Çatışma Çözme ve Müzakere

için İletişim Becerileri

Deniz Gümüşel, REC Türkiye

REC Türkiye
Halkla İlişkiler ve İletişim Seminerleri
(Eylül, Kasım 2007)
 Sizce çatışma nedir?

• Bireylerin veya grupların, kendi ihtiyaç

ve çıkarlarını korumak güdüsüyle
birbiriyle uyumsuz amaçlar
taşıdıklarında ortaya çıkan “enerji”,
uyuşmazlıktır.

© The Center for Conflict Resolution

 Çatışma Nedir?

• Normaldir,
• Kaçınılmazdır,
• Gereklidir;
• Bu nedenle ya ilişkilerin geliştirilmesine
ya da ilişkilere zarar verilmesine neden
olur.

© The Center for Conflict Resolution

 Çatışmanın Yararları

• Kurallar, normlar, yasalar ve kurumlar

oluşturulması ya da var olanların değiştirilmesi
gerektiğinin işaretidir.
• İlişkilerin önemini anlamamızı sağlar.
• Güç birlikleri (koalisyonlar) oluşmasına yol
açar (farklı taraflar arasında).
• Bir konunun ve inancın netleşmesini sağlayarak
grup bütünlüğünü güçlendirir (bir tarafın kendi
içinde).

© The Center for Conflict Resolution

 Çatışma Türleri

• Kişisel iç çatışma (kişinin kendi içinde

yaşadığı çatışma)
• Kişiler arası çatışma
• Grup içi çatışma
• Gruplar arası çatışma

! Bu türler çoğu zaman birbiriyle

doğrudan bağlantılıdır.
© The Center for Conflict Resolution
 Çatışma Türleri

Etnik
Kurum içi
İçsel
STK-
devlet
Uluslar-
arası
......
Öğretmen- ......
öğrenci
Tüketici-
Karı-koca üretici
İşçi-
işveren

© The Center for Conflict Resolution

Burcu Yeşiladalı, 2007
Çatışmaya yol açabilecek temel
insani ihtiyaçlar?
• hayatta kalabilme (gıda, sağlık, barınma
vb.)
• güvenlik
• özgürlük
• kabul edilme
• kimlik
• katılım
• anlayış
• eğlence
• yaratıcılık

© The Center for Conflict Resolution

 ÇATIŞMA ÜÇGENİ

YAPI

TUTUM DAVRANIŞ

© The Center for Conflict Resolution

Burcu Yeşiladalı, 2007
Çatışma Nedenleri

İLİŞKİLERE
DAYALI
SORUNLAR

VERİLERE
DEĞERLERDE DAYALI
FARKLILIK SORUNLAR

YAPISAL ÇIKARLAR
SORUNLAR İHTİYAÇLAR
KORKULAR

© The Center for Conflict Resolution

Burcu Yeşiladalı, 2007
 Çatışma Çözümü için bir Araç:
Müzakere

Müzakere:
• Bir konuyla ilgili fikir alışverişinde
bulunma, oylaşma (Türk Dil Kurumu)
• Karşılıklı diyalog

© The Center for Conflict Resolution

 Sürdürülebilirlik için
Müzakerede
Karşılıklı Kazanç Yaklaşımı
(Mutual Gains Approach-MGA)

• Sustainability Challenge Foundation

(www.scfoundation.org)

• Consensus Building Institution (CBI)

(www.cbuilding.org)
 Başarılı Müzakere Nedir?

1. Tatmin edici sonuç:

– bütün taraflar için uygundur
– uzun vadeli taahhüt getirir

2. Verimli süreç:
– zaman kaybı yoktur
– tartışılacak hiçbir şey kalmamıştır

3. Dostane bir şekilde sonuçlandırılır:

– ilişkileri geliştirir
– gelecekteki ilişkileri kolaylaştırır
© The Consensus Building Institute
© Sustainability Challenge Foundation
Geleneksel Müzakere Yaklaşımı

• Teklifinizi yüksek tutun.

• İmtiyaz almak için imtiyaz verin;
ancak, çok istekli olmayın.
• Açık olmayın – maskenizi takın.
• Empati göstermeyin – iddialarının
meşruiyetini çürütün.
• Kirli oyunlar – bunları psikolojik yolla
çökertin.
© The Consensus Building Institute
© Sustainability Challenge Foundation
 Karşılıklı Kazanç Yaklaşımı

Müzakerede Karşılıklı Kazanç Yaklaşımı’nın

kilit unsurları şöyledir;
• BATNA’nızı (müzakere edilen bir
anlaşmaya en iyi alternatif) bilin.
• Konumlara değil çıkarlara odaklanın.
• Karşılıklı kazançlar için seçenekler
yaratın.
• Hedef kriterler üzerinde ısrar edin.
• İnsanları sorundan ayrı tutun.

© The Consensus Building Institute

© Sustainability Challenge Foundation
 1. BATNA’nızı Bilin

Kapsamlı hazırlık ile başlayın – BATNA’nızı

(Müzakere Edilen bir Anlaşmaya En İyi
Alternatif) bilin.
• BATNA’nızı geliştirerek elinizdeki
sonucu iyileştirin.

• Kendi BATNA’ları ile ilgili olarak

akıllarında şüphe uyandırın.

© The Consensus Building Institute

© Sustainability Challenge Foundation
 2. Konumlara Değil Çıkarlara
Odaklanın

• Çıkarlarınızı ve onların çıkarlarını tahlil

edin.
• Çıkarlarınızı anlatın – açıkça.
• Dinleyin; onların ilgi ve ihtiyaçlarını
keşfedin.
• Farklılıkları takaslayın (bu fedakarlık
değildir).

© The Consensus Building Institute

© Sustainability Challenge Foundation
2. Başarılı bir Müzakere için...

Tarafların;
Pozisyon
„ pozisyonunu (taleplerini),
„ çıkarlarını,
„ ihtiyaç ve korkularını Çıkarlar

İhtiyaç ve korkular
değerlendirmek gerekir.

Burcu Yeşiladalı, 2007

 Çıkarlar Nasıl Keşfedilir?
Sorun!

• Bir anlaşmadan bekleyeceğiniz kilit

unsurlar nelerdir?
• Bunlar sizin için neden önemli?
• Gerçekten, sizi ilgilendiren başka bir şey
var mı?
• Şöyle yaparsak doğru yolda ilerlemiş
olur muyuz?

© The Consensus Building Institute

© Sustainability Challenge Foundation
3. Karşılıklı Kazanç için Seçenekler
Yaratın

• Tüm tarafların BATNA’larından daha

fazlasını kazanabilecekleri seçenekler
yaratın.

© The Consensus Building Institute

© Sustainability Challenge Foundation
3. Karşılıklı Kazanç için Seçenekler
Yaratın (devam)

Y 3
tarafına göre
değer 4
2

BATNA 1

BATNA X
tarafına göre
değer
Karşılıklı Kazanç için Seçenekler
Yaratın
• “Şöyle olursa ne olur?” sorusunu sorun.
• Söylenen hiçbir şeyin bağlayıcı olmayacağı
bir yaratma sürecini başlatın (beyin
fırtınası ).
• Birden çok seçenek arayın.
• Geçmişteki sorunlara değil gelecekteki
sonuçlara odaklanın.
• Fikir alışverişi için objektif bir taraf
seçin.

© The Consensus Building Institute

© Sustainability Challenge Foundation
4. Hedef Kriterler (Standartlar)
Üzerinde Israr Edin
• Olası seçenekler arasından seçim yapma
yolları:
–Yaratıcı tavrınızı sürdürün – gerginliği
tamamen gideremezsiniz.

• Olası hedef kriterler:

Verimlilik, Pazar, Maliyet-etkinlik,
Gelenekler, Karşılıklılık, Uzman tavsiyesi,
Eşit muamele, Bilimsel esas, veya bilimsel
hüküm
© The Consensus Building Institute
© Sustainability Challenge Foundation
 Standartlara Ulaşmak için
Sorulacak Sorular
• Bu sonuca nasıl ulaştınız?
• Bunun arkasında yatan teori nedir?

• Bunu adil kılan nedir?

• Bu sorunu diğerleri (insanlar, teşkilatlar)

nasıl ele alıyor?
© The Consensus Building Institute
© Sustainability Challenge Foundation
 5. İnsanları Sorundan Ayrı
Tutun
• Başkalarının size nasıl davranmasını istiyorsanız siz
de öyle davranın.
Sorunlu bulduğunuz davranışla ilgili fikrinizi
söyleyin, tercihen esprili bir yolla.

• Beni koruyan şey, çıkarıma olmayan bir öneriyi

kabul etmeyeceğimi bilmemdir. Bu dinlememi
sağlar.

• “İnsan” sorunuyla uğraşmanın şunlarla da uğraşmak

olduğunun bilincinde olun:
• algılar
• hisler
• iletişim
© The Consensus Building Institute
© Sustainability Challenge Foundation
 Müzakere Sonuçlarını
Değerlendirme
Şöyle sonuçlar almaya çalışın:

• Adil
• Verimli
• Mantıklı
• İstikrarlı

© The Consensus Building Institute

© Sustainability Challenge Foundation
Müzakere Sonuçlarını Değerlendirme
• İlgili tarafların katılımı sağlanmıştır.
• Taraflar daha iyi durumdadır (veya en azından
daha kötü durumda değildir).
• Çözüm ilgili bilimsel, teknik ve toplumsal
bilginin kullanımına dayandırılmıştır.
• Gerçekleştirilmeyen “ortak kazanç”
kalmamıştır.
• Hiç kimse “mağlup” olduğunu düşünmez – halk
dahil.
• İlişkiler korunmuş veya geliştirilmiştir.
• Gelecekteki sorunların çözümü ile ilgili süreç
anlaşmaya dahil edilmiştir.
© The Consensus Building Institute
© Sustainability Challenge Foundation
 Başarılı bir Müzakere için:

• Unutmayın: sürdürülebilirlik ve çevre

sorunları çok boyutlu (çevresel, sosyal,
ekonomik) ve çok paydaşlı sorunlardır.
• Çatışmayı önceden ve doğru analiz edin.,
• Paydaşları doğru tanımlayın ve tanıyın.
• İki yönlü simetrik iletişim modelini
uygulayın!
• Karşılıklı kazanç yaklaşımını uygulayın.
 KAYNAKLAR

1) Centre for Conflict Resolution, PowerPoint Presentation

for all Conflict Transformation Practitioners,
http://www.ccr.uct.ac.za/index.php?id=304, erişim tarihi:
25.09.2007.

2) Burcu Yeşiladalı, Çatışma Çözme Eğitim Notları, REC

Türkiye Genç Çevreciler Eğitimi, 2007

3) Sustainability Challenge Foundation (SCF),

“Sürdürülebilirlik için Müzakere Becerileri” Eğitimi Notları,
REC Türkiye ve SCF, Ağutos 2006, Bolu.
http://www.scfoundation.org