Pozytywizm - wstępne oczywistości

Chronologia epoki

- Europa zach. 1848 (Wiosna ludów) – lata 80 XIXw. (1880) (debiut francuskich poetów
modernistów)

- w Polsce pod zaborami – 1864 (klęska powstania styczniowego) – 1891 (debiut poetycki
Kazimierz Przerwa Tetmajer)

Nazwa epoki:

Nazwa pochodzi od tytułu wykładów Augusta Comte’a ,,Kurs filozofii pozytywnej” (filozof
używał pojęcia ,,pozytywny” w znaczeniu… ,,użyteczny”)

Pozytywizm – czas rozumu, wiedzy, postępu (postęp naukowy i tzw. rewolucja

przemysłowa):

Pozytywizm w pojęciach

- ewolucjonizm (pojęcie zaproponowane przez Darwina, zostało przeniesione także na

nauki społeczne: wskazano, że każde społeczeństwo – podobnie jak organizm żywy –
zmienia się pod wpływem zewnętrznych czynników – w tym przypadku geopolitycznych i
gospodarczych)

- organicyzm (tak jak w przypadku organizmów żywych, każdy organ ma wpływ na

kondycję i prosperowanie całego organizmu, tak w przypadku społeczeństw – jeśli choćby
jedna z grup społecznych jest zaniedbana i funkcjonuje źle – odbija się to na całym
społeczeństwie)

- scjentyzm (naukowe poznawanie świata, na temat którego można wyrokować wyłącznie

na podstawie naukowych dowodów)

- utylitaryzm (wszystko, co tworzy człowiek powinno być nie tylko indywidualnie, ale też
społecznie – użyteczne/pożyteczne - także sztuka)

- determinizm
*program polskich pozytywistów

- praca organiczna – konieczność podejmowania wysiłków, by doskonalić społeczeństwo

- praca u podstaw – dążenie do kształcenia przedstawicieli najniższej warstwy społecznej

(min. walka z analfabetyzmem)

- emancypacja kobiet (dążenie do równouprawnienia kobiet)

- asymilacja Żydów

Sztuka

Realizm – jeden z głównych nurtów w sztuce drugiej połowy XIXw., którego twórcy
koncentrowali się na ukazywaniu prawdziwego, codziennego życia, sytuacji i okoliczności
życia ludzi w tamtych czasach; przywiązywali dużą wagę do zachowania pełnego
prawdopodobieństwa ukazywanej rzeczywistości; starali się ukazywać świat takim, jakim
jest!

Realizm to ,,zwierciadło przechadzające się po rynku”

Naturalizm - jeden z głównych nurtów w sztuce drugiej połowy XIXw., którego twórcy
koncentrowali się na ukazywaniu prawdziwego, codziennego życia, sytuacji i okoliczności
życia ludzi w tamtych czasach; przywiązywali dużą wagę do zachowania pełnego
prawdopodobieństwa ukazywanej rzeczywistości; starali się ukazywać świat rejestrując
najdrobniejsze szczegóły – obserwowali świat jakby ,,przez szkło powiększające”