CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM LOGIC VÀ CÁC QUY LUẬT CỦA LOGIC

1.1. Khái niệm logic học

1.1.1 Thuật ngữ logic
Thuật ngữ logic học trong tiếng Việt cùng nghĩa với các thuật ngữ logique trong tiếng
Pháp, logic trong tiếng Anh, логика trong tiếng Nga, Logik trong tiếng Đức… và đều
có nguồn gốc từ thuật ngữ lógos của tiếng Hy Lạp có nghĩa là lời nói, tư tưởng, lý
tính, quy luật, chân lý, hữu thể… Thuật ngữ logic được sử dụng từ thời xa xưa, người
đưa thuật ngữ đó vào một ngành khoa học - khoa học logic - là nhà triết học vĩ đại và
uyên bác của Hy Lạp cổ đại Aristotle (384-322 trước Công nguyên). Thuật ngữ logic
được dùng với hai nghĩa chính:
- Logic khách quan, dùng để chỉ tính quy luật cụ thể là mối liên hệ giữa các sự vật,
hiện tượng; hoặc mối liên hệ nội tại của mỗi sự vật, hiện tượng của thế giới khách
quan. Các khoa học cụ thể (như vật lí, hóa học, triết học) chủ yếu nghiên cứu logic
khách quan – tìm ra các quy luật tất nhiên giữa các sự vật, hiện tượng của thế giới
khách quan.
- Logic chủ quan, dùng để chỉ mối liên hệ có tính tất yếu, có quy luật giữa các tư
tưởng của con người, xem như phản ánh chân thực hiện thực khách quan. Logic chủ
quan được các môn logic học và toán học nghiên cứu. Ngày nay, người ta thường sử
dụng thuật ngữ “logic” với những nghĩa sau : Tính quy luật trong sự vận động và phát
triển của thế giới khách quan. Đây chính là logic của sự vật - logic khách quan. Tính
quy luật trong tư tưởng, trong lập luận. Đây chính là logic của tư duy - logic chủ
quan. Khoa học nghiên cứu về tư duy tiếp cận chân lý. Đây chính là logic học.
1.1.2 Logic học
Logic học là môn khoa học tự nhiên nghiên cứu các quy luật và hình thức của tư duy
hướng vào việc nhận thức, đúng đắn hiện thực khách quan. Theo quan niệm truyền
thống: Logic học là khoa học về những quy luật và hình thức cấu tạo của tư duy chính
xác. Qua quá trình nghiên cứu và phát triển quan niệm thay đổi hiện nay: Logic học là
khoa học về sự suy luận (Le petit Larousse illustré, 1993). Logic học là khoa học về
cách thức suy luận đúng đắn (Bansaia Xovietscaia Encyclopedia, 1976).
1.1.2.1 Quan niệm chung
Logic học là khoa học về tư duy, nghiên cứu những quy luật.
Hình thức của tư duy, bảo đảm cho tư duy đạt đến chân lý.
1.1.2.2 Khách thể nghiên cứu của logic học
Tư duy là sự phản ánh thực tại một cách gián tiếp được biểu hiện: khả năng suy lý, kết
luận logic, chứng minh của con người, xuất phát từ sự phân tích những sự kiện có thể
tri giác được một cách trực tiếp, nó cho phép nhận thức được những gì không thể trị
giác được bằng giác quan. Tư duy chỉ tồn tại trong mối liên hệ không thể tách rời khỏi
hoạt động lao động và ngôn ngữ, là hoạt động tiêu biểu cho xã hội loài người. Nó luôn
gắn liền với ngôn ngữ và kết quả của tư duy được ghi nhận trong ngôn ngữ.Tư duy là
sự phản ánh khái quát được biểu hiện: khả năng phản ánh thực tại một cách khái quát
của tư duy được biểu hiện ở khả năng con người có thể xây dựng những khái niệm
khoa học gắn liền với sự trình bày những quy luật tương ứng, các thuộc tính, các mối
liên hệ cơ bản, phổ biến không chỉ có ở một sự vật riêng lẻ, mà ở một lớp sự vật nhất
định.
1.1.2.3 Đối tượng nghiên cứu của logic học:
Logic học nghiên cứu các hình thức logic của tư duy, vạch ra những qui tắc, qui luật
của quá trình tư duy. Qua đó khẳng định tính đúng đắn của tư duy. Tuân theo các qui
tắc, qui luật là điều kiện cần để đạt tới chân lý trong quá trình phản ánh hiện thực.Đối
tượng của logic học là nghiên cứu hình thức, quy luật, các quy tắc tư duy đúng
đắn.Muốn hiểu biết đúng đắn các hình thức, các quy luật, các quy tắc của tư duy,
chúng ta phải phân tích kết cấu logic của tư tưởng được thể hiện trong đó, nghĩa là
phải chỉ ra được các bộ phận, các yếu tố cấu thành và các kiểu liên kết đúng của tư
tưởng.Vì vậy thường sử dụng phương pháp hình thức hóa và phân tích. Ngoài ra còn
sử dụng phương pháp so sánh, phương pháp trừu tượng hóa...Thậm chí sử dụng các
phương pháp như suy diễn và quy nạp.... nhằm nghiên cứu các hình thức của tư duy
(khái niệm, phán đoán, suy luận), nghiên cứu các quy luật của tư duy (đồng nhất, quy
luật phi mâu thuẫn,quy luật bài trung, quy luật lý do đầy đủ), nghiên cứu các công cụ
logic, phương pháp logic, giới hạn của logic hình thức....Từ đó rút ra kết luận: ý nghĩa
việc nghiên cứu logic hình thức giúp cho tư duy đúng đắn,là vũ khí để tranh luận, luận
chiến, giúp cho chúng ta trình bày một vấn đề đúng đắn, hấp dẫn, rõ ràng, khúc chiết,
chặt chẽ. Rèn luyện cho chúng ta biết tư duy theo đúng nhữngquy tắc, quy luật vốn có
của tư duy, đồng thời nó còn rèn luyện tính chính xác của tư duy,giúp chúng ta có thói
quen chính xác hóa các khái niệm, quan tâm tới ý nghĩa của các từ,các câu được sử
dụng trong ngôn ngữ hàng ngày. Bên cạnh đó quy luật cũng giúp ta gópphần rèn
luyện tư duy, tư duy mạch lạc, chặt chẽ, cơ sở đánh giá và phê phán quan điểm sai
trái, chỉ ra giới hạn xác định để tìm kiếm chân lý, hướng tư duy tìm kiếm những cơ sở
đảm bảo cho tính cơ sở của kết luận, đặc biệt góp phần chống tư tưởng chủ quan, tùy
tiện, chống tư tưởng mê tín và tư tưởng tôn giáo không có căn cứ.
Các tài liệu sử dụng:
https://vietnambiz.vn/logic-hoc-logics-la-gi-doi-tuong-phuong-phap-nghien-cuu-cua
logic-hoc-20191007155551349.htm
http://eldata11.topica.edu.vn/HocLieu/LOG101/PDF
%20slide/LOG101_Bai1_v1.0014105215.pdf