem de 5 in katıdır.
= 7 paket O halde a 10 un da katıdır.
6
b hem 5 in hem de 9 un katıdır.
7 + 4 = 11 pakete ihtiyaç vardır.
O halde b 45 in de katıdır.
(Cevap D) c hem 2 nin hem de 9 un katıdır.
O halde c 18 in de katıdır.
a en az 10

b en az 45 a b c en az

c en az 18
10 45 18 73 olur
(Cevap D)
A
K
12. K = 5a + 2 = 7b + 4 = 11c + 8
A
D K + 3 = 5(a + 1) = 7(b + 1) = 11(c + 1)
E
M K + 3 = OKEK(5, 7, 11) . n
9. EBOB(24, 36, 48) = 12 İ
K + 3 = 385n, n = 2 için
Kutunun hacmi 24 . 36 . 48
D K + 3 = 385 . 2
Küpün hacmi 12 . 12 . 12 E
N K = 767 olur.
24 36 48 İ
2 3 4 24 Sayının rakamları çarpımı: 7 . 6 . 7 = 294 bulunur.
12 12 12 Z
İ
(Cevap D)
(Cevap E)
Y
A
Y
I
N
13. 6 ve 4 ün en küçük ortak katı;
C
I EKOK(6, 4) = 12
L Karenin alanı 12 12 144
I Fayans sayısı = 6
Fayansın alanı 64 24
K
En az 6 fayans kullanılır.
(Cevap D)
10. Biri 45 dakikada biri 75 dakikada tamamladığında ilk
kez aynı anda kaç dakika sonra D durağında olduk-
larını bulmak için OKEK’lerini buluruz.
45 75 3
15 25 3
OKEK( 45, 75) 3 3 5 5
5 25 5 14. A = 7a + 1 = 8b + 2 = 9c + 3
OKEK( 45, 75) 225
1 5 5 A + 6 = 7(a + 1) = 8(b + 1) = 9(c + 1)
1 EKOK(7, 8, 9) = 504
İki otobüs 225 dk = 3 saat 45 dakika sonra D dura- A + 6 = 504

ğında aynı anda olurlar. A = 498
Buna göre saat 10.45’te D durağında olurlar. 4 + 9 + 8 = 21
(Cevap E) (Cevap E)
78
RASYONEL SAYILAR TEST • 7
1. Parantezleri kaldırarak 1 13 52
5. a7
1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 1 2 2 8
( 4)
2 3 3 4 4 2 6 2 3 4 6
6 4 3 2
12 8 6 2 4 1 1 1 27 54
bulunur. b7 7
12 12 3 22 4 4 8
( 2)
(Cevap E) 1 1 55
c 7 7
23 8 8
55 54 52
> >
8 8 8
Paydaları eşit olan pozitif rasyonel sayılarda payı bü-

yük olan daha büyüktür. c > b > a bulunur.
(Cevap D)
2 3 1 5 2 3 1 2 2 3 1
2. : : : :
3 5 2 2 3 5 2 5 3 5 5 A
K
2 2 2 5 5
: bulunur. A
3 5 3 2 3 D
E
(Cevap B) M
İ
D
E
N
İ
b
Z 6. = 0,1125
İ a
x x 1
m1 , m2 ,
x 1 x2 b 1125 1125 : 125 9
3. Y = = = olur.
x2 x k 1 A a 10000 10000 : 125 80
m3 ,,mk Y
x3 xk
I a en küçük 80 olur.
N
şeklindeki pozitif rasyonel sayılarda;
C (Cevap D)
mk > … m3 > m2 > m1 olduğundan, I
L
6 5 4 I
p n m bulunur.
7 6 5 K
(Cevap D)
4. 1
= 1+
1
1−
1
1+ x−1=0⇒x=1
x −1
1
= 1+
x −1 x=0⇒x=0
1−
x
=1+x 1 11 1 10 2
1
7. 11 11 11 10 22 20 bulunur.
ifadesini tanımsız yapan iki değer vardır. 1 44 1 43 11 43 43
2
Toplamı 0 + 1 = 1 dir. 22 22 22
(Cevap B) (Cevap B)

RASYONEL SAYILAR TEST • 7
1 1 1 1 3 1 11. 1 1 1 1 1 1 1 1
8. 5 : 5     = −
3 3 4 3 1 4 6 12 20 30 42 6 2 3
1 1 17 1 1 1
5 1 4 bulunur. = −
4 4 4 12 3 4
(Cevap C) 1 1 1
= −
20 4 5
1 1 1
= −
30 5 6
1 1 1
= −
42 6 7
1 1 7−2 5
= − = = bulunur.
2 7 14 14
(Cevap B)
12.
A
3 2 17 3 2 17
K + + + +
9. a < b < c ⇒ b = a + 2 ve c = a + 4 olur. A
7 9 15 = 7 9 15
17 7 2 3 7 2
D − + 2+ − +
1 2 1 2 1 2 9 E 7 9 15 7 9 15

a b c 7 M 3 2 17
İ
+ +
a2b2c2 9 = 7 9 15
a b c 7 3 7 2
D + 1− + 1 +
b c c2 9 7 9 15
, (c 2 a 4 2 a 6 ) E
a b c 7 N
3 2 17
+ +
a 6 9 , (İçler dışlar çarpımı yapılırsa)
İ = 7 9 15 = 1 bulunur.
Z 3 2 17
a 7 + +
İ 7 9 15
7a + 42 = 9a
a = 21 Y (Cevap C)
A
b = a + 2 = 21 + 2 = 23 ise b nin rakamları toplamı Y
I
2 + 3 = 5 olur. N
C
13. 2 4 3 1
(Cevap D) 1 3 1 3 6 4 9 1
I (3) (3)
L 3 3
I 2 2 2 6

K 3 1 3
(3)
2 8 4 1

3 3 16 3 4

4 9 4 3

3 3 1
(Cevap A)
2
10. 0, 02 14.
100
2 0, 04 0, 02
2 22 4 = +
(0, 02)2 0, 2 0, 4
100 10000 10000
4 2 1 1 5
25 4 10 0 1 1 = + = + = = 0, 25
102 20 40 5 20 20
10000 100 0 0 100 102 ( 4) (1)
(Cevap A) (Cevap A)
80
ÜSLÜ SAYILAR TEST • 8
1. 641 = 64 → m + n = 64 + 1 = 65 5. 2x = 25
82 = 64 → 8 + 2 = 10 8y = 5 ´ 2x = 52 eşitliğinde 5 gördüğümüz yere 8y
43 = 64 → 4 + 3 = 7 yazabiliriz.
26 = 64 → 2 + 6 = 8 2x = (8y)2
olduğundan 16 değerini alamaz. 2x = 26y
x = 6y
(Cevap B)
5 x + 2y 30 y + 2y 32y
= = = 2 bulunur.
3 x − 2y 18 y − 2y 16 y
(Cevap A)
2. (–3) ⋅ (–8) – 20 = 24 – 20 = 4
A
(Cevap D)
K
A
D
E
M
İ
3.
D
1 1 6.
2 1 E
3 x 2 x 1 1 2
2 3 2 N
271 1 9 x 27 İ
27 Z = 211 ⋅ (2–9 + 2 –10 – 2–11)
İ
= 22 + 21 – 20
1 2 1 3 2 1
Y
9 27 x 27 27 x = 4 + 2 – 1= 5
(3) (1) A
Y
1 1 (Cevap C)
x 27 bulunur. I
27 x N
C
(Cevap D) I
L
I
K
4.
1
4n ⋅ + 4n ⋅ 4
22n−1 + 4n+1 2
=
4n−1 + 22n+1 4n ⋅ 1 + 4n ⋅ 2
4
1 
4n ⋅  + 4
2 
=
 1 
4n ⋅  + 2
4  7. 32x–1 = 64y+2
1 9 (25)x–1 = (26)y+2 ⇒ 5 . (x – 1) = 6 . (y + 2)
+4
= 2 = 2 = 9⋅4
1 9 2 9 x–1=6 y+2=5
+2
4 4 x = 7 y=3
= 2 bulunur. x + y nin en küçük değeri 7 + 3 = 10 bulunur.
(Cevap E) (Cevap D)

8. 11.
(−2)3 − (−3)2 + (−1)−5 −8 − 9 − 1
=
2−1 + 4−1 1 1 22 23 24 25 26 22 (1 2 22 23 24 )
+
2 4 124 124
−18 4 22 (1 2 4 8 16) 4 31
= = −18 ⋅ 1 bulunur.
3 3
4 31 4 31
4
(Cevap A)
= −24 bulunur.
(Cevap C)
12.
a b 1
A 2
K
b a 2
A
4 4
D b 1
E ( 21)4 24 bulunur.
a 2
M
İ
(Cevap D)
D
9. 2x–1 = 7 ⇒ 2 < x – 1 < 3 ⇒ 3 < x < 4 (22 < 7< 23) E
3y+1 = 26 ⇒ 2 < y + 1 < 3 ⇒ 1 < y < 2 (32 < 26 < 33) N
İ
5z–2 = 120 ⇒ 2 < z – 2 < 3 ⇒ 4 < z < 5 (52 < 120 < Z
53) İ
y < x < z bulunur.

Y 13.
105 104 108 : 102 105 4 108 2
(Cevap A) A : :
Y 107 : 105 105 102 107 5 105 2
I
N 101 106
C :
I
102 103
L 10( 1 2) : 106 ( 3 )
I
K
103 : 109
103 9 1012 bullunur.
(Cevap A)
10. 14.
3 2
5 3
n n 3n n 3 5
315 215 (3 2)15 615
4
5
36 5
5
36
3 3 3 3
(3) (1)

7
367 62 614
4n −6 5 −6 −1
=3 ⇒ 4n = 3 ⋅ 3 , 4n = 3
35 275 323 615
14 615 14 61 6
1 1 367 6
4n n bulunur.
3 12
(Cevap C) (Cevap C)
82
1. = 6-7 . (29 . 38 + 28 . 37) 5. (5 – 2x)2m = 152m (2m çift olduğundan)

= 6-7 . (2 . 28 . 38 + 2 . 27 . 37) 5 2 x 15 ya da 5 2 x 15
-7 8 7
=6 . (2 . 6 + 2 . 6 ) 2 x 10 2 x 20
8 -7 -7 7
=2.6 .6 +2.6 .6 x 5 x 10
=2.6+2.1
x gerçel sayılarının çarpımı –5 . 10 = –50 bulunur.
= 12 + 2
(Cevap B)
= 14
(Cevap A)
a
2. a = 2x+3 = 2x . 23 = 8 . 2x ⇒ 2x =
8
b
b = 3x+2 = 3x . 32 = 9 . 3x ⇒ 3x =
9
c A
c = 5x+1 = 5x . 51 = 5 . 5x ⇒ 5x = K
5 A
30x+1 = 30x . 30 = (2 . 3 . 5)x . 30 D
= 2x . 3x . 5x . 30 E
1
M
6
a b c İ
= ⋅ ⋅ ⋅ 30
8 9 5 D 2+2
4 3 1
E
6. 2x = 8x
a.b.c x2+2
= N 2 = 23x
12 İ
Z
x2 + 2 = 3x
0 0
(Cevap A) İ
x2 - 3x + 2 = ( x − 2) . ( x − 1) = 0
Y x=2 x=1
A
Y
x gerçel sayıları toplamı 2 + 1 = 3’tür.
3. 4x-1 . 9x-2 = 25 I
N
(Cevap B)
4x 9x
⋅ = 25 C
4 81 I
x x L
4 . 9 = 25 . 4 . 81 I
22x . 32x = 81 . 100 K
62x  8100
6x = 90 bulunur.
(Cevap E)
4. 9n = 7 ⇒ (32)n = 7⇒ 32n = 7
32n 7
32n+1 = 32n . 3 = 32n+1 = 32n . 3 4
old. için 1 4
7. 21 24 16 bulunur.
7 . 3 = 21 bulunur. 2
(Cevap E) (Cevap E)

8. 11. 2a+2 sayısı 2a sayısının x katı olsun. x sayısını bula-

1
x 210 lım.
210
2a 2 2a 22
2a+2 = 2a . x ⇒ x = 4 katıdır.
1 1 2a 2a
y 211 (Cevap B)
2 11 1
211
1 1
z 212
212 1
212
1
212 > 211 > ⇒z>y>x
210
(Cevap D)
1
A 12. a0,5 = 3 ⇒ a 2 3 a 3
K
A ⇒ (ña)2= 32 ⇒ a = 9 bulunur.
D
E (Cevap C)
M
İ
D
E
N
İ
Z
9. (–3)2 – 2 . (–1)5 = 9 – 2 . (–1) = 9 + 2 = 11 İ
Y
(Cevap E)
A
Y
I 13. 125x = 5
N
C 53x 5
I 1
L 3x 1 x
3
I
K
(Cevap A)
x
14. 1
4 4 4 x 1 … (¬)
x 1
10. 3 3 3
4 4 24 4
2 8a
8a 2 9 x 3 y 1 91 3 y 1 (30 = 1 old.)
⇒ 43 = (23)a ⇒ (22)3 = 23a 32 3 y 30 3 y 2 30
y 2 0 y 2 bulunur.
⇒ 26 = 23a ⇒ 3a = 6 ⇒ a = 2
(Cevap B) (Cevap B)
84
KÖKLÜ SAYILAR TEST • 10
1. 10 . ( 5 − 1) 10 . ( 5 − 1) 5.
1 2 3
- +
6
=
3 2 3
- +
6
= 3 3 3 2
5− 5 5 . ( 5 − 1) 3 2
3 3 - 3+3 3 2 3
=- + = = bulunur.
10 10 5 3 1 3 3
= = = 2 5 bulunur. (3)
5 5
( 5) (Cevap A)
(Cevap B)
2. 0, 25  0, 5
0, 09 = 0, 3
0,16 = 0, 4 A
K
0, 25 − 0, 09 0, 5 − 0, 3
= A
0, 25 − 0, 09 0,16 D
E
0, 2 1 M
  bulunur. İ
0, 4 2
(Cevap B) D 1 1
6. 2+ = 2+
E 1 2 +1
2+
N 2 2
İ
Z 2 3 2+ 2 4 2
= 2+ = = bulunur.
İ 3 3 3
2− 3 5− 7
3. = A ve = x olsun. Y
(Cevap A)
5+ 7 2+ 3 A
Y
2− 3 I
A 5+
= 7 ⇒ A = (2 − 3 ) ⋅ (2 + 3 ) N
C
x 5− 7 x (5 + 7 ) (5 − 7 )
I
2+ 3 L
A 1 I
= K
x 25 − 7
A 1
= ⇒ x = 18 8 A bulunur.
x 18
(Cevap E)
7. 6 + 2 5 = 5 + 1 ve 6 − 2 5 = 5 −1
4. 3
0, 408 − 0, 06 + 0, 01 = 3 0, 408 − 0, 06 + 0,1
6+2 5 5 +1 5 +1 5 +1
= 3 0, 408 − 0, 4 − = −
5 −1 6−2 5 5 −1 5 −1
= 3 0, 008
= 0, 2 bulunur. 5 + 1− 5 − 1 0
= = =0
5 −1 5 −1
(Cevap B (Cevap D)

KÖKLÜ SAYILAR TEST • 10
1 1 1 1 12. Kök dereceleri çift ve köklerin toplamı sıfıra eşit ol-

8. = + + + duğundan, kök içleri ayrı ayrı sıfıra eşit olmalıdır.
5 +2 2+ 3 3+ 2 2 +1
( 5 −2) (2 − 3 ) ( 3 − 2) ( 2 −1)
3a 5 0 3a 5
5 −2 2− 3 3− 2 2 −1 5
= + + + a
5−4 4−3 3−2 2 −1 3
= 5 − 2 + 2 − 3 + 3 − 2 + 2 −1 b 2 0 b 2
= 5 − 1 bulunur. 5 1
ab 2 bulunur.
3 3
(Cevap C)
(Cevap B)
9. 3x–1 = 10
3x A
= 10
3 K
A
3x = 30 D
1 1
E
(3 x )x = 30 x M
x İ
3= 30 bulunur.
13. 3
−27 =
3
( −3) 3 = −3
D
(Cevap D) E 4
N
4
16 = 24 = 2
İ
7
Z
7
128 = 27 = 2
İ
3 4 7
−27 − 16 + 128
Y
A
⇒ −3 − 2 + 2 = −3
Y
10. A sayısının reel sayı olması için x  5 ve 5x (Cevap A)
I
ifadelerinin reel olması gerekir, bu da ancak x = 5 için N
C
mümkündür.
I
L
5−5 + 5 + 4
A= I
5 − 5 + 5 + 76 K
9 3 1
A   bulunur.
81 9 3
(Cevap D)
14. 4
( 1)4 1 1
( 5) 2 5 5
11. Derece çift olduğundan kök içi sıfırdan büyük veya
sıfıra eşit olmalıdır. 6
26 2
8s 96 0 8s 96
4
24 2
s 12
1 5 2
Buna göre s’nin alabileceği en küçük değer 12 dir. 2 bulunur.
2
(Cevap C) (Cevap C)
86
ÇARPANLARA AYIRMA TEST • 11
1. x4 . y – x . y4 = 24 1
5. x 5 her iki tarafın karesini alalım.
x . y (x3 – y3) = 24 x.y=3 x-y=1 x
3 . (x3 – y3) = 24 ⇒ x3 – y3 = 8 1 1 1
x2 2 x 25 x 2 2 25 2
2
x + xy + y = 8 2 2 2
(x – y) . (x + xy + y ) = 8 x2 x x
2
x +3+y =8 2 1
x2 23 eşitliğinde her iki tarafın karesini alırsak;
x2
x2 + y2 = 5
1 1 1
(x + y)2 – 2xy = 5 x4 4
2 x2 232 x 4 529 2
x x 2 x4
2
(x + y) – 6 = 5
1
(x + y)2 = 11 x4 527 bulunur.
x4
x+y= 11 bulunur. (Cevap B)
(Cevap E)
A
K
   
2.  x + 2 − 1 ⋅  x + 2 + 1 = 5 A
 x 
 
 x  D
E
 2
 x + 2  − 12 = 5
M
 x 
İ
 2
 x + 2  = 6 D
 x  E
6. A2 – B2 = (A – B)(A + B) olduğundan
N
2 2 4
x + 2⋅ x ⋅ + 2 = 6 İ
A2 – B2 = [(a + b)2 + c2 – (a + b)2 + c2] ⋅ [(a + b)2 +
x x Z
İ c2 + (a + b)2 – c2]
4
x2 + = 2 bulunur.
x2 Y
=[2c2] ⋅[2 ⋅ (a + b)2] = 4c2 ⋅(a + b)2
(Cevap A) A
A 2 B2 4c 2 (a b)2 2c(a b) elde edilir.
Y
I
(Cevap C)
N
C
I
2 2
x + 4x - 5 x - 25 L
3. |
x3 - 1 2x2 + 2x + 2 I
K
2
(x - 1) : (x + 5) 2 : (x + x + 1) 2
= : = bulunur.
2 (x - 5)(x + 5) x-5
(x - 1) : ( x + x + 1)
(Cevap A)
2 2
4. 192 − 172 = 2 . p x3 y xy3 x3 x 2 y xy ( x y ) x 2 ( x y )
7. : :
(19 − 17) . (19 + 17) = 2 . p x 2 y xy 2 x2 xy ( x y ) x2
2 . 36 = 2 . p
(x y) (x y) 1
p = 36 p  36 = 6 bulunur. 1 bulunur.
(x y) ( x y)
(Cevap D) (Cevap E)

11. a2 – 2ab + b2 = (a – b)2 = (10001 – 1)2

a2 a a2 1
8.
a 1 a2 a (10000)2
=
a (a 1) (a 1) (a 1) (104)2
=
a 1 bulunur.
a 1 a (a 1) 108
=
sayısı 9 basamaklıdır.
(Cevap B)
(Cevap D)
a2 4a 4 a2 3a 2 (a 2) 2 (a 2) (a 1)
12. : :
a2 a 1 a2 a 1
A
K ( a 2) ( a 2)
:
A 1 1
D
a2 1
E 1
M 1 a2
9. x+ x −3=0⇒x=3− x İ
2 (Cevap A)
= (3 − x ) − 7 . (3 − x ) + 8 D
E
= 9 − 6 x + x − 21 + 7 x + 8 N
İ
x+x = −4 + 3 = −1 dir.
= −4 +
Z
3
İ
(Cevap E) Y
A
Y
I 20102 20092 ( 2010 2009)( 2010 2009)
13.
N
20112 20082 ( 2011 2008)( 2011 2008)
C
I
1 4019 1
L bulunur.
I 3 4019 3
K
(Cevap A)
x 2 + xy x 2 − y 2
10. ⋅ = −3
x − y x3 + x 2 y
x (x + y) (x − y) . (x + y)
⇒ ⋅ = −3
x−y x 2 . (x + y) 14. x2 – 4 = (x – 2) . (x + 2)
x+y x2 – 5x + 6 = (x – 2) . (x – 3)
⇒ = −3
x x2 – 7x + 10 = (x – 2) . (x – 5)
⇒ x + y = –3x x3 – 8 = x3 – 23 = (x – 2) . (x2 + 2x + 4)
⇒ −4x = y x3 + 8 = x3 + 23 = (x + 2) . (x2 – 2x + 4)
y
⇒ = −4 tür. O hâlde (x – 2), x3 + 8 in bir çarpanı değildir.
x
(Cevap A) (Cevap E)
88
1. (AB)2 - (BA)2 = 495 (0, 09)5 − (0, 3)11

4. =
(AB - BA) . (AB + BA) = 495 (0, 027)3
(9A - 9B) . (11A + 11B) = 495 5
((0,3)2 ) − (0,3)11 (0,3)10 − (0,3)11
= =
9 . (A - B) . 11 . (A + B) = 495 3
(0, 3)9
5
((0,3)3 )
99 (A - B) . (A + B) = 495
(0, 3)10 (0, 3)11
(
A B) . (
− A B) = 5
+ = 9
−
0, 3)
(0 (0, 3)9
1 5
A +B = 5 = 0,3 - (0,3)2
A −B = 1
+ = 0,3 - 0,09
2A = 6 A=3 B=2 = 0,21
(Cevap C)
(Cevap A)
A
K
A
D
E
2. x3 - 5 = 0 ⇒ x3 = 5 M
İ
x3 + 1 2
5. =
6
x −2. x +3 3
D
( x 2 − 1)( x 2 − x + 1) 3
=
x3 + 1 E
2 N ( x + 1) .( x 2 − x + 1) 2
(x3 ) − 2 . x3 + 3 İ
=
= ( x − 1) . ( x + 1) . ( x 2 − x + 1) 3
x3 + 1 Z
İ 1 2
52 − 2 . 5 + 3 =
= x −1 3
5 +1 Y
25 − 10 + 3 A 3 = 2x - 2 ⇒ 2x = 5
= Y
6 5
I ⇒ x = bulunur.
18 2
= =3 N
6 C (Cevap B)
I
(Cevap A) L
I
K
a2 a 2

a2 a 2 (a 2) (a 1)
6.
a2 t
x 2 + 2x − 3 x 2 + 2x + 1 3 (a 2) (a 1)
3. ⋅ = ( t 4 olursa)
x2 − 1 x+3 2 a2 t
( x + 3) .( x − 1) ( x + 1).( x + 1) 3 (a 2) (a 1)
⋅ =
( x − 1).( x + 1) ( x + 3) 2 a2 4
(a 2) (a 1)
⇒ 2x + 2 = 3 (ifade sadeleşebilir.)
1 (a 2) (a 2)
⇒ 2x = 1 ⇒ x =
2
(Cevap E) (Cevap D)

a2 a a2 1 1 11. 1662 1602 978 k

7.
a 1 a2 a a 1 (166 160)(166 160) 978 k
a (a 1) (a 1) (a 1) 6 326 978 k
1
1 bulunur. 2 3 326 978 k
a 1 a (a 1) a 1
2 978 978 k
(Cevap E) k2
(Cevap A)
x 2 10 xy 25 y 2 x 2 10 xy 25 y 2 12.
8. 1 1 − 1  ⋅ 1 + 1 
xy
A 1−    
K a2 =  a   a  = a − 1 dır.
20 xy A 1  1 a
1+
= = 20 D a 1 + a 
xy  
E
M
(Cevap E) İ (Cevap E)
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
x 2 3 xy x (3 y x ) x
C 13.
I 3 y 2 xy y (3 y x ) y
x 2 y 2 x y ( x y ) ( x y ) xy xy L
9. :
xy 2 xy xy 2 xy y I (Cevap C)
y K
(Cevap D)
14. x2 + y2 = 34 … (¬)
x + y = 8 Her iki tarafın karesi alınırsa
(x + y)2 = 82
10. a2 – b2 = (a – b) . (a + b) x2 + y2 + 2xy = 64 , (¬) yerine konursa;
34 + 2xy = 64
( 510 510 510 510 ) (510 510 510 510 )
2xy = 30
2 510 2 510 4 510 10 4 5 0
 4 olur.
1
x . y = 15 bulunur.
(Cevap A) (Cevap E)
90
ORAN VE ORANTI TEST • 13
1. A = 2B = 3C = 6 OKEK(1, 2, 3) = 6 olduğundan 5. Prizmanın ayrıtları x, y, z; 3, 5 ve 8 ile orantılı ise

A = 6k, B = 3k, C = 2k oranında kullanılırsa x = 3k, y = 5k ve z = 8k dir.
A + B + C = 110 Prizmanın hacmi x . y . z = 960 ise
6k + 3k + 2k = 11k = 110 → k = 10 olduğundan 3k . 5k . 8k = 960
B maddesinden 3 ⋅ 10 = 30 gram kullanılmalıdır. 120k3 = 960
(Cevap A) k3 = 8
k = 2 bulunur.
x = 3k = 3 . 2 = 6m
y = 5k = 5 . 2 = 10m
z = 8k = 8 . 2 = 16m
Prizmanın alanı
2(xy + yz + xz) = 2 . (60 + 160 + 96)
2. 100 gram altın bileziğin 80 gramı saf altın ise = 632 m2 bulunur.
80 gram altın bileziğin x gram saf altın A
(Cevap D)
K
D. O 100 ⋅ x = 80 ⋅ 80
A
x = 64 gram saf altındır. D
E
(Cevap C) M
İ
D
E
N
İ 6. x = 2 y = 5 alabiliriz.
Z
İ 3 2 4 5 6 20 26
bulunur.
525 10 5 5
Y
A
(Cevap C)
5 işçi bir işi → 24 günde bitirirse Y
3. I
12 işçi bir işi → x günde bitirir N
C
2 1 I
T.O 5 ⋅ 24 = 12 ⋅x ⇒ x = 5 ⋅ 2 L
x = 10 günde bitirir. I
K
(Cevap A)
xz
7. k (x ile y doğru z ters orantılı ise)
y
a b a 5k
4. k x = 12 ve y = 15 iken z = 20 ise
5 7 b 7k
a b 12k 4 4
12 20
12k = 72 ⇒ k = 6, O hâlde; k ⇒ k = 16
15
a = 5k = 5 . 6 = 30
x = 14 ve z = 16 iken y = ?
b = 7k = 7 . 6 = 42
ise 3a – 2b = 3 . 30 – 2 . 42 = 90 – 84 = 6 bulunur. 14 16
16 y 14 bulunur.
y
(Cevap B) (Cevap C)

ORAN VE ORANTI TEST • 13
Yaşların toplamı a k
8. Ortalama = 12. k a
Kişi sayısı 1 4

4
( x 6) ( y 6) 12 x y b k 21k
k b 2k 2k 3k
2 2 2 4 4
12 x y xy c
k c 3k
6
2 2 2 3

(Cevap C)
a+b+c
= 105 ⇒ a b c 315
3

k
2k 3k
4
1
15
21 k
9. 8 işçi → 24 saatte bitirirse 315 k 60
4
6 işçi → x saatte bitirir.
_______________________ A En büyük sayı = 3k = 3 . 60 = 180
K
4
8 24 6 x
A (Cevap C)
T.O D
6 6 E
x 32 saatte bitirir. M
İ
(Cevap D)
D
E
N
İ
Z
1. yapılan iş 2. yapılan iş
İ 13. =
1. veriler 2. veriler
Y
15 x
A x 15 27 405
10. x 18 144 Y 1 6 8 6 12 . 18
I 2 3 9
144 N
x
18 C ton demir taşır.
I
x8 L (Cevap B)
I
18 8 26
13 bulunur K
2 2
(Cevap C)
11. x y z
k 14. Bu öğrencilerin 3 yıl önceki yaş ortalamaları 15 ise
2 3 4
şimdiki yaş ortalamaları 18 dir.
x 2k x + y + z = 63 ⇒ 9k = 63 ⇒ k = 7
Gruptaki öğrenci sayısı = x olsun.
y 3k x = 2k ⇒ x = 2 . 7 = 14 bulunur. 8
1
z 4k 144
18 x 8
x y z 9k x
(Cevap A) (Cevap B)
92
BASİT EŞİTSİZLİK TEST • 14
15 4. −3 < x < 5 → −2, −1, 0, 1, 2, 3, 4

1. 2 6 ise x – 3 > 0 dır.
x3 −4 < y < 3 → −3, −2, −1, 0, 1, 2
15 x − 3y nin en büyük değeri,
O hâlde, 6 15 6 x 18 33 6 x
x3
4 – 3 ⋅ (–3) = 4 + 9 = 13 bulunur.
33 11
x x ... ()
(Cevap B)
6 2
15 21
2 2x 6 15 2x 21 x ...()
x3 2
11 21
≤x≤ ⇒ x = 6, 7, 8, 9, 10 olabilir.
2 2
Bu değerler 5 tanedir.
(Cevap B)
5. 5x + 2y nin en büyük tam sayı değeri için x = 3 ve
y = 3 alınır.
5 . 3 + 2 . 3 = 15 + 6 = 21 en büyük değeri olur, en
A küçük değeri için x = −5 ve y = −2 alınır ancak sonu-
K
A
ca +1 eklenir.
D 5 . (−5) + 2(−2) = −25 −4 = −29
E
x 1 3x 5 9x 9 3x 5 M (y = −2 alınamayacağı için +1 eklenir.)

2. 3 3 İ
3 27 27 27 −29 + 1 = −28 olur, toplamı 21 − 28 = −7 bulunur.
(9) (1)
D
9x 9 3x 5 6x 4 (Cevap B)
3 3 E
27 27 N
İ
⇒ 6x – 4 ≤ 81 ⇒ 6x ≤ 85 Z
85 İ
⇒x≤ ≅ 14,16
6
Y
x = 0, 1, 2, …, 14 ise x in alabileceği doğal sayıların A
toplamı; 7 Y
14 ⋅ 15 I
0 + 1 + 2 + 3 + … + 14 = = 7 . 15 = 105 bu- x x 5 7 x 2x 70
N 6.
2 2 7 1 14 14
lunur. C
(7) ( 2) (14 )
I
(Cevap D) L 5 x 70
I x 14
K
ÇK = (−∞, 14) olur.
(Cevap D)
3. x = {−3, −2, −1, 0, 1, 2, 3, 4}

y 2 ile
−1 < y < 8 7. x 0, 5 x y x 2y
0, 5 çarp
x . y nin en büyük değeri = 4 . 8 − 1 = 31 dir. 2 ile x 2y
8 y 12 16 2y 24
16 x 24
çarp old.
x . y nin en küçük değeri = −3 . 8 + 1 = −24 + 1= −23
31 – 23 = 8 bulunur. x = 20 olabilir.
(Cevap A) (Cevap D)

BASİT EŞİTSİZLİK TEST • 14
( ) 11.
1 1 1 x - 3 < 2x + 1 < x + 11
8. x<y<0<z < < bulunur.
y x z
(∗): payları eşit negatif rasyonel sayılarda paydası x − 3 < 2x + 1 ve 2x + 1 < x + 11
büyük olan daha büyüktür.
−3 − 1 < 2x − x 2x − x < 11 − 1
(Cevap B) −4 < x x < 10
−4 < x < 10 ⇒ ÇK = (−4, 10)
(Cevap A)
12. x2 − 16 = 5x − 20
(x − 4) . (x + 4) = 5 . (x − 4)
(x – 4) . (x + 4) – 5(x – 4) = 0
A
K (x – 4) . (x + 4 – 5) = 0
A
D (x – 4) . (x – 1) = 0
E
x–4=0 x–1=0
M
9. İ x=4 x=1
a2 < a ⇒ 0 < a < 1
−5 < b < 4 D ÇK = {1, 4}
E
−5 < a . b < 4 (Eşitsizliği 3 ile genişletelim.) N (Cevap B)
−15 < 3ab < 12 İ
Z
3ab nin en küçük tam sayı değeri −14 tür. İ
(Cevap D) Y 13. a2 < a ⇒ 0 < a < 1

A
Y |b| < b2 ⇒ b ∈ R – [–1, 1]
I
a . b > 0 ise 1 < b
N
C x=a–b<0
I
L y = b2 – ab = b(b – a)
I
z = ab – a2 = a(b – a) > 0
K
y b(b − a) b
= =
z a(b − a) a
x<z<y
(Cevap D)
10. x2 + 4x + 1 = x2 + 4x + 4 − 3 = (x + 2)2 − 3 ifadesi en
küçük değerini
x = −2 ve en büyük değerini x = 5 te alır.

En küçük değeri (−2)2 + 4 (−2) + 1 = –3 tür. 14. x < 0 … ()
En büyük tam sayı değeri 12xy − 156x < 0
2 12 xy < 156 x, Her iki taraf 12x e bölünürse
5 + 4 . 5 + 1 = 25 + 21 = 46 bulunur ve x = 5 alına-
1 13
mayacağı için sonuç 46 − 1 = 45 bulunur. y > 13, Eşitsizlik yön değiştirdi. (Negatif bir ifadeye
En büyük ve en küçük tam sayı değerleri toplamı bölünürse eşitsizlik yön değiştirir.)
45 + (−3) = 42 bulunur. y nin en küçük tam sayı değeri 14 tür.
(Cevap E) (Cevap C)
94
MUTLAK DEĞER TEST • 15
1. –5 < x < 3 için 5. x<0<y

x + 5 > 0 olacağından |x + 5| = x + 5 x – y < 0 ⇒ |x – y| = –(x – y) = y – x
x – 3 < 0 olacağından |x – 3| = 3 – x x < 0 ⇒ |x| = –x
x + 7 > 0 olacağından |x + 7| = x + 7 y > 0 ⇒ |y| = y
x – 5 < 0 olacağından |x – 5| = 5 – x |x – y| + |x| + |y| = y – x – x + y
O hâlde, 2y – 2x = 2(y – x) bulunur.
K = |x + 5| + |x – 3| = x 5 3 x 8 (Cevap C)
L = |x + 7| + |x – 5| = x 7 5 x 12
2
K 8 2
= = bulunur.
L 12 3
3
(Cevap B)
150
2. 4x – 8 = |7 – x| = |x – 7| A 6. A= ifadesi en büyük değerini
x +3 + x−2
4x – 8 = |x – 7| K
A −3 ≤ x ≤ 2 aralığında alır.
4x – 8 ≥ 0 ⇒ x ≥ 2 olmalıdır.
D
4x − 8 = x − 7 veya 4x − 8 = −(x − 7) x = −3 için
E
A= 150 150
4x − x = 8 − 7 M = = 30 bulunur.
İ −3 + 3 + −3 − 2 5
1 (Cevap E)
3x = 1 ⇒ x 2 sağlamaz.
3 D
4x − 8 = −x + 7 ⇒ 4x + x = 8 + 7 E
N
5x = 15 İ
x = 3 > 2 sağlar. Z
Sadece 3 sağladığından cevap 3 tür. İ
(Cevap C) Y
A
Y
I 7. |2x – 2| . |x2 + x + 1| = 10
N 2|x – 1| . |x2 + x + 1| = 10
3. x<0 C
2.|(x – 1).(x2 + x + 1)| = 10
I
|y – x| = x – y ise y – x < 0 ⇒ y < x < 0 L
|x3 – 1| = 5
I
|x| = –x x3 – 1 = 5 x3 – 1 = –5
K
x3 = 6 x3 = –4
|–y| = |y| = –y
|x + y| = –x –y (Cevap A )
|x| + |–y| + |x + y| = –x –y –x –y
–2x –2y = –2(x + y) bulunur.
(Cevap D)
8. |x − 4 |+ |x + 3| ifadesi en küçük değerini x − 4 = 0

4. a b a b ise a b 0 ⇒ x = 4 ve x + 3 = 0 ⇒ x = −3 arasındaki değerleri

( , ) alır.
( , ) −3 ≤ x ≤ 4 → −3 − 2 − 1 + 0 + 1 + 2 + 3 + 4
a ile b zıt işaretlidir. Doğru cevap Yalnız II’dir. toplamı 4 bulunur.
(Cevap B) (Cevap D)

MUTLAK DEĞER TEST • 15
9. |x| – |x – 4| = 8 11. |3x – 15| + |x – 5| ≤ 16

x=0, x−4=0⇒x=4 3|x – 5| + |x – 5| ≤ 16
-∞ 0 4 +∞ 4|x – 5| ≤ 16
I. II. III.
|x – 5| ≤ 4
x - + +
5 ile
–4 ≤ x – 5 ≤ 4 –4 + 5 ≤ x – 5 + 5 ≤ 4 + 5
topla
x-4 - - +
1 ≤ x ≤ 9 ⇒ x = 11
, 244
, 3,4
4,2
5, 444
6, 7, 83
, 9 olabilir.
9 tan e
I. aralıkta:
x x (Cevap E)
x 4 ( x 4) 12. ⇒ ||2x – 6| –2| = 2
x x 4 x ( ( x 4)) 8
2x 6 2 2 ya da 2x 6 2 2
x x 4 8
2x 6 4 ya da 2x 6 0
−4 = 8 eşitlik sağlanmaz.
( 2x 6) 4 ya da ( 2x 6) 4
ÇK = ∅
2x 2 2x 10
II. aralıkta: A
K
x x x 1 ve x5
A
x 4 ( x 4) D 2x 6 0
E
x x 4 x ( ( x 4)) 8
M 2x 6
x+x−4=8 İ
x3
2x = 12 D
x=6 E
x’in alabileceği tam sayı değerleri toplamı
N 1 + 3 + 5 = 9 bulunur.
x ∈ [0, 4] olduğundan ÇK = ∅ dir.
İ
III. aralıkta: Z (Cevap D)
x x İ
x 4 ( x 4) 13. |x + 2| ≤ 3 |y − 2| ≤ 4
Y
x x 4 x ( x 4) 8 A
-3 ≤ x + 2 ≤ 3 -4 ≤ y - 2 ≤ 4
Y
-5 ≤ x ≤1 -2 ≤ y ≤ 6
x x 4 8 I
N −5 ≤ x ≤ 1
4 = 8 eşitlik sağlanmaz. C −1 −2 ≤ y ≤ 6
ÇK = ∅ I
Bu denklemi sağlayan bir reel sayı yoktur. Dolayısıy-

L −5 ≤ x ≤ 1
I
la K
−6 ≤ −y ≤ 2
+
ÇK = ∅ dir. − 11 ≤ x − y ≤ 3
(Cevap E)
x − y en fazla 3 olur.
(Cevap A)
10. |x – 6| – 4 = 2 veya |x – 6| – 4 = –2 olmalıdır.
14. |x − 1| < 2 ise
x 6 6 x 6 6 x 12
-2 < x - 1 < 2
veya x – 6 = –6 −1 < x < 3 tür.

x=0
+
−
|x – 6| – 4 = –2 ⇒ |x – 6| = 2 x + 2 + x −3
3− x + x

Bunun için ya x − 6 = 2 ya da x − 6 = −2 olmalıdır. +
x = 8, x = 4 elde edilir. x + 2− x +3 5
= =
3− x + x 3
12 + 0 + 8 + 4 = 24
(Cevap E) (Cevap A)
96
DENKLEM ÇÖZME TEST • 16
1. 4.
x 2 4 2x

2x + 3y = 30 → 2x + 3y = 30 2 x 1 x 1
3/ 5x – y = 7 + 15x – 3y = 21
17x = 51 ⇒ x = 3 x 4 2x 2

5x − y = 7 de x yerine 3 yazalım. 2 x 1
5⋅3–y=7 x 2 2x

2 x 1
15 − 7 = y
x 2 ( x 1)
8 = y olur.
2 ( x 1)
İstenen x ⋅y = 3 ⋅ 8 = 24 bulunur.
x 4
(Cevap C)
(Cevap A)
5.
xy L y-x
A xy = K
K 1 1
K
A x y
D (y) (x)
2. (x4 – 1)4 = 2252 E y-x
M = xy y - x =- L
(x4 – 1)4 = (152)2 İ
K
-L
(x4 – 1)4 = 154 xy =
D K
x4 − 1 = 15 E
4 N (Cevap E)
x = 16 İ
x = 2 yada x = −2 dir. Z
İ
(Cevap A)
Y
A
Y
I
3. x 2y 4 N
6. 3 1 3 1
C
2 / 3x y 2 0
+ I x2 3 x2 3
L
x 2y 4 I x – 2 = 9 ⇒ x = 11 bulunur.
K
6 x 2y 4 (Cevap C)
+
8
7x 8 x
7
8
2y 4
7
8 7.
2y 4 x5 x6 2x 10 x 6
7 5 5
4 8 8 8
20 10 ( 2) (1)
2y y
7 7
2x 10 x 6 x4
8 5 5
8 8
x 8 4
7 x 4 40
y 10 10 5
7 ⇒ x = 44 bulunur.
(Cevap B) (Cevap E)

DENKLEM ÇÖZME TEST • 16
8. 12. (a2 + b, –1) = (2, a + 4) eşitlik olduğundan x1 = x2 ve

a b c 28a + 24b + 21c
+ + = 16 ⇒ = 16 y1 = y2dir.
6 7 8 168
( 28 ) ( 24 ) ( 21)
a2 + b = 2 ve a + 4 = –1
⇒ 28a + 24b + 21c = 16 ⋅ 168
⇒ a +4 = –1
⇒ 28a + 24b + 21c = 2688
⇒ a = –5 bulunur.
(Cevap E) ⇒ a2 + b = 2 (a’yı yerine yazalım.)
( 5)2 b 2
9.
1 1 1 25 b 2

x y 2 b 23
1 1 1 a b ( 5) ( 23)

x z 3
1 1 1 a b 28 bulunur.

+ y z 4 (Cevap D)
1 1 1 1 1 1
2
x y z 2 3 4 A
(6) ( 4) (3)
K
1 1 1 6 4 3 A
2 D
x y z 12
E
1 1 1 13 M
2
x y z 12 İ
1 1 1 13
bulunur. D
x y z 24 E
N
İ 1 1 1 ab 1 2 1
(Cevap B) 13.
Z a b 4 ab 4 ⇒ ab 4 ⇒ ab = –8
(b ) (a)
İ
10. Tablodan; (Cevap A)
a⋅b=6 Y
a ⋅ c = 14 A
Y
b ⋅ c = 21
x I
a2 ⋅ b2 ⋅ c2 = 6 ⋅ 14 ⋅ 21 N
C
⇒ (a . b . c)2 = (2 . 3 . 7)2 ⇒ a . b . c = 2 . 3 . 7 I
L
eşitliğine b . c = 21 eşitliğini yazarsak;
I
a 21 2 3 7 a 2 bulunur. K
(Cevap A)
2a b c 16
11. 2 ab 2 14. a b 2c 11
a 5 5()
b b 3a 3c 27 3(a c ) 27 a c 9
2 ab 2 1. denklemi -2 ile genişletip 2. denklem ile toplarsak

b 20 20()
a a a + b yi elde ederiz.
(*) ve (**) denklemlerini taraf tarafa bölersek; –2 . (2a + b + c) = 16 –4a – 2b – 2c = –32
⇒
a – b + 2c = 11 + a – b + 2c = 11
ab 2
b 5 1 ab 2 a 1 –3a – 3b = –21

ab 2 20 4 b ab 2 4
a 4 ⇒ –3(a + b) = –21 ⇒ a + b = 7 bulunur.
a 1
bulunur. ac 9
b 4 Buradan; olur.
ab 7
(Cevap B) (Cevap C)
98
SAYI - KESİR PROBLEMLERİ TEST • 17
1. Kova boşken x litre su alsın. 5. Başlangıçta top 25h yükseklikten bırakılsın.

x 2x x 2x
8 250 2000 25h ⋅
2
2 5 2 5 = 10h
(5)
5
( 2)
25h
5x 4x
2000
10
2
10h ⋅ = 4h
x 5
2000
10
1. vuruş 2. vuruş
x 20000 mL x 20 litre olur.
Topun aldığı yol = 25h + 2 ⋅ 10h + 4h = 98
(Cevap B) 49h = 98
h = 2 cm
Başlangıçta top 25h = 25 . 2 = 50 cm yükseklikten
bırakılmıştır.
2. Dolu şişe = 1 litre ise
(Cevap A)
1 1 A
a a
2 3 K
A
1 1
2a D
2 3 E
(3) ( 2)
M
1 1 İ 3x
2a a litre
6 12 6. Kumaşın tümü x metre olsun. İlk satılan ilk ka-
5
D
2x 2
(Cevap E) E lan sonraki satış ilk kalanın si olduğundan
N 5 7
İ 2x 2 4 x
Z şimdi kalan
5 7 35
İ
2
Y 2x 4 x 14 x 4 x 10 x 2x
38m
A 5 35 35 35 7
Y (7) 7
I 1 19
N 2 x 7 38
3. a + 7 < 2a + 1 C
I x = 7 ⋅ 19 = 133 m
7 − 1 < 2a − a L
I (Cevap D)
6 < a olmalıdır.
K
(Cevap D)
7. Çubuğun uzunluğu x cm olsa orta noktayı bulmak

için yarısını aldığımızdan orta nokta kesilen parça-
4. Otomobil sayısı x olsa geriye kalan 35 − x araç mo-
ların farkının yarısı kadar yer değiştirecektir.
tosiklet olur. 1 otomobilde 4, 1 motosiklette 2 teker
x x2
olduğundan 13 x 12x
6 13
1 6 13 1
(13 ) (6)
x ⋅ 4 +(35 – x) ⋅ 2 = 110
2 2
4x + 70 – 2x = 110 x
2 x 2 78 156 cm
2x = 40 ⇒ x = 20 otomobil var. 78
(Cevap D) (Cevap D)

SAYI - KESİR PROBLEMLERİ TEST • 17
3s 3s 11. 36 kg şeker = 4 kg çay + 20 kg şeker

8. a b2 b2a
5 5 16 kg şeker = 4 kg çay
3s 5b 10 5a 1 kg çay = 4 kg şeker
5b 10 5a
s Tüm parasıyla 36 kg şeker alırsa aynı para ile 9 kg
3
çay alınır.
5b 10 5a
Kova s a
3 (Cevap D)
3a 5b 10 5a

3
10 5b 2a
ki log ram bulunur.
3
(Cevap B)
12. Figen = x bardak çay (2 şeker)

Ahmet = x + 1 bardak çay (3 şeker)
A 2 x 3 ( x 1) 18
K
A 2x 3 x 3 18 5 x 15 x 3
D
9. E
120 kg (Cevap C)
M
İ
60 kg
60 kg = 12 tan e paket D
↓ 5 kg
E
N
2 kg lık x paket (Toplam 12 . 3 = 36 paket)
İ
4 kg lık (24 − x) paket Z
İ
2 . x + 4 . (24 − x) = 60
2x + 96 − 4x = 60 Y 13. 600 tavuğa ↔ 25 gün yetecek yiyecek
A
2x = 36 500 tavuğa ↔ x gün yetecek yiyecek
Y _________________________________
I
x = 18 bulunur. N 6 00 25 5 00 x
C
(Cevap D) 150 5 x x 30 gün
I
L
I (Cevap B)
K
14. Deponun tamamı x litre olsun.

10. 1 den 80 e kadar numaralanmış 80 topun içinde 8 e x 7x
45
bölünebilen; 4 8
80 8 7x x
45
80 10 tane top vardır. 8 4
(1) ( 2)
00
7 x 2x
45
80 topun 10 tanesi 8 ile tam bölünür. 70 tanesi tam 8
bölünemez. 8 ile tam bölünen numaraya sahip bir to- 5 x 45 8
pu çekmeyi garantilemek için bütün bölünemeyenler
x 72
ve bölünenlerden 1 tane mutlaka seçilmelidir.
x 72
70 + 1 = 71 tane top seçilmelidir. Başlangıçta depoda, = = 18 litre
4 4
(Cevap C) (Cevap B)
100
YÜZDE PROBLEMLERİ TEST • 18
1. Sude’nin bilye sayısı = 5x 10

5. Taşırken; 800 ⋅ = 80 tane
Sude bilyelerinin % 80 ini yani 100
4
80 5
5x 4 x ini Dilara’ya versin. Satarken: 800 ⋅ = 40 tane kırılmıştır.
100 100
5
Sude de 5x – 4x = x bilye kalır. Geriye; 800 – (80 + 40) = 800 – 120 = 680 tane kal-
Dilara’nın bilye sayısı Sude’nin bilyelerinin 24 katı ol- mıştır.
duğuna göre, Dilara’nın bilye sayısı 24x olur. Dilara 3 170
75 680 .3
başlangıçta 680 510
100 4
24x – 4x = 20x bilyeye sahiptir ve Sude’nin bilyeleri- 4
nin sayısı Dilara’nın bilyelerinin sayısının % a sı ol-

O hâlde kalan yumurta; 680 – 510 = 170 tanedir.
sun. Şimdi a yı bulalım.
1 (Cevap A)
20 x a 5 x a 25 bulunur.
100
5
(Cevap B)
A
K
A
D
E
1 1
M
20 a b 50
2. a b 2 a 5 b bulunur. İ
100 100 5 2 6. Havuzun tamamı x litre olsun.
5 2 (Cevap B) D 20 40
E x 200 x x
N
100 100
İ x 2x x 3x
Z
⇒ 200 x ⇒ 200
3. Fabrikada x tane işçi bu işi 10 günde bitirsin. 5 5 5 5
İ
İşin %50 daha kısa sürede bitmesi 3x x 2x 5.200
⇒ 200 ⇒ = 200 ⇒ x =
50 Y
5 5 5 2
10 10 10 5 5 günde bitmesi demektir. A
10 0 ⇒ x = 500 litre bulunur.
Y
Bunun için y işçi daha alınsın. I
(Cevap B)
N
Son durumda toplam işçi sayısı (x + y) olur.
2 1 C
O zaman x 10 ( x y ) 5 2x x y I
L
2x – x = y ⇒ x = y olur. I
K
O hâlde işçi sayısı x + x = 2x olur. Yani %100 artırıl-
malıdır.
(Cevap E)
70
7. Yolun tamamı x km olsun. İlkin yolun x ⋅ ini gitti. Ka-
100
x ⋅ 30
lan yol , şimdi de kalan yolun % 90 ınını yani;
4. Musluktan birim zamanda 4n litre su aksın. 100
Havuz 40 saatte doluyorsa havuzun hacmi, 30x 90 27 x

’ünü gider.
100 10 0 100
40.4n = 160n
Musluktan akan su miktarı %25 oranında artırılırsa, 30 x 27 x 3 x
En son kalan yol 3
25 4n 100 100 100
4n 4n = 4n + = 4n + n = 5n 3 x 3 100
100 4 x 100 km
4
160 n (Cevap B)
Havuz; = 32 saatte dolar.
5n
(Cevap B)

YÜZDE PROBLEMLERİ TEST • 18
8. % 20 ' si 32 lira ise 12. Züccaciye 100n tane bardak alsın. %80 i kırılırsa
80
% 80 ' i x lira olur. 100 n 1 00 n = 100n – 80n = 20n tane bardak
1 00
4 1 kalır. Züccaciye her bir bardağı m TL den alsın.
80 ⋅ 32 = 20 ⋅ x
Toplam maliyet: 100n.m = 100mn
x = 128 bulunur.
100 mn
Bu züccaciyeye 1 bardak = 5 m TL ye mal ol-
(Cevap D) 20 n
muştur.
O hâlde maliyetteki artma 5m – m = 4m dir. Yani

%400 (4 kat daha artmıştır.)
(Cevap D)
Erkek 1 k
9. 2. simitçi simitlerin x tanesini satsın 13. Kız = =
4 4k
40
1. simitçi 50 : = 20 a det 1
100 A
20 k
65 K Sarışın erkekler = k
3. simitçi 80 : = 52 a det A 100 5
100 5
D
57 1
(50 + 70 + 80) : = (20 + 52 + x) E 1
5 k
100 M Sarışın kızlar = 4k
100 5
114 = 72 + x İ 5
x = 42 a det 5k k k 23k
D Sarışın olmayan öğrenci =
A 1 5 5 5
70 : = 42 & A = 60 E (5)
100 N
%60’nı satmıştır. 23k
İ
5 x 5 k x 23 k 100
Z
(Cevap D) 5k 100 5
İ
25 x 23 100
1 4
Y
x 92
A
Y
I
Sarışın olmayan öğrenciler sınıftaki öğrencilerin %92
N sidir.
C
1 1 I (Cevap B)
50 20 L
10. .a = . (b + c) ⇒ 5a = 2. (b+c) bulunur.
I
100 100
2 5 K 14. x işçi, günde t saat çalışarak y işini 44 günde bitirsin.
Yeni iş a günde bitirilmek üzere,
(Cevap D) 20 100 x 20 x 80 x
İşçi sayısı = x x
100 100 100
10 100t 10t 110t
Günlük çalışma süresi= t t
100 100 100
50 100 y 50 y 150 y
Yapılacak iş = y y
100 100 100
1. iş 1. işle ilgili herşeyin çarpımı

11. % x i olsun. =
2. iş 2. işle ilgili herşeyin çarpımı
18 120 x
540 bağıntısında yerine konularak;
100 100
2
3 2 y x t 44
4
8 11
54 0 18 12 0 x 15 44 a
15 0 y 8 0 x 110 t 10 10 10
27 1 a 5
10 0 10 0 10 0
54 3 2 x
15 a a 75 gün
x 27 3 x 81 5
(Cevap E) (Cevap D)
102
YAŞ PROBLEMLERİ TEST • 19
1. t yıl sonra babanın yaşı oğlunun yaşının 3 katı olsun. 5. Tuğba Sude
56 + t = 3.(14 + t) x x + 10
⇒ 56 + t = 42 + 3t 7. x = 5. (x + 10) ⇒ 7x = 5x + 50 ⇒ 7x – 5x = 50
⇒ 3t – t = 56 –42 ⇒ 2t = 14 ⇒ 2x = 50 ⇒ x = 25
⇒ t = 7 bulunur. Sude’nin yaşı = x + 10 = 25 + 10 = 35 bulunur.
(Cevap C) (Cevap A)
2. Çocukların yaşları toplamı = 35 + 38 = 73

Anne + baba = 35 + 38 = 73
t yıl sonra
Çocukların yaşları toplamı = 73 + 5t A
K
Anne ile babanın yaşları = 73 + 2t
A
73 + 5t = 2 . (73 + 2t) D
E
73 + 5t = 146 + 4t M
İ
t = 73 bulunur.
D
(Cevap E)
E
N 6. 27 + t = (27 – t) ⋅ 2
İ
27 + t = 54 – 2t
Z
İ 3t = 27
3. Ali Emre Murat
Y t = 9 bulunur.
A E M A
E M Y (Cevap C)
I
N
E−A=M−E
C
E+E=M+A I
L
2E = M + A → Murat ile Ali’nin yaşları toplamı Em- I
re’nin yaşının iki katıdır. K
(Cevap A)
4. Emel’in şimdiki yaşı = x olsun.

5 yıl sonraki yaşı x + 5

5 yıl önceki yaşı x − 5
x + 5 = 3 . (x − 5)
x + 5 = 3x − 15
20 = 2x ⇒ x = 10
2 yıl sonraki yaşı 12, 7. Oylum 4a + 12 yaşına geldiğinde 3a + 12 yıl geçer.
12
8 yıl önceki yaşı 2 ve = 6 katıdır. Burak ® 8 + 3a + 12 = 3a + 20 yaşında olur.
2
(Cevap C) (Cevap E)

YAŞ PROBLEMLERİ TEST • 19
8. x, x + 5, x + 10, x + 15 11. Defne Emre

En küçüğü doğduğunda en büyüğü 15 yaşındadır. x y
(Cevap D) x t y t x y 2t x y
t
2 2 2
(Cevap C)
9. 3 yıl sonraki yaşları toplamı 25 ise şuan ki yaşları
12. 8 yıl sonra her birinin yaşı 8 artar.
toplamı 19’dur. A
K Buna göre, 39 + 3 . 8 = 39 + 24 = 63 olur.
Y K
x + y = 19 A
D (Cevap E)
y-x 8-y E
y
8 M
y - x = 8 - y & 2y - x = 8 İ
+ y + x = 19
D
3y = 27 E
y=9 N
İ
x = 10 Z
İ
Yusuf 9, Kağan ise 10 yaşındadır. Anne Çocuk
13.
Y 33 x
(Cevap B) 5 yıl
A 5 yıl
önce
Y önce
I 28 =4 ⋅ (x - 5)
N
28
= 4x - 20
C
I 4x = 48 ⇒ x = 12
L
I
(Cevap A)
K
14. Oğuz Baba Anne

10. 36 + 3 x 18 (İçler dışlar çarpımı yapalım)

⇒ = x x + 25 x + 22
3 1 x + 22 x + 47 x + 44
⇒ 36 + 3 x = 3.18 Oğuz bugün x yaşında olsun.
⇒ 36 + 3 x = 54 Baba 67 yaşında ise,
3 x 18 x + 47 = 67
⇒ =
3 3 x = 20 olur.
⇒ x = 6 bulunur. Oğuz’un bugünkü yaşı 20’dir.
(Cevap A) (Cevap B)
104
KAR ZARAR PROBLEMLERİ TEST • 20
1. Malın maliyeti 100 TL olsun. Taksitli satış fiyatı 150 4. Limonların alış fiyatı A kuruştur. x tane limon almış
80
TL olur. Peşin satış fiyatı 150 120 TL yani % olalım.
100
20 kâr elde edilir. (1 TL = 100 Kuruş)
(Cevap B) Alış = Satış − Kâr ; Alış = Satış + Zarar
A = 30 ⋅ x – 4000 = 20x + 2000
30x – 20x = 4000 + 2000
10x = 6000
x = 600 tane
(Cevap C)
2. Bir öğrenci bileti = x TL

Tam bilet sayısı = 2x TL
Tam bilete % 10 indirim yapılırsa indirim miktarı
10 2x A
2x . = 5. x bin kavun toplamış olsun.
100 10 K
Öğrenci biletine % 15 indirim yapılırsa indirim mikta- A x

12 Maliyet 6300
rı
D 4
E
x
x.15 M 12 Maliyet 2100
= İ
5
100 12x 12x
Başlangıç fiyatına göre değişimin 7 TL olduğu bilin- 6300 2100
D 4 5
diğine göre, E
1
2x 15 x N 28
+ =7 12x 3x
İ 3x 8400 84 00
10 100 Z 5 5
(10 ) (1)
İ
35 x x = 5 ⋅ 2800
= 7 ⇒ 35 x = 700
100 Y
x = 14000
A
x = 20
Y x = 14 bin
Tam biletin I
10 180 x 18 0 . 2 0 (Cevap E)
= 2x − 2x ⋅ = = N
indirimli fiyatı 100 100 10 0 C
I
L
= 36 TL
I
(Cevap E) K
6. 100 km’de benzin maliyeti → 6 : 8 = 48 TL

100 km’de LPG maliyeti + 1 litre benzin
→ 10 : 3 + 6 = 36 TL
3. Maliyet fiyatı= 100n olsun. 100 km’de 48 - 36 = 12 TL kâr
% 80 kârla: 100 km 12 TL
80 x 2400 TL
100n 100 n. 100n 80n 180n
100 D.O
%90 indirimle:
12x = 100 : 2400
90 200
180n 18 0 n. 180n 162n 18n satış
100 100 : 2400
x=
12
Son durumda: 100n – 18n = 82n zarar x = 20000
82n 82
O hâlde; %82 zarar eder. 1 km fazla giderse kâra geçmiş olur 20001 km
100n 100
(Cevap E) (Cevap E)

KAR ZARAR PROBLEMLERİ TEST • 20
7. Etiket fiyatı = 100n TL olsun. 11. Ahmet’in maaşı A TL

40
1. indirim (%40) = 100n–100n Deniz’in maaşı D TL
100
= 100n – 40n = 60n Ahmet’in maaşına Deniz’in maaşının yarısı kadar
D D
20 f p zam yapılırsa Ahmet’in maaşı A + olur.
2. indirim (%20) = 60n – 60 n 2 2
10 0 İkisinin maaşları toplamı Ahmet’in başlangıçtaki ma-
aşının 2 katı oluyor ise,
= 60n – 12n = 48n
D
O hâlde toplamda yapılan indirim; A D 2 A
2
100n – 48n = 52n D
52 n 52 D 2A A
Toplam yapılan indirim oranı = = 2
100 n 100
3D
⇒ % 52 bulunur. A
2
(Cevap E) 3D 2 A bulunur.
(Cevap E)
8. Manav 100n kilogram domatesin kilogramını m TL
den alsın. A
K
O hâlde maliyet 100mn’dir. %75’i bozulursa: 12. İsmail’in elinde X TL si olsun. Soruda verilen bilgile-
A
75 D re göre;
100n 100 n. 100n 75n 25n kg sağlam ka- E
100 12 x 5, 5 X
lır. M
12x 5, 5 15 x 1
İ 15 x 1 X
100nm D ⇒ 4,5 = 3x ⇒ x = 1,5

O hâlde maliyet = 4m yani 4 katına çıkmış-
25n E
tır. (Maliyet m iken 4m oldu.) N X = 12 . 1,5 + 5,5 = 18 + 5,5 = 23,5 TL dir.
İ
x mx Z (Cevap D)
Ve; m m 4m 4m m
100 100 İ
mx Y
3 m x 300 maliyet % 300 artmıştır. A
100
Y
(Cevap C) I
N
C
13. 1 kg = 1000 g dır.
9. Etiket fiyatı 100 TL olsun.
I
350 gr 8 TL almaktadır.
Etiket fiyatının % 20 eksiğine alınıp alış fiyatı 80 TL L
I 650 gramında her gramı için 0,02 TL olmaktadır.
Etiket fiyatının % 60 fazlasına satılan satış fiyatı 160 K
TL 8 + 650 . 0,02 = 21 TL
x
80 × = 160 – 80 (Cevap B)
100
x
80 × = 80 ⇒ x = 100
100
(Cevap B)
10. Yatırımcı 100 TL sinin yarısını altına, diğer yarısını 14. 8 + x . 00,2 = 12
da dolara yatırmış x . 0,02 = 4
50 TL altın % 20 zarar 10 TL zarar x = 200 gr
50 TL dolar % 30 kâr 15 TL kâr 350 grama kadar 8 TL alıyor ve bundan sonraki 200
Bu durumda 15 – 10 = 5 TL kâr eder gram içinde 4 TL almıştır.
% 5 kâr etmiştir. Yani paketin ağırlığı 350 + 200 = 550 gr dır.
(Cevap B) (Cevap D)
106
KARIŞIM PROBLEMLERİ TEST • 21
1. Su 8 8 16
20 30 x
40 60 100 5. % 16
100 100 100 Un Maya Su 30 12 8 50 100
800 1800 100 x su bulunur.
26 00 100 x (Cevap A)

100 100
x 26 bulunur.
(Cevap B)
2. Tuz
Tuz oranı =
su + tuz
4
80 3a 4 3a A
K
100 3a 5b 5 3a 5b
5 A
D
2
12a 20b 15a E
Alkol y 40
M 6. Alkol oranı =
20b 3a bulunur. İ
Alkol Su y x 100
5
(Cevap D) D
y 2
E
N yx 5
İ
5 y 2y 2x
Z
İ 3 y 2x
Y 3y
x
3. 20 0 x A
2
15 5 (15 5) Y
100 100 100 I
N
(Cevap A)
300 20 x
C
x 15 bulunur. I
L
I
(Cevap C)
K
Şeker
Şeker oranı =
4. Şeker + Su
20
12 0
40 100 tuz
Tuz oranı =
10 0 120 x 7. su + tuz
6
48
4 24 100 n 8
100 48 n 8 80
10 120 x % 80
100n 40n 60 n 10 100
120 x 60 10 (10 )
x 60 bulunur. bulunur.
(Cevap B) (Cevap E)

KARIŞIM PROBLEMLERİ TEST • 21
8. 12. Karışım A gr olsun.

10 100 36
a 10 (a 10)
100 100 100 40 . A + 100 . 0 = 20(100 + A)
10a 1000 36a 360 40A + 0 = 2000 + 20A

2 0 A  200 0
26a 640
100
320 2A 200
a 
13 2 2
320
Karışım = + 10 A = 100
13
320 + 130 100 gramın % 40 ı şekerdir. O zaman 40 gram şe-
Karışım =
13 ker vardır.
450
Karışım = gram (Cevap D)
13
(Cevap B)
A
K
9. 8.6 + 18.3 + 6.3 = x.(6 + 3 + 3) A
D
= 48 + 54 + 18 = x.12
E 13.
120 = 12x M
İ
% 5 + % 10 = %x
x = 10 bulunur.
D
(Cevap B) 10 litre 40 litre 20 + 40 = 50 litre
E
N
İ 5 10 x
10 40 50
Z 100 100 100
İ
50 400 50 x

Y 100 100
10. A 450 50 x x 9
alkol Y
Alkol oranı =
alkol + su I Karışımın şeker oranı % 9 bulunur.
N
3
11 C (Cevap E)
60 3 I
55. 15 55 . 15
100 5 L
5 1
I
55 15 10 80 K
6
33 + 15 48 6 60
= = = = ⇒ % 60
80 80 10 10 100
(10 )
14. 1
(Cevap C) 25
40 ⋅ x + 50 ⋅ y + ( 40 x + 50 y ) ⋅ = 60 ⋅ ( x + y )
100
4
40 x + 50 y 40 x + 50 y 60 x + 60 y
+ =
1 4 1
( 4) ( 4)
160 x + 200 y + 40 x + 50 y 240 x + 240 y

=
11. 10 + 7 = 17 gram ilacın 7 gramı B olur. 4 4
17 gr ilacın 7 gr B ise
200x + 250y = 240x + 240y
85 gr ilacın x gr B olur
______________________ 250y – 240y = 240x – 200x
1 4
D.O. 85 ⋅ 7 10 y = 40 x
x= = 35 gramı B dir.
17 y = 4x
(Cevap C) (Cevap B)
108
HAREKET PROBLEMLERİ TEST • 22
1. 4. x=V.t
Aynı anda ters yönde birbirlerine doğru hareket eder-
vy
A B lerse
3k 2k
x = (v1 + v2) ⋅ t ⇒ 700 = (60 + 80) . t
vx
⇒ 700 = 140 . t ⇒ t = 5 saat
VX . t = 10k V 10
⇒ X= bulunur. v1 hızındaki araç 5 saatte:
VY . t = 3k VY 3
(Cevap D) x = V . t ⇒ x = 60 . 5 = 300 km yol alır.
Kalan yol: 700 – 300 = 400 km,
B şehrinden 20 km uzaklaşırsa toplam;
400 + 20 = 420 km yol alması gerekir.
x 420
t= ⇒t= = 7 saatte alır.
V 60
(Cevap D)
A
K
2. 60 A 5.
90 D
x 400 km
A B E v v v 40 km/sa
M t 10 sa
Yol = Hız . Zaman İ
t 4 saat için;
Hızlı giden araç t saat sonra B ye varırsa yavaş gi- D
x 400 km
deni E v v v 100 km/sa
N
t 4 sa
(t + 4) saat sonra varır. İ
3 2 Z Araç hızını % m artırırsa hız 100 − 40 = 60 artırır. Ya-
90 t 60 ( t 4) 3t 2t 8 İ ni;
2 30
t = 8 saat Y m
A
4 0 60
10 0
Yol = 90 . 8 = 720 km Y 5
I
(Cevap E) N m 150 bulunur.
C
I (Cevap E)
L
I
K
6.
x x 180 240
v t
t v 30
3. t saat sonra karşılaşsınlar. V2 hızlı araç 36 km fazla,
V1 hızlı araç 36 km eksik yol gitseydi ikisi aynı yolu 42 0
14 saniyede geçer.
alıp B de karşılaşırlardı. 30
O hâlde,
(Cevap A)
v2 ⋅ t + 36 = v1 ⋅ t – 36
36 + 36 = v1 ⋅ t – v2 ⋅ t Yol x
7. Hız v
72 = (v1 – v2) ⋅ t Zaman t
6 600
72 12 t =v = 50 km/sa
t6 12
12 12
1 x = v ⋅ t ⇒ x = 50 ⋅ 8 ⇒ x = 400 km yol alır.
(Cevap C) (Cevap C)

HAREKET PROBLEMLERİ TEST • 22
8. x = v ⋅t ⇒ x = (v1 + v2) ⋅ t 11. A B

⇒ x = 300 ⋅ 7 v v + 30
⇒ x = 2100 km bulunur. (t + 2) saat t saat
(Cevap E) Yol = Hız . Zaman
v . (t + 2) = (v + 30) . t
⇒ vt 2v vt 30t ⇒ v = 15t
(Cevap A)
600
t1
12. = = 10 saat
60
A 600
K
t2 12 saat
50
A
t1 t 2 10 12 22 saat
D
E
M (Cevap E)
9. x = v ⋅ t ⇒ x = 60 ⋅ 12 İ
⇒ x = 720 km
D
x 720 E
v v 120 km / sa N
t 6
İ
O halde hızını 120 − 60 = 60 km artırmalıdır. Z
İ Toplam yol
13. Ortalama hız =
(Cevap C) Toplam zaman
Y
A 40 4 70 2 300
50 km / sa
Y 42 6
I
N (Cevap A)
C
I
L
I
K
14. A B
V1 = 75
V2 = ?
V1 > V2
x=V.t
10.
300 = 75 . t
x toplam
v ort. t=4
t toplam
Hızlı olan yavaş olandan 2 saat önce B noktasına
360 360
v ort. geldiği için yavaş olan 4 + 2 = 6 saatte B noktasına
200 160 4 4

50 40 gelir.
360 x = Vt

8 300 = V . 6
45 bu
ulunur. V = 50
(Cevap B) (Cevap D)
110
İŞÇİ VE HAVUZ PROBLEMLERİ TEST • 23
1. Ali 6 gün, Kemal 12 gün, Murat 9 gün çalıştığında 5. A ve B muslukları birlikte havuzu 48 saatte doldur-
1
işin ü bitiyorsa duğuna göre yalnız A musluğu havuzu 48 saatten
3
daha fazla bir sürede dolduracaktır. Buna göre a >
Ali 2 gün, Kemal 4 gün, Murat 3 gün çalışırsa bitiri-
48 … () dir.
1
len işin ünü bitirirler.
3 A ile B muslukları aynı sürede havuzu doldursunlar.
İşin tamamı 9x olsun. Buna göre aşağıdaki denklem yazılabilir:
1 1 1 1 2 1
Önce 9x × = 3x, sonra da yapılan kısmın a 96 saat
3 a a 48 a 48
1
3x × = x yapılır.
3 B musluğu A musluğundan daha uzun sürede dol-
4
Bu durumunda toplam 4x bitmiş olur. Bu da işin ’ü durduğuna göre a < 96 olmalıdır.
9
olur. Bu bilgilere göre, 48 < a < 96 olur.
(Cevap E) (Cevap D)
1 1 1
2. + = ⇒ x = 40 beklenen değer. A
120 60 x K
A
Beklenenden % 10 daha uzun sürdüğüne göre, D
10 E
40 ⋅ =4
100 M
İ 1 1 1 1 x4 x
40 + 4 = 44 bulunur. 6.
24 x x 4 24 x ( x 4) x ( x 4)
D ( x4 ) x
(Cevap C)
E
N 1 x 4 x 1 4

İ 24 x ( x 4) 24 x( x 4)
3. 1 Z
60 işçi işin ünü 48 günde bitirirse
3 İ ⇒ x(x+4) = 24 . 4 ⇒ x2+ 4x = 96
2 Y
⇒ x 2 4 x 96 0
A işçi işin ünü 36 günde bitirir x 12
3 A x 8
Y
1 2 I ⇒ (x + 12) . (x – 8) = 0 ⇒ x = 8 veya x = –12
3 = 3 N
O hâlde x = 8 bulunur.
60 48 A 36 C
I
L
(Cevap B)
A 160 I
K
160 − 60 = 100 işçi daha eklenmelidir.
(Cevap C)
1
4. Havuzun nü 2m + 1 saatte doldurursa tamamını
3
3 . (2m + 1) saatte doldurur.
1
Aynı musluk havuzun ’ni 3m − 1 saatte doldurur-
5 12
sa tamamını 7. Havuzun ilk yarısını 1. musluk = 6 saatte doldu-
2
5 . (3m − 1) saatte doldurur. rur. O hâlde son yarısını da 6 saatte doldurur; Son
5 . (3m − 1) = 3 . (2m + 1) yarısında boşaltan muslukta etkili olduğundan
15m − 5 = 6m + 3 1 1 1 2 1 1
⇒ x = 12 bulunur.
15m − 6m = 5 + 3 x 6 12 12 12
( 2) (1)
8
9m = 8 ⇒ m = bulunur. O hâlde toplamda havuz; 12 + 6 = 18 saatte dolar.
9
(Cevap D) (Cevap D)

İŞÇİ VE HAVUZ PROBLEMLERİ TEST • 23
8. Havuzun tamamı x saatte dolsun. 11. Sümeyye bu işi tek başına = 6 . 4 = 24 saatte
1 1 1 1 1 2 2 1 Beyza bu işi tek başına = 6 . 8 = 48 saatte

x 12 12 24 x 24 24 24 İkisi beraber a saatte yapsın,
(2) (2) (1)
1 1 1
1
1 4 1 1 3 a 24 48
( 2) (1)
x 24 24 x 24
8 1 2 1

x 8 bulunur. a 48 48
1
(Cevap D) 1 3

a 48
16
a 16
(Cevap D)
9. Üç işçinin de kapasitesi aynı olsun ve her biri tek ba- A

12.
K 1 1 1 1

şına aynı işi x günde bitirsin. Problemin denklemini A 2a 4a 6a 36
D (6) (3) (2)
E
kuralım: 6 3 2 1
M
1 İ 12a 12a 6a 36
1 işçi bir günde işin ini bitirir.
x 7 1
D
1 3 12 a 36
3 işçi bir günde işin 3 ini bitirir. E
1 3
x x N
İ a 21 bulunur.
Üçü beraber işin tamamını 18 günde bitiriyorsa 1 gün- Z
1 İ
(Cevap E)
de işin ini bitirir. Yani,
18
Y
1 1 3 1 A
3 ⇒ = ⇒ x = 3.18 ⇒ x = 54 olur. Y
x 18 x 18
I
13. 1 1 1 1 2 1 1 1
Bu işçilerin işi bitirebilme süreleri eşit olmadığından N
x 36
ve a gün sayısı b ve c den büyük olduğundan a, 54 C x 18 36 x 36 36 x 36
( 2) (1)
I
ten büyük olmalıdır. L
I (Cevap E)
Yani a > 54 ve a = 55 olabilir.
K
(Cevap E)
14. Tarık = t saat

Mete = t + 6 saat
1 1 1
İkisi beraber, + =
t t+6 4
( t +6 ) (t)
t+6+t 1
=
10. 1. yapılan iş 2. yapılan iş t 2 + 6t 4
=
1. veriler 2. veriler
4 . (2t + 6) = t2 + 6t
m 15 m
8t + 24 = t2 + 6t
18 6 x 0 0
3 1
t2 - 2t - 24 = ( t − 6).( t + 4) = 0
x 45 günde yapar.
t = 6 saat bulunur.
(Cevap E) (Cevap C)
112
KÜMELER TEST • 24
1. A = {x x3 < 10 ; x ∈ N} 5. s(A ∪ B) = s(A) + s(B) – s(A ∩ B)

A = {0, 1, 2} 25 = 18 + 15 – s(A ∩ B)
4
B = {x x < 100 ; x ∈ Z} ⇒ 25 = 33 – s(A ∩ B) ⇒ s(A ∩ B) = 33 – 25
B = {−3, −2, −1, 0, 1, 2, 3} ⇒ s(A ∩ B) = 8 bulunur.
B \ A = {−3, −2, −1, 3} (Cevap D)
s(B \ A) = 4 bulunur.
(Cevap E) 6. Gruptaki sporcu sayısı 100 kişi olursa

F B
55 20 25
2.
Yalnız Yalnız
Futbol ve Basketbol
Futbol
Basketbol
A
K Yalnız futbol oynayan 55 öğrenci vardır.
A
D (Cevap D)
E
M
İ 7. Yalnız C ye giden 15 kişidir. A ya gitmeyen 20 kişidir.
En çok iki dil = 4 + 3 + 5 + 3 + 5 + 4 = 24
D
B ye gitmeyen 35 kişidir. Soruda verilen bilgilere gö-
(Cevap D)
E re yukarıdaki şema elde edilir. Turizm şirketine baş-
N vuran toplam 50 kişidir ve taranmayan kısım A ve B
İ
Z
ülkelerinin her ikisine de gider ki bu kişilerin sayısı;
İ
50 - 20 - 15 - 5 = 10 olur.
Y (Cevap C)
A
Y
I
8.
N
3. Taralı bölge A ile B’nin birleşiminin C ile kesişimidir. C
T K
Cevap (A ∪ B) ∩ C dir. I
L
(Cevap A) I %50 %20 %30
K
Yalnız Tarih ve Yalnız

Tarih Kimya Kimya
Bu sınıfta x kişi olsun. Tarih ve kimyadan başarılı olan
sayısı = 6
Tarih ve kimyadan başarılı olanların yüzdesi:
%100 - %50 - %30 = %20 olur.

4. 1
20
Bu bilgilere; x 6 x 30 kişi
100
5
Sınıf 30 kişidir. 1
50
Yalnız tarihten başarılı olanlar = x ⋅
s(A) = s(B) + 5 100
2
11 + x = 10 + 5 1
30 15 öğrenci bulunur.
x = 4 bulunur. 2
(Cevap C) (Cevap A)

KÜMELER TEST • 24
9. F R 12. Taralı bölge A ile B nin kesişiminden C’nin çıkartılmış

şeklidir. Yani (A ∩ B) \ C dir.
x (Cevap C)
15 − x 28 − x
s(F) = 15
s(R) = 28
s(F ∩ R) = x
s(F ∪ R) = s(F) + s(R) - s(F ∩ R)
s(F ∪ R) = 15 + 28 - x
36 = 43 - x
x = 7 ⇒ 28 - 7 = 21 tanedir.
(Cevap E)
10.
A 3n 1 n 30, n Z
A kümesini yazalım. A
A 3, 6, 9, ............, 90 K
13. A kümesi n elemanlı olsun.
A

B 2m 1 1 m 45, m Z D n n n
E 22
B kümesini yazalım. M
0 1 2
B 3, 5, 7, 9, ............, 91 İ n(n 1)
1 n 22
2
B kümesi tek sayılardan oluşmuştur. D 2n n2 n
E 21
2
A kümesindeki elemanlardan tek ve 3’ün katı olan- N 2
İ
n n 42
ları çıkarırsak A \ B’yi buluruz.
Z n6
90 3
A kümesi 1 29 1 30 elemanlı İ
3
(Cevap D)
B kümesindeki 3’ün katı olan tek sayıların sayısı Y
A
87 3
1 14 1 15 Y
6 I
N
A \ B 30 15 15 elemanlıdır. C
I
(Cevap D) L
11. A = {Atkı takan öğrenciler} I
K
E = {Eldiven takan öğrenciler}
14. A = {3n | 3n ≤ 60} n doğal sayı
Hem atkı hem eldiven takan öğrenci sayısı: s(A ∩ E) =3
A = {0, 3, 6, 9, 12, ......... 60}
Yalnız eldiven takan öğrenci sayısı: s(E \ A) = 8
B = {4m | 4m ≤ 60}
Sınıftaki öğrenci sayısı: s(A ∪ E) = 24
B = {0, 4, 8, 12, ........ 60}
Yalnız atkı takan örenci sayısı: s(A \ E) = x
A ∩ B 12’nin katı olan doğal sayılardır.
A E
A ∩ B = {0, 12, 24, ........, 60}

A ∩ B toplam 0 + 12 + 24 + 36 + ... + 60
x 3 8 (Son terim + İlk terim) (Son terim – İlk terim + Artış miktarı
=
2. Artış miktarı
3
s( A E) s( A \ E) s( A B) s(E \ A ) 6
60 0 60 0 12 60 72
24 x 3 8 180
2 12 21 12
x 13 bulunur. 1
(Cevap C (Cevap D)
114
İŞLEM TEST • 25
1. xy ∆ yx = x . y 5. x ∗ y = 2x + 2y – x2 ⋅ y2
25 ∆ 32 = 52∆ 25 = 5 . 2 (–1) ∗ 2 = 2 ⋅ (–1) + 2 ⋅ 2 – (–1)2 ⋅ 22
= 10 bulunur. (–1) ∗ 2 = –2 + 4 – 4
(Cevap A) = –2 bulunur.
(Cevap C)
2.
1 2 4

2 3 5
1 4243
2 4 2

3 5 15
(5) (3)
A
1 2
= T- K
2 15
A
1 2 1
= 3 : : f- p = - D
2 15 5 E 6. a1 = a
M
a2 = a  a = k
(Cevap E) İ
a3 = k  a = r
D
E a4 = r  a = e
N
İ a5 = e  a = d
Z
a6 = d  a = a
İ
a5k+1 = a, k ∈  olur.
Y 32 5
A
3. a  b = 2a + 5b – ab ise 30 6
Y
2  3 = 2 . 2 + 5 . 3 – 2 . 3 = 4 + 15 – 6 = 13 bulu- I 2 a2 = a  a = k olduğundan
N
nur. C
I
a32 = a2 = k bulunur.
(Cevap B) L
I
(Cevap A)
K
4.
(2 4) 1
12
4 43
2 4 1 5
2
4 2 2 2
5
1
2
5 5
1
2 2 5 bulunur.
5 7 7
1
2 2 7. 3*k=2.3–k=4 ⇒6–k=4⇒k=2
(Cevap E) (Cevap B)

İŞLEM TEST • 25
64 12. a c ac bd

8. (6 D 4) ⊗ = ⊗ 2 = 5 ⊗ 2 = 5 . 2 = 10 ¬
2 b d bd
(Cevap A)
1 3 1 3 2 2
¬ , (a 1, b 2, c 3, d 2)
2 2 22
1 3 1
¬ olur.
2 2 4
(Cevap B)
9.
1 1 1 1
3 3
4 2 1 1

4 2 A
K
2 1 1 4 A
= (4 – 2) ⊕ 3 = 2 ⊕ 3 = 1 olur.
2 3 3 3 D
(Cevap E) E 13. a c
M ¬ =0
İ b d
ac bd
D 0 , (b d 0 )
E bd
N
ac b d 0
İ
Z a b
ac bd olur.
İ d c
Y
(Cevap E)
A
Y
I
N
10. x Δ y = x + y + 3 C
2Δ4=2+4+3=9 I
L
(Cevap D) I
K
3a  b
14. 1 ∆ 7 = a ve b yi yerine koyarız.
2
3 . 1 7
1∆7=
2
10
1∆7= ⇒ 1∆7 =5
2
-3 * 5 = 2a2 - b
a ve b yi yerine koyarız.
11. x Δ y = x + y + 3 -3 * 5 = 2 . (-3)2 - 5
aΔ5=7Δb -3 * 5 = 2 . 9 - 5
a+5+3=7+b+3 -3 * 5 = 18 - 5
a - b = 10 - 8 = 2 -3 * 5 = 13
(Cevap B) (Cevap E)
116
MODÜLER ARİTMETİK TEST • 26
1. 3 ≡ 3 (mod10) 5. 28 ≡ 0 (mod 7)
2
3 ≡ 9 (mod10) Salı Çarşamba ...
0 1
33 ≡ 7 (mod10)
olduğundan yine salı günü olur.
34 ≡ 1 (mod10)
317 = (34)4 . 3 ≡ 1 . 3 = 3 dür. (Cevap B)
(Cevap B)
2. İlk nöbetinden 29. nöbete kadar geçen gün sayısı

28 : 6 = 168’dir. 168 ≡ 0 (Mod 7) olduğundan 29. nö-
betini de yine Perşembe günü tutacaktır.
A
(Cevap E) K
A
D
E
6. YÜKSEK YÜKSEK ----
M Görüldüğü gibi 6 harfte bir tekrar söz konusudur.
İ
O halde,
3. 1 sulama pazartesi günü ve 9 sulama daha yapıla- D
caktır. Bu iki sulama için 6 . 9 = 54 gün geçmesi ge- E 2013 6 O halde 335 kez YÜKSEK kelimesi ya-
rekir. N 18 335 zılmıştır. Kalan 3 olduğundan 2013. harf
İ
21 K harfidir.
54 7 Z
İ 18
49 7 33
5 Y 30
A 3
0 1 2 3 4 5 Y
Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi I
N
(Cevap C)
10. sulama Cumartesi günüdür. C
I
(Cevap E) L
I
K
4. 2008 ≡ 3 (mod 5)
(2008)6 ≡ 36 (mod 5)
31 ≡ 3 (mod 5)
32 ≡ 4 (mod 5)
33 ≡ 2 (mod 5) 7. 20. nöbet için
4
3 ≡ 1 (mod 5) 19.5 = 95 gün geçecektir.
6 4 2
3 ≡ 3 ⋅ 3 ≡ 1 ⋅ 4 ≡ 4 (mod 5) 95 ≡ 4 (mod 7)
(2011) ≡ 1 (mod 5) Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar
2001 2001
(2011) ≡1 ≡ (mod 5) 0 1 2 3 4
2005 2001
(2008) + (2011) ≡ 4 + 1 = 5 ≡ 0 (mod 5) 20. nöbetini pazar günü tutar.
(Cevap E) (Cevap A)

MODÜLER ARİTMETİK TEST • 26
8. Mod10’a göre çözersek, 11. 6166 ≡ x (mod 63)

31 = 3 6166 ≡ (61 – 63)66 ≡ (–2)66 ≡ x (mod 63)
2
3 =9
(–2)1 = –2
33 = 7
(–2)2 = 4
34 = 1
13 4 (–2)3 = –8
3
(–2)4 = 16
1
(birler basamağı) (–2)5 = –32
21 = 2 (–2)6 = 64 = 1
2
2 =4 (–2)66 = [(–2)6]11 ≡ 111 ≡ 1 (mod 63)
23 = 8
24 = 6 (Cevap A)
25 = 2 (tekrar ettiği için bir üst alınır.)
14 4
12. Bu ay Şubat
3
2 140 ay sonra 140 ≡ x (mod 12)
A
214 = 4
(birler basamağı)
K 140 12
A
12 11 x=8
313 + 214 = 3 + 4 = 7 D
20
E
(Cevap D) M 12
İ 8
D Şubat Mart Nisan Ekim
E 0 1 2 8
9. Çetin ilk maçını 2 Mayıs Cuma yaparsa geriye 15 N
İ 140 ay sonra Ekim ayıdır.
maç kalır.
Z
Bu 15 maç Salı Cuma Salı Cuma … Salı İ (Cevap C)
(SC SC SC SC SC SC SCS)
Y
şeklinde yapılır. A
Y
Görüldüğü üzere 7 hafta +4 gün geçer. I 13. 5172 ≡ x (mod 7)
N
51 7 5172 ≡ 272 ≡ x (mod 7)
1. maç 7 hafta 16. maç C
4 gün I 49 7
2 Mayıs 24 Haziran
geçer L 2
bulunur. I
K 72 3
(Cevap D) 21 ≡ 2
6 24
22 ≡ 4 12
23 ≡ 1 12
2 72 3 24
≡ (2 ) ≡ 0 124 ≡ 1 (mod 7)
(Cevap E)
10. 20182017 ≡ x (mod 10)

20182017 ≡ 82017 ≡ 81 ≡ 8 ≡ x (mod 10)
81 = 8 2017 4
82 = 4
1
83 = 2
84 = 6 14. 1225 ≡ x (mod 13)
85 = 8 1225 ≡ (12 – 13)25 ≡ (–1)25 ≡ –1 ≡ 12 (mod 13)
(Cevap D) (Cevap A)
118
PERMÜTASYON TEST • 27
1.
1 kişi
5.
82 52 32 2 28 10 3 2 17 tane doğru
↓
geçer.
Ali Burak Cem Deniz d1 ve d2 doğrusu
4
2!

8
2
8!
6! 2!

8 7 6!
6 ! 2!
4 7 28
= 2! ⋅ 3! = 2 ⋅ 6 = 12
2
(Cevap C)

5
2
5!
3! 2!

5 4 3!
3 ! 2!
10
32 1!3 2! ! 3 22! ! 3
(Cevap A)
A
2. Her bir soru için 2 alternatif cevap olduğuna göre 3 K
soru için 23 = 8 farklı biçimde cevaplar. A
D
(Cevap D) E
M
İ
D
E 6. 6 farklı çantayı Ahmet’in ve Can’ın farklı şekilde al-
N
maları 6 : 5 = 30 farklı şekildedir.
İ
Z Çantaları içindeki 6 farklı kitaptan Ahmet ve Can’ın
İ
farklı kitapları okumaları 6 : 5 = 30 farklı şekildedir.
Y Bu iki durumla birlikte farklı şekilde olması ise
3. Birler basamağı sıfır olan 3 basamaklı kaç tane sa- A
30 : 30 = 900 ’dür.
Y
yı olduğuna bakalım. I
(Cevap E)
N
6 5 1 6 ⋅ 5 ⋅ 1 = 30 C
I
L
I
{0}
K
farklı sayı yazılabilir.
(Cevap C)
7.
4. Soru kökünde geçen seçme kelimesi bizi kombinas- 4 3 1 2 1 1
yona yöneltebilir. Ancak bu soru bir sıralama sorusu-
dur. Eğer belirli iki kişi seçilseydi kombinasyon olurdu. 4 adet 3 adet {0} 2 adet {1} 1 adet
11! 11! 11 10 9! sayı
P(11, 2) 11 10 110 yazılabilir.
(11 2)! 9! 9!
bulunur. O hâlde toplam, 4 . 3 . 1 . 2 . 1 . 1 = 24 sayı yazılır.
(Cevap D) (Cevap B)

PERMÜTASYON TEST • 27
8. Anne ile baba 11. n tane koltuğa, nkişi,

n : (n - 1) (n - 2) ...3 : 2 : 1 = n! şeklinde oturabilir.
Çocuklar
O halde, n! = 720 ise n = 6 ’dır.
Ahmet, Recep ve Rıfat +4. kişi +5. kişi +6. kişi = 4 ki-
Toplam 5 kişi gibi düşünürsek ve anne ile baba ken-
şi gibi düşünülür.
di arasında 2! farklı şekilde sıralanabileceğinden;
kendi aralarında 3! şeklinde otururlar.
(5 – 1)! . 2! = 4! . 2! = 4 . 3 . 2 . 1 . 2 = 48 farklı şekil-
de oturabilirler. O halde, 3! : 4! = 6 : 24 = 144 ’dür.
(Cevap B) (Cevap D)
A
K
A
12. Asal rakamlar = {2, 3, 5, 7}
D
4 . 4 = 16 tane rakamları asal sayı olan iki basamak-
E
M lı doğal sayı vardır.
İ
(Cevap B)
D
E
N
9. 3 kişi yan yana dizilmiş olan 5 sandalyeye; İ
Z
5 . 4 . 3 = 60 farklı şekilde oturabilir. İ
(Cevap C)
Y
A
Y
I
N
C 13. Asal olmayan rakamlar = {0, 1, 4, 6, 8, 9}
I
L 5 . 6 . 6 . 4 = 30 . 24 = 720 bulunur.
I (0, 4, 6, 8)
K
(Cevap D)
14. {1, 4, 7}
10. 6 tane kutu olduğu için, birinci mektup 6 yolla atılır.
{2, 5, 8}
Birinci mektup 6 kutudan birine atıldıktan sonra ikin-
ci mektup 5, üçüncü mektup 4, dördüncü mektup 3 {3, 6}
3 3 2    
yolla atılır.   ⋅   ⋅   ⋅ 3! + 3 ⋅ 3! + 3 ⋅ 3! = 108 + 6 + 6
   3 3
 1  1  1
Buna göre, mektupları postalama işi;
6 . 5 . 4 . 3 = 360 yolla yapılabilir. = 120 bulunur.
(Cevap D) (Cevap E)
120
KOMBİNASYON TEST • 28
1. 5. 5 kişilik bir takımın 3’ü 2 metreden uzun olacak di-

n! ( n 1)! ğer 2 kişi 12 - 4 = 8 kişi arasından seçilecektir.
17
( n 1)! n! 4 8 4! 8!

n ( n 1)! ( n 1) n ! 3 2 ( 4 3)! 3 ! (8 2)! 2!
17
( n 1)! n! 4
4! 8! 4 3! 8 7 6!
n n 1 17 112 bulunur.
3 ! 6 ! 2! 3! 6 ! 2!
2 n 1 17 2 n 16 n 8
(Cevap E) (Cevap E)
2. A
2 3 2 232 K
A
( 1,2) ( 2 ,3,4) (3,4)
12 D
E
M
(Cevap A) İ
D
E 6. İki takım bir maç yapacağı için 12 takım arasından
N
en fazla kaç tane ikili takım çıkarılırsa o kadar maç
İ
Z yapılacaktır.
İ
12 12 11
66
2 2 1
Y
A (Cevap C)
Y
3. A kümesinde kalan 4 sayıdan 2 tane sayı seçeceğiz. I
N
C
2
4 4! 4 3 2! I
6 L
2 ( 4 2)! 2 ! 2! 2!
I
K
(Cevap B)
4. Ceren Fuat
7.
Ceren ve Fuat farklı gruplarda olsun. Kalan 4 öğren-
d1 Bir ucu d1 ve diğer
ci ikişer ikişer ayrılacak Ceren ve Fuat’ın gruplarına,
ucu d2 doğrusu üze-
yani 4 kişiden 2 kişiyi seçip 2 ile çarpacağız.
d2 rinde
 4 4! 4 ⋅ 3 ⋅ 2!
 ⋅2 = ⋅2 = ⋅ 2 = 12 5 6
 2 ( 4 − 2 )! ⋅ 2 ! 2! ⋅ 2! 5 6 30
  1 1
(Cevap A) (Cevap C)

KOMBİNASYON TEST • 28
8. 12. Temsilci grubunda en az bir erkek olacağına göre;

d1 5 4 5 4 5 4

1 2 2 1 3 0
d2
5! 4! 5! 4!

5 (5 1)! 1! ( 4 2)! 2 ! (5 2)! 2 ! ( 4 1)! 1!
Bir köşesi d1
1 5! 4!

(5 3)! 3 ! ( 4 0)! 0 !
6
İki köşesi d2 dır.
2 2 2 1 2
5 ⋅ 4 ! 4 ⋅ 3 ⋅ 2! 5 ⋅ 4 ⋅ 3 ! 4 ⋅ 3 ! 5 ⋅ 4 ⋅ 3 ! 4!
⋅ + ⋅ + ⋅
5 6 65 4 ! ⋅ 1! 2!⋅ 2 ⋅ 1 3! ⋅ 2 ⋅ 1 3! ⋅ 1 2! ⋅ 3 ! 4 ! ⋅ 0 !
5 75 1 1 1
1 2 2 1
(Cevap A) 30 + 40 + 10 = 80
(Cevap D)
A
K
A
9. 7 kareden 5 tanesi seçilecek
D
7! 7! 7 : 6 : 5!
d7
5
n= = = = 21 bulunur. E
(7 - 5) !5! 2! : 5! 2! : 5! M
(Cevap B) İ
D
E
N 13. 5 kişi yaylı, 4 kişi vurmalı, 3 kişi üflemeli çalıyorsa;
İ
 5  6  4
Z   ⋅   ⋅   = 1 . 15 . 4 = 60 farklı grup oluşur.
 5  4  3
İ      
(Cevap B)
Y
A
Y
I
N
C
6 4 2
10. 15 6 1 90 bulunur. I
2 2 2 L
(Cevap E) I
K
14. Yaylı çalgıcılardan 4 tanesinden 3’ünü vurmalı çal-

gıcılardan 6 kişiden 6’sı ve sonradan katılan 1 kişi
vurmalı çalgı çalmaktadır.
Üflemeli çalgıcılardan 4 kişiden 2’si üflemeli çalgı çal-
11. A = {a, b, c, d, e, f, g} maktadır.
x y
4 6 1 4
a b
$c, d .
3 6 1 2
%e, f, g /
(3 eleman) (4 eleman) 4! 6! 1! 4!

2 eleman gerek 3 eleman gerek ( 4 3)! 3 ! ( 6 6)! 6 ! (1 1)! 1! ( 4 2)! 2 !
2
5 3 5 2 4 3! 6! 1! 4 3 2 !
ya da tam tersi 10 10 20 24 bulunur.
2 3 3 2 1! 3 ! 0 ! 6 ! 1! 2 1 2 !

(Cevap E) (Cevap D)
122
OLASILIK TEST • 29
1. 30 öğrenci 4. 5 kırmızı, 4 sarı ve 1 mavi toplam

5 + 4 + 1 = 10 sakız vardır. 10 sakız arasından 2 sa-
18 kız 12 erkek
kız seçiliyor ve bu sakızların kırmızı olması isteniyor.
Sarışın Sarışın olmayan Sarışın Sarışın olmayan 5
4 kız 14 kız 9 erkek 3 erkek
1. sakızın kırmızı olma olasılığı:
10
4
A = {Sarışın kızlar}, s(A) = 4 2. sakızın kırmızı olma olasılığı:
9
B = {Sarışın olmayan erkek}, s(B) = 3 Alınan sakızların ikisinin de kırmızı olma olasılığı:
s(A ∪ B) = s(A) + s(B) = 4 + 3 = 7 1 2
5 4 2
E = {Sınıf mevcudu} olur.
10 9 9
2
s(E) = 30 1
s( A B)
P( A B) (Cevap B)
s(E)
7
P( A B)
30
5. K S M
(Cevap A) A
K K S
A
D Yukarıda toplam 5 sakız var ama aynı renk 3 sakız
E yok. 1 sakız daha eklersek ki bu sarı veya kırmızı ol-
M
mak zorunda, ya sarı sakızlar ya da kırmızı sakızlar
2. Salı ve cumartesi annesi ile görüşecek ise İ
3 tane olacak ve aynı renkten 3 sakız olmuş olacak-
Hafta içi ve salı için Hafta sonu cumartesi için D tır. Bunun için en az 6 tane sakız alınmalıdır.
d5 n d2 n
E
1 1 N (Cevap C)
Görüşme olasılığı Görüşme olasılığı İ
Z
1 1
İ
5 2
1 1 1
Salı ve cumartesi görüşme olasılığı - = bu- Y
5 2 10 A
lunur.
Y
I
(Cevap D) 6. Bir basamak ya da iki basamak zıpladığında tüm du-
N
C rumdan 3 tanedir. İstenilen durumda 1 tanedir.
I
L
Buna göre;
I İstenilen durum 1
Olasılık = = bulunur.
K Tüm durum 3
(Cevap B)
3. 12 balıktan 2 si lüfer 5 i levrektir. 1. balığın lüfer ol-

ma olasılığı:
1
2 1
=
12 6
6
7. İkisinin de kırmızı olma olasılığını bulup 1’den çıka-
Kovadan 1 balık alındığından kovada 11 balık kalır.
rırsak, en az birinin beyaz olma olasılığını buluruz.
Bu balıkların 5 i levrektir. Bu 11 balıktan alınan 1 ba-
5 2
lığın levrek olma olasılığı, dir. 4 4 3 2!
11
Bu iki bağımsız olayın birlikte gerçekleşmesi istendi- 2
2! 2! 6 15 5
1 1 1
ğinden çarpma kuralı uygulanır ve istenilen olayın 7 3 21 21 7
olasılığı: 7 6 5!
2

1 5 5 5! 2!
olur.
6 11 66
(Cevap B) (Cevap B)

OLASILIK TEST • 29
8. 11. 1. zar tek ve 2. zar çift, 1. zar çift ve 2. zar tek gelme
İstenilen durum olasılığı
Aynı renkte olma olasılığı =
Tüm durum
3 3 3 3
2 3 4
6 6 6 6
2 2 2

Aynı renkte olma olasılığı = 9 9 18 1
9
36 36 36 2
2

(Cevap A)
2 2! 2!
1
2 (2 2)! 2! 0 ! 2!

3 3! 3! 3 2!

2 3 2 ! 2! 1! 2!

2!
3
s( A ) 34 06 4 1 4
12. P(A)=
2
s(E)
10
3
10! 3 4
3! 7! 10 9 8 7!
4 4! 4! 4 3 2!
6 3 2 1 7 !
2 4 2 ! 2! 2! 2! 2! 2!

1 4 1
= bulunur.
9
A 10 3 4 30
9! 9! 9 8 7! K
36 (Cevap A)
2 9 2 ! 2! 7 ! 2! 7 ! 2! A

D
1 3 6 10 5 E
Aynı renkte olma olasılığı = M
36 36 18
İ 13. 1. çarkta 4 sayıdan biri geleceğinden birinci çeviriş-
(Cevap E) te 4 ve 2. çevirişte 4 durum olduğundan 4 ⋅ 4 = 16
D
E
sonuç elde edilir.
N 1. çark için istenen sonuçlar =
İ
Z (1. çeviriş, 2. çeviriş) = {(1, 1), (1, 2), (1, 3), (1, 4), (2,
İ 1), (2, 2), (2, 3), (3, 1), (3, 2), (4, 1)}
9. 1 den 10 a kadar numaralı toplardan 2 tane çekildi-
Y 10 farklı sonuç olduğundan 1. çarkta 5 veya
ğinde toplamı 15 ise oluşabilecek durumlar, A
Y
5 ten küçük olma olasılığı
(10, 5), (9, 6), (8, 7), (7, 8), (6, 9), (5, 10)
I
istenen durum sayısı
N = = 10
Bu durumda 7 numaralı topun çekilmiş olma olasılı- C tüm durum sayısı 16
I
ğı
2 1
= bulunur. L
2. çarkta dizüstü bilgisayar gelme olasılığı = 1
5
6 3 I 2 1
10 1 2
(Cevap E) K İstenen olasılık = 1
16 5 16 8
1 8
(Cevap B)
14.
6 mavi
x beyaz
6
f p 6:5
10. A = {Sarı olması} s(E) = 4 + 6 + 5 = 15 2 2:1 30 6
= &
( x 6) : ( x 5)
+ + (x 6) : (x + 5)
+
f p
s( A ) 5 1 x+6
P(A) = P( A ) 2:1 (x + 6) : (x + 5) = 132
s(E) 15 3 2
x + 5 = 11
Sarı olmama olasılığı = 1 – P(A)
x=6
1 2 5
1–
= = =
22
3 3
(Cevap C) (Cevap B)
124
FONKSİYON TEST • 30
1. f(x + 1) = x3 – 3x 4. f(x) = 3x – 4
g(x – 2) = 5 – x g(2x – 1) = x – 2
(gof)(3) = g(f(3)) x = 3 için
3 2
= g(2 – 3 )
( fog)(5) = f ( g(5) )
= g(–1)
= f ( 3 − 2)
g(–1) = 5 – 1 = 4 bulunur.
(Cevap E) = f (1)
f (1) = 3 . 1 − 4
f (1) = −1
(Cevap E)
5. f(x) = x2– 2a ve f–1(3) = 1 ise

A f(x) = y ise f–1(y) = x olduğundan
K
A Buna göre, f–1 (3) = 1 ise f(1) = 3 olur.
2.
D
f(x) = x2– 2a
f ( x ) x3 a E
M f(1) = 12– 2a = 3
x İ
g( x ) –2a = 2
2a
D
a = –1 bulunur.
(gof )(2) 5 E
N
(Cevap D)
g f ( 2) 5 İ
Z

g 23 a 5 İ
g(8 a) 5 Y
A
8a Y
5 I
6. f(x) = x2+ x + k
2a
N
f(1) = 12+ 1 + k = 4
8 C
8 a 10a 8 11a a
11 I 2 + k = 4 ise k = 2 olur.
L
I
f(x) = x2 + x + 2
(Cevap E) K
f(–1) = (–1)2+ (–1) + 2
f(–1) = 2 bulunur.
(Cevap B)
7. 2x + 5 = 11
2x = 6
3. g(x) = 2 – f(x + 1) x=3
g(3) = 2 – f(4) x yerine 3 yazalım.
2
g(3) = 2 – (4 – 5) f(2 ⋅ 3 + 5) = 3 ⋅ 3 + 7
g(3) = –9 f(11) = 16 bulunur.
(Cevap A) (Cevap B)

FONKSİYON TEST • 30
8. f(x) fonksiyonu sabit fonksiyon ise x in katsayısı 0 f ( x) 3x 7 f ( x 1) 3( x 1) 7

12.
olmalıdır.
f ( 2x ) 3( 2x ) 7 3x 3 7
k – 2 = 0 ⇒ k = 2 bulunur.
6x 7 3 x 10
f(x) = 6 ⇒ f(10) = 6 bulunur. f ( 2x ) f ( x 1) 6 x 7 (3 x 10)
(Cevap B) 6 x 7 3 x 10
3 x 3 bulunur.
(Cevap B)
9. f(x) birim fonksiyon ise, f(x) = x olur. Buna göre,

⇒ n + 3 = 1
A
⇒ n = –2 bulunur. K
A 13.
(Cevap A) D f ( x ) x3 x
E
M g( x ) 2x 3 x
İ
h( x ) f ( x ) g( x )
D
h( x ) x 3 x 2x 3 x
E
N h( x ) 3 x 3
İ
Z h(a) 24 ise
İ
3a3 24
h(a)
Y 3 3
10. fof(0) = f(f(0)) bulunur. A
0-2 Y a3 8 a3 23 a 2
f (0) = 2 =- 2
I
0 +1
N (Cevap A)
-2 - 2 -4
f (- 2) = 2
= C
( 2)
- + 1 5
I
(Cevap B) L
I
K
14. f(x) = 2x2 – x + 1 ise f(x + 3) ve f(x)’i bulalım.

11.
f(x + 3)’ü bulmak için f(x)’de x yerine x + 3 yaza-
f ( x ) 2x 5
lım.
( fof )( x ) 13 x? f ( x 3) 2( x 3)2 ( x 3) 1
f f ( x ) 13 f ( x 3) 2( x 2 6 x 9) x 3 1
2 f ( x ) 5 13 f ( x 3) 2x 2 12x 18 x 3 1
2(2x 5) 5 13 f ( x 3) 2x 2 11x 16
4 x 10 5 13 f ( x 3) f ( x ) 2x 2 11x 16 2x 2 x 1
4 x 28 f ( x 3) f ( x ) 2x 2 11x 16 2x 2 x 1
x 7 f ( x 3) f ( x ) 12x 15
(Cevap A) (Cevap E)
126
TABLO GRAFİK TEST • 31
1. Pazartesi = 1 saat 3.
A 60
Salı = 2 saat 60 45 15
D 45
Çarşamba = 6 saat
Perşembe = 4 saat 15° lik daire dilimi 5 soruya denk gelmektedir.
Cuma = 4 saat
O hâlde B seçeneği sayısı,
Cumartesi = 6 saat
15 5 kişi
Pazar = 5 saat
+ 90 x
28 saat
15 x 450
28 x 30
Günde ortalama
= = 4 saat çalışmıştır.
7
(Cevap B) (Cevap A)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
4. (1 + 1 daire) → 750 − 600 = 150 TL kâr
C
I 150 1
Kâr oranı= =
L 600 4
I
K
(2 + 1 daire) → 110 − 90 = 20 TL kâr
200 2
Kâr oranı= =
900 9
(3 + 1 daire) → 175 − 150 = 25 TL kâr
250 1
Kâr oranı= =
1500 6
(4 + 1 daire) → 225 − 200 = 25 TL kâr
250 1
Kâr oranı= =
2. 2000 8
24 litre benzin ile 300 km gidilirse
30 litrre benzin ile x km Dubleks → 350 − 300 = 50 TL kâr
24 x 30 300
500 1
24 x 9000 Kâr oranı= =
3500 7
x 375 km
En az kâr oranı (4 + 1) dairedir.
(Cevap A) (Cevap D)

TABLO GRAFİK TEST • 31
5. 2019 yılı toplam işçi sayısı 150 + 210 = 360 tane 20

8. 2017 yılındaki çalışabilir nüfus 200 00 × = 4000
2018 yılında 120 + 150 = 270 tir. 100
x
Bu durumda 270 × = 360 − 270 24000 “çalışabilir nüfusun” % 10 u işsiz buda; 2400
100
x kişinin işsiz olması demektir.
270 ⋅ = 90
100
(Cevap D)
900
x= bulunur.
27
100
x= tür.
3
(Cevap B)
A
K
A
D
E
M
6. 2020 yılı çalışan erkek sayısı 120, İ
2019 yılı çalışan erkek sayısı 210 dur. D
x E 9. 2017 yılındaki çalışabilir nüfus 24000, 2018 yılında

210 × = 210 − 120 N
100 10
İ % 10 artış ile 24000 ⋅ = 2400 artışla
Z 100
x İ
210 × = 90 240000 + 2400 = 26400 bulunur.
100
Y
(Cevap A)
900 300 A
x  bulunur. Y
21 7
I
(Cevap D) N
C
I
L
I
K
7. 2020 yılı çalışanları daire dilimi olarak gösterilirse

toplam çalışan 150 + 120 = 270 kişi olur.

270 kişi 360° ise
120 kişi x° dir.
270 . x = 360 . 120 10. 2019 yılındaki çalışabilir nüfus sayısı için 2018 yılı-
360 . 120 5
x= nın % 5 artışı ile 26400 ⋅ = 1320
270 100
x = 160° 26400 + 1320 = 27720 bulunur.
(Cevap B) (Cevap E)
128
ÜÇGENLER TEST • 32
1. A 4. A
k
a
F x 6
2k T
y E
B 2n E C b 4
b
a c
n 2k x x 3 B C
: : =1& y = bulunur. x D x
3n k y 2
(Cevap B) 4 x
=
2x 10
2 2
40 = 2 & x & x = 20 & x = 2 5
BC = 2 & x = 2 & 2 5 = 4 5
(Cevap B)
A
K
A
D
E
M
2. A x + 40 = 90 İ 5. ABC üçgeninin alanı
x = 50c bulunur.
x D BC : AD AB : EC
E =
2 2
N
D İ AD 4AB
= =
Z EC BC 3
40 a+40
E
İ
B 20 BC 3
Y Bize sorulduğundan cevabımız tür.
AB 4
a+20 A
Y (Cevap D)
C
I
N
(Cevap B)
C
I
L
I
K
6. A 5
y=
a 2
4
b
c E
D 3
x
1
b c
B C
6
Açı – açı – açı benzerlik kuralında, eş açıların karşı-
sındaki kenarların oranları eşittir özelliğinden yola çı-

3. |EC| = 13 – 5 karsak,
A
1 |EC| = 8 br bulunur. 1
D 13 3 y 5
= :y
3 4 6 5 2
5 10 E 2
F 5 1
3 4 5 11
B 12 C
= : +x = 8 & x =
6 5 2 2
2
+ x
2
(Cevap E) (Cevap C)

ÜÇGENLER TEST • 32
7. A 10. ABC üçgeninin alanı

BC ⋅ AD AC ⋅ BE
6S F = dir.
2 2
Bu eşitlikteki ifadelerin değerlerini yazarsak,
D 2S 2k 2
8 ⋅ 3 6 ⋅ BE
1 S E =
k 2 2
B C
8s = 16 Ş s = 2 6 BE = 24
% %
A (ABC) = 3 . (ABF) BE = 4 cm bulunur.
%
A (ABC) = 3 . 9S = 27S = 27 . 2 = 54
(Cevap C)
(Cevap D)
A
K
A
D
2
AE 8 8 E
8. ADE & ABC & = = =k M
11. A
AC 8 + 12 20
5 İ
76
Benzer iki üçgenin alanlarının oranı, benzerlik ora- D
E
nının karesine eşittir. A(ADE) = A olmak üzere,
2 N
A (ADE) A 2 A 4
= k2 & =f p & = İ
B 180-x y D
A (ABC) A + 42 5 A + 42 25 C
Z
1 2 İ E x y
& 25A = 4A + 4 : 42 & 21 A = 4 : 42 A = 8 cm2
76 + 180 – x + y = 180 Ş 76 = x – y
A (ABC) = A + 42 = 8 + 42 = 50 cm2 Y
A
(Cevap B)
Y
(Cevap E) I
N
C
I
L
I
K
12. A D
9. A
x
x 10
4
B C E F
3 40°
B C   180  (x  10)   180  x
m(ABC) m(DFE)
320 2 2
Üçgenin iç açıları toplamı 180° olduğundan,
180  x 180  (x  10) 180  x  180  x  10
4a + 3a + 40° = 180°  
2 2 2
7a = 140°
10
a = 20°    5 bulunur.
2
(Cevap D) (Cevap A)
130
DÖRTGENLER - ÇOKGENLER TEST • 33
n(n - 3) 4.
D 4 2 C
1. n kenarlı çokgenin köşegen sayısı
2
den bu-
45° 45°
lunur. 4 4
E 2 O 4 2
n(n - 3)
=9 ⇒ n(n - 3) =18 4
2 F
n=6
(Cevap C) A B
Şekilde |EF| = 2 cm ortataban olduğu için
|DC| = 4 2 olur. O hâlde,
Alan(ABCD)= 4 2 . 4 2 = 16 . 2 = 32 cm2
(Cevap C)
A
5. D 18 C
K
A 10k
D
E
2. D 2 C 9 10S
E 8k
M 8S
30 İ
4 2 3 2 3 4 A 10 F 8 B
D
60 E D
9.8
A 2 H 2 2 B N Alan (DFB)  = 36 cm2 bulunur.
İ
2
6 Z Alan(DEF) = 10S dir.
İ
O hâlde,
(2  6) . 2 3 8.2 3
Alan(ABCD) =  8 3
2 2 Y 18S 36 cm2
(Cevap D)
A 10S x
Y
20
I
N 18 . S . x  360 . S x = 20 cm
C
I (Cevap A)
L
I
K
6. A
1
2n G n F
3. D C D
|AB| = x 3 olur. 1
30 k
120 8 n n
4 x x 5 =8 B C
3 H
x
8 8 x
3 x= 2k
60 3
30 30 3
A 8 B D E
FHC'de Pisagor Bağıntısı yazarsak,
4 4+8 k2 + n2 = 1
A(ABCD) =  
3 2 
D
DFE'de Pisagor Bağıntısı yazarsak,
2
4 4 3
= ⋅ 6= ⋅ 6 =8 3 (3n)2 + (3k)2 = x2 ´ 9n2 + 9k2 = x2
3 3
( 3) ´ 9(k 2  n2 ) = x2 ´ x2 = 9 ´ x = 3

1
(Cevap D) (Cevap A)

DÖRTGENLER - ÇOKGENLER TEST • 33
7. D C 11. I. EAB üçgeni GAB üçgenine benzer olamaz. Çün-

60° 20° kü bu iki üçgenini |AB| kenarları ortaktır. Bu ne-
60° x
x = 60 - 20 = 40° denle bu iki üçgenin benzer olması için diğer ke-
100°
E
narlarının da eşit uzunlukta olması gerekirdi. Bu
60° 60° 120° söz konusu değildir. (Yanlış)
II.
A F B D 2 F 3 C
(Cevap B)
3 2
3 3
8. D 8 F 2 C
E 2 A 5 B
S2
10 S1
6 6 FAB’nin dik üçgen olması için Pisagor Bağıntı-
h=6 sı’nı sağlaması gerekir.
2 2
D A 10 B ( 13 )  (3 2 )  52 13 + 18 = 25
AEB ’nin alanı ABCD dikdörtgeninin yarısıdır. 31 ¹ 25 O hâlde FAB dik üçgen değildir.
A(ABCD) = 6 . 10 = 60 cm2 A
(Yanlış)
D K
A(AFB) = 30 cm2 olur. A
D
10 .h D III. D 4 H 1 C
A(AFB)   30
2 E
h = 6 cm olur. M 5
İ 3 3
Boyalı alan = S1 + S2
6.2 6.2
=  = 12 cm2 bulunur. D
2 2 E
A B
N 5
(Cevap C) İ
Z
Görüldüğü gibi |AH| = |AB| = 5 cm olduğundan
9. D C a2 + (a + 2)2 = 102 İ HAB ikizkenar üçgendir. (Doğru)
1
E ¯ ¯ (Cevap B)
Y
10 A
a 6 6
Y
F
a+2 6 - 8 - 10 özel üçgeni elde I
1 1 N
edilir.
A B C
Karenin bir kenarı 8 bulunur. I
L
2
A(ABCD) = 8 = 64 bulunur. I
K
(Cevap D)
10. E 2 D
30
120
K 2
x=2ñ3
30
12. D C
x
F C
x
L
9a E
A 2 B
E 2 D
x = 2 3 cm bulunur.
x=4a
120
45° 45°
2 A a L 4a H 4a B
x2 3
8a
C x = 4a
(Cevap C) (Cevap C)
132
ÇEMBER - DAİRE TEST • 34
1. A 4.
D C
x
F E 4 2
x+5 8
O O
B x+1 D C
A 8 B
|AB| + |BC| + |CA| = 42
x + x + x + 1 + x + 1 + x + 5 + x + 5 = 42
Çeyrek daire dilimin alanı
6x + 12 = 42
2
rr2 r : (4 2 ) r : 16 : 2
6x = 30 = = = = 8r
4 4 4
x = 5 bulunur.
4 2:4 2
Üçgenin alanı = = 16
(Cevap A) 2
Taralı alan = (8r - 16) br2 dir.
(Cevap B)
A
K 5. B
2. A
D 6 6
A C
3 B E 6
C
r M 6 6
6 6 6 r
İ O
A O
r-3
r-3 D
E
N
62 + (r - 3)2 = r2 İ
eşkenar dörtgen 2 tane eşkenar üçgene ayrılmış
62 3
= 9 3 br2
Z
36 + r 2 - 6r + 9 =r2 olur.1 eşkenar üçgenin alanı
İ 4
6r = 45
Y Eşkenar dörtgenin alanı
A
r= D
= A (AOCB) = 2 : 9 3
9.8
Y
= 18 3 br2 bulunur.
(DFB) 
2
I
15 N
r= (Cevap D)
2 C
I 6.
r = 7,5 bulunur. L
I
(Cevap E) K
r r
r 4+r
DE ve EF yayları = 6p ise,
1 1
90 90
2 × p ×r×  2 × p (4  r) ×  6p
3. 360 360
4 4
2 2
r 4r
 6
2 2
4 + 2r = 12
2r = 8 r = 4 cm olur.
x + 20 + 40 = 180 Çevre(ABCD) = 2 . (r + 4 + 2r)
x = 120 = 2 . (4 + 4 + 8) = 216 = 32 cm
(Cevap B) (Cevap A)

ÇEMBER - DAİRE TEST • 34
7. 10. D 1 C Karenin bir kenarına 1

cm diyelim.
45°
1
1
2 -1 2 -1
45°
A B
2 -1
p ⋅ r 2 ⋅ 240 Köşegen 2 olacaktır. (45 - 45 - 90)

Taralı bölgenin alanı =
360 2
2 12
p ( 2 - 1)
p ⋅ 62 ⋅ 240 36 ⋅ p ⋅ 2 S2 4 2
= = = 24 p = =( 2 - 1) =3 - 2 2
360 3 S1 12
3 1
p
(Cevap D) 4
(Cevap D)
A
K
A
D
E
11. O merkezli küçük çemberin
M yarıçapı 6 br, büyük çem-
İ
berin yarıçapı 14 br, M mer-
D kezli küçük çemberin yarı-
8. 120 2 E çapı 4 br dir.
C T.A
= pr N
360
6 İ
A 60° O 1
120° = ⋅ p ⋅ 36 Z
3 İ
B = 12p dir. Taralı alan = r : 142 - r : 62 - r : 42

Y
= 196r - 36r - 16r
A
Y = 144r bulunur.
(Cevap B)
I
(Cevap C)
N
C
I
L
I
K
12.
r : (2r) 2 : 60 r : r2 : 60
9. Taralı bölgenin alanı = -
360c 360c
2 2
240 : r : r 60 : r : r
72r = -
360c 360c
1
2
180 : r : r
72r = Açı – Açı – Açı benzerlik özelliğinden;
360
2 4 3 20
= ´x=
r2 = 144 & r = 12 cm x 5 3
(Cevap D) (Cevap D)
134
KATI CİSİMLER TEST • 35
1. AD cisim köşegenidir. 4. 1 turda silindirin çevresi kadar yol alır.

2 2 2
|AD| = 3 5 7 2rr = 2 : 80 = 160r
= 9  25  49 6 tur atıldığında 6 : 160r = 960r yol alır.
= 83 cm bulunur. (Cevap D)
(Cevap D)
A
K
A
D
E
2. Küpün hacmi = 12 . 12 . 12 M
İ
= 1728 cm3
Silindirin hacmi = p . 62 . h D
5. Kürenin hacmi
4 3 4 3
rr = : r - 6 = 288r
E 3 3
= 36p . h N
İ r : r2 : h r : 62 : 8
1728 = 36 . p . h Koninin hacmi = = 96r
Z 3 3
48
288r - 96r = 192r cm3 su taşar.
İ
h = r br bulunur.
Y
(Cevap E) (Cevap B)
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
4 3
3. Kürenin hacmi = pr olduğundan,
3
4 4
p ⋅ 53 ⋅ 27 = p ⋅ r 3
3 3 6. 1 tane, 8 tane, 27 tane gibi küpler birleşerek küp el-
de edilir.
53 ⋅ 27 = r 3 → r 3 = 53 ⋅ 33 Buna göre, 5 küp var ise en az 3 küpe daha ihtiyaç
3
r= (5 ⋅ 3)3
vardır.
r = 5 ⋅ 3 = 15
(Cevap A) (Cevap B)

KATI CİSİMLER TEST • 35
10. Büyük depoya 5 dakikada

7. Şekil 1 deki suyun hacmi p  r 2  4
r : 32 : 2 = 18r br3 su dolmuştur. Aynı şekilde küçük
Şekil 2 deki suyun hacmi
depoya da 5 dakikada 18r br3 su dolacaktır. Büyük
p  r2  h
+ p  r 2  (12 - h) depoda su seviyesi 5 dakikada 2 m yükseliyor.
3
 2 
p  r2  h  1 dakikada m yükselir. 
p= r2  4 + p  r 2  (12 - h)  5 
3 Küçük depoda su seviyesi
18
h
4 = + 12 - h 18r = r : 22 : h & h = = 4, 5m
3 4
5 dakikada 4,5 m yükselmekte
h  4,5 
h- = 12 - 4  1 dakikada m yükselir. 
3  5 
2h t dakika sonra iki deponun boyu eşit ise büyük depo
=8 2
3 t dakika sonra 2 + :t
5
4, 5
h = 12 cm bulunur. Küçük depo t dakika sonra : t metre yükselir.
5
(Cevap D)
4, 5 2 2, 5t t
= 2+ :t & =2& =2
A 5 5 5 2
K
A
(Cevap C)
D
E
M
İ
11. B:S = G
D K : S = r2
E 2 2
8. Silindirin yanal alanı N
rr1 : h - rr2 36
=
Y.A = 2rrh = 2 : 3 : 3 : 12 = 216
İ
rr22 : h 25
Z
2 2
Etiketin alanı = 5 : 8 = 40 İ r1 - r2 36
2
=
Kalan alan 216 - 40 = 176 cm2 dir. Y r2 25
A 2 2 2
(Cevap C) 25r1 - 25r2 = 36r2
Y
I 2 2
25r1 = 61r2
N
C 5r1 = r2 61
I r2 5
r1 = 61
L
I
K
(Cevap B)
12. T r a
e = 360
à
9. O merkezli çemberde A1A2 yay uzunluğu r
=
a
4r 4r 360
10
1 a
30 0 =
2p ⋅ 12 ⋅ = 20p 4 360
36 0 90
3
a = 90c bulunur.
Aynı zamanda A1A2 yay uzunluğu, dik koninin taban
r
çevresi olur. Koninin taban yarıçapı r olsun.
20p = 2pr ⇒ r = 10 cm
Koninin taban alanı p ⋅ 10=
2
100p bulunur.
(Cevap D) (Cevap B)
136
ANALİTİK GEOMETRİ TEST • 36
1. Koordinat düzlemi yerleştirildiğinde NK doğru parça- 4. A(a, -1) C(2, 4) B(5, b)

sının orta noktası;
N(4, 2) (2, 4)

 a5 1  b 
K C(2,4) =  , 
 2 2 
Orta
nokta a5
= 2 Ş a = -1
|NK|’nin orta noktası = f p = (- 1, - 1)
-4 + 2 2 - 4 2
,
2 2
a5
(Cevap D)  2 Þ a  1
2
1  b
 4 Þ b  9
2
ab  8
(Cevap D)
A
K
5.
A A(–3, 4) y
D
E
2. M
D(2,9) C(x,y) Şekilde |AC| köşegeni İ
O |BD| köşegeninin orta 135

D 45 x
noktalarının koordinatla-
E
rı eşittir. N d
D(2,3) B(10,3)
İ md = tan135° = -1 doğru denklemi
O hâlde Z
 2  x 3  y   2  10 9  3  İ y - y1 = m(x - x1)
 
 2 , 2    2 , 2  y-4= -1(x + 3)
Y
A y =- x + 1
x = 10 y = 9 bulunur. x + y = 10 + 9 = 19 (Cevap B)
Y
I
(Cevap D) N
C
I
L
I
6. A(0, 3)
K
B(4, 3) D C(3, 2)
[AD] doğru parçasının denklemi için mAD yi bulalım.
3. Şimdi [BC] ^ [AD] olduğundan

y Taralı bölgenin alanı =
mBC ⋅ mAD =
-1 Doğru denklemi
( 2  3 2) . 2 2
6 y=x 3-2 y - y1 = m(x - x 2 )
3 2
2 ⋅ mAD =-1
4 4-3 y - ( -3) =-1(x - 0)
2 4 2. 2 2 1
2
= = 4 . 2= 8 ⋅ mAD = -1 y + 3 =- x
4 45
2 2
2 1
45 x y =- x - 3
O 2 6
mAD = -1 dir.
2
(Cevap D)
(Cevap B)

ANALİTİK GEOMETRİ TEST • 36
7. Eğimi ve bir noktası verilen doğru denklemi

10. Orta nokta f 5 11 , p
+ 2 + (- 6)
y - y1 = m(x - x1 ) dir. 2 2
O(8, -2) noktası doğru üzerindedir.
A(0, 10) ve eğim 2’dir.
2x + y - k = 0
y - 10 = 2(x - 0)
2 . 8 + (-2) - k = 0
y - 10 =
2x
16 - 2 - k = 0 14 = k
y 2x + 10 bulunur.
=
k = 14 bulunur.
x eksenini kestiği noktanın apsisi y = 0 için
0=2x + 10 ⇒ 2x =-10 ⇒ x =-5 bulunur. (Cevap C)
(Cevap A)
8.
A
K
A
D
E
M
K noktası A ile C nin orta noktasıdır. İ
11. y = –x doğrusuna dikse eğimi
 5+3 4+0 
K ,  D m = 1 olmalı m = 1 olan ve A (3, 5) noktalarından ge-
 2 2  E
K(4, 2) dir. çen doğrunun denklemi
N
OK = KB AC = (5 - 3)2 + (0 - 4)2
İ y – 5 = 1 (x – 3)
Z
İ y=x+2
OK
= 4 2 + 22 = 22 + 4 2
y – x – 2 = 0 bulunur.
Y
= 20 2 5
= = 20 2 5
=
A
(Cevap B)
OB = 2  OK Y
I
= 2=
2 5 4 5 N
C
Paralelkenarın köşegen uzunlukları toplamı I
L
OB = AC =4 5 + 2 5 =6 5 br bulunur. I
K
(Cevap B)
9.
12. A (- 2, - 1) B (0, - 3)
x-0 y - (- 3)
=
0 - (- 2) - 3 - (- 1)
x y+3
=
2 -2
- 2x = 2y + 6
2x + 2y + 6 = 0
Öklid bağıntısından
y = 0 için
2 1
1 = 2 : b & 1 = 2b & b = 2x + 2 : 0 + 6 = 0
2
d doğrusunun x eksenini kestiği noktanın apsisi 2x + 6 = 0
1 1 9 2x = - 6
2 + 2 + =4 + = dir.
2 2 2 x = - 3 bulunur.
(Cevap A) (Cevap C)
138
İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK DEVLETLERİ TEST • 1
1. Uygurlar, yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir. 5. Köklü bir kültüre sahip olmak, değişen koşullara kar-
Bu durum Uygurların tarım ve ticaret alanında geliş- şın, eski geleneklerini devam ettirmekle mümkündür.
melerini sağlamıştır. Ticaret hayatı geliştikçe, insan- Türkler VIII. yüzyılda İslamiyet’i kabul etmeye başla-
lar arasındaki ticari ilişkileri düzenleme gerekliliği doğ- mışlardır. Buna rağmen, “Kut” anlayışı, toplumdaki
muş bu da hukuk sisteminin gelişmesine ortam ha- ataerkil yapı, adetler, savaşçılık, örgütlenme gibi özel-
zırlamıştır. likleri devam etmiştir.
(Cevap A) (Cevap E)
6. Sogd Alfabesi: Arami kökenli bir alfabedir. Uygur al-

fabesinin kökenidir.
2. İslamiyet’ten önceki Türklerin farklı inançlardaki in- Kiril Alfabesi: Yunan alfabesinden geliştirilmiş Rus
sanlarla bir arada yaşamaları ancak hoşgörüyle açık- alfabesidir.
lanabilir. Türkler özellikle Kafkasya ve Uzakdoğu’da- Orhun Alfabesi: Türklerin kullandığı ilk alfabe olan
A
ki egemenlikleri döneminde Budizm, Manihaizm, Mu- Orhon Alfabesi dördü sesli olmak üzere 38 harften
K
sevilik gibi dinlerle karşılaşmışlardır. Din ve vicdan A meydana gelmektedir.
hürriyetinin daima mevcut olduğu Türkler, bu inanç- D
E Latin Alfabesi: Avrupa kökenli bir alfabedir. 1928 yı-
lara saygı göstermekle kalmamış bizzat resmi din
M lında TBMM tarafından kabul edilmiştir.
olarak da benimsemişlerdir. İ
Sanskrit Alfabesi: Hint-Avrupa dil grubuna ait bir al-
(Cevap C) D fabedir. İlk kez Hindistan bölgesinde kullanılmıştır.
E
N (Cevap C)
İ
Z
İ
3. Türgişlerin bilinen ilk hükümdarı Baga Tarkan’dır. Ba-

Y
ga Tarkan ilk kez kendi adına para bastıran Türk hü- A 7. Yerleşik hayata geçmenin temel koşulu, toprağa bağ-
kümdarıdır. Sulu kağan da Türgiş hükümdarıdır. Bu Y
lı olmaktır. Tarımda sulama kanalları yapma böylesi
I
dönemin öne çıkan en önemli özelliği, Müslümanla- bir bağlılığı ifade eder. Halı, kilim dokumacılığı yap-
N
ra karşı direncin bu dönemde artmış olmasından kay- C ma, silah, at koşum takımları, süs eşyası imal etme
naklanmaktadır. Moyen-Çur ise bir Uygur hükümda- I
toprağa bağlı olmayı gerektirmez. Göçebe toplum-
L
rıdır. larda da görülebilecek uygulamalardır.
I
K
751 yılında gerçekleşen ve Türk-İslam tarihi için (Cevap A)
bir dönüm noktası niteliğinde olan Talas Savaşı
Moyen–Çur döneminde gerçekleşmiştir.
(Cevap D)
8. İlk Türk devletlerinde ailelerin birleşmesiyle, urug adı

verilen sülaleler, sülalelerin birleşmesiyle boylar oluş-

4. Moyen Çor Kağan, Uygur Kağanı’dır. B, C, D ve E maktaydı. Başlarında “boybeyi” adı verilen ve toplu-
seçeneklerinde yer alan gelişmeler Moyen Çor tara- mun ileri gelenleri arasından seçilmiş bir yöneticinin
fından gerçekleştirilmiştir. Moyen Çor adına dikilen bulunduğu boyların her birinin, belli bir toprağı ve as-
yazıt Altın-Köl değil, Şine-Usu yazıtıdır. Altın-Köl ya- keri gücü vardı. İç işlerinde serbestçe kararlar alan
zıtı, Kırgızlara aittir. Bu yazıt Yenisey Nehri havza- bu boylar, dış işlerinde hakanın kararlarını uygula-
sında bulunduğu için Yenisey Yazıtları olarak anılır. mak zorundaydı. Bu şekildeki devlet örgütlenmeleri-
Bu yazıtlar Orhon Yazıtlarından daha eskidir. ne federal devlet denmektedir.
(Cevap A) (Cevap C)
139 EKPSS HAZIRLIK • GK • TARİH

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK DEVLETLERİ TEST • 1
9. Bezeklik, Uygur mabetlerinin en seçkin örneklerine 13. Kavimler Göçü (375) sonunda Avrupa’nın etnik ya-
verilen isimdir. Bu mabetler duvarları yoğun bir şe- pısı değişmiş, Roma İmparatorluğu zayıflayarak par-
kilde fresko tekniğiyle yapılmış ve dini anlamı olan çalanmış (395), Avrupa’da dine dayalı olan skolastik
resimlerle bezendiği için Bezeklik adını almıştır. düşünce egemen olmuş ve Avrupa Hun Devleti ku-
Ching-lu, Hun dilinde kılıç anlamına gelmektedir. Kar- rulmuştur. Ancak Göktürk Devleti Kavimler Göçü’n-
guy, eski Türk topluluklarında askeri amaçlı gözetle- den çok sonra 552 yılında Orta Asya’da kurulmuş ve
me kulelerine verilen isimdir. Yarlığ ise Kağan’ın em- 630 yılında yıkılmıştır. Bu nedenle Avrupa’yı etkile-
ri demektir. Çin kaynaklarında Hunlara ait müzikle il- yen Kavimler Göçü ile ilgisi yoktur.
gili bilgilerden de söz edilmektedir. Dokuz delikten
Yaklaşık 350 yıllarında Orta Asya’dan çıkan Hun-
oluşan Pi-li adlı sazın cenaze törenlerinde kullanıldı- ların 375 yılında Gotların yaşadığı bölgeye girme-
ğı anlatılır. Hu-chia ise yukarısı dar, aşağısı kısa ve siyle kavimler göçü başlamıştır.
geniş bir alet olup melankolik havalar çalınırdı. Pi-pa
(Cevap E)
ise at üzerinde çalınan telli bir müzik aletiydi.
Çin kaynaklarında farklı isimlerle geçen Hun adı-

nın en çok bilinen Hsiung-nu şekli ilk kez MÖ 14. Bumin Kağan, I. Göktürk Devleti’ni kurunca doğu ka-
318’de kullanılmıştır.
nadını kendisi, batı kanadını ise kardeşi İstemi Yab-
A
(Cevap E) K gu yönetmiştir. Bumin Kağan 553 yılında ölünce ye-
A rine oğlu Mukan Kağan geçmiş bu tarihten itibaren
D
Mukan ülkeyi amcası İstemi ile beraber yönetmeye
E
M başlamıştır. Mukan Kağan, bütün Gök-Türk Devle-
10. I. öncülde verilen toplumun dini arayış içerisinde ol- İ ti’nin hükümdarı olmakla beraber, daha çok devletin
duğu yorumuna ulaşılamaz çünkü paragrafta yalnız- doğu kısmıyla ilgileniyor, batı kısmını ise devletin ku-
D
ca Hakan’ın bu yönde talebi vardır. ll. öncülde Ka- E ruluşundan beri Tanrı Dağları’nın kuzeyindeki Ak-
ğan’ın kararlarına Vezir Tonyukuk karşı geldiğine gö- N tağ’da oturan İstemi Yabgu idare ediyordu.
İ
re Kağan kararları sorgulanabilir, lll. öncüldeki yargı
Z Mukan Kağan, Kırgızları Göktürk hakimiyetine
ise paragrafın son cümlesinde “Türklerin mücadele- İ bağlayan hükümdardır. Ayrıca kızı da Çin İmpa-
ci ruhunu kaybetmeleri” şeklinde doğrudan vurgulan- ratoru ile evlenerek ülkenin kraliçesi olmuştur.
Y
mıştır.
A (Cevap C)
Y
(Cevap D)
I
N
C
I
11. İslamiyet’ten önce Türklerde ölen kişilerin eşyaları
L
ile birlikte gömüldükleri mezarlara “Kurgan” denirdi. 15. Kut anlayışı İslam Öncesi Türk Devletlerinden baş-
I
Yuğ, ölen kişinin arkasından düzenlenen cenaze me- K layarak Osmanlıya kadar devam eden bir egemen-
rasimidir. Şad, hükümdarların büyük oğullarına veri- lik anlayışıdır. Bu anlayışta, devleti yönetme yetkisi-
len isimdir. Toy hem önemli devlet meselelerinin gö- nin yöneten aileye Tanrı tarafından verildiğine inanı-
rüşüldüğü kurullara hem de önemli günlerde düzen- lırdı.
lenen ziyafetlere, şölenlere verilen isimdir. Tigin ise (Cevap B)
hükümdarın erkek çocuklarına verilen isimdir.
(Cevap C)
16. İslamiyet öncesi Orta Asya’da kurulan ilk Türk dev-

letleri ülkeyi töre adı verilen yazılı olmayan hukuk ku-
12. Özellikleri verilen Türk topluluğu MÖ 8000–300 yıl- rallarına göre yönetmişlerdir. Devlet yönetiminde hü-
ları arasında varlık göstermiş olan İskitlerdir. Pers kümdara yardımcı olmak üzere kurultay (Toy, Ken-
kaynaklarında İlk atlı göçebe Türk topluluğu olarak geş) adı verilen danışma meclisleri kurmuşlardır. Ay-
bilinen İskitler, Sakalar ismiyle de anılmaktadır. rıca toprağa yurt adını vermişlerdir.
(Cevap B) (Cevap E)
140
İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ TEST • 2
1. Abbasi halifesi ilk kez Karahanlı Devleti hükümdarı 5. Harzemşah Devleti, Büyük Selçuklu Devletinin Ha-
Ebu Nasr Ahmet’i “İslam hükümdarı” olarak tanımış- rezm valisi İl Arslan’ın Sultan Sencer’in ölümü üze-
tır. Ebu Nasr Ahmet halifelik makamını koruduğu için rine bağımsızlığını ilan etmesiyle 1156’da kurulmuş-
bu unvana layık görülmüştür. tur. Anadolu Selçuklu Devletiyle 1230 yılında yapı-
lan Yassı Çemen Savaşına kadar siyasi varlığını gös-
(Cevap A)
teren Harezm Devletinin başkenti Gürgenç’tir.
Anuş Tekin (1077-1097), Kutbeddin Muhammed
(1097-1128) ve Atsız Harzemşah (1128-1156) Har-
zemşahların bağımsız olmadan önceki yönetici-
leridir.
(Cevap D)
2. “Sultan” unvanı ilk kez Gazneliler tarafından kullanıl-

mıştır. Bilindiği gibi Gazneli Mahmut, Abbasi Halife-
sini Şii Büveyhoğullarının baskısından kurtardığı için
kendisine halife tarafından bu unvan verilmiştir. Sul-
tan unvanı daha sonra gelen Büyük Selçuklu Devle-
A 6. Eyyubiler (1174-1250) Şii Fatımi devletini ortadan
K
ti ve Osmanlı Devleti gibi bir çok Türk İslam devleti kaldırarak, İslam dünyasının siyasi bölünmüşlüğüne
A
tarafından kullanılmıştır. Ancak Karahanlı hükümdar- D son vermişlerdir. Mezhep kavgalarını önemli ölçüde
ları bu unvanı kullanmamıştır.
E önleyen Eyyübiler Abbasi Halifesini İslam dünyası-
M
nın tek dini lideri yapmışlardır. Ancak Moğollara kar-
İ
(Cevap D) şı mücadele eden Eyyübiler değil; Memluklerdir.
D
E (Cevap D)
N
İ
Z
İ
3. Turan Şah adlı Eyyübi Sultanı, 7. Haçlı Seferini dü- Y
zenleyen Fransa kralını savaşta mağlup ederek esir A

Y
almıştır. Ancak Turan Şah esir Fransız kralını, fidye I
karşılığı serbest bırakınca Kıpçak kökenli askerlerin N
tepkisini çekmiştir. Bu askerlerden biri olan Aybek C 7. Türkler İslam dünyasının önderlik görevini ilk olarak
I Büyük Selçuklu Devleti zamanında kazanmışlardır
adlı komutan, Turan Şahı ortadan kaldırarak Mem- L
luk Devletini kurmuştur. I
Selçuklu Devleti, sınırları içerisinde olsun veya olma-
K sın İslam ülkelerine yapılan saldırıları kendi ülkesi-
(Cevap C) ne yapılan bir saldırı olarak kabul etmişlerdir.
(Cevap E)
4. Büyük Selçuklu hükümdarı Sancar’ın ölümünden

sonra devletin Harezm valisi İl Arslan bağımsızlığını

ilan etmiştir. İran’ın Horasan bölgesine hakim olarak
güçlü bir devlet kuran Harzemşahlar Büyük Selçuk-
luların son başkentleri Merv’e hakim oldukları için
kendilerini Selçuklu mirasçısı olarak görmüşlerdir. 8. Türk-Müslüman ilişkileri ilk kez dört halife dönemin-
Harzemşahlar, Kutbeddin Muhammed Harzem- de başlamıştır. Hz. Ömer Dönemi’nde İslam ordula-
şah tarafından Gürgenç (Türkmenistan) merkez- rı Sasani Devletini ortadan kaldırıp İran’a hakim olun-
li kurulmuştur. ca Türklerle İslam devleti sınır komşusu olmuştur.
(Cevap E) (Cevap B

İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ TEST • 2
9. Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan’ın saltanatı, Fa- 13. İbnü’l Esir’in uzmanlık alanı tarihtir. 865-925 tarihle-
tih Sultan Mehmet’in zamanına rastlar. Bu sebeple ri arasında yaşamış olan Er-Razi, döneminin ünlü bir
Avrupa saraylarında onu Fatih Sultan Mehmet’ten hekimi ve kimyageridir. Eserlerinin hemen hepsi La-
ayırmak için “Küçük Türk” unvanı kullanılmıştır. tince’ye çevrilen Er-Razi kimyayı tıbbın hizmetine su-
nan ilk alimdir. El Kanun Fi’t Tıp adlı eseri beş yüz
Fatih ile üç kez savaşan Uzun Hasan 1473’te yap-
yıl Avrupa’da temel tıp kitabı olarak okutulan İbn-i Si-
tığı Otlukbeli Savaşı’nı kaybetmiştir.
na da Türk–İslam dünyasının en büyük tıp alimlerin-
(Cevap A) dendir.
Sülfirik asitin keşfi, alkolün tıpta kullanımı, ilk göz

ameliyatı Er–Razi’nin önemli çalışmaları arasın-
dadır.
(Cevap E)
10. Karahanlılar Yağma, Karluk, Çiğil ve Tohsi adlı Türk

boylarının ortak devleti olarak tarih sahnesine çık- A 14. Kaşgarlı Mahmud Divan-ı Lûgat-it Türk adlı eserin-
mıştır. 840–1212 yılları arasında günümüz Doğu Tür- K de Oğuz boylarını adları ve damgaları ile gösteren
A
kistan toprakları üzerinde hüküm süren Karahanlılar, uzun bir liste yapmıştır. Listede Selçuk devletinin
D
Satuk Buğra döneminden itibaren İslamı seçmeye E mensup olduğu Kınık boyu ve Osmanlının mensup
başlamıştır. M olduğu Kayı boyu ile beraber bayundur, yıva, Afşar,
İ
Begdili, salğur, Bügdüz, bayat, eymür, peçenek, Ça-
(Cevap A
D vuldur gibi Türk boyları da yer almıştır.
E
N (Cevap E)
İ
Z
İ
Y
A
Y
11. Büyük Selçuklu Devleti’nin ilk merkezi Cend’dir. Da-
I
ha sonra Nişabur, Rey, İsfahan ve Merv şehirleri Dev- N
lete başkentlik yapmıştır. C 15. Gazneliler, 963-1187 yılları arasında Afganistan, Öz-
I bekistan, İran, Horasan, Pakistan ve Kuzey Hindis-
Büyük Selçuklu Devleti 1040 yılında Gaznelilerle L
tan’a kadar uzanan geniş bir coğrafyaya hâkim ol-
yapılan Dandanakan savaşından sonra bağımsız I
olmuş; 1141 yılında Karahitaylarla yapılan Katvan K muşlardır. Gaznelilerin asli unsuru ise Afganistan’ın
savaşıyla dağılma sürecine girmiştir. en eski ahalisi olan Kalaçlar’dan (Halaçlar) oluşmuş-
tur.
(Cevap B)
(Cevap A)
12. Ondalık kesirler ilk kez, Anadolu Selçukluları Döne-

mi’nde gündelik hayatta kullanılmıştır. Selçuklular
devletin maliye ve muhasebe hesaplarında, hisab-i 16. Gazneli ve Selçuklularda hassa askerlerine üç ayda
hindî adı verilen ondalık sayı sisteminden yararlan- bir verilen maaşa “bistegani” denmekteydi. Bistega-
mışlardır. ni, Osmanlı Devleti’nde “ulufe” adını almıştır.
(Cevap D) (Cevap C)
142
TÜRKİYE SELÇUKLU TARİHİ TEST • 3
1. Anadolu Selçuklu Devleti 1075 yılında İznik merkez- 5. Van Gölü havzasında 1110-1207 yılları arasında hü-
li kurulmuştu. Ancak 1095-1099 yılları arasında ger- küm süren Türk Beyliği Ahlatşahlardır. Kurucusu Sök-
çekleşen I. Haçlı seferinde İznik işgal edilmiş bu se- men Bey’in adına itafen Sökmenliler olarak da bili-
beple devlet merkezi Konya’ya taşınmıştır. nen beylik Eyyübiler tarafından yıkılmıştır.
(Cevap B) (Cevap A)
6. Anadolu Selçuklu tarihinin en büyük Türkmen ayak-
lanması Babai İsyanı’dır. 1237 yılında gerçekleşen
2. Anadolu Selçuklu Dönemi, birçok tıp eserinin kale-
isyan sonucunda Anadolu Selçuklu devleti iyice güç-
me alındığı ve aynı zamanda tıp dilinin de Türkçe-
süzleşmiş ve Moğol saldırısına açık hale gelmiştir.
leşmeye başladığı bir dönemdir. A Bu isyan hareketine bağlı olarak gelişen Babailik
K
Anadolu Selçuklu Devletinde tıp alanındaki ilk ter- A
inancı etkisini uzun yıllar sürdürmüştür.
cümeleri 1220 yıllarında Harezm’den Anadolu’ya D
gelen hekim Bereke yapmıştır. E
Baba İshak İsyanı, 1240 yılında gerçekleşen Mal-
M
ya Savaşı ile bastırılabilmiştir. Bu savaşta Selçuk-
(Cevap D) İ lu ordusunda kiralık Frank askerleri kullanılmıştır.
D
(Cevap B)
E
N
İ
Z
İ
Y 7. Karamanoğulları Beyliği (1256-1487), Anadolu Sel-

A
Y
çuklu Devleti’nin zayıflaması üzerine bağımsızlığını
3. Ahilik, Ahi Evran tarafından kurulan bir esnaf teşki-
I ilan etmiş ve Konya’yı alarak başkent yapmıştır. Ana-
latıdır. Anadolu’nun Türkleşmesi ve müslümanlaş- N
dolu Selçuklu Devleti (1077-1308) ise, I. Haçlı Sefe-
masına büyük katkı sağlamıştır. Ekonomik, dini ve C
I
ri esnasında beyliğin merkezi olan İznik Haçlıların
sosyal alanda önemli hizmet veren ahilik teşkilatı top-
L eline geçince devlet merkezini Konya’ya taşımıştır.
lumu yönlendirmiştir. I
Büyük Selçuklu Devleti, hiçbir zaman Anadolu’yu
K
(Cevap E) merkez olarak kullanmamıştır.
(Cevap C)
4. I. Kılıçarslan ve Danişment Gazi 1097 yılında Eski- 8. Anadolu Selçuklu Devleti’nin mimari alandaki ilk ya-
şehir yakınlarında yapılan Dorileon Savaşı’nda Haç- pıları genellikle camilerdir. Konya ve Niğde’deki Ala-
lılarla mücadele etmiştir. I. Haçlı seferi sırasında ya- addin Camileri Sivas ve Malatya’da bulunan Ulu Ca-
pılan bu savaşta Haçlılar zafer kazanmıştır. Selçuk- miler, Kayseri’deki Hunat Hatun Camisi bunlardan
lu ordusu, bu savaştan sonra Haçlılar ile doğrudan birkaçıdır. Bu yapıların süslemelerinde çini, ahşap,
doğruya savaşa girmekten kaçınmış ve gerilla tipi sa- üzerine ayet ve hadisleri yazmak suretiyle mermer
vaşa girişmiştir. ve taşlardan faydalanılmıştır.
(Cevap A) (Cevap E)

TÜRKİYE SELÇUKLU TARİHİ TEST • 3
9. 1256-1483 yılları arasında Orta Anadolu’da kurulan 13. Türkiye Selçukluları Dönemi’ne ait olan Kayseri’de-
Karamanoğullarının resmî dili Türkçe idi. Karamano- ki Gevher Nesibe, Aksaray’daki Alaeddin Keykubat
ğulları eski Türk geleneklerine ve millî benliklerine ve Divriği’deki Turan Melek adlı eserler Darüşşifa ya-
bağlılıklarıyla öne çıkmış bir beyliktir. 892-999 yılla- ni hastane türünde yapılardır. Ayrıca Gevher Nesibe
rı arasında İran’da kurulan Samanoğullarının resmi Darüşşifası ilk tıp okulu özelliğine de sahiptir.
dili Arapça ve Farsça idi. 1040-1157 yıllarında Orta
(Cevap C)
Asya’da kurulan Büyük Selçuklu Devleti’nin resmi di-
li Farsça, bilim dili Arapça idi.
(Cevap B)
14. Saltuklar, Malazgirt Savaşı’ndan sonra Alparslan’ın

10. Kervansaraylar, ticaret yolları üzerinde, tüccarların komutanlarından Ebul Kasım Saltuk Bey tarafından
uzun yolculuklar esnasında dinlenebilmeleri için ya- Erzurum ve çevresinde kurulan Türk beyliğidir. 1202
pılan konaklama yerleridir. Müslüman Türk devletle- yılında Anadolu Selçuklu hükümdarı Rükneddin Sü-
ri içinde ilk kez Karahanlılar tarafından “ribat” adıyla A leyman Şah tarafından yıkılan bu beyliğin günümü-
yaptırılmıştır. Önceleri savunma için yapılan kervan- K
ze kadar ulaşan eserleri arasında Üç Kümbetler ve
A
saraylar zamanla, artan ticaret ihtiyacını karşılamak D Mama Hatun Türbesi bulunmaktadır.
için kullanılmıştır. Xlll. yüzyılda Yükselme Dönemi’ni E
M Saltuklar, Danişmend Beyliği ile birlik olup Haçlı-
yaşayan Anadolu Selçuklu Devleti ise ticaret hayatı-
İ lara karşı başarılı olmuşlardır.
nın gelişmesine paralel olarak büyük kervansaraylar
yaptırmıştır. D (Cevap B)
E
(Cevap B) N
İ
Z
İ
15. Verilen öncülden tarıma ticaretten daha fazla önem
Y verildiği yargısını çıkarmak mümkün değildir. Anado-
A
Y
lu Selçuklu Devleti’nde basılan paraların bakır, gü-
11. Kuran-ı Kerim ilk kez Akkoyunlu hükümdarı Uzun Ha- I müş, altın şeklinde gelişme kaydetmesi ekonomik ve
san döneminde Türkçeye çevrilmiştir. Bu dönem ay- N
siyasal durumunun güçlendiğinin kanıtıdır. Anadolu
C
rıca Dede Korkut hikâyelerinin de yazılı hale getiril- I
Selçuklu Devleti’nin Xl. yüzyılda kurulduğunu ve Sul-
diği dönemdir. Akkoyunlular 1398–1501 yılları ara- L tan Mesut’un Xll. yüzyıl hükümdarlarından olduğunu
sında Diyarbakır ve çevresinde hüküm sürmüştür. I
anımsarsak, devletin kurulduğu sırada kendine öz-
K
gü parasının olmadığı yargısına da ulaşabiliriz.
(Cevap E)
(Cevap B)
16. Anadolu Selçuklu Devleti’nde l. Mesut Dönemi’nde

ilk kez bakır para; ll. Kılıçarslan Dönemi’nde ise al-

12. 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’da çeşit-
tın para bastırılmıştır. Osmanlı Devleti’nde ilk bakır
li beylikler kurulmuştur. Artuklular; Batman, Mardin
parayı Osman Bey, gümüş parayı Orhan Bey, altın
ve Diyarbakır çevresinde kurulmuştur. Bugün Diyar-
parayı ise Fatih Sultan Mehmet bastırmıştır. Paralar-
bakır ili sınırları içerisinde bulunan Malabadi Köprü-
da kullanılan maden, aynı zamanda ekonomik geliş-
sü Artukluların eseridir.
menin de bir kanıtıdır. Anadolu Selçuklu paraları üze-
Malabadi Köprüsü, dünyanın en büyük taş kemer- rinde genellikle sultanların resimleri yer alırken Os-
li köprüsüdür. manlı paralarında resim yerine yazı kullanılmıştır.
(Cevap A) (Cevap C)
144
OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ TEST • 4
1. Alaaddin Paşa ilk Osmanlı veziri olup Orhan Bey’in 5. Özellikleri verilen şehir İznik’tir. 2 Mart 1331’de Or-
kardeşidir. Murat zamanında ikinci bir vezir daha ata- han Bey tarafından ele geçirilmiştir. Son derece
nınca birincisine vezir-i azam denmeye başlanmış- önemli bir şehir olan İznik’in düşmesi, Türkmen dün-
tır. Bu makama şehzadelerden sonra dışarıdan ve- yasında büyük yankı uyandırırken Orhan Bey’e de
zir yapılan ilk kişi Çandarlı Kara Halil Hayreddin Pa- büyük bir itibar kazandırmıştır. İznik’in düşmesinden
şa’dır. Çandarlı ilk Vezir-i Azam’dır. İlk vezir derse sonra Bizans imparatoru bu durumu kabullenip 1333
Alaaddin Paşa, ilk Vezir-i Azam derse Çandarlı Ka- yılında Orhan Bey’le bir anlaşma yapmak zorunda
ra Halil Paşa’dır. kalmıştır. Hatta bu anlaşma gereğince Osmanlıya
haraç ödemeyi de kabul etmiştir.
(Cevap B)
(Cevap B)
2. İlk Osmanlı sikkesinin Osman Bey zamanında basıl-

dığı konusu tartışmalıdır. Genel kabul ise ilk sikke- 6. 1298 yılında İlhanlı Hükümdarı Gazan Han, Anado-
nin Orhan Bey döneminde basıldığıdır. Günümüze lu Selçuklu tahtına II. Mesut yerine III. Alaeddin Key-
ulaşan ise ilk bakır sikkeler I. Murad zamanında ak- kubad’ı geçirmiştir. Moğol kumandanlarından “Süle-
çelerin yanı sıra mangır denen bakır sikkelerdir. Yö- A miş” bu durumu kabullenmeyerek 1299 yılında Ana-
resel kullanım için ve akçenin alt birimi olarak darbe-
K dolu’da Gazan Han’a karşı bir isyan çıkarmıştır. Bu
A
dilen mangırlar zengin süsleme motifleriyle Osman- isyan uç bölgelerdeki İlhanlı kontrolünü zayıflatmış
D
lı sikkelerinin en renkli malzemelerini oluşturmakta- E ve Türkmen beyliklerinin bağımsız hareketlerine se-
dır.
M bep olmuştur. Nitekim Osman Bey de bu karışık or-
İ
tamdan faydalanmış ve 1300 yılına doğru daha ba-
En fazla bakır para, Kanuni Sultan Süleyman Dö- ğımsız hareket etmeye başlamıştır.
D
nemi’nde basılmıştır.
E
N (Cevap D)
(Cevap B)
İ
Z
İ 7. Osman Bey’in çağdaşı olan Bizans tarihçisi Pachi-
meres’in, 1260-1307 yılları arasındaki olaylardan
Y
3. Osmanlı Beyliği ilk kez 1352 yılında Çimpe Kalesi’nin A
bahsettiği eseri, Osman Bey’in adının geçtiği ilk ta-
alınmasıyla Rumeli’ye geçmiş ve bu ilerleyiş ileriki Y rihî kaynaktır. Osman Bey’in bir Bizans kuvvetini Ba-
I feus denen yerde yenilgiye uğratmasından bahse-
yıllarda artarak devam etmiştir. Osmanlı Beyliği’nin N
Rumeli’ye geçmesinde Karamanoğullarının desteği C
den Pachimeres, Osman Bey’i bir askerî lider ve bir
gibi bir durum söz konusu olmamıştır. Karamanoğul- I tarihî şahsiyet olarak ilk kez zikreden kişidir. Bu se-
L beple Osman Bey’in tarihî kimliğinin ortaya çıkması
ları, Osmanlıları desteklemediği gibi onun en büyük I
rakiplerinden birisi olmuştur. K
1302 Bafeus (Koyunhisar) Savaşı ile ilişkilendirilir.
(Cevap C) Bafeus Savaşı Osmanlı Beyliği ve Bizans arasın-

da yapılan ilk savaştır.
(Cevap E)
8. I. Kosova Savaşı, Balkanlar’da Osmanlı hâkimiye-

4. Yıldırım Bayezit (1389-1402) İstanbul’u kuşatan ilk tinin geleceğini tayin eden önemli bir savaştır. 28 Ha-
Osmanlı padişahıdır. Yıldırım Bayezit, Bizans’ın Os- ziran 1389’da Sırp Despotluğu ve onun müttefik güç-
manlılara vergi vermesi, İstanbul’da camisi ve mah- lerine karşı yapılan savaş Osmanlı güçlerinin kesin
kemesi olan bir Türk mahallesinin kurulması ve Ha- galibiyetiyle sonuçlanmıştır. I. Murat ve Sırp Knezi
liç’in kuzeyinde bir Türk garnizonunun bulunması ko- Lazar’ın hayatını kaybettiği bu savaştan sonra Sırp
şullarıyla kuşatmayı kaldırmıştır. Despotluğu Osmanlıya bağlı hâle gelmiş ve Tuna
Yıldırım Bayezıd savaşta esir düşen ilk ve son Os- Nehri’nin güneyinde Macarlardan başka Osmanlıya
manlı padişahıdır. Timur’a esir düşmüş ve esaret karşı koyacak güç kalmamıştır. Bu savaş Türklerin
altındayken ölmüştür. Balkanlardaki yerini sağlamlaştırmıştır.
(Cevap C) (Cevap E)

OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ TEST • 4
9. Fatih Sultan Mehmet padişahlığı süresince (1451– 13. Özellikleri verilen Osmanlı âlimi Dursun Fakih’tir. Fı-
1481) Anadolu, Balkanlar, Karadeniz, Ege gibi böl- kıh ilmindeki derin bilgisinden dolayı kendisine Fa-
gelerde fetih politikası uygulamıştır. Bunun yanı sıra kih unvanı verilmiştir. Osmanlının ilk kadısı olan Dur-
devlet içinde de güçlü olabilmek için merkezî otorite sun Fakih, bir Osmanlı padişahı adına hutbe okuyan
önünde büyük bir tehdit oluşturan Vezir Çandarlı Ka- ilk âlimdir.
ra Halil Paşa’yı idam ettirmiş ve yönetimde devşirme
Dursun Fakih, Şeyh Edebali’nin mürididir. Onun
kökenlilere ağırlık vererek kul sistemini geliştirmiştir. Karacahisar’da okuduğu ilk hutbe Osmanlının is-
Bu gelişmeler devletin, imparatorluğa dönüşmesin- tiklal alameti için okunan ilk hutbedir.
de önemli dönemeçler olmuştur.
(Cevap A)
(Cevap E)
10. Osmanlı Devleti bazı istisnalar dışında genel olarak

savaş yoluyla toprak elde etmiştir. Bu istisnalardan
ilki Akşehir, Beyşehir, Yalvaç, Seydişehir ve Karaa-
ğaç’ın Osmanlı himayesine giren Hamidoğlu Hüse- A
K
yin Bey tarafından para karşılığı Osmanlıya devre- A
dilmesidir. Diğeri ise I. Murat’ın oğlu Bayezit’i Germi- D
yanoğlu Süleyman Bey’in kızıyla evlendirmesi sonu- E

M 14. Şeyh Bedrettin İsyanı Çelebi Mehmet yani I. Meh-
cu Kütahya, Emet, Tavşanlı ve Simav’ı çeyiz olarak İ met zamanında çıkmıştır. İran’daki tasavvuf bilginle-
Osmanlıya vermesidir.
rinden etkilenen Şeyh Bedrettin, düşüncelerini yay-
D
(Cevap D) E mak amacıyla yoğun faaliyet içerisine girmiş ve her
N tarafa düşüncelerini anlatacak kişiler göndermiştir. I.
İ
Z
Mehmet Dönemi’nde önce Şeyh Bedrettin’in mürit-
11. 1371 Çirmen Savaşı sonunda Balkan kapıları Türk- İ lerinden Torlak Kemal ve Börklüce Mustafa Anado-
lere açılmıştır. Bu savaştan sonra birçok Sırp prensi lu’da, arkasından da Bedrettin Rumeli’de ayaklanma
Y
I. Murat’a bağlılığını bildirirken haraç vermeyi ve ge- A
çıkarmıştır. Bu isyanlar bastırıldıktan sonra Şeyh Bed-
rektiğinde asker göndermeyi de kabul etmiştir. Ayrı- Y rettin yargılanarak idam edilmiştir (1420).
I
ca Bizans’ın Batı ile olan bağlantısı da bu savaştan N Şeyh Bedrettin ilmi, felsefi ve siyasi görüşlerini
sonra büyük oranda kesilmiştir. 1448 yılında Osman- C “Varidat” adlı eserde toplamıştır.
I
lı Devleti ile Haçlılar arasında yapılan II. Kosova Sa-
L (Cevap C)
vaşı ise Türklerin Balkanlardaki varlığı açısından I
önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bu savaş sonu- K
cunda Balkanlardaki Türk egemenliği kesinleşmiştir.
(Cevap C)
12. Osmanlı Devleti’ni merkeziyetçi bir yapıya dönüştür-

mek isteyen ilk padişah, Yıldırım Bayezit’tir. Bayezit
bu amaçla birçok sefere çıkmış ve devletin toprakla-
rını genişletmeye çalışmıştır. Batı Anadolu’daki Türk-

men beyliklerini Osmanlı idaresine bağlayan Baye-
zit, bu bölgelerin yönetimini eski Türkmen ailelerine
vermek yerine doğrudan başkentten tayin edilen şah-
siyetlere bırakmış; böylece beylikleri doğrudan Os- 15. I. Murad kardeşleri İbrahim ve Halil’i katleden ilk Pa-
manlı idaresine almıştır. Aydın, Saruhan, Germiyan, dişah olmuştur. Hatta I. Murad Oğlu Savcı’yı Bursa
Menteşe, Hamid kendi isimlerini muhafaza ederek Sancağı’na göndermiş, oğlu da tahta göz koyunca
Osmanlı’nın birer sancağı durumuna getirilmişlerdir. O’nu da idam ettirmiştir.
(Cevap C) (Cevap B)
146
OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ TEST • 5
1. Osmanlı medrese teşkilatında ilk köklü değişim, Fa- 5. Fatih Sultan Mehmet yaptığı askeri başarılarla Os-
tih Sultan Mehmet zamanında olmuştur. Fatih, Mol- manlı Devleti’ni büyük bir imparatorluğa dönüştür-
la Hüsrev ve Ali Kuşçu’nun da içinde bulunduğu bir müş, devlete düzenli ve sürekli bir yapı kazandırmak
maarif komisyonuna “kanuni talebe-i ulum”u hazır- için önemli düzenlemeler yapmıştır. Yönetim, maliye
latmış böylece Osmanlı medrese sistemini ilk kez dü- ve hukuk alanında koyduğu kurallarla merkezi otori-
zenlemiştir. teyi güçlendirmiştir. A, B, C, E seçeneklerinde veri-
lenler bu uygulamalardan bazılarıdır. Ancak Röne-
(Cevap E)
sans hareketlerinin yakından takip edilmesi, kültürel
gelişmelere önem verildiğini göstermektedir.
(Cevap D)
2. Osmanlı Devleti Avrupalı devletlerle ticareti geliştir-

mek, ülke ekonomisini canlandırmak amacıyla kapi-
tülasyonlar vermiştir. Kapitülasyonlar genel olarak ti-
cari amaçlı verilen ayrıcalıklar olarak bilinir. Ancak
Kanuni döneminde Fransa’ya verilen kapitülasyon- 6. Canberdi Gazali, Memlük Devleti’ni yeniden kurmak
ların öncelikli amacı ticareti geliştirmek, siyasi ama- A ve Mısır’a egemen olmak amacıyla ayaklanmıştır.
cı ise Katolik Fransa’yı kendi yanına çekerek Avru- K
Kanuni’nin hükümdar olmasıyla, sadrazam olmayı
A
pa’da Reform hareketlerinin oluşturduğu kargaşa or- D bekleyen Ahmet Paşa Mısır Valiliği’ne getirilmişti. Ah-
tamını kullanarak Hristiyan birliğini parçalamaktır. E met Paşa da Mısır’a egemen olmak için ayaklanmış-
Önemli ticaret yollarını ele geçirmenin kapitülasyon- M
tır. Fakat iki ayaklanma da başarılı olamamıştır.
İ
ların veriliş amacıyla ilgisi yoktur.
D
(Cevap A)
(Cevap D) E
N
İ
Z
İ
3. Trabzon Rum İmparatorluğu, IV. Haçlı Seferinde İs- Y

7. Fatih Sultan Mehmed, Osmanlı sikkelerinin tuğra ile
tanbul’un Haçlılarca işgal edilmesi sonucu Bizans A
Y birlikte en belirgin özelliği olan “Karaların sultanı, de-
varislerince kurulmuştur. 1204-1461 yılları arasında
I nizlerin hakanı, sultan oğlu Sultan” ifadesini torunla-
Trabzon merkezli olarak kurulan bu Ortodoks devle- N
rına miras bırakmıştır.
te Fatih Sultan Mehmet 1461’de son vermiştir. Bu C
I
devlete bağlı Rum beylerini de Anadolu’dan uzaklaş- (Cevap D)
L
tırarak onlara Rumeli’de tımarlar vermiştir. Merkezi I
otoriteyi güçlendirmek için yapılan bu uygulamayla K
hem Rum beyleri tımar aracılığıyla Osmanlı Devle-

ti’ne bağlanmış hem de muhtemel bir isyan önlen-
miştir.
(Cevap A) 8. Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’un fethi için yaptığı

hazırlıklar arasında;
• Donanma hazırlanması,
• Rumeli Hisarı’nı yaptırması,
• Havan topları döküp tekerlekli kule yaptırması,

4. Şeyhülislam, şeriat kanunlarının uygulanmasından
sorumlu en yüksek din görevlisidir. Kanuni dönemin- • Karamanoğulları ile ve diğer beylik ve devletler-
de divan üyeliğine getirilmiş ve protokolde sadraza- le dostluk ilişkisi kurması yer almaktadır.
ma denk sayılmıştır. Ancak divanda oy hakkına sa- Fakat Anadolu Hisarı, Yıldırım Bayezit Dönemi’nde
hip değildir. yapılmıştır.
(Cevap B) (Cevap C)

OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ TEST • 5
9. II. Mehmet, çeşitli dil ve dinden insanın bir arada ya- 13. Osmanlı Devleti’nde devamlı elçi bulundurma hakkı-
şadığı İstanbul merkezli bir cihan imparatorluğu kur- nı elde eden ilk devlet Venedik’tir. Fatih Sultan Meh-
mak gayesindeydi. Bu sebeple özellikle IV. Haçlı Se- met’in Ege ve Karadeniz bölgesinde yaptığı seferler
feri’nden sonra büyük hasara uğramış olan İstanbul’a neticesinde Osmanlı ve Venedik arasında yaklaşık
eski ihtişamını kazandırmak için büyük gayret gös- on altı yıl süren savaşlar yaşanmıştır. 1463–1479 yıl-
termiştir. Bir imparatorluk merkezi oluşturmak için ları arasında yaşanan bu savaşlar sonunda Venedik
kentin kalabalık bir nüfusla iskân edilmesi gerekmek- ile Osmanlı arasında barış yapılmıştır. Yapılan barı-
teydi bu amaçla gönüllü ve zorunlu göçlerle kente şa göre Venedik İstanbul’da “Balyos” adı verilen de-
nüfus nakledilmiştir. Ayrıca imparatorluk merkezine vamlı bir elçi bulundurabilecekti. Bu anlaşma ileride
görkem kazandıracak olan büyük mimari yapılar ko- diğer devletlere verilecek olan kapitülasyonların ön-
ruma altına alınmış, kentin yağmalarla harap olma- cüsü olmuştur.
sına izin verilmemiştir.
(Cevap E)
(Cevap E)
10. Fatih Sultan Mehmet, 1459’da Belgrad dışında tüm A

K
Sırbistan’ı ele geçirmiştir. Rodos da kuşatılmasına 14. I. Selim, Safevi Devleti’ne karşı yaptığı 1514 Çaldı-
A
rağmen alınamamıştır. Bu yerler ancak Kanuni dö- D ran Savaşından sonra bastırdığı sikkelerde ilk kez
neminde Osmanlı egemenliğine girmiştir. E Şah”unvanını kullanmıştır. I. Süleyman’ın da kullan-
M
dığı bu unvan daha sonra terk edilmiştir.
Fatih Sultan Mehmed, “Han” unvanını kullanan ilk İ
padişahtır. (Cevap E)
D
(Cevap B) E
N
İ
Z
İ
11. Memlüklerle Osmanlı Devleti arasındaki gerilim II.
Mehmet zamanında başlamış, I. Selim Dönemi’nde Y
A
Memlük Devleti’nin yıkılmasıyla son bulmuştur. I. Se- Y
lim zamanında Memlüklerle Osmanlı arasındaki ilk I 15. Adli mahlasıyla şiirler yazan Osmanlı padişahı II. Ba-
savaş 1516 yılında gerçekleşen Mercidabık Sava- N yezıd’dır. 1481-1512 yılları arasında hüküm süren II.
C
şı’dır. Memlük sultanının ölümü ve Osmanlı’nın za- Bayezıd’ın şiirleri “Adli divanı” adlı eserde toplanış-
I
feriyle sonuçlanan bu savaştan sonra Osmanlı, Su- L tır.
I
riye ve Filistin üzerinde tam bir hâkimiyet kurmuştur.
K
Ridaniye Savaşı ise Memlük Devleti’nin tamamen or- Sultan II. Mahmud’da şiirlerinde “Adli” mahlasını
kullanmıştır.
tadan kaldırılmasına ve halifeliğin Osmanlı Devle-
ti’ne geçmesine vesile olmuştur. Çaldıran Savaşı, (Cevap C)
1514 yılında Safevi Devleti’ne karşı yapılmıştır.
(Cevap D)
12. Osmanlı Yükselme Devri 1453–1579 yılları arasıdır.

Murat Hüdavendigâr (l) 1362–1389 ve Çelebi Meh- 16. Osmanlı Devleti XVI. yüzyıldaki en büyük rakibi Avus-
met 1413–1421 yılları arasında saltanat sürmüştür. turya’ya karşı 1533 İstanbul Antlaşması ile büyük bir
Fatih Sultan Mehmet (ll) ise 1451-1481 yılları arasın- üstünlük elde etmiştir. Bu antlaşmayla ilk kez Osman-
da hüküm sürmüştür dolayısıyla yükselme dönemi lı sadrazamı Avusturya arşidüküne (hükümdarı) denk
padişahı Fatih Sultan Mehmet’tir. Murat Hüdavendi- sayılmıştır. Ancak Avusturya karşısında elde edilen
gâr ve Çelebi Mehmet (lll) kuruluş dönemi padişah- bu üstünlük 1606 yılında imzalanan Zitvatorok Ant-
larıdır. laşması ile kaybedilmiştir.
(Cevap B) (Cevap D)
148
OSMANLI DEVLETİ DURAKLAMA DÖNEMİ TEST • 6
1. Sultan II. Mustafa Osmanlı sikkelerine ilk defa ola- 5. XVII. yüzyılın önemli devlet adamlarından olan Koçi
rak cülûs tarihinin yanında, saltanatın kaçıncı yılın- Bey hazırladığı raporları Sultan IV. Murat ve Sultan
da bastırıldığını gösteren rakamı da eklettirmiştir. İbrahim’e sunmuştur.
Böylece sikkelerin kesim tarihi kesin olarak anlaşıl-
(Cevap D)
mıştır.
Osmanlı tarihinde ilk kez üzeri tuğralı altın para,
II. Mustafa döneminde bastırılmıştır.
(Cevap D)
2. Coğrafi Keşifler; yeni ticaret yolları bulmak isteyen

Avrupalı devletlerin XV. ve XVI. yüzyıllarda gerçek-
6. Hanedanın en büyük ve en akil erkek üyesinin tahta
leştirdikleri keşiflerdir. Bu keşifler neticesinde Osman-
çıkması esasına dayanan Ekber Erşed sistemi, I. Ah-
lı Devleti’nin elindeki İpek ve Baharat Yolları önemi-
met döneminin (1603–1617) getirdiği yenilikler ara-
ni kaybederken Atlas Okyanusu limanları önem ka- A
K sındadır. Taht kavgalarını önlemeye yönelik olan bu
zanmıştır. Keşfedilen yerlerden Avrupa’ya getirilen
A sistemle tahta çıkan ilk padişah ise I. Ahmet’in kar-
malların çoğu, kapitülasyonlar aracılığıyla Osmanlı D
deşi I. Mustafa’dır.
pazarlarını istila etmiştir. Bu durum yerli sanayinin E
M
çökmesine dolayısıyla işsizliğe, enflasyona ve para- (Cevap B)
İ
nın değerini kaybetmesine sebep olmuştur.
D
(Cevap C) E
N
İ
Z
İ
Y
3. Osmanlı Devleti, XVII. yüzyılın başlarında Anado- A
Y 7. XVll. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin gelirleri büyük oran-
lu’da meydana gelen Celali isyanlarıyla son derece I
da azalmıştır. Giderlerin artmasına karşılık, devlet
meşguldü. Bu durum İran’ın Osmanlı topraklarına N
gelirlerinin azalması bütçe açığının büyümesine se-
saldırması için bir fırsat oluşturmuştur. Osmanlı Dev- C
I bep olmuştur. Devlet, bu açığı kapatmak için yeni
leti yaşanan iç karışıklıklar sebebiyle İran’ın ilerleyi- L
vergiler koyma ve var olan vergileri de artırma yolu-
şi karşısında fazlaca bir varlık gösterememiş ve 1612 I
K na gitmiştir. Fakat bu durum da ülke genelinde ayak-
yılında Nasuh Paşa Antlaşması’nı imzalamıştır. Bu
lanmaların çıkmasına sebep olmuştur.
antlaşma ile Ferhat Paşa Antlaşması’nda elde edi-
len kazanımlar geri verilmiştir. (Cevap C)
(Cevap B)
4. Osmanlı ile Rusya arasında imzalanan ilk resmi ant-

laşma Bahçesaray Antlaşması’dır. 1676–1681 yılla- 8. XVII. yüzyıldan itibaren yaşanan buhranın sebeple-
rı arasında gerçekleşen Osmanlı–Rus Savaşı sonun- ri arasında içtihad kapısının kapanması yoktur. Çün-
da imzalanmıştır. Çehrin Antlaşması olarak da bilin- kü bu kavramın X. yüzyılda meydana geldiğine dair
mektedir. İslam dünyasında ortak bir inanış vardır.
(Cevap C) (Cevap C)

OSMANLI DEVLETİ DURAKLAMA DÖNEMİ TEST • 6
9. Osmanlı Devleti’nde, ilk medrese Orhan Bey zama- 13. Osmanlı Devleti’nde de diğer Türk devletlerinde ol-
nında İznik’te açılmıştır. Halkın eğitim ihtiyacını kar- duğu gibi “Ülke, hanedanın ortak malı” sayılırdı. Bu
şılamak için açılan medreselerde, dini eğitimin ya- anlayış tüm hanedan üyelerinin yönetimde hak iddia
nında fen ve sosyal bilimler alanında da eğitim veril- etmesine ve taht kavgalarının yaşanmasına sebep
miştir. Fakat XVll. yüzyıla gelindiğinde eğitim alanın- oluyordu. Yaşanan taht kavgalarını önlemek isteyen
da yaşanan bozulmalara paralel olarak medreseler I. Ahmet, veraset sisteminde ilk sistematik düzenle-
Kur’an, hadis, kelam, tefsir, fıkıh gibi sadece dini eği- meyi yapan padişahtır. “Ekber ve Erşed” adını ver-
timin verildiği kurumlar haline gelmiştir. diği sistemle hanedanın en yaşlı üyesinin tahta çık-
masını karara bağlamıştır.
(Cevap A)
(Cevap B)
10. Paragrafta verilen bilgiden l. öncüle ulaşmak müm-
14. XVII. yüzyılda sancağa çıkma uygulaması yerine (I)
kün değildir. Zaten l. öncül kendisini “ilk kez” ifade-
şehzadelerin sarayda yetişmelerini öngören “kafes
siyle çürütmüş oluyor. XVll. yüzyılda Osmanlı Devle-
usulü” getirilmiştir. Bu durum ileride padişah olacak
ti’nde Tımar Sistemi bozulmuştur, ancak paragraftan
kişilerin, idari, askerî, siyasi deneyim kazanmalarını
bu bilgiye ulaşamayız, çünkü eyalet sayısının çoğun-
engellerken devlet adamları ve saray kadınlarının
luğu hala Tımar topraklarına bağlıdır. Bu nedenle
A yönetime karışmasına neden olmuştur. I. Ahmet za-
eyalet sayısı 32’den 34’e çıkarıldıysa eyaletleri yö-
K manındaki diğer bir uygulama tahta en yaşlı ve en
netmekle görevli Beylerbeyi (Paşalar-Valiler) sayısı A
akıllı kişinin geçmesini öngören (II) “Ekber ve Erşed”
da doğal olarak yükselmiştir. D
E sistemidir. Bu sistem, taht kavgalarını önlemek ve
(Cevap B) M tahta çıkma usulünü bir kurala bağlamak için yapı-
İ
lan olumlu bir uygulamadır. Taht kavgalarını da bü-
11. Koçi Bey, araştırmaları sonucu hazırladığı raporda, D yük oranda azaltmıştır. XVII. yüzyıldan itibaren yapı-
eğitimin kalitesinin düşmesinin sebebi olarak “beşik E lan ıslahatlardan çıkarları zedelenen yeniçeriler, ki-
ulemalığı” sistemini göstermiştir. Bu sistemle medre- N
İ
mi devlet adamlarının da desteğiyle zaman zaman
se hocasının çocuğu da doğuştan medrese hocası Z padişahların tahttan indirilmesine (III) sebep olmuş-
sayılıyordu. Bu durum yeterli bilgi ve donanıma sa- İ
lardır. Bu durum devletin otoritesini kaybetmesine
hip olmayan kişilerin “müderrislik” (medrese öğret- neden olmuştur.
Y
meni) yapmasına, dolayısıyla bilimsel işlerden so- A
rumlu bu sınıfın kalitesinin düşmesine sebep oluyor- Y
(Cevap D)
du. Ayrıca Koçi Bey, medreselerde sadece dinî bilim- I 15. Öşürün toplanmasının mültezimlere bırakılması (l)
N
lerin okutulmasının pozitif bilimlerin gelişmesini en- C
ve tımar sisteminin bozulması (lll) Osmanlı maliyesi-
gellediğinden de bahsetmiştir. I ni olumsuz yönde etkilemiştir. Özellikle XVII. yy.dan
L sonra öşürün toplanması iltizam sistemi denilen sis-
(Cevap C) I
K
temle mültezimlere verilmiştir. Bunlar da halktan faz-
12. Osmanlı Devleti’nde XVll. yüzyılda özellikle ordu, yö- la vergi toplayarak zenginleşme yoluna gitmişlerdir.
netim ve maliye alanında düzenlemeler yapılmıştır. Tımar sisteminde tımar sahibinin görevlerinden biri
l. Ahmet zamanında yürürlüğe giren “Ekber ve Er- kendi bölgesinde devlet adına vergi toplamaktır. Sis-
şed” sistemi ile veraset anlayışında değişiklik yapıl- tem bozulunca bu vergiler toplanamaz hâle gelmiş-
mış, hanedanın en yaşlı ve en akıllı üyesinin tahta tir.
çıkması kuralı benimsenmiştir. Ayrıca yine bu dönem-
(Cevap C)
de taht kavgalarını önlemek için şehzadelerin “san-
cağa çıkması” yasaklanarak sarayda yetiştirilmesi 16. XVII. yüzyılda Osmanlı ekonomisi uzun süren savaş-
kuralı getirilmiştir (Kafes Usulü). Bu durum ileriki dö- lar, ticaret yollarının yön değiştirmesi gibi sebepler-
nemlerde yönetimin, deneyimsiz kişilerin elinde ol- le bozulmuştur. Osmanlı Devleti, içteki ve dıştaki bu
masına sebep olmuştur. lV. Mehmet zamanında ekonomik kayıpları vergileri artırarak karşılamaya ça-
(1648-1687) göreve gelen Sadrazam Tarhuncu Ah- lışmıştır. Bu durum ise ağır vergiler altında ezilen hal-
met Paşa (1652-1653) bütçe açığının büyük ölçüde kın isyan ederek toprağını terk etmesine yol açmış-
saray harcamalarından olduğunu tespit etmiş ve ilk tır. Kapitülasyonların sürekli hale getirilmesi ise XVIII.
kez bir bütçe hazırlamıştır. yüzyılda meydana gelmiştir.
(Cevap E) (Cevap C)
150
OSMANLI DEVLETİ GERİLEME DÖNEMİ TEST • 7
1. Küçük Kaynarca Antlaşması, 1768-1774 Osman- 5. Osmanlı tarihinde, 1718 Pasarofça Antlaşması ile
lı-Rus Savaşı sonunda Osmanlı Devleti’nin mağlup başlayıp, 1730 Patrona Halil İsyanı’na kadar geçen
olması üzerine imzalanmıştır. I. Abdülhamid döne- döneme Lale Devri denir (XVIII. yüzyıl). Sadece İs-
minde imzalanan bu antlaşma, Osmanlı Devleti’nin tanbul ve çevresindeki önemli merkezlerin yaşadığı
XVIII. yüzyılda imzaladığı en ağır antlaşmadır. A, B, bu dönemde Osmanlı Devleti Avrupa üstünlüğünü
D ve E seçeneklerinde verilen ifadeler bu antlaşma- kabul etmiş ve yüzeysel de olsa kendisini ilk kez Ba-
nın maddelerinin oluşturmaktadır. Ancak Romanya tıya açmıştır. Dönemin en ünlü divan şairi Nedim’dir.
ve Sırbistan 1878 Berlin Antlaşması ile bağımsız ol- İstanbul’da doğan Nedim Osmanlı Devleti’nde ka-
muştur. zaskerlik görevi de yapmıştır.
(Cevap C) (Cevap E)
6. Osmanlı Devleti’nde radikal anlamda ilk değişiklikler

2. Napolyon’un 1798’de işgal ettiği Osmanlı toprağı Mı- gerileme dönemine denk gelir (XVlll. yüzyıl). Bu dö-
sır’dır. Fransa’nın Mısır’ı işgal etmesinin temelinde nemde Osmanlı Devleti’nde zihniyet değişikliği ol-
Yedi Yıl savaşları yatmaktadır. Nitekim Fransa, 1756- muş, başarısız geçen savaşlardan sonra Avrupa’nın
1763 Yedi Yıl Savaşı’nda İngiltere’ye yenilmiş ve Hin- A üstünlüğü kabul edilmiştir. Bu çerçevede ilk kez III.
distan’ı terk etmek zorunda kalmıştır. Bu sebeple K
Selim döneminde belli bir plan dahilinde, bir ıslahat
A
Fransa, İngiltere’den ekonomik intikam almak ve İn- D programı hazırlanmıştır. Nizam-ı Cedid adı verilen
giltere’nin sömürge yollarını tıkamak için Osmanlı E bu programa göre Avrupa tarzında yeni bir ordu ku-
M
toprağı olan Mısır’ı işgal etmiştir. rulmuş, modern teknik okullar açılmış. Avrupa’yı ya-
İ
kından takip etmek için ilk kez Avrupa’ya sürekli el-
Mısır savunması yeni kurulan Nizam-ı Cedid or-
dusunun ilk başarısıdır. D çiler gönderilmiştir. Osmanlı Devleti’nde ilk kez ya-
E
bancı dil eğitimi başlatılmıştır.
(Cevap E) N
İ
(Cevap B)
Z
İ
7. XV. ve XVI. yüzyıllarda gerçekleşen Coğrafi Keşifler
3. Osmanlı Devleti, XVIII. yüzyıla gelinceye kadar ken- Y sonucu Avrupa’da büyük bir sermaye birikimi oluş-
disini hep Batıdan üstün görmüştür. 1699 Karlofça A muş, bu durum Sanayi İnkılabı’nın gerçekleşmesine
Y
Antlaşması ile büyük topraklar kaybeden Osmanlı, zemin hazırlamıştır. XVIII. yüzyılda İngiltere’de baş-
I
Avrupa ordusu karşısında giderek daha fazla yenil- N layan sanayi İnkılabı XlX. yüzyılda tüm Avrupa’ya ya-
giler almaya başlamıştır. Bu durum Osmanlı Devle- C yılmıştır. Sanayi inkılabı; ham madde ihtiyacının doğ-
I
ti’nin Avrupa üstünlüğünü kabul etmesine yol açmış- L
masına ve Osmanlı Devleti gibi henüz sanayileşme-
tır. Bu geri kalmışlığı önlemek ve eski gücüne kavuş- I miş toplumların Avrupa’nın pazarı haline gelmesine
mak isteyen Osmanlı, Avrupa’dan getirilen uzmanlar K sebep olmuştur. Ekonomisi tarıma dayalı olan Os-
aracılığıyla askeri ıslahatlara yönelmiştir. manlı Devleti, Avrupa’ya ham madde satan ve işlen-
miş olarak geri alan bir ülke haline gelmiştir.
(Cevap C)
(Cevap A)
4. Nizam-ı Cedit: Padişah lll. Selim’in idari, askeri, ma- 8. İlk Türk matbaası, Lale Devri’nde (1718-1730) İstan-
li alanlarda yaptığı yeniliklerin tamamına verilen isim- bul’da İbrahim Müteferrika ve Sait Efendi aracılığıy-
dir. lll. Selim, savaşlarda alınan yenilgilerin artması la açılmıştır. İstanbul’un fethinden beri gayrimüslim-
nedeniyle öncelikle “askerlik” alanında yenilikler yap- ler tarafından kullanılan matbaayı Osmanlı Devle-
mıştır. ti’nin bu kadar geç kullanılmasının sebebi, hattatlar
(güzel yazı yazanlar) ve müstensihlerin (eserleri ço-
Nizam-ı Cedid ordusunun kurulmasında Cezzar ğaltan kişiler) işsiz kalacağı düşüncesidir. Fakat bu
Ahmed Paşa’nın katkısı çok büyüktür. Cezzar Ah-
med Paşa ayrıca Napolyon’a karşı Akka savun- sorun, matbaada dinî kitapların basımının yasaklan-
masını yapmasıyla tanınmıştır. masıyla çözümlenmiştir.
(Cevap A) (Cevap A)

OSMANLI DEVLETİ GERİLEME DÖNEMİ TEST • 7
9. Osmanlı Devleti’nde XVlll ve XlX. yüzyıllarda yapı- 13. lll. Selim, Avrupa’daki yenilikleri yakından takip ede-
lan tüm yeniliklerde, Avrupa’nın, aydın kesimin, as- bilmek amacıyla öncelikle Londra, Paris, Viyana, Ber-
kerlerin ve yöneticilerin etkisi olmuştur fakat halk hiç- lin gibi büyük Avrupa şehirlerinde sürekli elçilikler aç-
bir zaman bu hareketlere katılmamıştır. Tepeden in- mıştır. Elçiler tarafından hazırlanan raporlar doğrul-
me bir şekilde yapılan bu yenilikler halk desteğinden tusunda da “Nizam-ı Cedid” adı verilen bir ıslahat
yoksun olduğu için kısa zamanda etkisini kaybetmiş- programı hazırlanmıştır.
tir.
(Cevap A)
(Cevap D)
10. A, B, C ve D seçeneklerinde yer alan ıslahatlar III.

Selim döneminde gerçekleştirilmiştir. Fakat Evkaf Ne-
zareti’nin kurulması II. Mahmut dönemine ait bir ge-
lişmedir. Evkaf Vekâleti, Osmanlı ülkesinde bulunan 14. Ayan ve mütegallibenin güçlenmesinde, dar boğaza
bütün vakıfların idaresinden, diğer vakıfların deneti- giren hazineyi iyileştirmek için bazı tımarların iltiza-
A ma verilmesi etkili olmuştur. Saray bu yolla hazine-
minden sorumlu olan kurumdur. II. Mahmud tarafın-
K
dan, sultanlara ve yakınlarına ait dağınık bir vaziyet- A
ye para girişi sağlarken ayanların nüfuzlarının artma-
te bulunan vakıfların tek elden idaresi maksadıyla D sını ve tüm Anadolu’ya yayılmalarını engelleyeme-
E miştir.
1826’da kurulmuştur. M
Ünlü şair ve yazarlarımızdan Recaizade Mahmut

İ (Cevap A)
Ekrem kısa bir süre Evkaf Nazırlığı yapmıştır. D
E
(Cevap E)
N
İ
Z
İ
Y
A 15. III. Ahmet Dönemi’nin (1703-1730) en önemli geliş-
11. Üretimin tarıma dayalı olması Osmanlı Devleti’nde Y
mesi Lale Devri ıslahatlarıdır. Osmanlı Devletinin ken-
yerli tüccarın güçlenmesini engelleyecek bir husus I
N dini ilk kez Batıya açtığı bu dönemde Sait Efendi ve
değildir. Çünkü sorun ham madde, pazar ve rekabet
C İbrahim Müteferrika’nın katkılarıyla ilk Osmanlı mat-
ortamıdır. I
baası kurulmuştur.
L
(Cevap B) I
K III. Ahmed “Necib” mahlasıyla şiirler yazmıştır.
(Cevap B)
12. İlk Türk matbaası, Lale Devri’nde (1718-1730) İbra-

him Müteferrika ve Sait Efendi önderliğinde İstan-
bul’da açılmıştır (1727). Hattatlar (güzel yazı yazan
kişiler) ve müstensihler (eseri çoğaltan kişiler) işsiz 16. III. Selim Nizam-ı Cedit adını verdiği ıslahat progra-
kalmak endişesiyle başlangıçta matbaanın gelişine mıyla radikal anlamda ıslahatlar yapan ilk padişah-
karşı çıkmışlardır. Fakat matbaada dinî eserlerin ba- tır. Bu çerçevede kurduğu Nizam-ı Cedit, III. Selim
sımının yasaklanması, bu endişeyi gidermiş ve şey- tarafından yeniçeri ocağına alternatif olarak kurulan
hülislamında fetvasıyla ilk Osmanlı matbaası kurul- modern bir düzenli bir ordudur. 1807’de Kabakçı Mus-
muştur. tafa isyanı sonucu kaldırılmıştır. Verilen diğer seçe-
İlk Türk matbaasında basılan ilk eser “Vankulu neklerden Sekban-ı Cedid ve Eşkinci Ocağı ise II.
Lügatı” adlı sözlüktür. Mahmut Dönemi’nde kurulmuştur.
(Cevap B) (Cevap A)
152
OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ TEST • 8
1. Grek Projesi, Osmanlı topraklarını aralarında isteyen 5. 1838’de imzalanan Balta Limanı Antlaşması’yla, Os-
Rusya ve Avusturya’nın hazırladıkları bir plandır. Bu manlı Devleti Avrupalı devletlerin açık pazarı hâline
planı uygulamaya koymak için Avusturya Bosna’yı, gelmiştir. Antlaşmaya uyan İngiliz ve Avrupalı tüccar-
Rusya da Boğdan’ı işgal etmiştir. Ancak 1789 yılın- dan Osmanlı tüccarına oranla daha düşük gümrük
da Fransız İhtilali’nin gerçekleşmesi bu planı rafa kal- vergisi alınmıştır. Bu antlaşmanın imzalandığı tarih-
dırmış Avusturya Ziştovi; Rusya ise Yaş anlaşmasıy- te padişah, II. Mahmut’tur.
la savaş durumuna son vermiştir.
Osmanlı Devleti’ne yardım bahanesiyle Mısır’a
XVII. yüzyılda Avusturya ve Rusya Osmanlı top- gelen İngiltere’nin bölge üzerindeki gizli emelleri
raklarını paylaşmak amacıyla iki plan geliştirmiş- ilk kez Fransa’nın Mısır’ı işgali sırasında ortaya
lerdir. Bunlardan biri Grek projesi diğeri Dakya çıkmıştır. Nitekim bundan yaklaşık bir asır sonra
projesidir. Dakya projesine göre, Dinyester ve Tu- Mısır, İngiltere tarafından işgal edilmiştir.
na ırmakları arasında Dakya adında Rusya ve
Avusturya’ya bağımlı bir devlet kurulacaktı. (Cevap C)
(Cevap C)
6. Osmanlı Devleti’nde ilk demir yolu imtiyazı, 1856’da

A İzmir-Aydın hattı için İngiltere’ye verilmiştir. Bundan
K
sonra yapılan demiryolu hatlarının tamamı da yaban-
A
2. Osmanlı’nın kurulduğundan beri esas para birimi olan cı şirketlerce işletilmiştir.
D
fakat uzun bir süredir adı sadece hesaplamalarda E
İlk demiryolunun yapımına Abdülmecid’le başlan-
kâğıt üstünde kalan akçenin darbına 1818 yılında ya- M
İ mış ancak açılış Sultan Abdülaziz döneminde ger-
ni XIX. yüzyılda son verilmiştir. çekleşmiştir. Abdülaziz döneminde devlet eliyle
D Haydarpaşa-İzmit hattı yapılmıştır. (1871-1873)
(Cevap D)
E
N (Cevap B)
İ
Z
İ
Y
A
Y
I 7. Panislamizm (İslamcılık) Osmanlıda ilk kez, 1878–
N 1908 yılları arasındaki istibdat döneminde ll. Abdül-
3. Osmanlı Devleti’nde ilk telgraf hattı Kırım Savaşı sı- C
hamit tarafından bir devlet politikası olarak uygulan-
I
rasında döşenmiştir. 1855’te Edirne-Varna-Kırım ara- mıştır. Padişah ll. Abdülhamit, Panislamizm hedefi-
L
sında kurulan hattan İstanbul’a çekilen ilk telgrafta I ne ulaşmak için “halifelik” unvanını siyasal bir araç
Sivastopol şehrinin düşman işgalinden kurtarıldığı K
ve güç kaynağı olarak kullanmıştır.
bildirilmiştir.
(Cevap A)
(Cevap D)
8. Danıştay’ın başlangıcı olan kurum Şuray-ı Devlet’tir.

1 Nisan 1868 tarihli “Şuray-ı Devlet Nizamname-i
Esasi”si ile Şuray-ı Devlet’in kuruluş ve görevleri be-
4. Rüştiye, İdadi ve Sultaniler Tanzimat döneminin or- lirtilmiş ve 10 Mayıs 1868 tarihinde de devrin padi-
taöğretim yapan eğitim kurumlarıdır. Ortaöğretimin şahı Sultan Abdülaziz tarafından yapılan bir nutukla
ilk basamağı Rüştiyelerdir. Günümüzdeki ortaokulla- açılmıştır. Şuray-ı Devlet’in en temel görevlerinden
ra benzer. İdadi ve Sultaniler ise günümüzdeki lise birisi idare ile vatandaşlar arasında çıkacak davala-
düzeyi okullardır. rı çözümlemekti.
(Cevap E) (Cevap D)

OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA DÖNEMİ TEST • 8
9. ll. Mahmut, devletin otoritesini sağlamak ve yapıla- 12. l. Murat zamanında kurulan Yeniçeri Ocağı, Durak-
cak olan yeniliklere uygun ortam hazırlamak için, ye- lama Dönemi’ne kadar büyük zaferlere imza atmış
niliklere sürekli olarak karşı çıkan “Yeniçeri Ocağını” ve Osmanlı’nın büyümesinde büyük hizmetleri olmuş
kaldırmıştır (1826). Onun yerine Avrupa tarzı modern bir kurumdu fakat XVII. yüzyıldan itibaren Yeniçeri
ve disiplinli bir ordu olan “Asakir-i Mansure-i Muham- Ocağı’nın kendisini devletten üstün görmesi ordu
mediye”yi kurmuştur. Ayrıca, taşrada başına buyruk içinde bozulmalara sebep olmuştur. Bu durum dev-
hareket eden, vergi verme ve asker göndermede so- let otoritesinin sarsılmasına sebep olmuştur. Öyle ki
runlar çıkaran Ayanlar ile “Sened-i İttifak” antlaşma- padişahlar yapacakları ıslahatlarda askerlerin ona-
sı yaparak, Ayanların devlete bağlanmasını sağla- yını almaya özen gösterir olmuştur. Bu nedenle bu
mıştır. Yapılan bu çalışmalar merkezi otoriteyi sar- kurumun kaldırılması, padişahların tekrardan yöne-
san güçlerin etkisizleştirilmesine yönelik uygulama- timde etkin hâle gelmesini sağlamıştır.
lardır.
(Cevap C)
(Cevap E)
13. B, C, D ve E seçeneklerinde yer alan kişiler resim
sanatının gelişmesinde etkili olan şahıslardır. Ali Ta-
lat Bey ise adını daha çok mimarlık alanında duyur-
A
K
muştur. İnşaat ve imalatta işçilik adlı dört ciltlik bir
A eser yayınlamıştır. Tasarladığı eserlerin başında Be-
D
10. Osmanlı Devleti, Yunan İsyanı’nın (1820-1823) bas- şiktaş İskelesi, Üsküdar İskelesi ve Kuzguncuk İske-
E
tırılması için Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’dan yar- M lesi gelmektedir.
dım almış isyanı ancak bu şekilde bastırabilmiştir. İ
Sultan Abdülaziz Avrupa’ya gezi düzenleyen ilk
Fakat bu durum yetki alanını genişletmek isteyen padişahtır.
D
Mehmet Ali Paşa’nın isyanına sebep olmuştur (Mısır E
(Cevap A)
sorunu). İsyanı tek başına bastıramayan Osmanlı N
İ
Devleti, bir dış destek aramış ve Rusya ile anlaşmış-
Z
tır (1833 Hünkar İskelesi Antlaşması). Osmanlı Dev- İ
14. Osmanlı Devleti’ne parlamento (meclis) kavramı ilk
leti, İngiltere’nin Hünkar İskelesi Antlaşması’na tep-
Y kez, 1876 yılında yürürlüğe giren Kanunuesasi ile
kisini önlemek ve tam desteğini alabilmek için “Bal-
A gelmiştir. Osmanlı Devleti’nin ilk Anayasa’sı olan bu
ta Limanı Antlaşması”nı imzalamış ve bu devlete ge- Y
anayasa ile Meşrutiyet ilan edilmiş ve halk sınırlı da
niş ayrıcalıklar vermiştir. Bu ayrıcalıklar dolayısıyla I
N olsa ilk kez yönetime katılmıştır.
Osmanlı, bağımsız dış ticaret politikasını izleme hak-
C
kından vazgeçmiştir. I (Cevap E)
L
(Cevap D) I
K
15. Avrupalı Devletler kapitülasyonlar aracılığı ile Os-
manlı ülkesinde siyasi ve ekonomik nüfuz elde et-
mişlerdi. Fakat tanınan ayrıcalıklar hiçbir zaman kal-
dırılmamış aksine artmıştır. Ancak yeni Türkiye Dev-
leti zamanında Lozan Antlaşması ile kaldırılabilmiş-
tir.
11. III. Selim Dönemi 1789-1807 arasındadır. Bu dönem
(Cevap E)
“Nizam-ı Cedit” dönemi olarak da adlandırılır. III. Se-
lim, yapacağı yenilikler için Türk ve yabancı uzman-
lara hazırlattığı Layihalar adı verilen raporları ince- 16. Halk arasında din ve mezhep ayrılığı gözetilmeye-
lemiş ve devletin yeniden yapılanması için meclisi ceği teminatı Fatih Sultan Mehmet’ten sonra ilk kez
meşveret (danışma meclisi) oluşturarak ıslahat yap- XlX. yüzyılda ll. Mahmut döneminde verilmiştir. II.
ma kararı almıştır. Yapılan yeniliklerde daha çok Fran- Mahmut 1808-1839 yılları arasında hükümdarlık yap-
sa örnek alındı. Bu dönemde başta ordu olmak üze- mış ve hemen hemen her alanda Avrupa örnekli ıs-
re ekonomi alanında köklü değişiklikler yapıldı. lahatlar yapmıştır.
(Cevap D) (Cevap D)
154
OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYETİ TEST • 9
1. Osmanlı Devleti’nde sikkelere bakır katılmasına “ayar” 5. Verilen seçeneklerin hepsi de Osmanlı ticareti ile il-
denmiştir. Bu tip paralara ise kırkık akçe adı verilmiş- gili terimlerdir.
tir. Mekkâri: Yolcu ve mal taşıma işlerini meslek edinen
(Cevap C) esnaflardır.
Derbentçi: Ana yolların, boğaz ve geçitlerin güven-
liğinden sorumlu görevlilerdir.
Menzil: Taşımacılık ve haberleşmenin çabuk sağlan-
ması için yol üzerinde belirlenmiş belirli noktalardır.
(Cevap E)
2. Osmanlı Devleti’nde 1424-1922 yılları arasında top-

lam 131 şeyhülislam görev yapmıştır. Bunlardan en
uzun süre görevde kalanı ise 29 yıllık görev süresiy-
A
le Ebu Suud Efendi’dir. En kısa süre görevde kalan
K 6. Osmanlı Devleti’nde ilk nüfus sayımı 1831’de II. Mah-
şeyhülislam ise Memikzade Mustafa Efendi’dir. A
mut Döneminde yapılmıştır. Osmanlı Devleti’nin bun-
D
Osmanlı Devleti’nin ilk şeyhülislamı Molla Fena- E dan önceki dönemlerine ait nüfus bilgileri ise Tahrir
ridir. Son şeyhülislam ise Medeni Nuri Efendi’dir. M defterlerinden öğrenilmektedir.
İ
(Cevap C) (Cevap A)
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
7. Öşriyye topraklar, fethedildiği zaman Müslümanlara
3. Osmanlı Devleti’nde basılan madeni paralar Akçe, N
C verilmiş veya fethedildiğinde Müslümanlara ait olan
Sultani, guruş, pul, metelik, mecidiye gibi isimler al-
I topraklardır. Bu gibi topraklar sahiplerinin malı olup,
mıştır. Ancak Sultan Abdülmecid Dönemi’nde bası- L
dilediği gibi satabilir, vakfedebilir ya da miras olarak
lan Kaime kağıt paradır. I
K bırakabilirdi. Bu toprakların sahipleri arazi vergisi ola-
(Cevap C) rak çift resmi, ürün vergisi olarak da “öşür” vergisini
verirlerdi.
(Cevap D)
4. Osmanlı sikkelerinde uzun dua cümleleri yer almaz. 8. Ekber Erşed, I. Ahmet Dönemi’nde kabul edilen ve
Sultanın ve babasının adı, darphanenin adı ve darp tahta hanedanın en büyük ve en akil kişisinin geç-
tarihi bir de “mülkü devamlı olsun” gibi kısa dua ve- mesini içeren bir sistemdir. Bu sistem 1876’da Birin-
ya temenniler yer alır. ci Meşrutiyetin ilanı ile kanunlaşmıştır.
(Cevap A) (Cevap D)

9. Vakıf, bir müslümanın malının bir bölümünü veya ta- 13. Ferman: Siyasal, ekonomik, toplumsal, kültürel bir
mamını hayır amacıyla bağışlamasına denir. Vakfe- alanla ilgili olarak, padişahın ağzından çıkan ve ka-
den kişiye Vâkıf; vakfedilen mala ise mevkuf denir. nun niteliğinde olan kurallardır.
(Cevap B) Berat: Padişah tarafından verilen atama başarı ve

ayrıcalık belgesidir.
Fetva ise, yapılan herhangi bir işin, dine uygun olup
olmadığının, şeyhülislam tarafından açıklanmasıdır.
(Cevap D)
10. Örgün eğitim müesseseleri, belirli yaş ve bilgi sevi-

yesine gelmiş insanları belirli zaman ve disipline gö-
re yetiştirmek amacıyla kurulmuş müesseselerdir. Bu 14. Cizye vergisi, gayrimüslim erkeklerden (azınlıklar)
eğitim müesseseleri askeri ve sivil olmak üzere iki askerlik hizmetinden muafiyet karşılığı olarak alınan
kısma ayırabilir. A, B, D ve E seçeneklerinde verilen- A şer’i bir vergidir. Tüm Osmanlı ülkesinde geçerli stan-
K
ler bu kurumlardandır. Ancak darulmesnevi örgün de- dart bir bedeli bulunmayan cizye vergisi, şahısların
A
ğil yaygın eğitim kurumlarındandır. D
ödeme gücüne göre üçe ayrılırdı (âlâ, evsat ve ed-
E na). Çocuklar, papazlar ve kadınlar bu vergiden mu-
(Cevap C) M
aftı.
İ
(Cevap C)
D
E
N
İ
Z
İ
Y 15. Cülus: Osmanlı Devleti’nde, hükümdarların tahta çı-

11. 16. yüzyıl sonlarına kadar Osmanlı çinilerinin başlı-
A kış törenlerinde askerlere dağıttığı bahşiştir. Cülus
ca yapım merkezi İznik olmuştur. Bundan başka özel- Y
bahşişi sadece hükümdar değişikliği olduğu zaman-
likle Lale Devri’nden sonra İstanbul, Kütahya gibi şe- I
N larda bir defaya mahsus olarak verilirdi.
hirlerde çini imalathaneleri kurulmuştur.
C
I Osmanlı tarihindeki ilk cülus bahşişi 1389 yılında
(Cevap E) Kosova’da padişah seçilen, Yıldırım Bayezıd ta-
L
I rafından kapıkulu askerlerine verilmiştir. Cülus ve-
K rilmesi Fatih Sultan Mehmet tarafından kanun ha-
line getirilmiştir.
(Cevap A)
12. Osmanlı mali sisteminde vergiye esas olan varlıkla-

rın sayımı yapılarak düzenlenen defterlere Tahrir Def-
teri denir. Bu defterlere şehir ve köylerin adları, bu-
ralarda yaşayan vergi mükellefi erkek nüfusun isim- 16. Minyatür: El yazma eserleri süsleyen, perspektif ve
leri, vergi kaynaklarının dökümü kaydedilir. Bu def- derinliği olmayan resimlerdir. Bu sanatla uğraşanla-
terler Osmanlı sosyal ve ekonomik tarihini aydınla- ra nakkaş veya musavvir denirdi. Osmanlı minyatür
tan çok önemli tarihi belgelerdir. Tahrir defterlerinden sanatında İslam ve Osmanlı edebiyatı, sultan ve sad-
bir yerin nasıl mezra haline geldiğini ya da bir mez- razamların hayatları, seferler, dini ve bilimsel konu-
ranın nasıl bir köye dönüştüğünü takip etmek müm- lar ayrıntılı bir şekilde işlenir. Bu nedenle yapıldığı
kün olmaktadır. dönemin siyasi sosyal özellikleri hakkında bilgi verir.
Tahrir defterlerine kayıt işlemleri Fatih Sultan Meh- Nigari, Matrakcı Nasuh, Nakkaş Osman ve Levni
med döneminden itibaren başlamıştır. Osmanlı Devleti’nde yaşamış ünlü nakkaşlardır.
(Cevap C) (Cevap E)
156
1. Osmanlı Devleti’nde toprak temelde; mülk arazi, va- 5. Devşirme: Hristiyan ailelerin, henüz ergenliğe gir-
kıf arazi ve miri arazi olmak üzere üç kısma ayrılmış- memiş zeki ve yetenekli çocuklarının alınarak, çeşit-
tır. Miri arazi çıplak mülkiyeti devlete ait olan arazi- li saraylarda asker ve memur olarak yetiştirilmesi usu-
dir. Bu araziyi devlet vergi karşılığında köylüye işle- lüdür.
mek üzere verir. Bu toprakların mülkiyeti şahsa de- İltizam: Devlete ait bir gelirin, açık artırma usulüyle
ğil, devlete aittir. Bu yüzden de Osmanlıda özel mül-
kişilere verilmesidir. Bu sistemin en önemli faydası,
kiyet anlayışı oldukça sınırlıdır. devletin acil para ihtiyacını karşılamasıdır.
(Cevap D) Müsadere: Devlet görevlilerinin yolsuzluk yapması
veya vefatı gibi durumlarda, devletin bu kişinin mal-
larına el koymasıdır.
(Cevap A)
2. Divan-ı Hümayun devlet ve ülke meselelerinin görü-

şülüp karara bağlandığı en üst yönetim birimi ayrıca
dil, din, ırk fark etmeksizin, halkın şikayetlerinin din- A
6. Osmanlı Devleti’nde başkent için merkez tabiri, baş-
K
lenip karara bağlandığı en yüksek mahkeme organı- A kent dışında kalan bütün yerlere ise taşra denilmiş-
dır. Halk, şikayetlerini doğrudan divana başvurarak D tir. Osmanlı Devleti’nde taşra idaresi, aşağıdan yu-
veya kadılar aracılığı ile yapabilirdi. E
karıya köy, kaza, sancak ve eyalet olmak üzere ida-
M
(Cevap B) İ ri taksimata tabii tutulmuştur.
D (Cevap E)
E
N
İ
Z
İ
3. Aşar vergisi; Arapça “on” sayısını ifade eden Aşar, Y

A
Müslüman halkın ürünleri üzerinden yaklaşık “onda
Y
7. 1 Kasım 1922’de meclisteki görüşmelerden sonra
bir” oranında alınan şeri bir vergidir. Vergi oranı böl- I
saltanat kaldırıldı. Osmanlı saltanatı tarihe karışın-
gelere göre değil, toprağın verim durumuna göre fark- N
C ca, o yönetimin son sadrazamı olan Ahmet Tevfik Pa-
lılık gösterirdi. Bu oran ürünün yarısı ile “onda biri” I
şa da 4 Kasım 1922’de istifasını, kendisini bu göre-
arasında değişiklik gösterirdi. Gayrimüslimlerden alı- L
ve atamış olan padişaha sunmuştu. Böylece Osman-
nan toprak vergisi ise haraçtır. I
K lı Devleti’nin son sadrazamı Ahmet Tevfik Paşa (Ok-
(Cevap A) day) olmuştur.
(Cevap D)
4. Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyıla gelindiğinde Avru-

pa etkisinin hissedildiği yeni saraylar yaptırılmıştır.
Bunlar sırasıyla şöyledir:

III. Selim tarafından yaptırılan Yıldız Sarayı, II. Ab- 8. Osmanlı Devleti kuruluşundan 1876’ya kadar salta-
dülhamid Dönemi’nde devletin yönetim merkezi ha- nat ile yönetilmiştir. Yani padişahlar Osmanlı ailesi
line getirilmiştir. Dolmabahçe Sarayı, Abdülmecid ta- içinden veraset yoluyla tahta geçmiştir. 1876’da ise
rafından yaptırılmıştır. Çırağan ve Beylerbeyi saray- Kanunuesasi kabul edilerek meclis açılmış böylece
ları Abdülaziz tarafından yaptırılmıştır. Buna göre Meşruti Monarşi’ye geçilmiştir. Cumhuriyet ve yöne-
doğru eşleştirme III-Dolmabahçe Sarayı ile B. Abdül- timin belli aileler elinde toplanması demek olan Oli-
mecid şeklinde olmalıdır. garşi Osmanlı Devleti’nde uygulanmamıştır.
(Cevap D) (Cevap C)

9. Osmanlı Dönemi’nde minyatürleri yapan sanatçılara 13. Osmanlı Devleti’nde Padişahın devşirme sistemi için-
nakkaş adı verilmiştir. Nakkaşlar eserlerini yalnızca deki kişiler üzerinde öldürme hakkının bulunmasına
kitaplara değil sarayların, konakların çeşitli yerlerine “kulluk hakkı” denir. Diğer seçenekleri de inceleye-
resmetmişlerdir. Minyatürlerde manzara tören, me- cek olursak;
rasim gibi konular işlenmiştir. Osmanlı nakkaşların- İstimalet, hoşgörülü siyaset yürüterek gayri müslim-
dan ordu ile beraber savaşlara katılanlar ordunun
leri Osmanlı’ya meylettirme politikasıdır.
geçtiği, konakladığı ve savaştığı yerleri de resmet-
Hatt-ı Hümayun, bizzat padişah tarafından yazılan
mişlerdir.
emirlerdir.
(Cevap C) Buyruk, padişahın yazılı emirleridir.
İnha diğer ismiyle berat, atama yapma işlemi, atama
belgesidir.
(Cevap D)
A
10. Osmanlı Devleti’nde mimari yapıların süslenmesin-
K
de çini (l) ve hat (ll) sanatlarından yararlanılmıştır. A 14. Klasik Dönem’de Osmanlı Merkez Yönetimi seyfiye,
Ancak minyatür mimaride değil, daha çok kitap süs- D ilmiye ve kalemiye sınıfının oluşturduğu divan aracı-
E
leme sanatında kullanılmıştır. lığıyla yönetilirdi. Divan-ı Hümayunda azınlıklar yer
M
İ almazdı.
(Cevap D)
D (Cevap D)
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I 15. Divan üyelerinin hiyerarşik sıralamasını yüksek rüt-
N
11. Kazasker: Adalet ve eğitim işlerinden sorumluydu. C
beden aşağı doğru sıraladığımızda en tepede sad-
Kadı ve müderris (medrese öğretmeni) atamalarını I razam yer alır. Daha sonra kazasker, defterdar, ni-
L şancı, reisülküttap gelir.
yapar. Gerektiğinde kadıların vermiş olduğu kararla-
I
rı inceler ve düzeltirdi. K Divana katılan fakat oy kullanmayan şeyhülisla-
(Cevap C) mın protokoldeki sırası veziriazam ile aynıydı.
(Cevap C)
16. Osmanlı İdari Teşkilatı başkent ve taşra olmak üze-

re iki temel birimden oluşmaktaydı. Sınırların geniş-
12. Tımarlı sipahiler, ürün üzerinden vergileri toplarlardı. lemesi üzerine ülke yönetimini daha kolay hale ge-
Bu vergilerin bir kısmı ile kendi ihtiyaçlarını karşılar- tirmek için eyaletler sancaklara; sancaklar kazalara;
lardı. Bir kısmı ile de asker beslerlerdi. Bu askerler kazalar ise nahiyelere ayrılmıştı. Buna göre idari ya-
savaş zamanında orduya katılırlardı. Bu askerlere pının büyükten küçüğe doğru sıralaması “Eyalet-san-
cebelü denirdi. cak-kaza-nahiye” şeklinde olmalıdır.
(Cevap A) (Cevap B)
158
XX. YY BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ TEST • 11
1. İttihat ve Terakki Cemiyeti 1889 yılında İstanbul mer- 6. 1911-1912 yılları arasında yaşanan l. Balkan Sava-
kezli kurulmuştur. Cemiyet aynı yıl Paris’te, 1897’de şı’nda Osmanlı Devleti büyük bir yenilgi almıştır. Bu
Cenevre ve Kahire’de 1908 yılında da Selanik’te şu- yenilginin sebepleri;
be açmıştır. İttihat Terakki Cemiyeti Erzurum’da hiç • Balkanlar’daki gelişmeleri takip edemeyen Os-
şube açmamıştır. manlı Devleti’ni, savaş tehlikesi olmasına rağ-
İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin kurucuları arasın- men ordunun bir bölümünü terhis etmesi
da İbrahim Temo, Abdullah Cevdet, İshak Sukuti, • Subaylar arasındaki fikir ayrılıkları
Mehmed Reşid ve Hüseyinzade Ali yer almıştır.
• Düzenli bir haberleşme sisteminin olmaması
(Cevap E)
• Silah ve cephane yetersizliği
• ll. Meşrutiyet’le (1908) başlayan iç karışıklıkların
2. Osmanlı Devleti Trablusgarp Savaşı’nda denizden
devam etmesi
ve karadan ordu gönderememiş; ancak aralarında
Mustafa Kemal’in de olduğu birkaç gönüllü subay kı- (Cevap C)
lık değiştirerek bölgeye gizlice ulaşmıştır. Mustafa
Kemal de gazeteci kılığına girerek ve ismini de Şe-
rif olarak değiştirmek suretiyle İngiltere denetiminden A
kurtulmuştur. K
A
(Cevap A) D
E
M
3. Osmanlı Devleti Ekim 1918’de imzalanan Mondros İ
7. II. Meşrutiyet’in ilanında etkili olan grup, 1878-1908
Ateşkesi’nden sonra meclisi kapatmıştır. Bu sebep-
D yılları arasındaki otuz yıllık baskı döneminde gizlice
le 1919 yılı bütçesi, meclis tarafından onaylanma-
E kurulan, İttihat ve Terakki Partisi’dir. II. Abdülhamit’in
mış; 1918 yılı Bütçe Kanunu’nun 1919 yılında da uy- N
baskıcı rejimine son vermek ve meşrutiyeti tekrar ilan
gulanması kararlaştırılmıştır. İ
Z etmek isteyen bu grup Selanik ve Manastır’da ayak-
(Cevap E) İ lanma çıkarmış, olayın büyümesini istemeyen II. Ab-
dülhamit ise Meşrutiyeti ikinci kez ilan etmek zorun-
Y
4. Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’nda saldırı, savun- A da kalmıştır.
Y
ma ve müttefiklere yardım cepheleri olmak üzere üç (Cevap E)
I
tip cephe açmıştır. Osmanlı Devleti bu cepheler için- N
de yalnızca savunma cephelerinden biri olan “Ça- C
I
nakkale Cephesi”nde başarılı olmuştur.
L
I
(Cevap B)
K
5. l. Dünya Savaşı’nın sonlarında Amerika başkanı Wil-

son tarafından yayınlanan ilkelerde savaşa katılan
bütün devletlerle ilgili hükümlerin yanı sıra Osmanlı-
8. Osmanlı Devleti l. Dünya Savaşı’nda aldığı yenilgi
yı ilgilendiren hükümler de bulunmaktadır. Bunlar ara-
üzerine, 30 Ekim 1918’de şartları çok ağır olan Mond-
sında;
ros Antlaşması’nı imzalamak zorunda kalmıştır. Ant-
• Boğazların bütün devletlerin gemilerine açık ol- laşmanın özellikle 7. maddesinde yer alan: “İtilaf Dev-
ması (l), letleri güvenliklerini tehdit edecek bir durumla karşı-

laşırlarsa, stratejik noktaları işgal edebileceklerdir.”
• Türklerin çoğunlukta olduğu yerlerde Türk hâki-
ifadesi Anadolu’nun işgaline zemin hazırlamıştır. Ant-
miyetinin sağlanması (ll),
laşma devletleri, bu maddeyi hukuki dayanak olarak
• Osmanlı ülkesindeki azınlıklara kendi kendini yö- gösterip, Anadolu’yu işgale başlamışlardır.
netme hakkının verilmesi
Mondros Ateşkesi Yunanistan’ın Limni Adası’nda
yer almaktadır. Wilson İlkelerinde kapitülasyonlarla Bahriye Nazırı Rauf Orbay tarafından imzalan-
ilgili hükümler yer almamıştır. mıştır.
(Cevap D) (Cevap A)

XX. YY BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ TEST • 11
9. Osmanlı Devleti’nde mevcut anayasal düzeni yıkma- 13. Geçici vergi kanunu, vergi muafiyeti, bedava arazi,
ya yönelik ilk olay 31 Mart İsyanı’dır. Bu isyanın ama- geçici gümrük muafiyeti, kamunun öncelikle bu te-
cı, mevcut Meşruti yönetimin yerine monarşiyi geri sislerin ürünlerini satın alma zorunluluğu gibi hüküm-
getirmektir. İsyan, Selanik’ten gelen ve kurmay baş- ler getirmiştir. Bu kanunda üretilen ürünlerin ihraca-
kanlığını Mustafa Kemal’in yaptığı “Hareket Ordusu” tının yasaklanması söz konusu olmamıştır. Çünkü
tarafından bastırılmıştır. Bu durum rejimin askerler üretim aynı zamanda ihracatı da hedefler böyle bir
tarafından korunmak istendiğinin ve isyana tepki gös- yasak ekonomi mantığına aykırıdır.
terildiğinin göstergesidir. Tanzimat ve Islahat Ferma-
(Cevap C)
nı bizzat Padişah Abdülmecit tarafından çıkarılmış
mevcut düzenin dağılmasını önlemeye yönelik uy-
gulamalardır.
31 Mart olayından sonra Hüseyin Hilmi Paşa ka-

binesi isyancıların isteği üzerine istifa etmiş ve ye-
rine Tevfik Paşa Hükümeti kurulmuştur.
(Cevap B) 14. l. Dünya Savaşı’nın esas sebebi sömürgeci devlet-

10. Osmanlı Devleti l. Dünya Savaşı’nda birçok cepheler arasındaki ham madde ve pazar yarışıdır. Fakat
A
de savaşmıştır. Bu cephelerden Kanal ve Kafkas K savaşı başlatan “Avusturya-Macaristan veliahtının
Cephesi’nde taarruz amacıyla savaşılmıştır. Çanak- A bir Sırplı tarafından öldürülmesi” olayı “Ulusçuluk” te-
D
kale, lrak, Suriye-Filistin, Hicaz-Yemen cepheleri sa- meline dayanmaktadır. Savaşın çıkmasında en az
E
vunma cephelerimizdir. Galiçya, Romanya ve Make- M rol oynayan etken ise hanedan çekişmeleridir.
İ
donya cepheleri ise sınırlarımız dışında müttefikleri- (Cevap E)
mize yardım amaçlı açılan cephelerdir. D
E
(Cevap A) N
İ
11. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı bahane edilerek pa- Z

İ
dişah tarafından yürürlükten kaldırılan 1876 Anaya-
sası, 1908 yılında tekrar yürürlüğe girmiştir. 31 Mart Y
Ayaklanması’ndan sonra da Anayasa’da değişiklik- A

Y
ler yapılarak, padişahın meclisi açma-kapama yetki- I 15. Amiral Bristrol, Yunanlıların İzmir’i işgali sonrası ka-
si elinden alınmış ayrıca hükümet padişaha karşı de- N
rışıklıklar üzerine İzmir’e geldi. ABD’li Amiral rapo-
C
ğil meclise karşı sorumlu hale getirilmiştir. Kanun tek-
I runda Batı Anadoludaki katliamdan Yunanlıların so-
lif etme yetkisi de padişahtan alınarak meclise veril- L rumlu olduğunu belirtti.
miştir. Böylece anayasa daha demokratik hale geti- I
rilmiştir. K (Cevap A)
(Cevap B)
12. Paris Barış Konferansı’nda, İzmir’in Yunanistan’a ve-

rilmesiyle Yunanlılar İzmir’i işgale başlamıştır. Bu iş-
gal esnasında Yunanistan’ın yaptığı katliam ve zu-
lümler Türk ve Avrupa kamuoyunda büyük bir yankı
uyandırmış. Bunun üzerine Paris Barış Konferansı 16. V. Mehmet Reşat, 5 Haziran 1911 tarihinde İstan-
ABD’li Amiral Bristol başkanlığında bir heyeti araştır- bul’dan hareketle Rumeli seyahatine çıkmıştır. Ge-
ma yapmak üzere bölgeye göndermiştir. Amiral Bris- zinin amacı, son zamanlarda devamlı kargaşa için-
tol hazırladığı raporda; Yunanlıların bölgede katliam- deki Makedonya ve Arnavutluk halklarını devlete ısın-
lar yaptığını ayrıca Yunanistan’ın iddia ettiği gibi böl- dırmak ve asayişi sağlamaktı. Çok müspet tesirler
gede Rum çoğunluğunun bulunmadığını belirtmiştir. yaratan gezi amacına ulaşmışsa da hükümet, mer-
Bu rapor Türklerin haklılığını gösteren ilk uluslarara- kezdeki olaylarla ilgilendiğinden, bundan gereği gibi
sı belgedir. istifade edilememiştir.
(Cevap D) (Cevap A)
160
KURTULUŞ SAVAŞI: HAZIRLIK DÖNEMİ TEST • 12
1. Amasya Görüşmeleri 18-22 Ekim 1919 tarihleri ara- 5. TBMM’nin günümüzde kullanılan üçüncü binasının
sında İstanbul Hükümeti temsilcisi Salih Paşa ile Tem- tasarımı için 1938 yılında bir yarışma düzenlenmiş-
sil Heyeti Başkanı Mustafa Kemal Paşa arasında ya- tir. Yarışmada birinciliği Avusturyalı mimar Clemens
pılmıştır. Görüşmelerde Mustafa Kemal Paşa’ya Ra- Holmeister kazanmıştır. Bina da onun tasarımına gö-
uf Orbay ve Bekir Sami Bey de eşlik etmiştir. re yapılmıştır.
(Cevap D) (Cevap A)
2. Misakımillî’de genel olarak kapitülasyonlar, boğaz-

lar, borçlar, referandum, sınırlar ve azınlıklarla ilgili
6. Anadolu Ajansı, Ulusal hareketin halka ve Dünya’ya
maddeler yer almıştır. Buna göre verilen öncüllerden A duyurulması için, gazete çıkarmanın yetersiz görül-
hiç biri Misakımillî’de yer almamıştır. K
mesi üzerine 1920 yılında kurulmuştur. Yenigün ve
A
Misakımilli’nin ilanından sonra, Mustafa Kemal D Hakimiyet-i Milliye gazeteleri de Kurtuluş Savaşı’n-
Paşa’nın Erzurum Kongresi sırasında alınan ni- E da ulusal hareketi desteklemiştir.
şan ve madalyaları kendisine iade edilmiştir. (3 M
Şubat 1920). İ (Cevap D)
(Cevap E)
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y 7. Ali Galip; Sadrazam Damat Ferit Paşa tarafından
I Sivas Kongresi’nin toplanmasını engellemek ama-
N
3. I. TBMM’nin açılış konuşmasını meclisin en yaşlı üye- cıyla görevlendirilmiş Elazığ valisidir. Millî mücadele
C
si olması dolayısıyla Sinop Milletvekili Mehmet Şerif I karşıtı bir grup insan toplayarak, Elazığ’dan yola çı-
Bey yapmıştır.
L kan Ali Galip, Mustafa Kemal’in üzerine gönderdiği
I
K
kuvvetlerden korkarak kaçmış, böylece millî müca-
(Cevap B)
deleyi engellemeye yönelik bu girişim başlamadan
sona ermiştir.
(Cevap B)
4. İlk icra vekilleri heyetinde Fevzi Çakmak Milli Savun-

ma bakanlığı, İsmet İnönü Genelkurmay başkanlığı, 8. Anadolu’da Milli Mücadele’nin ilk gazetesi, İrade-i
Adnan Adıvar Sağlık bakanlığı, Bekir Sami Bey dı- Milliye’dir. Mustafa Kemal Paşa’nın Sivas Kongre-
şişleri bakanlığı görevlerini üstlenmiştir. Ancak Rauf si’ni topladığı sırada, Kuvayı Milliye’nin sözcülüğünü
Orbay ilk hükümette yer almamıştır. yapmak amacıyla yayımlanmaya başlamıştır.
(Cevap E) (Cevap C)

9. Amasya Genelgesi’nde Millî Egemenlik ilkesine işa- 13. Kurtuluş Savaşı’nda, milleti harekete geçiren, gerek-
ret eden madde: “Milletin istiklalini yine milletin azim çe, yöntem ve politik hedeflerin belirtildiği ilk belge
ve kararı kurtaracaktır.” İfadesidir. Bu madde ile Milli Amasya Genelgesi’dir. Bu genelgenin “Milletin ba-
Mücadele’nin millete danışılarak, yani demokratik bir ğımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracak-
yöntemle gerçekleştirileceği ifade edilmiştir. Milli Mü- tır.” şeklindeki maddesiyle, milliyetçilik politik bir he-
cadele’nin amacının, milletin iradesine dayanan bir defe dönüşmüştür.
yönetim kurmak olduğu belirtilmiştir. Yönetim şeklinin
(Cevap B)
değiştirileceği dolaylı olarak belirtilmiş, üstü kapalı bir
şekilde Cumhuriyet yönetimine işaret edilmiştir.
(Cevap E)
10. Samsun’un İngilizler tarafından işgal edilmesinin ar-

14. Manda ve himayenin kesin olarak reddedilmesi, dev-
dından, Doğu Karadeniz’deki Rumlar, çeteler kura-
letin bağımsızlığına dokunmamak kaydıyla, diğer ül-
rak bölge halkını katletmeye başlamışlardı. Fakat si-
kelerden siyasal ve ekonomik yardım kabul edilme-
lahlanan Müslümanlar Rum çeteleriyle çarpışmaya A
si Sivas Kongresi’nde dış politikayla ilgili olarak alı-
başlamış ve karışıklıklar giderek artmıştı. Bütün bu K
A nan kararlardır. Buna göre, Temsilciler Kurulu, İstan-
karışıklıklar nedeniyle İngilizler bölgede asayişin sağ-
D
bul Hükûmetiyle yapılan Amasya Görüşmeleri’nde
lanamaması durumunda Mondros’un 7. maddesine E
bu kararların önemini vurgulamıştır.
dayanarak bölgeyi işgal edeceklerini duyurdular. Bu- M
İ
nun üzerine İstanbul Hükümeti, Samsun ve çevre- (Cevap C)
sinde asayişi sağlamak için Mustafa Kemal’i IX. Or- D
du Müfettişliğine atayarak bölgeye göndermiştir. E
N
(Cevap C) İ
Z
İ
Y 15. Taslağı Mustafa Kemal tarafından hazırlanan, son

A şeklini ise Osmanlı Mebusan Meclisindeki Felah-ı
11. I. TBMM, 23 Nisan 1920’de açılmıştır. B, C, D ve E Y
Vatan Grubunun verdiği Misakımillî, bölünmez bir
I
seçeneklerinde yer alan gelişmelerin hepsi de bu ta- Türk ülkesinin sınırlarını çizmiştir. Bu ulusal belgede
N
rihten sonra meydana gelmiştir. Ayrıca bu gelişme- C alınan bir kararla “azınlıklara, komşu ülkelerdeki Türk-
lerin tümünde TBMM etkilidir. Fakat Misakımillî’nin I
lere verilen haklar kadar hak verileceği” belirtilmiştir.
L
ilan edilmesinde I. TBMM’nin bir etkisi yoktur. Çün- Bu madde azınlık hakları konusunda “Uluslararası
I
kü Misakımillî Son Osmanlı Mebuslar Meclisi’nde 28 K eşitlik” ilkesinin dikkate alındığını gösterir.
Ocak 1920’de ilan edilmiştir.
(Cevap A)
(Cevap A)
16. Mustafa Kemal’in Amasya Genelgesi’nde yaptığı çağ-

rı üzerine Anadolu’nun en güvenilir yeri olan Sivas’ta

12. “Temsil Heyeti Doğu Anadolu’yu temsil eder” ifadesi millî bir kongre düzenlenmiştir. Bu kongrede Erzu-
sadece Erzurum Kongresi için geçerlidir. Oysa Sivas rum Kongresi kararları genişletilerek kabul edilmiş,
Kongresi’nde Batıdaki Afyon, Eskişehir, Bursa, An- ayrıca Erzurum’da doğu illerini temsilen seçilen Tem-
kara, Denizli, Aydın ve Niğde illerinden üyeler seçi- silciler Kurulu üye sayısı dokuzdan on beşe çıkarıla-
lerek Heyet-i Temsilîye’nin üye sayısı artırılmış ve rak, tüm yurdu temsil eder hale getirilmiştir.
yetkileri bütün vatanı temsil edecek şekilde genişle- Atatürk’ün katıldığı kongreler: Erzurum, Sivas,
tilmiştir. Afyon, Pozantı Kongreleri.
(Cevap B) (Cevap A)
162
1. Menemen Ayaklanması, Serbest Cumhuriyet Par- 5. Misakımillî kararları son Osmanlı Mebuslar Meclisi’n-
tisinin kapatılmasından sonra laik devlet düzenini yı- de 28 Ocak 1920’de kabul edilmiştir. Bu kararlar baş-
kıp yerine dini esaslara dayalı yeni bir düzen kurmak ta İngilizler olmak üzere İtilaf Devletleri’ni oldukça ra-
amacıyla çıkmıştır. 1930’da çıkan ayaklanma krono- hatsız etmiş ve yapılan baskılar sonucu Ali Rıza Pa-
lojik olarak Kurtuluş Savaşı’ndan sonrasına denk ge- şa Hükümeti istifa etmiştir.. Yerine 8 Mart’ta, İngiliz-
lir. Diğer seçenekler, 1920’de TBMM’nin açılmasıyla lerin hoş karşılamadığı Salih Paşa kabinesi kurul-
başlayıp, 1921 yılındaki I. İnönü Savaşı’na kadar sü- muştur. Bunun üzerine, 16 Mart 1920 sabahı itilaf
ren isyanlardır. devletleri İstanbul’u resmen işgal etmiştir.
(Cevap A) İstanbul’un işgal haberini Mustafa Kemal Paşa’ya

duyuran kişi Manastırlı Hamdi’dir.
(Cevap A)
2. Amasya Görüşmeleri esnasında, özellikle Mebuslar

Meclisinin toplanacağı yer konusunda anlaşmazlık
yaşanmıştır. Mustafa Kemal, padişah ve anlaşma
A 6. Sivas Kongresi’nde, iki konu üzerinde tartışmalar ya-
K
devletlerinin müdahalesi olabileceği gerekçesiyle Me- şanmıştır. Birincisi; Mustafa Kemal’in kongre başka-
A
buslar Meclisinin İstanbul dışında toplanmasını iste- D nı seçilmesi, ikincisi manda ve himaye yönetimidir.
miştir. Buna karşılık Salih Paşa, Meclisin İstanbul dı-
E Mustafa Kemal’in kongre başkanlığı kabul edilirken
M
şında toplanmasının Kanun-i Esasiye aykırı olduğu- manda yönetimi uzun tartışmalardan sonra kesin ola-
İ
nu belirtmiştir. rak reddedilmiştir.
D
(Cevap B) E (Cevap D)
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
7. TBMM’nin ülke yönetimine el koyması (ll) maddesiy-
3. A, B, C ve E seçenekleri padişahın yetkilerinin yok
N le TBMM yürütme görevini üstlenmiş durumdadır.
sayılmasıyla ilgili maddelerdir. Ancak seçimlerin 2 yıl- C Kanun yapma ve kanunları yürütme gücünün mec-
da bir yapılması, sadece genel seçimlerin süresini I
L
liste toplanması (lll) ile de hem yasama hem de yü-
belirleyen bir maddedir. Seçim aralıklarının belirlen-
I rütme yetkisini kullanacağı hükmü çıkmaktadır. Bu
mesinin, padişahın yetkilerini yok saymakla bir ilgisi K yetkileri millet adına TBMM’nin kullanacak olması pa-
bulunmamaktadır.
dişah ve halifeyi siyasi ve hukuki yetkilerden mah-
(Cevap D) rum bırakmaktadır.
(Cevap E)
4. Erzurum Kongresi’nde alınan “Azınlıklara, siyasal 8. Mecliste gruplaşmaların olması idare alanında de-
egemenliği ve sosyal dengeyi bozacak şekilde yeni ğerlendirilebilecek bir konudur. Ancak Kuvayımilli-
birtakım özel haklar verilmesi kabul edilmeyecektir.” ye’nin Savunma Bakanlığına; Batı ve Güney Cephe-
kararı, her türlü ayrıcalığa karşı bir tepki niteliğinde- lerinin ise Genelkurmaya bağlanması askeri gücü
dir. otorite altına alma gerekliliğinin sonuçlarıdır.
(Cevap A) (Cevap E)

9. Sivas Kongresi’nden sonra Damat Ferit Paşa hükû- 13. Amasya Görüşmeleri, Temsilciler Kurulu başkanı
meti düşmüş ve yerine daha ılımlı olan Ali Rıza Pa- Mustafa Kemal ile İstanbul Hükûmeti temsilcisi Sa-
şa hükûmeti kurulmuştur. İktidarda kalabilmek için lih Paşa arasında yapılmıştır. Bu görüşmelerde Me-
Temsilciler Kuruluyla uzlaşmanın gerekli olduğunun buslar Meclisinin en kısa zamanda toplanması kara-
farkında olan hükümet Salih Paşa’yı Mustafa Ke- rı alınmıştır. Bundan sonra belirlenen zamanda tüm
mal’le görüşmek üzere Amasya’ya göndermiştir. Bu partiler ve Hristiyan topluluklarının katılımıyla ülke
durum İstanbul Hükûmetinin Temsilciler Kurulunun çapında seçimler yapılmıştır. Seçimlerin huzurlu adil
siyasi varlığını tanıdığının göstergesidir. Ancak pa- ve güvenli bir ortamda yapılabilmesi için çeşitli ön-
dişah, Millî Mücadele döneminin başından sonuna lemler alınmış ve tüm siyasi görüşlerin Meclise yan-
kadar Antlaşma devletlerinin direktifleri doğrultusun- sıması için çalışılmıştır.
da hareket etmiştir.
(Cevap C)
Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra kurulan
hükümetler şunlardır: Ahmet İzzet Paşa, Tevfik
Paşa, Damat Ferit Paşa, Ali Rıza Paşa, Salih Pa-
şa, Damat Ferit Paşa Ahmet Tevfik Paşa (son).
(Cevap B)
A
K 14. Hâkimiyet-i Milliye, Mustafa Kemal tarafından 1920
A
yılında çıkarılmış TBMM’nin yarı resmi organı niteli-
D
E ğinde bir gazetedir. Cumhuriyetin ilanından sonra
10. “A” seçeneğinde belirtilen madde Havza Genelgesi
M Ulus Gazetesi adını almıştır.
kararıdır ve Havza Genelgesi kronolojik olarak Erzu- İ
rum Kongresi’nden öncedir. (Cevap A)
D
(Cevap A) E
N
İ
Z
İ
Y
A
15. Sivas Kongresi’nde bulunan delegeler, vatanın kur-
11. l. TBMM’de siyasi partiler yoktu ama birçok siyasi Y
I tuluşu ve mutluluğundan başka hiçbir kişisel amaç
grup vardı. Bunlar arasında yer alan Müdafaa-i Hu-
N izlemeyeceklerine ve mevcut siyasal partilerin amaç-
kuk Grubu ll. TBMM Dönemi’nde önce Halk Fırkası- C
larına hizmet etmeyeceklerine dair yemin etmişler-
na daha sonra da Cumhuriyet Halk Partisi’ne dönüş- I
L dir. Toplanma amacı ve aldığı kararlar açısından “ulu-
türülmüştür.
I sal” nitelikte olan bu kongrede, Temsil Heyeti tüm
K
(Cevap D) yurdu temsil eder hale getirilmiş ve ilk kez yürütme
yetkisini kullanarak, Ali Fuat Paşa’yı Batı Cephesi
Kuvayımilliye Komutanlığına atamıştır.
(Cevap C)
12. TBMM’nin otoritesine karşı meclisin faaliyetlerini en-

gellemek isteyen İtilaf Devletleri, İstanbul Hükûmeti,
azınlıklar ve düzenli orduya karşı çıkanlar bazı böl-

gelerde ayaklanmalar çıkarmışlardır. Bu ayaklanma-
lardan Kuvay-i İnzibatiye (Halifelik Ordusu) isyanı ve 16. Misakımillî kararlarında, Kars, Ardahan, Batum, Art-
Ahmet Anzavur isyanı İstanbul Hükûmeti tarafından vin, Batı Trakya ve Arap topraklarında gerekirse halk
boğazlar ve çevresinde etkin olmak amacıyla çıkar- oylamasına başvurulması belirtilmiştir.
tılan ayaklanmalardır. Çerkez Ethem İsyanı ise dü-
Misakımilli kararları: Kapitülasyonlar, Boğazlar,
zenli orduya katılmak istemeyen Kuvay-i Seyyare bir- Osmanlı Borçları, Referandum, Sınırlar, Azınlık-
likleri tarafından çıkarılmıştır. lar
(Cevap C) (Cevap E)
164
KURTULUŞ SAVAŞI: CEPHELER DÖNEMİ TEST • 14
1. Lozan Konferansı’nda Türk tarafının isteği ve ısrarı 5. Lozan Konferansı’nda İstanbul Rumlarının Türk mah-
üzerine Boğazlarla ilgili görüşmelere katılmak üzere kemelerinde kendi dilleriyle ifade vermelerine izin ve-
SSCB, Ukrayna ve Gürcistan davet edilmiştir. rilmiştir. Bu sebeple III. seçenekte verilen ifade yan-
lıştır.
(Cevap E)
Lozan Konferansı’nda İstanbul’daki Rumlara ta-
nınan hakların hepsi Batı Trakya’daki Türkler için
de geçerli sayılmıştır.
(Cevap D)
2. Mustafa Kemal Paşa, Lozan Konferansı’nda Türki-

ye’yi, İsmet Paşa’nın temsil etmesini istiyordu. Bu se-
beple Dış işleri Bakanı Yusuf Kemal Bey’in istifası
üzerine önce bu göreve getirilen İsmet Paşa, daha 6. Lozan Konferansı’nda Türk temsilcisinin başkanlı-
sonra Türk delegasyonu başkanı olmuştur. Heyette ğında ve Milletler Cemiyeti himayesinde uluslar ara-
İsmet Paşa’dan başka Sağlık Bakanı Dr. Rıza Nur sı bir Boğazlar Komisyonu kurulması kabul edilmiş-
ile mali müşavir olarak Hasan Saka ve Celal Bayar A ti. Bu komisyonda Türk temsilcinin yanı sıra Fransa,
K
gibi isimler de bulunmaktaydı. İngiltere, İtalya, Japonya, SSCB, Yunanistan, Bulga-
A
D ristan, Romanya ve Sırbistan’ın temsilcileri buluna-
Ünlü edebiyatçımız Yahya Kemal Beyatlı, I. Dö- E caktı. ABD, bu komisyonda yer almamıştır.
nem Lozan Konferansı’na basın danışmanı ola- M
rak katılmıştır. İ ABD, Lozan konferansına gözlemci olarak katıl-
(Cevap A) mıştır. Bu sebeple antlaşmada imzası yoktur.
D
E (Cevap A)
N
İ
Z
İ
3. 20 Kasım 1922’de toplanan Lozan Konferansı’nın

Y
başkanlığını İngiltere temsilcisi Lord Curzon yapmış- A
tır. Konferansta ayrıca meseleleri incelemek üzere Y 7. Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nin kazanılma-
I sından sonra imzalanan Mudanya Mütarekesi’nde;
üç komisyon kurulmuş; bu komisyonların başkanlık- N
ları da İngiltere, Fransa ve İtalya arasında paylaştı- C
A, B, C, E seçeneklerinde belirtilen kararlar alınmış-
rılmıştır. I tır. Ancak mütarekede Batı Trakya’dan bahsedilme-
L
miştir, çünkü Batı Trakya Balkan Savaşları sonrası
(Cevap C) I
K
yani Mudanya Mütarekesi’nden önce kaybedilmiştir.
(Cevap D)
4. İskenderun Sancağı, Misak-ı Millî sınırları içinde mü-

talaa edilmesine rağmen 1921 Ankara Antlaşması’n-
da millî sınırlar dışında kalmıştır. Böylece İskende-
run Sancağı, Suriye ile birlikte Fransız mandası altı- 8. A, C, D ve E seçeneklerinde yer alan gelişmeler Lond-
na girmiştir. Bu arada 1923 yılında Tayfur Sökmen’in ra Konferansı’nın sonuçları arasında yer alır. Fakat
başkanlık ettiği “Antakya-İskenderun ve Havalisi Mü- İtalyanların işgal ettiği Anadolu topraklarını boşalt-
dafaa-i Hukuk Cemiyeti” kurulmuş ve kurulan bu ce- maya başlaması II. İnönü Savaşı’nın sonuçları ara-
miyet, bölgenin Türkiye’ye katılması yönünde faali- sında yer alır. Ancak Eskişehir-Kütahya Savaşı’nda
yetlerini sürdürmüştür. Türk ordusu yenilince İtalya bu kararını askıya almış-
Tayfur Sökmen, 1938’de kurulan Hatay Devleti’nin sa da Sakarya zaferinden sonra Anadolu’da işgal et-
ilk ve son başkanıdır. tiği yerleri tamamen boşaltmıştır.
(Cevap B) (Cevap B)

9. Güçler birliği ilkesi, yasama, yürütme ve yargı yetki- 13. TBMM’de hükûmetin kurulması konusunda uygula-
lerinin tek elde toplanmasıdır. Genellikle olağanüstü nan “Meclis Hükûmeti Sistemi”nde, çoğunluğun oyu-
durumlarda hızlı kararlar alabilmek için uygulanır. nu almış olan Meclis üyeleri aynı hükûmette görev
1921 Anayasası da olağanüstü koşullarda hazırlan- alıyordu. Fakat aralarında görüş ayrılıkları bulunan
mış çok kısa bir anayasadır ve bu anayasayla yasa- bakanların hükûmette uyum içinde çalışması çok zor-
ma, yürütme yetkisi TBMM’ye verilmiştir. İstiklal Mah- du. Bu nedenle sık sık hükûmet bunalımları yaşanı-
kemelerinin açılmasıyla daha sonradan yargı yetki- yordu. TBMM bu sıkıntının giderilmesi ve hükûmet
si de TBMM’ye geçmiştir. 1921 Anayasası’nda mil- üyeleri arasında görüş birliği sağlamanın kolaylaştı-
letvekili seçimlerinin iki yılda bir yapılması kararlaş- rılması için, birtakım değişiklikler yaptı. Yapılan bu
tırılmıştır. Ankara 13 Ekim 1923 tarihinde başkent ol- değişiklikle TBMM başkanı tarafından aday olarak
muştur. Bu nedenle devletin başkenti 1924 Anaya- seçilen milletvekilleri, oy çoğunluğunu sağladığı tak-
sası’nda belirtilmiştir. dirde hükûmeti kurabiliyordu.
(Cevap B) (Cevap D)
10. Millî Mücadele döneminde (1919-1922) yaşanan en

14. Londra Konferansı, l. İnönü Savaşı’nda Türk ordu-
büyük fikir ayrılığı “saltanatın kaldırılması” konusun-
A sunun galip gelmesi üzerine düzenlenmiştir. Konfe-
da olmuştur. Mustafa Kemal’in silah arkadaşları da
K
ransta Sevr Antlaşması küçük değişiklikler yapılarak
dahil olmak üzere büyük bir kesim bu fikre karşı çık- A
TBMM’ye kabul ettirilmeye çalışılmıştır.
mıştır. Görüş ayrılıklarının Meclise en sert şekilde D
E Çerkez Ethem İsyanı l. İnönü Savaşı esnasında bas-
yansıdığı diğer bir olay ise Kütahya-Eskişehir Savaş-
M
larında alınan yenilgiden sonra Mustafa Kemal’e İ
tırılmıştır. Bu nedenle Londra Konferansı’na herhan-
TBMM yetkilerinin verilmesi konusu olmuştur. Ço- gi bir etkisi olmamıştır.
D
ğunluğun oyuyla bu yetki 3 ay süreyle Mustafa Ke- Ankara Antlaşması ise, Londra Konferansı’ndan son-
E
mal’e verilmiştir. N ra gerçekleşmiştir.
İ
(Cevap D) Z (Cevap A)
İ
Y 15. Doğu Cephesi’nde Ermenilerle yapılan savaşlardan

A
11. l. İnönü Savaşı’ndan sonra TBMM ile Rusya arasın- sonra, 3 Aralık 1920 tarihinde imzalanan Gümrü Ant-
Y
da 16 Mart 1921’de Moskova Antlaşması imzalan- I
laşması ile, Ermeniler Doğu Anadolu’daki isteklerin-
mıştır. Bu antlaşmayla Sevr geçersiz hâle gelmiştir
N den vazgeçerek Sevr Antlaşması’nı tanımadıklarını
C
(l). Yine bu antlaşmayla doğu sınırımız çizilmiştir (ll) beyan etmişlerdir. Ermenilerin işgal ettikleri yerleri
I
ve Osmanlı ile Çarlık Rusya’nın arasındaki tüm ant- L boşaltmasıyla doğu sınırımız; Ardahan’ın bir bölümü
laşmalarda hükmünü yitirmiştir (lll).
I ve Artvin dışında bugünkü halini almıştır. l. İnönü Za-
K
feri ise 6-10 Ocak 1921 tarihinde Batı Cephesi’nde
(Cevap E) yapılan ilk savaş ve ilk galibiyettir.
12. 1921 Anayasası kapsamındaki bazı maddeler şu şe- Gümrü Antlaşmasını Kazım Karabekir imzalamış
ancak SSCB’nin Ermenistan’ı işgaliyle bu antlaş-
kildedir: ma onaylanamamıştır.
• Yasama, yürütme, yargı yetkileri TBMM’ye aittir (Cevap B)
(Güçler Birliği İlkesi).
• Bakanlar, “Meclis Hükümeti” esasına göre teker

teker meclis tarafından mutlak çoğunlukla seçi-
lecektir. 16. Türkiye’deki Rumlarla, Yunanistan’daki Türklerin mü-
1921 Anayasası’nda “Egemenlik kayıtsız şartsız mil- badele edilmesi kararı Lozan Antlaşması kapsamın-
letindir.” maddesi yer almış, ancak rejimin adı açık- dadır. Buna göre; Batı Trakya Türkleri ile İstanbul
ça belirtilmemiştir. Rejimin adı 1921 Anayasası’nda Rumları dışındaki Türkler ve Rumlar karşılıklı olarak
1923’te yapılan değişiklikle konmuştur. yer değiştireceklerdi.
(Cevap A) (Cevap A)
166
1. Türk ordusu, Kütahya-Eskişehir Savaşlarında alınan 5. Kurtuluş Savaşı’nda, Doğu cephesinde yapılan sa-
yenilgiden sonra Mustafa Kemal’in emriyle Sakarya vaşlarda Türk ordusu galip gelmiş ve Ermenilerle
Nehri’nin doğusuna çekilmiştir. Bu karar sayesinde Gümrü Antlaşması imzalanmıştır (3 Aralık 1920). Bu
ordunun tamamen dağılması engellenmiştir. antlaşma ile Ermeniler işgal ettikleri yerleri boşaltır-
ken, 1878 Berlin Antlaşması ile kaybedilen Kars ve
(Cevap E)
çevresi tekrar Türkiye topraklarına katılmıştır.
(Cevap A)
6. Başkomutanlık Meydan Savaşı’nda Türk ordusunun

2. Kütahya Eskişehir Savaşları düzenli ordunun Batı
galip gelmesi üzerine yapılan Mudanya görüşmele-
Cephesi’nde aldığı tek yenilgidir. Bu savaşta ordu-
rinde İstanbul ile Boğazların yönetimi TBMM’ye bı-
muz Sakarya’nın doğusuna çekilmiştir. Dolayısıyla A
rakılmış ve Doğu Trakya’nın on beş gün içinde bo-
ordunun taarruz gücüne ulaştığı söylenemez. K
A şaltılması kararı alınmıştır. Batı Trakya, Balkan Sa-
(Cevap C) D vaşları sonunda kaybedildiğinden bu konu ile ilgili
E
görüşmeler yapılmamıştır.
M
İ
(Cevap E)
D
E
N
İ
Z
İ
3. l. İnönü Savaşı düzenli ordunun ilk savaşı ve ilk za-
feridir. Bu başarı içte ve dışta birçok önemli gelişme- Y
A
7. Türk ordusu, Kütahya-Eskişehir Savaşlarında alınan
ye ortam hazırlamıştır. Ancak; İtalyanların Anado-
Y yenilgi üzerine Sakarya’nın doğusuna çekilmiştir. An-
lu’dan çekilmeye başlaması ll. İnönü Zaferi’nden son- I cak Batı cephesinin ikiye ayrılması, düzenli ordunun
ra yaşanmıştır. N
C
kurulması esnasında olmuştur.
I. İnönü Savaşı Yunan kaynaklarında “Avgin Sa- I
vaşı” olarak geçmektedir. L
Sakarya Savaşında Yunan ordusuna General
I
Anastasios Papulas komuta etmiştir.
(Cevap E) K
(Cevap D)
4. A, B, C ve D seçeneklerinde yer alan konular yeni

Türk devletinin toprak bütünlüğü ve ekonomik ba-
ğımsızlığı ile ilgili öncelikli konulardı. Bu yüzden kon- 8. İkinci TBMM (1923-1927) döneminde yaşanan kabi-
ferans görüşmelerinin kesilmesine neden olmuştur. ne bunalımı, 1921 Anayasası’nda belirtilen “Meclis
Fakat On İki Ada meselesi Lozan’da Türkiye’nin ön- Hükûmeti Sistemi”nin tıkanmasından dolayı gerçek-
celiği değildi. Ayrıca 1912 Uşi Antlaşması’ndan beri leşmiştir. Bu sistemde hükûmet işleri, Meclis içinden
de bu adalar İtalyan işgalinde idi. Bu yüzden On İki çoğunluğun oylarıyla seçilmiş bakanlar yoluyla yürü-
Ada’nın geleceği görüşmelerin kesilmesine etki et- tülüyordu. Fakat Meclis içindeki çekişmeler hükûme-
memiştir. te de yansıyor, bakanlar arasındaki uyumsuzluk,
hükûmetin işleyişini engelliyordu. Bu bunalım Cum-
II. Dönem Lozan Konferansı sürerken TBMM 7
Haziran 1923’te Osmanlı hükümetinin imzaladığı huriyetin ilanıyla çözümlenmiş, Meclis Hükûmeti sis-
tüm anlaşmaları feshetmiştir. temi terk edilerek “kabine sistemi”ne geçilmiştir.
(Cevap E) (Cevap C)

9. Azınlıklara verilen ayrıcalıkların hepsi Lozan Antlaş- 13. l. İnönü Savaşı’nı düzenli ordunun kazanması üze-
ması ile kaldırılmış ve tüm azınlıklar Türk vatandaşı rine Antlaşma devletleri barış önerisinde bulunmuş-
sayılmıştır. Antlaşmada, azınlıkların kanun ve hukuk lardır. Düzenlenen Londra Konferansı’nda Sevr Ant-
düzeni içinde Türklerle eşit haklara sahip olduğu be- laşması’nın maddeleri biraz daha hafifletilerek
lirtilmiştir. TBMM’nin önüne sürülmüş, TBMM ise buna karşılık
Sevr Antlaşması’yla taban tabana zıt olan Misakımil-
(Cevap A)
li’yi öne sürmüştür. Konferanstan bir sonuç alınama-
ması üzerine İngiltere, Yunanistan’a yeni bir savaş
için hazırlanması emrini vermiştir. Bunun üzerine de
Yunanistan’la ll. İnönü Savaşı patlak vermiştir.
10. Lozan Konferansı’nda, en çok tartışılan konu kapitü-
lasyonlar olmuş ve bu sorun, Türkiye’nin lehine çö- (Cevap D
zümlenerek yabancılara tanınan tüm ayrıcalıklar kal-
dırılmıştır. Böylece Türkiye, ekonomik bağımsızlığı-
nı elde etmiş, ilk iş olarak da yabancıların ellerinde-
ki işletmeleri ulusallaştırma girişimlerine başlamıştır.
14. Çarlık Rusyası, l. Dünya Savaşı sürerken yıkılmış
Lozan görüşmeleri yapıldığı sırada ABD’li bir şir- A
yerine 1917 Ekim devrimiyle sosyalist, Sovyet Rus-
kete “Chester Projesi” adı altında Musul bölgesi- K
ne demiryolu ve liman yapımı hususunda imtiyaz A ya Devleti kurulmuştur. Yeni kurulan bu devlet, düş-
verilmiştir. Ancak bu proje uygulanamamıştır. D manların ortak olması, sınırların güvenliğini sağla-
E
mak ve kurulan “sosyalist” rejimi güçlendirmek ama-
(Cevap B) M
İ cıyla Kurtuluş Savaşı’nda TBMM’ye destek olmuş-
tur.
D
E (Cevap C)
N
İ
11. Lozan Antlaşması’yla çizilen Suriye sınırında, Hatay, Z 15. “Büyük Harbde Şark Cephesi Hareketleri” adlı kitap
İ
Fransa mandasındaki Suriye’ye bırakılmıştı. Fran- Mareşal Fevzi Çakmak tarafından kaleme alınmıştır.
sa’nın 1936 yılında Suriye üzerindeki manda yöne- Y Asker ve siyaset adamı Fevzi Çakmak (1856-1950),
timini kaldırmasıyla Hatay sorunu tekrar gündeme A Osmanlı Devleti’nin son zamanlarında sarayın göz-
Y
gelmiş ve Hatay 1939 yılında anavatana katılmıştır. de askerlerinden biriydi. 1919 yılı başlarında Ali Rı-
I
Boğazlar, Lozan Antlaşması’yla başkanı Türk ulus- N za Paşa Kabinesi’nde Harbiye nazırı olarak görev
lararası bir komisyona bırakılmıştır. Ancak Avrupa’da- C yapmıştır. Anadolu’da direniş başlayınca milli müca-
I
ki hızlı silahlanma nedeniyle bu konu tekrar günde- deleye destek vermek için Anadolu’ya geçen Fevzi
L
me gelmiş ve 1936 yılında imzalanan “Montrö Söz- I Paşa, ilk TBMM’ye Kozan milletvekili olarak katılmış-
leşmesi” ile boğazların denetimi tamamen Türkiye’ye
K tır.
geçmiştir. Savaş tazminatı konusu ise Lozan’da çö- Kütahya-Eskişehir Savaşı’ndan sonra Korgene-
zümlenmiş ve bir daha gündeme gelmemiştir. rallik rütbesiyle Genelkurmay Başkanlığına geti-
rilen Fevzi Çakmak, Sakarya Zaferi’nin ardından
(Cevap E) da Meclis’ten mareşallik rütbesini almıştır. Ata-
türk’ten sonra Türkiye’de bu unvana sahip ikinci
kişidir.
(Cevap C)
12. “Türk’ün Ateşle İmtihanı” adlı kitap Milli Mücadele Dö-
nemi tanıklarından Halide Edip Adıvar (1884-1964)
tarafından kaleme alınmıştır. Kurtuluş Savaşı’nda on- 16. Büyük Taarruzun başarıya ulaşmasından sonra İtilaf
başı rütbesiyle mücadele veren Halide Hanım, bu Devletleri ile 11 Ekim 1922’de Mudanya Ateşkesi im-
dönemdeki anılarını eserlerine yansıtmıştır. zalanmıştır. Bu ateşkes İtilaf Devletleri açısından bir
başarısızlıktır. Dolayısıyla Anadolu’daki başarısızlı-
Halide Edip Adıvar, Sakarya Savaşı sırasında “On-
başı” rütbesi almış, savaştaki yararlılıklarından ğından dolayı İngiltere’de Loyd George Hükûmeti is-
dolayı kendisine “İstiklal Madalyası” verilmiştir. tifa etmiş ve hükûmet değişmiştir.
(Cevap A) (Cevap E)
168
TÜRK İNKILABI TEST • 16
1. 5 Aralık 1934’te yapılan anayasa değişikliği ile seç- 5. Millî Mücadele Dönemi’nde şartlardan dolayı güçler
men yaşının 18’den 22’ye çıkartılması, seçmen sa- birliği ilkesi uygulanmış, Cumhuriyetin ilanı ile de-
yısını azaltacağı için, demokraside bir geri adım ola- mokrasi gereği görevler ayrılığı ilkesi benimsenmiş-
rak kabul edilmektedir. tir. Ayrıca Meclis hükûmetinden kabine sistemine ge-
çilmesi de Cumhuriyetin ilanıyla mümkün olmuştur.
(Cevap E)
(Cevap B)
2. Serbest Cumhuriyet Fırkası, demokratik hayatı ge-

liştirmek, hükûmetin denetlenmesini sağlamak ama-
cıyla, Mustafa Kemal’in de onayıyla Ali Fethi (Okyar) 6. Laik devlet anlayışını benimseyen yeni Türk Devle-
tarafından kurulmuştur (1930). Ekonomide Liberaliz- ti, dini sadece vicdani bir konu olarak görmekteydi.
mi benimseyen parti, programında cumhuriyete ve Bu doğrultuda dinin siyasi bir araç olarak kullanılma-
inkılaplara bağlılığını bildirmiştir. Fakat bu durum par- sını, insanların dini duygularının sömürülmesini, halk
tinin cumhuriyet karşıtı gerici çevrelerin etkisine gir- A arasında boş inanç ve adetlerin yayılmasını önleme-
mesine engel olamamıştır. Bu sebepten dolayı parti K
ye çalışmıştır. Tekke, türbe, zaviyeler ile medresele-
A
kendi başkanı tarafından kapatılmıştır (1930). rin kaldırılması, ibadethanelerin dışında dini kıyafet-
D
Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın genel sekreterli-

E lerin giyilmesinin yasaklanması ve halifelik kurumu-
M
ğini Atatürk’ün çocukluk ve silah arkadaşı Nuri na son verilmesi bu çerçevede yapılan uygulamalar-
İ
Conker yapmıştır. dır. Çok partili hayata geçmek ise demokratikleşme-
D nin bir gereğidir.
(Cevap B) E
N (Cevap A)
İ
Z
İ
3. Demokrat Parti, 1946 yılında Celal Bayar başkanlı- Y

ğında kurulmuştur. 1950 yılındaki seçimlerde iktidar A
Y
olan parti, 1960 yılında gerçekleşen askerî darbe ile
I
kapatılmıştır. Soruda verilen siyasi teşekküllerden N 7. Halifelik, Emevilerden itibaren babadan oğula geç-
Terakkiperver Cumhuriyet Partisi 1924’te, diğer par- C meye başlayarak saltanata dönüşmüştür. Halifelik,
I
tiler ise 1930 yılında kurulmuştur. İslam devletlerinde oluşturulan siyasi bir kurumdur.
L
(Cevap C) I Abbasiler ise siyasal iktidarlarını ve güçlerini kaybe-

K dince halifeliği dinsel bir kurum haline getirmişlerdir.
(Cevap D)
4. Menemen Olayı: Serbest Cumhuriyet Partisi’nin ka-

patılmasını fırsat bilen ve laik cumhuriyeti yıkıp yeri-
ne şeriatı getirmek isteyen bir grup tarafından çıka-
rılmıştır (1930). Türkiye tarihinde rejimi yıkmaya yö-

nelik ikinci girişimdir.
Vagon-li Olayı: İstanbul’da yabancıların elindeki bir
şirkette, bir işçinin Türkçe konuştuğu için işten atıl-
ması üzerine çıkan olaylardır (1933). 8. Kadınlar, 1926 Medeni Kanunu ile sosyal haklarına
Razgart Olayı: Bulgaristan’ın Razgart şehrindeki kavuşmuşlardır. Bu kapsamda; resmi nikah, boşan-
Türk mezarlarının tahrip edilmesi üzerine çıkan olay- ma hakkı, mirasta eşitlik, tek eşlilik, çocuğun vesa-
lardır (1933). yetini alma gibi haklar yer alır.
(Cevap A) (Cevap A)

9. l. TBMM (1920-1923), hükûmetin kurulması husu- 13. A, B, C ve E seçeneklerinde yer alan gelişmeler Türk
sunda “Meclis Hükûmeti Sistemi”ni benimsemişti. Bu toplumunun Batı toplumuyla ilişkilerinde birliktelik ve
sistemde bakanlar teker teker Meclis tarafından se- kolaylık sağlamak amaçlıdır. Fakat tekke, zaviye ve
çiliyordu; fakat meclis içindeki bölünmeler nedeniy- türbeler Osmanlı Devletinde yer alan kavramlar olup
le hiçbir aday bakanlık için gerekli çoğunluğu sağla- Türkiye devleti modern toplum oluşturmak adına bu
yamıyordu. Bu sistemle hükûmeti kurmak kadar, ku- yapıları kapatmıştır. Yani Avrupa ile birliktelik geliş-
rulan hükûmeti yürütmek de çok zordu. Bu nedenle tirme amacı yoktur.
sık sık hükûmet değişiklikleri yaşanıyordu. Bu durum,
(Cevap D)
cumhuriyetin ilanına ortam hazırlamış ve cumhuriye-
tin ilan edilmesiyle birlikte “kabine sistemi”ne geçile-
rek sorun çözülmüştür. I. ve III. seçenekler ise Cum-
huriyetin ilanından sonra gerçekleşmiştir.
(Cevap B)
14. Tevhid-i Tedrisat Kanunu 1924, Yeni Türk Harflerinin

10. Halifelik 3 Mart 1924’te TBMM tarafından çıkarılan
Kabulü 1928, Türk Tarih Kurumunun kurulması 1931,
kanunla kaldırılmıştır. Halifeliğin kaldırılması ile ilgili A
K Türk Dil Kurumunun kurulması 1932 tarihindedir. Ve-
A, B, C, D seçeneklerinde verilen bilgiler etkili olmuş- A rilen bilgiler doğrultusunda doğru sıralama; IV–I–III–
tur. Fakat halifenin ABD başkanına mektup yazma- D
E
II şeklinde olmalıdır.
sı kaldırılmasında etkili değildir. Ayrıca o dönemin
M
ABD’si benimsediği Monroe Doktrini gereği diğer dev- İ
(Cevap D)
letlerin içişlerine karışmamaktadır.
D
E
Hilafetin kaldırılması teklifi, Urfa milletvekili Şeyh N
Saffet Efendi öncülüğündeki elli üç kişi tarafından İ
verilmiştir. Z
İ
(Cevap E)
Y
A
Y
15. Dinin siyasetten kurtarılması, din ve devlet başkan-
I lığını temsil eden halifeliğin, 3 Mart 1924’te kaldırıl-
N
masıyla mümkün olmuştur. Böylece İslam dininin, çı-
C
I
karcı çevreler tarafından siyaset malzemesi olarak
11. 1926’da kabul edilen Medeni Kanun, kaynağını din-
L kullanılmasının önüne geçilmiştir.
den değil, toplumun ihtiyaçlarından alan, çağın ge- I
reklerine uygun bir hukuki düzenlemeyi kapsıyordu. K (Cevap A)
Bu durum Atatürk ilkelerinin, anayasal haklar çerçe-
vesinde toplumun ihtiyaçlarına cevap verdiğinin ka-
nıtıdır.
(Cevap D)
16. 1946 yılına kadar Türkiye’de iki dereceli seçim sis-
temi geçerliydi. Bu sistemde halk, yöneticilerini se-
çecek olan delegeleri, seçilen delegeler ise Meclise

gidecek olan milletvekillerini seçerdi. 1946 yılında tek
dereceli seçim sistemine geçilmesiyle halk yönetici-
lerini doğrudan seçmeye başlamıştır. (II) Ayrıca yine
12. 1924 Anayasası’nda, 1928 yılında yapılan bir deği- 1946 yılında açık oy gizli sayım sisteminden, gizli oy
şiklikle “Devletin Dini İslam’dır.” maddesi çıkarılmış- açık sayım sistemine geçilmiştir. Buna göre I., II. ve
tır. Ayrıca milletvekillerinin laik olmayan yemin şekli III. seçenekler demokratik hayatın geliştiğinin gös-
değiştirilmiştir. tergeleridir.
(Cevap B) (Cevap D)
170
1. Saltanat; babadan oğula geçen, tek kişinin mutlak 5. 1921 Anayasası’nda; Cumhuriyetin ilanıyla birlikte
egemenliğini esas alan bir yönetim biçimidir. Yeni birtakım değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerle;
Türk Devleti’nin benimsediği “Ulusal egemenlik” ilke-
• Devletin adı konmuş ve rejimi belirlenmiştir. Cum-
sinin, saltanat sistemi ile ters düşmesi, bu sistemin
hurbaşkanının, TBMM tarafından bir seçim dö-
kaldırılmasını gerekli kılmıştır. Bu nedenle 1 Kasım
nemi için seçilmesi kararı alınmıştır. Başbakanın,
1922’de saltanat kaldırılmış ve millî egemenliğin önü
Cumhurbaşkanı tarafından; bakanların ise Baş-
açılmıştır.
bakan tarafından seçilmesi kabul edilmiştir. “Tür-
Saltanatın kaldırılması hususundaki meclis ko- kiye Devleti’nin dini İslam’dır.” hükmü, 1921 Ana-
nuşmasını Rauf Orbay yapmıştır. yasası’nda değil, 1924 Anayasası’nda 1928 yı-
(Cevap C) lında yapılan değişiklikle Anayasa’dan çıkarılmış-
tır.
(Cevap B)
2. Diyarbakır’da çıkan Şeyh Sait İsyanı dolayısıyla

TBMM Hükümeti 4 Mart 1925’te düzeni sağlamak
için Takrir-i Sükûn Kanunu’nu çıkarmıştır. Şeyh Sait A
6. Halifelik, laik cumhuriyet anlayışının önünde büyük
İsyanı’nda bazı TCF’li yöneticilerinde etkisi olduğu K bir engel olması nedeniyle 3 Mart 1924’te kaldırılmış-
saptanmıştır. Bu gelişme üzerine Bakanlar Kurulu, A tır. Halifeliğin kaldırılması medreselerle, tekke ve tür-
D
Takrir-i Sükûn Yasası’na dayanarak 3 Haziran 1925’te E
belerin kapatılmasına da zemin hazırlamıştır. Bolu
TCF’nin bütün merkez ve şubelerinin kapatılmasını M ve Düzce Ayaklanmaları, 23 Nisan 1920’de TBMM’ye
İ
kararlaştırmıştır. karşı çıkan isyanlardır, kronolojik olarak halifeliğin
(Cevap E) D
kaldırılmasından çok öncedir.
E
N
(Cevap C)
İ
Z
İ
Y
3. Halkın yönetime katılması, seçme yaşına gelmiş her- A
kesin eşit şartlarda oy kullanması ile mümkündür. I, Y
I 7. I. Halifeliğin kaldırılması (1924)
II ve III. seçenekler bu doğrultuda gerçekleştirilmiş-
N
tir. Bu uygulamalar halkın düşüncelerinin yönetime II. Medeni Kanun’un kabulü (1926)
C
yansımasını sağladığından, her bir madde halkın yö- I III. Türk harflerinin kabul edilmesi (1928)
L
netime katılma amacını taşımaktadır. IV. Soyadı Kanunu (1934)
I
(Cevap E) K Verilen inkılapların kronolojik sıralaması I-II-III-IV şek-
lindedir.
(Cevap A)
4. Halifelik, laik cumhuriyete ve millî egemenliğe ters
düştüğü gerekçesiyle 3 Mart 1924’te kaldırılmıştır.
Halifeliğin kaldırılmasını hazırlayan etmenlerden bi-
ri 1 Kasım 1922’de saltanat ve hilafetin ayrılarak sal-
tanat makamının kaldırılmasıdır. Böylece halifenin

elinde sadece Din Başkanlığı görevi kalmıştır. Fakat 8. • Serbest Cumhuriyet Fırkası (I), 1930 yılında Fet-
halifenin padişah gibi davranmaya başlaması ülke- hi Okyar tarafından kurulmuştur.
de rejim ve devlet başkanlığı sorununu gündeme ge-
• Ahali Cumhuriyet Partisi (II), 1930 yılında kurul-
tirmiştir. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilan edilme-
muş partilerden biridir.
siyle devlet başkanlığı sorunu çözülmüş, halifenin si-
yasi işlevi tamamen sona ermiştir. Böylece hilafet ku- • Demokrat Parti (III) ise 1946 yılında, Celal Bayar
rumunun varlığına da gerek kalmamıştır. başkanlığında kurulmuştur.
(Cevap E) (Cevap D)

9. Kadınlar, 1926 yılında kabul edilen Medeni Kanun’la 13. Onuncu Yıl Marşı Cumhuriyet tarihinin ilk kuşak bes-
sosyal haklarını elde etmişlerdir. Siyasal haklarını ise tecilerinden olan Cemal Reşit Rey (1904-1985) ta-
1930–1934 yılları arasında yasa ve Anayasa’da ya- rafından bestelenmiştir. Cemal Reşit Rey yurt dışın-
pılan değişikliklerle elde etmişlerdir. Bunlar: da müzik eğitimi aldıktan sonra Türkiye’ye dönmüş
ve Türkiye Cumhuriyeti’nde klasik batı müziğinin ku-
• 1930’da belediye seçimlerine katılma hakkı, rucuları arasında yer almıştır.
• 1933’te muhtarlık seçimlerine katılma hakkı, (Cevap E
• 1934’te milletvekilliği seçimlerine katılma hakkı
(Cevap B)
14. Atatürk, Kurtuluş Savaşı’nın savaş dönemi biter bit-
mez “Asıl savaş şimdi başlıyor.” diyerek gerçek sa-
vaşın uygarlık savaşı olduğunu vurgulamıştır. Ata-
türk bağımsızlığı kazanmanın taçlandırılması için ça-
ğın bilimsel gelişmelerinin izlenmesi gerektiğini her
ortamda ifade etmiş ve inkılapları da bu doğrultuda
yapmıştır.
10. Kişilerin siyasi haklarını doğrudan kullanması, tek
A
dereceli seçim sistemiyle mümkündür. Çünkü iki de- (Cevap B)
K
receli seçim sisteminde halk, kendisi adına milletve- A
D
killerini seçecek olan delegeleri seçer. Delegeler ise E
meclise gidecek olan milletvekillerini seçer. M
15. Kadınlar 1930–1934 yıllarında yapılan değişiklikler-
İ le:
(Cevap C)
D I. 1930 yılında belediye seçimlerine, 1933 yılında
E muhtarlık seçimlerine, 1934 yılında da milletve-
N
İ
kili seçimlerine katılma hakkı kazanmışlardır.
Z
II. Ayrıcalık belirten unvanların kaldırılması 1934 yı-
İ
lında kabul edilen Soyadı Kanunu’yla gerçekleş-
11. Şeyh Sait Ayaklanması, doğu bölgelerinde dinî et-
Y miştir.
A
kinliği olan Şeyh Sait’in laik cumhuriyeti yıkmaya yö- Y III. Tek kadınla evlilik 1926 Medeni Kanun’un kap-
nelik gerçekleştirdiği bir isyandır (1925). Türkiye Cum- I
samına girmektedir.
N
huriyeti’ni tehdit eden bu ayaklanmayı önlemek için, C
Kadınların belediye ve muhtarlık seçimlerine ka-
isyan bölgelerinde seferberlik ilan edildi. Takrir-i Sü- I
L
tılma hakkı ile milletvekili seçimlerine katılma hak-
kun Kanunu çıkarılarak hükûmete; gazete kapatmak-
I kı hem kanun hem anayasa değişikliği ile müm-
tan, partileri dağıtmaya kadar geniş yetkiler verildi. K kün olmuştur.
Ayrıca isyancıları yargılamak üzere İstiklal Mahke-
(Cevap C)
meleri kuruldu.
(Cevap B
16. Terakkiperver Cumhuriyet Partisi, 1924 yılında Ka-
zım Karabekir başkanlığında kurulmuş Türkiye Cum-
huriyetinin ilk muhalefet partisidir. Şeyh Sait İsyanı’n-
dan sonra kapatılmıştır. (1925)
12. Türk Medeni Kanunu’nun kabul edilmesinde A, B, C Serbest Cumhuriyet Partisi 1930 yılında Atatürk’ün
ve E seçeneklerinde yer alan ifadeler etkili olmuştur. direktifleriyle, arkadaşı Fethi Okyar tarafından kurul-
Fakat İsviçre Medeni Kanunu’nun kabul edilmesin- muştur. Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci muhalefet par-
de Türkiye ile İsviçre ilişkilerinin iyi olması etkili ol- tisi olan Serbest Cumhuriyet Partisi, cumhuriyet kar-
mamıştır. Çünkü ilişkiler ne kadar iyi olursa olsun Ka- şıtlarının partiye egemen olması sebebiyle, parti baş-
nunlar Türk toplumuna uygulanacak düzeyde değil- kanı tarafından fesh edilmiştir.
se alınması mümkün olmazdı. Halk Partisi ise muhalefet değil iktidar partisidir.
(Cevap D) (Cevap D)
172
1. Laik Türkiye Cumhuriyeti önünde büyük bir engel 5. Halifeliğin kaldırılması şüphesiz ki yönetimde birliği
olan halifeliğin kaldırılması ve laik cumhuriyete kar- sağlamaya yönelik bir gelişmedir. Şer’iye ve Evkaf
şı eylemlerde bulunan Terakkiperver Cumhuriyet Par- Bakanlığı (Din İşleri Bakanlığı) dinin siyasete karış-
tisi’nin kapatılması 1924 Anayasası’nda değişiklikler masını önleyerek, din işlerini siyasetten ayırmış ve
yapılmasını gündeme getirmiştir. Buna göre; 1928 böylece yönetimde birliği güçlendirmiştir. Erkan-ı Har-
yılında kabul edilen bir kanunla “Devletin dini İs- biye Bakanlığı’nın (Savaş Bakanlığı) kaldırılması ise
lam’dır.” maddesi Anayasa’dan çıkarılmıştır. ordunun siyasetten ayrılmasını ifade eder ve kaldı-
rılmasında yönetim birliğini güçlendirmek amaçlan-
(Cevap B)
mamıştır.
(Cevap D)
2. Serbest Cumhuriyet Fırkası, demokrasiyi geliştirmek

ve farklı görüşlerin Meclise yansımasını sağlamak
6. Cumhuriyet döneminde kadınlar; 1926 Medeni Ka-
amacıyla 1930 yılında kurulmuştur. Atatürk’ün isteği
nunu ile evlenme, boşanma, miras, istediği mesleğe
üzerine arkadaşı Fethi Okyar tarafından kurulan par- A
K girme gibi sosyal haklarını elde etmişlerdir. Daha
ti, programında cumhuriyetçiliği ve laikliği savunmuş
A sonra yasa ve Anayasada yapılan değişikliklerle si-
ancak ekonomide liberalizmi benimsediğini belirtmiş- D
yasal haklarını elde etmişlerdir. Bu doğrultuda kadın-
tir. E
M lara; 1930’da belediye seçimlerine, 1933’te muhtar-
1950–1960 döneminin başbakanı Adnan Mende- İ
lık seçimlerine, 1934’te milletvekilliği seçimlerine ka-
res Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın Aydın şube- tılma hakkı verilmiştir.
D
sinde il başkanlığı yapmıştır.
E
N
(Cevap B)
(Cevap E)
İ
Z
İ
Y
A 7. I. Atatürk ilkelerinin Anayasa’ya eklenmesi 1937
3. Türkiye’nin ilk anayasası olan 1921 Anayasası’nda Y
tarihinde yani Atatürk Döneminde gerçekleşmiş-
I
1923 yılında Cumhuriyet’in ilan edilmesiyle bazı de- N tir.
ğişiklikler yapılmıştır. Bu doğrultuda; devletin rejimi C
I
II. Milletvekili yeminlerinin “Vallahi.” yerine “Namu-
Cumhuriyet olarak belirlenmiş. Meclis Hükûmeti Sis-
L sum üzerine söz veriyorum.” şeklinde değiştiril-
temi’nden kabine sistemine geçilmiştir. Var olan iki I
mesi 1928’de 1924 Anayasa’sında yapılan deği-
dereceli seçim sistemi ise ancak 1946 yılında 1924 K
şiklikle gerçekleştirilmiştir.
Anayasası’nda yapılan değişiklikle terk edilmiş ve tek
dereceli seçim sistemine geçilmiştir. III. Atatürk Üniversitesi 1957 yılında Demokrat Par-
ti döneminde açılmıştır.
(Cevap C)
(Cevap C)
8. Atatürk önderliğinde yapılan siyasi, sosyal, ekono-

4. İstiklal Marşı 1921’de l. İnönü Savaşı sonrası kabul mik inkılaplarla Türk toplumu ümmet anlayışından
edilmiştir. Dolayısıyla cumhuriyetin ilanından önceki ulus anlayışına geçmiş, çağdaşlaşma yolunda hızlı
bir gelişmedir. A, B, D ve E seçeneklerindeki geliş- ve radikal kararlar alınmıştır. Türk-Alman saldırmaz-
meler cumhuriyetin ilanıyla gerçekleşmiştir. lık Paktı 1941’de imzalanmıştır.
(Cevap C) (Cevap B)

9. Cumhuriyet Dönemi 29 Ekim 1923 tarihinde cumhu- 13. Türk İnkılabı Osmanlı saltanatına, Rus İnkılabı çar-
riyetin ilan edilmesi ile başlamış ve halen devam et- lık düzenine karşı çıkarak kişisel egemenliğe son ver-
mekte olan dönemdir. Kabotaj Kanunu 1 Temmuz miştir. Bu durum monarşi ile idare edilen diğer ulus-
1926’da kabul edilmiştir. Halifelik 3 Mart 1924’te kal- lara da örnek olmuştur. Ancak Rus İnkılabı belli bir
dırılmıştır. Çok partili hayata geçiş amacı ile siyasi ideolojiye yani komünizme dayalı olarak gelişmiş ve
partiler 1924 ve 1930 yıllarında kurulmuştur Sada- belli bir sınıfa (işçi sınıfı) mal edilmiştir. Türk İnkılabı
bat Paktı 8 Temmuz 1937’de imzalanmıştır. Ancak ise belli bir ideolojiye ve sınıfa değil tüm halka mal
tarihe “sopalı seçim” adıyla geçen meclis seçimleri olan bir inkılap olmuştur.
1912 yılında gerçekleşmiştir.
(Cevap D)
(Cevap E)
10. Cumhuriyetin ilanıyla yeni Türk Devleti’nin adı “Tür-

14. Türkiye’de her ne kadar 1924 ve 1930 yıllarında çok
kiye Cumhuriyeti” olarak belirlenmiş, hükûmetin ku- A
K partili hayata geçiş denemeleri yapılsa da gerçek an-
rulması hususunda Meclis Hükûmeti Sistemi terk edi-
A lamda 1946 yılında çok partili hayata geçilmiştir. Bu
lerek “kabine sistemi”ne geçilmiştir. Milletvekilliği sü- D
tarihte kurulan Demokrat Parti’nin aynı yıl yapılan ge-
resi ise Cumhuriyetin ilanıyla değil 1924 yılında ka- E
M nel seçimlere girmesiyle Türkiye, yeni bir döneme
bul edilen yeni Anayasa ile değişmiştir.
İ geçmiştir.
(Cevap D)
D (Cevap D)
E
N
İ
Z
İ
Y
11. Atatürk Dönemi 1919-1938 yılları arasını kapsamak-
A
tadır. Seçmen yaşının 18’den 22’ye çıkarılması: 1924 Y
Anayasası’nda 1934 yılında yapılan değişiklikle ger- I
N 15. Cumhuriyet 29 Ekim 1923’te ilan edilmiştir. Mene-
çekleşmiştir. Kadınlara seçme seçilme hakkı veril-
C
men Olayı 23 Aralık 1930’da, Laik Cumhuriyet reji-
mesi: 1930-1934 yılları arasında yasa ve anayasa- I
mini yıkarak yerine şeriata dayalı devlet kurma dü-
da yapılan değişikliklerle sağlanmıştır. Halkın temsil- L
I şüncesiyle çıkarılmış bir isyandır. Mustafa Kemal’e
cilerini doğrudan seçmesi anlamına gelen Tek dere- K
Suikast Girişimi ise 16 Haziran 1926’da gerçekleş-
celi seçim sistemi ise 1924 Anayasasında 1946 yı-
miştir. Teali İslam Cemiyetinin kurulması ve Aznavur
lında yapılan değişiklikle gerçekleşmiştir.
İsyanı, Cumhuriyetin ilanından önce gerçekleşen
(Cevap D) olaylardır.
(Cevap A)
12. Şeyh Sait İsyanı’na bağlı olarak 4 Mart 1925’te çıka-

rılan Takrir-i Sükûn Kanunu ve İstiklal Mahkemeleri-
nin kurulması ülkenin düzen ve güvenliğinin sağlan-
ması, devletin varlığına yönelik tehdit ve tehlikelerin 16. Saltanatın kaldırılması, devlet rejiminin adının kon-
önlenmesi, yapılmış devrimlerin korunması ve yer- duğuna kanıt olarak gösterilemez. Çünkü rejimin adı
leşmesi amacını taşımıştır. Uluslararası ilişkilerin dü- 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyetin ilanı ile müm-
zenlenmesi ile ilgisi yoktur. kün olmuştur.
(Cevap C) (Cevap E)
174
ATATÜRK İLKELERİ TEST • 19
1. Türk milletinin konuştuğu dil olan Türkçeye yönelik 5. Öncülde Halkçılık ilkesinden söz edilmektedir. Halk-
çalışmalar olduğu için bu çalışmalar milliyetçilik ilke- çılık ilkesi daha XIX. yüzyılın sonlarından itibaren Os-
si ile ilgilidir. Fakat devletçilik, devletin ekonomiye manlı aydınlarını etkilemeye başlamıştır. Ali Suavi,
müdahalesiyle ilgilidir. İnkılapçılık da çağdaşlaşma Mehmet Emin Yurdakul, Ziya Gökalp bu fikirden et-
ve batılılaşma ile ilgilidir. kilenen Osmanlı aydınları içerisindeydi. Özellikle Zi-
ya Gökalp 1917 Sovyet devriminden sonra sınıf sa-
(Cevap A)
vaşına karşı çıkarak Halkçılık ilkesini savunmuştur.
(Cevap A)
2. Devletçilik, Ekonomik kalkınmanın sağlanabilmesi 6. Kılık-kıyafet alanında yapılan düzenlemeler ile sarık,
için devletin sanayileşme işini kendi üzerine alması- fes vb. gibi dini kıyafet uygulamasına son verilmiştir.
A
dır. Devletçilik ilkesi 1931 yılında resmi olarak kabul Bu yönüyle kılık-kıyafet düzenlemesi daha çok laik-
K
edilmiştir. 1933-1938 yıllarını kapsayan “l. Beş Yıllık A lik ilkesi ile ilgilidir. Ayrıca topluma modern bir görü-
Sanayi Planı”nın kabul edilmesinden sonra 1934 yı- D nüm kazandırması yönüyle de inkılapçılıkla ilgilidir.
E
lında resmi olarak uygulanmaya başlanmıştır.
M (Cevap D)
İ
(Cevap C)
D
E
N
İ
Z 7. İnkılâpçılık ilkesi yerinde durmamayı ve sürekli ge-
İ lişmeyi ifade eden bir kavramdır. Bu yüzden Batı’da-
ki gelişmeleri takip etmeyi ve çağın icaplarına göre
Y
A gelişmeyi öngörür. İnkılâpçılık Atatürk’ün ifadesiyle;
3. Atatürk ilkeleri 1924 Anayasası’nda 1937 yılında ya- Y “Türk milletini geri bırakmış müesseseleri yıkarak yer-
I
pılan değişiklikle Anayasa’ya girmiştir. Böylece Ata- lerine milletin en yüksek icaplarına göre ilerlemesini
N
türk ilkeleri Anayasa güvencesine alınmıştır. C temin edecek yeni müesseseleri kurmuş olmaktır.”
I Bu ifadeden de anlaşılacağı üzere Çağdaşlaşma ve
1927 yılında Halkçılık, Cumhuriyetçilik, Laiklik ve L
Batılılaşma, İnkılâpçılık ilkesini bütünlemektedir.
Milliyetçilik olarak tanımlanan ilk dört ilk benim- I
senmişti. 1931 yılında da Devletçilik ve İnkılapçı- K
(Cevap B)
lık ilkesi benimsenmiştir.
(Cevap B)
8. Ulusal egemenlik ilkesi doğrultusunda yapılan dü-

zenlemelerden bazıları şunlardır:
• Herkese seçme ve seçilme hakkının verilmesi

• Meclisin yetkisinin artırılması
• Milletvekilliği seçimlerin belirli sürelerde yapılma-

sı
4. Atatürk “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” sözü ile, bi-
limin rehberliğinde ilerlemenin önemini vurgulamış- • Vekilleri halkın doğrudan seçmesi gibi
tır. Bu söz, laiklik ilkesi ile ilişkilidir çünkü laiklik ilke- Ancak devletin resmen bir dinin yanında olması ulu-
si de, devletin yönetilmesinde dinin değil akıl ve bili- sal egemenlikten ziyade laikliğe aykırı bir düzenle-
min rehber alınmasını öngörür. medir.
(Cevap B) (Cevap C)

9. Bir insan topluluğunun millet sayılması için, önce ken- 13. Cumhuriyetçilik ilkesi, hâkimiyetin kayıtsız şartsız mil-
di geçmişini milli kültür ve değerlerini bilmeye ihtiya- lete ait olmasını, yani millî egemenliği esas alır. Halk-
cı vardır. Bu sebeple Atatürk, köklü ve zengin bir ta- çılık ilkesinin dayandığı esaslardan birincisi de mil-
rihe sahip olan Türk milletinin geçmişinin gün ışığı- letin egemen olmasıdır. Bu doğrultuda halkçılık cum-
na çıkarılması ve geçmişten gelen mirasın koruna- huriyetçilik ilkesinin doğal bir sonucudur.
rak gelecek nesillere aktarılmasını bir yükümlülük (Cevap A)
saymıştır. Bunu da “Büyük devletler kuran ecdadı-
mız, büyük ve kapsamlı medeniyetlere sahip olmuş-
tur. Bunu aramak, tetkik etmek, Türklüğe ve dünya-
ya bildirmek bizler için bir borçtur.” şeklindeki ifade-
siyle ortaya koymuştur.
(Cevap B)
10. Atatürk ilkelerinin dayandığı esaslar:
• Akıl ve bilime dayanır.

A
• Toplumun ihtiyaçlarından doğmuştur.
K
14. Soru kökünde “Milli ekonomi” ilkesinden bahsedil-
A
• Demokratik değerleri benimser. miştir. Türk Devleti’nin bu ilkeyi uygulayabilmesi için
D
• İlkeler birbirini tamamlar niteliktedir. E yapması gereken çalışmaların başında, yabancıla-

M
rın ellerinde olan iç-dış ticarete Türklerin hâkim ol-
• İnkılâpların temel dayanağıdır. İ
ması konusu geliyordu. Bu amaçla girişimciler sana-
• Türk ulusunu çağdaş medeniyetler seviyesine çı- D yi ve ticarete teşvik edilmiştir. Fakat bunun başarısız
E
karmayı hedef alır. olması üzerine 1931 yılında “devletçilik” politikasına
N
İ geçilmiş ve devlet sanayileşme işini kendi üzerine al-
(Cevap E)
Z mıştır. Bu doğrultuda öncelikle yabancıların ellerin-
İ
deki demir yolları ve işletmeler satın alınmış. Daha
11. Halife, tüm Müslümanların dini önderi demektir. Bu Y sonra devlet tarafından yeni işletmeler açılmıştır. La-
anlayış, tüm Müslümanları bir çatı altında toplamak A iklik ilkesi din işleriyle devlet işlerinin birbirinden ay-
Y
anlamına gelen “Ümmetçilik” esasına dayanıyordu. I
rılmasını ifade eder, bu nedenle paragrafla bir ilgisi
Halifelik kurumunun kaldırılmasında ümmetçilik an- N yoktur.
C
layışı yerine “Ulusçuluk” anlayışının önem kazanma-
I (Cevap D)
sı etkili olmuştur. Devletçilik, devletin sanayileşme L
işini kendi üzerine almasıdır. Özerklik ise bir idare I
K
şeklidir. Ülkenin bir bölümünde, iç işlerinde serbest
dış işlerinde merkeze bağlı bir yönetim şeklinin uy-
gulaması anlamına gelir.
(Cevap A)
12. Âşar vergisinin, ürünün az olduğu yıllarda da alınma-

sı ve mültezimlerin verginin üzerine birde kendi mas- 15. Halkçılık ilkesi, dil, din, ırk, mezhep ayırmaksızın ka-
raflarını katmaları, çiftçinin büyük bir sıkıntıya düş- nunlar önünde eşitliği ifade eder. Bu anlayışa göre
mesine sebep olmuştur. Nitekim bu nedenlerden do-
toplumun gelişmesi, iş bölümü ve dayanışma ile müm-
layı üreticiler, çoğu zaman toprağını terk etmek zo-
kündür. Bu durum ise vatandaşların sosyal ve siya-
runda kalmışlardır. Bu durum, halkın refah ve mutlu-
sal alanda etkileşimini arttırır. Ekonomide özel giri-
luğunu sağlamayı hedef alan özellikle toplumun eko-
şimciliğe karşı çıkma sosyalist rejimlerde görülen bir
nomik bakımdan güçsüz kesimlerinin refah düzeyini
yükseltmeyi hedef alan halkçılık ilkesi ile bağdaşmaz. uygulamadır. Bu sistemde tüm ekonomik faaliyetle-
rin devlet eliyle yürütülmesi öngörülür.
(Cevap D) (Cevap C)
176
1. Atatürk’ün paragrafta verilen “millet hükûmettir” sö- 5. Millî birlik ve beraberlik milliyetçilik ilkesinin bütünle-
zü ile halkın kendi belirlediği yöneticiler aracılığıyla yici ilkelerinden biridir. Soru kökünde verilen mezhep
kendisini yönettiği vurgulanmıştır. “Milletin efendi” farklılıkları da kültürün bir parçasını oluşturur. lll. ön-
olarak görülmesi ise Osmanlı zamanındaki, kul an- cüldeki sosyal dayanışma ifadesi ise sınıf farklılıkla-
layışından uzaklaşarak millete hak ettiği değerin ve- rına karşı olmanın doğal bir sonucudur.
rildiğini gösterir. Millet hakkında sahip olunan bu ye-
(Cevap E)
ni anlayışlar hükûmetlerin demokrasinin önemini kav-
radığının göstergesidir.
(Cevap E)
2. İsmet İnönü’nün paragrafta verilen sözünde, ulusla 6. Ulusal egemenlik kayıtsız şartsız milletindir yargısı-
birlikte tam bir kararlılıkla, bağımsızlık sağlanıncaya nı güçlendiren önemli olaylar ve ilkeler şunlardır; Sal-
kadar mücadele edileceği vurgulanmıştır.
A tanatın kaldırılması–Laiklik (l), Halka seçme seçilme
K
hakkının verilmesi–Halkçılık (ll), Cumhuriyetin ilanı,
Laiklik bir devletin bünyesindeki tüm dinlere eşit me- A
D siyasi partilerin kurulması ise Cumhuriyetçilik (lll), il-
safede durmasını ifade eder ve paragrafta verilen
E kesi doğrultusunda gerçekleşmiştir.
konuyla ilgisi yoktur. M
İ (Cevap E)
(Cevap D)
D
E
N
İ
Z
3. Demokratik devletin özellikleri arasında; iktidarın el İ
değiştirebilmesi, siyasi partilerin serbestçe kurulma-
Y
sı, siyasi makama seçimle gelinmesi, seçimlerin dü-
A
zenli aralıklarla tekrarlanması ilkeleri vardır. Ancak Y
gelir ve servet edinmenin kısıtlanması, sosyalizmde I 7. Atatürk, Avrupa milletleriyle kültürel bağların kesil-
N
görülebilecek bir uygulamadır. Demokratik devletler- mesini Osmanlı Devleti’ni yıkıma götüren önemli bir
C
de görülmez. I hata olarak görmüş ve çağdaşlaşmanın gereğini vur-
L gulamıştır.
(Cevap B) I
K (Cevap C)
4. Bağımsızlık, Atatürk’ün bütünleyici ilkesi olarak bili-

nir ve siyasi yönü kapsadığı gibi ekonomik yönlü de
olabilir. Nitekim Yeni Türk Devleti’nin ekonomik ba-

ğımsızlığa giden yolu sırasıyla 3 aşamadan geçer; 8. Atatürk milliyetçiliği, dil, din, ırk, mezhep ayırmaksı-
l. 1923’te Lozan’da kapitülasyonların kaldırılması zın devletin, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlü-
ğünü ifade eder. Irk esasına dayanmayan bu anlayı-
ll. 1926’da Kabotaj Kanunu’nun kabulü (Türk kara-
şa göre; farklılıklarına rağmen, Türkiye Cumhuriye-
sularında Türk şirketlerin ticaret yapması)
ti’ne vatandaşlık bağıyla bağlı herkes Türk kabul edi-
lll. 1927 yılında Duyun-u Umumiye İdaresi’nin (Ge- lir ve istedikleri dini ve mezhebi seçmelerine izin ve-
nel Borçlar İdaresi’nin) kapatılması rilir.
(Cevap A) (Cevap B)

9. Atatürk’ün paragrafta verilen sözü laiklikle ilgilidir. La- 13. Atatürk’e göre; “Bir insan topluluğunun millet sayıl-
iklik kişilerin din ve vicdan özgürlüğünü tanıyan ve ması için, zengin bir geçmişe, birlikte yaşamak ko-
koruyan, akıl ve bilimin egemen olduğu devlet ve top- nusunda samimi olmaya, geçmişten gelen mirasın
lum düzenini öngören bir ilkedir. Bu düşünce vatan- korunmasını sürdürebilmek için, iradelerinin aynı ol-
daşların dini inançlarına, düşüncelerine, felsefi gö- masına, birlikte sevinmiş, aynı ümitleri beslemiş ol-
rüşlerine hiçbir şekilde müdahale edilmemesini ve malarına ihtiyaç vardır.” Bu anlayış çerçevesinde ya-
bunların gereklerini yerine getirmesini destekleyen pılan inkılapları sıralayacak olursak en başta Türk
bir anlayıştır. Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumunun kurulmasını
göstermeliyiz. Şapka inkılabı ise dini bir simge hali-
(Cevap C)
ne gelen fesin egemenliğine son vermesi açısından
laiklikle, topluma modern bir görüntü kazandırma açı-
sındansa inkılapçılık ilkesiyle ilgilidir.
10. Soyadı Kanunu toplumsal yaşamdaki karışıklıkları
ve eşitsizlikleri önlediği için halkçılık ilkesi ile ilgilidir. (Cevap D)
Medreselerin kapatılması ulusal kültürün oluşması
açısından milliyetçilik, dine dayalı eğitime son ver-
mesi açısından laiklik ilkesi ile ilgilidir. Medeni Kanun
A
ise sosyal yaşamdaki eşitsizlikleri önlemesi açısın- K
dan halkçılık, dine dayalı hukuk anlayışına son ver- A
mesi açısından laiklik, daha yeni ve çağdaş olması D
E
açısından inkılâpçılık ilkesi ile ilgilidir. Ancak büyük M
yatırımların devlet eliyle gerçekleştirilmesini savunan İ
devletçilik ilkesi ile verilen gelişmelerin ilişkisi bulun-

D
mamaktadır. E
N
(Cevap B) İ 14. Atatürk’ün belirtilen sözü vatandaşlık bilincine eriş-
Z
miş bireyin tanımıdır. Vatandaşlık bilincine erişmiş
İ
bireyler kendinden çok ait olduğu toplumu düşünen,
11. Milliyetçilik zengin bir geçmişe, gelecekte de birlikte Y onun varlığı ve mutluluğu için çalışan bireydir.
A
yaşama arzusuna sahip birlikte sevinmiş, aynı ümit- Y (Cevap A)
leri beslemiş insan topluluğudur. Buna göre soru kö- I
N
künde verilen “Yeni Türk Devletinin bütün fertleri ile
C
kaderde, kıvançta ve tasada ortak kılmak, bölünmez I
bir bütün halinde millî bilinç ve ülkü etrafında topla- L
I
mak” biçiminde ifade edilen ilke milliyetçiliktir.
K
(Cevap A)
12. Hiçbir devletin iç işlerine karışmama ve hiçbir dış dev-

leti de iç işlerine karıştırmama (bağımsızlık)
Yurtta sulh, cihanda sulh ilkesi (barışseverlik)

Yeni Türk Devleti’nin uluslararası ilişkilerde temel al-
dığı iki önemli ilkedir. 15. Cumhuriyetçilik ilkesinin saltanata karşı olması, ege-
Devletçilik ise ekonomik kalkınmanın sağlanabilme- menliğin bir kişiden alınıp milletin kendisine verilme-
si için özel sermayenin yetmediği durumlarda devle- siyle ilgilidir. Halifeliğe karşı olması ise dini ve siyasi
tin sanayileşme işini kendi üzerine almasını ifade otorite olan bir kurumun reddedilmesi ve yönetimin
eder. Uluslararası ilişkilerle değil ulusal mali politi- din kurallarına değil akla ve bilime dayandırılmasıy-
kayla ilgili bir anlayıştır. la ilgilidir.
(Cevap C) (Cevap D)
178
ATATÜRK DÖNEMİ İÇ VE DIŞ POLİTİK GE-
TEST • 21
LİŞMELER
1. Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile yabancı okullar Türk millî 5. Türkiye’nin Lozan Antlaşması’ndan sonra, milletle-
eğitimine bağlanmıştır. Bu değişiklikleri yabancı okul- rarası ilişkilerde izlediği barışçı siyaset, Batılı devlet-
ların (l) önemli bir kısmını elinde bulunduran Fransa lerin bakış açısının değişmesine sebep olmuştur. Ye-
tepkiyle karşılamıştır. Ancak Lozan’da Türkiye yani bir dünya savaşı çıkmasını önlemek ve barışı ko-
bancı okulları iç meselesi sayıp tartışma konusunu rumak için 1920 yılında kurulan Milletler Cemiyeti,
yaptırmamıştır. Hatay (ll) Lozan’da Suriye’ye bırakıl- Türkiye’nin de bu birliğe katılması için davette bulun-
mıştır. 1936 yılında Fransa, Suriye üzerindeki ve hi- muştur. Bu dönemde milletler cemiyetinin etkin üye-
mayesini kaldırınca Türkiye, Hatay’ın Türkiye’ye ka- lerinden olan İngiltere ile Musul sorununun çözüm-
tılımı için girişimde bulunmuştur. Musul meselesi ise, lenmiş olması bu üyelik sürecini hızlandıran bir et-
Türkiye ile İngiltere arasında sorun olmuştur. men olmuştur. Türkiye bu davet üzerine 1932 yılın-
da cemiyete üye olmuştur.
(Cevap C)
(Cevap C)
2. Musul Sorunu Lozan Konferansı’nda çözülememiş

ve İngiltere ile Türkiye arasında yapılacak ikili görüş-
melere bırakılmıştır. İkili görüşmelerden sonuç alına- 6. Balkan Antantı (1934) İtalya ve Almanya’nın saldır-
maması üzerine konu Milletler Cemiyetine taşınmış- A
gan politikalarına karşı balkan bölgesinin güvenliği-
K
tır. Fakat 1925 yılında Türkiye’de meydana gelen ni sağlamak isteyen Türkiye, Yunanistan, Yugoslav-
A
Şeyh Sait İsyanı Musul sorununda, İngiltere’nin avan- D ya ve Romanya devletleri tarafından kurulmuştur.
taj sağlamasına neden olmuştur. İç isyan yüzünden E
Türkiye’nin Birleşmiş Milletlere üyeliği 1945 yılında,
M
Musul sorunuyla ilgilenemeyen Türkiye Ankara Ant- NATO’ya üyeliği ise, 1952 yılında olmuştur. Bu geliş-
İ
laşması’nı (1926) imzalamak zorunda kalmış ve Mu- meler Atatürk’ün ölümünden sonra gerçekleşmiştir.
sul Irak’a bırakılmıştır. Soru kökünde verilen karar da D
bu antlaşma kapsamındaki bir maddedir.

E (Cevap B)
N
İ
(Cevap B)
Z
İ
7. 1936’da imzalanan Montrö Sözleşmesi ile Lozan Ant-
3. Lozan Konferansı’nda çözülemeyen Musul Sorunu Y laşması’nda kurulan “Boğazlar Komisyonu” kaldırı-
İngiltere ile yapılan ikili görüşmelerde de çözüleme- A
Y
larak, boğazların yönetimi tamamen Türkiye’ye ve-
miş ve konu Milletler Cemiyetine taşınmıştır. Cemi-
I rilmiştir. Aynı antlaşma ile Türkiye boğazlarda asker
yet, yaptığı araştırmalar sonucunda Musul’un Irak’a N
bulundurma hakkına kavuşmuş ayrıca savaş gemi-
bırakılmasını uygun görmüştür. Türkiye, bu kararı C
I
lerinin geçiş izni Türkiye’ye bırakılmıştır. Bu durum,
reddetmiş ve Musul üzerine asker göndermek için L Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki konumunu güçlendir-
hazırlıklara başlamıştır. Fakat bu esnada Şeyh Sait I
miş, uluslararası dengede önemini artırmıştır.
İsyanı’nın çıkmasıyla Musul için hazırlanan ordu is- K
yancıların üzerine gönderilmiştir. Bunu fırsat bilen İn- Boğazlar Komisyonu, Milletler Cemiyetinin koru-
ması altındaydı ve yıllık olarak cemiyete rapor su-
giltere Musul’u işgal etmiş, imzalanan Ankara Antlaş-
nardı.
ması ile Musul İngiliz mandasındaki Irak’a bırakılmış-
tır. (Cevap D)
İngiltere ile Türkiye arasında 19 Mayıs 1924’te ya-

pılan Haliç Konferansında Musul meselesi masa-
ya yatırılmış ancak sonuç alınamamıştır.

8. Balkan Antantı (1934), Almanya ile İtalya’nın barışı
(Cevap A) tehdit eden saldırgan ve yayılmacı politikalarına kar-
şı, birlikte hareket etmek isteyen Türkiye, Yunanis-
4. Balkan Antantı, Almanya ile İtalya’nın saldırgan ve tan, Romanya ve Yugoslavya devletleri tarafından
yayılmacı politikalarına karşı, Balkanlarda barış ve kurulmuştur. Bu antlaşma ile ülkeler sınırlarını karşı-
güvenliği sağlamak isteyen Türkiye, Romanya, Yu- lıklı olarak güvence altına almışlardır. Fakat II. Dün-
goslavya, Yunanistan devletlerinin bir araya gelme- ya Savaşı’nın Balkanlara sıçramasıyla tüm dengeler
siyle kurulmuştur (1934). alt üst olmuş ve bu antlaşma işlevini yitirmiştir.
(Cevap D) (Cevap A)

ATATÜRK DÖNEMİ İÇ VE DIŞ POLİTİK GE-
TEST • 21
LİŞMELER
9. Fransa’nın Suriye’deki manda yönetimini kaldırma- 12. Lozan Anlaşması’yla çözülemeyen Musul Sorunu
sı, Ankara Antlaşması (1921) ile Suriye’ye bırakılan 1926’da Türkiye ile İngiltere arasında imzalanan An-
Hatay sorununun tekrar gündeme gelmesine sebep kara Anlaşması’yla çözülmüştür. Bu antlaşma ile Mu-
olmuştur. 1936 yılında Suriye’deki manda yönetimi- sul İngiliz mandasındaki Irak’a bırakılırken, petrol ge-
ni çeken Fransa, askerlerini Alman sınırına yığma- lirinin yüzde onunun 25 yıl süreyle Türkiye’ye veril-
ya başlamıştır. Bu gelişme, Suriye mandasındaki Ha- mesi kararlaştırılmıştır. Verilen diğer gelişmeler Ata-
tay’ın durumunun ne olacağı sorusunu gündeme ge- türk’ün ölümünden sonra meydana gelmiştir.
tirmiştir. Türkiye ile Fransa arasında yapılan görüş-
(Cevap C)
melerde Hatay’da bağımsız bir devlet kurulması ka-
rarlaştırılmıştır. 1938’de kurulan “Hatay Devleti” 1939
yılında anavatana katılma kararı almıştır.
(Cevap B) 13. Milletler Cemiyeti, I. Dünya Savaşı’ndan sonra yeni

bir savaş çıkmasını önlemek, barışı ve güvenliği sağ-
lamak amacıyla kurulmuştur (1920). Türkiye cemi-
yetin çağrısı üzerine 1932 yılında üye olmuştur.
A Milletler Cemiyeti’nin kurulmasına ABD Başkanı

K Woodrow Wilson öncülük etmiştir.
10. 1930 ile 1940 yılları arasında l. Dünya Savaşı’nın so- A
nucundan memnun olmayan İtalya ve Almanya’nın D (Cevap B)
dünya barışını tehdit eden saldırgan politikası sonu- E
M
cu Balkanlarda Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve İ
Romanya arasında Balkan Antantı kurulmuştur. Üç-
lü İtilaf Devletleri l. Dünya Savaşı’ndan önce İngilte- D
E 14. Şeyh Sait İsyanı, Terakkiperver Cumhuriyet Fırka-
re, Fransa ve Rusya arasında kurulmuştur. Kuzey N sı’nın kapatılmasını fırsat bilen, cumhuriyet karşıtla-
Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ise ll. Dünya Sa- İ
Z
rının, laik devlet düzenini yıkmak için gerçekleştirdik-
vaşı’ndan sonra SSCB’ye karşı 1949’da kurulmuş-
İ leri bir isyandır. İngiltere ile Musul görüşmelerinin ya-
tur.
pıldığı sırada çıkan bu ayaklanma, Musul’un elden
Y
(Cevap A) A
çıkmasında etkili olmuştur.
Y
I
(Cevap B)
N
C
I
L
11. (l.) Nüfus değişimi: Lozan Antlaşması’nda, İstanbul I 15. Atatürk’ün dış politikada temel aldığı ilkelerin başın-
K
Rumları ile Batı Trakya Türkleri dışındaki Türk ve da devletlerin bağımsızlığına saygı ilkesi gelmekte-
Rum halkın, karşılıklı olarak yer değiştirmesi karar- dir. Bu ilke hiçbir devletin iç işlerine karışmama ve
laştırılmıştı. Fakat Yunanistan’ın bu karara uymaya- hiçbir dış devleti de iç işlerine karıştırmama anlayı-
rak İstanbul’da daha fazla Rum bırakmak istemesi şını beraberinde getirmiştir.
1923-1930 yılları arasında Yunanistan’la sorunlar ya-
(Cevap E)
şanmasına sebep olmuştur. Hatta 1929 yılında sa-
vaşın eşiğine gelinmiştir. Fakat iki ülke Cumhurbaş-
kanlarının diyalogları neticesinde sorun Lozan’da be-

lirlendiği gibi çözülmüştür.
(III.) Ege Adalarının silahsızlandırılması: Lozan 16. Şeyh Sait İsyanı çıktığı sırada başbakanlık maka-
Antlaşması’nda Bozcaada, Gökçeada Türkiye’ye bı- mında Ali Fethi Okyar bulunuyordu. Şeyh Sait İsya-
rakılırken, diğer Ege Adaları silah bulundurmama şar- nının bastırılamaması üzerine Okyar, 3 Mart 1925’te
tıyla Yunanistan’a bırakılmıştı. Fakat bu konuyla ilgi- istifa etmiştir. Cumhurbaşkanı Atatürk hükümeti kur-
li olarak uygulamada sorunlar yaşanmış, Yunanistan ma görevini İsmet İnönü’ye vermiştir. İnönü 4 Mart
Adaları silahlandırmıştır. 1925’te hükümetini kurmuştur.
(Cevap D) (Cevap C)
180
TÜRKİYE’NİN COĞRAFİ KONUMU TEST • 1
1. Türkiye’de Güneş ışınlarının daha fazla tutulmaya 4. Antalya’da kışların İstanbul’dan ılık geçmesinin ne-
başladığı dönemde Türkiye kış mevsimine giriyor de- deni enlemdir. Çünkü Antalya Ekvator’a daha yakın-
mektir. Buna göre kış mevsiminde Türkiye’de gün- dır ve enlem etkisine bağlı olarak güneş ışınlarını da-
düz süreleri azalır. Aynı zamanda bu dönemde Tür- ha dik açıyla alır. Diğer seçeneklerde verilen durum-
kiye’ye ulaşan güneş ışınları daha uzun yol takip ların ortaya çıkmasında ise enlem etkili olduğu sa-
eder. Bu yüzden enerji kayıpları artar. Kışa doğru vunulamaz.
yaklaştıkça her geçen gün eğik gelen güneş ışınları (Cevap D)
cisimlerin gölge boylarının da uzamasına neden ola-
caktır.
(Cevap A)
5. Türkiye’nin Doğu Yarım Küre’de yani başlangıç me-
ridyeninin doğusunda yer alması sadece Türkiye’nin
yerel saatinin Avrupa ve Amerika’daki ülkelerden da-
ha ileri olması sonucunu ortaya çıkarır. Türkiye’nin
bu özelliği soruda verilen güneş ışığı, gece-gündüz
süresi vb. özellikleri etkilemez.
2. Şekilde gösterilen dağın güney yamacı güneşe dö-
nüktür. Buna “bakı etkisi” denir. Bu yüzden Türki-
A (Cevap C)
K
ye’deki dağların güney yamacı daha sıcak olur. An- A
D
cak kuzey yamaçta kar sınırının yükseltisi daha faz-
E
ladır demek yanlış olur. Çünkü kuzey yamaç daha M
soğuktur ve kar sınırı daha aşağılardan başlar. Za- İ
ten bu durum şekil üzerinde de açıkça görülmekte- 6. Türkiye Kuzey Yarım Küre’de yer aldığından kuzey-
D
dir. Bakı etkisine bağlı olarak Türkiye’de; E
den esen rüzgârlar kutuplardan eseceğinden sıcak-
N lığı düşürür.
• Dağların güney yamaçları kuzey yamaçlarından
İ
daha sıcaktır. Z
Sıcaklığı
İ düşürür
• Dağların güney yamaçlarından orman üst sınırı 0°
daha yüksektir. Y
A
• Dağların güney yamaçlarında kalıcı kar sınırı da- Y
ha yüksektir. I Türkiye’deki dağların yıl boyunca güneye bakan ya-
N
• Dağların güney yamacında tarım ürünleri daha maçları Güneş’ten daha çok enerji alacağından da-
C
erken olgunlaşır. I ha sıcaktır.
L
• Güney yamaçlarda yerleşme daha fazladır. I Deniz suyu sıcaklığı ve tuzluluk oranı en az Tür-
K kiye’nin kuzeyinde, en fazla ise güneyindedir. Ör-
Türkiye’de yaşayan insanların ev satın alırken ve-
neğin; Bodrum’da deniz suyu sıcaklığı 23°C iken
ya kiralarken güney cephe olan evleri tercih et-
Amasra’da (Bartın) 17°C’dir.
mesi; bakı faktörünün günlük hayata olan etkisi-
ne bir örnektir.
(Cevap B) Türkiye’ye güneş ışığı yıl boyunca güneyden gele-
ceği için cisimlerin gölgesi de kuzeyi gösterecektir.
kuzey güney
3. Jeopolitik konum: Dünya üzerindeki herhangi bir ye-
rin askerî, siyasi, kültürel ve ekonomik açıdan öne- Türkiye’nin güneyindeki kıyılar Ekvator’a daha ya-
mini ifade eder. Boru hatlarının ülkemiz toprakları kındır. Bu yüzden sıcaklık ve buharlaşma daha faz-
üzerinden geçmesi, ekonomik, askerî ve siyasi açı- ladır. Bu durum da tuzluluk oranının fazla olmasına
dan topraklarımızın Dünya üzerindeki önemini artır- yol açar. Ancak Türkiye dönenceler dışında yer aldı-
mıştır. ğından güneş ışınları dik açıyla düşmez.
(Cevap B) (Cevap C)
181 EKPSS HAZIRLIK • GK •COĞRAFYA

7. Dünya’nın yıllık hareketi ve eksen eğikliğine bağlı 10. Eğer Dünya’nın dönüş yönü değişirse Güneş batı-
olarak Ankara’da: dan doğacak ve batının yerel saati daha ileri olacak-
• Yıllık sıcaklık fark ları oluşur. tır. Çünkü bu iki durum özellikle günlük hareketin dö-
nüş yönü ile ilgilidir. Ancak Dünya’nın dönüş yönü
• Gece–gündüz süresi değişir.
değişse bile; yine gece–gündüz ardalanacak ve mel-
• Güneşin doğuş ve batış saatleri değişir.
tem rüzgârları yine oluşacaktır. Bu iki durum günlük
• Mevsimler oluşur. hareket ile ilgilidir.
• Gölge boyları değişir. (Cevap D)
(Cevap C)
A
K
11. Haritada İzmit, Ankara, Sivas, Trabzon ve Kars kent-
A
D lerimizin boylam değerleri gösterilmiştir. Bu kentleri-
E miz ile ilgili boylam değerlerinden yararlanarak;
M
İ Yerel saatin daha ileri olduğu kentin Kars olduğu,
8. Eskişehir dönenceler dışında yer alır. Bu yüzden as- Güneş’in en son İzmit’te batacağı,
D
la güneş ışınlarını dik açıyla alamaz ve asla Anka- E İzmit ile Sivas arasında
ra’daki cisimlerin gölge boyu sıfır olmaz. N
İ ((37° - 30°) = 7° x 4 Ş 28′)
Türkiye’deki bir cismin gölgesi; Z
28′ yerel saat farkı olduğu yanıtlarına ulaşılabilir. An-
İ
yaz mevsiminde daha kısadır; yıllık hareket cak boylamlar arası mesafe bilinmediğinden Trab-
öğlen vakti daha kısadır; günlük hareket Y zon – Kars kentleri arası kuş uçuşu uzaklığın ne ka-
kuzeydekilere oranla yıl boyunca daha kısadır; A
dar olduğu sorusuna yanıt bulunamaz.
Y
enlem
I
Ardışık iki meridyen yayı arası zaman farkı her
(Cevap A) N
C yerde 4 dakikadır. Ancak ardışık iki meridyen ya-
I yı arasındaki mesafe kutuplara doğru kısalır.
L
I (Cevap C)
K
12. Farklı meridyen yayları üzerinde yer alan noktalarda

yerel saat farklı, aynı meridyen yayı üzerinde yer alan
9. Türkiye’de enlem etkisine bağlı olarak kuzeye doğ- noktalarda ise yerel saat aynıdır. Doğudaki yerlerde
ru gidildikçe sıcaklıklar azalır. Buna bağlı olarak da yerel saat daha ileridir. Trabzon ve Kastamonu fark-
güneyden kuzeye; yani Akdeniz’den Karadeniz’e doğ- lı meridyen yayları üzerinde bulunur. Trabzon’un Kas-
ru deniz sularındaki buharlaşma ve dolayısıyla de- tamonu’ya göre daha doğuda yer alması bu merke-
nizlerin tuzluk oranı azalır. zin yerel saatinin ileri olmasını sağlamıştır.
(Cevap A) (Cevap B)
182
1. Avrupa’dan Orta Doğu’ya ihraç edilen sanayi ürün- 4. Aynı meridyen üzerinde yer alan tüm kentlerin yerel
lerinin bir kısmı Türkiye üzerinden taşınır. Bu durum saatleri aynıdır. Rize ve Bingöl aynı meridyen yayı
Türkiye’de transit ulaşımın gelişmesini sağlamıştır. üzerinde yer aldıklarından yalnızca yerel saatlerinin
Türkiye’de batıdan doğuya gidildikçe yükseltinin art- aynı olduğu söylenebilir.
masına bağlı olarak sıcaklık ortalamaları düşer. Bu
Meridyenler kutuplarda birleştikleri için aynı me-
duruma bağlı olarak doğuya gidildikçe:
ridyen yayı üzerindeki tüm noktaların başlangıç
• Kar yağışlı gün sayısı artar. meridyenine eşit uzaklıkta oldukları söylenemez.
• Tarım ürünlerinin olgunlaşma süresi uzar. (Cevap A)
• Sıcaklık farkı artar.
Sinop’tan Antalya’ya doğru tuzluluk oranının artma-
sı, yükselti değil; enlemin bir sonucudur.
(Cevap E)
A
K
A
D
2. Ülkemiz Kuzey Yarım Küre’de yer aldığından; E
M
• Güneyden kuzeye gidildikçe gece–gündüz süre İ
farkı artar. 5. Ankara ile Siirt arasındaki zaman farkı;
• Kuzeyden güneye doğru gidildikçe gurup ve tan

D 09.36 – 09.00 = 36′
E
süresi kısalır. N Ankara ile Siirt arasındaki meridyen farkı;
İ
• Güneyden kuzeye gidildikçe kalıcı kar sınırı dü- Z
36′ ÷ 4′ = 9°
şer. İ Siirt daha doğuda yer aldığından bulunan boylam
• Ülkemiz Doğu Yarım Küre’de yer aldığından; Y
farkı Ankara’nın boylam değerine eklenir.
A 33° Doğu + 9° = 42° Doğu, Siirt’in boylamı 42° Do-
• Batıdan doğuya gidildikçe yerel saat ileri olur.
Y
Ancak, Güneyden kuzeye doğru gidildikçe Türkiye’de I
ğu’dur.
N
gölge boylarının kısalması değil, uzaması beklenir. (Cevap A)
C
(Cevap A) I
L
I
K
3. Bir ülkenin jeopolitik önemi üzerinde coğrafi konumu

çok önemlidir. Türkiye’nin Avrupa - Asya - Afrika kı-
taları arasında, bu kıtalara geçiş yolları üzerinde bu-

lunması ülkemizin stratejik önemini arttırmıştır. Ayrı-
ca ülkemizin jeopolitik öneminin artmasında;
• Petrol yataklarının fazla olduğu Orta Doğu ülke-
6. Güneş ışınları yalnızca dönencelere ve dönenceler
leri ile sanayinin geliştiği Avrupa ülkelerini birbi-
arasına dik açıyla ulaşır. Türkiye, dönenceler dışın-
rine bağlaması
da yer alır. Bu nedenle güneş ışınları Türkiye’ye dik
• İstanbul ve Çanakkale Boğazına sahip olması açıyla gelmez ve Türkiye’deki bir cismin gölge boyu
• Birçok uluslararası kuruluşa üye olması etkilidir. sıfır olmaz.
(Cevap D) (Cevap C)

7. Türkiye Kuzey Yarım Küre’de (Ekvator’un kuzeyin- 9. Tayfun ve kasırga gibi tropikal rüzgârlar tropikal ku-
de) ve Doğu Yarım Küre’de (başlangıç meridyenin şakta görülürler. Tayfun Dünya üzerinde en fazla Ku-
doğusunda) yer alır. zey ve Güney Amerika’da, Güneydoğu Asya ve Gü-
Türkiye Kuzey Yarım Küre’de yer aldığı için; neydoğu Asya Adaları’nda, Afrika’nın güneyinde gö-
• Gece ile gündüz arasındaki zaman farkı kuzeye rülür. Türkiye Orta Kuşak’ta yer aldığı için bu tür rüz-
doğru gidildikçe artar. gârlar görülmez.
• Yazın kuzeye doğru gidildikçe gündüz süresi kı- (Cevap A)
şın da gece süresi uzar.
• Güneyden kuzeye gidildikçe sıcaklık azalır.
• Kuzeyden gelen rüzgârlar hava sıcaklığını düşü-
rür, güneyden gelenler artırır.
• Dağların güney yamaçları güneş ışınlarını kuzey
yamaçlarına göre daha büyük açıyla alır.
• Gölge boyunun en uzun olduğu tarih 21 Aralık,
en kısa olduğu tarih 21 Hazirandır.
A
Ancak; K
• Dört mevsimin belirgin olarak yaşanması, A
D 10. 21 Aralık’ta güneş ışınları Güney Yarım Küre’deki
• Cephe yağışlarının görülmesi, E Oğlak Dönencesi’ne dik açıyla düşer. Buna göre; 21
M
Türkiye’nin orta kuşakta olmasının sonucudur. İ
Aralık tarihinde Türkiye’nin en güneyi güneş ışınla-
(Cevap D) rını daha dik, en kuzeyi güneş ışınlarını daha eğik
D açıyla alır.
E
N Türkiye’nin güneyinden kuzeyine doğru gidildik-
İ
Z
çe güneş ışınlarının geliş açısı küçülür. Bu durum
İ yıl boyunca değişmez.
Y
(Cevap E)
A
Y
I
N
C
8. Türkiye, 26° - 45° Doğu meridyenleri ile 36° - 42° Ku- I

L
zey paralelleri arasında yer alır. I
K
11.
Türkiye’nin matematik konumu dikkate alındığında

Türkiye’nin köşe noktalarındaki coğrafi koordinat-
I numaralı bölgeden Türkiye’ye ulaşmak için kuzey-
ları,
doğuya gitmek gerekir.
- Kuzeybatı: 42° K ile 26° D
- Güneybatı: 36° K ile 26° D II numaralı bölgeden Türkiye’ye ulaşmak için güney-
- Kuzeydoğu: 45° D ile 42° K doğuya gitmek gerekir.
- Güneydoğu: 45° D ile 36° K III numaralı bölgeden Türkiye’ye ulaşmak için batıya
paralel ve meridyenleri kullanılarak belirtilir. gitmek gerekir.
(Cevap E) (Cevap E)
184
TÜRKİYE’NİN YER ŞEKİLLERİ
TEST • 3
(İÇ KUVVETLER)
1. Japonya çok gelişmiş bir ülkedir. Depreme dayanık- 5. Tuz Gölü’nün güneydoğusunda, kuzeydoğu–güney-
lı konutlar inşa edilir. Ayrıca sık deprem yaşandığı batı yönünde uzanan bir fay hattı boyunca sıralanan
için Japon halkının bu konuda daha bilinçli olduğu Hasan, Erciyes, Melendiz, Karadağ ve Karacadağ,
da söylenebilir. Bu yüzden aynı şiddette yaşanacak dağları volkanik oluşumludur. Yıldız Dağları (I.), Kü-
olan bir deprem Türkiye’de daha fazla can ve mal re Dağları (II.), Kaçgar Dağları (III.), Geyik Dağları
kaybına neden olur. Bu konu üzerinde ülkenin genel (V.) ise kıvrımlı hareketler sonucu oluşmuştur.
coğrafi şekli (adalar-yarımadalar olması) ve nüfus (Cevap D)
miktarının bir önemi yoktur. Ayrıca Japonya’da orta-
lama insan ömrü daha uzundur. Japonya’daki bina-
lar çok katlı olmasına rağmen depreme daha daya-
nıklıdır. 6. Volkandan çıkan küllerin ve diğer malzemelerin üst
üste birikmesi ile kül(tüf) konileri oluşmuştur. Ege Böl-
(Cevap D)
gesi’nde yer alan Manisa’nın Kula ilçesinde sayıları
70’i bulan kül konileri soruda açıklanan şekilde oluş-
muştur. Bunun dışında kalan yerler İç Anadolu ve
2. Türkiye’de graben ovalarına en fazla Ege’de rastla- Doğu Anadolu’da oldukça geniş alan kaplayan ve
nır. Ege’deki Büyük Menderes Nehri bir graben ova- A yüksek dağların bulunduğu volkanik alanlardır.
K
sı içinde akar. Bu nehrin ağız kısmında ise Balat Del- A (Cevap B)
ta Ovası oluşmuştur. Balat deltası, her geçen yıl ge- D
E
nişlemeye devam etmiş ve Büyük Menderes graben
M
ovası ile birleşmiştir. İ
(Cevap A) 7. Fiziki haritalarda kullanılan renkler yükselti basamak-

D
E larını gösterir. Buna göre;
N
• Yeşil renk: alçak yerler (0–500 m)
İ
3. Akdeniz, Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde Z • Sarı renk: orta yükselti (500–1000 m)
İ
dağların geniş yer kaplamasına bağlı olarak tarım • Açık kahverengi: yüksek (1000–2000 m)
alanları dar, yol yapım maliyetleri yüksektir. Ayrıca Y
• Koyu kahverengi: çok yüksek (2000 m ve üzeri)
A
dağlar yükseltilerinin fazla olmasına bağlı olarak çok
Y Türkiye fiziki haritasında yeşil rengin dağılışı yüksel-
fazla kar yağışı alır. Bu durum ülkemizde yer alan Er- I
tinin az olduğu yerler olduğuna göre, Türkiye’de bu
ciyes, Palandöken, Kartalkaya, Uludağ, Bey Dağla- N
C alanların verimli tarım alanları, yoğun nüfuslu, ula-
rı gibi bazı dağlarda kayak (kış) turizminin gelişme- I şım kolay, karın yerde kalma süresinin kısa olduğu
sini sağlamıştır. Bu durum, ülkemizde turizm çeşitli- L
yerler olduğu söylenebilir. Ancak volkanik arazinin
I
liğinin artmasına neden olmuştur.
K görüldüğü İç ve Doğu Anadolu’da ise yeşil rengin faz-
(Cevap E) la olduğu söylenemez.
(Cevap C)
4. Ülkemizin bulunduğu kara parçası levha adı verilen

yer kabuğunun geniş parçalarının hareketleri sonu- 8. Yerin derinliklerinden geldiği için kaplıca suları sıcak-
cunda şekillenmiştir. Arabistan Platformu kuzeye doğ- tır. Bu sular yüzeye çıkarken birçok minerali çözerek
ru kayarak Doğu Avrupa Platformu ile karşılaştığı bünyesine katar. Bu yüzden şifalı sulardır. Ayrıca bu
alanlarda kıvrım dağları oluşmuştur. Daha sonra Tür- sular yer kabuğundaki fay hatların yani deprem teh-
kiye’nin üzerinde bulunduğu alan ve çevresi bugün- likesinin bulunduğunu kanıtlar. Yalnız burada kaste-
kü görünümünü kazanmıştır. Ancak günümüzde Ara- dilen tektonik depremdir. Çöküntü depremleri, yer al-
bistan Platformu’nun kuzeye doğru hareketi devam tı sularının aşındırmasıyla oluşan mağaraların çök-
etmektedir. Bu durumun kanıtı ise ülkemizde görü- mesi sonucunda meydana gelir. Özellikle karstik ara-
len depremlerdir. Çünkü kıtaların bu hareketi yer ka- zilerde görülür. Fay hatları ile ilgisi yoktur. Tıpkı bu-
buğunun kırılmasına ve fay hatlarının dolayısıyla dep- nun gibi delta ovalarının da fay hatlarının varlığı ile
remlerin oluşumuna neden olmaktadır. ilgisi olduğu söylenemez.
(Cevap A) (Cevap C)

TEST • 3
(İÇ KUVVETLER)
9. Orojenik hareketlerle oluşan dağ sıraları, tabakala- 12. Nükleer santraller, hidroelektrik santraller gibi iklime,
rın esneklik durumlarına göre kıvrılır ya da kırılır. Ül- termik santraller gibi kömür ve doğal gazın rezervle-
kemizin en önemli dağ sıraları Alp orojenezi esna- rine bağlı olmadığı için üretimde süreklilik gösterir-
sında kıvrılmalar sonucu oluşmuş dağlardır. Köroğ- ler. Uranyum ve toryum madenleri kullanılan bu sant-
lu, Bolu, Küre, Canik ve Doğu Karadeniz Dağları gi- rallerde atomun parçalanmasıyla ortaya çıkan nük-
bi dağlar Kuzey Anadolu Dağlarını meydana getirir- leer enerji kullanılır. Doğal olarak bu santrallerin fay
ken Batı Toroslar, Orta Toroslar ve Güneydoğu To- hatlarının uzağına kurulmasına dikkat edilir. Çünkü
roslar gibi kıvrım dağları ise Toros Dağlarının bölüm- bir deprem sonrası yaşanabilecek olan kazalar, nük-
lerini meydana getirir. Doğu Anadolu’ya doğru birbi- leer sızıntılar vb. yalnızca ülkemizi değil neredeyse
rine yaklaşan Kuzey Anadolu ve Toros dağ sıraları, tüm Dünya’yı etkileyecektir. Türkiye ise bir deprem
Doğu Anadolu’nun ortalama yükseltisini artırarak Mer- ülkesidir.
can, Tecer Karasu-Aras gibi kıvrım sıralarını oluştur-
muştur.
Orojenik hareketler sonucunda kıvrılamayan direnç-
li tabakalar kırılır. Kırıkların yükselen kısmı olan horst-
lar kırık dağlarını oluşturur. Batı Anadolu’da yer alan
A
ve kıyı çizgisine dik olarak uzanan Yunt, Madra, Ay- K
TÜRKİYE DEPREM BÖLGELERİ
dın Dağları ile Bozdağlar ülkemizdeki kırık dağları- A
D 1. Derece Denklem Bölgeleri 3. Derece Denklem Bölgeleri
na örnek olarak gösterilebilir. 2. Derece Denklem Bölgeleri 4. Derece Denklem Bölgeleri
E
5. Derece Denklem Bölgeleri
Orta Anadolu’daki Karadağ, Karacadağ, Hasan, Me- M
lendiz ve Erciyes Volkanları, Doğu Anadolu’daki Nem-

İ Buna göre haritadan da anlaşılacağı üzere, aktif fay
rut, Süphan, Tendürek, Ağrı Volkanları ve Güneydo- D
hattı bulunmayan Mersin Akkuyu’da (IV nolu yer) ve
ğu Anadolu’daki Karacadağ Volkanı Türkiye’nin en E Sinop’ta (V nolu yer) Japon ve Rus ortaklar ile çalış-
N malar sürdürülmektedir.
önemli volkan dağlarıdır. Ağrı Volkanı’nın zirvesi, İ
5137 metrelik yükseltisiyle Türkiye’nin en yüksek nok- Z (Cevap E)
İ
tasıdır. 13. Epirojenez, yer kabuğunda meydana gelen geniş
(Cevap B) Y alanlı alçalma ve yükselme hareketleridir. Ülkemiz-
A de bugünkü Ege Denizi’nin olduğu yerde daha önce
10. İç kuvvetler; orojonez (dağ oluşumu), epirojenez (kı- Y
I
Egeit adlı kara parçası bulunmaktaydı. Daha sonra
ta oluşumu), volkanizma ve deprem olmak üzere dör-
N bu kara parçası çökmüş ve Ege Denizi’nin tabanını
de ayrılır. Buna göre Toros Dağları’nın oluşumunda C
oluşturmuştur. Ege kıyılarındaki bazı alanlar sular al-
bir iç kuvvet olan orojonez doğrudan etkilidir. Aslın- I
L tında kalmıştır. Daha sonra deniz ilerlemesi (transg-
da peribacalarının da oluşumunda volkanizmadan
I resyon) devam ederek derin vadileri sular altında bı-
dolayı iç kuvvetlerin etkili olduğu düşünülebilir. An- K
rakmış yani bugünkü İstanbul-Çanakkale boğazları-
cak peribacaları bir akarsu aşındırma şeklidir. Kapı-
nı oluşturmuştur. Marmara Denizi ile birlikte sular Ka-
dağ yarımadası ise, açıktaki bir adanın dalga birik-
radeniz’e kadar ulaşmıştır. Ancak Van Gölü bütün bu
tirmesi sonucunda kıyıya bağlanması sonucunda olu-
olayların dışında kalır.
şan “tombolo” adı verilen bir yer şeklidir. Çarşamba
(Cevap E)
Ovası akarsu biriktirmesi ile oluşan bir deltadır. Pa-
mukkale travertenleri ise bir karstik birikim şeklidir. 14. Dağlık alanların oldukça fazla olmasının temel ne-
deni Türkiye’nin Alp-Himalaya Dağ Kuşağı üzerinde
Oluşumunda yer altı suları etkilidir.

yer almasıdır. Bu dağlar, genel itibarıyla sıra hâlinde
(Cevap B)
ve birbirine paralel olarak uzanır. Tektonik hareket-
11. Tüfler, volkanlardan çıkan ince boyutlu malzemele- lerle yani; levhaların tortul tabakaları sıkıştırması ve
rin (özellikle küllerin) oluşturduğu kayaçlardır. Açık bunun sonucunda kıvrılan kütlelerin yükselmesiyle
renklidir ve çok kolay aşınır. Volkanik tüfler, yurdu- oluşmuşlardır. Sıradağlar şeklinde uzanan bu dağ-
muzda Nevşehir-Ürgüp-Göreme yöresinde karakte- ların en önemlileri Kuzey Anadolu Dağları ile Toros
ristik yüzey şekilleri olan peribacalarının gelişmesi- Dağları’dır. Bunun yanı sıra iç kesimlerde koni şek-
ne neden olmaktadır. linde volkanik dağlar bulunur.
(Cevap C) (Cevap A)
186
TEST • 4
(DIŞ KUVVETLER)
1. Bora Öğretmen Ankara’da görev yapmaktadır. Bu ki- 4. Türkiye’de kurulan barajlardan genelde; tarımda su-
şi önce Bursa’ya (batı) hareket etmiştir. Buradan Pa- lama, içme ve kullanma suyu temin etmek ve elekt-
mukkale yani Denizli’ye (güney) yönelmiştir. Bura- rik enerjisi üretmek amacıyla yararlanılır. Buna göre
dan da Konya’ya (doğu) yönelmiştir. Daha sonra tek- barajlar elektrik tüketimini değil, üretimini artırır. Ay-
rar Ankara’ya (kuzey) dönmüştür. rıca barajların erozyonu önleme gibi bir amacı yok-
tur. Ancak baraj çevrelerinde piknik alanları vb. rek-
(Cevap A)
reasyonel faaliyetler yapılır.
(Cevap B)
2. Türkiye’deki akarsuların eğimleri, akış hızları ve aşın-

dırma güçleri fazladır. Bu durum ülkemizin yer şekil-
lerinin genelde dağlık olmasından kaynaklanır. Bazı
yamaçların da bir duvar gibi çok dik olarak yüksel-
dikleri görülür. Böyle yerlere eğim kırıkları denir. Eğim A
kırıkları üzerinde bulunan akarsular çağlayanlar ya- K
A
parak akar. Eğimin fazla olması aynı zamanda bir
D
akarsuyun denge profilinden çok uzakta olduğunu E
gösterir. Akarsuyun herhangi bir kesitinden birim za- M
İ 5. Akarsular eğimin fazla olduğu kuzey kesimlerde çen-
manda geçen su miktarına (m3/sn) akım veya debi
tik vadiler içinde ve hızlı akmaktadır. Güney kesim-
denir. Bir akarsuyun akımı yıl içinde değişebilir. Akar- D
lerde ise aynı akarsular menderesler çizmekte ve bi-
suyun çekik döneminde akım az, kabarık dönemin- E
N rikintiler oluşturmaktadır. Bu durum söz konusu yö-
de fazladır. Buna göre akım üzerinde iklim şartları ve İ
renin güneyinde yükseltinin ve eğimin azaldığı anla-
akarsuya katılan yeraltı suları ve kaynaklar gibi baş- Z
İ mına gelir. Ancak akarsular her iki bölümde de dü-
ka şartlarında etkili olduğu söylenebilir. Bu durumun
zensiz rejime sahip olabilir. Çünkü rejimin düzenli
ise akarsu yatağı üzerinde çağlayanların bulunması Y
olabilmesi için yer şekilleri değil, iklim şartları değiş-
ile ilgisi yoktur. A
Y meli. Örneğin, yağış rejiminin de düzenli olması ge-
(Cevap E) I
rekir. Türkiye akarsuları düzensiz rejime sahiptir.
N
C (Cevap D)
I
L
I
K
3. Günümüzde artan nüfusa bağlı olarak su kullanımı-

nın artması iklim değişmeleri nedeniyle su havzala-
rının daralması; ülkeler arası tatlı su kaynaklarının
paylaşımının önemini artırmıştır. Dünya genelinde
en fazla su sıkıntısı çeken ülkeler Orta Doğu’da yer
almaktadır. Bu konuda Orta Doğu’daki en avantajlı
ülke ise Türkiye’dir. Türkiye’nin güneyinde yer alan

ülkeler aşırı buharlaşmadan dolayı büyük su sıkıntı-
sı çekmektedirler. Orta Doğu’da ortak kullanıma açık
olan akarsuların en önemlileri; Nil, Fırat, Dicle ve
Asi’dir. Nil Nehri haricinde Orta Doğu’daki sınır aşan
akarsuların tamamı Türkiye’yi ilgilendirmektedir. Bul- 6. Kıta sahanlığı daha geniş demek sığ kıyılar demek-
garistan’dan gelerek Yunanistan ile aramızdaki sını- tir. Dağların denize dik olarak uzandığı Ege kıyıları
rı çizen Meriç Nehri ise konunun dışındadır. daha sığ olup kıta sahanlığı da daha geniştir.
(Cevap B) (Cevap D)

TEST • 4
(DIŞ KUVVETLER)
7. Dağların kıyıya dik uzandığı yerde yağış miktarı, pa- 10. Kolüvyal topraklar, dağlık sahalarda eğimli yamaçlar
ralel uzanan yerlere göre azdır. Denizellik etkisi dağ- boyunca ufalanan malzemenin dağların eteklerinde
ların denize dik uzandığı yerde daha geniş alanda birikmesi sonucunda oluşan topraklardır. Su tutma
görülür. Dağların kıyıya paralel uzandığı yerde kıta kapasitesi düşük olan bu topraklarda genellikle bağ-
sahanlığı dardır ve kıyıda falezler yaygın olarak gö- cılık ve bahçe tarımı yapılır. Birikinti konileri de dağ-
rülür. ların eteklerinde bu tür topraklardan oluşan yığınlar-
dır. Akarsu biriktirme şeklidir. Delta ovaları ise bu top-
Deniz seviyesinin altında, kıyı çizgisinden itiba-
rakların daha uzun süre taşınması ve incelip ufalan-
ren –200 m derine kadar inen bölüme kıta sahan-
ması sonucunda oluşan, bu yüzden daha ince tane-
lığı(Şelf) denir. Şelf, ülkenin su altında kalmış bö-
li olan alüvyal topraklardan oluşur. Lös, rüzgârların
lümleri sayılır, deniz gerisindeki karaların eğimi-
biriktirdiği çok daha ince taneli, başka bir toprak tü-
ne göre alanı değişir. Eğimin fazla olduğu yerler-
rüdür.
de kıta sahanlığı dar iken eğimin az olduğu yer-
lerde geniştir. Örneğin dağların kıyıya yakın ve (Cevap B)
paralel uzandığı Akdeniz ve Karadeniz kıyıların-
da dar iken, Ege ve Marmara kıyılarında geniştir.
Kıta sahanlığı yer şekilleri ile ilgili olan tanımdan A
başka uluslararası sularda BM deniz hukuku söz- K
A
leşmesi ile düzenlenen hukuki bir konudur. Bu sa-
D
hadaki, cansız doğal kaynakları araştırma, işlet- E
me, kullanma ve faydalanma yetkisi kıyı devleti- M
İ 11. Türkiye ortalama yükseltisi oldukça fazla olan bir ül-
ne aittir.
kedir. (1132 m) Engebeli bir yapıya sahip olup yük-
(Cevap C) D
seltisi batıdan doğuya doğru gidildikçe artar. Bu du-
E
N ruma bağlı olarak akarsuların yatak eğimleri ve akış
İ hızları da fazladır. Taşımacılığa elverişli olmasalar
Z
İ
da hidroelektrik enerji potansiyelleri fazla olur. Türki-
8. Güneydoğu Anadolu Bölgesi derince parçalanmış
ye’de akarsular üzerine kurulu olan barajlar sayesin-
yükseltisi fazla olan platolardan oluşur. Akarsular dar Y
de önemli ölçüde hidroelektrik enerji üretilmektedir.
ve derin vadiler içinde akar. Bu durum akarsulardan A
Y Ancak bu özelliğin akarsuların boyların kısa olması
tarımda sulama amacıyla yararlanılmasını güçleşti-
I ve rejimlerinin düzensiz olması ile ilgisi yoktur.
rir. Ancak bu tür vadiler baraj yapımına daha elveriş- N
lidir. Yani Fırat Nehri’nin enerji üretim potansiyeli yük- C (Cevap C)
I
sektir. Ayrıca akış hızı ve aşındırma gücü de fazla ol-
L
duğundan havzasında şiddetli erozyona neden olur. I
Rejimin düzensiz olmasında bu durum ile birlikte ik- K
lim şartları da etkili olmuştur.

(Cevap D)
9. Doğal afetler, oluşumlarına neden olan etkenlere gö- 12. Türkiye’de, Akdeniz ve Karadeniz bölgelerindeki dağ-
re; yer kökenli ve iklime bağlı olmak üzere ikiye ay- ların kıyıya paralel uzanması, kıyı ile iç kesimler ara-
rılır. Örneğin volkanizma ve deprem yer kökenlidir. sındaki ulaşımın güç olmasına ve ancak geçitler ile
Oluşumuna neden olan etkiye, yerkabuğunun derin- yapılmasına neden olmuştur. Bu geçitlerden Zigana
liklerinde meydana gelen hareketlerin enerjisi neden ve Kop Karadeniz kıyılarını; Çubuk, Gülen, Sertavul
olur. Ancak sel ve taşkınlar, kuraklık doğrudan iklim ve Belen ise Akdeniz kıyılarını iç kesimlere bağlar.
şartlarının etkisiyle oluşur. Çığ ve heyelan olayların- Çubuk geçidi Antalya ile Göller Yöresi arasındadır.
da ise iklim şartları ve yer şekilleri etkilidir. Buna bağ- Gülek Geçidi ve Belen Geçidi ise Adana Bölümü’nü
lı olarak deprem oluşumunda, bölgenin iklim koşul- iç kesimlere bağlar. Soruda verilen Silifke’yi Kara-
larının etkisinin olduğu söylenemez. man’a ve Konya’ya bağlayan geçit ise Sertavul’dur.
(Cevap E) (Cevap D)
188
TÜRKİYE’DE NÜFUS TEST • 5
1. 1927 yılı öncesinde yapılan Balkan, Birinci Dünya ve 4. Sorudaki açıklamada gerçek nüfus artışında, doğum-
Kurtuluş Savaşı nedeni ile ülkemizde erkek nüfus sa- larla beraber göçlerin de etkili olduğundan bahsedil-
yısında azalma olmuştur. 1927 yılından sonra her- miştir. Buna göre, gerçek nüfus artışının doğal nüfus
hangi bir savaşın olmaması nedeni ile erkek nüfus artışından fazla olduğu bir yöre kesinlikle göç alıyor
sayısı daha fazla olmuştur. demektir. Türkiye’de göç alan yerlerde;
Osmanlı Devleti’nde ilk nüfus sayımı, savaşa ka- • İş olanakları fazladır.
tılacak müslüman askerlerin sayısını ve vergi yü- • Erkek nüfus oranı daha fazladır.
kümlülerinin tespit etmek için 1831 yılında II. Mah- • Çeşitli ekonomik etkinlikler yapılır.
mud tarafından yapılmıştır. Cumhuriyet’in ilanın-
Ancak soruda, zaten bir doğal artışın olduğundan
dan sonra ise ilk kez 28 Ekim 1927’de nüfus sa-
bahsedildiğine göre kesinlikle doğum oranı ölüm ora-
yımı yapılmıştır. (13 milyon 648 bin 270 kişi)
nından fazladır.
2023 yılında Türkiye nüfusunun 84 milyona ulaş- (Cevap B)
ması bekleniyor. TÜİK verilerine göre 2018 yılı
Aralık ayı itibariyle 82 milyon 3 bin 882 olan Tür-
kiye’nin nüfusu 2023 yılında yüzde 11,40 artacak
A
(Cevap B) K
A
D
E
M
İ
D
E
N
2. II - III ve IV. taralı yer şekilleri engebeli olduğundan İ
nüfus yoğunluğu azdır. Ayrıca III. yörede kalkerli ara- Z
İ
zinin fazla olması bu yörede tarım faaliyetlerini sınır- 5. Doğum oranının fazla olması nüfusun artmasına yol
lamıştır. Bu durum yörede yerleşmelerin az olmasın- Y açar. Ayrıca ortalama yaşam süresinin uzamasına
da diğer önemli etkendir. V. yörede ise iklim koşulla- A bağlı olarak ölümlerin azalması da bu sürece katkı-
Y
rı ve yer şekilleri yerleşmeyi sınırlandırmıştır. Bu yö- da bulunur. Ancak kentlere olan göçler, ülke içinde
I
rede nüfusun az olmasında daha çok yer şekilleri et- N gerçekleşir ve toplam nüfus miktarını etkilemez.
kili olmuştur. I. yörede, tarım arazisi fazla, yer şekil- C
(Cevap B)
I
leri sade görünümlüdür. Fakat yörede kuraklığın be- L
lirgin olması tarım faaliyetlerini sınırlandırmıştır. Bu I
durum yörede nüfus yoğunluğunun az olmasına ne- K
den olmuştur.
(Cevap A)
3. Soruda açıklamada tarım arazilerinin geniş ve verim-

li olduğu yerlerde tarımsal nüfus yoğunluğunun da-
ha az olduğundan bahsedilmiştir. Buna göre, Doğu
Karadeniz kıyılarında tarım alanları dar olacağından
tarımsal nüfus yoğunluğu daha yüksek çıkar, yani bir 6. Giresun dışındaki tüm iller yaz mevsiminde turizm
km2’lik tarım alanında daha fazla çiftçi nüfus çalış- amaçlı göç alır. Giresun’a yapılan mevsimlik göçün
makta, geçimini temin etmektedir. nedeni daha çok tarımda çalışma amaçlıdır.
(Cevap A) (Cevap D)

TÜRKİYE’DE NÜFUS TEST • 5
7. Ülkemizde nüfusun artmasının nedenlerinden biri 10. Uzmanlar ülkemizdeki nüfus değişimin gelişmiş ülke
yaşlılık döneminde yalnız kalmamaktır. Bu dönem- profiline yaklaştığımızın bir göstergesi olduğunu be-
de bulunan çocuksuz ailelerin bakımının devlet tara- lirtiyorlar. Türkiye’nin nüfus yapısı ciddi ve radikal bir
fından karşılanacak olması nüfus artışını düşürme- değişim içindedir. Türkiye’nin nüfus yapısını göste-
ye yönelik bir uygulamadır. ren grafik arı kovanı şeklinde olacaktır. Bu da Türki-
ye’nin az gelişmiş ülke statüsünden çıkıp, gelişmiş
Türkiye’de 15-64 yaş grubunda bulunan çalışma
ülkeler statüsüne doğru ilerlemesi anlamına gelmek-
çağındaki nüfusun oranı 2018’de bir önceki yıla
tedir. Her geçen sayım yılında nüfus artış oranı azal-
göre yüzde 1,4 artarak yüzde 67,8 olarak gerçek-
ması özellikle genç nüfusa yönelik eğitim, sağlık, is-
leşti. Çocuk yaş grubu olarak tanımlanan 0-14 yaş
tihdam olanakları vb. demografik yatırımlara daha az
grubundaki nüfusun oranı ise yüzde 23,4’ye ge-
gereksinim duyulacağı anlamına gelir.
rilerken, 65 ve daha yukarı yaştaki nüfusun oranı
da yüzde 8,8’e yükseldi. (Cevap C)
(Cevap E)
A
K
A
D
E
M
8. Nüfus artış hızının fazla olduğu şehirlerde; İ
• Konut yetersizliği,
D
• Trafik, E
N
• Plansız kentleşme, İ
Z
• Verimli toprakların azalması,
İ
• Sanayi tesislerinin şehir içinde kalması,
Y
• Belediye hizmetlerinin yetersiz kalması, A
Y
• Kültürel yozlaşma,
I
• Çevre kirliliği gibi sorunlar ortaya çıkar. N
C
İş kolu çeşidinin artması şehirleşmenin olumlu sonu- I
cudur. L
I
(Cevap C) 11. Göç veren alanlardaki evler terk edilir. Buraları ba-
K
kımsız ve boş kalır. Verimli tarım alanları ekilmez.
Dolayısıyla tarımda üretim kaybı yaşanır. Aynı du-
rum hayvancılık içinde geçerlidir. Göçler, Kırsal alan-
lara yapılan yatırımların azalmasına da neden olur.
Birçok okul öğrencisiz kalır. Hatta kapanır. Sağlık
ocakları için de aynı şey geçerlidir. Köydeki çocuk-
lar taşımalı eğitimle başka köylerde birleştirilerek eği-
tim görmek zorunda kalır. Ayrıca göç olayına genel-

de çalışma çağındaki, aktif nüfus katılacağından kır-
sal alanlarda iş gücü kaybı da yaşanır. Ancak, bu du-
rum konut yetersizliğine yol açmaz. Dolayısıyla or-
9. Anadolu’da ekonomik şartlardan dolayı ailelerin göç manların tahrip edilerek yerleşime açılması gibi bir
etmesi sebebiyle köylerde nüfus azalmaktadır. Bu sorunun kırsal alanlarda yaşandığı söylenemez. Tam
duruma bağlı olarak birçok ilköğretim okulu kapatıl- tersine bu sorun göç alan yerleşim alanlarında görü-
mıştır. lür.
(Cevap B) (Cevap B)
190
TÜRKİYE’DE YERLEŞME TEST • 6
1. Ülkemizde yer alan geçici yerleşmelerde hayvancı- 4. Zonguldak-Taş kömürü ve Batman-Petrol yatakları-
lık faaliyetleri geleneksel mera hayvancılığı şeklinde nın işletilmeye açılmasından sonra hızla gelişerek
yapılır. Bu nedenle geçici yerleşmeler mera alanla- Türkiye’nin en yoğun nüfuslu yerlerinden biri olmuş-
rına yakın yerlerde kurulur. Hayvancılık birincil eko- tur. Aynı zamanda ulaşım, endüstriyel faaliyetler ve
nomik faaliyettir. Geçici yerleşmelerde hayvancılık modern tarım yöntemlerinin yaygınlaşması da nüfus
başlıca ekonomik etkinlik olduğu için buralarda ya- yoğunluğunun artması ve kentlerin büyümesi üzerin-
şayan nüfusun tamamına yakını birincil ekonomik fade önemli bir etkendir. Ancak konut yapımının hız-
aliyette çalışır. lanması nüfus artışının nedeni değil sonucudur.
(Cevap D) (Cevap E)
A
K
A
D
2. Ülkemizde yaylacılık faaliyetleri en fazla Kuzey Ana-
E
dolu Dağları ve Toroslarda yapılmaktadır. Bu alan- M
larda yaylacılık faaliyetlerinin yaygın olmasının ne- İ 5. Ekonomik fonksiyonlarına göre şehirler;
deni yükseltinin fazla olmasına bağlı olarak düşen Tarım şehri (Niğde vb), ticaret şehri (liman), sanayi
D
yağış miktarının fazla olması ve bunun sonucunda E şehri (İzmit, Zonguldak, Karabük) maden ve turizm
gür otlakların bulunmasıdır. Rize Yöresi Kuzey Ana- N şehri diye ayrılabilir. Şehirlerin bazılarında yalnızca
İ
dolu Dağları’nın yer aldığı kesimde bulunduğundan Z
bir fonksiyon ön plana çıkabilirken, bazıların da bir-
çok fazla yağış alır. Buna bağlı olarak Rize’de yay- İ den fazla hakim ekonomik fonksiyon olabilir. Örne-
lacılık faaliyetleri yaygın olarak yapılır. ğin; İzmir’de tarım, sanayi, ticaret ve turizm gibi eko-
Y
(Cevap D) A nomik faaliyetler oldukça gelişmiştir.
Y
(Cevap A)
I
N
C
I
L
I
K
3. Türkiye Kuzey Yarım Küre’de yer alır. Bu yüzden dağ-
ların güneye bakan yamaçları daha sıcaktır. Buna
“bakı etkisi” denir.
Kuzey Güney
Ba
6. Kırsal yerleşmeler sadece köyden oluşmaz. Köy ida-

kı
ad
Ya
ri alanında başka kırsal yerleşmeler de vardır. Bun-

ul
m
D
ac
lardan biri de “mahalle”dir. Mahalle; bir köyden ayrıl-

ı
Bu duruma bağlı olarak ülkemizde genelde yerleş- mış, fakat idari fonksiyonu olmadığı için ayrı bir köy
me için dağların güneye bakan yamaçları ve etekle- sayılamayan yerleşmelerdir. Bunlar devamlı yerleş-
ri tercih edilir. Ancak Karadeniz kıyı kesiminde bu du- me üniteleridir, gelişerek büyüyebilirler. Birkaç ma-
rumun tersi gözlenir. Denizellik etkisine bağlı olarak hallenin tek muhtarlık olarak birleştiği kır yerleşme-
Karadeniz Dağları’nın kuzey yamaçları ve etek ke- lerine ise “divan” denir. Özellikle Batı Karadeniz’de
simleri daha yoğun nüfuslanmıştır. divan yerleşmelerine rastlanır.
(Cevap B) (Cevap A)

TÜRKİYE’DE YERLEŞME TEST • 6
7. Soruda kırsal kesimlerdeki konutların yapı malzeme- 10. Sorudaki açıklamada bu tür yerleşim birimleri için ta-
sinden bahsedilmiştir. Bu yüzden teknolojik gelişme- rım arazilerinin geniş olması gerektiğinden bahsedil-
lerin yapı malzemesini değiştirdiği söylenemez. Ay- mektedir. Doğu Karadeniz Bölümü, Türkiye’deki en-
rıca nüfus yoğunluğu, ekonomik faaliyetlerin de kır- gebeli yerlerdendir. Tarım arazileri dar, parçalı ve da-
sal kesimlerdeki konut yapımında kullanılan malze- ğınıktır. Tarımda makine kullanımının ülkemizde en
meler üzerinde etkili olduğuna ulaşılamaz. Gelenek az olduğu yer burasıdır. Dolayısıyla bu bölüm üze-
ve göreneklere göre bu yerlerde yaşam şekilleri de- rinde işaretlenen I nolu yerin çiftlik kurulmasına el-
ğişik olsa bile bu durumun konut malzemesini doğ- verişli olduğu söylenemez.
rudan etkilediği söylenemez. Yağışlı yerlerde orman- (Cevap A)
ların çok olması konut yapımında ahşap malzeme
kullanımına neden olmuştur. Aynı şekilde kurak yer-
lerde ise kerpiç malzemeler yaygındır. Bu durum in-
sanların yaşamları üzerinde doğal çevrenin etkili ol-
duğunun bir göstergesidir.
(Cevap D) 11. Türkiye’de nüfusun dağılışını etkileyen faktörlerin ba-
şında zaten ulaşım, sanayi ve ticari faaliyetler gelir.
A
K Bu faaliyetlerin geliştirdiği tektonik ovalar verimli ta-
A rım alanlarıdır. Tüm bu etkenlere bağlı olarak dep-
D
rem alanları tehlikeli yerler olmalarına rağmen yoğun
E
M nüfuslanmıştır. Aslında bu alanlarda sıcak su kay-
8. Soruda verilen yerlerden; Çatalca-Kocaeli ve Kıyı
İ naklarının varlığı da nüfusun toplanmasına yol açar
Ege bölümlerinde aktif fay hatları bulunur. Bu yüz- D
fakat diğerlerinden daha az önemli etkendir.
den deprem olasılığı bakımından çok tehlikeli alan- E (Cevap C)
N
lardır. Ancak bu yerler Türkiye’nin en yoğun nüfuslu İ
yerleşim alanlarıdır. Aynı zamanda Tuz Gölü’nün gü- Z
İ
neyinin ise Türkiye’de deprem olasılığı bakımından
en güvenli yer olduğu söylenebilir. Ancak burası da Y
Türkiye’nin en seyrek nüfuslu yerlerindendir. Bu du- A
Y
ruma göre, Türkiye nüfus ve yerleşmenin dağılışın-
I 12. İlk yerleşmelerin ve medeniyetlerin Anadolu’da ku-
da deprem tehlikesinin varlığı veya yokluğunun dik- N
rulmasında;
kate alındığı söylenemez. C
I İklim koşullarının elverişli olması,
(Cevap A) L
I Üç kıtanın birbirine en çok yakınlaştığı yerde toprak-
K larının olması,
Toprağın tarıma elverişli olması,
Ulaşım yollarının kavşak noktasında bulunması yer
alır.
(Cevap D)
9. Maden – Seydişehir’in,
Turizm – Alanya’nın,
13. Türkiye’de arazinin engebeli, su kaynaklarının fazla
Tarım – Ordu’nun,
ve tarım alanlarının parçalı olduğu yerlerde görülen
Sanayi – İskenderun’un bu tür yerleşmeler, özellikle Kuzey Anadolu Dağla-
nüfusunun artmasında etkili olan beşeri faktörlerdir. rı’nın kuzey yamaçlarında yaygındır.
(Cevap B) (Cevap B)
192
TÜRKİYE’NİN İKLİMİ TEST • 7
1. İklim; bitki örtüsü, hayvan çeşidi, yerleşme tipi, giyim, 6. Yerden yükseğe doğru çıkıldıkça ve denizlerden iç
mesken tipi, tarım, turizm, ticaret, ulaşım, akarsu re- kesimlere doğru gidildikçe nem miktarı azalır. Buna
jimi, erozyon, heyelan gibi birçok şey üzerinde belir- bağlı olarak günlük ve yıllık sıcaklık farkı yükselir. I.
leyici bir faktördür. Bu nedenle iklim özellikleri birçok taralı alanda yükselti en fazla ve denize en uzak ol-
konuda bilgi verir. Örneğin yağışın fazla ve düzenli ması nedeniyle sıcaklık farkı daha fazladır.
olduğu yerde bitki örtüsü ormandır. Akarsu rejimi dü-
Gerçek sıcaklık ile indirgenmiş sıcaklık arasında-
zenlidir. Mesken yapımında ahşap kullanımı fazladır. ki fark yükseltiyle doğru orantılıdır. Yükseltinin faz-
Ülkemizde sıcaklık farkının az olduğu yerler deniz kı- la olduğu yerlerde fark fazla, az olduğu yerlerde
yısında yer alır. Ayrıca yağış rejiminin düzenli oldu- fark azdır. Erzurum, Kars, Sivas, Hakkari gibi yük-
ğu yerlerde (Karadeniz kıyıları) bitki örtüsü orman- seltinin fazla olduğu yerlerde fark fazla, Kilis, Edir-
dır. ne, İstanbul, Bursa, Tekirdağ gibi yükseltisinin az
(Cevap B) olduğu yerlerde fark azdır.
(Cevap A)
2. Ülkemizde ortalama yükselti batıdan doğuya gidildik-
çe artar. Yükselti arttıkça her 200 m’de sıcaklık 1 °C 7. Ülkemizde heyelan bölge olarak en fazla Karade-
azalır. Bu duruma bağlı olarak Doğu Anadolu Bölge- niz’de; mevsimsel olarak ise ilkbahar aylarında olu-
A
si’nde sıcaklık ortalamaları İç Anadolu ve Ege Böl- K şur. Bu durumun nedeni, kışın kar halinde düşen ya-
gesi’nden daha düşüktür. A ğışların, ilkbahar aylarındaki sıcaklık artışına bağlı
D
(Cevap C) olarak eriyip toprağa sızması ve zeminin yumuşayıp
E
M kayganlaşmasıyla heyelanı kolaylaştırmasıdır.
İ
Türkiye’de heyelan olaylarının % 65’i ilkbahar, %
3. Enleme göre; daha kuzeyde olan yani kutba daha D 25’i kış, %5’i sonbahar ve %5’i yaz mevsiminde
yakın olan Samsun kentinin daha soğuk olması ge- E
görülür.
N
rekirdi. Oysaki Samsun kenti Ankara’dan daha sıcak-
İ
tır. Bu durum yükselti, karasallık ve denizellik ile açık- Z
lanabilirken, enlem ile açıklanamaz. İ %25 Kış

%65
(Cevap E) İlkbahar
Y %5
A Sonbahar
Y %5
I Yaz
N
C
4. Sorudaki açıklamada fiziksel çözülmenin; günlük ve (Cevap E)
I
yıllık sıcaklık farkının fazla olduğu yerlerde görüldü- L
ğü söylenmiştir. Buna göre; Doğu Karadeniz, Çukuro- I
K
8. Türkiye’de iklim özellikleri giderek değişmektedir. Ör-
va, Büyük Menderes (Kıyı Ege) ve Güney Marma-
neğin: son 100 yılın en sıcak ve en soğuk değerleri
ra’da yıllık sıcaklık farkı azdır. Tuz Gölü çevresinde
sürekli değişmekte kurak dönemler uzun sürmekte,
karasal iklim şartları hüküm sürer. Bu yüzden sıcak-
sağanak yağışlar, taşkın ve sellere neden olmakta,
lık farkı fazladır. Fiziksel çözülme de bu yerde daha
akarsular ve göller kurumaktadır.
yaygın olur. (Cevap E)
(Cevap C)
9. Akarsuların taşıdıkları alüvyal malzemeleri götürdük-

leri son yer deniz kenarlarıdır. Bu nedenle kıyı ova-
larımızda yaygın toprak türü alüvyal topraklardır. Bu-
rada Akdeniz iklimine bağlı olarak ilk önce akla kır-
5. Grafikteki iklimde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve mızı topraklar gelse de; kıyı ovalar genelde taşınmış
yağışlı geçer. Bu iklim tipi Akdeniz iklimi olduğundan topraklardan oluşacaktır. Ayrıca Kıyı Ege’deki delta
Türkiye haritası üzerinde Akdeniz kıyılarında işaret- ovalarında da Akdeniz ikliminin etkili olduğu unutul-
lenen alanlarda etkilidir. mamalıdır.
(Cevap D) (Cevap C)

TÜRKİYE’NİN İKLİMİ TEST • 7
10. Son yıllarda, Konya Ovası’nda hatalı arazi kullanımı, 13.

Karayel Yıldız Poyraz
yanlış sulama yöntemleri birtakım sorunlara yol aç-
maya başlamıştır. Bu sorunlar içerisinde,
• Yanlış arazi sürümünden ya da toprağın aşırı kul-
lanımından dolayı erozyonun artması,
Günbatısı Gündoğusu
• Yer altı suyunun aşırı kullanımı ve buna bağlı ola-
rak yer altında oluşan boşluklar sonrası obruk
oluşması,
Lodos Kıble Samyeli (Keşişleme)
• Yanlış sulama tekniklerinden dolayı derinlerde
yer alan tuz minerallerin yüzeye çıkması gibi so- Ülkemizde etkili olan sıcak yerel rüzgârlar; kıble, lo-
runlar sıralanabilir. dos ve samyelidir. Güneyden esen kıble, uzun süre
Fakat hatalı arazi kullanımı Konya Havzası’nda yer etkili olursa Akdeniz’den aldığı nemi yağış olarak bı-
alan bazı sulak alanların ya da göllerin kurumasına rakabilir. Güneybatıdan esen lodos da deniz üzerin-
yol açmıştır. den geldiği için devamında yağış oluşturur. Bu rüz-
(Cevap A) gâr ayrıca tarım ürünlerinin erken olgunlaşmasına,
A soba zehirlenmelerine vb. durumlara neden olur. Gü-
K
neydoğudan esen samyeli (keşişleme) ise sıcak ve
A
11. Türkiye’de nemlilik ve yağışın dağılışı incelediğinde D kuru bir çöl rüzgârıdır. Ülkemizde etkili olan soğuk
kuzey-güney ve doğu-batı yönünde; denizellik, ka-
E yerel rüzgârlar karayel, poyraz ve yıldızdır. Kuzey-
M
rasallık ve yükselti engebe gibi faktörlerin etkisiyle İ
den esen karayel ve yıldız, sıcaklıkları önemli ölçü-
farklılıklar görülür. Doğu ve Batı Karadeniz kıyıları, de düşürerek kar yağışlarına neden olur. Karade-
D niz’de ve Marmara Denizi’nde zaman zaman fırtına-
Menteşe yöresi, Torosların denize bakan yamaçları E
denizellik etkisiyle; Hakkari Bölümü ise yükselti ve N
lara yol açar. Poyraz ise kuzeydoğudan eser ve sı-
engebe etkisiyle bol yağış alır. Ancak deniz etkisine İ caklıkların düşmesine neden olur
Z
kapalı olan Konya-Tuz Gölü-Orta Fırat ve Orta Kızı- İ (Cevap E)
lırmak gibi alanların yağış miktarı daha azdır.
Y
(Cevap D)
A
Y
I
N
12. Herhangi bir yerde o güne kadar görülmeyen ya da 14. Yeryüzünün belirli bir bölgesinde yaşayan ve başka
C
çok seyrek görülen yüksek sıcaklık ve düşük sıcak- I sahalarda rastlanmayan bitki türlerine yerli (endemik)
lıklar ekstrem olarak nitelendirilebilir. Bu ekstrem sı- L bitki denir. Ülkemizdeki bitki türlerinin yaklaşık üçte
I
caklıklar başta insan olmak üzere bütün canlıları K
biri (3700 civarı) endemik olup en fazla çeşitlilik To-
olumsuz yönde etkiler. Türkiye, etkilendiği hava küt- ros Dağları’nda bulunmaktadır. Ülkemizde yer alan
leleri ve basınç merkezlerinin özelliği, genel fiziki coğ- başlıca endemik bitki türleri ise;
rafya koşulları ve bulunduğu enlem derecesi etkisiy- • Köyceğiz Gölü çevresinde sığla (günlük) ağacı
le aşırı sıcak ve soğuk ile kuraklık şartlarının sıkça • Datça ve Teke Yarımadası’nda Datça hurması
görülebildiği bir ülkedir. Sibirya kökenli karasal kutbi
• Kazdağları’nda Kazdağı göknarı
hava kütlesi ile denizel kutbi hava kütlesinin etkile-
• Göller Yöresi’nde kasnak meşesi
mesi Türkiye genelinde aşırı soğuk hava dalgasının

yaşanmasına neden olur. Böyle durumlarda insan- • Kastamonu ve Yozgat çevresinde ispir meşesi
lar ve diğer canlıların yaşamları olumsuz etkilenmek- • Rize’de (Anzer Yaylası) Anzer çayı
te, akarsular-göller donmakta, enerji ve sanayi üre-
• Safranbolu çevresinde safran otu
timi aksamakta, ulaşım zorlaşmakta ve büyük eko-
• Erzurum’da (Karayazı) ters laledir.
nomik kayıplar yaşanmaktadır. Ancak bu durum iç
bölgelerimiz için sıradan olan durumlarıdır. Ekstrem Ancak Akdeniz ikliminin karakteristik doğal bitki ör-
olarak, normalde görülmesi beklenmediği anlamın- tüsü olan kızılçamlar bu tür bitkiler arasında yer al-
da Akdeniz ve Ege kıyılarında yaşanırlar. maz.
(Cevap A) (Cevap A)
194
TÜRKİYE’NİN BİTKİ ÖRTÜSÜ TEST • 8
1. Adıyaman, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan 4. Rüzgâr erozyonu, kurak ve yarı kurak sahalarda et-
bir ilimizdir. Bu bölgede orman varlığının son derece kindir. Rize ülkemizin en çok yağış alan ilidir. Bu ne-
az olmasından dolayı orman oluşturulmaya en fazla denle rüzgâr erozyonunun en az olduğu ildir.
ihtiyaç duyulan bölge olduğu söylenebilir. (Cevap B)
(Cevap E)
A
K
A
D
2. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yazları sıcak ve ku-
E 5. I. taralı alanda dağlar denize paralel uzandığından
rak geçer. Sıcak rüzgârlar ve enlem gibi şartlar bu M
denizden gelen nemli hava dağların yamacı boyun-
durumun oluşmasında etkilidir. Bu yüzden buharlaş- İ
ca yükselerek yoğunlaşır ve dağların denize bakan
ma da çok şiddetlidir. Bitki örtüsünün cılız olmasının
D
yamaçlarına yağış olarak düşer. II. alanda ise dağ-
bu durumun üzerinde fazla etkili olduğu söylenemez. E
N lar denize dik uzandığından denizden gelen nemli
Türkiye’de en az yağış alan bölge İç Anadolu’dur. İ hava kütleleri iç kesimlerde daha çok etkili olur. Bu
(Tuz gölü ve çevresi) Ancak en kurak bölge Gü- Z
duruma bağlı olarak I. alan, II. alandan daha fazla
İ
neydoğu Anadolu’dur. (Buharlaşma şiddeti.) yağış alır. Fazla yağış alan yerlerde tarımda sulama
(Cevap D) Y ihtiyacı az olur ve ormanlar kısa sürede kendisini ye-
A
Y
niler.
I (Cevap A)
N
C
I
L
I
K
3. Karadeniz ikliminin etkili olduğu yerde nem oranının

yüksek olmasına bağlı olarak günlük ve yıllık sıcak-
lık farkı düşüktür. (B yöresi)
Karasal iklimin etkili olduğu yerlerde ise nem oranı-
nın düşük olmasına bağlı olarak sıcaklık farkı yük-
sektir. (C yöresi)
Buna göre “B yöresinde günlük sıcaklık farkı C yöre-
sinden fazladır” yorumu yanlış olur. Bunun dışında; 6. Step adı verilen ot topluluklarının görüldüğü bölge-
karasal iklimlerde kuraklığa dayalı tarım ürünlerinin ler, yıl içinde en fazla yağışını ilkbahar mevsiminde
yetiştirileceği, Karadeniz ikliminde ahşap malzeme- alır. Bu yüzden yaz yağışlarına bağlı olarak bu otla-
lerin konut yapımında kullanılacağı, Akdeniz iklimin- rın yeşerdiğini söylemek yanlış olur. Bunun aksine
de en fazla yağışın kış mevsiminde görüldüğü ve gü- yaz mevsiminde bu otlar kuraklıktan dolayı sararıp
neşlenmenin fazla olduğu yorumları doğru olur. kururlar. Bu yüzden bu tür otlara “bozkır” adı verilir.
(Cevap D) (Cevap C)

7. Bozkır ya da step adı verilen bitki örtüsü karasal ik- 10. Sorunun açıklama kısmını şekilsel olarak gösterelim.
limin yaygın olduğu yerlerde görülür. Bitki örtüsü ik- Alpin Çayır
limin en belirgin sonucu olduğuna göre, step bitki ör- İğne Yapraklı Orman
tüsünün yaygın görülme nedeni olarak da geniş alan-
Karışık Orman
da karasal iklimin görülmesini gösterebiliriz.
Geniş Yapraklı Orman
(Cevap D) Deniz
Bu özelliğe uyan bölüm Doğu Karadeniz Bölümü’dür.

Doğu Karadeniz’de dağların denize bakan yamaçla-
rında yükseldikçe sıcaklığın düşmesinin etkisiyle bit-
ki örtüsü yamaç boyunca farklılaşır.
(Cevap B)
11. Ardahan platosu Erzurum - Kars Bölümü’nde yer alır.

Burada yaz yağışlarına bağlı olarak gür çayırlar olu-
şur ve step bitki örtüsü görülmez.
A
K Türkiye’de orman, maki, bozkır ve çayırların da-
A ğılışında en önemli faktörler yağış ve sıcaklıktır.
D
E (Cevap C)
M
İ
8. Ladin, şimşir, fındık gibi bitkiler yağışın fazla olduğu
yerlerde daha yaygındır. Buna göre, söz konusu bit- D 12. Eğer Karadeniz ikliminde yetişebilen bir doğal bitki
E örtüsü türüne karasal iklimin hakim olduğu bir bölge-
kiler Doğu Karadeniz’de en fazladır.
N
de de rastlanırsa; hem Karadeniz, hem de karasal
Türkiye’deki bitkilerin yaklaşık üçte biri Dünya’nın İ
Z iklimde yetişebildiğine göre, Türkiye’nin her yerinde
hiçbir yerinde görülmeyen endemik bitkilerdir. Ül- İ
yetişebilir yorumu yapılır. Ancak Yıldız Dağları Bölü-
kemizdeki endemik bitkiler en çok Toros Dağları
Y mü’nde de Karadeniz iklimi etkilidir. Buranın iklimi,
kuşağında yetişir.
A soruda geçen yerin iklimine benzerdir. Bu yüzden
(Cevap A) Y
söz konusu bitkinin Yıldız Dağları Bölümü’nde yetiş-
I
N mesi farklı bir iklim alanı olmadığı için bu görüşe des-
C tek sağlamaz.
I
L
(Cevap B)
I
K
13. Bir dağ yamacı boyunca yükseldikçe bitki örtüsünün
kuşaklara ayrılmasının nedeni, sıcaklığın azalması-
dır. Şekildeki dağın deniz seviyesinden itibaren baş-
layan geniş yapraklı ormanlarının olması, Karadeniz
kıyısında ve 1000 mm’den fazla yağış olduğu ihtima-
lini güçlendirir. Buna göre “yükseldikçe yağış azalır”
demek yanlış olur.
Türkiye’deki yüksek dağların üst kısımlarında olu-

şan ot topluluklarına dağ çayırları ya da alpin ça-
9. Ülkemizdeki bitki çeşitliğinin nedenleri arasında akar- yırlar denir. Toroslar, Kuzey Anadolu Dağları ve
su rejimlerinin farklılık göstermesini söyleyemeyiz. Doğu Anadolu’daki dağların yüksek kısımlarında
Akarsu rejim farklılığı iklimin sonucudur. Ülkemizde görülür. Dağ çayırları Toros’larda 1800m, Karade-
çeşitli iklimlerin olması, farklı toprak türleri, yer şekil- niz Dağları’nda 2000–2200 metrelerden sonra gö-
lerinin çeşitlilik göstermesi ve coğrafi konumu gibi et- rülür. Doğu Anadolu’da ise karasallığın etkisiyle
menler bitki farklılığını zengin kılmıştır. daha yukarılara kadar çıkar.
(Cevap E) (Cevap A)
196
1. Sıcaklık ortalamalarının yüksek olduğu yerlerde ta- 4. Türkiye’de en fazla nem oranı ve yağış miktarı Ka-
rım ürünlerinin olgunlaşma süresi kısa, düşük oldu- radeniz Dağları’nın denize bakan yamaçlarındadır.
ğu yerlerde ise uzundur. İzmir’den Van’a gidildikçe Bu yüzden tahrip edilen ormanlar Karadeniz kıyıla-
sıcaklık ortalamaları düşer. Bu nedenle aynı zaman- rında daha kısa sürede yenilenir.
da ekilen buğday önce İzmir’de en son Van’da hasat (Cevap C)
edilir.
(Cevap D)
A
K
A
D
5. Türkiye’de makilere kızılçam ormanlarının tahrip edil-
2. Maki bitki örtüsü kızılçam ormanlarının tahrip edildi- E
M diği yerlerde rastlanır. Makilerin de tahrip edilmesiy-
ği yerlerde oluşur. Maki bitki örtüsünün oluştuğu yer- İ le “garig” adı verilen daha kısa boylu çalılar oluşur.
lerde Akdeniz iklim özellikleri etkilidir. Akdeniz iklimi-
Psödomaki ise Karadeniz Bölgesi’nde ormanların
D
nin görüldüğü yerlerde;
E tahrip edilmesiyle oluşur. Yine antropojen bozkırlar
• Yazlar sıcak ve kurak geçer. N iç bölgelerde ormanların tahrip edilmesiyle ortaya
İ
• Kışlar ılık ve yağışlıdır. çıkmıştır. Ancak kızılçam ormanları Akdeniz Bölge-
Z
• En fazla yağış kış aylarında düşer. İ si’nin doğal bitki örtüsüdür.
• Yıllık yağış ortalaması 600-1000 mm arasında Y

(Cevap A)
değişir. A
Y
(Cevap E) I
N
C
I
L
I
K
6. Bir yerde etkili olan iklim tipinin en belirgin gösterge-

si o yerin doğal bitki örtüsüdür. Buna göre;
Maki → Akdeniz (I.)
Çayır → Karasal (IV.)
3. Sert karasal iklimin yaşandığı yerlerde;
Bozkır → Step (III)

• Kışlar çok uzun ve soğuk geçer.
Kentlerin doğal bitki örtüleri ile iklim tipleri yukarıda-
• Yazlar kısa ve serin geçer.
ki gibi eşleştirildiğinde Karadeniz Bölgesi açıkta ka-
• Yağış en fazla yaz aylarında düşer. lır.
• Kar yağışlı gün sayısı fazladır.
Türkiye’de birçok beşeri – ekonomik faaliyetler ik-
• Sıcaklık ortalamaları düşüktür. lim kontrolü altındadır. Ancak yer altı kaynakları-
Ülkemizde sert karasal iklim Erzurum-Kars Bölümü’n- nın dağılışını ve yer yapısını (fay hattı–deprem)
de görülür. iklim etkilemez.
(Cevap A) (Cevap B)

7. Bir yerde etkili olan iklim tipinin en güçlü kanıtı o ye- 9. Amanos (Nur) Dağları, Akdeniz’in doğusunda ve ku-
rin doğal bitki örtüsüdür. Maki; Akdeniz, bozkır; (step) zey-güney yönde uzanır. Bu dağların yamaçları bo-
İç Anadolu, orman; Karadeniz iklim bölgelerinde gö- yunca yükseldikçe maki bitki örtüsü yerini kayın or-
rülür. manlarına bırakır. Bu durumun en temel nedeni ik-
Bir yerde etkili olan iklim şartlarının en belirgin lim şartlarıdır. Bir yerde etkili olan iklim şartları o ye-
rin doğal bitki örtüsünü belirler.
göstergesi o yerin doğal bitki örtüsüdür. Bu yüz-
den farklı konumlarda olan iki yerin iklimlerinin (Cevap B)
benzer olduğunun en güçlü kanıtı, söz konusu
yerlerin doğal bitki örtülerinin benzer olmasıdır.
(Cevap A)
A
K
A
D
E
M 10. Marmara’da iklim çeşitliliği nedeniyle bitki örtüsün-
İ
deki çeşitlilik de fazladır. Aynı anda 3 bitki formasyo-
D nu da bu bölgede görülür. Buna göre, harita incele-
E nirse Trakya’nın tamamen bozkırlarla kaplı olmadığı
N
İ
görülür.
Z (Cevap B)
İ
Y
A
8. Endemik bitkiler; Dünya’da çok ender olarak görülen Y
türlerdir. Türkiye endemik türler bakımından çok zen- I
N
gindir. Ancak bu türler; insanların tarla açma, anız
C
yakma, şehirleşme gibi olumsuz faaliyetleri sonucun- I
da azalır. Ayrıca orman yangınlarının da çoğu insan- L
lar tarafından kasıtlı olarak çıkartılır. Kuraklık ise ik-

I 11. Marmara Bölgesi iklim çeşitliliğinin en fazla olduğu
K
lim şartlarının bir sonucudur. bölgedir. Güney Marmara’da Akdeniz iklimine ait zey-
tin, Ergene’de karasal iklime ait ayçiçeği ve Karade-
90°
Buzullar
niz kıyılarında ise fındık tarımı yapılır. Farklı iklimle-
70°
Tundra rin karakteristik tarım ürünlerinin Marmara Bölgesi
60°
İğne yapraklı ormanlar sınırları içerisinde yetiştirilebiliyor olması ancak böl-
50°
Karışık yapraklı ormanlar Step genin iklim çeşitliliği ile açıklanabilir. Bu durum aynı
40°
Maki zamanda bölümler arasında iklim şartlarının birbirin-
30° Muson Ormanları

20°
Çöl Bitkileri den belirgin farklarla ayrıldığı anlamına gelir.
Savan
10° Türkiye’nin iklimini etkileyen faktörler:
Tropikal Ormanlar
0° Matematik konumu
Yukarıdaki şekilde, Dünya üzerindeki iklim tipleri- Yer şekilleri (Yükselti, dağların uzanış doğrultusu
ne bağlı olarak bitki örtüsünün Ekvator’dan kutup- ve bakı)
lara doğru sıralanışı gösterilmiştir. Buna göre, Tür- Denize göre konumu
kiye’nin bulunduğu kuşakta, orman, maki ve step Rüzgârların esme yönü
örtüleri yaygındır. Çevredeki basınç merkezlerinin etkisi
(Cevap A) (Cevap C)
198
TÜRKİYE’DE TARIM TEST • 10
1. Soruda yapılan açıklamada nadas uygulamasının 4. Grafiğe bakıldığında 1, 2 ve 3 aylarda sıcaklık sıfırın
kurak yerlerde yaygın olduğundan bahsedilmektedir. altına düşmüştür. Bu nedenle zeytin, fındık, muz,
Karadeniz Bölgesi’nde yer alan Ordu’nun yıllık yağış mandalina gibi kış soğuklarına karşı hassas ürünler
miktarı seçeneklerdeki diğer illerden daha fazladır. bu bölgede yetişemez. Elma, üzüm gibi meyveler so-
Bu yüzden Ordu’da nadas uygulamasına daha az ih- ğuğa oldukça dayanıklı olmaları nedeniyle bu yöre-
tiyaç duyulur. de yetiştirilebilecek ürünler arasında yer alır.
(Cevap C) (Cevap D)
A
K
A
2. Haritada numaralı olarak taralı yerlerde en çok, D 5. Gediz Ovası Ege Bölgesi’nde yer alan, Akdeniz ikli-
E minin görüldüğü, tektonik çukurluğa alüvyal malze-
• I → İncir, (Kıyı Ege Bölümü) M
menin birikmesiyle oluşmuş verimli bir ovadır. Bu ova-
• II → Elma, (Orta Kızılırmak Bölümü) İ
mız ile benzer özelliklere sahip olan aynı iklim ve top-
• III → Fındık yetişir. (Doğu Karadeniz Bölümü) D
rak koşullarına sahip Akdeniz Bölgesi’ndeki Çukuro-
E
Türkiye’de pirinç üretimi en çok akarsu vadilerin- N va’dır.
de yapılır. Nedeni pirincin olgunlaşma süresi bo- İ
(Cevap C)
Z
yunca bol su istemesidir. İ
(Cevap B)
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
6. Kapalı sistem, damlama ve yağmurlama yöntemleri

3. Ülkemizde iklimin çeşitli olması tarım ürünlerinin de modern tarım yöntemleri arasında yer alır. Bu yön-
çeşitli olmasını sağlamıştır. temlerdeki birincil hedef daha geniş alanların daha
Tarım ürünlerinin çeşitli olmasında etkili olan di- az su ile sulanması ve su tasarrufunun sağlanması-
ğer faktörler şunlardır: dır. Eski yöntemlerde buharlaşan su topraklardaki
• Toprağın çeşitlilik göstermesi tuz oranının artmasına ve ürün kaybına neden ol-
maktaydı. Modern sulama yöntemleri bu sorunu ön-
• Sulama olanakları
lemekte ve dolayısıyla verim artışına neden olmak-
• Tarımsal faaliyetlerde makine kullanımı
tadır. Ancak topraktaki canlı ve canlı kalıntıları anla-
• Çiftçinin eğitimi mına gelen organik madde miktarının bu yöntemle
• Yer şekilleri azaldığı söylenemez.
(Cevap A) (Cevap D)

7. Türkiye’de zeytin ağacı sayısı ile zeytin üretiminin 10. Türkiye gelişen bir ülke trendindedir. Gelişen ülke-
2009-2016 arasındaki durumunu gösteren grafikte, lerde nüfus giderek tarımda değil, sanayi ve hizmet
üretimdeki dalgalanmaların giderek azaldığı sonucu sektöründe çalışır. Bu nedenle ülkemizde tarımda
çıkarılamaz. Aksine son yıllarda bir önceki yıla göre çalışan nüfus azalmaktadır.
dalgalanma daha da artmıştır.
Türkiye’de Bazı Yıllarda Tarımda Çalışan
Zeytin ağaçlarının devirli üretim özelliğinden do- Nüfusun Oranları
layı, üretim bir yıl fazla, bir yıl azdır. Türkiye, İtal- Yıllar Tarımda Çalışan Nüfus Oranı (%)
ya, İspanya ve Yunanistan’dan sonra Dünya top- 1960 74
lam zeytin üretiminde 4. sırada yer alır. Bir Akde- 1970 70
niz bitkisi olmasına rağmen, zeytin bu bölgede ye- 1980 62
rini daha yüksek gelir getiren ürünlere bırakmış-
1990 50
tır. Bu yüzden Türkiye toplam zeytin üretiminde
2000 34
Ege Bölgesi birinci sırada yer alır.
2008 25
(Cevap E) 2015 20
(Cevap C)
A
8. Ege Bölgesi’nin Türkiye toplam üretiminde ilk sırada K
yer aldığı ürünler, zeytin, üzüm, haşhaş, tütün, incir- A

D
dir. % 80 pay ile ilk sırada yer aldığı ürün ise incirdir. E
M
Ege Bölgesi’nde Yetiştirilen Bazı Tarım Ürünlerinin İ
11. Kırsal kesimlerde ön plana çıkan ekonomik faaliyet
Türkiye Üretimindeki Payları
D tarım ve hayvancılıktır. Haritada işaretlenen alanlar-
Tarım Ürünü Yüzde (%) E
dan IV nolu yöre dışında kalanların tamamı iç kesim-
İncir 80 N
İ lerde bulunur ve karasal iklim şartlarına sahiptirler.
Zeytin 58 Z Bu yörelerde iklim ve yer şekilleri ekonomik faaliyet
Tütün 59 İ
çeşidi sınırlandırmıştır. Oysa ki, Doğu Karadeniz kı-
Haşhaş 75 Y yı kesiminde tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin ya-
Üzüm 59 A nısıra doğal çevre şartlarının sunduğu imkanlara bağ-
Y
Pamuk 24 I
lı olarak balıkçılık, ormancılık vb. faaliyetler de yapı-
N lır.
Çok yakın bir zaman kadar Türkiye toplam pamuk C
(Cevap D)
üretiminde Ege Bölgesi 1. sırada idi. Ancak GAP’ın I
L
büyük ölçüde tamamlanmasıyla birlikte Türkiye
I
toplam pamuk üretiminde artık Güneydoğu Ana- K
dolu Bölgesi birinci sırada yer almaktadır.
(Cevap E)
12. Ülkemizde tarımda sulama yaygınlaştığı takdirde:

9. Haşhaş, kenevir, tütün, pirinç gibi ürünlerin ekim alan-
• İklime olan bağlılık azalır.
larının sınırlı olmasında yalnızca iklim değil, çeşitli
nedenlerle devlet kontrolünde olmalarının da etkisi • Nadas alanları azalır.

vardır. • Ürün miktarı artar.
Ekim Alanı Geniş Olan Ekim Alanları Dar • Bazı bitkilerin ekim alanı artar.
Tarım Ürünleri Olan Tarım Ürünleri • Üretimde dalgalanma azalır.
Patates, Ayçiçeği, Pa- Haşhaş, Kenevir, Ke-
• Birden fazla ürün elde edilir.
muk, Buğday, Arpa, Şe- ten, Çay, Muz, İncir
ker pancarı, Elma, Merci- Antep fıstığı, Fındık, Otlak alanlarının genişlemesi sulama ile ilişkili değil-
mek, Nohut, Üzüm Susam dir.
(Cevap D) (Cevap A)
200
1. Sulama sorununun çözülmesiyle birlikte tarımsal üre- 4. Yükselti arttıkça sıcaklık azalır. Yağış ise belli bir se-
timde verimin artması beklenir. viyeye kadar artar. Bu nedenle sıcaklık ve yağış ko-
Kurak geçen yıllarda tarımsal üretim azalır. Nadasa şullarındaki değişme çayın belli yükseklikten sonra
ayrıla alanlar artar. Buna bağlı olarak üretim mikta- tarımını engellemiştir.
rında dalgalanmalar görülür. Sulamanın yaygınlaş- (Cevap D)
ması ile bu sıkıntılar da azalacaktır.
(Cevap E)
5. Bir tarım ürünü yıllık ortalama sıcaklığın fazla oldu-

ğu iklimlerde daha erken olgunlaşır ve hasat edilir.
Buna göre Akdeniz kıyılarında yetiştirilen tarım ürün-
leri Doğu Anadolu Bölgesi’ne oranla daha erken ha-
sat edilir. Bu durum üzerinde Akdeniz kıyılarının da-
2. Türkiye’de tarım arazilerinin parsel büyüklüğü tarım ha güney enlemlerinde ve daha az yükseltide olma-
topraklarının miras yolu ile bölüşülmesine bağlı ola- sı rol oynamıştır. Akdeniz Doğu Anadolu’ya göre da-
rak giderek küçülmektedir. Bu duruma bağlı olarak ha güneydedir. Bu durum enlem ile açıklanır. Doğu
A
tarımsal üretim giderek azalmakta, tarımsal işlerde K
Anadolu ise Akdeniz’den daha yüksektir. Bu durum-
zaman kaybı artmakta, teknolojiden yararlanma azal- A da yükselti ile ifade edilir. Buna göre, enlem-yüksel-
D
makta ve işletme sayısı giderek artmaktadır. Tarım- ti iki bölge arasındaki buğday hasat zamanını farklı-
E
sal arazilerin toplulaştırılması ile işletme sayısı aza- M laştırmıştır.
İ
lacak, buna bağlı olarak tarımsal işlerde zaman kay- (Cevap B)
bı azalacaktır. Araziler birleştirileceğinden toprağı iş- D
leyen kişi sayısı azalacaktır. Bu da zaman kaybının E
N
azalması demektir. Küçük işletmelerde tarımsal faa- İ
liyetler daha çok insan ve hayvan gücüne dayalı ola- Z
İ 6. Tarımsal etkinliklerin zorlaşmasında;
rak yapılır. Bu duruma bağlı olarak küçük işletmeler-
de tarımsal üretim azdır. Tarımsal faaliyetlerde kü- l. Eğimin fazla olmasına bağlı olan ilimiz → Rize
Y
çük işletmelerin birleştirilmesi ile teknolojiden yarar- A ll. Ortalama yükseltinin fazlalığına bağlı olan ilimiz
Y
lanma artacak ve buna bağlı olarak üretim ve verim- → Kars
I
de artış olacaktır. Bu durumda işletme sayılarının art- N lll. Şiddetli yaz kuraklığına bağlı olan ilimiz ise →
ması değil tam tersine azalması beklenir. C
Konya’dır.
I
(Cevap E) L Soruda eğimin fazla olduğu il için Kars ili çeldirici ol-
I
K
muştur. Unutulmamalıdır ki Doğu Anadolu illerimiz
öncelikli olarak yükselti unsuruyla ön plana çıkarlar.
Oysa bölgenin eğimi Akdeniz’den daha azdır.
(Cevap C)
3. Ülkemizde turunçgilin yaklaşık olarak %90’ı Akdeniz

bölgesinde yetiştirilir. Bölgede turunçgil üretimini faz-
la olmasının nedeni kış aylarının ılık yaz aylarının sı- 7. Üretim oranları verilen;
cak ve uzun geçmesidir. bölgede dağların kıyıya pa- • Akdeniz için %100 olan → Muz
ralel uzanması nedeni ile turunçgil üretimi kıyı kesim-
• Güneydoğu Anadolu için %93 olan → Kırmızı
lerinde yapılır. Ayrıca ülkemizde turunçgil üretimi
mercimek
Ege Bölgesi’nde Marmara ve Karadeniz Bölgele-
• Marmara için %77 olan → Ayçiçeği
rinde yapılır. Ülkemizde tütün üretimi bütün bölgeler-
de yapılır. Ege Bölgesi ülkemiz tütün üretiminin faz- • Doğu Anadolu için %64 olan → Kayısıdır.
la olmasının nedeni toprakların elverişli ve geniş ol- Tabloda tütün, verilenlerin dışında kalır. Tütün üreti-
ması, ikliminin elverişli olmasıdır. minde ilk sırada gelen bölgemiz Ege Bölgesi’dir.
(Cevap A) (Cevap A)

8. Türkiye’de bir yıla ait buğday ve arpa üretim miktar- 10. Güneydoğu Anadolu Bölgesi, aşırı buharlaşmaya
ları ile ekim alanlarının illere göre dağılışını gösteren bağlı olarak ülkemizin en kurak bölgesidir. Bu neden-
grafikten; le bölgede sulama olanaklarının elverişsiz olduğu
– Buğdaydan en düşük ve en yüksek verimin han- yerlerde daha çok buğday, arpa, mercimek gibi ku-
gi ilden alındığı raklığa dayanıklı tarım ürünleri yetiştirilir. Ancak böl-
gede sulama olanakları GAP’a bağlı olarak giderek
– Bütün illerin üretim miktarı verildiğinden Türki-
artmaktadır. Bu duruma bağlı olarak buğday, arpa
ye’nin yıllık toplam arpa üretimi miktarı
vb. tarım ürünlerinin ekim alanları giderek daralmak-
– Buğday ve arpanın hangisinden daha yüksek ve-
ta, pamuk ekim alanları ise giderek artmaktadır. Bu-
rim alındığı
gün Güneydoğu Anadolu Bölgesi ülkemiz pamuk üre-
– Arpa üretim miktarının en yüksek ve en düşük ol- timinde ilk sırada yer alır.
duğu il
(Cevap B)
– Buğday üretiminin en yüksek ve en düşük oldu-
ğu il
– Arpa ve buğdaydan en düşük ve en yüksek ve-
rimin alındığı ilin hangisi olduğuna ulaşılabilir.
A
Buğday üretimi için hangi illerin daha elverişli iklim K
A
koşullarına sahip olduğuna ulaşılamaz. Çünkü bir ye-
D
rin iklim şartlarıyla birlikte sulama, gübreleme, maki- E
ne kullanımı vb. şartlarda buğday üretimini etkiler. M

İ
(Cevap C)
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
9. Tarımsal faaliyetlerin geleneksel yöntemlerle yapıl-
dığı yerlerdeki tarımsal etkinlikler genelde iklim ko-
şullarına bağımlı olarak yapılır. Bu tür yerlerde yağış
miktarının fazla ve yağışın tarım ürünlerinin olgun-
laşma dönemlerinde daha fazla düştüğü yıllarda üre-
tim miktarı fazla buna karşılık yağışın düzensiz ve az
olduğu dönemlerde ise üretim miktarı az olacaktır.
Tarımsal faaliyetlerin gelişmiş araç ve gereçlerle ya-

pıldığı, gübrelemenin yaygın olduğu, tohum ıslahı-
nın ve toprak bakımının yapıldığı, sulama olanakla- 11. Türkiye’de en az yağış alan bölge İç Anadolu Bölge-
rının elverişli olduğu yani tarımda modern yöntemle- si’dir. İç Anadolu Bölgesi’nde ise en az yağış alan yer
rin geliştiği yerlerde tarım ürünlerinin üretim miktarı Tuz Gölü ve çevresidir. Bu nedenle Tuz Gölü ve çev-
yıldan yıla değişmez ve dolayısıyla üretim miktarın- resinde tarım ürünlerinden yüksek verim alma yıllık
da dalgalanma daha az olur. Bu durum, tarımda ik- yağış miktarının çok düşük olmasına bağlı olarak zor-
lime bağımlılığı azaltacaktır. dur.
(Cevap A) (Cevap C)
202
TÜRKİYE’DE HAYVANCILIK TEST • 12
1. Hayvancılık faaliyetlerinde verimi artırabilmek için 4. Japonya ve Yunanistan gibi ülkelerde önemli bir sek-
modern yöntemlerin uygulanması gerekir. Fakat me- tör olan kültür balıkçılığı ülkemizde özellikle 1980’ler-
ra hayvancılığı geri kalmış bir yöntemdir. Hayvan sa- den sonra önemli bir yer tutmaya başlamıştır. Ege
yısının çoğaltılmasıyla birim hayvandan alınan verim kıyılarındaki dalyanlarda çipura ve kefal üretimi ya-
artmaz. Verimin artırılabilmesi için: pılır. Kültür balıkçılığı için kıyıların çok derin olmama-
sı, girinti-çıkıntının yani çok sayıda koyların bulun-
• Ahır hayvancılığı yaygınlaştırılmalı
ması gerekir. Bu şartların da en uygun yer Ege kıyı-
• Hayvan soyları ıslah edilmelidir.
larıdır.
(Cevap B)
(Cevap C)
A
K
A
D
2. İç Anadolu’da en fazla yağış ilkbaharda olup yazları E
kurak geçer. İlkbahar yağışlarına bağlı olarak yeşe- M
İ
ren otlar yaz kuraklığıyla beraber sararıp kurur. Bu
bitki örtüsüne bozkır denir. Türkiye’de bozkır örtüsü- D
nün yaygın olduğu yörelerde ise daha çok küçükbaş E 5. Türkiye’de büyükbaş hayvancılık faaliyetinin yaygın
N
hayvancılık yapılır. Yükseltinin fazla olduğu Erzurum– İ
olarak yapıldığı yerler gür otlakların bulunduğu yer-
Kars gibi yörelerde en fazla yağış yaz mevsiminde Z lerdir. Yağış miktarının az, tarım alanlarının geniş ol-
İ
görülür. Bu tür yerlerdeki ot örtüsü yaz yağışlarıyla duğu alanlarda küçükbaş hayvancılık yaygın olarak
beraber yeşil kalır. Bu tür doğal bitki örtüsüne de ça- Y yapılır.
yır denir. Çayır örtüsü üzerinde ise daha çok büyük- A
(Cevap E)
Y
baş hayvancılık yapılır. Dolayısıyla hayvancılık türü
I
üzerinde öncelikle doğal bitki örtüsü, doğal bitki ör- N
tüsü üzerinde de yağış düzeni etkilidir. C
I
(Cevap D) L
I
K
6. Haritada verilen taralı alanlarda yer şekillerinin en-

gebeli olası nedeniyle sanayi, tarım, ticaret, ulaşım
gibi ekonomik etkinlikler gelişmemiştir. Bu nedenle
3. Ülkemizde küçükbaş hayvancılığın yaygınlığı doğal bu yörelerde arıcılık, balıkçılık, küçükbaş hayvancı-
bitki örtüsü ile ilgilidir. Bu nedenle ekili alanların art- lık gibi alternatif ekonomik faaliyetler gelişmiştir.
ması ile ilişki kurulamaz.
Türkiye’de tarımın, sanayinin, ticaretin gelişmedi-
Türkiye’de tarım alanlarının en fazla olduğu böl- ği yerlerde alternatif geçim kaynağı olarak arıcı-
ge İç Anadolu’dur. lık, balıkçılık gibi ekonomik faaliyetler gelişmiştir.
(Cevap B) (Cevap D)

7. Platolar, çevresine göre yüksekte kalmış ve akarsu- 11. Türkiye’de kırsal kesimlerde geri kalmış hayvancılık
larla parçalanmış geniş düzlüklerdir. Türkiye’de ol- yöntemleri yaygındır. Yani daha çok yerli ırklar bes-
dukça geniş alan kaplar ve yükseltileri de doğuya lenir ve mera hayvancılığı yapılır. Bu da verim dü-
doğru gidildikçe artar. Doğu Anadolu’daki yüksek pla- şüklüğüne neden olur. Ancak sayıca Türkiye’de en
tolarda (Erzurum–Kars) daha çok hayvancılık faali- fazla büyükbaş değil, küçükbaş hayvan türleri bes-
yetleri yaygındır. lenir.
(Cevap A) (Cevap A)
8. Türkiye’de hayvancılık faaliyetlerinde verim artışının

sağlanması için aslında seçeneklerde verilen uygu-
lamaların hepsinin yapılması gerekir. Fakat soruda 12. İpek böcekçiliğinde ipekli dokuma gelişmiştir. Küçük-
hayvanların beslenmesi üzerinde durulmakta, bu ko- A baş hayvancılıktan elde edilen yünler ise yünlü do-
nuda yaşanılan sıkıntılardan bahsedilmektedir. Yal- K
kuma ile halı ve kilim dokumacılığında kullanılır.
A
nızca bu sorunun çözümü için hayvan soylarının ıs-
D (Cevap C)
lahı çalışmaları yer almaz. Çünkü hayvan soylarının E
ıslahı demek, daha fazla et ve süt üretimi yapılan it- M
İ
hal cins ırkların Türkiye’de üretilmesinin yaygınlaştı-
rılması demektir. D
E
(Cevap B) N
İ
Z
İ
13. Türkiye’de hayvancılığın istenilen düzeye çıkarılma-
Y sından maksat et ve süt verimi yüksek hayvan yetiş-
A tiriciliği yapmaktır. Bu nedenle besi ve ahır hayvan-
Y
9. Çiftçinin açıklamalarına göre, yaşadığı yerde balık- cılığına geçmek, proteince zengin yemler vermek,
I
çılık yapılmaktadır. O zaman deniz veya büyük bir N hayvanlarda soy ıslahına giderek damızlık hayvan
göl kenarında bulunması gerekir. Ayrıca bu soruda- C yetiştirmek, çiftçinin destek kredileriyle desteklenme-
I
ki en belirgin ipucu kümes hayvancılığı ve ipek bö- si ve mera hayvancılığında da erken ve aşırı otlatma
L
cekçiliğidir. Bu hayvancılık faaliyetleri Güney Marma- I yapmayarak vb. yöntemlerle hayvancılık faaliyetini
ra’da yoğunlaşmıştır. Bu durumda söz konusu yerin K
sürdüren kişilerin et ve süt verimini daha iyi alabil-
Karacabey Ovası olması en kuvvetli ihtimaldir. mesi birer önlem olarak düşünülür. Fakat sürekli ot-
(Cevap E) latma yöntemine geçmek, mera hayvancılığını teş-
vik etmektir. Oysa bu yöntemde et ve süt üretimi is-
tenilen düzeye ulaşamadığı için önlemler alınmakta-
dır. Mevcut mera alanlarında erken ve aşırı otlatma
yapılmalıdır.
Türkiye’de et ve süt üretiminin arttırılabilmesi

için;
hayvan soyları iyileştirilmeli,
10. Mera hayvancılığındaki et ve süt verimi yağışlara besi ve ahır hayvancılığı yaygınlaştırılmalı,
bağlıdır. Buna göre verimin en az dalgalanma gös- kaliteli yem kullanımı arttırılmalı,
termesi için yağışların da düzenli olması gerekir. Tür- hayvancılığa teşvikleri arttırılmalı,
kiye’de yağışların en düzenli olduğu bölüm ise Do- pazarlama olanakları geliştirilmeli,
ğu Karadeniz’dir. hayvan hastalıkları ile mücadele edilmelidir.
(Cevap B) (Cevap D)
204
1. Muğla engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Bu neden- 4. Ülkemizde hayvan başına elde edilen et verimini ar-
le Muğla’da arıcılık faaliyeti gelişmiştir. Kocaeli, de tırmak için hayvan sayısını artırmak önlem değildir.
ise nüfusun kalabalık olmasına bağlı olarak kümes Önemli olan hayvan soylarının iyi cins olmasıdır. Bu
hayvancılığı gelişmiştir. nedenle besi ve ahır hayvancılığına yönelerek et ve-
(Cevap C) rimi yüksek cinsler yetiştirilmelidir.
(Cevap E)
A
2. Erzurum–Kars Bölümü’nde yaygın olan hayvancılık K
A
türü büyükbaş hayvancılıktır. Bölümde yaz yağışla- D
rına bağlı olarak oluşan gür otlakların varlığı bu hay- E
M
vancılık faaliyetinin gelişmesini sağlamıştır.
İ
(Cevap A)
D
5. Kümes hayvancılığı insan kontrollü yapay ortamlar-
E da yapılır. Bu hayvancılık faaliyetinin büyük kentle-
N
rin çevresinde yaygın olması, buraların yoğun tüke-
İ
Z tim merkezleri olması nedeniyledir.
İ
Şeker fabrikalarının bulunduğu yerde ahır hay-
Y vancılığı gelişmiştir. Bu durumun nedeni küspe-
A
nin hayvan yemi olarak kullanılmasıdır.
Y
I (Cevap E)
N
C
I
3. L
I
K

Kıl keçisi Küçükbaş hayvancılık

Arıcılık İpek böcekciliği

Büyükbaş hayvancılık
Yukarıdaki haritada ülkemizde hayvancılık türlerinin

dağılışı gösterilmiştir. Buna göre, ülkemizde yaz ya-
ğışlarının en fazla olduğu Erzurum-Kars Bölümü’n- 6. Küçükbaş hayvancılık, bozkır bitki örtüsünün yaygın
de büyükbaş hayvancılığın yaygın olduğu görülmek- olduğu sahalarda yapılır. Buna göre, söz konusu iki
tedir. yörenin doğal bitki örtüleri benzerdir.
(Cevap A) (Cevap D)

7. Karadeniz ile Ege Denizi arasında balıkların mevsi- 10. Ülkemizde büyükbaş hayvancılık ile ilgili olarak;
me göre göç ederken izlediği yollar boğazlardır. Bu- • Yağışın bol ve gür otlakların olduğu yerlerde yay-
na göre, boğaz girişinde bulunan Gelibolu’da mev- gındır. (Doğu Karadeniz, Erzurum-Kars Bölüm-
simlik balık göçü zamanında avlanan balık miktarı leri gibi.)
daha fazla olur.
• Küçükbaş hayvancılığın gerisindedir.
(Cevap C)
• Canlı hayvan ticaretimizde küçükbaş hayvanla-
rın oranı daha fazladır.
• Otlak alanları giderek azalmaktadır.
• Büyük kentlerin etrafında kontrollü ve bilimsel
yöntemlerle yapılan besi ya da ahır hayvancılı-
ğına dayalı büyükbaş hayvancılık yapılır. İstan-
bul, İzmir gibi kentlerimiz bu duruma örnektir.
Bu durumda büyükbaş hayvancılık ile ilgili doğru bil-
ginin “kentlerin yakın çevrelerinde besi ve ahır hay-
vancılığının” geliştiğidir.
A
K (Cevap D)
8. Ülkemizde balıkçılık en çok Karadeniz’de gelişmiş- A
tir. Bu durumun nedenleri şunlardır: D

E
• Arazinin engebeli ve tarım alanlarının sınırlı ol- M
İ
ması
• Deniz suyunun daha az tuzlu olması D
E
• Buharlaşmanın az olması N 11. Türkiye’de koyun daha çok kış ve ilkbahar yağışları-
İ
• Büyük akarsularla beslenmesi na bağlı olarak yeşeren yaz aylarında sıcaklık ve ku-
Z
• Plankton miktarının fazla olması İ raklığa bağlı olarak sararıp kuruyan bozkırların yay-
gın olduğu alanlarda yetiştirilir. Türkiye koyun yetiş-
• Sanayi, ulaşım, ticaret, turizm gibi ekonomik et- Y
tiriciliğinde İç Anadolu Bölgesi ilk sırada yer alır. l, ll,
kinliklerin fazla gelişmemiş olması A
Y lll ve V numara ile gösterilen alanlarda karasal iklim
(Cevap C) I özelliklerinin etkili olmasına bağlı olarak bozkırlar ge-
N
C
niş yer kaplar. Bu nedenle bu yörelerde koyun yetiş-
I tiriciliği yaygın olarak yapılır. lV ile gösterilen taralı
L
alanda ise doğal bitki örtüsü orman ve gür çayırlar-
I
K dır. Bu nedenle yöre koyun yetiştirilmesine diğer yö-
relere göre daha az elverişlidir.
(Cevap D)
9. Bitki türü ve topluluğu verilen yörelerde:

• Maki → Kıl keçisi (Akdeniz Bölgesi)

• Bozkır → Koyun (İç Anadolu)
• Çayır → Sığır (Doğu Karadeniz, Erzurum Kars
Bölümü)
• Çiçekli bitkiler ve orman → Arıcılık (Muğla, Rize,
12. Büyük kentlerde nüfusun kalabalık olması tüketim ve
Artvin)
dolayısıyla pazar imkanlarını artırır. Bu yüzden tavuk
gibi hayvancılık faaliyetlerinin yapılması beklenir. çiftlikleri bu alanlara yakın yerlere kurulmuştur.
(Cevap B) (Cevap D)
206
TÜRKİYE’DE MADENLER TEST • 14
1. X; Kastamonu (Küre), Y; Artvin (Murgul), Z; Elazığ 4. Ülkemiz dış satımında en büyük paya sanayi ürün-
(Maden) yörelerini kapsamaktadır. Bu yerler Türki- leri sahiptir. Bor mineralleri ve feldispatta ülkemiz ilk
ye’nin en önemli bakır üretimi yapılan yerleridir. sıradadır. Maden çeşitliliğimiz zengindir. Madene da-
(Cevap D) yalı endüstri gelişimi söz konusudur.
Türkiye dış satımında (ihracat) sektörlere göre
dağılım:
Tarım
% 4,4
Madencilik
% 1,3
% 94,3
Sanayi
Türkiye’de sanayi giderek gelişmektedir. Buna

bağlı olarak Türkiye’nin ham madde ihtiyacı gide-
A rek artmaktadır. Bu durum Türkiye’nin maden ih-
K
raç eden değil ithal eden bir ülke olmasını sağla-
A
D mıştır. Ülkemiz ihracatında madenlerin payı sa-
2. Toprak aşırı sulama yapıldığında buharlaşma nede-
E nayinin gelişmesine bağlı olarak giderek azalmak-
niyle içerisindeki tuz miktarı artar, damlama gibi mo- M
tadır.
dern yöntemler kullanılmadığında erozyon artar ve İ
(Cevap E)
toprak zamanla verimsizleşir. Su, denizel besin kay- D
nakları ve bitki örtüsü bilinçsiz kullanılırsa verimsiz- E
leşir. Örneğin günümüzde Türkiye’de birçok göl ve N

İ
akarsu bilinçsiz kullanım nedeniyle kuruma tehlikesi Z
altında. Madenlerde bilinçsiz kullanma nedeniyle ve- İ
rimsizleşme değil, tükenme olur.

Y
(Cevap B) A
Y
I
N
C
I
L
I
K
3. Tercan → Tuz Madeni

Ergani → Bakır
Elbistan → Linyit
Guleman → Krom
Seçenekleri soru kökünde istenilen özelliğe uygun- 5. Ülkemiz krom rezervinde Dünya 5.sidir. Kromlarımız
dur. Elazığ için verilen demir madeni doğru değildir. kalitesi ölçüsünde dış piyasada alıcı bulur. Muğla
Demirin çıkarıldığı başlıca yataklar, Sivas (Divriği, (Fethiye-Köyceğiz), Erzincan (Kopdağı), Adana (Po-
Kangal), Malatya (Hekimhan, Hasançelebi), Balıke- zantı, Karsantı), Bursa (Orhaneli) başlıca krom ya-
sir (Havran), Maraş ve Hatay’dır. taklarımızdır.
(Cevap C) (Cevap C)

6. Jeolojik özelliğinden dolayı çeşit ve rezerv olarak en 9. Harita üzerinde işaretlenmiş I. bölgede Taşkömürü,
zengin yer altı kaynaklarına sahip coğrafi bölümü- II. bölgede Bor, III. bölgede krom ve IV. bölgede pet-
müz Yukarı Fırat Bölümü’dür. rol çıkarılmaktadır.
(Cevap A) (Cevap B)
A
K
A
D
E
7. Demir: Hasan Çelebi, Divriği, Hekimhan, Eymir, Çam- M
dağı, Genç ve Kahramanmaraş İ
Bor: Bigadiç, Susurluk Havzası, Seyitgazi, Emet D
Krom: Fethiye, Köyceğiz, Denizli, Elazığ, Guleman, E 10. Türkiye’nin arazi yapısı çok çeşitlidir. Değişik jeolo-
N
Eskişehir ile Bursa arası, Kop Dağı, Kayseri ile Mer- İ
jik zamanlara ait, farklı yer kabuğu oluşumu hareket-
sin arası, İskenderun ile Kahramanmaraş arası Z lerine sahne olmuştur. Bu durum maden çeşitliliğini
İ
Boksit: Seydişehir, Akseki artırmıştır.
Kurşun ve çinko: Keban, Akdağmadeni, Çamardı, Y (Cevap D)
Aladağ, Köprübaşı A
Y
(Cevap D) I
N
C
I
L
I
K
8. 2010–2015 yılları arasında üretim miktarında deği-

şimin en az olduğu maden bor mineralidir. Verilen yıl-
larda demir madeninde değişim az iken diğer bütün
madenlerde yaklaşık iki katı bir artış olmuştur (krom 11. Grafik incelendiğinde düzenli bir artışın yalnızca bor
altı kat). Bu nedenle üretim miktarında dalgalanma- minerallerinde olduğu görülür. Bakır üretiminin dış
nın en az olduğu maden bakır değil demirdir. pazarlara yönelik olduğu bu grafikten çıkartılamaz.
(Cevap E) (Cevap E)
208
1. Malatya; Doğu Anadolu Bölgesi, Zonguldak; Kara- 4. Tablodaki verilen incelendiğinde linyit üretiminin ve-
deniz Bölgesi, Kırklareli; Marmara Bölgesi, Batman; rilen yılların tamamında tüketimin üzerinde olduğu
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alır. Ancak so- söylenemez. Örneğin 2001 ve 2009 yıllarında tüke-
rudaki açıklamalar arasında Akdeniz Bölgesi’ne ait tim üretimden daha fazladır.
bir maden veya enerji kaynağına değinilmemiştir. (Cevap E)
(Cevap E)
A
K
A
D
E
M
5. Lifli yapıda olan asbest çimento sanayisinde, ısıya
İ
2. Bu yörede artan sanayi ve ticari faaliyetlere bağlı ola- dayanıklı ürünlerin üretiminde kullanılmaktadır. Ba-
rak; nüfus artmış, hastane-okul vb. ihtiyaçlar artmış, D sınca dayanıklı boru ve araç fren balatalarının yapı-
E
hava kirlenmiş, altyapı yetersiz kalmış denilebilir. Bu N
mı ile kâğıt, kimya ve boya sanayisinde de bu ma-
Türkiye’de çok sık yaşanan bir durumdur. Ancak yö- İ denden yararlanılmaktadır. Erzincan, Sivas ve İsken-
Z
rede tüm bu gelişmelere bağlı olarak kişi başına dü- derun asbest yataklarının bulunduğu başlıca yerler-
İ
şen gelir miktarının arttığı söylenebilir. dir.
Y
Karadeniz Bölgesi bakır ve taş kömürü çıkarımın- (Cevap C)
A
da Türkiye’de ilk sırada yer alır. Ege Bölgesi lin- Y
I
yit çıkarımında Türkiye’de ilk sırada yer alır.
N
(Cevap E) C
I
L
I
K
6. Grafik incelendiğinde % 50 oranda mermer ihracatı-

nın önde olduğu söylenebilir. Ancak elde edilen ge-
lir hakkında bir yorum yapılamaz. Ayrıca madenlerin
hangi ülkelere ihraç edildiği de bu grafikten ulaşıla-
bilecek bir yorum değildir. Buna göre, yalnızca; mer-
mer ihracatından (% 50) sonra bakır (% 12) ihraca-
3. Ülkemizde lületaşı sadece Eskişehir’de çıkarılır. tının önde geldiği söylenebilir.
(Cevap B) (Cevap E)

7. Grafik incelendiğinde en çok üretilen maddenin de- 9. Krom çeliğe sertlik vererek kırılma ve darbelere kar-
mir olduğuna, bor madeni üretiminin krom ve boksi- şı direnç kazandırır, aşınma ve oksitlenmeye karşı
tin toplamından fazla olduğuna, demir üretiminin de koruma sağlar. Aynı zamanda kromun çeşitli alaşım-
magnezyum üretiminin yaklaşık iki katı olduğuna, en ları, mermi, gemi, uçak ve top sanayisi ile silahlarla
az üretilen madenin boksit olduğuna ulaşılır. Ancak ilgili destek sistemlerinde kullanılır. Özellikle son yıl-
bakır üretimi, bor üretiminin iki katı değil yaklaşık bir larda araçlarda, tren vagonlarında, otobüs durakla-
buçuk katı daha fazladır. rında, aydınlatma sistemlerinde platformlarının kuru-
(Cevap E) lumunda giderek artan oranlarda kullanılmaktadır.
Ülkemizdeki en önemli yatakları; Guleman (Elazığ),
Fethiye ve Köyceğiz (Muğla), Acıpayam ve Buldan
(Denizli), Orhaneli (Bursa), Mihalıççık (Eskişehir),
Karsantı ve Pozantı (Adana) ve Kayseri’dedir. İhra-
cattan kalan kısmı Elazığ ve Antalya’daki Ferro krom
fabrikalarında işlenir.
(Cevap C)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
10. Türkiye’de
Demir–Çelik fabrikaları; Karabük–Ereğli ve İsken-
derun’da
Kâğıt fabrikaları; Zonguldak (Çaycuma), Kastamo-

nu (Taşköprü), İstanbul, Mersin ve Giresun’da
Otomotiv Fabrikaları; Bursa ve İzmit’te,
8. Tablo incelendiğinde, son iki yılda (2008-2009) en Dokuma fabrikaları; Bursa, İzmir ve Adana illerin-
çok üretilen madenin bakır olduğu anlaşılır. Ayrıca de yoğunlaşmıştır.
yıllara göre krom ve bakır madeni düzenli olarak art- Oysaki çimento fabrikalarına ham maddenin bolluğu
mıştır. Ancak bu düzenli artışın demir madeninde de ve tüketim alanlarının yaygınlığına bağlı olarak Tür-
gerçekleştiği söylenemez. kiye’nin her yerinde rastlanır.
(Cevap D) (Cevap B)
210
TÜRKİYE’NİN ENERJİ KAYNAKLARI TEST • 16
1. Termik enerji; taş kömürü ve linyit kömüründen Jeo- 4. Ülkemizde güneşlenme süresinin en fazla olduğu
termal enerji ise yeraltındaki sıcak su kaynakların- bölge Güneydoğu Anadolu, en az Karadeniz Bölge-
dan elde edilir. Türkiye’de bazı yıllar yağışların az ol- si’dir. Bu duruma bağlı olarak güneş enerjisi potan-
masına bağlı olarak ortaya çıkan kurak dönemlerde siyelinin en fazla olduğu bölge Güneydoğu Anadolu,
barajların suları iyice azalır. Bu da hidroelektrik ener- en az ise Karadeniz Bölgesi’dir. II. taralı alan Güney-
ji üretimini azaltır. Aynı şekilde güneş enerjisi de ik- doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alır.
lim şartlarına bağlıdır. Bulutlanmanın fazla olduğu (Cevap B)
yıllarda güneşlenme süresi azalır.
(Cevap B)
A
K
A
D
E
2. Türkiye barit, bor gibi madenlerde Dünya’da ilk sıra- M
İ
da yer alır. Türkiye sanayileşmekte olan bir ülke ol- 5. Türkiye’de petrol ve doğal gaz üretimi fazla değildir,
duğundan ithal ettiği maden miktarı giderek artmak- D daha çok ithal edilir. Bu yüzden su gücü ve linyit gi-
tadır. İhraç edilen mermerden elde edilen gelir (670 E bi Türkiye’de yaygın olan enerji kaynaklarından elekt-
N
milyon dolar) ihraç edilen demir cevherinden (16) faz- İ
rik üretiminin daha ekonomik olması beklenir.
ladır. Türkiye kömür rezervi bakımından fakir bir ül- Z
İ
Türkiye’de petrol sadece Güneydoğu Anadolu Böl-
kedir. Dünya kömür rezervlerinin sadece % 0,2’si Tür-
gesi’nde çıkarılır. Çıkarılan petrol ihtiyacın sade-
kiye’de yer alır. Bu açıdan ülkemiz kömür rezervi ola- Y
ce % 7’sini karşılar. Bu nedenle Türkiye’nin itha-
rak ilk sıralarda yer almaz. A
Y latında petrol ve ürünlerinin payı fazladır.
(Cevap E) I
(Cevap B)
N
C
I
L
I
K
3. Ülkemizde yer alan termik santrallerde kullanılan fo-

sil kaynaklardan çevre kirliliğine etkisi en az olan
enerji kaynağı doğal gazdır. Bu nedenle ülkemizde

doğal gaz kullanımı giderek artmaktadır. Doğal gaz
Türkiye’nin dış alımında en büyük paya sahiptir. Tür-
kiye’de kullanılan doğal gazın sadece küçük bir kıs- 6. Ege Bölgesi Türkiye’de linyit madeni çıkarımında bi-
mı Türkiye’den çıkarılır. rinci sıradadır.
Taş kömürü → Karadeniz
Türkiye’nin ithalatında Rusya ilk sırada yer alır.
Doğal gaz → Marmara
Nedeni Rusya’dan doğal gaz almamızdır.
Fosfat → Güneydoğu Anadolu
(Cevap A) (Cevap B)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ KAYNAKLARI TEST • 16
7. Türkiye’de taş kömürü en çok endüstri sektöründe 11. Petrol, doğal gaz, taş kömürü ve linyit taşınabilir. An-
kullanılır (özellikle demir–çelik). Taş kömürünün kacak akarsu başka bir yere taşınamaz. Bu yüzden
lorisi yüksek olduğu için endüstride daha çok tercih akarsu enerjisi ile çalışan bir santrali enerji kayna-
edilir. Termik santrallerde ise daha çok linyit kömü- ğından uzak bir yere kurmak mümkün değildir.
rü, konutların ısıtılmasında ise en yaygın doğal gaz (Cevap D)
kullanılır.
(Cevap A)
12. Linyit, Türkiye’de en geniş alanlara yayılan yer altı

8. Türkiye’nin ham petrol üretimi yalnızca Güneydoğu
kaynağıdır. Aslında seçeneklerde verilen yerlerin hep-
Anadolu Bölgesi’nde dir. Bu yüzden kurulduğu yer
sinden linyit çıkartılır. Ancak Türkiye’deki en geniş
seçilirken ham madde kaynağına yakın olma faktö- A
K rezerve sahip olan linyit ocakları, Afşin–Elbistan (Kah-
rü göz önünde bulundurulan tek rafineri Batman’dır.
A
ramanmaraş)’da bulunur.
(Cevap B) D
E
Afşin, Elbistan, Soma, Yatağan, Tunçbilek gibi
M
İ merkezlerde termik santrallerin kurulmasında lin-
yit yataklarının bulunması etkilidir.
D
E (Cevap A)
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
9. Yenilenebilir enerji, sürekli devam eden doğal süreç- C
lerdeki var olan enerjiden elde edilir. Bunlar; güneş, I 13.
L
rüzgâr, su ve jeotermaldir.
I
(Cevap E) K
Rüzgâr enerjisi, çevreyi kirletmeyen temiz ve tüken-

mez bir enerji kaynağıdır. Ülkemizde ticari amaçla ilk

rüzgâr santrali, 1998’de İzmir’in Çeşme ilçesine bağ-
lı Alaçatı’da kurulmuştur. Günümüzde birçok yerde
rüzgâr enerji santralleri kurulmuş ve rüzgârdan elde
edilen elektrik enerjisinin payı artmıştır. İzmir, Muğ-
10. Türkiye’de taş kömürü yalnızca Batı Karadeniz’de la, Aydın, Manisa, Çanakkale (haritadaki I nolu yer),
(Zonguldak) çıkarılır. Yukarı Fırat Bölümü’nde (Ma- Balıkesir, İstanbul, Osmaniye ve Hatay rüzgâr sant-
latya–Elazığ) bu maden bulunmaz. rallerinin bulunduğu başlıca yerlerdir.
(Cevap A) (Cevap A)
212
TÜRKİYE’DE SANAYİ TEST • 17
1. İklim şartlarıyla birlikte yer şekilleri bir yörede yürü- 4. Ülkemizde bakır; Murgul (Artvin), Küre (Kastamonu)
tülen ekonomik faaliyetleri belirleyen temel unsurlar- ve Maden’de (Elazığ) çıkarılır. Bu merkezlere en uzak
dır. ve taşıma maliyetlerinin en fazla olacağı il Aksaray’dır.
Buna göre; (Cevap C)
• Erzurum–Kars’ta – hayvancılık
• Doğu Karadeniz’de – yaylacılık
• Fethiye Körfezi’nde – yat turizmi
İzmit Körfezi’nde → sanayi faaliyetleri ortaya çıkmış-
tır. Ancak Menteşe Yöresi’nde etkili olan ılıman iklim
şartlarına rağmen yer şekillerinin engebeliliği sana-
yinin gelişememesine neden olmuştur.
(Cevap C)
A
5. Sanayileşmekte olan ülkelerde;
K
A • Enerji tüketimi,
D
• Çevre kirliliği,
E
2. İskenderun’da sanayi faaliyetleri Hatay’a oranla da-

M • Sanayide çalışanların sayısı,
İ
ha fazla gelişmiştir. Sanayiye bağlı olarak yapılan • Ortalama yaşam süresi,
göçler, genelde sürekli yerleşmeye yöneliktir. Bu yüz- D
• Millî gelir,
E
den İskenderun’un nüfus miktarı fazla değişmez. Ha- N • Ticaret artar.
tay’da sanayi faaliyetleri gelişememiştir. İki kentimiz- İ
deki nüfus hareketlerinin farklı olmasının en temel Z Ancak;

İ
nedeni bu durumdur. • Dışarıya göç,
(Cevap C) Y • Ham madde ihracatı,

A
Y • Doğum oranı,
I
• Bebek ölüm oranı azalır.
N
C
Türkiye’de en fazla elektrik üretilen enerji kayna-
I
L ğı doğal gazdır. Türkiye’de en fazla elektrik üreti-
I len yerli enerji kaynağı linyittir.
K
(Cevap B)
6. Türkiye’de 1960’lı yıllardan itibaren ekonomide dev-

3. Türkiye’de yer şekillerinin en engebeli olduğu ve or- letin etkisi azalmaya başlamıştır. 1929 yılında ise bü-
talama yükseltinin de en fazla olduğu bölge Doğu tün dünyayı sarsan ekonomik bunalımdan dolayı bü-
Anadolu’dur. Doğu Anadolu Türkiye’de hidroelektrik yük ölçüde devletçilik politikası uygulanmış ve ya-
enerji üretiminde, büyükbaş mera hayvancılığında bancı rekabetine karşı korunmak için yüksek güm-
önde gelir. Ancak Türkiye’de en az sanayi kuruluşu rük vergileri konulmuştur. Oysa ki Türkiye’nin son dö-
da Doğu Anadolu’dadır. Çünkü yer şekillerinin enge- nemlerdeki sanayileşme sürecinde planlı yaklaşımın
beli olduğu yerler sanayinin gelişmesine elverişli de- en belirgin özelliği özel kesimi yatırıma teşvik etme-
ğildir. sidir.
(Cevap B) (Cevap D)

7. Türkiye’de sanayi İzmir İktisat Kongresi’nde alınan 11. Türkiye’de sanayileşmeyle birlikte nitelikli iş gücüne
kararlar ile gelişmeye başlamış olup günümüzde de olan ihtiyaç artar. Sanayileşme aynı zamanda kişi
gelişmeye devam etmektedir. Bu duruma bağlı ola- başına düşen millî gelirin ve enerji tüketiminin de art-
rak ekonomide sanayinin payı giderek artmakta, sa- ması demektir. Sanayinin geliştiği yerde kadının iş
nayi ürünlerinin ihracattaki payı giderek artmaktadır. hayatına daha çok katılması, eğitim seviyesinin yük-
Türkiye gelişmekte olan bir ülkedir. Fabrika yapımın- selmesi gibi nedenlerle nüfus artış hızı azalır.
da kullanılan makinelerin çoğunu dışarıdan almak- (Cevap A)
tadır. Bu nedenle sanayi ürünlerinin ithalattaki payı
artmaktadır.
(Cevap D)
12. Zeytin üretimi, Türkiye’de Akdeniz, Ege ve Marmara

kıyılarında yapılır. Buna bağlı olarak zeytinyağı te-
8. Ülkemizde petrolün en çok çıkarıldığı bölge Güney- A sisleri de özellikle Ege ve Marmara kıyılarında top-
doğu Anadolu’dur. Bu bölgemiz içerisinde de en çok K lanmıştır. İç kesimlerde etkili olan karasal iklim şart-
A
petrol Adıyaman-Kahta’da çıkarılır. Şıklarda verilen ları zeytin tarımına izin vermediğinden, bu yerlerde
D
illerden yalnızca Adıyaman ilinin sınırları içinde pet- E zeytinyağı tesislerine de rastlanamaz.
rol çıkarımı yapılmaktadır. Petrol çıkarılan diğer iller M
İ
(Cevap D)
Diyarbakır, Siirt ve Batman’dır.
(Cevap A) D
E
N
İ
Z
İ
13. Türkiye’nin ilk demir çelik fabrikası Karabük ilinde ku-
rulan Kardemir’dir. Türkiye’nin ilk ağır sanayi fabri-
Y
kası olan Kardemir’in temelleri 3 Nisan 1937’de Mus-
A
Y tafa Kemal Atatürk’ün talimatı ile dönemin Başbaka-
I nı İsmet İnönü tarafından atılmıştır. İlk adı Karabük
N
9. Ülkemiz yer altı zenginliğinde payı çok az olan pet- Demir Çelik Fabrikaları iken 1995 yılında özelleştiri-
C
role dayalı enerji üretimi, maliyetin fazla olmasına yol I lerek Kardemir adını almıştır. Kuruluşundan itibaren
açar.
L çok sayıdaki endüstriyel tesisin proje, imalat ve mon-
I
K
tajını gerçekleştiren Kardemir, Türkiye’de “fabrikalar
(Cevap D)
yapan fabrika” olarak tanınır.
(Cevap B)
14. Orman ürünleri ve mobilya sanayisi, ham madde ola-

rak ormanlardan elde edilen ağaç kullanmaktadır.
Kâğıt, kereste, lif levha, yonga levha, parke, sunta
ve kontraplak başlıca orman ürünleridir. Türkiye’de
10. Ülkemizde zeytinyağı, çimento, un ve sigara sana- kereste fabrikalarının daha çok Batı Karadeniz’de
yinde kullanılan ham madde bol miktarda bulunur. yoğunlaştığı görülmektedir. İstanbul, Ankara, Kayse-
Otomotiv sanayisinin ülkemizde gelişmesinde ula- ri, İzmir ve İnegöl (Bursa) ise mobilya üretiminin ger-
şım ve pazar gibi faktörler etkilidir. çekleştiği şehirler olarak ön plana çıkmaktadır.
(Cevap B) (Cevap A)
214
1. Konserve (balık) yapımında, yünlü dokumada, deri 4. Şeker fabrikasının ham maddesi olan şeker panca-
endüstrisinde ve ilaç yapımında hayvansal ham mad- rı çabuk bozulacağından uzun süre saklanamaz, de-
deden yararlanılır. Ancak kâğıdın ham maddesi ağaç- polanamaz. Bu yüzden tarladan söküldükten sonra
tır. Bu yüzden hayvansal ürünlerle ilgisi yoktur. hemen işlenmesi gerekir. Buna bağlı olarak da şe-
(Cevap D) ker fabrikaları, şeker pancarı üretim alanlarının ya-
kınına kurulmuştur.
(Cevap B)
5. Süt ve süt ürünleri çabuk bozulacağından uzun sü-

A
re bekletilemez. Bu nedenle kısa sürede tüketilme-
K
A leri gerekir. Bu duruma bağlı olarak süt fabrikaları tü-
D ketim merkezlerine yakın kurulmuştur.
E
M (Cevap E)
İ
2. Konserve sanayisinde ham madde olarak genelde D

tarım ürünleri kullanılır. Tarımsal üretim de iklim şart- E
N
larına bağlı olduğu için konserve sanayisinin yıllık İ
üretim miktarı değişiklik gösterebilir. Z
İ
(Cevap B)
Y
A
Y
I 6. Türkiye haritasında işaretlenen V numaralı yer Tuz
N
Gölü çevresidir. Buranın ikliminde yağış miktarı çok
C
I azdır. Doğal bitki örtüsü bozkırdır. Bu yüzden orman
L endüstrisinin gelişmesi beklenemez.
I
K (Cevap E)
3. İstanbul, İzmir, İzmit ve Adana kara ve demir yolu 7. Sanayi ve nüfusun fazla olduğu yerlerde akarsu ve
ulaşım olanaklarına sahiptir. İstanbul, İzmit ve İzmir denizlerde kirlenme fazla, az olduğu yerlerde ise kir-
önemli ticaret limanlarına sahipken Adana, Mersin lenme azdır. Asi, Susurluk, Sakarya ve Gediz Neh-
ve İskenderun limanlarına yakındır. Bu illerimiz ula- ri’nin geçtiği alanda nüfus ve sanayi fazladır. Bu ne-
şım ve limanlar konusunda ortak özelliklere sahiptir. denle bu akarsularda kirlenme fazladır. Çoruh Neh-
Adana ve İzmir önemli endüstriyel ham madde kay- ri Doğu Karadeniz’de yer alır. Bu bölümde sanayi ku-
naklarına sahipken İstanbul ve İzmit ham madde ih- ruluşları yoğun değildir. Bu yüzden su kirliliğinin en
tiyacını dışarıdan karşılar. az olduğu akarsu Çoruh’tur.
(Cevap D) (Cevap A)

8. Türkiye’de Konya’nın Seydişehir ilçesinde alümin- 12. Türkiye’de ipekli dokumacılığın en az oranda yapıl-
yum ham maddesi çıkarılır. Bu yüzden burada bu dığı söylenebilir. Hatta bu ekonomik faaliyet dalı gü-
madeni işleyen tesisler kurulmuştur. nümüzde tamamen ortadan kalmak üzeredir. Keten
(Cevap D) üretimi de Türkiye’de dar bir alanda yapılmaktadır.
Buna göre, daha geniş alanlarda hayvancılık faali-
yetleri ve pamuk tarımı yapıldığından, dokuma sek-
törüne bu faaliyetlerin daha fazla oranda ham mad-
de kazandırdığı söylenebilir.
(Cevap E)
9. Deri fabrikalarının besi ve ahır hayvancılığına para-

lel olduğu söylenebilir. Büyükbaş hayvancılık faali- A
K
yetinin geliştiği yerde: deri, et-süt ve yem sanayi ge- 13. Enerji kaynaklarından biri olan kömürün uzak yerle-
A
lişir. D
re taşınması maliyet açısından olumsuz olduğu için
E
(Cevap B) M bazı sanayi kuruluşları enerji kaynağının yakınına
İ kurulmuştur. Örneğin demir-çelik tesisleri ve termik
santraller. Ayrıca batı bölgemizde rüzgâr şiddeti ve
D
E esme sıklığından dolayı rüzgâr türbinleri, güney böl-
N gelerimizde güneşlenme potansiyelinden dolayı gü-
İ
neş enerji sistemleri yoğunlaşmıştır.
Z
İ (Cevap C)
10. İklim çeşidinin fazla olduğu yerlerde tarım ürünü çe-
Y
şidi fazla olacağından sanayi kolları çeşidi artar. Ör- A
neğin; Rize’de Karadeniz ikliminin etkili olmasına Y
I
bağlı olarak çay yetiştirilmektedir. Buna bağlı olarak
N
Rize çevresinde çay sanayi gelişmiştir. Ülkemizde C
çıkarılan madenlerin önemli bir kısmı yine ülkemiz- I 14. Türkiye’de demir-çelik fabrikaları Batı Karadeniz ve
de işlenmektedir. Yani her maden bir sanayi kolunun L Doğu Akdeniz’de (İskenderun) toplanmıştır. Yine ka-
I
oluşmasına neden olmuştur. Ülkemizin üç tarafının ğıt fabrikaları ise orman örtüsüne bağlı olarak Akde-
K
denizlerle çevrili olması iklimin üzerinde dolayısı ile niz ve Karadeniz Bölgesindedir. (Zonguldak, Kasta-
tarım ürünü çeşidi üzerinde etkilidir. Oysa ki ortala- monu, Antalya) Petrol rafineleri de ülkemizde seyrek
ma yükseltinin fazla olması sanayinin gelişmesi açı- ve dağınık haldedir. Boya, ilaç, deterjan vb. kimyevi
sından olumsuz bir etkendir. ürünleri üreten kimya sanayisi de özellikle batı böl-
gelerimizdedir. Türkiye’de en yaygın olan besin sa-
(Cevap C)
nayisi kollarıdır. Bunlardan birisi de şeker fabrikala-
rıdır. Şeker pancarı Türkiye’de ekim alanı en geniş
olan tarım ürünlerindendir. Üretiminde İç Anadolu

Bölgesi 1. sıradadır. Ayrıca şeker pancarı tarladan
söküldükten sonra depolanamaz. Kısa sürede işlen-
mesi gerekir. Bu yüzden şeker fabrikaları kendine
ham madde olma özelliği taşıyan bu tarım ürününün
11. Türkiye’nin ekonomik olarak gelişmesinde sanayi fa- yetiştiği alanların yakınlarında kurulmuştur. Böylece
aliyetinin payı tarım, turizm, hayvancılık ve hidroe- Türkiye’de en yaygın olan endüstri kuruluşlarından
lektrik enerji üretiminin payından daha fazladır. biri olmuştur.
(Cevap A) (Cevap A)
216
TÜRKİYE’DE TİCARET TEST • 19
1. Ülkemiz ekonomik kalkınmasında; 4. Demir madeninde çalışan işçi – Birincil,

• eğitim düzeyinin giderek artması ve kalifiye in- Kumaş satan tüccar – Üçüncül,
san gücünün yetişmesi, Fabrikada çalışan işçi – İkincil
• yer altı zenginliklerimiz, ekonomik faaliyet kolunda yer alır.
• ulaşım imkânları,
Birincil ekonomik faaliyetler; tarım, madencilik, or-
• coğrafi konumun elverişliliği önemli düzeyde et- mancılık, hayvancılık
kide bulunan faktörlerdir. İkincil ekonomik faaliyetler; sanayi ve inşaat
• ülke yüz ölçümünün büyüklüğü bu durumda eko- Üçüncül ekonomik faaliyetler: ticaret, turizm, ula-
nomik kalkınmamız için en az etkilidir. şım, eğitim, sağlık, bankacılık
(Cevap B) Dördüncül ekonomik faaliyetler: araştırma- geliş-
tirme, veri toplama, veri işleme.
Beşincil ekonomik faaliyetler: Yönetim.
(Cevap C)
A
K
A
D
E
2. Türkiye’de yürütülen üretim, tüketim ve dağıtım gibi
M
ekonomik faaliyetler doğal faktörlerin kontrolü altın- İ
da şekillenmiş ve gelişmiştir. Bu doğal faktörlerin ba-
D
şında iklim, yer şekilleri ve su kaynakları gelir. Örne- E
ğin Akdeniz’de seracılık ve İç Anadolu’da tahıl tarı- N
İ 5. Grafik incelendiğinde sanayi ürünlerinin ihracatından
mı iklim şartları ile ilgilidir. Doğu Anadolu’daki yer şe-
Z
killerinin engebeli ve yüksek olması akarsuların hid- İ
elde edilen gelirlerin artarken, tarım ürünlerinden el-
roelektrik enerji üretim potansiyelini artırmıştır. Batı de edilen gelirlerin azaldığı görülür. Ancak maden
Y
Karadeniz’deki demir-çelik endüstrisi de taş kömürü ürünlerinin ihracatından elde edilen gelir miktarı de-
A
yataklarına bağlıdır. Ancak besi ve kümes hayvancı- Y ğil, gelir oranı 2015 yılında en azdır.
lığı tüketimin fazla olmasına dolayısıyla Pazar im- I
(Cevap E)
N
kânlarına bağlı olarak yoğun nüfuslu alanlarda yapı-
C
lır. Bu da bir beşeri etken olarak kabul edilir. I
L
(Cevap E) I
K
3. Beşerî unsurlar; insan ve faaliyetlerinden kaynakla-

nır. Örneğin; nitelikli iş gücü, sermaye ve pazar sa- 6. Türkiye’nin petrol üretimi tüketimini karşılamaktan
nayinin kurulması için gerekli olan beşerî unsurlar- çok uzaktır. Bu yüzden en çok ithal edilen ürün pet-
dır. Ancak insan faaliyetlerinin bir sonucu olmayan roldür. Gübreden kastedilen suni gübredir. Bu da it-
su kaynakları, yer şekilleri ve iklim-doğal bitki örtüsü hal ettiğimiz ürünlerdendir. Ancak Türkiye’nin çimen-
beşerî değil, doğal unsurlardır. to üretimi yeterli düzeyde olduğu için ithal edilmez.
(Cevap B) (Cevap C)

TÜRKİYE’DE TİCARET TEST • 19
7. Türkiye’nin ham petrol üretimi, tüketimini karşılamak- 11. Çernobil nükleer kazası, sera gazları, yağmur orman-
tan çok uzaktır. Bu yüzden en çok ithalatı yapılan ve larının tahrip edilmesi, fosil yakıtların aşırı kullanımı
en çok döviz harcanan maden petroldür. bütün dünya üzerinde çevresel sorunlara neden ol-
(Cevap E) maktadır. Küresel ısınmada yukarıda verilen çevre-
sel sorunlar doğrudan etkilidir. Etiyopya ve Sudan’da
tarım topraklarının erozyona maruz kalması ise di-
ğer çevresel sorunlara göre daha yerel etkiye sahip-
tir.
(Cevap D)
8. Gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızı düşük olur. Türki-

ye’nin de hızla gelişmesine, kalkınmasına paralel ola-
A
rak her geçen yıl nüfus artış hızı azalmaktadır. K
A
(Cevap E)
D
E
M
İ
D
E
12. Ülkemizin ihracatına konu olan sektörleri üç ana grup-
N ta toplamak mümkündür.
İ
Z
Madencilik ve Taş Ocakçılığı: Bakır cevheri, krom
İ cevheri, çinko cevheri, mermer, feldspat, antimon,
9. Orta Doğu ülkeleri, dünyanın önemli petrol üreticisi lüle taşı, cıva, demir, bor, tuz
Y
ülkeleridir. Bu yüzden Türkiye’den ve başka ülkeler- A Tarım, Ormancılık ve Hayvansal Ürünler: Hubu-
den çok fazla miktarda petrol satın aldığı söylene- Y
bat, bakliyat, yağlı tohumlar, ağaç ve orman ürünle-
I
mez. Ancak bu ülkelerde genelde çöl iklimi egemen
N ri, fındık, sebze, meyve, yaş ve kuru sebze ve mey-
olduğu için tarımsal ürün ve orman kaynakları zayıf- C ve, kesme çiçek, zeytin ve tütün, canlı hayvan, hay-
tır. Bu tür ürünleri ithal ederler. Ayrıca fazla gelişe- I
vansal ürünler
L
medikleri için de otomotiv ve elektronik eşya vb. ürün-
I İmalat: Taşıt araçları ve yan sanayi, dokuma ve teks-
leri ithal ederler. K
til ürünleri, demir ve demir dışı metaller, elektrik ve
(Cevap A)
elektronik ürünler, mobilya, çimento, cam ve seramik
ürünleri, dayanıklı tüketim malları (televizyon, buz-
dolabı vb.), gıda sanayi ürünleri.
Ülkemizdeki ithalat ve ihracat hareketlerini 1980 ön-
cesi ve sonrası diye ikiye ayırmak gerekir. 24 Ocak
10. Avrupa, Rusya’ya olan petrol ve doğal gaz bağımlı- 1980’de alınan kararlarla ihracata dayalı sanayileş-
lığından kurtulabilmek için kendine yeni enerji kori- me politikası benimsenmiştir. Bu dönemde ihracatı
dorları aramaktadır. Bunlar içerisinde en önemli olan artırmaya yönelik politikalar uygulamaya konulmuş-
ise Türkiye’dir. Türkiye’den geçen petrol ve doğal gaz tur. Günümüzde gelişen Türkiye’nin ithalat ve ihra-
boru hatları, ülkemizin stratejik önemini artırmış, ulus- catı artmış, mal ve hizmetler oldukça çeşitlenmiştir.
lararası siyasi alanda önem kazanmasına neden ol- Ancak pamuk ve pamuk ipliği özellikle 1980 yılından
muştur. Ancak Türkiye gelişmeye devam ettikçe ener- önce bir tarım ülkesi olan Türkiye’nin ihracatında ön
jiye olan ihtiyacı ve bununla birlikte enerji ithalatı da planda iken günümüzde sanayi ürünlerinin ihracatı
sürekli artacaktır. artmıştır.
(Cevap C) (Cevap D)
218
TÜRKİYE’DE TURİZM TEST • 20
1. Türkiye’de endüstrileşmeyle birlikte halkın gelir dü- 4. Yedigöller heyelan olayları sonucu oluşmuş set göl-
zeyinin yükselmesinin iç piyasayı canlandırdığı ve leridir. Bu göller sahip oldukları doğal güzellikleri ile
özellikle yerli turizmi harekete geçirdiği söylenebilir. turizmin gelişmesinde etkili olmuşlardır.
Çünkü turizm faaliyeti için belli bir ekonomik gelire
“Kış Koridoru” Erzincan, Erzurum, Ağrı, Kars ve
sahip olmak gerekir. Tarım, balıkçılık, maden ve or-
Ardahan illerini kapsamaktadır.
mancılık zaten uygulanan geçim faaliyetleridir. Bu fa-
(Cevap C)
aliyetlerin özellikle halkın gelir seviyesi ile ilgisi yok-
tur.
Türkiye’nin Turizm Gelişim Koridorları:

Zeytin koridoru
Kış koridoru
İnanç turizmi koridoru
İpek yolu koridoru
Batı Karadeniz kıyı koridoru
Yayla koridoru
Trakya kültür koridoru A
(Cevap A) K
A
D
E
M
İ
D
E
N
İ 5. Antalya’da Beydağları’nda Erzurum’da ise Palandö-
Z
ken Dağları’nda kayak merkezi bulunur.
İ
(Cevap B)
2. Ilısu Barajı’nın yapımı ve su tutmaya başlaması ile Y
birlikte sular altında kalması beklenen yerleşim yeri A
Y
Hasankeyf’tir.
I
(Cevap C) N
C
I
L
I
K
3. Yaz (deniz) turizmi, Türkiye turizminin temelini oluş-

turur. Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizin turizme el-
verişli koy ve körfezleri, ince kumlu plajları, deniz su-

yu sıcaklığının uygun olması ve uygun güneşlenme-
nin olması özellikle Akdeniz ve Ege kıyılarında deniz
turizminin gelişmesini sağlamıştır.
Türkiye’de turizmin gelişmesi amacıyla oluşturu- 6. Verilen seçeneklerden Ankara–Sümela Manastırı ara-
lan “Zeytin Koridoru” Güney Marmara Bölümün- sı mesafe diğerlerin çok daha fazla olduğundan, Sü-
de yer alır. “Trakya Kültür Koridoru” ise Ergene mela Manastırı’na gezi düzenleyen acentenin yol ma-
Bölümünde yer alır. liyetlerinin daha fazla olması beklenir.
(Cevap D) (Cevap C)

TÜRKİYE’DE TURİZM TEST • 20
7. Menteşe Yöresi’nde ulaşımın zor olması, sanayinin 10. İstanbul tarihi ve kültürel turizme, İzmir ve Antalya
gelişmesini engellemiştir. Ancak iklim şartları yörede deniz turizmine, Bursa (Uludağ) kış turizmine, Pa-
tütün, üzüm, zeytin, incir, turunçgil gibi tarım ürünle- mukkale travertenlere bağlı olarak turist çeker. Ür-
rinin yoğun bir şekilde yetiştirilmesinde etkili olmuş- güp–Göreme’deki peribacaları volkanik oluşumludur.
tur. Volkanizmanın yalnızca bu yerde turizme katkısı ol-
muştur.
(Cevap C)
Türkiye’de kayak, deniz, yat, rafting gibi turizm
türlerinden belli dönemlerde, kaplıca ve ılıca tu-
rizmin de ise yıl boyunca gelir elde edilir.
(Cevap D)
A
K
A
D
E
M
İ
D
8. Türkiye’de turizm geliri en yüksek olan bölge Mar-
E
mara’dır. Marmara’yı Ege ve Akdeniz bölgeleri takip N
eder. İ 11. Grafikte yalnızca gelen ve giden turistlerin sayısı gös-
Z terilmiştir. Yani turizmden elde edilen gelire değinil-
“İnanç Koridoru” Mersin ili Tarsus ilçesinden baş- İ
memiştir. Bu yüzden 2018 yılında turizmden elde edi-
layarak Hatay, Gaziantep, Şanlurfa ve Mardin ili- len gelir miktarı hakkında bir yorum yapılamaz.
Y
ni kapsar. A
(Cevap C)
Y
(Cevap B)
I
N
C
I
L
I
K
12. Kayak turizminin yapılabilmesi için dağın yüksek ve

soğuk olması, üzerinde kalıcı karlara rastlanması ge-
9. Karstik arazi eriyebilen kayaçlardan oluşur. Türki- rekir. Oysa ki IV numaralı Balıkesir iline ait Kazda-
ye’de en fazla Akdeniz Bölgesi’nde (Antalya) görü- ğı’nın yükseltisi az olduğu için kalıcı karlara rastlan-
lür. maz.
(Cevap D) (Cevap D)
220
TÜRKİYE’DE ULAŞIM TEST • 21
1. Aydın–Denizli arasında dağlar kıyıya dik uzanır. Bu 4. Türkiye’de sanayinin dağılışında etkili olan en önem-
yüzden kara yolunun dönemeçlerle fazla uzatılma- li faktör ulaşımdır. Güney Marmara kesiminde sana-
sına gerek kalmamıştır. Bu durumda Aydın–Denizli yinin yoğunlaşmasında karayolu ulaşımının yanısı-
arasındaki kara yolu diğer kentler arasındakinden ra limanların varlığı da etkili olmuştur. Mühendis, tek-
daha kısa olmuştur. nisyen vb. nitelikli iş gücü de yine ülkemizin batı ke-
simlerinde yoğunlaşmıştır. Ancak Güney Marmara’da
(Cevap D)
enerji üretiminin fazla olduğu ve bu durumun sana-
yinin gelişmesinde etkili olduğu söylenemez.
(Cevap C)
A
K
A
D
2. Bir liman kentinin gerisindeki kentlere olan kara ve E
M
demir yolları ile bağlantısı ne kadar kolay ve geliş-
İ
miş ise hinterlant o kadar geniş olur. İstanbul, Sam- 5. Türkiye’de son yıllarda, yolların ve araçların niteliği-
sun, Trabzon ve İzmir limanları Türkiye’nin hinterlan- D
nin iyileşmesiyle birlikte ulaşım hizmetlerinde önem-
E
dı en geniş olan limanlarıdır. Bu kent merkezleri de N li gelişmeler yaşanmıştır. Bu durum üretim ve tüke-
zaten gelişmiş, ticaretin ve sanayi faaliyetlerinin ve İ tim faaliyetlerini de etkilenmiştir. Et, süt, balık, yaş
Z
dolayısıyla nüfusun yoğun olduğu yerlerdir. Bu kent- meyve vb. ürünler bozulmadan ve daha kısa sürede
İ
lerdeki limanlarda çok aktif ve işlek olup sürekli yük Pazar alanlarına taşınabilmektedir. Ancak şeker pan-
ve yolcu taşımacılığı yapılır. Oysa ki Sinop Limanı’na Y
carını taşımak, daha maliyetli olacaktır. Bu yüzden
A
daha az gemi uğrar. Çünkü bu kentin gerisinde yük- şeker fabrikaları, şeker pancarı tarımı yapılabilen
Y
selen sıradağlar ulaşımı güçleştirmiştir. Buna göre I alanların yakınlarına kurulmuştur.
Sinop Limanı’nın hinterlandı daha dar olur. N
C (Cevap E)
(Cevap C) I
L
I
K
3. İstanbul, Bursa ve İzmir gibi büyük kent merkezlerin- 6. Türkiye’de sanayi, ticaret, inşaat gibi ekonomik faa-
de ulaşım koşulları gelişmiştir. Zaten bu kentlerin ku- liyetlerin en fazla geliştiği bölge Marmara’dır. Ancak
rulup gelişmesinde etkili olan en önemli faktör ula- İç Anadolu’da yer şekillerinin sade olmasına bağlı
şımdır. olarak yol yapım giderleri fazla değildir.
(Cevap B) (Cevap D)

7. Demir-çelik endüstrisinin bulunduğu Zonguldak ve 10. En ucuz taşımacılık deniz yoludur. Sonra demir yo-
İskenderun limanlarının iç kesimlere demir yolu ile lu ve kara yolu gelir.
bağlantısı vardır. Yine petrol rafinelerinin bulunduğu
Türkiye’de ve Dünya’da dış ticarette en fazla kul-
İzmit, İzmir ve Mersin limanlarının da iç kesimlere
lanılan ulaşım yolu deniz yoludur. Nedeni ucuz ol-
demir yolu bağlantısı bulunur. Çay-fındık işleme de-
masıdır.
nilince Doğu Karadeniz; kağıt endüstrisi denilince de
(Cevap D)
Batı Karadeniz ve Antalya Bölümleri akla gelir. Fa-
kat bu bölümlerin ortak olarak iç kesimlere demir yo-
lu bağlantılarının olduğu söylenemez.
(Cevap B)
A
K
A
D
E
M
8. Samsun, Zonguldak, İzmir ve Adana’nın iç kesimle-
İ
re demir yolu bağlantısı varken Antalya’nın olmadı-
ğı görülür. Antalya’da kıyı ile iç kesimler arasında D 11. Bir boğazın işlek bir deniz yolu olması çevresindeki
yüksek sıra dağlar bulunduğundan kara ve demir yo-
E ticarete bağlıdır. Bu durum üzerinde deniz veya ok-
N
lu ağı gelişmemiştir. yanusa açılmasının etkisi yoktur.
İ
Z
Yer şekillerinin engebeli olduğu yerlerde yol ya- Ülkemizde ulaşımda en büyük paya sahip olan
İ
pım maliyetleri fazla, sade görünümlü olduğu yer- ulaşım yolu kara yoludur. Nedeni bütün yerleşim
lerde ise azdır.
Y yerleri ile bağlantının olmasıdır.
A
Y (Cevap A)
(Cevap C)
I
N
C
I
L
I
K
9. Dağların denize paralel uzandığı alanlarda kıyı ile iç

kesimler arası ulaşım gelişmediğinden hinterlant dar
olur. Dağların kıyıya dik uzandığı kesimlerde ise kı-
yı kesimleri ile iç kesimler arası ulaşım geliştiğinden

hinterlant geniş olur. Ayrıca hinterlandın gelişmesin-
de kıyı gerisindeki tarım, sanayi, ticaret gibi ekono-
mik faaliyetlerin gelişmişliği de etkili olur. Çanakkale 12. Seçeneklerde verilen kentlerin engebe şartları dik-
ile iç kesimler arası ulaşım, dağların uzanış doğrul- kate alınırsa en dağlık–engebeli ve dolayısıyla kara
tusu nedeni ile fazla gelişmemiştir. Bu nedenle Ça- yolu yapım maliyeti en fazla olan Trabzon ile Erzu-
nakkale Limanı diğer seçeneklerde verilen limanla- rum’dur. İç Anadolu, Ege ve Güneydoğu’da yer alan
ra göre daha az gelişmiştir. diğer kentlerin yol yapım maliyeti daha az olacaktır.
(Cevap D) (Cevap C)
222
1. Gaziantep ve Şanlıurfa illeri arası yer şekilleri sade 4. Eğer bu liman kentinin hinterlandı geniş olsaydı (ka-
bir görünüme sahiptir. Bu duruma bağlı olarak yol ya- ra–demir yolu ulaşımı kolay) ihraç edilen mallar ya-
pım maliyeti daha düşük olur. Ancak diğer iller arası kın çevreden değil, çok uzak yerlerden de getirilebi-
dağlık ve engebeli olduğu için yol yapım maliyeti yük- lirdi. Buna göre limanın hinterlandı dardır.
sek olur.
Türkiye’nin ihracatında en büyük paya sahip eko-
Türkiye’de ulaşımın en fazla geliştiği bölge Mar- nomik faaliyet % 95 ile sanayidir. Tarım, % 4, ma-
mara’dır. Nedeni bölgede sanayinin, ticaretin, tu- dencilik ise % 1 paya sahiptir.
rizmin, nüfusun, yer şekillerinin, coğrafi konumun (Cevap D)
elverişli olmasıdır.
(Cevap E)
A
K
A
D
E
2. Tarihi İpek ve Baharat yolları Çin, Hindistan’dan baş- M
İ
layıp Türkiye’nin Akdeniz limanlarında sona eriyor-
du. Ayrıca Lidyalılar Dönemi’nde yapılan Kral Yolu D 5. Bu iş adamı fındığı Samsun’dan İzmir’e daha ucuza
yine Türkiye’nin Ege Bölgesi’ni kapsıyordu. Oysa ki E taşımak istemektedir. En ucuz taşımacılık ise deniz
N
Ümit Burnu Yolu Güney Afrika Cumhuriyeti’nden ge- İ
yolu ile yapılır. Buna göre, iş adamının deniz yolu ta-
çer. Aynı zamanda Kuzey Atlantik Yolu da Batı Avru- Z şımacılığını seçmesi gerekir.
İ
pa ve Kuzey Amerika arasında ve Atlas Okyanusu (Cevap E)
üzerinde bulunur. Bu iki yolun Türkiye ile ilgisi yok- Y
tur. A
Y
(Cevap D) I
N
C
I
L
I
K
6.
3. Sorudaki açıklamada, hinterlandın dar veya geniş ol-

masının ne anlama geldiği ve kentlerin gelişimlerini Yukarıdaki harita incelenirse Antalya ve Trabzon li-
nasıl etkilediği konusunda bahsedilmiştir. Buna gö- manlarının gerisindeki yüksek dağların varlığından
re, hinterlandı dar olan kentler; Sinop ve Çanakkale dolayı iç kesimlere demir yolu bağlantılarının olma-
iken, geniş olan kentler; Samsun, İstanbul, İzmir, Ada- dığı görülür. Buna karşılık, Zonguldak, Samsun ve
na, İskenderun vb. dir. Mersin limanları iç kesimlere demir yolu ile bağlanır.
(Cevap C) (Cevap B)

7. Havaalanlarının sayısına her geçen gün ülkemizde 10. Türkiye üç kıtanın birbirine en çok yaklaştığı yerde
yenileri eklenmektedir. Aynı şekilde uçak yolcu ka- bulunur. Bu durum ülkemizde en çok ulaşım faaliye-
pasitelerinin arttığı, halkın gelir seviyesinin arttığı ve tinin gelişmesinde etkilidir. Ülkemizde özellikle tran-
bu yüzden hava yollarının rekabetle ucuzladığı ve sit ticaretin gelişmesinde coğrafi konumunun elveriş-
daha çok tercih edildiği söylenebilir. Ancak Petrol fi- li olması çok fazla etkili olmuştur.
yatlarının düşmesi dönemsellik bir durumdur. Ayrıca
(Cevap C)
bu durum diğer ulaşım türlerini de ucuzlatır.
(Cevap A)
11. Karadeniz ve Akdeniz’de kıyı ile iç kesimler arası ula-

şım geçitlerden sağlanır. Bu durumun nedeni dağla-
rın denize paralel uzanmasıdır.
Türkiye’de tarıma elverişli arazinin azalmasında

en fazla etkili olan ulaşım yolu kara yoludur.
A (Cevap C)
K
A
D
E
M
İ
12. Hinterland bir limanın çevresi ile olan ulaşımını ifa-

8. İç Anadolu Bölgesi’nin en kalabalık ve en gelişmiş D
E de eder. Buna göre İzmir Limanı’nın hinterlandı ge-
olan şehirleri Ankara ve Eskişehir bu özelliklerini
N niştir. İzmir Limanı, Sinop Limanı’na oranla daha iş-
önemli yolların üzerinde olmalarına borçludur. Yine İ
lektir. Yoğun bir deniz yolu trafiğine sahiptir. İthalat
Konya ve Samsun şehirleri de önemli yolların kav- Z
İ ve ihracat aktif bir şekilde yapılır. Oysa ki Sinop Li-
şağında bulunurlar. Ancak Zonguldak şehri büyüme-
manı’na yük ve yolcu taşıyan gemiler uğramaz. Bu
sini bu özelliğe değil, taş kömürüne borçludur. Y
durum üzerinde iki limanının iç kesimlere olan bağ-
(Cevap E) A
Y lantılarının farklı olması rol oynar. Kıyı Ege’de dağ-
I lar kıyıya dik uzanırken, Karadeniz kıyı kesimi bo-
N
C
yunca paralel uzanır. Dolayısıyla bu durumu ortaya
I çıkaran dağların uzanışıdır.
L
I
(Cevap A)
K
13. Soruda verilenlerden yalnızca Belen Geçidi Akde-

niz’de; diğerleri Karadeniz Bölgesi’nde yer alır. Be-
len; Adana – Çukurova’yı Hatay’a bağlayan önemli
geçitlerimizdendir. Nur Dağları üzerinde yer alan bu
geçit Suriye kapısı olarak da bilinir. Akdeniz’deki di-

ğer geçitler;
9. Bir kentin, bölgenin veya ülkenin gelişmesindeki en
• Antalyayı Göller Yöresine Bağlayan geçit: Çubuk
önemli etken ulaşımdır. Örneğin önemli ulaşım yol-
Geçidi
larının kesişim noktasında bulunan kentler daha hız-
lı gelişmiştir. Yollar; bölgeler arası ticaretin, kültür ve • Mersini İç Anadoluya Bağlayan geçit: Sertavul
bilgi alışverişinin yapılmasını sağlar. Ülke bütünlüğü- Geçidi
nü etkiler. Jeopolitik konumunun önemini artırır. An- • Adanayı İç Anadoluya Bağlayan geçit: Gülek Ge-
cak ulaşım ile sel ve taşkınların ilgisi yoktur. çidi’dir.
(Cevap D) (Cevap C)
224
TÜRKİYE’NİN COĞRAFİ BÖLGELERİ
TEST • 23
(KIYI BÖLGELER)
1. Karadeniz Bölgesi’nde bulunan Orta Karadeniz Bö- 4. Bu kişi Samsun’dan Akdeniz’e gitmelidir. Çünkü Sam-
lümü’ndeki dağlar kıyıdan daha içeride ve yüksekli- sun ile yaklaşık aynı meridyen üzerinde yer alan kı-
ği daha azdır. Kıyıda geniş ve verimli delta ovaları yı kenti Hatay’dır. Yolculuk deniz yolu ile yapıldığına
(Bafra–Çarşamba) bulunur. Bu durum deniz etkisi- göre, İstanbul ve Çanakkale boğazlarından geçilme-
nin diğer bölümlere oranla daha çok iç kısımlara so- li, Ege Denizi güney yönde kat edilmelidir. Ancak bu
kulmasına, kara yolu ulaşımının daha kolay olması- yolculuğun rotası üzerinde Trabzon kenti yer alamaz.
na neden olmuştur. Çünkü bu kişi önce batıya doğru yönelmiştir. Trab-
zon ise Samsun’un doğusunda yer alır.
Bölgeler günümüzde, tarım bölgeleri, sanayi, tu-
rizm, ticaret, madencilik, iklim, bitki örtüsü, su kay- (Cevap C)
nakları ve karma bölgeler şeklinde sınıflandırıl-
mıştır. Örneğin Bursa ve çevresi tarım, sanayi, ti-
caret, turizm bölgeleri nedeniyle karma bölgedir.
(Cevap B)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E
N
2. Marmara Bölgesi’nin yoğun nüfuslanmasında sana-
İ
yi, ulaşım vb. şartlar daha etkili olmuştur. İklim ise Z
daha çok dolaylı yoldan etkilidir. İ
Ülkemizde doğal (fiziki), beşeri ve ekonomik özel- Y

A
likler gösteren ancak çevresine göre farklılık gös- Y
teren alanlara bölge denir. I
N
(Cevap E)
C
I
L
I
K
5. Haritada verilen taralı alan Doğu Karadeniz Bölü-

mü’dür. Bölümde;
• yer şekilleri engebelidir.
bu duruma bağlı olarak, bölümde;
• tarım alanları dar,

• tarımda makineleşme yaygın değil,
• dağınık yerleşme fazla,
3. Soruda geçen; etki alanı geniş, üretim ve tüketimi • yol yapım maliyetleri fazladır.
fazla, sık nüfuslanmış gibi özelliklere, Antalya, Gazi- Ayrıca bu yerde su kaynakları fazladır. Bu durum bö-
antep, İzmir ve Bursa gibi büyük şehirlerde rastlanır. lümde yağış miktarının fazla ve bitki örtüsünün or-
Oysaki Sinop diğerlerine oranla daha geri kalmıştır. man olduğuna kanıt olarak gösterilebilir.
(Cevap A) (Cevap D)

TEST • 23
(KIYI BÖLGELER)
6. Haritada gösterilen yerler Türkiye’de farklı iklim özel- 9. Karadeniz kıyı kesiminde yaz mevsimi yağışlı geçer.
liklerine sahip alanlardır. Bu yüzden söz konusu yer- Bu yüzden yaz kuraklığı isteyen buğday, arpa vb. ta-
lerin bitki örtüleri benzerdir demek yanlış olur. hıllar yetiştirilemez. Bu yüzden halkın temel besin
(Cevap D) maddesi olan buğdayın yerini bu kesimde mısır al-
mıştır. Buna göre, Trabzon’da ham madde imkânla-
rından dolayı unlu mamullerin geliştiği söylenemez.
(Cevap E)
A
K
A
D
7. Doğu Karadeniz Bölümü’nde dağların kıyıya paralel E

M
uzanması iç kesimlere deniz etkisinin girmesini en- İ
geller. Kıyıda yağış miktarının artmasına yol açar ve
10. Ülkemizde yılda en az iki ürün alınabilmesi üzerin-
D
yağış isteyen endüstri bitkilerinin yetişmesini sağlar.
E de; Sulama olanaklarının artması ve Yaz mevsimin
Kıyıdan iç kesimlere ulaşımı güçleştirir. Dağların kı- N uzun sürmesi gibi faktörler etkilidir. Bu bilgiler ışığın-
yıya bakan yamaçları ile dulda yamaçlarında bitki ör- İ
Z
da Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde GAP yapılma-
tüsünün farklılaşmasına yol açar. Fakat kuzeyden
İ sı, Akdeniz Bölgesi ise ülkemizde yaz mevsiminin
esen rüzgârların sıcaklığı düşürmesi dağlarla ilgili
uzun sürdüğü bölge olması sebebiyle bu iki bölgede
değil, enlem ile ilgilidir. Y
A yılda en az iki ürün alınabilmektedir.
(Cevap A) Y
(Cevap E)
I
N
C
I
L
I
K
8. Doğu Karadeniz Bölümü’nde yükseklik seçenekler-

de verilen diğer bölümlere göre daha fazladır. Bu yüz-
den yükseltiye bağlı olarak sıcaklık farkı da fazladır.
11. Marmara Bölgesi’nde eğim ve ortalama yükselti az-
Doğu Karadeniz tarım bölgesi, Çatalca Kocaeli dır. Bu nedenle bölgede yer alan akarsuların hidro-
Platosu Sanayi bölgesi, Antalya ve çevresi turizm elektrik enerji potansiyeli azdır. Bölgede nüfus fazla
bölgesi, Zonguldak ve çevresi maden bölgesi ola- olduğundan akarsulardan daha çok içme suyu elde
rak adlandırılır. etme, tarımda sulama yapma şeklinde yararlanılır.
(Cevap C) (Cevap C)
226
TEST • 24
(İÇ BÖLGELER)
1. Ülkemizde yer alan her bölgenin gelişmesinde fark- 4. Erzurum-Kars Yöresi en fazla yağışını yazın alır. Bu-
lı ekonomik etkinlikler ön plana çıkmıştır. Örneğin Ka- na bağlı olarak yörede çayır bitki örtüsü oluşmuş ve
radeniz’in gelişmesinde tarım, Marmara’nın gelişme- büyükbaş hayvancılık gelişmiştir. İç Anadolu Bölge-
sinde sanayi, Akdeniz’in gelişmesinde turizm, Doğa si’nde ise ilkbahar yağışlarıyla yeşeren ancak yaz
Anadolu’nun gelişmesinde ise hayvancılık daha çok kuraklığıyla sararıp kurak bozkır örtüsü üzerinde ise
etkili olmuştur. Bu durumun ortaya çıkmasında böl- küçükbaş hayvancılık yaygındır. Toros Dağları’nda-
gelerin yer şekilleri, iklimleri, bitki örtüleri, toprak çe- ki engebeli arazilerde ise kıl keçisi yetiştiriciliği yapı-
şidi, su kaynakları coğrafi konumları etkili olmuştur. lır. Bütün bu açıklamalara dayanarak, Türkiye’de fark-
Doğu Anadolu Bölgesi yer şekilleri, iklimi vb. özellik- lı tür hayvancılık faaliyetleri yapılmasında; yağış re-
leri sanayinin gelişmesine elverişli değildir. jimi, doğal bitki örtüsü ve yer şekilleri özelliklerinin et-
Yer şekillerinin engebeli olması nedeniyle bölgede kili olduğu söylenebilir.
ulaşım gelişmemiştir. Bu nedenle Doğu Anadolu Böl- (Cevap C)
gesi’nin bazı illerini kapsayan Doğu Anadolu Proje-
si’nde bölgeyi sanayi bakımından geliştirmek hede-
fi yer almaz.
(Cevap A)
A
K
A
D
E
M
İ
D
E 5. Orta Kızılırmak Bölümünün özellikleri;
N
• Volkanik arazi ve şekiller fazladır. (Peribacaları)
İ
2. Doğu Anadolu Türkiye’de ortalama yükseltinin en faz- Z • Bozkır bitki örtüsü yaygındır.
la olduğu dolayısıyla kışların en sert geçtiği bölgedir. İ
• Nüfus yoğunluğu azdır.
Düşük sıcaklık ortalamalarına bağlı olarak bölgede
Y
kar erimeleri gecikir. • Karasal iklim görülür.
A
(Cevap B) Y • Buğday, arpa, patates, elma, nohut, üzüm, mer-

I
cimek, şeker pancarı yaygın olarak yetiştirilir.
N
C (Cevap B)
I
L
I
K
3. GAP’la birlikte Güneydoğu’da sulanabilen alanlar ge-

nişlemiştir. Buna bağlı olarak da nadasa ayrılan alan-
lar daralmıştır. Ayrıca GAP’la birlikte orman alanları-
nın yüz ölçümünde önemli bir değişiklik olmamıştır.
Aslında, GAP’tan sonra bölgede daha fazla gelir ge- 6. Gerçek alan ile iz düşüm alan arasındaki farkın az
tiren endüstri bitkilerinin ekim alanının arttığı doğru olması demek yer şekillerindeki engebenin az olma-
bir bilgidir. Ancak bu durum tablodaki verilerden ya- sı demektir. Orta Fırat Bölümü (Antep–Şanlıurfa) di-
rarlanarak ulaşılabilecek bir sonuç olamaz. ğer bölümlere oranla daha düzdür.
(Cevap A) (Cevap D)

TEST • 24
(İÇ BÖLGELER)
7. Türkiye’de her coğrafi bölgede görülecek ortak özel- 10. Türkiye’de turizmi geliştirmek amacıyla devlet birçok
liklerden bir tanesi toplu yerleşmelerdir. Ortalama teşvikte bulunmaktadır. Ancak Türkiye’de turizmi ge-
yükseltinin fazla, akarsu havzalarının geniş, yüz öl- liştirmek amacıyla yapılacak işlemler arasında millî
çümünün büyük olması ve yıllık sıcaklık ortalaması- parklara turistik tesisler yapmak yoktur. Millî parklar
nın düşük olması Doğu Anadolu Bölgesi’nin kendisi- devlet tarafından korunmakta burada doğal dengeyi
ne has anahtar kelimeleridir. bozucu hiçbir faaliyete izin verilmemektedir.
(Cevap B) (Cevap C)
A
K
A
D
E
M
8. İç Anadolu Bölgesi’nde yer şekilleri sade olduğu İ
için;
• İklim farklılığı azdır. D
E
• Tarım alanları geniştir. N 11. GAP bir tür barajlar serisidir. Bu yüzden ilk önce elekt-
İ rik enerjisi üretiminde ve sulamayla birlikte tarımsal
• Makine kullanımı yaygındır. Z
İ
üretimde bir artış yaşanacaktır. Ancak ihracattaki ar-
• Yol yapım maliyetleri düşüktür.
tış daha sonra beklenen bir durumdur.
Ancak bölgede küçükbaş hayvancılığın yaygın olma- Y
A (Cevap A)
sı yer şekillerinin sadeliğine değil, daha çok doğal
Y
bitki örtüsünün bozkır olmasına bağlıdır. I
N
(Cevap A)
C
I
L
I
K
9. Bozkır bitki örtüsünün yaygın olduğu yerlerde yağış

miktarı az olduğundan küçükbaş hayvancılık ve ta- 12. Yukarı Sakarya Bölümü’nde Ankara ve Eskişehir il-
hıl tarımı faaliyeti yaygın olarak yapılır. Makilerin yay- leri yer alır. Bu yüzden seyrek nüfuslu demek yanlış
gın olduğu dağlık alanlarda ise kıl keçisi yetiştiricili- olur. Yukarı Sakarya Bölümü İç Anadolu Bölgesi’nin
ği yaygın olarak yapılır. en kalabalık ve en yoğun nüfuslu bölümüdür.
(Cevap A) (Cevap E)
228
HUKUKA GİRİŞ (TEMEL KAVRAMLAR) TEST • 1
1. Fiil ehliyetinin şartları, ergin (reşit) olmak, ayırt etme 5. Doktrin hukukun yardımcı kaynaklarındandır. Huku-
gücüne sahip olmak ve kısıtlı olmamaktır (akıl has- kun asıl kaynakları ise;
talığı, akıl zayıflığı, kötü yaşama tarzı, kötü yönetim,
A) Yazılı Kaynaklar (Mevzu Hukuk)
uyuşturucu madde bağımlılığı ve savurganlık).
• Anayasa
(Cevap E)
• Kanun
• Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
• Uluslararası Antlaşma
2. Toplumdaki düzenin sağlanması ve korunması için • Yönetmelik
kişilere hak ve ödevler yükleyen kurallara sosyal dü-
B) Yazısız Kaynak
zen kuralları denir. Sosyal düzen kuralları 5’e ayrılır:
• Örf ve adet hukuku
I. Din kuralları
(Cevap D)
II. Hukuk kuralları
III. Görgü kuralları A 6. Tam Ehliyetliler: Ayırt etme gücüne sahip, ergin ve
K
IV. Örf ve âdet kuralları kısıtlı olmayan kimselerdir.
A
D Tam Ehliyetsizler: Ayırt etme gücü bulunmayan ki-
V. Ahlak kuralları E
şilerdir. Bunların ne fiil ehliyeti ne de haksız fiil ehli-
M
(Cevap E) yeti vardır. Örnek: Akıl hastaları, akıl zayıflığı, mad-
İ
de bağımlılığı olanlar
D
E Sınırlı Ehliyetliler: Ayırt etme gücüne sahip, ergin
N ve hakkında kısıtlılık kararı alınması için yeterli ne-
3. Hukuk kuralları kişilerin toplumla ve devletle olan iliş- İ
den bulunmayan kimselerdir. Kanun koyucu bazı se-
Z
kilerini düzenleyen kamu gücü ile desteklenmiş mad- beplerden dolayı bu kişileri koruma altına almıştır.
İ
di yaptırımı olan kurallardır. Bu kişilere bazı işlemleri yaparken onaylarının alın-
Y
Hukuk kurallarının; ması veya mallarının idaresi için yasal danışman
A
Y atanması uygun görülmüştür.
• değişken olması, günün koşullarına göre değiş-
I
mesini Sınırlı Ehliyetsizler: Ayırt etme gücü olup ergin ol-
N
C mayan veya haklarında kısıtlılık kararı bulunan kişi-
• sürekli olması, yürürlükte kaldığı sürece uygu- I lere sınırlı ehliyetsizler denir. Örnek: 16 yaşında ayırt
lanmasını L
etme gücü yerinde olan bir çocuk.
I
• soyut olması, genel hükümler bildirmesini K (Cevap D)
ifade eder.
Hukuk kuralları özel değil geneldir; yani herkese uy- 7. 1982 Anayasası’nın 33. maddesi dernek kurma hür-
gulanır. riyetini düzenlemektedir. Buna göre;
(Cevap C) • Herkes önceden izin almaksızın dernek kurma,
bunlara üye olma ya da üyelikten çıkma hürriye-
tine sahiptir.
4. Kamu hukuku; kişilerin, kamu kurumları ve devletle
• Hiç kimse bir derneğe üye olmaya ve dernekte
olan ilişkisi aynı zamanda kamu kurumları ile devlet-
üye kalmaya zorlanamaz.
lerin birbirleriyle olan ilişkilerini düzenler. Taraflardan
biri devlettir ve üstün durumdadır. Özel hukuk ise ki- • Dernek kurma hürriyeti ancak millî güvenlik, ka-
şilerin birbirleriyle olan ilişkilerini düzenler. Taraflar mu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel
arasında eşitlik söz konusudur. İdare hukukunda ta- sağlık ve genel ahlak ile başkalarının hürriyeti-
raflardan biri devlet olduğu için, kamu hukuku alanı- nin korunması sebepleriyle kanunla sınırlanabi-
na girer. lir.
(Cevap B) (Cevap E)
229 EKPSS HAZIRLIK • GK • TEMEL YURTTAŞLIK BİLGİSİ

HUKUKA GİRİŞ (TEMEL KAVRAMLAR) TEST • 1
8. Kişiyi kanunlara zorlamak üzere suç karşılığında uy- 13. Vergi kamu giderlerini karşılamak üzere devletin, tek
gulanan yaptırımlara ceza denir. taraflı olarak ve vergileme yetkisine dayanarak kişi-
Müeyyide: Yaptırım demektir. lerin gelir ve mallarından aldığı ekonomik değerler-
dir. Soru öncülünde de belirtildiği gibi vergiler ancak
Hükümsüzlük: Yapılan bir işlemin hukukun gerek-
“kanun” ile konulur, değiştirilir veya kaldırılabilir. Bu-
tirdiği temel şartlara uymaması sonucu geçersiz sa-
na “kanunilik esası” denir.
yılmasıdır.
(Cevap A)
Butlan: Bir hükümsüzlük çeşididir.
Tazminat: Bir hukuk kuralına aykırı davranılması so-
nucu bundan zarar gören kişinin zararının maddi ve-
ya manevi olarak karşılanmasıdır.
(Cevap A)
9. Doğal (ideal, tabii) hukuk olan değil, olması gereken

hukuku ifade eder. İnsanın akılla ulaşabileceği yazı-
lı olmayan hukuk kurallarıdır. Tabii hukuk teorisi, ada- 14. Sosyal düzen kurallarının ihlali durumunda verilen
A
let kavramını hukukun temeli sayar. K tepkiye müeyyide yani yaptırım denir. Yaptırımlar
A
(Cevap A) D
maddi olabildiği gibi manevide olabilir.
E (Cevap B)
M
İ
D
10. Ahlak, objektif (nesnel) ve subjektif (öznel) ahlak ku- E
ralları olarak ikiye ayrılır. N
İ
Objektif ahlak kuralları; insanın diğer bireylere kar- Z
şı olan ödevlerini bildirir. İ
Subjektif ahlak kuralları; insanın kendi nefsine kar- Y

şı olan ödevleri ile meşgul olur. A
Y
(Cevap C) I 15. Tanımı verilen kamu hukuku dalı “Ceza Hukuku”dur.
N Suç ve ceza kavramlarını inceleyen ceza hukuku,
C
I
genel ve özel hukuku olmak üzere ikiye ayrılmakta-
11. Cebri icra; bir borç ilişkisinde, borcunu rızasıyla ye- L dır.
rine getirmeyen borçlunun, devlet gücü aracılığıyla, I
(Cevap B)
bu borcunu zorla yerine getirilmesini sağlayan bir K
müeyyide çeşididir. Borç doğuran ilişkilerde, yüküm-

lülüklerini yerine getirmeyen kimselere karşı devle-
tin yetkili kıldığı makam ve kimseler tarafından uygu-
lanan ve borcun yerine getirilmesini sağlayan tedbir-
lerin bütünüdür.
(Cevap A)
12. Somut bir olayla ilgili yazılı ve yazısız hukukta hiçbir 16. Hak ehliyeti, kişinin hak sahibi olma ve yükümlülük
hükmün bulunmaması durumunda ortaya çıkan boş- altına girme ehliyetine denir. Hak ehliyeti pasif bir eh-
luğa “hukuk boşluğu” denir. liyettir. Kişinin hak ehliyetine sahip olması için huku-
ken kişi olması yani sağ ve tam doğmuş olması ye-
Bazı konular hukuk dışı olduğu için bu konularda
hukuki bir düzenlemenin yapılması beklenemez. terlidir. Bu açıdan yeni doğmuş bir bebek bile hak eh-
Bu sebeple, bu alanlara ilişkin düzenlemenin bu- liyetine sahiptir. Hak ehliyeti embriyonun ana rahmi-
lunmasını kanunda boşluk anlamına gelmez. ne düşmesiyle başlar.
(Cevap E) (Cevap D)
230
ANAYASANIN GENEL ESASLARI, TEMEL
TEST • 2
HAK VE HÜRRİYETLER
1. 1982 Anayasası’nın 13. maddesine göre, temel hak 5. Anayasa’nın 61. maddesi sosyal güvenlik bakımın-
ve hürriyetlerin sınırlandırılması ancak kanunla ya- dan özel olarak korunması gerekenler hakkındadır.
pılabilir. Ancak bu sınırlama; anayasanın sözüne ve Buna göre, devlet:
ruhuna, demokratik toplum düzeninin gereklerine ve
• Harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleriyle, ma-
ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.
lul ve gazileri korur ve toplumda kendilerine ya-
(Cevap A) raşır bir hayat seviyesi sağlar.
• Devlet, sakatların korunmalarını ve toplum haya-

tına intibaklarını sağlayıcı tedbirleri alır.
2. Anayasa’nın 67. maddesi doğrultusunda, seçme, se- • Yaşlılar, devletçe korunur. Yaşlılara devlet yardı-
çilme ve siyasi faaliyette bulunma haklarının kulla- mı ve sağlanacak diğer haklar ve kolaylıklar ka-
nılması kanunla düzenlenir. nunla düzenlenir.
(Cevap B) • Devlet, korunmaya muhtaç çocukların topluma

kazandırılması için her türlü tedbiri alır.
(Cevap B)
A
K
A
D
E
M 6. Anayasa’nın 49. maddesiyle düzenlenen çalışma
3. Anayasanın 19. maddesine göre, toplu olarak işle- İ hakkı ve ödevi sosyal ve ekonomik haklardan biridir.
nen suçlarda yakalanan veya tutuklanan kişi en ya- (Cevap E)
D
kın mahkemeye gönderilmesi için gerekli süre hariç E
en çok 4 gün içinde hâkim önüne çıkarılmıştır. N
İ
(Cevap D) Z
İ
7. 1982 Anayasası’nın 59. maddesinde 2011 yılında ya-
Y pılan değişiklik şu şekildedir: Spor Federasyonları-
A nın spor faaliyetlerinin yönetimine ve disiplinine iliş-
Y
I
kin kararlarına karşı ancak zorunlu tahkim yoluna
4. Belli başlı insan hakları; yani kişi hakları anayasamı-
N başvurulabilir. Tahkim kurulu kararları kesin olup baş-
zın ikinci bölümünde düzenlenmiştir. Bunlar; C ka bir yargı merciinde başvurulamaz. Buna göre yar-
I
• kişinin dokunulmazlığı L
gının denetim alanı daraltılmıştır diyebiliriz.
• kişi hürriyeti
I (Cevap A)
K
• zorla çalıştırma yasağı
• özel hayatın gizliliği
• yerleşme ve seyahat hürriyeti

8. Anayasamızın 18. maddesi, zorla çalıştırma yasağı-
• din ve vicdan hürriyeti nın istisnalarını belirlemiştir. Bu istisnaları şu şekilde
• düşünce ve kanaat hürriyeti sıralayabiliriz:
• düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti • Hükümlülük veya tutukluluk süreleri içindeki ça-
lıştırmalar
• bilim ve sanat hürriyeti
• Olağanüstü hâllerde vatandaşlardan istenecek
• toplantı hak ve hürriyeti hizmetler
• mülkiyet hakkı • Ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda görü-
Seçme ve seçilme hakkı siyasi haklar diye değerlen- len vatandaş ödevi niteliğindeki beden ve fikir ça-
dirdiğimiz haklar arasına girmektedir. lışmaları
(Cevap A) (Cevap E)

TEST • 2
9. 1982 Anayasası’nın 66. maddesine göre; Türk Dev- 13. 2010 yılında yapılan anayasa değişikliği ile; 1982
letine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk ka- Anayasası’nın “Ailenin korunması” ile ilgili maddesi-
bul edilir. nin kenar başlığı “Ailenin korunması ve çocuk hak-
(Cevap E) ları” şeklinde değiştirilmiştir.
A ve B seçenekleri değişiklikten öncede anayasada
mevcut olan maddelerdir. C ve E seçenekleri ise ana-
yasaya 2010 referandumuyla eklenmiştir. Ancak E
seçeneği “Ailenin korunması ve çocuk hakları” baş-
lığı altında düzenlenmemiştir.
(Cevap E)
10. 1982 Anayasası m. 15’e göre savaş, Olağanüstü hal

ve seferberlik durumunda temel hak ve hürriyetleri-
A
nin tamamen veya kısmen durdurulabileceği belirtil-
K
miştir. A
D
(Cevap B)
E
M
İ
D
E
14. Zorla çalıştırma yasası (Md. 18), kanuni hakim gü-
N vencesi (Md 37), hak arama hürriyeti (Md. 36) ve top-
İ
lantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı (Md. 34)
Z
İ anayasamızda İKİNCİ BÖLÜM’de KİŞİNİN HAKLA-
11. Siyasi partilere üye olamayacak kişiler şunlardır;
RI VE ÖDEVLERİ başlığı altında düzenlenmiştir. Eği-
Y
• Silahlı kuvvet mensupları tim ve öğrenim hakkı, sosyal hak ve ödevler başlığı
A
Y altında Anayasa’nın 42. maddesinde düzenlenmiş-
• Hâkimler ve savcılar
I tir.
• Yüksek yargı organı mensupları N
C (Cevap B)
• Memurlar I
L
• Yükseköğretim öncesi öğrenciler I
K
Buna göre, yükseköğretim öğrencileri siyasi partile-
re üye olabilirler.
(Cevap D)
12. Negatif statü hakları; kişinin devlet tarafından aşı-

15. 12 Eylül 2010’da yapılan referandumla, memurlar ve
lamayacak ve dokunulamayacak özel alanının sınır-
diğer kamu görevlilerine, toplu sözleşme yapma hak-
larını çizen hak ve hürriyetlerdir. Konut dokunulmaz-
kı tanınmıştır. Ayrıca, toplu sözleşme yapılması sı-
lığı hakkı, kişi güvenliği hakkı, özel hayatın gizliliği
rasında uyuşmazlık çıkması hâlinde tarafların Kamu
esası; basın ve yayın hürriyeti, mülkiyet hakkı vs.
Görevlileri Hakem Kuruluna başvurabileceği ve Ka-
Konut hakkı → Pozitif statü hakları arasındadır. mu Görevlileri Hakem Kurulu kararlarının kesin ve
Dilekçe hakkı → Aktif statü hakları arasındadır. toplu sözleşme hükmünde olduğu belirtilmiştir.
(Cevap B) (Cevap C)
232
TEST • 3
1. İfade hürriyeti (Düşünceyi açıklama ve yayma hürri- 5. A seçeneğinde sırasıyla verilen haklardan “konut do-
yeti) Anayasa’nın 26. maddesinde düzenlenmiştir. kunulmazlığı” kişinin hak ve ödevleri arasındadır. “Bil-
Bu doğrultuda ifade hürriyetinin sınırlandırılma ge- gi edinme” ise siyasi haklar ve ödevler arasında dü-
rekçelerini şöyle sıralayabiliriz: zenlenmiştir. Ancak B’de grev hakkı, C’de konut hak-
kı, D’de sendika kurma hakkı, E’de vergi ödevi ve ai-
• Millî güvenliğinin korunması
lenin korunması sosyal haklar ve ödevler arasında-
• Kamu düzeninin ve güvenliğinin korunması dır.
• Suçların önlenmesi, suçların cezalandırılması (Cevap A)
• Cumhuriyetin nitelikleri ve devletin ülkesi ve mil-

letiyle bölünmez bütünlüğünün korunması
• Devlet sırlarının açıklanması
• Başkalarının şöhret ve haklarının, özel hayatla-

rının, meslek sırlarının korunması
• Yargılama görevinin gereğine uygun şekilde ye-

rine getirilmesi A 6. 1982 Anayasası’nın 13. maddesi uyarınca kamu hak-
K
Görüldüğü gibi, sağlık ve ahlakın korunması ifade A
ları, ancak kanunla sınırlanabilir.
hürriyetinin sınırlanması için bir gerekçe olarak be- D
(Cevap E)
E
lirtilmemiştir.
M
(Cevap D) İ
2. 1982 Anayasası’nın 15. maddesine göre savaş, se- D

E
ferberlik veya olağanüstü hâllerde durumun gerek-
N
tirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin tamamen dur- İ
durulması söz konusu olabilir. Z
İ
(Cevap A)
Y
A 7. Devlete negatif bir tutum yükleyen kişisel kamu hak-
Y
3. Kişinin devlet yönetimine katılmasını sağlayan hak- larına “negatif statü hakları” denmektedir. Bu haklar,
I
lara “Aktif Statü Hakları (Katılma Hakları)” denir. N kişinin devlet tarafından aşılamayacak ve dokunula-
Örneğin; kamu hizmetine girme, dilekçe hakkı, seç- C mayacak olan hak ve hürriyetleridir. Anayasamızda
I
me – seçilme hakkı gibi. Kişi Hak ve Ödevler başlığı altında toplanmıştır. Ko-
L
I nut hakkı ise pozitif statü haklarındandır. Bu haklar
(Cevap B)
K devlete sosyal alanda birtakım ödevler yükleyen hak-
lardır.
4. 1982 Anayasası’nda çalışma ile ilgili düzenlemeler:
(Cevap D)
Çalışma herkesin hakkı ve ödevidir.
Devlet çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, ça-
lışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri
korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemek
ve elverişli ekonomik bir ortam yaratmak için gerek-

li tedbirleri alır.
8. Pozitif statü hakları; bireylere devletten olumlu bir
Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işler- davranış, bir hizmet, bir yardım isteme imkânını ta-
de çalıştırılamaz. nıyan haklardır. Örneğin; sosyal güvenlik hakkı ve
Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği konut hakkı gibi.
olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak ko-
Pozitif statü hakları 1982 Anayasası’nda sosyal
runurlar. ve ekonomik haklar başlığı altında düzenlenmiş-
Dinlenmek çalışanların hakkıdır. tir.
(Cevap A) (Cevap E)

TEST • 3
9. Yerleşme ve seyahat hürriyeti Anayasa’nın 23’üncü 13. Tabii hak her zaman her yerde geçerli değişmez ku-
maddesinde kişinin hakları ve ödevleri kısmında dü- rallardır. 1924 Anayasası 69. madde “Türkler kanun
zenlenmiştir. Anayasa’ya göre yerleşme hürriyeti, suç karşısında eşittir ve ayrıksız kanuna uymak ödevin-
işlenmesini önlemek, sosyal ve ekonomik gelişmeyi dedir. Her türlü grup, sınıf ve aileye ayrıcalıklar kal-
sağlamak, sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleş- dırılmış, yasaktır.” der. Buna göre “Hürriyetin herkes
tirmek ve kamu mallarını korumak amacıyla seyahat için sınırı, başkalarının hürriyet sınırıdır.” seçeneği
hürriyeti ise suç soruşturma ve kovuşturması sebe- tabii hak anlayışıdır.
biyle ve suç işlenmesini önlemek amaçlarıyla kanun- (Cevap A)
la sınırlanabilir.
Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç

soruşturması veya kovuşturması sebebiyle hâkim
kararına bağlı olarak sınırlanabilir.
(Cevap D)
14. Koruyucu Hak (Kişi Hakları): Kişiyi devlete ve top-
luma karşı koruyan, kişinin maddi ve manevi varlığı
ile ilgili haklardır. Bu haklar devletin bu alana karış-
10. 1982 Anayasası’na göre sendika kurma hakkına iliş- A
K masını önleyen nitelikte olduğundan “negatif statü
kin A, B, C ve E’de verilen bilgiler doğrudur. Ancak
A hakları”, “önleyici haklar” veya “koruyucu hak-
D seçeneğindeki ifade yanlıştır. Çünkü 12 Eylül 2010 D
lar” adıyla da anılmaktadır. Kişi dokunulmazlığı, özel
referandumu ile kesinleşen Anayasa değişikliği ile E
M hayatın gizliliği, konut dokunulmazlığı yerleşme ve
“Aynı zamanda ve aynı iş kolunda birden fazla sen-
İ seyahat hürriyeti, din ve vicdan hürriyeti düşünce ve
dikaya üye olunamaz.” hükmü Anayasa’dan çıkartıl-
kanaat hürriyeti bu haklar kapsamına girmektedir.
mıştır. D
E (Cevap C)
(Cevap D) N
İ
Z
İ
Y
A
11. Yerleşme ve seyahat hürriyeti Anayasa’nın 23’üncü Y
maddesinde düzenlenmiştir. Yerleşme ve seyahat I
N
hürriyeti negatif statü haklarından biridir. Diğer bir ifa- C 15. Emlak vergisi veya veraset ve intikal vergisinin aşırı
deyle “kişinin hakları ve ödevleri”ndendir. Buna gö- I ölçüde yükseltilmesi, vatandaşların mülk sahibi ol-
re A, B, D ve E’de verilenler doğrudur. Ancak C’deki L
masını zorlaştırır. Bu durum mülkiyet hakkına kısıt-
I
ifade yanlıştır. Çünkü 2010 Anayasa değişikliğine gö- K lama getirilmesi anlamına gelir.
re, “vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti ancak suç
(Cevap A)
soruşturması ve kovuşturması sebebiyle HÂKİM ka-
rarına bağlı olarak sınırlanabilir.
(Cevap C)
12. Kişinin devlet yönetimine katılmasını sağlayan hak-

lara aktif statü hakları denir. Buna göre, seçme ve
16. 1982 Anayasası’nın 67. maddesine göre, Türk va-
seçilme hakkı (II) ile dilekçe hakkı (III) aktif statü hak-
tandaşları, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak
larındandır.
seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi
Aktif statü hakları 1982 Anayasası’nda “siyasal parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halk oylama-
hak ve ödevler” başlığı altında düzenlenmiştir. sına katılma hakkına sahiptir.
(Cevap E) (Cevap B)
234
1982 ANAYASASI: YASAMA ORGANI VE FAALİYET-
TEST • 4
LERİ
1. 1982 Anayasası’nın 2017 halk oylaması ile değişen 5. Her partinin aldığı oy oranında milletvekili çıkarması
hükümlerine göre TBMM’nin hükümeti düşürme araç- sistemine Nispi Temsil Sistemi denir. İlk kez 1961
larından olan gensoru Cumhurbaşkanlığı sistemin- Anayasası’nda yer almıştır.
de uygulanmayacaktır. Bunun yerine ise TBMM er- Çoğunlukçu Demokrasi: Devletin halkın çoğunlu-
ken seçim kararı alarak Cumhurbaşkanın da görevi- ğunun iradesine göre yönetilmesidir.
ni bitirebilecektir.
Çoğulculuk: Çoğunluğun mutlak egemenliğini red-
(Cevap B) deden, azınlıkların kültürel ve siyasal haklarının ka-
bul edilmesi gerektiğini savunan anlayıştır.
Meclis Hükûmeti: Parti sisteminin olmadığı, hükû-
metin meclis içinden tek tek oylanarak seçildiği ve
meclisin başkanının hükûmetinde başkanlığını yap-
tığı sistemdir.
Güçler Birliği: Yasama, yürütme ve bazen de yargı
2. 2010 yılında yapılan anayasa değişikliğinden önce,
yetkilerinin tek organda toplandığı sistemdir.
partisinin temelli kapatılmasına beyan ve eylemleriy-
le sebep olduğu Anayasa Mahkemesinin temelli ka- (Cevap B)
A
patmaya ilişkin kesin kararında belirtilen milletvekili- K
nin milletvekilliği, bu kararın Resmî Gazete’de gerek- A
çeli olarak yayımlandığı tarihte sona ererdi. Ancak D

E 6. TBMM’nin iç yapısı Başkanlık Divanı, siyasi parti
değişiklikle birlikte bu durum ortadan kalktı. Temelli M grupları, danışma kurulu ve komisyonlardan oluş-
kapatılmaya sebep olan milletvekilinin vekilliği artık İ
maktadır. Dolayısıyla Cumhurbaşkanı TBMM’nin iç
düşmeyecek.
D yapısı içinde yer almaz.
(Cevap E) E
N
(Cevap E)
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
3. 2017 yılında yapılan referandum sonucu öncesi 4 yıl- 7. Paragrafta bahsedilen durum 1982 Anayasası’nın
I
da bir yapılan TBMM seçimlerinin, 5 yılda bir yapıl- L 83. maddesinde “yasama sorumsuzluğu” başlığı al-
ması kararlaştırılmıştır. I tında geçmektedir.
K
(Cevap A) Yasama dokunulmazlığının amacı, milletvekilinin
keyfi kovuşturmalarla yasama görevini yerine ge-
tirmekten alıkonulmasını önlemektir.
(Cevap B)
4. Siyasi parti gruplarının yasama dokunulmazlığının 8. Milletvekili seçilme yeterliliği Anayasa’nın 76. mad-
kaldırılmasına ilişkin görüşme yapamamasının ne- desinde düzenlenmiştir. Buna göre 18 yaşını doldur-
deni, milletvekillerinin kendi siyasi partilerinin baskı- mak milletvekili seçilmek için engel değil, bilakis şart-
sı altında kalmamasını sağlama amacına yöneliktir. tır.
(Cevap E) (Cevap D)

TEST • 4
LERİ
9. Demokratik devlet ilkesinin en önemli gerekleri şun- 13. İstifa eden milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesi,
lardır: istifanın geçerli olduğu TBMM Başkanlık Divanı ta-
rafından tespit edildikten sonra gerçekleşir. Milletve-
• Siyasal sistemdeki temel siyasal karar organlarının
kilinin kesin hüküm giymesi ve kısıtlanması durum-
genel oya dayanan serbest seçimlerle oluşması,
larında ise TBMM’nin kararı gerekmez.
• Serbestçe örgütlenen siyasal partiler arasında
(Cevap D)
eşit şartlarla yürütülen iktidar yarışması,
• Tüm vatandaşların temel hak ve hürriyetlerinin

tanınmış ve hukuki güvence altına alınmış olma-
sıdır.
(Cevap D)
10. 1982 Anayasası’na göre siyasal partilerin örgütlen- 14. TBMM’nin kanun yapma dışındaki işlemine “parla-
me ve çalışmalarına ilişkin olarak yukarıda verilen- mento kararı” denmektedir. Bu kararlar iç tüzük yap-
lerden A, C, D ve E seçenekleri doğrudur. Ancak B ma, savaş ilanı, başkanlık divanını seçme gibi Cum-
seçeneği yanlıştır. Çünkü siyasal partilerin mali de- hurbaşkanı onayına gitmeyen meclis kararlarıdır. Par-
netimi Anayasa Mahkemesi tarafından yürütülür. Ana- A lamento kararlarına karşı Anayasa’ya aykırılık iddia-
K
yasa Mahkemesi bu görevini yerine getirirken Sayış- A
sıyla Anayasa Mahkemesine dava açılamaz. Ancak
tay’dan yardım sağlar. Anayasa Mahkemesinin ma- D Anayasa Mahkemesine götürülebilecek üç istisnai
li denetim sonucunda verdiği karar kesindir. Temyizi E durum vardır. Bunlar iç tüzük değişiklikleri, milletve-
M
mümkün değildir. İ
kili üyeliklerinin düşürülmesi ve milletvekili dokunul-
(Cevap B) mazlıklarının kaldırılmasıdır.
D
E
(Cevap B)
11. Siyasal partilerin kapatılmasındaki usul, Siyasal Par-
N
tiler Kanunu’nda gösterilmiştir. Cumhuriyet Başsav- İ
cılığı, siyasal parti kapatılması davasını; Z
İ
I. resen,
II. Cumhurbaşkanının kararı üzerine Adalet Baka- Y
A
nı’nın istemiyle, Y
III. bir başka siyasal partinin istemi üzerine açar. I 15. 1982 Anayasası’nda 2017 halk oylaması ile kesinle-
N şen değişikliğe göre; merkezi yönetim kesin hesap
(Cevap E) C
I
kanunu teklifi Cumhurbaşkanı tarafından ilgili oldu-
12. Siyasal partilere üye olamayacak kişiler: L ğu mali yılın sonundan başlayarak en geç altı (6) ay
I
içinde TBMM’ye sunulur.
• Hâkimler ve savcılar, K
(Cevap D)
• Sayıştay dâhil yüksek yargı organları mensupları,
• Kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsün-

deki görevlileri,
• Yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşıma-

yan diğer kamu görevlileri,
• Silahlı Kuvvetler mensupları ile yükseköğretim

öncesi öğrencileri.
16. Kanun teklifi, milletvekilleri tarafından önerilir. Tek bir
Yükseköğretim elemanlarının siyasi partilere üye ol-
milletvekili dahi meclise kanun teklifinde bulunabilir.
maları ancak kanunla düzenlenebilir. Kanun bu ele-
Cumhurbaşkanının ise kanun önerisi verme yetkisi
manların, siyasi partilerin merkez organları dışında
yoktur.
kalan parti görevi almalarına cevaz veremez ve par-
ti üyesi yükseköğretim elemanlarının yükseköğretim Cumhurbaşkanı sadece Bütçe ve Kesin Hesap
kurumlarında uyacakları esasları belirler. Kanunlarını TBMM’ye sunar.
(Cevap C) (Cevap C)
236
TEST • 5
LERİ
1. Seçim çevreleri, seçimin gerçekleştiği en küçük bi- 5. Para basılmasına karar vermek ve savaş ilanına ka-
rimdir. Türkiye’de milletvekili seçimleri bakımından rar vermek TBMM’nin görev ve yetkilerindendir. Yük-
kural olarak her ile bir seçim çevresi olarak kabul edi- seköğretim Kurulu üyelerini seçmek ise Cumhurbaş-
lir. kanının görev ve yetkilerindendir.
(Cevap A) (Cevap D)
6. Siyasi parti ile siyasi parti grubu farklı kavramlardır.
2. 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 96. maddesi-
Siyasi partilerin mecliste grup oluşturabilmeleri için
ne göre, Anayasa Mahkemesi tarafından temelli ka-
A en az 20 milletvekiline sahip olmaları gerekir. En az
patılan veya siyasi parti siciline kayıtlı bulunan siya- K 20 kişiden oluşan bu grupların yasama dokunulmaz-
si partilerin isimleri, amblemleri, rumuzları, rozetleri A
lığı ve meclis soruşturmasıyla ilgili görüşme yapma
ve benzeri işaretleri siyasi partilerce kullanılamaz. D
E ve karar alma ile meclis başkanlığı için aday göster-
(Cevap C) M me yetkisi yoktur.
İ
(Cevap E)
D
E
N
İ
Z
İ
Y 7. Öncülde verilen tanım, yasama dokunulmazlığıdır.

A Yasama dokunulmazlığı, milletvekilini keyfi veya asıl-
Y
sız ceza kovuşturmalarından ve tutuklamalardan ko-
I
3. 1982 Anayasası’nda 2010 yılında yapılan değişikli- N rur. Yasama dokunulmazlığı nispi ve geçici nitelikte
ğe göre; partisinin kapatılmasına beyan ve eylemle- C bir ayrıcalıktır. Nispidir çünkü TBMM tarafından kal-
riyle sebep olan milletvekilinin vekilliği artık düşme- I
dırılabilir. Dokunulmazlık, milletvekilleri için ancak ge-
L
yecektir. I çici bir koruma sağlar. Bu koruma, üyelik sıfatının de-
(Cevap E) K vamı müddetince sürer. Üyelik sıfatı sona erdikten
sonra, meclis üyesi hakkında ceza kovuşturması ya-
pılabilir veya hakkında verilmiş ve infazı ertelenmiş
bulunan ceza hükmü çektirilir.
(Cevap D)
4. Kanun önerisinde bulunmak “yasama” ile ilgili bir du-

rumdur. Yasama TBMM’nin en asli fonksiyonudur.
Anayasaya göre (M. 88/1) kanun teklif etmeye mil- 8. 1982 Anayasası’nda 2017 halk oylaması ile kesinle-
letvekilleri yetkilidir. Milletvekillerince yapılan öneri- şen değişikliğe göre, Cumhurbaşkanı bütçe kanun
ye “kanun teklifi” adı verilir. Cumhurbaşkanı ve ba- teklifini mali yılbaşından en az yetmiş beş gün önce
kanlar kanun önerisinde bulunamaz. türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunar.
(Cevap A) (Cevap A)

TEST • 5
LERİ
9. 1982 Anayasası’nın 67. maddesi seçme, seçilme ve 13. 1982 Anayasası’nda 2017 halk oylaması ile kesinle-
siyasi faaliyette bulunma haklarını düzenlemiştir. Bu- şen yapılan değişikliğe göre, TBMM 600 milletveki-
na göre, seçimler ve halk oylaması serbest, eşit, giz- linden oluşur. Bu değişiklik öncesi TBMM 550 millet-
li, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esas- vekilinden oluşmaktaydı.
larına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapı- (Cevap B)
lır. Ancak yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının
oy hakkını kullanabilmeleri amacıyla kanun, uygula-
nabilir tedbirleri belirler.
(Cevap E)
10. 1982 Anayasası’nın 67. maddesi seçme, seçilme ve

siyasi faaliyette bulunma haklarını düzenlemektedir. 14. Anayasanın 160. maddesine göre, Sayıştay, merkezî
Buna göre; seçimler ve halk oylaması serbest, eşit, yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sos-
gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm yal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile
esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetle-
A
yapılır. Ancak yurt dışında bulunan Türk vatandaşla- mek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hük-
K
rının oy hakkını kullanabilmeleri amacıyla kanun, uy- A me bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme, denet-
gulanabilir tedbirleri belirler. D leme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir.
E
(Cevap E) M Siyasi partilerin mali denetimini Anayasa Mahkeme-
İ si yapar. Anayasa Mahkemesi, bu denetim sırasın-
da Sayıştay’dan “yardım” sağlar.
D
11. TBMM, bir milletvekilinin yasama dokunulmazlığının E (Cevap A)
kaldırılması ile Meclis üyeliğinin düşmesini de karar N
İ
biçiminde sonuca bağlar (md. 83, 84). Cumhurbaş- Z
kanını vatana ihanetle suçlama (md. 105), hüküme- İ
te güven ya da güvensizlik oyu verme, genel görüş-
Y
me, Meclis araştırması ya da soruşturması açılma- A
sına karar verme, yüce divana sevk (md. 98, 99, 100, Y
110, 111) gibi yürütme organlarıyla ilişkili konular da I

N
karar olarak alınır. Savaş hâli ilanı (92), olağanüstü C
hâl ilanı ile kalkınma planlarını onaylama kararları ile I
15. Yasama yetkisinin genelliği ilkesi, Anayasa’ya aykı-
kamu başdenetçisi, Radyo Televizyon Üst Kurulu, L rı olmamak şartıyla her konunun kanunla düzenle-
I nebilmesini ifade eder.
Sayıştay ve Anayasa Mahkemesi gibi Anayasa’da ve K
yasalarda TBMM’ye tanınan üye seçme yetkisini de (Cevap B)
Meclis karar biçiminde kullanılır.
(Cevap A)
12. 1982 Anayasası’nın 109. maddesine göre; Bakanlar,

milletvekili seçilme yeterliğine sahip olanlar arasın-
dan Cumhurbaşkanınca atanır; Cumhurbaşkanınca

görevlerine son verilir. Buna göre, bakanların millet-
vekili seçilme yeterliliğine sahip olmaları yeterlidir.
Cumhurbaşkanı da Anayasanın 101. maddesine gö-
re; “milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatan-
daşları arasından” seçilir. Ancak TBMM Başkanı, Tür- 16. Milletvekili seçilme yeterliliği Anayasa’nın 76. mad-
kiye Büyük Millet Meclisi üyeleri arasından seçilme- desinde düzenlenmiştir. Buna göre 18 yaşını doldur-
si şarttır. mak milletvekilliği için yeterlidir.
(Cevap E) (Cevap A)
238
1982 ANAYASASI: YÜRÜTME ORGANI VE
TEST • 6
FAALİYETLERİ
1. 1982 Anayasası’nın 118. maddesine göre, Cumhur- 5. 1982 Anayasasına göre Türk vatandaşı olmayanlar,
başkanı katılmadığı zamanlarda Millî Güvenlik Kuru- askeri öğrenciler, er ve erbaşlar, taksirli suç harici hü-
lu Cumhurbaşkanı Yardımcısı’nın başkanlığında top- kümlüler oy kullanamazlar.
lanır. (Cevap D)
(Cevap B)
6. 2017 Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanlığı Ka-
2. Cumhurbaşkanı DDK Başkan ve üyeleri ve valiyi ata- rarnameleri olağan ve olağanüstü olarak çıkartılabi-
makla yetkilidir. TBMM ve Sayıştay Başkanlarını A lecektir. Olağan için A, B, C ve D şıkları doğru olup
K
TBMM seçer. E yanlıştır, yargı yolu Anayasa Mahkemesine açık-
A
(Cevap B) D tır.
E
(Cevap E)
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y 7. Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak kurulan Devlet De-

3. Soru kökünde bahsedilen denetim yolu Meclis so- A
netleme Kurulu, Cumhurbaşkanının isteği üzerine,
ruşturmasıdır. Meclis soruşturması Başbakan ve ba- Y
I tüm kamu kurum ve kuruluşlarında ve sermayesinin
kanların görevleri ile ilgili cezai sorumlulukları hak-
N yarısından fazlasına bu kurum ve kuruluşların katıl-
kındaki araştırmalardır. 301 milletvekilinin önergesi C
dığı her türlü kuruluşta, kamu kurumu niteliğinde olan
ile istenebilen meclis soruşturması sonunda Yüce Di- I
L meslek kuruluşlarında her düzeydeki işçi ve işveren
van’a sevk edilme yaptırımı söz konusu olabilmek-
I meslek kuruluşlarında, kamuya yararlı dernekler ve
tedir. K
vakıflarda, her türlü inceleme, araştırma ve denetle-
(Cevap D) me yapar.Yargı organlarında denetim yetkisi yoktur.
(Cevap D)
4. Anayasamızın 106. maddesine göre; Cumhurbaşka-

nının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle
geçici olarak görevinden ayrılması hâllerinde, göre- 8. 2017 Anayasa değişikliğine göre Başbakan, genso-
vine dönmesine kadar; ölüm, çekilme veya başka bir ru, sıkıyönetim, tüzük, KHK, Askeri Yargıtay, Askeri
sebeple Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması Yüksek İdare Mahkemeleri gibi bir çok kavram Ana-
hâlinde de yenisi seçilinceye kadar Cumhurbaşkanı yasadan çıkartılmıştır. Bakanlıklar ise kaldırılmamış,
Yardımcısı Cumhurbaşkanlığına vekillik eder ve Cum- Cumhurbaşkanının doğrudan seçtiği makamlar ola-
hurbaşkanına ait yetkileri kullanır. rak varlığını korumaktadır.
(Cevap A) (Cevap E)

TEST • 6
FAALİYETLERİ
9. Bütçe kanun tasarılarını Cumhurbaşkanı hazırlar an- 13. 2007 yılında yapılan halk oylaması sonucu Cumhur-
cak TBMM kabul etmek zorundadır. Cumhurbaşka- başkanlığı’nın görev süresi 7 yıldan 5 yıla inmiştir.
nı Bütçe Kanununu tek başına çıkartamaz. (Cevap B)
(Cevap B)
14. 2017 Anayasa değişikliği kesinleşen hükmüne göre
10. 1982 Anayasası’nın 89. maddesine göre; Cumhur- Cumhurbaşkanı bir kanunu TBMM’ye geri dönerse
başkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisince kabul edi- A en az üye tamsayı salt çoğunluğu (301) sayı aranır.
len kanunları 15 gün içinde yayımlamakla yükümlü- K
(Cevap B)
A
dür. D
(Cevap C) E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
15. 2017 Anayasa değişikliğine göre Cumhurbaşkanı ola-
A bilmek için millet vekili seçilme yeterliliğine sahip en
Y az 40 yaşını doldurmuş olmak ve Yükseköğrenim
I
N
yapmış olmak gerekir. Bunun yanında aday olmak
C içinde 100 bin imza, %5 oy almış partiler veya siya-
11. Yazılı soruya Cumhurbaşkanı Yardımcısı veya Ba- I si parti gruplarının teklifi gerekir.
kanlar 15 gün içinde cevap vermek zorundadır. L
I (Cevap D)
(Cevap C) K
16. Cumhurbaşkanı’nın görev ve yetkileri arasında
• Anayasa Mahkemesinin 12 üyesini seçmek

• Danıştay üyelerinin dörtte birini seçmek
• Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Başsavcıve-

kilini seçmek
12. 1982 Anayasası’na göre yasama dokunulmazlığına, • Hâkimler ve Savcılar Kurulu üyelerini seçmek,
milletvekilleri, Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve bakan- sayabiliriz.
lar sahiptir. MİT Müsteşarının ise böyle bir hakkı yok- Olağanüstü hal süresini uzatmak ise TBMM’nin gö-
tur. revidir.
(Cevap D) (Cevap A)
240
TEST • 7
FAALİYETLERİ
1. Sayıştay başkan ve üyelerini TBMM seçer. 5. Devlet başkanı ile birlikte başbakan başkanlığında
bir hükümetin olması iki kanatlı yürütmedir. Devlet
Vergi, benzeri mali yükümlülükler ve ödevler hak-
kında Danıştay ile Sayıştay kararları arasındaki başkanının aynı zamanda hükümetin de başkanı ol-
uyuşmazlıklarda Danıştay kararları esas alınır. ması tek kanatlı yürütmedir. Örneğin, Türkiye ve
(Cevap B) ABD’de devlet başkanı aynı zamanda hükümetin de
başkanıdır. Dolayısıyla yürütmesi tek kanatlıdır. Al-
manya ve Danimarka’nın yürütme organları iki ka-
natlıdır.
(Cevap A)
2. 1982 Anayasası’na göre, Cumhurbaşkanı’nın A, B,

C ve D seçeneğinde yer alan görev ve yetkileridir.
Sürekli hastalık , sakatlık ve kocama sebebiyle bazı A
K
kişilerin cezalarını değiştirmek veya kaldırmak da gö- 6. Kanun, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve yönetme-
A
revi ise de genel af TBMM’ye aittir. D likler aksi belirtilmediği sürece Resmi Gazetede ya-
E
(Cevap E) yımlandığı gün yürürlüğe girer
M
İ (Cevap E)
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
3. Anayasaya göre, Cumhurbaşkanı Devletin başıdır.
N
Bu sıfatla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk milletinin 7. 1982 Anayasası’nın 101 maddesine göre; Cumhur-
C
birliğini temsil eder; Anayasanın uygulanmasını, Dev- I başkanı 40 yaşını doldurmuş ve yükseköğrenim yap-
let organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını göze- L mış, milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatan-
I
tir. (Md. 104) daşları arasından halk tarafından seçilir.En az 100
K
bin imza ile yada parti kanalıyla aday gösterilmesi
(Cevap E)
gerekir.
(Cevap A)
4. Kanunların yayımlanması görev ve yetkisi Cumhur-

başkanına aittir. Cumhurbaşkanı, TBMM’ce kabul 8. 1982 Anayasası’nın 102. maddesine göre, Cumhur-
edilen kanunları 15 gün içinde Resmî Gazete’de ya- başkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi do-
yımlar. lan Cumhurbaşkanı’nın görevi devam eder.
(Cevap D) (Cevap E)

TEST • 7
FAALİYETLERİ
9. A, B, C ve D’de seçeneklerinde verilen yetkiler 1982 13. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” hukukumuza 1982
Anayasası’nda 2017 değişiklikleri öncesinde de bu- Anayasası’nda 2017 halk oylaması ile kesinleşen dü-
lunmaktaydı. Fakat yönetmelik çıkarma yetkisi 2017 zenleme ile girmiş ve Anayasanın 104. maddesinde
Anayasa değişikliğiyle birlikte Cumhurbaşkanına ve- yer almıştır. A, B, D ve E de verilen bilgiler doğrudur.
rilmiştir. Ayrıca yönetmelikleri bakanlıklar ve kamu Fakat Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kanunlar-
tüzel kişileri de çıkartabilir. da çelişen hükümler bulunması halinde kanun hü-
(Cevap E) kümleri uygulanır.
(Cevap C)
14. 1982 Anayasası’nın 154. maddesine göre Yargıtay

üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış yargı hakim ve Cumhu-
A
10. Anayasa’nın 154. maddesine göre, Yargıtay Cumhu- riyet savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından
K
riyet Başsavcısı ile vekilini Cumhurbaşkanı seçer. A Hâkimler ve Savcılar Kurulunca üye tam sayısının
D salt çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir. Cumhurbaşka-
(Cevap E) E
nının Yargıtay üyelerini seçme yetkisi yoktur.
M
İ (Cevap A)
D
E
N
İ
Z
İ
15. 2017 halk oylaması ile 1982 Anayasası’nda Cumhur-
Y başkanlığı hükümet sistemine geçilmiştir. Anayasa-
A nın 104. maddesinde Cumhurbaşkanının görev ve
Y
yetkileri sayılmıştır. Bu değişiklik ile Cumhurbaşka-
I
11. 1982 Anayasası’nın 106. maddesine göre, Cumhur- N nına ilk kez “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” çıkar-
başkanı seçimi, Cumhurbaşkanlığı makamının her- C ma yetkisi verilmiştir. Yine Anayasanın bu maddesi-
I
hangi bir nedenle boşalması durumunda 45 gün için- ne göre üst düzey kamu yöneticilerinin atanmasına
L
de tamamlanır. I ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanlığı Kararname-
K si ile düzenlenecektir.
(Cevap C)
(Cevap C)
16. 1982 Anayasası’nda 2017 halk oylaması ile kesinle-

şen değişikliğe göre; Cumhurbaşkanı, yürütme yet-
kisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı Kararna-
mesi çıkarılabilir. Anayasanın ikinci kısmının birinci
ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hak-

ları ve ödevleriyle dördünü bölümünde yer alan siya-
12. Anayasanın Millî Güvenlik Kurulunu düzenleyen 118. si haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı Kararname-
maddesine göre, Millî Güvenlik Kurulu; Cumhurbaş- si ile düzenlenemez. (Mad. 104) Buna göre Anaya-
kanı’nın başkanlığında, Cumhurbaşkanı Yardımcısı, sanın 46. maddesinde düzenlenen “kamulaştırma”
Genelkurmay Başkanı, Adalet, Millî Savunma, İçiş- sosyal ve ekonomik haklar ve ödevlerdendir. Dola-
leri, Dışişleri Bakanları, Kara, Deniz ve Hava Kuvvet- yısıyla Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenle-
leri Komutanlarından kurulur. nebilir.
(Cevap A) (Cevap A)
242
1982 ANAYASASI: YARGI ORGANI VE FAALİ-
TEST • 8
YETLERİ
1. Yargıtay, Anayasa’nın 154’üncü maddesinde düzen- 5. 1982 Anayasası’nın 151. maddesine göre Anayasa
lenmiştir. Buna göre, A,B, C ve D’de verilenler doğ- Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası aç-
rudur. E’deki ifade yanlıştır. Çünkü, Yargıtay birinci ma hakkı, iptali istenen kanunun Resmî Gazete’de
başkanı ve birinci başkanvekilleri ve daire başkanla- yayımlanmasından itibaren 60 gün sonra düşer.
rı kendi üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca (Cevap A)
üye tam sayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla dört yıl
için seçilirler; süresi bitenler yeniden seçilebilirler.
(Cevap E)
2. Yüksek Seçim Kurulu, ülke genelindeki her türlü se-

çim ve referandumda, seçimlerin genel yönetim ve
denetiminden sorumludur. 1961 Anayasası’yla kuru-
lan Yüksek Seçim Kurulu, seçimin başlamasından
bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve dü-
rüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma,
A
seçimle ilgili yolsuzluk, şikâyet ve itirazları inceleme K
6. Sayıştay kararları için en çok bir defaya mahsus 15
ve kesin karara bağlama görevlerini yürütür. Ayrıca A gün içinde düzeltme talebinde bulunulabilir.
anayasa değişikliğine ilişkin kanunların halkoyuna D
(Cevap B)
E
sunulması ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yöne- M
tim ve denetimi ile milletvekili ve cumhurbaşkanı se- İ
çim tutanaklarının kabul edilmesi görevleri de Yük-

D
sek Seçim Kuruluna aittir. E
(Cevap E) N
İ
Z
İ
3. Öncülde bahsedilen denetim somut norm denetimi- Y

A
dir. Somut norm denetiminin şartları; I- Bakılmakta
Y
olan bir davanın varlığı, II- Bu davaya bakmakta olan I 7. Anayasa Mahkemesinin Yüce Divan sıfatıyla yargı-
merciin bir mahkeme hüviyeti taşıması, III- Somut N layabileceği merciiler 1982 Anayasası’nın 148. mad-
C
norm denetimine konu olacak kanun veya Cumhur- I
desinde belirtilmiştir. Cumhurbaşkanı, Bakanlar, Ge-
başkanlığı Kararnamelerinin o davada uygulanacak L nelkurmay Başkanı ve Kuvvet komutanları bu yargı-
norm olması, IV- Dava Mahkemesinin söz konusu I lama yetkisinin kapsamındadır. Ancak Anayasa Mah-
K
hükmün Anayasa’ya aykırılığına re’sen kanaat getir- kemesinin Bakan Yardımcısını yargılamak gibi bir gö-
mesi veya taraflardan birinin ileri sürdüğü Anayasa’ya rev ve yetkisi yoktur.
aykırılık iddiasının ciddi olduğu kanısına varması. (Cevap C)
Anayasa’nın 152’nci maddesine göre 10 yıl geçme-
dikçe tekrar böyle bir dava açılamaz.
(Cevap D)
4. 1982 Anayasası’na göre YSK’nin yargı organı sıfa-

tıyla verdiği kararlar ve usulüne göre yürürlüğe ko-
nulmuş milletlerarası antlaşmalara karşı yargı yolu
kapalıdır. Ayrıca, Yüksek Askerî Şuranın terfi işlem-
leri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç 8. Yüksek Seçim Kurulu (YSK), milletvekili seçimleri dı-
her türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açık- şında, Cumhurbaşkanlığı seçim tutanaklarını kabul
tır. etme görevini de yürütür.
(Cevap E) (Cevap E)

TEST • 8
YETLERİ
9. Hâkimler ve Savcılar Kuruluna; 12. HSK’ye ilişkin A, B, C ve E seçeneklerinde verilenler

Cumhurbaşkanı, dört asıl üye doğrudur. Ancak D seçeneğindeki ifadede yanlış bir
bilgi vardır. Çünkü HSK’de süresi biten üyeler yeni-
TBMM ise 7 üye seçer, üyelerin görev süresi 4 yıldır.
den seçilebilir.
(Cevap A)
(Cevap D)
A
K
A
D
E
M
İ
10. Adli yargı kolunun üst derece (kontrol) mahkemesi
Yargıtay’dır. Birinci kavramımız Yargıtay’dır. İdari yar- D
gının ise üst derece mahkemeleri Bölge İdare Mah- E 13. Hâkimlerin özlük haklarından yoksun bırakılmama-
N
kemeleri ve Danıştay’dır. Buna göre tanımlanan ikin- sı, hâkimlik güvencesi ile ilgilidir. Bu ilke 1982 Ana-
İ
ci kavramımız ise Danıştay’dır. Z yasası’nın 140. maddesi ile hükme bağlanmıştır.
İ
(Cevap A) (Cevap E)
Y
A
Y
I
N
C
I
L
I
K
11. Uyuşmazlık Mahkemesi, adli, idari ve askerî yargı

mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıkla-
rını kesin olarak çözümlemeye yetkilidir. Uyuşmaz-

lık Mahkemesinin kuruluşu, üyelerinin nitelikleri ve
seçimleri ile işleyişi kanunla düzenlenir. Bu mahke-
menin Başkanlığını Anayasa Mahkemesince, kendi
üyeleri arasından görevlendirilen üye yapar. Diğer
mahkemelerle, Anayasa Mahkemesi arasındaki gö-
rev uyuşmazlıklarında, Anayasa Mahkemesinin ka- 14. Anayasa Mahkemesi’nin çalışma ve yargılama usul-
rarı esas alınır. leri ile ilgili verilen ifadelerin hepsi doğru ifadelerdir.
(Cevap B) (Cevap E)
244
TEST • 9
YETLERİ
1. 1982 Anayasası’nın 148. maddesine göre Anayasa 5. HSK, Anayasanın 159. maddesinde düzenlenmiştir.
Mahkemesi, anayasa değişikliklerini yalnızca şekil Buna göre A, B, D ve E seçeneklerindeki ifadeler
bakımından inceleyebilir. Anayasa değişiklikleri esas doğrudur. Ancak C seçeneğindeki ifade yanlıştır. Çün-
bakımından incelenmemektedir. kü bu maddeye göre süresi biten üyeler yeniden se-
(Cevap A) çilebilir.
(Cevap C)
6. Anayasanın 3. kısmının 3. bölümü “yargı” başlığını

taşır. 3. Bölüm 138 ile 160. maddeleri kapsar. 3. Bö-
2. Anayasa Mahkemesi’ne seçilecek üyelerle ilgili hü- lüm I. Genel hükümler, II. Yüksek Mahkemeler, III.
kümler, 1982 Anayasası’nın 146. maddesinde dü- A Hâkimler ve Savcılar Kurulu ve IV. başlık olarak Sa-
zenlenmiştir. Bu madde uyarınca Hâkimler ve Sav- K yıştay yer alır. Yüksek Mahkemeler ise şu şekilde dü-
A
cılar Kurulunun, Anayasa Mahkemesine üye seçi- D
zenlenmiştir: Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danış-
minde aday gösterme yetkisi yoktur. E tay ve son olarak Uyuşmazlık Mahkemesidir. Yani
M Sayıştay “yargı” bölümünde düzenlenmiştir ama Yük-
(Cevap D) İ
sek Mahkemeler arasında sayılmamıştır.
D (Cevap E)
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
3. Anayasa Mahkemesi’nin görev ve yetkileri Anaya- I
sa’nın 148. maddesinde sayılmıştır. A, B ve E’deki- N 7. 1982 Anayasası’nda 2010 yılında yapılan değişiklik-
C
ler bu maddeye göre Anayasa Mahkemesinin görev I
le kişilere temel hak ve özgürlüklerin ihlali durumun-
ve yetkilerindendir. D’deki görev ve yetkiyi ise Ana- L da Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hakkı
yasa Mahkemesi’ne Anayasa’nın 85. maddesi verir. I verilmiştir.
K
Yüksek Seçim Kurulu kararları ise kesin olup yargı (Cevap E)
yolu kapalıdır.
(Cevap C)
8. 2010 yılı Anayasa değişikliği ile Yüksek Askerî Şûra-

nın yalnızca ilişik kesme kararlarına (terfi işlemleri ile
4. Anayasanın 146. maddesine göre, Anayasa Mahke- kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç) karşı
mesi 15 üyeden kurulur. Bu üyelerden 3 tanesini yargı yolu açılmıştır. Diğer işlemleri hâlen yargı de-
TBMM seçer. netimi dışındadır.
(Cevap A) (Cevap B)

TEST • 9
YETLERİ
9. 1982 Anayasası’nın 149. maddesi Anayasa Mahke- 13. Özellikleri verilen mahkeme Yargıtaydır. Yargıtay, ad-
mesinin çalışma ve yargılama usulleri ile ilgili hüküm- liye mahkemelerinde verilen karar ve hükümlerin tem-
ler içermektedir. Ancak bu madde içerisinde “C” se- yiz yoluyla denetimini yapan bir kontrol mahkemesi
çeneğinde belirtildiği gibi bir hüküm bulunmamakta- olduğu gibi, belli davalara bakmakla görevli olan bir
dır. hüküm mahkemesi niteliği taşır.
(Cevap C) (Cevap B)
10. 2017 Anayasa değişikliği ile disiplin mahkemeleri dı- 14. Siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin
şında askeri mahkemeler kurulamaz. Ancak savaş A denetimini yapmak Anayasa Mahkemesinin görevi-
durumunda, asker kişilerin görevleriyle ilgili olarak iş- K dir. Anayasa Mahkemesi bu görevi yerine getirirken
A
ledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli aske- Sayıştay’dan yardım sağlar.
D
ri mahkemeler kurulabilir. E (Cevap B)
M
(Cevap D)
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A 15. A, B, D ve E seçeneklerinde verilenler Danıştay’ın
11. 1982 Anayasası’nda 2010 yılında yapılan değişiklik- Y görev ve yetkilerindendir. Ancak Cumhurbaşkanlığı
le; Yüksek Askerî Şûranın her türlü ilişik kesme ka- I
N
Kararnamelerini incelemek Danıştay’ın görev ve yet-
rarları, Hâkimler ve Savcılar Kurulunun meslekten
C kilerinden değildir. Cumhurbaşkanlığı Kararnamele-
çıkarma cezasına ilişkin kararları ile memurlara ve- I ri ise olağan dönemde Anayasa Mahkemesinin de-
rilen uyarı ve kınama cezalarına karşı yargı yolu açıl- L
I
netimine tabidir. Olağanüstü dönem Cumhurbaşkan-
mıştır. Ancak Olağanüstü Cumhurbaşkanlığı Karar-
K lığı Kararnameleri için yargısal bir denetim yoktur.
namelerine karşı yargı yolu kapalıdır.
(Cevap C)
(Cevap B)
16. Hâkimler ve savcılar hukuka uygun olarak vicdani

kanaatlerine göre hüküm verirler. Bu hükümler, kişi-
12. Anayasa Mahkemesi, Anayasa’nın 146 – 153. mad- leri ve idareyi bağlamaktadır. Mahkemelerin bağım-
deleri arasında düzenlenmiştir. Yüksek Mahkemeler- sızlığı; yargı yetkisi kullanırken yasama, yürütme ve
dendir. A, B, C ve D’de verilenler doğrudur. Ancak herhangi bir yargı organının telkin, öneri veya bas-
Anayasa Mahkemesinin kararları devletin, yasama, kıda bulunmamasını ifade eder. Bu nedenle bir üst
yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, ger- mahkemenin telkinde bulunması mahkemelerin ba-
çek ve tüzel kişileri bağlar. ğımsızlığı ilkesine aykırıdır.
(Cevap E) (Cevap C)
246
İDARE HUKUKU VE İDARİ TEŞKİLATI TEST • 10
1. 1982 Anayasası’nın 135. maddesi kamu kurumu ni- 5. 1982 Anayasası’nın 74. maddesine göre, herkes ka-
teliğindeki meslek kuruluşları ile ilgili hüküm bildir- mu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Dolayı-
mektedir. İlgili maddede bu kuruluşların özellikleri ve sıyla bu haktan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olma-
amaçlarıyla ilgili D seçeneğindeki gibi bir ifade belir- yanlar da faydalanabilir.
tilmemiştir. (Cevap E)
(Cevap D)
2. İdareye bağlı bir merci ya da kamu görevlisinin ken-

di yetkisi alanından olmayan bir konu üzerinde işlem
tahsis etmesi yetki tecavüzü olarak adlandırılmakta- A 6. Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Ba-
K
dır. Yetki tecavüzü nedeni ile hukuka aykırı olan ka- kan başkent teşkilatında yer alır. Vali ise merkezden
A
rar (açık ve bariz olmadığı takdirde) yok hükmünde D yönetimin taşra teşkilatındadır.
E
sayılmaz. Bu karar hukuk âleminde doğmuştur. An- (Cevap D)
M
cak hukuka aykırılığı ileri sürülerek iptali istenebilir. İ
(Cevap A)
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
3. 1982 Anayasası’nın 125. maddesi; “yargı yetkisi, ida- N
ri işlem ve eylemlerin hukuka uygunluğunun deneti- C
I 7. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri bir tarih belirilmez
mi ile sınırlıdır. Hiçbir surette yerindelik denetimi şek-
L
ise Resmi Gazetede yayımlandığı gün yürürlüğe gi-
linde kullanılamaz” şeklinde bir hüküm bildirmekte- I
rer.
dir. 2010 yılında yapılan bu anayasa değişikliği ile K
mahkemelerin yerindelik denetimi kaldırılmıştır. (Cevap A)
(Cevap C)
4. Cumhurbaşkanlığı, vali, içişleri bakanı, kaymakam,

genel kolluk amiri iken belediye başkanı yerel kolluk 8. 2017 Anayasa değişikliği ile savaş dışında askeri
amiridir. mahkemelerin kurulamayacağı kararlaştırılmıştır.
(Cevap E) (Cevap E)

İDARE HUKUKU VE İDARİ TEŞKİLATI TEST • 10
9. MİT ve Diyanet İşleri Başkanlığı doğrudan Cumhur- 13. İdarenin bütünlüğü ilkesi, 1982 Anayasası’nın 123.
başkanlığına bağlı bir kurumdur. Genel Kurmay Baş- maddesinde; idarenin mali ve ekonomik sorumlulu-
kanlığı ise yapılan düzenlemeyle Milli Savunma Ba- ğu ise anayasanın dördüncü kısmında düzenlenmiş-
kanlığına sorumlu hale getirilmiştir. tir.
(Cevap D) (Cevap D)
14. İdari vesayet, merkezî idarenin taşra teşkilatını de-
netleme yetkisidir. Merkezî idare ile yerinden yöne-
tim kuruluşları arasındaki bütünlüğü sağlayan bir
10. Yükseköğretim üst kuruluşları ile yükseköğretim ku- araçtır. Bu araç genel bir yetki olmayıp yerinden yö-
rumlarının idari teşkilatı hakkında kanun hükmünde A
netim kuruluşu organ ve görevlilerinin seçimi, atan-
K
kararname doğrultusunda yükseköğretim kurulu ve maları, seçimlerinin onanması, geçici olarak görev-
A
üniversiteler arası kurul, yükseköğretimin üst kuru- D lerine son verilmesi veya tamamen görevlerine son
luşları arasında yer almaktadır. E
verilmesi biçiminde ortaya çıkar.
M
(Cevap D) İ (Cevap A)
D
E
N
İ
Z
İ
15. Devlet memurlarına verilen disiplin cezaları şunlar-
Y dır:
A
Y • Uyarı
I
N • Kınama
C
11. MGK ve MGK Genel Sekreterliği Kanunu’nun 11. • Aylıktan kesme
I
maddesine göre, Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekre- L
• Kademe ilerlemesinin durdurulması
terliği Cumhurbaşkanına bağlı olarak kurulmuş bir I
K
teşkilattır. • Memurluktan çıkarma
(Cevap C) (Cevap B)
16. Merkezden yönetimin, taşra teşkilatı il organları şu

şekildedir.
a) Vali
b) İl İdare Kurulu
c) İl İdare Şube Başkanlıkları

Vali, İl Özel İdaresinin de başı sayıldığından verilen
12. Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri, Cumhurbaş- seçeneklerden sadece İl İdare Kurulu taşra teşkilatı
kanının onayı ile atanır. birimidir.
(Cevap D) (Cevap B)
248
GÜNCEL BİLGİLER TEST • 1
1. 2022 Nato Zirvesi’nin İspanya’da yapılacağı kararlaş- 5. Ara Güler yaratıcı fotoğrafçılıkta uluslararası üne sa-
tırıldı. hip bir sanatçıdır. Sanatçımız 90 yaşında 17 Ekim
(Cevap B) 2018’de hayatını kaybetmiştir.
(Cevap C)
2. NATO; ll. Dünya Savaşı’nın yıkıcı etkileri ve Sovyet
Rusya’nın yayılmacı politikasına karşı, üyelerinin gü-
venliğini sağlamak ve istikrarın gelişmesine katkıda
bulunmak amacıyla 1949’da kurulmuş askerî, siyasal
nitelikli uluslararası bir örgüttür. ABD başkanlığında 12
ülkenin katılımıyla Washington’da kurulmuştur. Türki- 6. Usta sanatçı Rasim Öztekin 2020 yılında ortaoyunu-
ye, Kore Savaşı’nda kazandığı başarılar sayesinde A nu temsil eden kavuğu “Baba Sahne”yi kuran Şevket
K
1952 yılında NATO’ya üye olmuştur. Üyelik sürecinde Çoruh’da devretmiştir.
A
NATO’nun operasyonlarına askerî destek veren Tür- D (Cevap A)
E
kiye’nin bazı bölgelerinde NATO’ya ait üsler bulunmak-
M
tadır. İ
(Cevap A)
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
3. Türkiye A, C, D ve E’deki kuruluşlara üyedir. Fakat ül- Y
I
kemiz Bağımsız Devletler Topluluğun üyesi değildir. N
7. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun gö-
C
Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT): Sovyetler Bir- I revleri için A, B, D, E seçeneklerinde verilen bilgiler
liği’nin dağılmasından sonra 12 devletten kurulan L doğrudur. C’de verilen fiyat istikrarını sağlamak için
I
birliktir. Türkmenistan (2005), Gürcistan (2008) ve uygulanacak olan para politikasını belirlemek BDDK’nin
K
Ukrayna'nın (2014) ayrılmasıyla BDT'nin 9 üyesi değil, Merkez Bankasının görevidir.
kaldı. (Cevap C)
(Cevap B)
4. B, C, D ve E’de verilen eserler Jose Saramago’ya ait-

tir. Fakat Kalecinin Penaltı Anındaki Endişesi adlı ro- 8. Çin’in Vuhan kentinde ilk kez ortaya çıkan Corona Vi-
man 2019 Nobel Edebiyat Ödülü’nün sahibi Peter Han- rüsü’nden kaynaklı hastalığa Dünya Sağlık Örgütü Co-
dke’ye aittir. vid-19 ismini vermiştir.
(Cevap A) (Cevap B)

9. 10 Nisan 2019’da Event Horizon Teleskobu’nu kulla- 13. Behçet hastalığı, dermatoloji profesörü Dr. Hulusi Beh-
nan bilim adamları M87 Galaksisinin merkezindeki ka- çet tarafından tanımlanmıştır.
ra deliğin fotoğrafını çekerek tarihte bir ilki gerçekleş-
“Vural Sendromu” Doç. Dr. Vural Fidan tarafından
tirdi.
tanımlanmıştır.
(Cevap D)
Prof. Dr. Gazi Yaşargil, modern beyin ve sinir cerra-
hisinin kurucusu olarak kabul edilir.
(Cevap A)
10. Stonehenge Tapınağı İngiltere’de yer alır. Bu tapınak

MÖ 7000 yılında yapılmıştır. Perre Antik Kenti Adıya-
man’da yer alır. MÖ 1. yüzyılda Kommagene Krallığı
döneminde inşa edilmiştir. Mısır Piramitleri MÖ 7500
yılında inşa edilmiştir. Göbeklitepe Tapınağı MÖ 10.000 A 14. Gelişmişlik, çok yönlü bir büyümeyi ifade eder. Suudi
K
yılında inşa edilmiştir. İnsanlık tarihinin bilinen ilk ve Arabistan’da petrol geliri sayesinde kişi başına düşen
A
en eski tapınağıdır. D millî gelir çok yüksektir; ancak sosyal, teknik, siyasi,
E kültürel açıdan değerlendirildiğinde gelişmiş ülkeler
(Cevap C) M
grubuna girmemektedir.
İ
(Cevap D)
D
E
N
İ
Z
İ
Y
11. Amerika Birleşik Devletleri’nde, devlet başkanı ve baş-
A
kan yardımcısının halk tarafından seçildiği “Başkan- Y
lık Sistemi” uygulanmaktadır. İngiltere’de meşruti mo- I
N
narşi vardır. İtalya, Yunanistan ve Almanya’da Cum-
C
hurbaşkanlarını Meclis seçer. I
15. “Vurun Kahpeye” filminin yönetmeni Lütfi Ömer
L
ABD dışında Arjantin, Brezilya, İran, Güney Kore, I Akad’dır.
Çin, Afganistan, Şili, Türkiye, Kıbrıs Cumhuriyeti, K
(Cevap D)
Kazakistan, Türkmenistan, Nijerya, Peru ve Endo-
nezya başkanlık sistemi ile yönetilen belli başlı ül-
kelerdir.
(Cevap E)
12. Adlî Tıp Kurumu Türkiye Cumhuriyeti Mahkemeleri’nin

adlî (resmi) bilirkişilik kurumu olarak yasa ile kurulan 16. Soru öncülünde hakkında bilgi verilen sinema filmi “Dü-
ve Adalet Bakanlığı’na bağlı olan bir kuruluştur. ğün”dür.
(Cevap E) (Cevap B)
250
1. Pakistan’ın kurucu lideri Muhammed Ali Cinnah’dır. 5. 1071 Malazgirt Savaşının da yapıldığı Malazgirt Muş
(Cevap D) ilimiz sınırlarındadır.
(Cevap D)
2. İstanbul Havalimanı “dünyanın en iyi 10 havalimanı”
6. Yasaların anayasaya uygunluğunun yargısal deneti-
sıralamasında ikinci olmuştur.
minde dünyada iki farklı model uygulanmaktadır. Bun-
(Cevap D) lardan biri, bu denetimi yapma yetkisini bütün mahke-
A melere veren Amerikan modeli; diğeri ise bu yetkiyi
K
özel bir mahkemeye, Anayasa Mahkemesi’ne veren
A
D Avrupa modelidir. Avrupa modelini benimseyen Türki-
E ye’de Anayasa Mahkemesi ilk kez 1961 Anayasası’y-
M
İ
la kurulmuştur.
(Cevap D)
D
E
N
İ
Z
İ
3. “Günden Kalanlar” 2017 Nobel Edebiyat Ödülü’nün A

Y 7. Yuri Gagarin Vostok 1 adlı uzay aracıyla uzaya giden
sahibi Japon yazar Kazuo İshiguo’ya aittir. I ilk kozmonot olmuştur.
N
2021 Nobel Edebiyat Ödülü’nü Tanzanya doğumlu C Yuri Gagarin, Sovyetler Birliği pilotu ve kozmono-
yazar Abdulrazak Gurnah kazanmıştır. “Deniz Ke- I
tudur. Yuri Gagarin 12 Nisan 1961’de Vostok uzay
L
narında”, “Kumdan Yürek” ve “Sensizliğe Hayran-
I aracıyla uzaya çıkarak Dünya yörüngesinde turu-
lık” Gurnah’ın eserlerindendir. K nu tamamladı. Böylece uzaya çıkan ilk insan olma-
yı başarmış oldu ve bu başarısıyla birlikte uzay ça-
(Cevap B)
ğını başlattı.
(Cevap C)
4. Finlandiya, İzlanda, Norveç ve İsveç Avrupa’nın kuze-

yinde yer alan İskandinav ülkeleridir. Polonya ise bu 8. Sarıçalı Dağı Millî Parkı Ankara ilimizde bulunur. Böl-
grupta yer almaz. ge 2021 yılında milli park ilan edilmiştir.
(Cevap E) (Cevap C)

9. RTÜK, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, SPK, BD- 13. Soruda tanımı ve özellikleri verilen kurum RTÜK’tür.
DK, EPDK, Kamu İhale Kurumu ve Rekabet Kurumu, RTÜK üyeleri, siyasi parti gruplarının üye sayısı ora-
düzenleyici ve denetleyici kurumlar arasında gösteri- nında belirlenecek üye sayısının ikişer katı olarak gös-
lebilir. Bu idarelerin işlemleri bakan onayına tabi de- terecekleri adaylar arasından, her siyasi parti grubu-
ğildir. Bu kurumlarla ilgili olduğu bakanlık arasında ve- na düşen üye sayısı esas alınmak suretiyle TBMM Ge-
sayet yetkisi yoktur. Ancak Sosyal Güvenlik Kurumu, nel Kurulunca seçilir. RTÜK, özerktir ve tarafsız bir ka-
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlıdır. mu tüzel kişiliği niteliğine sahiptir.
(Cevap A) (Cevap B)
A
14. 2020 İslam Dünyası Kültür Başkenti olarak Bangla-
10. Dardanos Antik Kenti Marmara Bölgesinde yer alır. An- K deş’in başkenti Dakka seçilmiştir.
A
tik Kent MÖ 3000 yılında yapılmıştır. Çanakkale’ye 12
D İslam İşbirliği Gençlik Forumu (ICYF), 2020 İslam
km mesafede yer alır. E Dünyası Gençlik Başkenti unvanını Bangladeş’in
M
(Cevap E) başkenti Dakka’ya vermiştir.
İ
D (Cevap D)
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
11. Tanımı ve özellikleri verilen kurum Rekabet Kuruludur. C 15. Türkiye’nin 2020 yılında Karadeniz’de keşfettiği doğal
I
Rekabet Kurulu, kamu tüzel kişiliğine sahiptir. İdari ve gaz rezervlerinin kullanılmaya başlanması Türkiye eko-
L
mali açıdan özerktir. Rekabet Kurulu, görevini yapar- I nomisine büyük katkılar sağlayacaktır. Ancak Türki-
ken bağımsızdır. K ye’nin tükettiği enerji miktarı fazla olduğu için bu kay-
(Cevap B) nağın, Türkiye’nin tamamen sona erdirmesi beklene-
mez.
(Cevap C)
12. Asya’yı Avrupa’ya bağlayan ilk köprü Pers Kralı Dari-

us döneminde MÖ 513 yılında yapılmıştır. Darius’un
mimarı Mandrokles yan yana dizerek bağladığı sallar 16. B, C, D ve E’deki eserler Sabahattin Ali’ye aittir. Saat-
ile geçici bir köprü oluşturmuş ve ordunun Asya’dan leri Ayarlama Enstitüsü, Ahmet Hamdi Tanpınar’a ait-
Avrupa’ya geçmesini sağlamıştır. tir.
(Cevap A) (Cevap A)
252
1. Beyin Göçü: İyi eğitim görmüş, kalifiye, nitelikli, seç- 4. “2020’de ülkemizde elektrik üretimi 305 milyar kilovat-
kin, yetenekli ve uzman iş gücünün yetişmiş olduğu saat olup, üretimde ilk 5 kaynak yüzde 34,8 payla kö-
az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş mür, yüzde 25,6 payla hidroelektrik, yüzde 22,7 pay-
bir ülkeye en verimli olduğu dönemde çalışmak, araş- la doğal gaz, yüzde 8,1 payla rüzgar ve yüzde 3,8 pay-
tırma yapmak için yapılan göçtür. ABD, dünyanın en la güneş enerjisi oldu. Toplam elektrik üretiminde ye-
fazla beyin göçü alan ülkelerinden biridir. nilenebilir kaynakların toplam payı ise yüzde 42,4’e
(Cevap E) ulaştı.”
(Cevap E)
2. Türkiye; Rusya, İran, Irak, Azerbaycan ve Cezayir gi-

bi ülkelerden doğal gaz ithal eder. Rusya doğalgazda
ilk sırada yer alır.
(Cevap D)
5. Kazakistan’ın başkenti Astana iken 2019’da Nur-Sul-
tan olarak değişmiştir.
A
K (Cevap B)
A
D
3. Ülkemizin, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdür- E
lüğü’nün sorumluluğu altında yürüttüğü çalışmalar ne- M
İ
ticesinde bugüne kadar UNESCO Dünya Miras Liste-
si’ne 18 adet varlığımızın alınması sağlanmıştır. Bu D
varlıklardan; E
N
• İstanbul İ
• Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas) Z
İ
• Hattuşa (Boğazköy) - Hitit Başkenti (Çorum) 6. Rusya’da yapılan 2018 FIFA Dünya Kupası finalinde
Y Fransa Hırvatistan’ı 4-2 yenerek Dünya Şampiyonu
• Nemrut Dağı (Adıyaman - Kahta)
A olmuştur.
• Xanthos-Letoon (Antalya - Muğla) Y
I (Cevap A)
• Safranbolu Şehri (Karabük)
N
• Troya Antik Kenti (Çanakkale) C
I
• Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne)
L
• Çatalhöyük Neolitik Kenti (Konya) I
K
• Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı (İz-
mir)
• Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun
Doğuşu (Bursa)
• Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri
• Efes (İzmir) 7. 2021 Nobel Ödülleri sahipleri:
• Ani Arkeolojik Alanı (Kars) Nobel Barış Ödülü: Maria Ressa, Dmitry Muratov
• Afrodisias (Aydın) Nobel Tıp Ödülü: David Julius, Ardem Patapoutian

• Göbeklitepe Arkeolojik Alanı (Şanlıurfa) Nobel Kimya Ödülü: Benjamin List, David W.C. Mac-
• Arslantepe Arkeolojik Alanı (Malatya) [2021] Millan,
kültürel olarak; Nobel Fizik Ödülü: Syukuro Manabe, Kalus Hassel-
• Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) mann, Giorgio Parisi
• Pamukkale-Hierapolis (Denizli) Nobel Ekonomi Ödülü: David Card, Joshua D. Angrist,
hem kültürel, hem doğal miras olarak listeye alınmıştır. Guido W. Imbens
(Cevap A) (Cevap D)

8. MİT yapılan düzenleme ile doğrudan Cumhurbaşka- 12. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlarını sıralayacak
nına bağlanmıştır. olursak:
Milli İstihbarat Teşkilatı, Türkiye’nin Cumhurbaşkan- • Mustafa Kemal Atatürk

lığına bağlı resmi istihbarat örgütüdür. MİT Müste- • İsmet İnönü
şarı, Cumhurbaşkanınca atanır. MİT Müsteşar yar- • Celal Bayar
dımcıları ve başkanlar, MİT Müsteşarının teklifi üze- • Cemal Gürsel
rine Cumhurbaşkanınca atanır. Diğer personel MİT • Cevdet Sunay
Müsteşarı tarafından atanır. • Fahri Korutürk
• Kenan Evren
(Cevap C)
• Turgut Özal
• Süleyman Demirel
• Ahmet Necdet Sezer
• Abdullah Gül
• Recep Tayyip Erdoğan
9. Fransız yazar Montaigne’in ünlü eseri Denemeler’dir. A Buna göre doğru sıralama I – III – II şeklinde olmalı-
K dır.
Septik (şüpheci) düşünceyi benimseyen Montaig- A
(Cevap B)
ne, aklın gerçeğe erişse bile, kesin bilgiye sahip D
E
olamayacağını ifade eder.
M
İ
(Cevap B) 13. Türkiye’nin ilk milli parkı Yozgat Çamlığı Milli Parkıdır.
D
E
Yozgat Çamlığı 1958 yılında milli park yapılmıştır.
N (Cevap C)
İ
Z
İ
Y
A
Y
I 14. Huzur, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın romanıdır. Benim
N
Adım Kırmızı ve Beyaz Kale ise 2006 yılında Nobel
10. 2021 92. Oscar Akademi Ödüllerinde “En İyi Film” ödü- C
I Ödülünü kazanan Orhan Pamuk’un eserleridir.
lünü “Nomadland (Göçebeler Diyarı)” almıştır.
L
(Cevap D)
(Cevap B) I
K
15. Soru öncülünde hakkında bilgi verilen şair ve devlet

adamı Yahya Kemal Beyatlı’dır.
11. Türk sanatının Selçuklu Devrinden zamanımıza kadar (Cevap C)

devam eden örneklerinin sergilendiği müze Etnograf-
ya Müzesi’dir. Müzede Anadolu’nun çeşitli yörelerin-
den derlenmiş halk giysileri, ayakkabı, süs eşyaları,
takunya örnekleri, oyalar, bohçalar, yatak örtüleri, ge-
lin kıyafetleri, damat tıraş takımları, halı ve kilim kolek-
siyonu gibi eski geleneksel Türk sanatı eserleri bulun- 16. Soru öncülünde hakkında bilgi verilen yazarımız Sait
maktadır. Faik Abasıyanık’tır.
(Cevap C) (Cevap A)
254
1. 1996’da Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Taci- 5. En fazla mülteciye ev sahipliği yapan ülke Türkiye’dir.
kistan tarafından Şanghay Beşlisi olarak kurulan Ör- (Cevap C)
güte 2001’de Özbekistan, 2017’de Hindistan ve Pa-
kistan, 2021’de ise İran tam üye oldu.
(Cevap D)
6. Prof. Dr. Gazi Yaşargil dünyada modern beyin ve sinir
cerrahisinin kurucusu olarak kabul edilir. Amerikan Cer-
rahlar Birliği tarafından yüzyılın beyin cerrahı olarak
2. 2028 Yaz Olimpiyatları ABD’nin Los Angeles ve Kali-
adlandırılmıştır.
forniya eyaletlerinde yapılacaktır.
A
(Cevap B) K Türkiye’de 2012’de ilk defa tüm yüz naklini gerçek-
A leştiren ekibin lideri olan cerrah Prof. Dr. Ömer Öz-
D
E
kan’dır.
M
İ (Cevap A)
D
E
N
İ
Z
İ
Y
3. Sineklerin Tanrısı (Lord of the Flies) – William Golding
A
Kalecinin Penaltı Anındaki Endişesi – Peter Handke Y
I
Sür Pulluğunu Ölülerin Kemikleri Üzerinde – Olga To- N
karzcuk C
I 7. 93. Oscar Ödülleri’ne ilişkin A, B, C ve D seçenekle-
Gömülü Dev – Kazuo Ishigura L rindeki eşleştirmeler doğrudur. Fakat 93. Oscar Ödül-
I
Yaşam ve Ölüm Yorgunu – Mo Yan leri kapsamında En İyi Film “Nomadland” seçilmiştir.
K
(Cevap A) (Cevap E)
4. Haziran 2021’de Doha’da düzenlenen Artistik Jimnas-

tik Dünya Kupası’nda paralel bar finalinde Ferhat Arı- 8. Türkiye’nin 2021 yılında en fazla ihracat yaptığı kom-
can altın madalya almıştır. şu ülkeleri sırasıyla Irak, Bulgaristan ve Yunanistan’dır.
(Cevap A) (Cevap E)

9. 93. Oscar Ödülleri’ne göre “En İyi Kadın Oyuncu Fran- 13. Doğru şıkkımız D seçeneğinde verilmiştir.
ces McDormand”, “En İyi Erkek Oyuncu” ise Antony (Cevap D)
Hopkins’tir.
(Cevap A)
www.akademidenizi.com.tr 14. Öncülde hakkında bilgi verilen sanatçımız Kemal Su-

nal’dır. Kemal Sunal, 26 yıllık kariyerinde çok sayıda
10. Kartal Tibet Temmuz 2021’de hayatını kaybetti. 200’den A
tiyatro eserinin yanında 76’sı başrol olmak üzere 82
fazla filme imza atan Tibet oyuncu, yönetmen ve se- K
A filmde rol aldı.
naristlik yaptı. D
(Cevap C)
(Cevap D) E
M
İ
D
E
N
İ
Z
İ
Y
A
Y
I
N
C
11. Soru öncülünde verilen bilgiler Albert Camus’a aittir.
I
(Cevap D) L
I
K
15. 2026 FIFA Dünya Kupası’na ABD, Meksika ve Kana-
da ev sahipliği yapacaktır, dolayısıyla 2026 FIFA Dün-
ya Kupası, Kuzey Amerika kıtasında yapılacaktır.
(Cevap B)
16. Halide Edip Adıvar, Anadolu Ajansı’nın kuruluşuna kat-

12. Covid’19’a karşı Çinlilerin geliştirdiği aşının adı Sino- kı sağlayan isimlerden biridir. Adıvar, 21’i roman olmak
vac aşısıdır. üzere 43 eser kaleme almıştır.
(Cevap B) (Cevap A)
256

Ekpss Soru Bankasi Cozum Int

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ekpss Soru Bankasi Cozum Int

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

S ORU

© COPYRIGHT AKADEMİ DENİZİ YAYINCILIK

AKADEMİ DENİZİ YAYINCILIK

Saray Mah. Fatih Sultan Mehmet BIv. No: 316

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Sertifika No

TEMEL YURTTAŞLIK BİLGİSİ (ANAYASA) 229

GÜNCEL BİLGİLER 249

6. Altı çizili sözün içinde geçen “gizli” sözcüğü “bilinme-

5 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

(Cevap A) A seçeneğinde “içi parçalanmak”, çok üzülmek

12. Parçanın genelinde İstanbul’un kayıp yapılarından

8. A seçeneğindeki “ama” bağlacı kendinden önceki

5. Mardin tarihi ve mimari sit alanı olarak dünyanın üçün-

9 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

7. Sorudaki cümlede “---- sinema izleyicisinin en fazla

5. Numaralanmış sözleri kurallı ve anlamlı bir cümle

11 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

2. Parçayı en uygun biçimde tamamlayan sözleri bula-

4. Soruda eğitim için yapılan harcamaların en değerli

13 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

14. Cümleye göre Prens Adaları ve Kızıl Adalar sözü edi-

15 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

4. A’da, dağların “Yolun sonu!” diye bağırması kişileş-

17 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

8. Parçadaki “Hele bir de dolunay, alaca karanlıkta kar-

1. 3. Cümlelerdeki ipuçlarına (“resimden anlamak”, “gör-

4. Verilen cümleler dikkatle okunduğunda sözü edilen

19 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

6. I cümlede Amerikalı bilim insanlarının bir konuda ge-

1. 4. Parçada Viyana Sebze Orkestrası hakkında bilgi ve-

6. Anlam bütünlüğünü bozan cümle sorulduğunda biz-

21 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

12. “İnovasyon” kavramının açıklandığı bu parçada bu

1. 3. Tamamlanması istenen cümleye dikkat edildiğinde

23 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

leyi dil ve düşünce yönüyle tamamlamasına dik-

6. Bu tür sorularda konunun değiştiği cümleyi doğru tes-

demektir. Verilen parçanın IV. cümlesine kadar ünlü

25 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

11. Bu tür sorularda ana fikir çok önemlidir. Çoğu zaman

1. 3. Parçada yazar, Sait Faik’in kendini yaşamın olum-

ondan hareketle tümevarım tekniği kullanılmalı-

Bu bilgiler ışığında parçadan çıkarabileceğimiz en

nemlerde romanlarında farklı düşünceleri savundu-

27 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

5. 7. Söz konusu eser hakkında yorum yapan eleştirmen

8. Parçada yer alan “çünkü sen yalnızsın ve tek başı-

1. 4. Parçada sanatçıların kişiliklerini eserlerine yansıttık-

5. Parçada toplu hareket eden balıklar hakkında bilgi

29 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

4. Parçada, bir kazı sonucunda bulunan malzemeler-

31 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

8. Verilen parçada yazar dili ve anlatımıyla çok beğe-

4. Kırılım yasasının henüz tam olarak anlaşılamadığı-

33 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

1. 4. Öncüldeki dörtlükte ünlü daralmasına örnek olabile-

Buna göre seçeneklerdeki kelimelerin inceleyelim:

B → ne – için = niçin “Çevre” sözcüğünün kökü “çevir–” dir. Bu sözcük

↓ türetilirken ünlü kaybına uğramıştır: “çevir – e “çev-

35 EKPSS HAZIRLIK • GY • TÜRKÇE

C seçeneği dışındaki cümlelerdeki örneklerde “n –

Bu cümledeki altı çizili sözcükler bu şekilde daha Y kullanmamız mümkündür.

6. Yön bildiren sözcükler özel addan önce gelip sıfat