CFA1 - ECON Case Study - 2024 - 1501 (HV)

SAPP Academy
8th Floor, Nam A Bank building, 54 Le Thanh Nghi, Hai Ba Trung district, Ha Noi Hotline: 0889 66 22 76 (HN)
2Ard Floor, Green Star Tower, No. 261 Pham Van Dong, Bac Tu Liem district, Hanoi 0889 66 22 67 (HCM)
1st Floor, No. 2A Luong Huu Khanh, District 1, Ho Chi Minh City Website: Sapp.edu.vn
LỜI MỞ ĐẦU
Năm 1997 là một năm đầy biến động trên thị trường tài chính - tiền tệ thế giới, đặc biệt là khu vực châu Á với cuộc khủng hoảng tài chính, tiền
tệ nghiêm trọng bắt đầu từ Thái Lan, sau đó lan sang các nước ASEAN khác rồi tới Hàn Quốc và Nhật Bản. Dù đã được Chính phủ mỗi nước, các
tổ chức quốc tế như IMF cùng các quốc gia có nền kinh tế mạnh trên thế giới phối hợp ngăn chặn, song thực tế đã cho thấy, cuộc khủng hoảng
đã tác động đến phạm vi mang tính toàn cầu, để lại nhiều hệ lụy và bài học đắt giá cho những nền kinh tế mới nổi.
Giai đoạn đầu những năm 1990, các nền kinh tế thuộc khu vực Đông Nam Á, trở thành điểm đến lý tưởng của giới đầu tư trên khắp thế giới, đặc
biệt là Thái Lan. Chính sách kinh tế phù hợp, tăng trưởng GDP cao và ổn định (trung bình 8-10%) cùng với mức lãi suất đầu tư hấp dẫn và sự suy
thoái của các nền kinh tế khu vực châu Âu, Nhật Bản đã góp phần thu hút dòng vốn nước ngoài đổ về Thái Lan. Nhờ đó, đầu tư nội địa và ngành
ngân hàng tăng trưởng mạnh nhưng đi kèm với đó là những hệ lụy khó lường dẫn tới cuộc khủng hoảng tài chính tại Thái Lan vào năm 1997.
Thông qua góc nhìn của một chính phủ, chúng ta tìm hiểu sâu hơn về cuộc khủng hoảng này trong các phần nội dung sau.
1
SAPP Academy
Nếu được giao vai trò là chính phủ, một trong những mục tiêu quan trọng nhất mà bạn luôn mong muốn theo đuổi đó là phát triển kinh tế. Tốc
độ tăng trưởng GDP là một thước đo thông dụng trong việc đánh giá sự tăng trưởng của một nền kinh tế. Theo kiến thức đã được học trong giáo
trình CFA, ta có công thức tính GDP như sau: GDP = C + I + G + (X-M). Một chính phủ sẽ cố gắng thúc đẩy cả bốn yếu tố cấu thành GDP, trong
phạm vi bài học này, hai yếu tố được áp dụng chính sách thúc đẩy phổ biến nhất tại các quốc gia đang phát triển là thúc đẩy giao thương quốc
tế (X-M) và thúc đẩy đầu tư (I) sẽ được tìm hiểu sâu hơn.
Theo trích dẫn từ giáo trình CFA (Level I 2023, Volume 2), báo cáo Phát triển Thế giới năm 2009 khẳng định mối liên hệ giữa hoạt động ngoại
thương và tăng trưởng và ghi nhận bằng chứng rõ ràng cho thấy tất cả các nền kinh tế giàu có và mới nổi đều được định hướng theo các chính
sách mở cửa, thúc đẩy giao thương quốc tế (World Bank, 2009).
Xu hướng toàn cầu hóa đã làm tăng hiệu quả sản xuất của các doanh nghiệp sản xuất vì họ có thể phân tách chuỗi giá trị của mình thành các
thành phần hoặc bộ phận riêng lẻ, sau đó hợp tác với các công ty thuê ngoài (outsourcing firms) tại các địa điểm khác nhau để có thể sản xuất
các thành phần riêng lẻ trong chuỗi giá trị được hiệu quả nhất. Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và xu hướng outsourcing đã làm tăng đầu tư
kinh doanh vào các nền kinh tế và tạo cơ hội cho các nền kinh tế nhỏ hơn và kém phát triển hơn tham gia vào thương mại quốc tế.
Để đọc thêm về lợi ích của thương mại quốc tế và thu hút đầu tư nước ngoài, anh chị có thể tham khảo thêm trong giáo trình CFA (Level I 2023,
Volume 2) phần 3 “Benefits and Costs of International Trade” và phần 8 “Capital Restrictions”.
2
SAPP Academy
HOẠT ĐỘNG 1: TÌM HIỂU CÁC CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ LỢI ÍCH CỦA TỪNG CHÍNH SÁCH (20 PHÚT)
Hoạt động 1.1: Hãy thảo luận nhóm để xác định các chính sách để thúc đẩy xuất khẩu và thu hút dòng vốn đầu tư được đề cập trong các bài
báo dưới đây và điền vào bảng tương ứng (5 phút).
Chính sách thúc đẩy xuất khẩu Chính sách thu hút vốn đầu tư
Việt Nam
Ấn Độ
Thái Lan
Trung Quốc
Việt Nam
“Với chính sách tỷ giá tương đối ổn định trong thời gian dài và đôi khi có
tăng nhẹ thì cơ cấu hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ ngày càng
được cải thiện theo hướng tích cực, góp phần nâng cao giá trị và giá trị gia
tăng trong kim ngạch xuất khẩu.”
(Nguồn: Cổng thông tin điện tử Bộ tài chính)
3
SAPP Academy
“Tự do hóa tài chính có thể hiểu là giảm thiểu sự can thiệp của Nhà nước
vào các quan hệ và giao dịch tài chính, làm cho hệ thống tài chính được
hoạt động tự do và hiệu quả hơn theo tín hiệu thị trường.”
Việc tự do hóa hoạt động của các ngân hàng thương mại và định chế tài
chính đã góp phần “tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng (TCTD) chủ
động trong các quyết định cho vay, loại bỏ chỉ định tín dụng, mở rộng các
hoạt động cung cấp dịch vụ tài chính cho các thành phần kinh tế, góp phần
hỗ trợ cho quá trình tự do hóa tài chính.”
Việc tự do hóa giao dịch vốn thông qua việc ban hành hệ thống pháp luật
về đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) nhằm tạo môi trường pháp lý, hoàn
thiện môi trường đầu tư đã góp phần thu hút dòng vốn FDI chảy về Việt
Nam. FDI được xem là nguồn lực quan trọng cùng với nguồn vốn trong
nước để tăng trưởng kinh tế. Thông qua chính sách này mà “dòng vốn FDI
đã tăng nhanh chóng và đạt mức cao vào năm 1996, suy giảm trong giai
đoạn khủng hoảng tài chính châu Á và lấy lại đà tăng trưởng, đạt mức kỷ
lục năm 2007 -2008 cùng với thời điểm Việt Nam chính thức gia nhập
WTO. Bị ảnh hưởng bởi khủng hoảng kinh tế toàn cầu giai đoạn 2009 –
2012, FDI có sự giảm sút nhưng từ năm 2013 đến nay, FDI đã dần tăng
trưởng ổn định.”
(Nguồn: Tạp chí tài chính)
4
SAPP Academy
Ấn Độ
Ngành công nghiệp mía đường từ lâu đã được biết đến là một ngành công
nghiệp quan trọng đối với nền kinh tế Ấn Độ. Mặc dù vấp phải sự cạnh
tranh mạnh mẽ từ các nước có thế mạnh về mía đường như Brazil hay
Thái Lan, Ấn Độ đang dần chuyển mình trở thành một trong các nước xuất
khẩu mía đường lớn nhất thế giới (dựa theo số liệu mùa vụ 2021-2022).
Chương trình trợ cấp xuất khẩu của chính phủ Ấn Độ đã góp phần rất lớn
trong việc đạt được thành tựu này.
(Nguồn: Cổng thông tin điện tử Chính phủ Ấn Độ, The Times of India)
Thái Lan
Trong giai đoạn 1970-1984, Thái Lan phải đối mặt với nhiều vấn đề kinh tế như giảm vốn đầu tư từ Mỹ, thâm hụt ngân sách, lạm phát, v.v. Một
trong những biện pháp nổi tiếng nhất để giải quyết các vấn đề kinh tế lúc này là áp dụng chính sách tỷ giá cố định và tiến hành phá giá đồng baht
ba lần. Nhờ vậy, Thái Lan đã có tốc độ tăng trưởng GDP trung bình 5.4% trong giai đoạn 1980-1984. Hàng hóa xuất khẩu của Thái Lan càng trở
nên cạnh tranh hơn và thu hút được nhiều vốn đầu tư nước ngoài (FDI) hơn, đặc biệt là nguồn vốn đầu tư từ Nhật Bản sau khi đồng yen của
Nhật Bản bắt đầu tăng giá do Thỏa ước Plaza được ký kết thành công năm 1985.
(Nguồn: Wikipedia: Economy of Thailand)
5
SAPP Academy
6
SAPP Academy
Trung Quốc
Nhằm hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế thông qua hội
nhập quốc tế sâu rộng, nền kinh tế Trung Quốc đã tiến hành
nhiều cuộc cải cách lớn liên quan tới tự do hóa tài chính.
Trong đó, hai chính sách quan trọng là chính sách kinh tế thị
trường và chính sách mở cửa đã được áp dụng sau cuộc cải
cách kinh tế năm 1978. Chính sách kinh tế thị trường tạo cơ
hội phát triển cho các đơn vị kinh tế cá nhân, đầu tư trong
nước và thúc đẩy khả năng tự tạo nguồn vốn cho doanh
nghiệp. Trong khi đó, chính sách mở cửa góp phần thu hút
một lượng lớn đầu tư nước ngoài đổ vào Trung Quốc. Bài
nghiên cứu của Li và Liu về tự do hóa tài chính và phát triển
kinh tế (2001) đã chỉ ra rằng có mối quan hệ tương quan
dương giữa tăng trưởng vốn tự huy động (self-raised funds)
và tăng trưởng đầu tư nước ngoài với tăng trưởng GDP.
Trong giai đoạn 1981-1997, quy mô và tầm quan trọng của
các doanh nghiệp nhà nước đã giảm đáng kể trong khi tín
dụng trong nước, vốn tự huy động và đầu tư nước ngoài tăng
đáng kể sau khi áp dụng các chính sách về tự do hóa tài chính,
kéo theo tăng trưởng GDP vượt bậc.
(Nguồn: OECD; Financial Liberalization and Growth in

China’s Economic Reform, Kui-Wai Li and Tung Liu, 2001)
7
SAPP Academy
Hoạt động 1.2: Hãy đánh giá các nhận định sau liên quan tới chính sách về thúc đẩy xuất khẩu (5 phút).
Đúng Sai
Nhận định 1:
Việc cố định tỷ giá ở mức thấp sẽ góp phần thúc đẩy xuất khẩu do giá cả của hàng hóa xuất
khẩu của quốc gia đó thấp hơn so với sản phẩm cùng loại trên thị trường nước ngoài, từ đó ⬚ ⬚
làm tăng sức cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu.
Nhận định 2:
Tỷ giá hối đoái cố định sẽ phụ thuộc vào cung cầu thị trường ngoại hối, trong khi tỷ giá hối đoái
thả nổi được ngân hàng nhà nước thiết lập và duy trì dao động ở mức (+/-) 1%. ⬚ ⬚
Nhận định 3:
Thay đổi lãi suất là chính sách điều chỉnh tỷ giá hối đoái trực tiếp của chính phủ, trong khi mua
bán đồng nội tệ trên thị trường ngoại hối là chính sách điều chỉnh tỷ giá gián tiếp. ⬚ ⬚
Nhận định 4:
Trợ cấp xuất khẩu thông qua hỗ trợ trực tiếp, ưu đãi thuế, ưu đãi tín dụng và hỗ trợ cơ sở hạ
tầng đã giúp doanh nghiệp xuất khẩu trong việc hạ chi phí và tăng tính cạnh tranh về giá cho ⬚ ⬚
hàng hóa xuất khẩu.
8
SAPP Academy
Để thu hút thêm vốn đầu tư, chính phủ cần tạo môi trường đầu tư thuận lợi thông qua chính sách về tự do hóa tài chính mà chúng ta sẽ tìm hiểu
sâu hơn trong hoạt động sau đây.
Hoạt động 1.3: Dựa trên đoạn thông tin sau, hãy xác định lợi ích của chính sách tự do hóa tài chính (5 phút).
Tự do hóa tài chính là quá trình giảm thiểu và cuối cùng là hủy bỏ sự kiểm soát của Nhà nước đối với hoạt động của hệ thống tài chính quốc gia,
làm cho hệ thống này hoạt động tự do hơn và hiệu quả hơn theo quy luật thị trường. Nội dung cơ bản của tự do hóa tài chính bao gồm: Tự do
hóa lãi suất, tự do hóa hoạt động cho vay của các ngân hàng thương mại (NHTM), tự do hóa hoạt động ngoại hối, tự do hóa hoạt động của các
tổ chức tài chính trên thị trường tài chính (Tự do hoá hoạt động của các tổ chức tài chính trên thị trường tài chính được hiểu là việc xoá bỏ sự
phân biệt đối xử giữa các tổ chức tài chính thuộc các thành phần kinh tế khác nhau, giữa các loại hình tổ chức tài chính, giữa các tổ chức tài
chính trong nước và tổ chức tài chính nước ngoài.)
Tự do hóa tài chính bao gồm tự do hóa tài chính trong nước và tự do hóa tài chính với nước ngoài. Tự do hóa tài chính trong nước là cho phép
các tổ chức tài chính trong nước tự do thực hiện các dịch vụ tài chính theo nguyên tắc thị trường, các thị trường tài chính trong nước được
khuyến khích phát triển, các công cụ chính sách tiền tệ được điều hành theo tín hiệu thị trường. Tự do hóa tài chính với nước ngoài bao gồm tự
do hóa giao dịch vãng lai và tự do hóa giao dịch vốn, tạo điều kiện cho dòng vốn nước ngoài lưu chuyển và phân bổ hiệu quả hơn, đồng thời thu
hút và tạo môi trường đầu tư thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư nước ngoài.
Có thể nói, bản chất của tự do hóa tài chính là hoạt động tài chính theo cơ chế nội tại vốn có của thị trường và chuyển vai trò điều tiết tài chính
từ chính phủ sang thị trường, mục tiêu là tìm ra sự phối hợp có hiệu quả giữa Nhà nước và thị trường trong việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm
vụ kinh tế – xã hội.
(Nguồn: Cổng thông tin điện tử Ngân hàng Nhà nước Việt Nam)
9
SAPP Academy
Lợi ích của tự do hóa tài chính trong nước Lợi ích của tự do hóa tài chính với nước ngoài
Anh chị có thể đọc thêm nội dung về tự do hóa tài chính tại đây:
10
SAPP Academy
Hoạt động 1.4: Hãy sắp xếp lại các dữ kiện sau vào ô trống để tổng hợp lại lợi ích của các chính sách được tìm hiểu trong Hoạt động 1 (5 phút).
Dữ kiện
(A) Chế độ tỷ giá cố định và neo đồng nội tệ ở mức thấp (D) Khơi thông dòng chảy vốn
(B) Tăng tính cạnh tranh về giá cho hàng xuất khẩu (E) Trợ cấp xuất khẩu
(C) Tự do hóa tài chính (F) Thu hút vốn đầu tư
Sơ đồ tổng hợp
11
SAPP Academy
HOẠT ĐỘNG 2: TÌM HIỂU RỦI RO TIỀM TÀNG CỦA CÁC CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ (15 PHÚT)
Hoạt động 2.1: Hãy thảo luận và nối các rủi ro tương ứng với từng chính sách mà bạn nghĩ là chính sách này có thể gặp phải (10 phút).
(A) Yêu cầu ngân hàng nhà nước phải duy trì nguồn dự trữ ngoại hối đủ lớn để thực hiện
chính sách.
(B) Gia tăng sự phụ thuộc của các doanh nghiệp được chính sách này hỗ trợ, giảm động
lực sản xuất hiệu quả. ● Chính sách tập trung
phát triển xuất khẩu
(C) Không đáp ứng được mức cầu nội địa nếu chính sách phát triển mất cân bằng, chỉ tập
trung sản xuất vào một vài mặt hàng để xuất khẩu.
(D) Doanh nghiệp và nhà đầu tư mất cảnh giác trước rủi ro tỷ giá.
(E) Nền kinh tế gặp rủi ro nếu nhu cầu toàn cầu dịch chuyển khỏi hàng hóa mà quốc gia ● Chế độ tỷ giá cố định
này tập trung xuất khẩu.
(F) Tăng rủi ro phát sinh các khoản nợ xấu nếu chính sách cho vay thiếu quản lý cần thiết.
(G) Chính sách này có thể thu hút dòng vốn nước ngoài chảy vào ồ ạt, nếu thiếu kiểm soát ● Trợ cấp xuất khẩu
có thể dẫn tới hiện tượng bong bóng tài sản.
(H) Nền sản xuất có thể bị phụ thuộc quá nhiều vào mức cầu của nước ngoài.
(I) Rủi ro mất khả năng thanh toán đối với nợ vay nước ngoài nếu không thể duy trì được ● Tự do hóa tài chính
tỷ giá ở mức nhất định.
(J) Thúc đẩy nợ vay nước ngoài.
(K) Cần một lượng kinh phí lớn để thực hiện chính sách này.
12
SAPP Academy
Thu hút vốn đầu tư nước ngoài mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế, tuy nhiên chính phủ cũng cần tìm hiểu kỹ hơn về chất lượng của từng dòng
vốn đầu tư nước ngoài, nhận thức được đặc điểm riêng biệt và rủi ro tiềm ẩn của từng loại hình vốn đầu tư nước ngoài để có chính sách thu hút
loại hình vốn phù hợp.
Hoạt động 2.2: Dựa trên thông tin cơ bản về hai hình thức chính của đầu tư nước ngoài và khả năng suy luận của bản thân, hãy hoàn thành
bảng so sánh dưới đây (5 phút).
Dòng vốn đầu tư nước ngoài được chia làm hai hình thức chính là đầu tư trực tiếp và đầu tư gián tiếp. Đầu tư trực tiếp nước ngoài (Foreign
Direct Investment - FDI) xảy ra khi nhà đầu tư nước ngoài đầu tư trực tiếp vào các tài sản sản xuất (productive assets) như nhà máy, nhà xưởng
hoặc máy móc và thường được xem là khoản đầu tư dài hạn. Đầu tư gián tiếp nước ngoài (Foreign Indirect Investment - FII hay Foreign Portfolio
Investment - FPI) xảy ra khi nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào tài sản tài chính (financial assets) như cổ phiếu, trái phiếu của các doanh nghiệp
nội địa và thường được xem là khoản đầu tư ngắn hạn.
FDI FPI
Tài sản đầu tư mà dòng vốn hướng tới?
Thời hạn đầu tư dài/ngắn?
Mức độ biến động cao/thấp?

(volatility)
Khả năng dẫn tới tháo chạy vốn cao/ thấp?

(capital flight)
Mức độ ưu tiên của chính phủ nhiều/ít?
13
SAPP Academy
Tuy FDI luôn được chính phủ ưu ái nhưng điều đó không phủ định chính sách thu hút FPI. FDI rõ ràng là con đường được hầu hết các quốc gia ưa
thích để thu hút đầu tư nước ngoài vì nó ổn định hơn nhiều so với FPI và là dấu hiệu cam kết đầu tư lâu dài. Nhưng đối với các nền kinh tế mới
mở cửa, lượng vốn FDI có ý nghĩa chỉ có thể đạt được khi các nhà đầu tư nước ngoài tin tưởng vào triển vọng dài hạn và khả năng của chính
quyền địa phương. Như vậy, trong giai đoạn đầu của quá trình mở cửa và hội nhập, các quốc gia vẫn rất cần lượng vốn đầu tư nước ngoài
thông qua FPI.
Chính phủ nên cân nhắc kỹ chính sách sao cho hướng tới tập trung thu hút vốn FDI, điều tiết và quản lý chặt chẽ dòng vốn FPI để tránh xảy ra
tình trạng tháo chạy vốn (capital flight).
Mỗi chính sách đều có ưu và nhược điểm riêng, vì vậy với vai trò là một chính phủ, chúng ta cần cân nhắc cẩn thận về sự đánh đổi giữa lợi ích và
rủi ro ứng với từng loại chính sách và lựa chọn chính sách phù hợp.
14
SAPP Academy
HOẠT ĐỘNG 3: THÁI LAN VÀ CÁC QUỐC GIA ĐÔNG Á NHƯ MỘT MINH CHỨNG (10 PHÚT)
Ở các hoạt động vừa rồi chúng ta đã tìm hiểu về những chiến lược và chính sách áp dụng để tăng trưởng kinh tế - và các khía cạnh về lợi ích và
rủi ro đi cùng với các chính sách đó. Tiếp theo hãy cùng nhau tìm hiểu về một minh chứng đã từng rất thành công khi áp dụng chiến lược tăng
trưởng trên, về câu chuyện và tương lai của họ.
“Những thành công bước đầu”
Các thập niên 80 - 90 của thế kỷ XX đã chứng kiến bước chuyển mình mạnh mẽ của Thái Lan, từ một nước nông nghiệp lạc hậu trở thành một
quốc gia công nghiệp với tốc độ tăng trưởng vượt trội, góp phần tạo nên "Thần kỳ Châu Á". Kết quả này có được là nhờ việc quốc gia này chuyển
từ chiến lược "Công nghiệp hóa thay thế nhập khẩu" thành chiến lược hướng ngoại “Công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu”.
Sự tăng trưởng kinh tế của các quốc gia Đông Á bắt nguồn từ các cao trào công nghiệp hóa. Sau Chiến tranh Thế giới thứ Hai, một làn sóng mạnh
mẽ tràn từ Nhật Bản sang các nước trong khu vực tạo nên một trào lưu công nghiệp hóa sôi nổi, đa dạng. Trong bối cảnh đó, nền kinh tế Thái
Lan cũng có những thay đổi đột phá – được đánh dấu bằng việc thay đổi cơ cấu, chiến lược phát triển sang “công nghiệp hóa hướng về xuất
khẩu”, “hướng ngoại tích cực”. Chính phủ Thái Lan coi đây là khởi đầu cho một “Kỷ nguyên mới của hi vọng”.
Chiến lược công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu bắt đầu từ năm 1972 và thực sự phát huy hiệu quả vào đầu những năm 1980. Nội dung của
chiến lược này là “Phát triển kinh tế dựa vào xuất khẩu, mở rộng và đa dạng hóa thị trường, tích cực thu hút đầu tư nước ngoài, mở rộng
quan hệ kinh tế đối ngoại; tiếp thu thành tựu mới của khoa học, công nghệ,…”. Những bước tiến tích cực đã được thể hiện qua rất nhiều khía
cạnh của nền kinh tế.
Trong vòng 20 năm giai đoạn 1976 – 1996, tổng sản phẩm quốc dân (GNP) tăng 10 lần từ 16,941 triệu USD lên 179,857 triệu USD. Tổng sản phẩm
quốc nội (GDP) tăng từ 85,424 triệu USD lên 167,456 triệu USD, thu nhập bình quân đầu người đồng thời tăng gấp đôi.
Về công nghiệp, nền tảng của sự phát triển kinh tế nói chung, ngành công nghiệp của Thái Lan đã dịch chuyển từ sản phẩm sơ cấp sang các sản
phẩm công nghiệp là chủ yếu. Hàng hóa công nghiệp ngày càng chiếm tỷ trọng cao trong tổng giá trị xuất khẩu.
15
SAPP Academy
Nông nghiệp Thái Lan cũng có những chuyển biến sâu sắc. Trong vòng 1970 – 1990, Thái Lan luôn giữ vị trí hàng đầu trong xuất khẩu gạo trên
thế giới.
Một thành tựu đáng ghi nhận là Thái Lan đã thực hiện thành công chính sách tự do hóa thương mại, trở thành một trong số các quốc gia có mức
độ mở cửa cao trên thế giới. Thị trường xuất khẩu của Thái Lan tập trung chủ yếu ở các nước công nghiệp phát triển như Nhật Bản, Mỹ, EU,…
Vào những năm 1990, Mỹ đã thay thế EU, trở thành đối tác thương mại hàng đầu của Thái Lan.
Đồng thời, với mức lãi suất cạnh tranh và các chính sách thu hút đầu tư nước ngoài, Thái Lan cũng nhận được dòng vốn đầu tư khổng lồ từ các
nhà đầu tư nước ngoài. Trong giai đoạn 1988 – 1996, Thái Lan nhận được 100.3 tỷ USD, con số này lớn hơn một nửa giá trị tổng sản phẩm quốc
nội của Thái Lan năm 1996.
Tăng trưởng GDP của Thái Lan trong giai đoạn 1980-1996
16
SAPP Academy
“Bên cạnh những mảng sáng”
Trong thời kỳ này, luồng ngoại tệ “chảy” vào Thái Lan nhanh chóng cùng với quá trình tự do hóa tài khoản vãng lai kết hợp với tự do hóa lãi suất.
Dư nợ nước ngoài trong tổng dư nợ của Thái Lan tăng từ 59.1% năm 1988 lên 94.1% vào cuối năm 1997. Bên cạnh đó, cơ cấu vốn thay đổi
theo hướng tăng tỷ lệ vốn ngắn hạn và không ổn định trong tổng lượng vốn tư nhân. Ngân hàng Thái Lan ước tính các khoản nợ nước ngoài
ngắn hạn đã tăng gấp 4 lần trong giai đoạn 1990 – 1995. Những điều này đã làm tăng sự phụ thuộc của Thái Lan với các đồng tiền ngoại tệ, các
doanh nghiệp ở quốc gia này dễ bị tổn thương hơn trước những thay đổi về lãi suất và tỷ giá.
Thái Lan áp dụng tỷ giá hối đoái cố định nhằm duy trì khả năng cạnh tranh xuất khẩu. Nhưng ở mặt trái, chính sách này gây áp lực lên dự trữ
ngoại hối quốc gia. Đồng thời, nó cũng khiến cho việc dự đoán tỷ giá trở nên dễ dàng, từ đó khuyến khích việc vay vốn ngắn hạn từ nước ngoài
mà không có các biện pháp hạn chế rủi ro.
Khi nhận thấy nền kinh tế tăng trưởng nóng, tại thời điểm đó, chính phủ Thái Lan áp dụng chính sách tiền tệ thắt chặt. Tuy nhiên, bằng việc tăng
lãi suất, Thái Lan đã cung cấp thêm động lực cho sự tăng lên của luồng vốn vào trong nước. Vì vậy chính sách tiền tệ thời kỳ 1993-1996 trong
chế độ tỷ giá cố định đã trở nên kém hiệu quả.
Câu hỏi: Theo anh/chị, đâu có thể là những rủi ro đã xuất hiện trong thời kỳ tăng trưởng ngoạn mục của Thái Lan?
17
SAPP Academy
Vào đầu những năm 1990, trong khi các tổ chức tài chính lớn của thế giới, bao gồm cả World Bank và IMF, vẫn đang say sưa và lạc quan với sự
tăng trưởng kỳ diệu của “bốn con hổ châu Á” và Thái Lan; thì nhà kinh tế học Paul Krugman, khi đó là giáo sư kinh tế của MIT, trong bài báo có
tựa đề The Myth of Asia's Miracle, đã tấn công mạnh mẽ tư tưởng về sự thần kỳ của châu Á.
Ông gọi các quốc gia này lúc đó chỉ là “paper tigers” – “hổ giấy”, và nhận định rằng “Sự đầu tư vốn mạnh mẽ trong một khoảng thời gian tương
đối ngắn vào Đông Á, tạo nên sự thay đổi về năng suất, là nguyên nhân thực sự của sự tăng trưởng thần kỳ của kinh tế Đông Á. Tuy nhiên các
yếu tố cấu thành năng suất lại gần như không được cải thiện. Tăng trưởng kinh tế nhờ “bơm” nguồn vốn đầu tư không mệt mỏi từ bên ngoài
mà không tạo được những bước tiến thực chất trong sản xuất cũng như nâng cao năng suất sản xuất tổng hợp thì khó có thể mang lại sự thịnh
vượng lâu dài”. Tuy nhiên, lời cảnh báo của ông và một số ít nhà kinh tế học khác ở thời điểm đó lại không mấy được lắng nghe và đón nhận.
Anh chị có thể đọc thêm bài viết của Paul Krugman tại đây:
18
SAPP Academy
HOẠT ĐỘNG 4: TIỀN KHỦNG HOẢNG (15 phút)
Vào những năm đầu tiên của thập niên 90, sau khi trải qua một giai đoạn suy thoái, nền kinh tế Mỹ tăng trưởng trở lại vào những năm 1992–
1994. Lực lượng lao động đông đảo của Mỹ thời điểm đó - những người được sinh ra trong thời kỳ "Baby Boomer" (sau Thế Chiến thứ II) đều
đang ở đỉnh cao của sự nghiệp, làn sóng nhập cư diễn ra rất mạnh mẽ, đồng thời làn sóng mới của những tiến bộ về công nghệ đang từng bước
thay đổi bộ mặt nền kinh tế.
Vào năm 1994, để ngăn chặn rủi ro khủng hoảng khi nền kinh tế tăng trưởng quá nóng, FED đưa ra chính sách tiền tệ thắt chặt thông qua tăng
lãi suất nhằm củng cố tính ổn định và bền vững của tăng trưởng kinh tế, đồng thời, kiểm soát lạm phát. Trong giai đoạn 1994 – 1995, sau 7 lần
tăng lãi suất liên tiếp, FED đã đưa lãi suất cơ bản lên gần gấp đôi mức ban đầu.
19
SAPP Academy
Anh/ chị có thể đọc thêm về lịch sử thay đổi lãi suất của FED trong bài viết sau:
Câu hỏi 1: Theo anh/ chị, lãi suất tăng lên sẽ tác động như thế nào đến sự hấp dẫn của các tài sản đầu tư tại Mỹ? (1 phút)
Hấp dẫn hơn do lợi suất kỳ vọng khi đầu tư vào các tài sản ở Mỹ tăng tương đối so với các quốc gia còn lại.
Kém hấp dẫn hơn do lợi suất kỳ vọng khi đầu tư vào các tài sản ở Mỹ tăng tương đối so với các quốc gia còn lại.
Kém hấp dẫn hơn do lợi suất kỳ vọng khi đầu tư vào các tài sản ở Mỹ giảm tương đối so với các quốc gia còn lại.
20
SAPP Academy
Câu hỏi 2: Ở Hoạt động 3, bạn đã tìm hiểu một trong những chính sách để Thái Lan đẩy mạnh tăng trưởng nền kinh tế trong giai đoạn này là
thu hút vốn đầu tư nước ngoài thông qua lãi suất. Theo bạn, trước diễn biến FED tăng lãi suất, dòng lưu chuyển vốn trên toàn cầu sẽ dịch
chuyển theo hướng nào và chính phủ Thái Lan sẽ có phản ứng nào sau đây? (tham khảo biểu đồ tương quan lãi suất FED và lãi suất liên ngân
hàng của Thái Lan) (2 phút)
Dòng vốn có khả năng rút về Mỹ và Thái Lan tăng lãi suất để cạnh tranh với lãi suất của FED.
Dòng vốn có khả năng rút khỏi Mỹ và Thái Lan giảm lãi suất để dòng vốn USD rút khỏi Thái Lan.
Dòng vốn có khả năng rút về Mỹ và Thái Lan không thay đổi lãi suất vì sự kiện FED tăng lãi suất không ảnh hưởng
đến nền kinh tế Thái Lan.
21
SAPP Academy
22
SAPP Academy
Có thể thấy rằng việc chính phủ Thái Lan tiếp tục tăng nền lãi suất vốn đã cao lại càng thúc đẩy dòng vốn ngoại ngày càng chảy mạnh vào nội địa. Sau
năm 1990, vai trò của FDI và đầu tư gián tiếp đối với sự phát triển tài chính của Thái Lan bắt đầu giảm dần khi dòng vốn thuộc phân loại “đầu tư khác”
(bao gồm chủ yếu là khoản vay ngân hàng và khoản vay tư nhân phi ngân hàng) ngày càng chiếm phần lớn, trong đó chỉ riêng khoản vay ngân hàng đã
chiếm 66 % dòng vốn ròng. Dòng vốn thuộc phân loại đầu tư khác đạt mức đỉnh tại 12% GDP vào năm 1995. Do chi phí tài chính thấp hơn và rủi ro tỷ
giá hối đoái thấp hơn, khoản vay tư nhân phi ngân hàng từ nước ngoài đã tăng lên kể từ cuối những năm 1980.
(Nguồn: Bank of Thailand: Capital Flows In Thailand: Trends, Determinants, And Implications For Central Bank Policies)
23
SAPP Academy
Tuy nhiên, điều đáng nói ở đây là dòng vốn khổng lồ này đã không được quản lý và phân bổ một cách hiệu quả trong nền kinh tế. Một phần đáng kể
nguồn vốn đầu tư từ nước ngoài đã đi vào kênh bất động sản, trong khi tỷ lệ vốn đầu tư vào FDI rất thấp và còn có xu hướng giảm qua các năm. Rõ
ràng rằng, bất động sản là các mặt hàng với tính thanh khoản thấp, không thể giao thương trên thị trường quốc tế, và vì vậy nhu cầu của mặt hàng
này trên thị trường chắc chắn bị giới hạn. Đồng thời, việc dòng tiền đổ vào các tài sản mang tính chất đầu cơ cao này, thay vì đi vào mở rộng năng lực
sản xuất, sẽ làm yếu đi cán cân thương mại và cả cán cân vốn của quốc gia này.
Đáng quan ngại hơn, hệ thống các định chế tài chính ở Thái Lan tại thời điểm đó thực hiện các hành vi cho vay và đầu tư rất rủi ro, khi không đủ có
các quy trình thẩm định chất lượng tín dụng và kiểm soát quy trình vay vốn. Điều tương tự cũng xảy ra với các nhà đầu tư nước ngoài khi họ bị hấp
dẫn bởi mức lãi suất cạnh tranh mà bỏ qua các yếu tố rủi ro khác khi bỏ tiền đầu tư vào các tài sản tại Thái Lan, một phần do họ quá tự tin vào năng
lực bảo lãnh của Chính phủ Thái Lan tại thời điểm đó.
Thực tế đã chứng minh rằng, thời kỳ hoàng kim của của Thái Lan không thể kéo dài khi các dấu hiệu bất ổn ngày càng rõ ràng. Bắt đầu từ năm 1995,
tăng trưởng kinh tế của Thái Lan đã giảm dần vì nhiều nguyên nhân khác nhau: ngành bất động sản suy giảm, sự vươn lên và cạnh tranh mạnh mẽ của
Trung Quốc trên thị trường xuất khẩu toàn cầu, và nhu cầu của vi mạch bán dẫn - mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Thái Lan giảm mạnh, đi cùng với sự
tăng giá của đồng USD vào đầu năm 1995.
Quá nhiều bất động sản được đầu tư xây dựng nên khi dòng vốn từ nước ngoài đổ vào và vượt quá mức cầu thị trường, đẩy mức tỷ lệ bỏ trống
(vacancy rate) lên đến 15% và tiếp tục tăng mạnh - lợi nhuận của ngành kinh doanh này ngày càng thấp, thậm chí lỗ, các nhà đầu tư vào bất động sản
vì thế ngày càng gặp khó khăn để trả các khoản nợ đến hạn. Tỷ lệ nợ khó đòi tính đến 1996 đã tăng lên 13%, đây là dấu hiệu khởi đầu của khủng hoảng
ngành ngân hàng khi mà bảng cân đối kế toán của các ngân hàng ngày càng bị mất cân bằng.
Chưa dừng lại ở đó, sự tăng giá của đồng USD kéo theo đồng Baht tăng giá (vì chính phủ theo đuổi chính sách tỷ giá cố định), khiến cho khả năng cạnh
tranh của Thái Lan giảm, cùng với sự nổi dậy của một đối thủ mạnh như Trung Quốc khiến cho giá trị xuất khẩu của quốc gia này giảm đáng kể. Về giá
trị nhập khẩu, tại thời điểm đó, người dân Thái Lan nói chung vẫn có kỳ vọng khá lạc quan vào tăng trưởng kinh tế trong dài hạn, vì vậy họ chi tiêu
mạnh vào các hàng hóa nhập khẩu, các xa xỉ phẩm, không tập trung vào việc phát triển lợi thế cạnh tranh về xuất khẩu. Đó là một lý do khiến cho cán
cân thương mại thêm trầm trọng và cán cân vãng lai cũng giảm sâu
24
SAPP Academy
HOẠT ĐỘNG 5: KHỦNG HOẢNG THỰC SỰ DIỄN RA (12 phút)
Trong Hoạt động 4 tìm hiểu về giai đoạn tiền khủng hoảng, ta nhận thấy rằng nền kinh tế Thái Lan đang có những dấu hiệu đi xuống rõ rệt như
tốc độ tăng trưởng chậm, tình trạng rút tiền hàng loạt (bank run), cán cân thanh toán xấu đi, v.v. Chính các dấu hiệu này cũng khiến nhiều nhà
đầu cơ nhận ra rằng các khoản đầu tư của họ không còn mang lại lợi nhuận nữa và bắt đầu phản ứng lại với tình hình trên.
Các nhà đầu cơ bắt đầu bán tài sản nội địa và rút vốn ra khỏi Thái Lan, hiện tượng tháo chạy vốn (capital flight) xảy ra ngày một nhiều. Bảng cân
đối kế toán của các ngân hàng ngày càng xấu đi và nền kinh tế phải đối mặt với vấn đề khủng hoảng tín dụng nghiêm trọng khi các định chế tài
chính không còn có thể huy động được thêm vốn trong khi tỷ lệ nợ khó đòi ngày càng tăng. Hệ quả là ngay cả những nhà đầu tư có cơ hội đầu
tư hiệu quả cũng không thể vay vốn để kinh doanh. Vào ngày 5 tháng 2 năm 1997, “Somprasong” là công ty Thái Lan đầu tiên không trả được nợ
nước ngoài. Tiếp đó là một số lượng lớn các tổ chức tài chính Thái Lan mất khả năng thanh toán khiến tình hình trở nên nghiêm trọng hơn.
Trong một nỗ lực kiểm soát tình hình, vào ngày 10 tháng 3 năm 1997, chính phủ Thái Lan thông báo rằng họ sẽ mua 3,9 tỷ USD nợ bất động sản
khó đòi; tuy nhiên, cuối cùng chính phủ đã thất hứa.
“Chính phủ đã làm gì”
Dự trữ ngoại hối là một công cụ để Ngân hàng Trung ương có thể duy trì sự ổn định và kiểm soát tỷ giá, theo nguyên lý "mua vào" một đồng tiền
nếu muốn đẩy giá trị đồng tiền đó tăng lên, và "bán ra" nếu muốn đẩy giá trị đồng tiền đó giảm xuống.
Câu hỏi: Vậy theo bạn trong tình huống làn sóng tháo chạy vốn của các nhà đầu tư nước ngoài ra khỏi Thái Lan ngày càng ồ ạt, chính phủ Thái
Lan sẽ làm gì? (2 phút)
Dùng USD mua lại đồng baht Thái để ngăn giá trị đồng tiền giảm xuống.
Bán ra đồng Baht Thái để neo lại tỷ giá.
Mua đồng USD để tăng dự trữ ngoại hối.
25
SAPP Academy
Khi tình trạng tháo chạy vốn xảy ra, ngân hàng trung ương cần phải sử dụng tới dự trữ ngoại hối để bơm ngoại tệ vào nền kinh tế nhằm đáp ứng
lượng cầu dư thừa của ngoại tệ và đưa nền kinh tế trở lại trạng thái tỷ giá hối đoái cân bằng của nó.
Khi các nhà đầu cơ tiếp tục rút USD ra khỏi Thái Lan, Ngân hàng Thái Lan buộc phải bơm USD vào hệ thống bằng cách sử dụng dự trữ ngoại hối
của mình. Tuy nhiên, thực tế NHTW không thể duy trì hoạt động này trong một thời gian dài. Dự trữ ngoại hối của NHTW dần cạn kiệt và NHTW
nhận ra rằng họ không thể, bằng mọi cách, cung cấp ngoại tệ cho nền kinh tế khi phải đối mặt với các khoản nợ nước ngoài có quy mô khổng lồ.
“Sự kiện đầu cơ châm ngòi cho khủng hoảng xảy ra”
Các nhà đầu cơ cũng đã sớm nắm bắt tình hình và nhận ra lợi nhuận khổng lồ nếu đồng baht mất giá vì khi đó tài sản nước ngoài của họ sẽ có
giá trị hơn nhiều. Chính điều này đã dẫn tới cuộc tấn công đầu cơ lớn đầu tiên trong lịch sử Thái Lan vào ngày 14-15 tháng 5 năm 1997. Một số
quỹ đầu cơ tài chính sừng sỏ như Quantum (George Soros) hay Tiger Management Corp. (Julian Robertson) đã ký hàng loạt các hợp đồng bán
ngoại tệ có thời hạn (bán đồng baht Thái, với thời hạn thanh toán chậm từ 6 tháng đến 1 năm) với tổng trị giá lên tới 15 tỷ USD.
Câu hỏi: Theo bạn, khi các nhà đầu cơ có động thái tham gia vị thế bán hợp đồng kỳ hạn đồng baht Thái thì họ kỳ vọng sẽ thu được lợi nhuận
bằng cơ chế như thế nào? (2 phút)
26
SAPP Academy
“Cao trào”
Đến tháng 6/1997, trong quá trình can thiệp vào tỷ giá để bảo vệ đồng baht, NHTW Thái Lan đã sử dụng hết gần 50% dự trữ ngoại hối quốc gia.
Dự trữ ngoại hối vốn không thể đấu nổi với sức ép từ các nhà đầu tư trên toàn thế giới, cuối cùng, Chính phủ Thái Lan buộc phải thả nổi đồng
tiền.
Vào ngày 2 tháng 7 năm 1997, Thái Lan thông báo áp dụng chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi. Sau thông báo này, đồng baht Thái Lan đã mất 15-20%
giá trị và đạt mức 28,80 baht/USD. Giá trị của đồng baht liên tục đi xuống kể từ đó và chạm đáy ở mức 48,80 baht/USD vào tháng 12 cùng năm,
mức cao nhất (giá trị thấp nhất của đồng baht Thái Lan) kể từ khi Thái Lan bắt đầu lưu trữ số liệu vào năm 1969.
27
SAPP Academy
28
SAPP Academy
29
SAPP Academy
30
SAPP Academy
Anh/chị có thể đọc thêm các bài viết sau để tìm hiểu về diễn biến tiếp theo của cuộc khủng hoảng tại Thái Lan:
Tạp chí Phát Triển Kinh Tế (02/2003) Tạp chí điện tử Đầu Tư Tài Chính (07/2017)
● Chỉ số thị trường chứng khoán tụt từ mức 1.280 cuối năm 1995 xuống còn 372 cuối năm 1997.
Thị trường chứng khoán
● Mức vốn hóa thị trường vốn giảm từ 141,5 tỷ USD xuống còn 23,5 tỷ USD.
● 4000 doanh nghiệp phá sản

Doanh nghiệp
● Hàng loạt các ngân hàng và công ty tài chính phá sản
Tình trạng thất nghiệp ● Gần 2 triệu lao động mất việc làm
● 1997: 0.4%
Tăng trưởng GDP ● 1998: -8.3%
● 1999: 1%
31
SAPP Academy
HOẠT ĐỘNG 6: TRUNG QUỐC KHÔNG BỊ ẢNH HƯỞNG (8 PHÚT)
Cuộc khủng hoảng này bắt nguồn từ Thái Lan, ảnh hưởng của nó như một "vết dầu loang" lan ra các nước trong cùng khu vực, chịu ảnh hưởng
nặng nề nhất có thể kể đến Hàn Quốc và Indonesia.
Trong bối cảnh khủng hoảng tại thời điểm đó, có thể nói Trung Quốc là quốc gia gần như không bị ảnh hưởng bởi tác động tiêu cực của cuộc
khủng hoảng. Tại thời điểm đó, dự trữ ngoại tệ của Trung Quốc tiếp tục cao, đạt khoảng 120 tỷ USD vào cuối tháng 6/1997 và dự kiến tăng lên
135 tỷ USD vào cuối năm 1997. Thặng dư thương mại của Trung Quốc vẫn tăng mạnh, ước tính thặng dư mậu dịch của Trung Quốc cho nửa đầu
năm 1997 đạt 17,7 tỷ USD so với 12 tỷ USD của cả năm 1996.
Tại thời điểm đó, Trung Quốc quản lý rất chặt chẽ và có hiệu quả dòng vốn đầu tư và nợ nước ngoài. Trung Quốc là quốc gia thu hút nhiều vốn
đầu tư nước ngoài, nhưng phần lớn là vốn đầu tư trực tiếp và dài hạn (70% là FDI), cho nên các nhà đầu tư nước ngoài không thể đột ngột
chuyển một lượng tiền lớn ra khỏi Trung Quốc để có thể châm ngòi cho cuộc khủng hoảng tiền tệ và phá giá đồng tiền nước này. Nợ nước ngoài
của Trung Quốc chủ yếu là các khoản nợ trung và dài hạn nên khó có thể gây sức ép đầu cơ, phá giá tiền tệ.
Câu hỏi: Thảo luận về lý do tại sao Trung Quốc lại không chịu tác động nặng nề từ cuộc khủng hoảng Thái Lan như một số các quốc gia Đông
Á khác? (6 phút)
Optional: Để có thêm thông tin, anh chị có thể đọc bài báo sau “Why China Survived the Asian Financial Crisis?”, nội dung về “Explaining China’s
resilience”, trang 244-246.
32
SAPP Academy
HOẠT ĐỘNG 7: KẾT LUẬN (5 PHÚT)
Trong những năm tháng hoàng kim của nền kinh tế Thái Lan nói riêng và Châu Á nói chung, ít ai ngờ được rằng trước mắt họ lại là viễn cảnh của
khủng hoảng và mất mát. Những tham vọng về một tương lai thịnh vượng và giàu có trong phút chốc tan biến thành đống tro tàn. Nguyên nhân
của cuộc khủng hoảng cho đến hiện tại vẫn là một chủ đề bàn luận và nghiên cứu của các nhà kinh tế học, trong đó các nguyên nhân chủ yếu có
thể kể đến:
● Chiến lược tăng trưởng chỉ dựa trên thâm dụng nguồn lực đầu vào mà không tập trung cải thiện năng suất lao động, tăng cường năng lực
sản xuất.
● Tập trung mọi nỗ lực để đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng trong khi sự hiệu quả và bền vững của hệ thống tài chính lại không được quan tâm
một cách thỏa đáng.
● Thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài nhưng dưới hình thức không bền vững, đều là các tài sản ngắn hạn, có tính thanh khoản cao, nên
nguồn vốn có thể bị rút khỏi quốc gia bất kỳ lúc nào.
● Các chính sách tiền tệ và tài khóa chưa thực sự hiệu quả.
Thông qua tìm hiểu về tình huống trên, chúng ta cần rút ra rằng:
● Bất kỳ chiến lược tăng trưởng nào cũng sẽ đều tiềm ẩn rủi ro bên cạnh những lợi ích mà nó mang lại, vì vậy chính phủ luôn cần phải cảnh
giác trước những nguy cơ khủng hoảng có thể xảy ra thông qua việc thấu hiểu các khía cạnh của các đường hướng, quyết sách mà mình đưa
ra.
● Sai lầm về chính sách tại Thái Lan đã cho thấy một khi nền kinh tế đã có dấu hiệu rơi vào tiền khủng hoảng, kinh nghiệm, khả năng ứng biến
của chính phủ và một nền tảng tài chính vững vàng sẽ là yếu tố giúp cho nền kinh tế không lún quá sâu, để lại những hậu quả khó phục hồi.
33
SAPP Academy
HOẠT ĐỘNG 8: LIÊN HỆ VỚI VIỆT NAM (5 - 8 PHÚT)
Câu hỏi 1: Bạn thấy rằng trên thực tế, tính tới thời điểm hiện tại, thị trường chứng khoán Việt Nam cũng có những rung lắc rất dữ dội trước
các thay đổi trong tình hình vĩ mô . Dựa trên các nội dung bạn đã tìm hiểu về khủng hoảng tài chính tại Thái Lan, hãy thử đưa ra một vài
nguyên nhân cho hiện tượng này?
Câu hỏi 2: Tại Hoạt động 8, bạn đã nắm được các nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng tại Thái Lan vào năm 1997, những yếu tố này được châm
ngòi bằng những động thái của FED bắt đầu tăng lãi suất để hút dòng vốn về Mỹ. Hiện tại nền kinh tế Châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng
cũng đang đứng trước sự kiện FED liên tục tăng lãi suất điều hành trong thời gian vừa qua. Vậy theo bạn nguy cơ khủng hoảng liệu có còn
lặp lại?
Bạn có thể tham khảo một số quan điểm tại các bài báo sau và tự đưa ra nhận định của riêng mình.
34
SAPP Academy
PHỤ LỤC
“Forward như một công cụ đầu cơ”
Ở LOS 8.a, khái niệm hợp đồng kỳ hạn đã được giới thiệu và có định nghĩa cụ thể như sau:
“Hợp đồng được ký tại thời điểm hiện tại trong đó hai bên cam kết sẽ mua hoặc bán với nhau một lượng ngoại tệ theo một tỷ giá xác định,
vào một thời điểm xác định trong tương lai.”
Một trong những ứng dụng của hợp đồng kỳ hạn là các nhà đầu tư có thể kiếm lời dựa trên các dự báo về tỷ giá trong tương lai.
Nếu mức giá bạn kỳ vọng trong tương lai của một đồng tiền > giá Nếu mức giá bạn kỳ vọng trong tương lai của một đồng tiền < giá
forward forward
Bạn ký hợp đồng mua kỳ hạn. Đến thời điểm đáo hạn, bạn thực hiện Bạn ký hợp đồng bán kỳ hạn. Đến thời điểm đáo hạn, bạn mua đồng
nghĩa vụ mua đồng tiền trong hợp đồng kỳ hạn với mức giá thấp, sau tiền trên thị trường với mức giá thấp, sau đó thực hiện nghĩa vụ bán
đó bán lại trên thị trường với mức giá cao để hưởng phần chênh lệch. đồng tiền theo hợp đồng kỳ hạn với mức giá cao để hưởng phần chênh
lệch.
Ví dụ, giá forward niêm yết cho 1 năm sau là 1.02 USD/EUR, tuy nhiên
dựa trên những quan sát và phân tích về thị trường, bạn kỳ vọng tỷ giá
năm sau là 1.1 USD/EUR Bạn ký hợp đồng mua kỳ hạn đồng EUR với
mức giá 1.02 USD/EUR, sau đó bán lại trên thị trường với mức giá 1.1
USD/EUR.
Bạn hãy làm quen với phương pháp kinh doanh chênh lệch giá thông qua ví dụ sau đây:
35
SAPP Academy
Tỷ giá hiện tại là 1.00 USD/EUR, mức giá hợp đồng kỳ hạn bán đồng EUR sau 6 tháng niêm yết trên sàn NYSE là 1.05 USD/EUR, nhưng bạn kỳ
vọng đồng EUR sẽ mất giá về mức 0.97 USD/EUR, nếu bạn là nhà đầu tư kiếm lời trên chênh lệch giá, hiện trong tay bạn có 1000 USD, bạn sẽ
làm gì? (7 phút)
Ký hợp đồng kỳ hạn bán EUR với mức giá 1.05USD. Sau 6 tháng, mua EUR trên thị trường với mức giá 0.97 USD và bán lại trong hợp đồng kỳ hạn
với mức giá 1.05 USD, hưởng lãi phần chênh lệch.
Mua EUR trên thị trường, nhà đầu tư thu về: 1000/ 0.97 = 1031 EUR
Bán lại EUR bằng hợp đồng kỳ hạn, thu được: 1031 x 1.05 = 1082.5 USD
→ Lợi nhuận của nhà đầu tư trên 1000 USD: 1082.5 – 1000 = 82.5 USD
36
SAPP Academy
ĐÁP ÁN CÁC HOẠT ĐỘNG
HOẠT ĐỘNG 1
Hoạt động 1.1
- Chính sách thúc đẩy xuất khẩu: Tỷ giá cố định; Trợ cấp xuất khẩu.
- Chính sách thu hút vốn đầu tư: Tự do hóa tài chính.
Chính sách thúc đẩy xuất khẩu Chính sách thu hút vốn đầu tư
Việt Nam Tỷ giá cố định Tự do hóa tài chính
Ấn Độ Trợ cấp xuất khẩu
Thái Lan Tỷ giá cố định Tỷ giá cố định
Trung Quốc Tự do hóa tài chính
Hoạt động 1.2
Nhận định 1: Đúng.
Nhận định 2: Sai.
Tỷ giá hối đoái thả nổi mới phụ thuộc vào quy luật cung cầu trên thị trường ngoại hối. Tỷ giá hối đoái cố định là tỷ giá mục tiêu được ngân hàng
nhà nước thiết lập và duy trì dao động ở mức ± 1%, được điều chỉnh thông qua việc mua bán đồng nội tệ trên thị trường ngoại hối.
Nhận định 3: Sai.

37
SAPP Academy
Chính phủ điều chỉnh tỷ giá trực tiếp thông qua mua bán đồng nội tệ trên thị trường ngoại hối. Nếu NHTW thực hiện can thiệp mà có thay đổi
cung tiền sẽ được gọi là can thiệp không vô hiệu hóa. Tuy nhiên, điều này có thể ảnh hưởng lớn tới thị trường chung trong nước. Ngược lại, nếu
NHTW thực hiện can thiệp nhưng vẫn giữ mức cung tiền ban đầu thì được gọi là can thiệp vô hiệu hóa. Chính phủ điều chỉnh tỷ giá gián tiếp
thông qua thay đổi lãi suất, hàng rào thương mại (trade barriers), kiểm soát lạm phát v.v.
Nhận định 4: Đúng.
Hoạt động 1.3
Lợi ích của tự do hóa tài chính trong nước Lợi ích của tự do hóa tài chính với nước ngoài
“cho phép các tổ chức tài chính trong nước tự do thực hiện các dịch vụ “tạo điều kiện cho dòng vốn nước ngoài lưu chuyển và phân bổ hiệu
tài chính theo nguyên tắc thị trường, các thị trường tài chính trong quả hơn, đồng thời thu hút và tạo môi trường đầu tư thuận lợi hơn
nước được khuyến khích phát triển, các công cụ chính sách tiền tệ được cho các nhà đầu tư nước ngoài.”
điều hành theo tín hiệu thị trường.”
Mở rộng thêm:
- Thúc đẩy tăng trưởng tín dụng trong nước
- Tạo điều kiện cho doanh nghiệp tư nhân đi vay để mở rộng đầu tư và
sản xuất → I tăng
38
SAPP Academy
Hoạt động 1.4
* 2A: Chế độ tỷ giá cố định và neo đồng nội tệ ở mức thấp
39
SAPP Academy
HOẠT ĐỘNG 2
Hoạt động 2.1
- Chính sách tập trung phát triển xuất khẩu: C, E, H
- Chế độ tỷ giá cố định: A, D, I
- Trợ cấp xuất khẩu: B, K
- Tự do hóa tài chính: F, G, J
Chính sách tập trung phát triển xuất khẩu có thể gặp rủi ro:
(C) Không đáp ứng được nhu cầu nội địa do tập trung một vài mặt hàng chủ lực để xuất khẩu nên sẽ gặp rủi ro không đảm bảo được khả năng
tự cung tự cấp cơ bản cho nền kinh tế nội địa (VD: Venezuela tập trung quá nhiều vào xuất khẩu dầu, gần như không có khả năng tự sản xuất
lương thực thực phẩm mà phải phụ thuộc vào thực phẩm nhập khẩu => Không đảm bảo được an ninh lương thực cho quốc gia).
(E) Rủi ro khi nhu cầu toàn cầu dịch chuyển do nền kinh tế tập trung cơ sở hạ tầng để chuyên môn hóa xuất khẩu một vài mặt hàng nhất định
nên khi thị hiếu của thị trường thay đổi và cần xây dựng cơ sở hạ tầng mới để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu mới, khi đó sẽ cần nhiều nguồn lực và
thời gian dài để thay đổi.
(H) Nền sản xuất bị phụ thuộc quá nhiều vào mức cầu nước ngoài (VD: Việt Nam có một số thị trường xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ chính cho
các nước như Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản. Thời điểm T9/2022 do ảnh hưởng lạm phát tại các quốc gia này mà số lượng đơn hàng xuất khẩu
gỗ giảm mạnh, ảnh hưởng khá lớn tới các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ tại Việt Nam và dẫn tới hiện tượng sa thải công nhân số lượng lớn)
40
SAPP Academy
Chế độ tỷ giá cố định có thể gặp rủi ro:
(A) Áp lực lớn lên dự trữ ngoại hối do ngân hàng nhà nước liên tục phải thực hiện điều chỉnh tỷ giá trực tiếp (mua bán ngoại hối trực tiếp trên thị
trường) để duy trì mức tỷ giá cố định.
(D), (I) Mất cảnh giác trước rủi ro tỷ giá vì nhà đầu tư kỳ vọng ngân hàng nhà nước sẽ bằng mọi cách duy trì tỷ giá cố định (tuy nhiên trong thực
tế dự trữ ngoại hối để thực hiện chính sách này có giới hạn nhất định và vẫn có rủi ro ngân hàng nhà nước cạn kiệt ngoại hối, không neo tỷ giá
lại được nữa) => => Thúc đẩy nhà đầu tư nội địa vay nợ nước ngoài nhiều hơn và không đề phòng rủi ro đồng tiền có thể bị mất giá (do không
duy trì được tỷ giá cố định nữa), dẫn tới giá trị khoản vay nợ nước ngoài của nhà đầu tư nội địa tăng rất nhiều => Rủi ro vỡ nợ cao
Trợ cấp xuất khẩu có thể gặp rủi ro:
(B) Gia tăng sự phụ thuộc của các doanh nghiệp nhận trợ cấp, giảm động lực sản xuất hiệu quả do các doanh nghiệp xuất khẩu không chịu áp
lực cạnh tranh nhiều (so với khi không được nhận trợ cấp) mà vẫn có được profit.
(K) Chính phủ cần một lượng kinh phí lớn để thực hiện chính sách này vì có liên quan một số chính sách tài trợ, thanh toán trực tiếp đối với một
số mặt hàng xuất khẩu. theo WTO, trợ cấp được hiểu là bất kỳ hỗ trợ tài chính nào của Nhà nước hoặc một tổ chức công (trung ương hoặc địa
phương) dưới một trong các hình thức sau mang lại lợi ích cho doanh nghiệp/ngành sản xuất:
1. Hỗ trợ trực tiếp bằng tiền chuyển ngay (ví dụ cấp vốn, cho vay, góp cổ phần) hoặc hứa chuyển (ví dụ bảo lãnh cho các khoản vay);
2. Miễn hoặc cho qua những khoản thu lẽ ra phải đóng (ví dụ ưu đãi thuế, tín dụng);
3. Mua hàng, cung cấp các dịch vụ hoặc hàng hoá (trừ cơ sở hạ tầng chung);
4. Thanh toán tiền cho một nhà tài trợ hoặc giao cho một đơn vị tư nhân tiến hành các hoạt động (i), (ii), (iii) nêu trên theo cách thức mà
Chính phủ vẫn làm.
41
SAPP Academy
Các khoản hỗ trợ này được hiểu là mang lại lợi ích cho đối tượng được hưởng hỗ trợ nếu nó được thực hiện theo cách mà một nhà đầu tư tư
nhân, một ngân hàng thương mại…bình thường sẽ không khi nào làm như vậy (vì đi ngược lại những tính toán thương mại thông thường).
Tự do hóa tài chính có thể gặp rủi ro:
(G) Tự do hóa tài chính với nước ngoài bao gồm tự do hóa giao dịch vốn, , tạo điều kiện cho dòng vốn nước ngoài lưu chuyển và phân bổ hiệu
quả hơn, đồng thời thu hút và tạo môi trường đầu tư thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư nước ngoài => Dòng vốn chảy vào tài sản đầu tư gián
tiếp như cổ phiếu, trái phiếu tăng và dễ có hiện tượng bong bóng tài sản.
(F), (J) Tự do hóa tài chính bao gồm tự do hóa hoạt động cho vay, thúc đẩy hoạt động cho vay trong nước và ngoài nước, tuy nhiên nếu quản lý
không chặt sẽ tăng rủi ro phát sinh nợ xấu, nợ dưới chuẩn (đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến cho cuộc khủng hoảng Thái Lan tồi
tệ hơn khi chính phủ Thái Lan không có động thái kiểm soát chặt chẽ đối với các khoản nợ vay nước ngoài, lượng nợ vay nước ngoài tăng rất
nhanh với số lượng lớn, khi chính sách cố định tỷ giá không được duy trì nữa, đồng tiền bị mất giá dẫn tới hiện tượng nhà đầu tư nội địa càng
lún sâu hơn vào các khoản nợ này và rủi ro vỡ nợ tăng vọt).
42
SAPP Academy
Hoạt động 2.2
FDI FPI
Tài sản dòng vốn hướng tới? Tài sản sản xuất Tài sản tài chính
Thời hạn đầu tư dài/ngắn? Dài hạn Ngắn hạn
Mức độ biến động cao/thấp?

Thấp Cao
(volatility)
Khả năng dẫn tới tháo chạy vốn cao/ thấp?

Thấp Cao
(capital flight)
Mức độ ưu tiên của chính phủ nhiều/ít? Được ưu tiên hơn
43

CFA1 - ECON Case Study - 2024 - 1501 (HV)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

CFA1 - ECON Case Study - 2024 - 1501 (HV)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SAPP Academy

(Nguồn: Cổng thông tin điện tử Bộ tài chính)

(Nguồn: Tạp chí tài chính)

(Nguồn: Wikipedia: Economy of Thailand)

(Nguồn: OECD; Financial Liberalization and Growth in

(C) Tự do hóa tài chính (F) Thu hút vốn đầu tư

(J) Thúc đẩy nợ vay nước ngoài.

Tài sản đầu tư mà dòng vốn hướng tới?

Thời hạn đầu tư dài/ngắn?

Mức độ biến động cao/thấp?

Khả năng dẫn tới tháo chạy vốn cao/ thấp?

Mức độ ưu tiên của chính phủ nhiều/ít?

“Những thành công bước đầu”

“Bên cạnh những mảng sáng”

HOẠT ĐỘNG 4: TIỀN KHỦNG HOẢNG (15 phút)

HOẠT ĐỘNG 5: KHỦNG HOẢNG THỰC SỰ DIỄN RA (12 phút)

“Chính phủ đã làm gì”

Bán ra đồng Baht Thái để neo lại tỷ giá.

Mua đồng USD để tăng dự trữ ngoại hối.

● 4000 doanh nghiệp phá sản

HOẠT ĐỘNG 6: TRUNG QUỐC KHÔNG BỊ ẢNH HƯỞNG (8 PHÚT)

HOẠT ĐỘNG 7: KẾT LUẬN (5 PHÚT)

HOẠT ĐỘNG 8: LIÊN HỆ VỚI VIỆT NAM (5 - 8 PHÚT)

“Forward như một công cụ đầu cơ”

ĐÁP ÁN CÁC HOẠT ĐỘNG

Hoạt động 1.1

Việt Nam Tỷ giá cố định Tự do hóa tài chính

Ấn Độ Trợ cấp xuất khẩu

Thái Lan Tỷ giá cố định Tỷ giá cố định

Trung Quốc Tự do hóa tài chính

Hoạt động 1.2

Nhận định 1: Đúng.

Nhận định 2: Sai.

Nhận định 3: Sai.

Nhận định 4: Đúng.

Hoạt động 1.3

Hoạt động 1.4

* 2A: Chế độ tỷ giá cố định và neo đồng nội tệ ở mức thấp

Hoạt động 2.1

- Chính sách tập trung phát triển xuất khẩu: C, E, H

- Chế độ tỷ giá cố định: A, D, I

- Trợ cấp xuất khẩu: B, K

- Tự do hóa tài chính: F, G, J

Chế độ tỷ giá cố định có thể gặp rủi ro:

Trợ cấp xuất khẩu có thể gặp rủi ro:

Tự do hóa tài chính có thể gặp rủi ro:

Hoạt động 2.2

Thời hạn đầu tư dài/ngắn? Dài hạn Ngắn hạn

Mức độ biến động cao/thấp?

Khả năng dẫn tới tháo chạy vốn cao/ thấp?

Mức độ ưu tiên của chính phủ nhiều/ít? Được ưu tiên hơn

You might also like