ĐỔI BIẾN TRONG TÍCH PHÂN KÉP

TỌA ĐỘ CỰC

M
y
r r x
2
y
2
0

x r cos , y r s in

[0, 2 ] hay [ , ]
TÍCH PHÂN KÉP TRONG TỌA ĐỘ CỰC
a r b
D :
j

j 1
* *
Dij ri , j

D
Tổng tích phân

* * * * *
Sn f ( ri c o s j
, r i
s in j
) r i
r
i, j

f ( x , y )d x d y li m S n
d 0
D

li m S n f (r cos , r s in ) rd rd
d 0
D
Công thức đổi biến sang tọa độ cực

x r cos , y s in

f ( x , y )d x d y f (r co s , r s in ) rd rd
D D
 Một số đường cong và miền D trong tọa độ cực

x r cos , y r s in

R
R

-R D
R
-R R

2 2 2
2 2 2 x y R
x y R
0 r R
r R
0 2
 2 2
x y 2R x 2 2
x y 2R x

R 2R

r 2R cos 0 r 2R cos

2 2
 2 2 2 2
x y 2R y x y 2R y

2R
r 2 R s in

0 r 2 R s in

0
 r r2 ( )

D r1 ( ) r r2 ( )
D :
r r1 ( )

(0 2 )

f (r co s , r s in )r d r d
D
r2 ( )

d f (r co s , r s in )rd r
r1 ( )
 VÍ DỤ
2 2
x y 1
với
2 2
1/ Tính: I x y dxdy D :
D y 0

r=1 x r cos , y r s in

0 r 1
D :
0
-1 1
1
2 1
I r .r d r d d r dr d
3 3
0
D 0 0
 2/ Tính: I (x y )d x d y
D
2 2
1 x y 4
D :
y x,y x

x r cos , y r s in
r=1
r=2
1 r 2
D : 3
4 4
I (x y )d x d y 1 r 2

D D : 3

(r co s r s in ) .r d r d 4 4

D
3
4 2
2
d r (c o s s in )d r
1
4
3
4
8 1 7
(c o s s in ) d 2
3 3 3

4
 2 2
x y 2y
3/ Tính: I xdxdy với D :
D y x
r = 2sin x r cos , y r s in

0 r 2 s in
D : 3
4

2 s in
2 1
I r cos rd rd d r cos rd r
6
D 3 0
4/ Tính diện tích miền D giới hạn bởi:
2 2 2 2
x y 4x,x y 2x,y x,y 0

r = 4cos x r cos , y r s in

0
D 4
2 cos r 4 cos

r = 2cos
 0
S (D ) 1d x d y D 4
D 2 cos r 4 cos

rd rd
D

4 4 cos

d rd r
0 2 cos

3 3
4 2
 2 2
x y x
5/ Tính: I xydxdy với D :
D
3x y 0

y 3x

4
0
3
0 r cos
r = - cos
 ĐỔI BIẾN TỔNG QUÁT
y
(x,y ) D (u , v ) D
x = x(u,v), y= y(u,v)

D (x,y ) xu xv
D J
D (u , v ) yu yv

x 1
J
D (u , v )
Công thức đổi biến D (x,y )

f ( x , y )d x d y f ( x (u , v ), y (u , v )) J d u d v
D D
 Áp dụng đổi biến tổng quát

Tọa độ cực: x r cos , y r s in

xr x cos r s in
J r
yr y s in r cos

f ( x , y )d x d y f (r co s , r s in )r d r d
D D
Hình tròn tâm tùy ý: D: (x – a)2 + (y – b)2 R2
v
y
Dời gốc tọa độ đến tâm
u
b x = u + a, y = v + b
a xu xv 1 0
x J 1
yu yv 0 1

f ( x , y )d x d y g ( u , v ) .1 d u d v
2 2 2
D u v R

Đổi tiếp sang

u r cos ,v r s in
tọa độ cực:
 Tóm tắt: D: (x – a)2 + (y – b)2 R2

v x = a + rcos , y = b + rsin
y
r J=r
u
b

a 0 r R
x
D :
0 2

f ( x , y )d x d y f (a r cos ,b r s in )r d r d
D D
 2 2
Đổi biến trong ellippse x y
D : 1
2 2
a b
b
x = arcos , y = brsin
D J = abr
a

2 2 0 r 1
x y 2 D :
r
2 2 0 2
a b

f ( x , y )d x d y f (a r c o s , b r s in )a b rd rd
D D
 1/ Tính: I xydxdy với D là nửa trên của
D

hình tròn: (x – 2)2 + (y + 1)2 9

u
x = 2 + rcos , y = -1 + rsin
J=r

0 r 3
D :
0
v

I (2 r cos )( 1 r s in )rd rd
D
I (2 r cos )( 1 r s in )rd rd
D

3
2
d ( 2 r cos 2 r s in r s in cos )rd r
0 0

9 18
 Ví dụ
2 2
x y
2/ Tính: I xydxdy ,D : 1; y 0; x 0
9 4
D

x = 3rcos , y = 2rsin
2
J = 3.2.r = 6r
Miền D được viết lại:
3
2
r 1

3r cos 0 , 2 r s in 0
 2
r 1 0 r 1

3r cos 0 , 2 r s in 0 cos 0 , s in 0

0 r 1
D :
0
2

2 1

xydxdy d 3r co s .2 r s i n .6 r d r
D 0 0

9
2
3/ Tính diện tích miền giới hạn bởi
2
x 2
e llip s e y 1, y 0, y x, x 0
3
x 3r c o s ,y r s in

J 3r
Miền D được viết lại:
2
x 2
y 1, 0 y x
3
0 r 1,

0 r s in 3r c o s
0 r 1,

0 r s in 3r c o s

0 r 1,
0 r 1
s in
0 ta n 3
cos 0
3

3 1

S (D ) dxdy d 3r d r
D 0 0
 Tính đối xứng của miền D trong tính tp kép
D đối xứng qua oy
D1 = D
{(x,y)/ x 0}

D D1

f(x,y) chẵn theo x: f ( x , y )d x d y 2 f ( x , y )d x d y

D D1

f(x,y) lẻ theo x: f ( x , y )d x d y 0
D