SAPIENS PHYSICS

1. ปริมาณทางฟิสกิ ส์
1.1 ระบบหน่วยระหว่างชาติ (SI Unit)
ประกอบด้วยหน่วยฐาน (SI Base Units) และ หน่วยอนุพันธ์ (SI Derived Units)
หน่วยฐาน (SI Base Units)
เป็นหน่วยหลักในระบบเอสไอ มีทั้งหมด 7 หน่วย
ชือ่ ตัวแปร หน่วย
ความยาว
มวล
เวลา
กระแสไฟฟ้า
อุณหภูมิ
ปริมาณสาร
ความเข้มการส่องสว่าง

หน่วยอนุพันธ์ (SI Derived Units)

เป็นหน่วยที่ได้จากการนำหน่วยฐานมาคำนวณทางฟิสิกส์
ชื่อ ตัวแปร หน่วย แสดงในหน่วยเอสไออื่นๆ
ความถี่ s-1
แรง kg.m/s2
ความดัน N/m2
ความเค้น
งาน
พลังงาน N.m
ปริมาณความร้อน
กำลัง J/s
ประจุไฟฟ้า A.s
ปริมาณไฟฟ้า
ศักย์ไฟฟ้า
ความต่างศักย์ J/C
แรงเคลื่อนไฟฟ้า
ความจุไฟฟ้า C/V
ความต้านทานไฟฟ้า V/A
ความนำไฟฟ้า  −1
ฟลักซ์แม่เหล็ก V.s
ความหนาแน่นฟลักซ์แม่เหล็ก Wb/m2
การเหนี่ยวนำแม่เหล็ก
ความเหนี่ยวนำ Wb/A
ฟลักซ์การส่องสว่าง cd.sr
ความสว่าง lm/m2

2
 SAPIENS PHYSICS

1.2 คำอุปสรรค (Prefix)

เป็นสิ่งที่ถูกสมมติขึ้นมาเพื่อใช้แทนการเรียก 10n (เมื่อ n คือ จำนวนเต็ม) เพื่อให้การจดบันทึก และการนำเสนอข้อมูล
สะดวกขึ้น

คำนำหน้าหน่วย คำนำหน้าหน่วย
ตัวคูณ ศัพท์ สัญลักษณ์ ตัวคูณ ศัพท์ สัญลักษณ์
ชือ่ บัญญัติ ชือ่ บัญญัติ
10-24 yocto ยอคโต y 101 deca เดคา da
10-21 zepto เซพโต z 102 hecto เฮกโต h
10-18 atto อัตโต a 103 kilo กิโล k
10-15 femto เฟมโต f 106 mega เมกะ M
10-12 pico พิโก p 109 giga จิกะ G
10-9 nano นาโน n 1012 tera เทระ T
10-6 micro ไมโคร  1015 peta เพตะ P
10-3 milli มิลลิ m 1018 exa เอกซะ E
10-2 centi เซนติ c 1021 zetta เซตตะ Z
10-1 deci เดซิ d 1024 yotta ยอตตะ Y

มาตราเทียบเวลา
1 h = ____ min
1 min = ____ sec
1 h = ____ sec
การเปลี่ยนคำนำหน้าหน่วยของพืน้ ที่
3.61 cm2 = ________ m2
4.81 mm2 = ________ m2
6.71 dm2 = ________ m2
การเปลี่ยนคำนำหน้าหน่วยของปริมาตร
0.57 cm3 = ________ m3
1839 mm3 = ________ m3
1271 dm3 = ________ m3

3
 SAPIENS PHYSICS

2. การวัดและการบันทึกผลการวัดปริมาณทางฟิสกิ ส์
2.1 เครื่องมือวัด ความละเอียดของเครื่องมือ และการบันทึกผลการวัด
การวัดปริมาณต่างๆด้วยเครื่องมือวัดย่อมมีความแม่นยำอยู่ในช่วงที่จำกัด เพราะไม่มีเครื่องมือวัดใดที่สามารถวัดได้
ละเอียดทุกช่วง โดย
ไม้บรรทัด มีความละเอียด 1 มิลลิเมตร
เวอร์เนียร์คาลิปเปอร์ มีความละเอียด 0.1 มิลลิเมตร
ไมโครมิเตอร์ มีความละเอียด 0.01 มิลลิเมตร
การวัดความยาวโดยใช้ไม้บรรทัด
ความละเอียดเครื่องมือ =
ค่าที่อา่ นได้จากเครื่องมือ =
ค่าที่บันทึก =

ความละเอียดเครื่องมือ =
ค่าที่อา่ นได้จากเครื่องมือ =
ค่าที่บันทึก =

ความละเอียดเครื่องมือ =
ค่าที่อา่ นได้จากเครื่องมือ =
ค่าที่บันทึก =

ความละเอียดเครื่องมือ =
ค่าที่อา่ นได้จากเครื่องมือ =
ค่าที่บันทึก =

ความละเอียดเครื่องมือ =
ค่าที่อา่ นได้จากเครื่องมือ =
ค่าที่บันทึก =

4
 SAPIENS PHYSICS

การวัดความยาวโดยใช้เวอร์เนียร์คาลิปเปอร์

35.06 mm

3.74 mm

51.16 mm

5
 SAPIENS PHYSICS

การวัดความยาวโดยใช้ไมโครมิเตอร์

5.67 mm

8.35 mm

0.58 mm

1.16 mm

6
 SAPIENS PHYSICS

2.2 เลขนัยสำคัญ
คือ ตัวเลขที่ได้จากการวัด จำนวนเลขนัยสำคัญขึ้นอยู่กับเครื่องมือที่ใช้วัด เลขนัยสำคัญมีความสำคัญต่อการจดบันทึก
โดยไม่เกี่ยวว่าจะต้องมีเลขนัยสำคัญมากๆจึงจะเป็นเรื่องดี ต้องดูความเหมาะสมในการจดบันทึกด้วย
หลักการนับเลขนัยสำคัญ
ตัวเลขที่นำมาพิจารณา หลักการนับ ตัวอย่าง
1. ค่าคงที่ ไม่นับเป็นเลขนัยสำคัญ ค่า , e, c
1.2 มีเลขนัยสำคัญ 2 ตัว
2. เลขทุกตัวที่ไม่ใช่ 0 นับเป็นเลขนัยสำคัญทุกตัว 1.23 มีเลขนัยสำคัญ 3 ตัว
(เลข 1 – 9) 1.2121 มีเลขนัยสำคัญ 5 ตัว
3. เลข 0 จะแบ่งออกเป็น 4 กรณี
1) เลข 0 ที่อยู่ด้านซ้ายสุดของ 0.432 มีเลขนัยสำคัญ 3 ตัว
ตัวเลขใดๆ ไม่นับเป็นเลขนัยสำคัญ 0.0456 มีเลขนัยสำคัญ 3 ตัว
0.00205 มีเลขนัยสำคัญ 3 ตัว
202 มีเลขนัยสำคัญ 3 ตัว
2) เลข 0 ที่อยู่ระหว่างตัวเลขใดๆ นับเป็นเลขนัยสำคัญ 2002 มีเลขนัยสำคัญ 4 ตัว
200.01 มีเลขนัยสำคัญ 5 ตัว
3) เลข 0 ที่อยู่ด้านขวามือและหลัง 12.50 มีเลขนัยสำคัญ 4 ตัว
จุดทศนิยมของตัวเลขใดๆ นับเป็นเลขนัยสำคัญ 0.1200 มีเลขนัยสำคัญ 4 ตัว
0.00012000 มีเลขนัยสำคัญ 4 ตัว
4) เลข 0 ที่อยู่ด้านขวามือของ ไม่สามารถระบุจำนวนเลขนัยสำคัญได้ 120 มีเลขนัยสำคัญที่เป็นไปได้ 2 ตัว
จำนวนเต็ม แต่ไม่เป็นเลขทศนิยม ขึ้นกับความละเอียดของเครื่องมือวัด หรือ 3 ตัว ขึ้นกับเครื่องมือวัด

การบวกและลบเลขนัยสำคัญ
หลังจากบวกหรือลบตามวิธีการทางคณิตศาสตร์แล้ว ผลลัพธ์ที่ได้ต้องมีตัวเลขหลังจุดทศนิยมเท่ากับจำนวนตัวเลขหลัง
จุดทศนิยมที่นอ้ ยที่สดุ ของกลุ่มตัวเลขนั้น
เช่น 1.723 + 32.3 =
21.42 – 12.8 =

การคูณและหารเลขนัยสำคัญ
หลังจากคูณและหารตามวิธีการทางคณิตศาสตร์แล้ว ผลลัพธ์ที่ได้ต้องมีตัวเลขนัยสำคัญที่นอ้ ยที่สดุ ของกลุ่มนั้น
เช่น 2.52 x 1.2 =
28.8  4 =

7
 SAPIENS PHYSICS

การปัดตัวเลข
- ถ้าตัวเลขนั้นน้อยกว่า 5 : ปัดตัวเลขถัดไปออกทั้งหมด
เช่น 5.7432 ถ้าต้องการเลขนัยสำคัญ 2 ตำแหน่ง ->
3.1931 ถ้าต้องการเลขนัยสำคัญ 3 ตำแหน่ง ->
- ถ้าตัวเลขนั้นมากกว่า 5 : เพิ่มค่าของตัวเลขตำแหน่งสุดท้ายที่ตอ้ งการอีก 1 และปัดเลขถัดไปออกทั้งหมด
เช่น 12.745 ถ้าต้องการเลขนัยสำคัญ 2 ตำแหน่ง ->
19.4597 ถ้าต้องการเลขนัยสำคัญ 4 ตำแหน่ง ->
- ถ้าตัวเลขนั้นเท่ากับ 5 และตามหลังด้วยเลขที่ไม่ใช่ 0 : เพิ่มค่าของตัวเลขตำแหน่งสุดท้ายที่ตอ้ งการอีก 1 และปัด
เลขถัดไปออกทั้งหมด
เช่น 2.457 ถ้าต้องการเลขนัยสำคัญ 2 ตำแหน่ง ->
15.673 ถ้าต้องการเลขนัยสำคัญ 1 ตำแหน่ง ->
- ถ้าตัวเลขนั้นเท่ากับ 5 และไม่มีเลขต่อท้าย ให้พิจารณาผลของการปัด ดังนี้
- ถ้าปัดแล้วเป็นเลขคู่ ให้ปัดขึน้
เช่น 2.35 ถ้าต้องการเลขนัยสำคัญ 2 ตำแหน่ง ->
- ถ้าปัดแล้วเป็นเลขคี่ ให้ปัดออก
เช่น 2.25 ถ้าต้องการเลขนัยสำคัญ 2 ตำแหน่ง ->
การคำนวณความคลาดเคลื่อนจากการวัด
กำหนด A = a  a และ B = b  b

การบวก : A + B = (a + b)  (a + b) การลบ : A − B = (a − b)  (a + b)

a b A a a b
การคูณ : A  B = (a  b)  ( + )% การหาร : =  ( + )%
a b B b a b
การรายงานความคลาดเคลื่อน
การวัดปริมาณต่างๆ จะมีความคลาดเคลื่อนเสมอ ขึ้นกับเครื่องมือ วิธีการวัด ประสบการณ์ของผู้วัด รวมไปถึง
สภาพแวดล้อม ในการทดลองหนึ่งๆ เราจึงมักจะมีการวัดซ้ำ หรือทดลองซ้ำหลายๆครั้ง เพื่อลดความคลาดเคลื่อนจาก
การทดลอง ในที่นี้จะพิจารณาเฉพาะความคลาดเคลื่อนเชิงสถิติเท่านั้น และจะเขียนรายงานผลการทดลองในรูปแบบ
ของค่าเฉลี่ยและค่าความคลาดเคลื่อนของค่าเฉลี่ย ตามรูปแบบ x   X ซึ่งคำนวณได้จาก

x1 + x2 + x3 + ... + xN
x =
N
xmax − xmin
x =
2

8
 SAPIENS PHYSICS

2.3 ความแม่นและความเที่ยงของการวัด
ความแม่น หมายถึง ความสามารถของเครื่องมือวัดในการแสดงค่าใกล้เคียงกับค่าจริงมากที่สดุ
ความเที่ยง หมายถึง ความสามารถของเครื่องมือวัดในการแสดงค่าเดิมเมื่อทำการวัดซ้ำเดิมหลายๆครั้ง

แม่นยำ/เที่ยงตรง ไม่แม่นยำ/เที่ยงตรง แม่นยำ/ไม่เที่ยงตรง ไม่แม่นยำ/ไม่เที่ยงตรง

9
 SAPIENS PHYSICS

3. แนวโจทย์
1. ในการทดลอง นักเรียน A วัดความยาวแท่งวัตถุหนึ่งที่มคี วามยาวประมาณ 8 เซนติเมตร ด้วยไม้บรรทัดที่มีการแบ่งช่อง
สเกลที่มีความละเอียด 0.1 เซนติเมตร โดยทำการวัด 5 ครั้ง ได้ผลดังนี้
ความยาวที่วัดได้ (เซนติเมตร) : 7.85 8.00 8.25 7.90 14.15
ถ้านักเรียน A รายงานผลการวัดเป็นค่าเฉลี่ยและค่าความคลาดเคลื่อนของค่าเฉลี่ย (  x ) โดยค่าความคลาดเคลื่อนของ
x −x
ค่าเฉลี่ย หาได้จาก  x = max min เมื่อ xmax และ xmin คือค่ามากสุดและค่าน้อยสุดของข้อมูล ตามลำดับ
2
นักเรียน A ควรรายงานผลการวัดความยาวของแท่งวัตถุนี้อย่างไรจึงเหมาะสมที่สุด

1) 8  0.2 เซนติเมตร
2) 8.0  0.2 เซนติเมตร
3) 8.00  0.20 เซนติเมตร
4) 9.2  3.2 เซนติเมตร
5) 9.23  3.15 เซนติเมตร

10
 SAPIENS PHYSICS

2. วัดขนาดของวัตถุปริซึมสีเ่ หลี่ยมที่มฐี านเป็นรูปสีเ่ หลี่ยมจัตุรัส ดังภาพ

ปริซึมนี้มปี ริมาตรกี่ลกู บาศก์เซนติเมตร โดยคำนึงถึงเลขนัยสำคัญ กำหนดให้อ่านค่าความสูงและความยาวจากภาพทีข่ ยาย

เท่านั้น
1) 53.29
2) 53.3
3) 58
4) 58.4
5) 58.40

11