]

TARİHTEN SAHİFELER
fs et90amm

Arnavutköy sahilsarayı
( Boğaziçi lisesi)
19. u r u İlk senelerinde Arnavut- " Yazan: t
köyündt Akıntı burnundan Bebeğe
ioğru sır asile Beyhan sultan çeşmesi
Î HALÛK Y. ŞEHSUVAROĞLU g
t*! baş eski kahvesi İle üç tane dük­
san altı gün misafir «dilmişti. Ha­
kan ve yanlarında diğer üç dükkân
nımefendi bu misaflreti esnasında;
vardı- [**] Mutbakı ftmireden seki* yüz otuz yedi
Bu dükkanlardan sonra Halil paşa kese akçe harcanmıştı. [***+*]
sade Nuri paşanın yalısı, Halil paşa
Valinin annesi Mısıra kendisi İçin
Bade Sadrı Anadolu Arif Molla ya­
hazırlanan bir vapurla döndü. Bu zi­
lısı bulunuyordu. Molla efendisinin
yaretten sonra Mirgtindeki Feriye
yalısının alt tarafında Padişahların
sarayı Feride ve Senlye hanım sul­
Boğaziçi tenezzühlerinde İstirahat
tanlardan alınarak Mısır valisine İh­
ettikleri Mehmet paşa kasrı ve sonra
san olundu- Eski Meclisi vâlâ reisi
da Beyhan sultanın sahilsarayı geli­
Rifat paşanın yalısı da hanım sul­
yordu.
tanlara verildi.
Beyhan sulyan sahllsaraylle Bebek
Arnavutköyünde misafirhane ola­
kasrı arasında sıraslle, Eski Hekim­
rak kullanılan sahllsaray da Mahmut
başı zade Neclb efen, Hazinedarbaşı
paşanın İkametine tahsis edildi. Fa­
Şakir ağa yalılarlle, peksimet fırın­
ları, Sadrazam Salih paşa, Dürrti za­ kat Mahmut paşanın bu sarayda
de Abdullah Molla. Müderrisinden İkameti uzun sürmemiş ve bina tek­
Elmas Ebe zade Mustafa efendi, me- rar hanım sultanlara İhsan olun­
vaiiden meşk hocası Yesarl zade İz­ muştu.
zet efendi, Devi Güzel kızı yalılarlle Sultan Mahmudun İki torunu
Bebek ocağı vardı. ömürlerinin sonuna kadar bu sahil-
sarayda yaşadılar. Feride hanım sul­
Beyhan sultan uzun seneler Arna-
tanla 1285 yılında binbaşı Mahmut
vutköyü sahllhaneslnde oturmuş ve­
Nedim beyin namzetliği ilân edildi.
fatından sonra bina yine OsmanlI
Her iki hanım sultanın zevçleri de
hanedanına mahsus bir saray olarak
uzun yaşamamışlardı. Son devir Os­
yeni evlenen bazı sultanlara tahsis
manlI sarayında Sultan Mahmudun
edilmişti.
torunu olarak büyük bir İtibar gören
Bu yalı bilhassa II. Mahmudun kızı
İki hanım sultan uzun ömürlü oldu­
M’hrimah sultanın, Salt paşayla İz­
lar. Sultanlar orta boylu zaylf ve
divacı münasebetiyle yeniden tamir
narindiler. Biri esmer ve diğeri kum­
ettirilip, hazırlanmıştı.
raldı- Birbirlerine pek bağlı İdiler.
Sultana muhteşem bir düğün ya­
Hiç ayrılamazlardı. Yıldızdaki mera­
pılmış ve zengin çehiz alayı cadde­
simlere beraber gelirler Şale köşkün­
lerde biriken halkın önünden geçiri­
lerek Arnavııtköyü sahilsarayma ge­ de birlikte dolaşırlardı.
tirilmişti. Arnavutköy sahilsarayı çok nâdlde
Salt paşa Mîhrlmah sultanla bir eşya İle döşeliydi. Sultan Mahmudun
müddet bu yalıda oturdu. O devirde torunlarının çehizlerl arasında hakl-
Sait pasa yalısı diye anılan Arnavut­ koten emsalsiz bazı eşya bulunuyor­
köy sahilsaraymm Bebek tarafında du. Annelerinin, bir kısmı Sultan
bir selâmlık dairesi vardı- [***] Mahmut zamanında hazırlanmış çe­
Kâgir ve yüksek bir zemin katı yizi de kendilerine kalmıştı. [*****•]
üstüne çıkan daire cepheden on iki Senlye hanım sultan evvelâ, Feride
konsolla zemin kata tutturulmuştu. hanım sultan da 1336 kasımında ve­
Binanın cephe tarafında on bir pen­ fat ettiler. Her İkisi de Yahyaefendi
ceresi vardı. kebristanına gömüldüler.
Harem dairesi bugünkü Boğaziçi OsmanlI hanedanı memleketi ter-
lisesinin bütün cephesi boyunu İşgal kedinceye kadar hazinel hassa em­
eden bir uzunluktaydı. Sarayın Ar­ rinde kalan sahllsaray bu tarihten
navutköy tarafında bir salondan İba­ sonra bir müddet Tabaküs tütün şir-ı
ret müstakil ve asıl binadan alçak ketine depo olarak kiralanmıştı.
ufak bir köşkü bulunuyordu. şirketten sonra saraya Divanyolun-
Arnavutköyfı sahilsarayı cephesinin dakl binası yanan [*****♦*] Feyzi
şahniş çokluğu ile dikkati çekerdi. âtî lisesi nakledildi- Burada Boğaziçi
Bina beş şahnişli olarak inşa edil­ lisesi ismini alan mektep o tarihten
mişti. Saray zemin! kâgir olmak üze­ İtibaren Arnavutköy sahilsaraymda
re üç kattı. İkinci ve üçüncü katlar­ bulunmaktadır.
daki şahnişler büyük dörder konsolla
[*J Bugün de mevcuttur.
altlarındaki kata istinat ediyordu.
[**] Bugün Akıntı burnu gazino­
Binanın girintilerde saçakları düz, larının bulunduğu yerler.
çıkıntılarda zaviyeliydl- Arnavutköy [***] Boğaziçi lisesi olan bugünkü
sahilsarayı pencerelerinin fazlalığıyla binada eski selâmlık binasının yeni
da dikkati çekiyordu ve bu pencereler sarayla beraber aynı yerde yapılmış
kafeslerle örtülmüştü» Geniş ve yük­ son vaziyeti bulunmaktadır.
sek olan pencerelerin altlarındaki
[****1 Muallim M. Cevdet, bina­
bina kısımlarına tahtalarla muhtelif nın Abdülâziz zamanında kâgir ola­
hendesî şekiller yapılmıştı.
rak yaptırıldığını söylüyor.
Sahilsarayın önü pazar kayıklarlle, [-*****] Başbakanlık arşivi Cev­
yr-d-kçilerle kalabalık olur ve saray­ det Nakibi Saray 449.
lılar kafesli pencereler arkasından
[*****♦] Hanımefendilere ait çok
kayıkları, gidip gelenleri alâka ile kıymetli bir sandık Türk ve İslâm
seyrederlerdi.
eserleri miizesindedir.
Sait paşa ile Mihrimah sultanın
[****♦**] Feyzi âti lisesinin Divan-
saadetleri uzun sürmedi sultan bir
yolundaki binası da Çiftesaraylar di­
kaç sene sonra vefa tetti ve bu ayrı­
ye anılırdı ve İçinde son olarak Sul­
lık paşasına büyük bir ıstırap verdi.
tan Aizizin kızlarından ve Damat Şe­
Sait paşa, siyasî hayattan da çe­
rif paşanın zevcesi Emine sultan o-
kildikten sonra Beylerbeyinde bir ya­
turmuştu.
lıda ömrünün son yıllarım derviş kı­
yafetinde ve daimî bir ibadet içinde
geçirdi.
Arnavutköy sahilsarayı Boğaziçinin
ilk kâgirleştirllen binaları arasında
bulunmaktadır. Zamanla Beyhan
sultan sarayı eskimiş ve yıktırılma­
sına zaruret hasıl olmuştu.
OsmanlI sarayına alt olan ve Yalı­
nın üst tarafında bulunan Mehmet
pa'a kasrı Vezir kasrı diye de anılır­
dı Bir müddet sonra kasır da yıktı­
rılarak hazine! hassaya ait bulunan
bu arsalar üzerine Çiftesaraylar ismi
11e bugünkü Boğaziçi lisesi İnşa olun­
du. i****]
Abdülmecit devrinde Fethi Ahmet
pasa ile evlendirilen Atiye sultanın
İkametine Arnavutköy sahilsarayı
tahsis edildi. Sultan burada Fethi
paşanın evli obuasından duyduğu
şüphelerle endişeli bir hayat yaşadı.
Sultanın paşadan. Feride ve Senlye
hanım sultanlar adında İki kızı dün­
yaya gelmişti.
Atiye sultanın ölümünden sonra
kızlarına Emirgândaki Feriye sarayı
verildi ve Arnavutköy sahilsarayı ge­
lecek misafirlerin ikametine tahsis
edilen bir misafirhane haline getiril­
di
1281 senesinde Mısır valisinin val-
delerl hanımefendi bu sarayda dok-

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği

Taha Toros Arşivi