Vat Ly Dai Cuong 3 Do Ngoc Uan 02 Nhieu Xa Anh Sang (Cuuduongthancong - Com)

Chương 5: NHIỄU XẠ ÁNH SÁNG
5.1 HIỆN TƯỢNG NHIỄU XẠ ÁNH SÁNG

 Hiện tượng nhiễu xạ ánh sáng
om
.c
 Nguyên lý Huygens-Fresnel
ng
co
 Nhiễu xạ gây bởi sóng cầu: Phương
an
pháp đới cầu Fresnel
th
ng
 Nhiễu xạ gây bởi sóng phẳng: qua một
o
du
khe, nhiều khe

u
cu
 Nhiễu xạ tinh thể
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
5.1. Hiện tượng nhiễu xạ ánh sáng
om
.c
A
ng
S A
co
O
an
B
th
ng
B
o
P
du
E
u
cu
Hiện tượng ánh sáng lệch khỏi phương truyền thẳng khi đi gần
các chướng ngại vật gọi là hiện tượng nhiễu xạ ánh sáng.
Nguyên lý Huygens - Fresnel
Phát biểu của Huygens: Bất kỳ một điểm nào mà ánh sáng truyền
đến đều trở thành nguồn sáng thứ cấp phát ra ánh sáng về phía
trước.
om
.c
ng
co
Nguồn sóng
an
th
o ng
du
u
Phát biểu của Fresnel: Biên độ và pha của

cu
nguồn thứ cấp là biên độ và pha do nguồn

thực gây ra tại vị trí của nguồn thứ cấp.
5.2. Nhiễu xạ gây bởi sóng cầu - Phương pháp đới cầu Fresnel
Đới cầu Fresnel và tính chất
b + 3 / 2
- Nguồn điểm S phát ánh
b + 2 / 2
sáng bước sóng 
om
b+ /2
- Điểm được chiếu sáng M  b
.c
 Dựng mặt cầu  bán kính R <
ng
R
SM. Đặt BM = b.
co
 Dựng các mặt cầu 1 ; 2 ;
an
B M
3... n có bán kính tương S
th
ứng là b, b+/2, b+2/2, ng
b+3/2… cắt mặt cầu  tạo ra o
o
các đới cầu được gọi là các 1
du
đới cầu Fresnel.  3

u
 Diện tích SK của tất cả các đới 4

cu
5
cầu bằng nhau, không phụ
thuộc vào k, có bán kính rk:
 Rb Rb k = 1, 2, 3…
S k   ; rk  k
Rb Rb
Đới cầu Fresnel và tính chất b + 3 / 2
b + 2 / 2
 Mỗi đới cầu Fresnel b+ /2
om
được coi là một nguồn  b
thứ cấp phát ánh sáng
.c
về phía M. R
ng
 Gọi aK là biên độ dao động
co
sáng do đới cầu thứ k gây S B M
an
ra tại M thì:
th
/ o
ng
~
/ 1
o
du
 3
Do đó
4
u
a1  a2  a3  an
cu
5
Vì khoảng cách từ các đới cầu đến M và  tăng chậm nên ak giảm chậm, nên
ak 1  ak 1
ak  k lớn: ak  0
2
b + 3 / 2
b + 2 / 2
 Các đới cầu cùng trên mặt sóng  b+ /2
 các điểm trên mọi đới cùng pha  b
om
 Khoảng cách từ 2 đới kế tiếp đến R
.c
M khác nhau /2  hiệu pha dao
ng
S B M
động của 2 đới kế tiếp là  
co
ngược pha. Do đó: o
an
aM  a1  a2  a3    an 1
th
 3
4
ng
a1  a1 a3   a3 a5  an 5
 aM     a2      a4     
o
du
2 2 2  2 2 2
ak 1  ak 1
u
Sử dụng gần đúng ak 

cu
2
2
a1 an  Nếu n lẻ 2  a1 an 
 aM   với:   I  aM   
2 2  Nếu n chẵn 2 2
Nhiễu xạ qua một lỗ tròn

Nếu giữa nguốn S và màn E
om
không có màn chắn hoặc lỗ lớn R
.c
r
(n  : an = 0): B
b = BO
O
ng
S
2
 a1 a n  a12
co
 I      Io o
 2 2  4 1
an
 3
th
 Nếu lỗ tròn chứa một số chẵn ng P 4
E
đới cầu
o
2
 a1 an  a12
du
I      Io
2 2 4
u
cu
M tối hơn khi không có màn chắn

Nếu lỗ tròn chứa hai đới cầu
2
I   a1  a2   0
M tối nhất
 Nếu lỗ tròn chứa một số

lẻ đới cầu:
om
R
2
a12
.c
 a1 an  r
b = BO
I      Io B
O
ng
S
2 2 4
co
o
M sáng hơn khi không có màn chắn 1
an
 3
th
P 4
E
Nếu lỗ tròn chứa một đới cầu:
o ng
a12
du
2
I   a1   4  4Io
u
4
cu
M sáng gấp 4 lần khi không có

màn chắn
5.3. Nhiễu xạ gây bởi sóng phẳng - Nhiễu xạ qua một khe hẹp
 Các tia nhiễu xạ theo A 
om
phương  = 0 đều
cùng pha và hội tu tại
.c
M
F  F rất sáng và
ng
F
được gọi là cực đại S
co
giữa.
an

 Xét các tia nhiễu xạ
th
B 
theo phương  hội tu 
ng
Lo
tại M. 
o
du
 L E
P 2
u
 Chia mặt phẳng khe thành các dải Fresnel bởi các mặt o, 1, 2...
cu
vuông góc với chùm nhiễu xạ, cách nhau /2.

 Mỗi dải được coi là một nguồn thứ cấp gửi ánh sáng đến M
 Hiệu quang lộ của 2 dải kế tiếp bằng /2 dao động của 2 đới kế
tiếp khử nhau
5.3.1 nhiễu xạ qua một khe hẹp. /2
 Bề rộng của mỗi dải Fresnel là: b 
 Số dải trên khe: sin 
om
b 2b sin 
.c
-4/b
n  -3/b
b 
ng
A 
-2/b
co
M -/b
 Nếu khe chứa số I
an
F
chẵn dải M tối. S
O Io
th
/b

ng
2/b
2b sin  B 
n  2k  3/b
o
Lo


du
4/b
 L E
P 2
sin
u
cu
k
 sin   với k = ±1; ±2; ±3… (loại k = 0  sin =0)
b
biểu thức xác định vị trí cực tiểu nhiễu xạ.
-4/b
om
-3/b
A 
-2/b
.c
M -/b
I
 Nếu khe chứa số lẻ
ng
F O Io
S
dải  M sáng.
co
/b

2/b
an
2b sin  B 
n  2k  1 Lo  3/b
th

 ng  L E
4/b
P 2 sin
o
du

 sin   (2k  1) với k = 1; ±2; ±3……
u
2b
cu
biểu thức xác định vị trí cực đại nhiễu xạ.

(Loại k = 0 và k = -1  sin=/2b vì giữa sin = 0 và sin =/2b
không thể có cực tiểu sin = /2b)
I
Io
om
A 
.c
M
ng
F
S
I1
co

an
B 
sin

Lo
th
-4/b

-3/b
-2/b
2/b
4/b
3/b
-/b
/b
 L
ng
E
P 2
o
du
Nhận xét:
u
cu
 Cường độ sáng tập trung chủ yếu ở cực đại giữa: Io/I1 = 1/0,045
 Bề rộng cực đại giữa rộng gấp 2 lần cực đại khác.
 Vị trí cực đại, cực tiểu không thay đổi khi di chuyển khe đi song
song với chính nó (L và E cố định).
5.3. Nhiễu xạ gây bởi sóng phẳng - Nhiễu xạ qua hai khe hẹp
5.3.2
Ngoài sự nhiễu
nhiễu xạ quaxạhaiqua
khetừng
hẹp.khe
hẹp còn xảy ra sự giao thoa giữa
hai khe. Ảnh nhiễu xạ qua hai
om
A 
khe là sự chồng chất ảnh nhiễu b
.c
xạ qua một khe. M
ng
 Các vị trí cực tiểu nhiễu xạ trong F
co
S d
trường hợp một khe cũng là vị trí
an
cực tiểu nhiễu xạ trong hai khe và
th
được gọi là các cực tiểu chính. B
LO
ng
k dsin 
o
 sin  
du
L E
P
b
u
- Vị trí cực đại giao thoa gây bởi hai 

cu
khe được gọi là cực đại chính d sin   k   sin   k

d
- Vị trí cực tiểu giao thoa gây bởi 
hai khe được gọi là cực tiểu phụ. sin   (2k  1)
2d
5.3. Nhiễu xạ gây bởi sóng phẳng - Nhiễu xạ qua nhiều khe hẹp
- Bề rộng khe: b
- Khoảng cách giữa 2 khe: d
om
.c
 Ngoài sự nhiễu xạ qua từng khe còn
ng
xảy ra sự giao thoa giữa các khe. Ảnh
co
nhiễu xạ qua nhiều khe là sự chồng
chất ảnh nhiễu xạ qua từng khe.
an
 Các vị trí cực tiểu nhiễu xạ trong
th
ng
trường hợp một khe cũng là vị trí
o
du
cực tiểu nhiễu xạ trong nhiều khe và

được gọi là các cực tiểu chính.
u
cu
k
 sin   với k = ±1; ±2; ±3…
b
- Hiệu quang lộ của 2 tia từ 2 khe kế tiếp:
L = dsin
om
- Vị trí cực đại giao thoa gây bởi hai khe
kế tiếp bất kỳ được gọi là cực đại chính
.c

ng
d sin   k   sin   k
co
d
với k = 0; ±1; ±2; ±3…
an
th
Do d > b  giữa 2 cực tiểu chính có ng
thể có nhiều cực đại chính.
o
du
- Tại điểm chính giữa 2 cực đại chính 

sin   (2k  1)
u
2d
cu
dao động từ 2 khe kế tiếp sẽ khử nhau nhưng điểm này có thể là điểm tối
(cực tiểu phụ) hoặc sáng (cực đại phụ) tùy vào số lượng khe chẵn hay lẻ.
 Nếu có N khe, giữa 2 cực đại chính kế tiếp có (N-1) cực tiểu phụ và
(N-2) cực đại phụ
N=2
Sự phân bố cường độ sáng theo góc nhiễu xạ  trong trường hợp d/b=3.
om
.c
I
ng
4I O
co
A 
an
b
M
th
ng
F
S d
o
du
u
B sin 
cu
LO
dsin 2λ 
5λ

4λ  λ

2λ

λ 0 λ 2λ λ 4λ 5λ 2λ
b d d b d d d d b d d b
L E
P
N=3
- Giữa 2 cực đại chính xuất hiện 1 cực đại phụ và 2 cực tiểu phụ.
om
.c
d/b = 3
ng
co
an
th
ng I
o
du
u
cu
λ 2λ λ 0 λ 2λ λ sin
  
b d d d d b
I
om
N = 1
.c
ng
co
N = 2
an
th
o ng
N = 3
du
u
cu
N = 5
 2  2 2 
   0
b d d d d b
5.4. CÁCH TỬ NHIỄU XẠ
Cách tử là một tập hợp các khe hep giống nhau, song song, cách đều
nhau và cùng nằm trong cùng mặt phẳng.
om
.c
1
Số khe hep trên một đơn vị dài: n 
ng
d
co
d: chu kỳ cách tử
d
an
1. Cách tử truyền qua: 2. Cách tử phản xạ
th
o ng
du
u
cu
5.5. NHIỄU XẠ TRÊN TINH THỂ (Nhiễu xạ Bragg)
Tia tới Tia nhiễu xạ
om
.c
Khoảng cách hai
Tia nhiễu xạ
mặt tinh thể
ng
Mặt tinh thể 1
co
Mặt tinh thể 2
an
th
ng
Hiệu quang lộ của hai tia: L  2d sin 
o
du
Nhiễu xạ cực đại: 2 d sin   k  với k = 1, 2, 3…

u
cu
Công thức
Bragg

Vat Ly Dai Cuong 3 Do Ngoc Uan 02 Nhieu Xa Anh Sang (Cuuduongthancong - Com)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Vat Ly Dai Cuong 3 Do Ngoc Uan 02 Nhieu Xa Anh Sang (Cuuduongthancong - Com)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Chương 5: NHIỄU XẠ ÁNH SÁNG

5.1 HIỆN TƯỢNG NHIỄU XẠ ÁNH SÁNG

khe, nhiều khe

 Nhiễu xạ tinh thể

Phát biểu của Fresnel: Biên độ và pha của

nguồn thứ cấp là biên độ và pha do nguồn

đới cầu Fresnel.  3

 Diện tích SK của tất cả các đới 4

Sử dụng gần đúng ak 

Nhiễu xạ qua một lỗ tròn

M tối hơn khi không có màn chắn

 Nếu lỗ tròn chứa một số

M sáng hơn khi không có màn chắn 1

M sáng gấp 4 lần khi không có

 Các tia nhiễu xạ theo A 

vuông góc với chùm nhiễu xạ, cách nhau /2.

biểu thức xác định vị trí cực đại nhiễu xạ.

- Vị trí cực đại giao thoa gây bởi hai 

khe được gọi là cực đại chính d sin   k   sin   k

cực tiểu nhiễu xạ trong nhiều khe và

- Tại điểm chính giữa 2 cực đại chính 

Tia tới Tia nhiễu xạ

Nhiễu xạ cực đại: 2 d sin   k  với k = 1, 2, 3…

You might also like