CHƯƠNG 3 : TỔ CHỨC VÀ KỸ THUẬT GIAO NHẬN HÀNG HÓA

MỤC LỤC XNK TẠI CẢNG BIỂN 16

LỜI MỞ ĐẦU 3
3.1 Cơ sở pháp lý, nguyên tắc giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu tại cảng biển
CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM VỀ GIAO NHẬN 4 16
1.1. Định nghĩa về giao nhận và người giao nhận 4
3.1.1 Cơ sở pháp lý 16
1.2. Phạm vi của dịch vụ giao nhận 4
3.1.2 Nguyên tắc 16
1.3. Vai trò của người giao nhận trong thương mại quốc tế 5
3.2. Nhiệm vụ của các bên tham gia nghiệp vụ giao nhận 19
1.3.1. Môi giới hải quan (Customs Broker) 6
3.2.1. Nhiệm vụ của chủ hàng ngoại thương 19
1.3.2. Đại lý (Agent) 6
3.2.2. Nhiệm vụ của người gửi hàng và người nhận hàng 20
1.3.3. Người gom hàng (Cargo Consolidator) 6
3.2.3. Nhiệm vụ của cục Hải Quan 21
1.3.4. Người chuyên chở (Carrier) 6
3.2.4. Nhiệm vụ của người giao nhận ( Freight forwarder ) 21
1.3.5. Người kinh doanh vận tải đa phương thức (MTO) 6
3.2.5. Nhiệm vụ của đại lý tàu biển 22
1.4. Quyền và nghĩa vụ của người giao nhận hàng hoá 7
3.2.6. Nhiệm vụ của cảng biển 23
1.5. Trách nhiệm của người giao nhận 7
3.2.7. Nhiệm vụ của người vận chuyển (tàu) 23
1.5.1. Khi người giao nhận là đại lý 7
3.2.8. Nhiệm vụ của người bảo hiểm 23
1.5.2. Khi đóng vai trò là người chuyên chở (Principal Carrier) 7
3.3 Trình tự giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu 24
CHƯƠNG 2: CÁC TỔ CHỨC GIAO NHẬN ĐƯỜNG BIỂN TRÊN THẾ
3.3.1 Trình tự giao nhận 24
GIỚI 9
3.3.1.1. Đối với hàng hóa xuất khẩu 24
2.1. Tổ chức các cơ quan giao nhận trên thế giới 9
3.3.1.2 Đối với hàng hóa nhập khẩu 26
2.2 Liên đoàn quốc tế các hiệp hội giao nhận (FIATA) 9
3.3.2 Ứng dụng hệ thống thông tin vào giao nhận đường biển 29
2.2.1. Giới thiệu chung về FIATA 9
3.3.2.1. Hệ thống vệ tinh dẫn đường toàn cầu 29
2.2.2. Sự hình thành và phát triển của FIATA 9
3.3.2.2.Trao đổi dữ liệu điện tử 29
2.2.3. Nội dung hoạt động của FIATA 10
3.3.2.3. Cơ chế một cửa quốc gia 30
2.2.4. Mục tiêu hoạt động của FIATA 10
3.3.2.4. Hệ thống cộng đồng cảng 30
2.3. Tổ chức hàng hải quốc tế (IMO) 11
3.3.2.5.Hệ thống thông tin liên phương thức nội địa cảng 31
2.3.1. Giới thiệu chung về IMO 11
3.3.2.6. Hệ thống bãi tự động 31
2.3.2. Sự hình thành và phát triển của IMO 11
LỜI KẾT 32
2.3.3. Cơ cấu, tổ chức của IMO 12
TÀI LIỆU THAM KHẢO 33
2.3.4. Tôn chỉ mục đích của IMO 13
2.3.5. Mục tiêu hoạt động chính của IMO 14
2.4. Các công ty giao nhận quốc tế đường biển ở Việt Nam 14

1 2

CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM VỀ GIAO NHẬN vận. Trừ khi bản thân người gửi hàng (hoặc người nhận hàng) muốn tự mình tham gia
1.1. Định nghĩa về giao nhận và người giao nhận làm bất kỳ khâu thủ tục, chứng từ nào đó, còn thông thường người giao nhận có thể
thay mặt người gửi hàng (hoặc người nhận hàng) lo liệu quá trình vận chuyển hàng
Buôn bán quốc tế có đặc điểm nổi bật là người mua và bán ở hai quốc gia khác
hoá để hàng đến với người nhận cuối cùng. Người giao nhận có thể làm dịch vụ một
nhau. Sau khi ký kết hợp đồng mua bán, người bán thực hiện việc giao hàng, tức là
cách trực tiếp hoặc thông qua đại lý và thuê dịch vụ của bên thứ ba khác.
hàng hoá được vận chuyển từ nước người bán sang nước người mua. Để việc giao
Những dịch vụ mà người giao nhận thường thực hiện là:
hàng được tiến hành, cần thực hiện hàng loạt các công việc khác liên quan đến quá
- Chuẩn bị hàng hoá để chuyên chở,
trình chuyên chở như: đóng gói, bao bì, lưu kho, đưa hàng ra cảng, làm thủ tục,...
- Tổ chức chuyên chở hàng hoá trong phạm vi ga, cảng,
Những công việc này là dịch vụ giao nhận.
- Tổ chức xếp dỡ hàng hoá,
Dịch vụ giao nhận (Freight Forwarding Service), theo “Quy tắc mẫu của
- Làm tư vấn cho chủ hàng trong chuyên chở hàng hoá,
FIATA về dịch vụ giao nhận” được định nghĩa là bất kỳ loại dịch vụ nào liên quan đến
- Ký kết hợp đồng vận tải với người chuyên chở, thuê tàu, lưu cước,
vận chuyển, gom hàng, lưu kho, bốc xếp, đóng gói hay phân phối hàng hoá cũng như
- Làm các thủ tục gửi hàng, nhận hàng,
dịch vụ tư vấn hay có liên quan đến các dịch vụ trên, bao gồm cả các vấn đề hải quan,
- Làm thủ tục hải quan, kiểm nghiệm, kiểm dịch,
tài chính, mua bảo hiểm, thanh toán, thu nhập chứng từ liên quan đến hàng hoá. Theo
- Mua bảo hiểm cho hàng hoá,
Luật thương mại Việt Nam, Giao nhận hàng hoá là hành vi thương mại, theo đó, người
- Lập các chứng từ cần thiết trong quá trình gửi hàng, nhận hàng,
làm dịch vụ giao nhận hàng hóa nhận hàng từ người gửi, tổ chức vận chuyển, lưu kho,
- Thanh toán, thu đổi ngoại tệ,
lưu bãi, làm các thủ tục giấy tờ và các dịch vụ khác có liên quan để giao hàng theo uỷ
- Nhận hàng từ chủ hàng, giao cho người chuyên chở và giao cho người nhận,
thác của chủ hàng, của người vận tải hoặc của người giao nhận khác.
- Thu xếp chuyển tải hàng hoá,
Khái niệm người giao nhận được định nghĩa giống nhau trong cả Luật thương
- Nhận hàng từ người chuyên chở và giao cho người nhận,
mại Việt Nam và trong “Quy tắc mẫu của FIATA về dịch vụ giao nhận”. Trong đó,
- Gom hàng, lựa chọn tuyến đường vận tải, phương thức vận tải và người chuyên
định nghĩa Người kinh doanh, cung cấp dịch vụ giao nhận cho khách hàng được gọi là
chở thích hợp,
Người giao nhận (Forwarder/Freight Forwarder/ Forwarding agent). Người giao nhận
- Đóng gói bao bì, phân loại, tái chế hàng hoá,
có thể là chủ hàng, chủ tàu, công ty xếp dỡ, hay kho hàng, người giao nhận chuyên
- Nhận và kiểm tra các chứng từ cần thiết liên quan đến sự vận động của hàng
nghiệp hay bất cứ người nào khác có đăng ký kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hoá.
hoá,
Theo Luật thương mại Việt Nam thì người làm dịch vụ giao nhận hàng hoá là thương
- Thanh toán cước phí, chi phí xếp dỡ, chi phí lưu kho, lưu bãi,...,
nhân có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hoá.
- Thông báo tình hình đi và đến của các phương tiện vận tải,
Ngày trước, người giao nhận thường chỉ làm đại lý (Agent) thực hiện một số
- Thông báo tổn thất với người chuyên chở,
công việc do các nhà xuất nhập khẩu uỷ thác như: xếp dỡ, lưu kho hàng hoá, làm thủ
- Giúp chủ hàng trong việc khiếu nại đòi bồi thường.
tục giấy tờ,... Ngày nay, cùng với sự phát triển của thương mại quốc tế và sự tiến bộ
Ngoài ra, người giao nhận còn cung cấp các dịch vụ đặc biệt theo yêu cầu của
kỹ thuật, người giao nhận không chỉ làm thủ tục hải quan, thuê tàu mà còn cung cấp
chủ hàng như: vận chuyển máy móc thiết bị cho công trình xây dựng lớn, vận chuyển
dịch vụ trọn gói về toàn bộ quá trình vận tải và phân phối hàng hoá. Ở các nước khác
hàng triển lãm ra nước ngoài,... Thời gian gần đây, người giao nhận thường nhận cung
nhau, người kinh doanh dịch vụ giao nhận được gọi với các tên khác nhau: “Đại lý hải
cấp dịch vụ vận tải đa phương thức, đóng vai trò là MTO (Multimodal Transport
quan” (Customs House Agent), “Môi giới hải quan” (Customs Broker), “Đại lý thanh
Operator) và phát hành cả chứng từ vận tải.
toán” (Clearing Agent),...
1.3. Vai trò của người giao nhận trong thương mại quốc tế
1.2. Phạm vi của dịch vụ giao nhận
Ngày nay, do sự phát triển của vận tải Container, vận tải đa phương thức, người
Phạm vi các dịch vụ giao nhân là nội dung cơ bản của dịch vụ giao nhận kho
giao nhận không chỉ làm đại lý, người uỷ thác mà còn cung cấp dịch vụ vận tải và

4 5
đóng vai trò như một bên chính (Principal) - người chuyên chở (Carrier).
Người giao nhận đã làm chức năng và công việc của những người sau đây:
1.3.1. Môi giới hải quan (Customs Broker)
Ngày trước, người giao nhận chỉ hoạt động trong nước, do đó, nhiệm vụ của
người giao nhận là làm thủ tục hải quan đối với hàng nhập khẩu. Sau này, khi mở rộng
hoạt động ra quốc tế, tuỳ thuộc vào hợp đồng mua bán, người giao nhận dành chỗ chở
hàng trong vận tải quốc tế hoặc lưu cước với các hãng tàu theo sự uỷ thác của người
xuất khẩu hoặc người nhập khẩu. Trên cơ sở được Nhà nước cho phép, người giao
nhận thay mặt người xuất khẩu, nhập khẩu để khai báo, làm thủ tục hải quan như một
môi giới hải quan.
1.3.2. Đại lý (Agent)
Trước đây, người giao nhận không đảm nhận trách nhiệm của người chuyên
chở. Người giao nhận chỉ đơn giản như một cầu nối giữa người gửi hàng và người
chuyên chở như là một đại lý của người chuyên chở hoặc người gửi hàng. Người giao
nhận nhận uỷ thác từ chủ hàng hoặc từ người chuyên chở để thực hiện các công việc
khác nhau như: nhận hàng, giao hàng, lập chứng từ, làm thủ tục hải quan, lưu kho,...
trên cơ sở hợp đồng uỷ thác.
1.3.3. Người gom hàng (Cargo Consolidator)
Ở châu Âu, người giao nhận từ lâu đã cung cấp dịch vụ gom hàng để phục vụ
cho vận tải đường sắt. Đặc biệt trong vận tải hàng hóa bằng Container, dịch vụ gom
hàng là không thể thiếu được, nhằm biến lô hàng lẻ LCL thành lô hàng nguyên FCL,
tận dụng sức chở của container và giảm cước phí vận tải. Khi là người gom hàng,
người giao nhận có thể đóng vai trò là người chuyên chở hoặc chỉ là đại lý.
1.3.4. Người chuyên chở (Carrier)
Ngày nay, trong nhiều trường hợp, người giao nhận đóng vai trò là người
chuyên chở, tức là người giao nhận trực tiếp ký kết hợp đồng vận tải với chủ hàng và
chịu trách nhiệm chuyên chở hàng hoá từ nơi này đến nơi khác. Người giao nhận đóng
vai trò là người thầu chuyên chở (Contracting Carrier), nếu chỉ ký hợp đồng mà không
trực tiếp thực hiện việc chuyên chở. Và nếu trực tiếp thực hiện việc chuyên chở, thì
người giao nhận là người chuyên chở thực tế (Actual Carrier).
1.3.5. Người kinh doanh vận tải đa phương thức (MTO)
Trong trường hợp người giao nhận cung cấp dịch vụ vận tải đi suốt hoặc còn
gọi là vận tải “từ cửa đến cửa”, thì người giao nhận đã đóng vai trò là người kinh
doanh vận tải đa phương thức.MTO cũng là người chuyên chở và phải chịu trách
nhiệm đối với hàng hoá trong quá trình vận tải.
Ở vai trò này, người giao nhận còn được coi là “kiến trúc sư của vận tải”
6 7
độc lập, nhân danh mình chịu trách nhiệm cung cấp các dịch vụ mà khách hàng yêu
cầu. Khi này, người chuyên chở phải chịu trách nhiệm về những hành vi và lỗi lầm
của người chuyên chở, của người giao nhận khác…mà mình thuê để thực hiện hợp
đồng vận tải như thể là hành vi và thiếu sót của mình. Quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm
của người chuyên chở như thế nào là do luật lệ của các phương thức vận tải liên quan
quy định. Người chuyên chở thu ở khách hàng những khoản tiền theo giá cả của dịch
vụ mà mình cung cấp, không phải tiền hoa hồng.
Người giao nhận đóng vai trò là người chuyên chở không chỉ trong trường hợp
tự vận chuyển hàng hoá bằng các phương tiện vận tải của chính mình (Performing
Carrier) mà còn trong trường hợp, bằng việc phát hành chứng từ vận tải của mình hay
cách khác, cam kết đảm nhiệm trách nhiệm của người chuyên chở (người thầu chuyên
chở - Contracting Carrier). Khi người giao nhận cung cấp các dịch vụ liên quan đến
vận tải như: đóng gói, lưu kho, bốc xếp,...thì người giao nhận sẽ chịu trách nhiệm như
người chuyên chở nếu người giao nhận thực hiện các dịch vụ trên bằng phương tiện và
người của mình hoặc người giao nhận đã cam kết một cách rõ ràng hay ngụ ý, là họ
chịu trách nhiệm như một người chuyên chở.
Khi đóng vai trò là người chuyên chở thì các điều kiện kinh doanh tiêu chuẩn
thường không áp dụng mà áp dụng Công ước quốc tế hoặc các Quy tắc do Phòng
Thương mại Quốc tế ban hành.
Tuy nhiên, người giao nhận không chịu trách nhiệm về những mất mát, hư
hỏng của hàng hoá phát sinh từ các trường hợp sau đây:
- Do chiến tranh, đình công
- Do các trường hợp bất khả kháng
Ngoài ra, người chuyên chở không chịu trách nhiệm về mất khoản lợi đáng ra
được hưởng của khách hàng, về sự chậm trễ hoặc giao nhận sai địa chỉ mà không phải
do lỗi của mình.
8 9
(Architect of Transport) vì người giao nhận có khả năng tổ chức quá trình vận tải một
cách tốt nhất, an toàn và tiết kiệm nhất.
1.4. Quyền và nghĩa vụ của người giao nhận hàng hoá
Quyền và nghĩa vụ của người giao nhận được quy định trong điều Điều 235
Luật thương mại Việt Nam 2005 như sau.
“1. Trừ trường hợp có thỏa thuận khác, thương nhân kinh doanh dịch vụ
logistics có các quyền và nghĩa vụ sau đây:
a) Được hưởng thù lao dịch vụ và các chi phí hợp lý khác;
b) Trong quá trình thực hiện hợp đồng, nếu có lý do chính đáng vì lợi ích của
khách hàng thì thương nhân kinh doanh dịch vụ logistics có thể thực hiện khác với chỉ
dẫn của khách hàng, nhưng phải thông báo ngay cho khách hàng;
c) Khi xảy ra trường hợp có thể dẫn đến việc không thực hiện được một phần
hoặc toàn bộ những chỉ dẫn của khách hàng thì phải thông báo ngay cho khách hàng
để xin chỉ dẫn;
d) Trường hợp không có thoả thuận về thời hạn cụ thể thực hiện nghĩa vụ với
khách hàng thì phải thực hiện các nghĩa vụ của mình trong thời hạn hợp lý.
2. Khi thực hiện việc vận chuyển hàng hóa, thương nhân kinh doanh dịch vụ
logistics phải tuân thủ các quy định của pháp luật và tập quán vận tải.”
1.5. Trách nhiệm của người giao nhận
1.5.1. Khi người giao nhận là đại lý
Phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của mình theo hợp đồng và phải chịu trách
nhiệm về những sơ suất, lỗi lầm và thiếu sót như:
- Giao nhận không đúng chỉ dẫn.
- Thiếu sót trong việc mua bảo hiểm cho hàng hoá, mặc dù đã có hướng dẫn.
- Thiếu sót trong quá trình làm thủ tục hải quan.
- Chở hàng đến sai nơi quy định.
- Tái xuất không theo những thủ tục cần thiết hoặc không hoàn lại thuế.
- Giao hàng mà không thu tiền từ người nhận hàng.
Người giao nhận còn phải chịu trách nhiệm về những thiệt hại về người hoặc
tài sản mà mình gây ra cho người thứ ba trong hoạt động của mình. Tuy nhiên, người
giao nhận không chịu trách nhiệm về hành vi hoặc lỗi lầm của người thứ ba như người
chuyên chở hoặc người giao nhận khác…nếu người giao nhận chứng minh được là đã
lựa chọn cẩn thận. Khi là đại lý thì người giao nhận phải tuân thủ “Điều kiện kinh
doanh tiêu chuẩn” (Standard Trading Conditions) của mình.
1.5.2. Khi đóng vai trò là người chuyên chở (Principal Carrier)
Khi là một người chuyên chở, người giao nhận đóng vai trò là một nhà thầu
CHƯƠNG 2: CÁC TỔ CHỨC GIAO NHẬN ĐƯỜNG BIỂN
TRÊN THẾ GIỚI
2.1. Tổ chức các cơ quan giao nhận trên thế giới
Ngay từ năm 1522, hãng giao nhận đầu tiên trên thế giới đã xuất hiện ở
Badiley, Thụy Sĩ với tên gọi là E.Vansai. Hãng này kinh doanh cả vận tải, giao nhận
và thu phí giao nhận rất cao, khoảng ⅓ giá trị của hàng hóa.
Cùng với sự phát triển của vận tải và buôn bán quốc tế, giao nhận được tách
khỏi vận tải và buôn bán, dần dần trở thành một ngành kinh doanh độc lập. Đặc điểm
chính của tổ chức giao nhận thời kì này là:
● Hầu hết là các tổ chức (hãng, công ty) tư nhân
● Đa số các hãng kinh doanh giao nhận tổng hợp
● Các hãng thường kết hợp giữa giao nhận nội địa và quốc tế
● Có chuyên môn hoá về giao nhận theo khu vực địa lý hay mặt hàng
● Cạnh tranh gay gắt lẫn nhau
Sự cạnh tranh gay gắt giữa các công ty giao nhận dẫn đến sự ra đời các Hiệp
hội giao nhận trong phạm vi một cảng, một khu vực hay một nước. Trên phạm vi quốc
tế hình thành các Liên đoàn Giao nhận như : Liên đoàn những người giao nhận Bỉ, Hà
Lan, Mỹ,... đặc biệt là “Liên đoàn quốc tế các Hiệp hội giao nhận (FIATA).
2.2 Liên đoàn quốc tế các hiệp hội giao nhận (FIATA)
2.2.1. Giới thiệu chung về FIATA
FIATA (Liên đoàn quốc tế các hiệp hội giao nhận – International Federation of
Freight Forwarders Associations) là tên viết tắt của Fédération Internationale des
Associations de Transitaires et Assimilés trong tiếng Pháp. FIATA đôi khi còn được
gọi là một network, đây là tổ chức lớn nhất thế giới trong lĩnh vực giao nhận vận tải.
FIATA đại diện cho lợi ích của khoảng 40.000 thành viên, là một tổ chức phi chính
phủ đại diện cho các tổ chức/doanh nghiệp giao nhận vận tải ở khoảng 150 quốc gia
với nhiệm vụ chính là hình thành tiêu chuẩn nghề nghiệp và nâng cao năng lực quản
lý.
Cơ quan hành chính chính của FIATA là Đại hội đồng, có nhiệm vụ thông qua
các nghị quyết chỉ định công việc của tổ chức và giám sát tiến trình của tổ chức.
FIATA đang đảm nhận nhiệm vụ của cơ quan tham vấn cho Hội đồng Kinh tế và Xã
Hội Liên Hiệp quốc (ECOSOC), Tổ chức Thương Mại và Phát triển Liên Hiệp quốc
(UNCTAD) cùng với Uỷ Ban Liên Hiệp quốc về Luật thương mại Quốc tế
(UNCITRAL).
2.2.2. Sự hình thành và phát triển của FIATA
 FIATA được thành lập tại Vienna, Áo vào năm 1926 và có trụ sở chính tại
Geneva, Thụy Sĩ.
Các thành viên của tổ chức này khá đa dạng bao gồm:
- Các hiệp hội
- Các cá nhân
- Các nhóm
- Thành viên danh dự
Thành viên của FIATA bao gồm 108 Thành viên Hiệp hội và hơn 5.800 Thành
viên Cá nhân, đại diện cho hơn 40.000 công ty giao nhận và logistics trên toàn thế
giới.
2.2.3. Nội dung hoạt động của FIATA
FIATA cam kết đại diện cho lợi ích của các thành viên bằng cách tích cực tham
gia với Tổ chức Thương mại Thế giới, các cơ quan của Liên hợp quốc và các tổ chức
quốc tế khác, các tổ chức vận tải, các đối tác toàn cầu và chính phủ để thúc đẩy và bảo
vệ lợi ích của forwarder, nghiên cứu cải tiến các biện pháp, trình tự, thủ tục giao nhận
nhằm nâng cao hiệu quả của dịch vụ giao nhận, đào tạo nghiệp vụ ở trình độ quốc tế,
tăng cường các quan hệ phối hợp giữa forwarder với chủ hàng và carriers.
● Hoạt động của FIATA còn được thông qua nhiều tiểu ban bao gồm:
- Tiểu ban về các quan hệ xã hội;
- Tiểu ban nghiên cứu về kỹ thuật vận tải đường bộ, đường không, đường
sắt,…;
- Tiểu ban về luật pháp, chứng từ và bảo hiểm;
- Tiểu ban về đào tạo nghề nghiệp;
- Tiểu ban về hải quan;
- Ủy ban đơn giản hóa thủ tục buôn bán;
- Ủy ban về vận tải đường biển và vận tải đa phương thức;…
2.2.4. Mục tiêu hoạt động của FIATA
FIATA có 5 mục tiêu hoạt động chính:
1. Thống nhất lĩnh vực giao thông vận tải trên toàn thế giới.
2. Đại diện, thúc đẩy và bảo vệ hoạt động kinh doanh của ngành thông qua công
việc với tư cách là cố vấn hoặc chuyên gia trong các cuộc họp mặt của các
công ty vận tải quốc tế.
3. Làm quen với các công ty thương mại và công nghiệp với các dịch vụ giao
nhận (truyền bá thông tin, phân phối các ấn phẩm).
4. Thống nhất và nâng cao chất lượng dịch vụ của người giao nhận (xây dựng và
phổ biến các chứng từ vận chuyển thống nhất và các điều kiện thương mại tiêu
10
1. Để cung cấp một cơ chế hợp tác trong lĩnh vực quy định thực tế các vấn
đề kỹ thuật ảnh hưởng đến giao thông thương mại quốc tế.
2. Thúc đẩy và khuyến khích thống nhất các tiêu chuẩn tối đa có thể thực
hiện được trong lĩnh vực an toàn hàng hải, không ô nhiễm biển từ tàu,
hiệu quả hàng hải.
Năm 1960, Tổ chức Hàng hải quốc tế ký Hiệp định với Liên hợp quốc để trở
thành cơ quan chuyên môn của tổ chức này (theo Điều 57 và 63 của Hiến chương Liên
hợp quốc). Tổ chức Hàng hải quốc tế có quan hệ với nhiều tổ chức liên chính phủ và
phi chính phủ khác, có trụ sở tại Luân Đôn (Anh) và là tổ chức chuyên môn duy nhất
của Liên hợp quốc có trụ sở tại Anh. Tuy nhiên, Đại hội đồng có thể họp ở một nơi
khác nếu đa số 2/3 thành viên nhất trí.
Tổ chức Hàng hải quốc tế có 2 loại thành viên:
- Thành viên đầy đủ : gồm các quốc gia là thành viên của Liên hợp quốc sau
khi đã chấp nhận Công ước thành lập Tổ chức Hàng hải quốc tế.
- Thành viên liên kết: gồm các lãnh thổ hoặc các nhóm lãnh thổ do một nước
hội viên Tổ chức Hàng hải quốc tế hoặc Liên hợp quốc chịu trách nhiệm về quan hệ
quốc tế của lãnh thổ này.
Cơ quan quản lý của IMO, Hội đồng, họp hai năm một lần, với cuộc họp đầu
tiên vào năm 1959.
Việt Nam gia nhập IMO ngày 28/05/1984, hiện nay đã chính thức tham gia 15
Công ước và nghị định thư của IMO (tổng số khoảng 40 công ước và Nghị định thư).
2.3.3. Cơ cấu, tổ chức của IMO
Đại hội đồng (Assembly): là cơ quan quyền lực cao nhất của Tổ chức Hàng
hải quốc tế, bao gồm toàn bộ các nước thành viên của Tổ chức, họp hai năm một lần
(có thể có những khóa họp đặc biệt). Đại hội đồng có chức năng: Xác định phương
hướng làm việc của Tổ chức cho 2 năm giữa hai kỳ hội nghị; bầu Ban lãnh đạo của Tổ
chức và kết nạp các thành viên mới; xem xét, thông qua chương trình ngân sách, các
khuyến nghị của các uỷ ban; xem xét việc sửa đổi, bổ sung Công ước v.v.
Hội đồng (Council): Được Đại hội đồng bầu ra, nhiệm kỳ 2 năm. Các thành
viên hết nhiệm kỳ được bầu lại. Hội đồng gồm 40 thành viên do Đại hội đồng bầu
theo các nguyên tắc sau:
10 thành viên là các quốc gia đặc biệt quan tâm đến việc cung cấp dịch vụ hàng
hải quốc tế. 10 thành viên khác là các quốc gia đặc biệt quan tâm đến thương mại
hàng hải quốc tế. 20 thành viên còn lại không được bầu theo các tiêu chuẩn trên nhưng
phải là những quốc gia có lợi ích đặc biệt trong vận tải biển, cuộc bầu cử phải bảo
đảm nguyên tắc là tất cả các khu vực địa lý lớn đều có đại diện trong Hội đồng. Hội
12
chuẩn).
5. Hỗ trợ đào tạo nhân viên giao nhận, giải quyết các khó khăn với bảo hiểm trách
nhiệm và các công cụ thương mại điện tử (trao đổi dữ liệu điện tử, mã vạch).
Công việc của FIATA hỗ trợ toàn bộ ngành bằng cách đại diện cho các thành
viên và thúc đẩy các giải pháp thương mại khác nhau. Các tài liệu do tổ chức phát
triển là nguồn thông tin có giá trị về các chính sách và luật pháp quốc tế điều chỉnh
ngành vận tải biển và hậu cần.
Một yếu tố quan trọng không kém trong sứ mệnh của FIATA là hợp tác với các
công ty vận tải quốc tế, vận tải hàng hóa và thương mại thế giới. Trong số các nhóm
đó có Phòng Thương mại Quốc tế, Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế , Liên minh
Đường sắt Quốc tế, Liên minh Vận tải Đường bộ Quốc tế, Tổ chức Hải quan Thế giới
và Tổ chức Thương mại Thế giới.
Nhìn chung, FIATA đang không ngừng phát triển và đổi mới phù hợp với sự
phát triển chung của ngành giao nhận vận tải quốc tế, logistics.
2.3. Tổ chức hàng hải quốc tế (IMO)
2.3.1. Giới thiệu chung về IMO
Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) là cơ quan chuyên môn của Liên hợp quốc
chịu trách nhiệm về các biện pháp cải thiện an toàn và an ninh của hàng hải quốc tế và
ngăn ngừa ô nhiễm môi trường biển từ tàu. IMO đặt ra các tiêu chuẩn về an toàn và
bảo mật của vận chuyển quốc tế. Nó giám sát mọi khía cạnh của các quy định vận
chuyển trên toàn thế giới, bao gồm các vấn đề pháp lý và hiệu quả vận chuyển.
2.3.2. Sự hình thành và phát triển của IMO
Từ ngày 19/2 đến 6/3/1948, Hội nghị Hàng hải của Liên hợp quốc đã được Hội
đồng Kinh tế xã hội (ECOSOC) triệu tập tại Geneva (Thuỵ Sĩ). Hội nghị đã thông qua
Công ước thành lập Tổ chức Tư vấn liên chính phủ về hàng hải, gọi tắt là IMCO
(Intergovernmental Maritime Consultative Organisation), tên gọi trước năm 1982 của
Tổ chức Hàng hải quốc tế (IMO) ngày nay. Có trụ sở chính tại Luân Đôn, Vương quốc
Anh, IMO hiện có 175 quốc gia thành viên và ba thành viên liên kết.
Theo quy định, Công ước phải được 21 quốc gia, trong đó có 7 quốc gia có đội
thương thuyền trọng tải trên một triệu tấn, phê chuẩn thì Công ước mới có hiệu lực.
Ngày 17/3/1958, Nhật Bản là nước thứ 21 và cũng là nước thứ 8 có đội thương thuyền
có trọng tải trên một triệu tấn phê chuẩn Công ước, đây chính là ngày Công ước của
Tổ chức Hàng hải quốc tế bắt đầu có hiệu lực và được lấy làm ngày thành lập của Tổ
chức Hàng hải quốc tế.
Công ước có hiệu lực và tổ chức mới thành lập bắt đầu hoạt động, tổ chức đã
xác định những điểm quan trọng sau:
11
đồng là cơ quan chấp hành của Tổ chức Hàng hải quốc tế và chịu trách nhiệm giải
quyết toàn bộ các công việc của Tổ chức (xem xét các báo cáo, các khuyến nghị của
các uỷ ban, xét duyệt chương trình ngân sách, chuẩn bị các báo cáo lên Đại hội đồng).
Giữa hai kỳ họp của Đại hội đồng, Hội đồng thực hiện tất cả các chức năng của Đại
hội đồng, ngoại trừ chức năng đưa ra các khuyến nghị cho các chính phủ về an toàn
biển và ngăn chặn ô nhiễm (quyền dành riêng của Đại hội đồng theo Điều 15 của
Công ước). Hội đồng cũng có trách nhiệm chỉ định Tổng thư ký để Đại hội đồng
chuẩn y. Hội đồng họp ít nhất mỗi năm một lần.
Các uỷ ban: (gồm có 4 uỷ ban)
- Uỷ ban An toàn hàng hải (Maritime Safety Committee): gồm toàn bộ các
thành viên của Tổ chức, mỗi năm họp một lần. Nhiệm vụ chủ yếu của Uỷ ban này là
chịu trách nhiệm toàn bộ các vấn đề liên quan đến an toàn hàng hải, đến các quy tắc
tránh đâm va, xử lý các hàng nguy hiểm, tìm và cứu nạn, phòng chống cháy nổ, giúp
đỡ các nước trong lĩnh vực kỹ thuật đóng tàu, trang bị cho tàu, các tiêu chuẩn đào tạo,
mẫu mã tàu…
- Ủy ban Bảo vệ môi trường biển (Marine Environment Protection
Committee): gồm toàn bộ các thành viên của Tổ chức, cùng với đại diện một số quốc
gia không tham gia IMO nhưng là thành viên của các hiệp ước liên quan đến những
lĩnh vực mà Uỷ ban hoạt động. Nhiệm vụ chính là điều phối và quản lý các hoạt động
của Tổ chức về ngăn ngừa và kiểm soát ô nhiễm biển do tàu gây ra và tìm ra các biện
pháp để chống lại sự ô nhiễm, bảo vệ tốt môi trường biển.
- Ủy ban Pháp lý (Legal Committee): bao gồm tất cả thành viên, mỗi năm
họp 1 lần. Nhiệm vụ chủ yếu của Uỷ ban này là chịu trách nhiệm toàn bộ các vấn đề
pháp lý trong thẩm quyền của Tổ chức, dự thảo các công ước, các điều khoản bổ sung
Công ước và trình lên Hội đồng. Uỷ ban cũng đồng thời giải quyết bất kỳ vấn đề pháp
lý nào do các cơ quan khác của Tổ chức yêu cầu.
- Ủy ban hợp tác kỹ thuật (Technical Cooperation Committee): bao gồm tất
cả các thành viên. Mỗi năm họp một lần. Nhiệm vụ chính của Uỷ ban này là nghiên
cứu và đề xuất việc thực hiện các đề án hợp tác kỹ thuật với các nước thành viên.
Theo dõi các công việc của Ban Thư ký có liên quan đến hợp tác kỹ thuật.
Ban thư ký: Đứng đầu Ban thư ký là Tổng thư ký do Đại hội đồng bầu và một
số thành viên khác do Tổ chức đề nghị, nhiệm kỳ 4 năm. Tổng thư ký là viên chức cao
nhất của Tổ chức có quyền bổ nhiệm các nhân viên trong Ban Thư ký với sự chấp
thuận của Đại hội đồng. Ban Thư ký chịu trách nhiệm toàn bộ các vấn đề về hồ sơ, tài
liệu, lập và trình lên Hội đồng xem xét các khoản chi và ngân sách hàng năm v.v.
2.3.4. Tôn chỉ mục đích của IMO
13
 Mục đích chủ yếu của IMO là thúc đẩy sự hợp tác giữa các Chính phủ trong
lĩnh vực kỹ thuật và các lĩnh vực khác của giao thông đường biển tiến tới thống nhất ở
mức cao nhất các tiêu chuẩn về an toàn hàng hải và giao thông trên biển.
IMO có trách nhiệm đặc biệt trong việc bảo vệ cuộc sống biển, và môi trường
biển thông qua việc ngăn chặn ô nhiễm biển từ các phương tiện hàng hải.
Bên cạnh đó, IMO còn quan tâm đến các vấn đề pháp lý và hành chính liên
quan đến giao thông biển quốc tế và vấn đề đơn giản hoá các thủ tục thương thuyền
quốc tế.
Một trong những chức năng quan trọng nữa của IMO là giúp đỡ kĩ thuật và đào
tạo các thuyền viên, các chủ tàu, các thợ máy tàu cung cấp các thông tin chuyên ngành
cho các nước thành viên và đặc biệt là các nước đang phát triển.
Khuyến khích việc bãi bỏ những biện pháp phân biệt đối xử và những hạn chế
không cần thiết của các Chính phủ đối với hàng hải quốc tế nhằm đưa hàng hải vào
phục vụ thương mại quốc tế, giúp đỡ và khuyến khích các Chính phủ củng cố và hiện
đại hoá ngành hàng hải thương mại quốc gia.
2.3.5. Mục tiêu hoạt động chính của IMO
Những mục tiêu hoạt động chính của IMO trong những năm 2000 (theo Nghị
quyết A.900(21) ngày 16/11/1999 của Đại hội đồng IMO) là:
- Tiến hành các biện pháp thực hiện chính sách tích cực nhằm xác định và hạn
chế tác hại của các xu hướng có tác động xấu đến an toàn hàng hải
- Hướng trọng tâm vào con người
- Đảm bảo sự thực hiện thống nhất các tiêu chuẩn và quy định hiện có của IMO
- Đảm bảo sự chấp nhận rộng rãi các tiêu chuẩn
- Phát triển nhận thức về môi trường và an toàn
- Tránh xây dựng quá nhiều quy định
- Củng cố các chương trình hợp tác kỹ thuật của IMO
- Thúc đẩy các nỗ lực ngăn chặn và trấn áp các hành động vi phạm pháp luật đe
dọa an toàn của tàu thuyền, nhân viên trên tàu và môi trường.
IMO không chịu trách nhiệm thực thi các chính sách của họ. Khi chính phủ
chấp nhận chính sách IMO, chính sách đó sẽ trở thành luật quốc gia mà họ có trách
nhiệm thực thi. Khi các chính phủ chấp nhận một công ước IMO, chính phủ đồng ý
đưa các chính sách đó trở thành luật quốc gia và để thực thi các luật đó. IMO đã phát
triển một chương trình đánh giá thực hiện các cuộc đánh giá theo yêu cầu, có hiệu lực
từ tháng 1 năm 2016. Tuy nhiên, Liên Hợp Quốc không có biện pháp đối phó nào nếu
quốc gia đó không thực thi các chính sách do IMO đề ra. Thay vào đó, IMO cung cấp
phản hồi và lời khuyên về hoạt động hiện tại của một quốc gia.
14
CHƯƠNG 3 : TỔ CHỨC VÀ KỸ THUẬT GIAO NHẬN
HÀNG HÓA XNK TẠI CẢNG BIỂN
3.1 Cơ sở pháp lý, nguyên tắc giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu tại cảng biển
3.1.1 Cơ sở pháp lý
Việc giao nhận hàng hóa XNK phải dựa trên cơ sở pháp lý như : các quy phạm
pháp luật quốc tế (các Công ước quốc tế về vận đơn,vận tải,Công ước về hợp đồng
mua bán hàng hóa quốc tế....), các quy phạm pháp luật của Việt nam về giao nhận-vận
tải, các loại hợp đồng và L/C… thì mới đảm bảo quyền lợi của chủ hàng hóa xuất
nhập khẩu.
Hiện nay có các nguồn luật quốc tế chính về vận tải đường biển đó là :
+ Công ước quốc tế để thống nhất một số thể lệ về vận đơn đường biển (Công
ước Brussels 1924) có hiệu lực năm 1931.
+ Nghị định thư Visby 1968 có hiệu lực từ 1977 sửa đổi công ước Brussels thành
quy tắc Hague-Visby
+ Công ước của Liên hợp quốc về vận chuyển hàng hóa bằng đường biển (Quy
tắc Hamburg 1978) có hiệu lực từ 1992.
Nhà nước Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến
vận tải, bốc dỡ, giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu như :
+ Luật Hàng hải Việt Nam số 95/2015/QH13 có hiệu lực từ ngày 01/07/2017
+ Luật Hải quan 2014 có hiệu lực từ ngày 01/01/2015
+ Quyết định số 2106/QĐ-GTVT ngày 23/8/1997 của Bộ trưởng Bộ Giao thông
Vận tải( thay thế Quyết định số 2073/QĐ-GT) …
3.1.2 Nguyên tắc
Về hợp đồng bốc dỡ, giao nhận, bảo quản hàng hóa
Việc bốc dỡ, giao nhận, bảo quản hàng hóa tại cảng được thực hiện trên cơ sở hợp
đồng ký kết giữa cảng với chủ hàng hoặc người vận chuyển hoặc người được uỷ thác.
Hợp đồng phải được lập theo quy định của pháp luật.
Các tổ chức, cá nhân có khối lượng hàng ít không chủ động ký hợp đồng được thì
việc bốc dỡ, giao nhận và bảo quản hàng hóa tại cảng được thực hiện theo thông lệ
quốc tế và phù hợp với pháp luật của Việt Nam.
16
2.4. Các công ty giao nhận quốc tế đường biển ở Việt Nam
Vào những năm 60 của thế kỷ 20, các tổ chức các nghiệp vụ giao nhận quốc tế
ở Việt Nam phân tán, rải rác. Các đơn vị Xuất nhập khẩu tự đảm nhận việc tổ chức
chuyên chở hàng hóa của mình, vì vậy các công ty xuất nhập khẩu đã thành lập riêng
phòng kho, trạm giao nhận ở các cảng, ga, đường sắt liên vận.
Để tập trung đầu mối quản lý, chuyên môn hóa khâu vận tải, giao nhận , năm
1970 Bộ Ngoại Thương (nay là Bộ Thương Mại) đã thành lập hai tổ chức giao nhận:
Công ty Giao nhận đường bộ, trụ sở tại Hà Nội, Cục kho vận kiêm tổng công ty giao
nhận Ngoại Thương, trụ sở ở Hải Phòng.
Năm 1976, Bộ Thương Mại đã sáp nhập hai tổ chức trên trên thành lập một
công ty giao nhận và kho vận Ngoại Thương (Vietrans). Trong thời kỳ bao cấp,
Vietrans là cơ quan duy nhất được phép giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu trên cơ sở
ủy thác của nhà xuất nhập khẩu. Những năm sau, kinh tế nước ta chuyển sang nền
kinh tế thị trường có sự điều tiết của nhà nước, dịch vụ giao nhận hàng hóa không còn
do Vietrans độc quyền nữa mà do nhiều cơ quan tổ chức khác tham gia, trong đó có
nhiều chủ hàng ngoại thương lại từ đảm nhiệm công tác giao nhận.
Do sự phát triển mạnh mẽ của thị trường giao nhận Việt Nam, để bảo vệ quyền
lợi của các thành viên, Hiệp hội Giao nhận Vận tải Kho Vận Việt Nam (VIFFAS) đã
thành lập vào năm 1994 và trở thành một thành viên chính thức của FIATA. Hiệp hội
giao nhận kho vận Việt Nam có tên tiếng Anh là Vietnam Freight Forwarders
Association - VIFFAS. Cho đến nay, VIFFAS đã có 46 thành viên. Hiệp hội Giao
nhận kho vận Việt Nam (dưới đây gọi là Hiệp hội) là một tổ chức xã hội nghề nghiệp
của các doanh nghiệp và các cá nhân (dưới đây gọi là Hội viên) hoạt động trong lĩnh
vực giao hàng, nhận hàng, kho hàng và tổ chức chuyên chở hàng hóa xuất nhập khẩu
của Việt Nam. Tên gọi "Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics" được Bộ Nội vụ
phê duyệt đổi tên theo Quyết định số 07/QĐ-BNV ngày 4 tháng 1 năm 2013.
Ngoài các tổ chức thuộc quyền kiểm soát của nhà nước, khi Việt Nam mở cửa
vào năm 1986, đã tạo điều kiện cho các công ty tư nhân giao nhận vận tải biển Việt
Nam phát triển, trong đó có thể kể đến công ty VOSCO. VOSCO có tiền thân là Công
ty vận tải biển Việt Nam thành lập năm 1970. Công ty này chuyển sang hình thức
công ty cổ phần từ ngày 01/01/2008, và chính thức niêm yết cổ phiếu (mã VOS) tại Sở
giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 8/9/2010. Hiện tại công ty
đang là công ty vận tải biển lớn nhất tại Việt Nam.
15
Về giao nhận hàng hóa
Việc giao nhận hàng hóa các bên được quyền lựa chọn phương thức có lợi nhất và
thỏa thuận cụ thể trong hợp đồng. Nguyên tắc chung về giao nhận hàng hoá là nhận
bằng phương thức nào thì giao bằng phương thức ấy. Phương thức giao nhận gồm:
+ Giao nhận nguyên bao kiện, bó, tấm, cây, chiếc.
+ Giao nhận nguyên hầm, kẹp chì.
+ Giao nhận theo số lượng, trọng lượng, thể tích bằng cách cân, đo, đếm
+ Giao nhận theo mớn nước của phương tiện
+ Giao nhận theo nguyên Container niêm phong kẹp chì…
Trách nhiệm giao nhận hàng hoá là của chủ hàng hoặc người được chủ hàng uỷ
thác với người vận chuyển. Chủ hàng phải tổ chức giao nhận hàng hóa đảm bảo được
định mức xếp dỡ của cảng. Nếu việc giao nhận hàng không đáp ứng định mức xếp dỡ
của cảng thì cảng được phép dỡ hàng lên kho bãi cảng (đối với hàng nhập) hoặc yêu
cầu chủ hàng tập kết trước hàng vào kho bãi cảng (đối với hàng xuất), chủ hàng phải
thanh toán chi phí phát sinh cho cảng.
Trong trường hợp người nhận hàng hoặc người được uỷ thác nhận hàng không
thực hiện việc nhận hàng theo thỏa thuận trong hợp đồng vận chuyển hoặc theo định
mức bốc dỡ hàng hoá được cảng chính thức công bố, thì người vận chuyển và cảng có
quyền lập biên bản, dỡ hàng lên khỏi tàu và ký gửi vào kho bãi cảng. Người nhận
hàng có nghĩa vụ thanh toán mọi chi phí có liên quan.
Trong trường hợp có hàng hoá phải lưu kho bãi của cảng thì chủ hàng hoặc người
được uỷ thác phải giao nhận trực tiếp với người vận chuyển đồng thời giao nhận với
cảng khối lượng hàng hóa lưu kho bãi cảng. Nếu người được chủ hàng uỷ thác là cảng
thì cảng phải thực hiện theo hợp đồng uỷ thác đã ký kết với chủ hàng.
Hàng hoá thông qua cảng phải có đầy đủ ký, mã hiệu hàng hoá theo quy định hiện
hành, trừ hàng rời, hàng trần giao nhận theo tập quán thương mại. Đối với hàng
container: số hiệu container phải rõ ràng, tình trạng kỹ thuật vỏ còn nguyên vẹn và
còn nguyên niêm chì. Đối với hàng nguyên hầm kẹp chì: phải còn nguyên niêm chì.
Nếu những yêu cầu này không đảm bảo gây nên nhầm lẫn, chậm trễ trong giao nhận
thì cảng được miễn trách nhiệm.
Cảng giao hàng cho người nhận hàng theo nguyên tắc:
+ Người nhận hàng phải xuất trình chứng từ hợp lệ xác nhận quyền được nhận
hàng và có chứng từ thanh toán các loại cước phí cho cảng.
+ Người nhận hàng phải nhận liên tục trong một thời gian nhất định khối lượng
hàng hoá trong một vận đơn hoặc giấy gửi hàng hoặc chứng từ vận chuyển hàng hoá
tương đương hoặc một lệnh giao hàng.
17
 + Cảng không chịu trách nhiệm về hàng hoá ở bên trong nếu bao, kiện hoặc dấu xi
chì còn nguyên vẹn.
+Trường hợp hàng hoá giao nhận theo phương thức nguyên bao, kiện, bó, tấm,
cây, chiếc, nếu có rách vỡ phát sinh thì giao nhận theo thực tế số hàng rách vỡ phát
sinh. Tình trạng hàng hóa rách vỡ phải được xác lập bằng văn bản và có chữ ký của
các bên liên quan.
Trước khi ký nhận hàng với cảng, người nhận hàng phải kiểm tra hàng hoá hoặc
tình trạng kỹ thuật và niêm chì của container ngay tại kho bãi của cảng. Nếu hàng hoá
do cảng chuyển đến kho bãi của người nhận hàng theo hợp đồng uỷ thác thì chủ hàng
phải kiểm tra hàng hoá trước khi ký nhận tại kho của chủ hàng.
Cảng không chịu trách nhiệm về những hàng hoá bị hư hỏng hoặc mất mát mà
người nhận hàng phát hiện sau khi đã ký nhận với cảng.
Về bốc dỡ hàng hóa :
Việc bốc dỡ hàng hoá trong phạm vi cảng do cảng tổ chức thực hiện. Trường hợp
chủ hàng hoặc người vận chuyển hoặc người được uỷ thác muốn đưa người và
phương tiện của mình vào cảng để bốc dỡ hàng hoá thì phải được sự đồng ý của cảng
và phải trả các chi phí có liên quan cho cảng theo thoả thuận.
Cảng phải công bố định mức bốc dỡ cho từng loại hàng, từng loại tàu khác nhau
trên cơ sở khả năng bốc dỡ thực tế của cảng. Các bên liên quan có thể thỏa thuận định
mức bốc dỡ với cảng nhưng không được thấp hơn định mức đã công bố.
Cảng có quyền từ chối hoặc đình chỉ việc bốc dỡ hàng hoá trong các trường hợp
tàu không đủ điều kiện an toàn để làm hàng. Trong trường hợp này, cảng và các bên
có liên quan phải lập biên bản xác nhận các vi phạm quy định về đảm bảo an toàn bốc
dỡ hàng hoá.
Về bảo quản hàng hóa :
Cảng có trách nhiệm bảo quản hàng hóa lưu kho bãi cảng theo đúng kỹ thuật và
thích hợp với từng vận đơn, từng lô hàng. Cảng có quyền từ chối việc nhận bảo quản
và lưu kho bãi cảng đối với hàng hoá không có ký mã hiệu hoặc kỹ mã hiệu không rõ
ràng hay bao bì không bảo đảm an toàn cho việc lưu giữ hàng hoá. Trường hợp phát
hiện hàng lưu ở kho bãi cảng có hiện tượng bị hư hỏng, cảng phải báo cáo ngay cho
chủ hàng đến giải quyết đồng thời tiến hành những biện pháp cần thiết để ngăn chặn
và hạn chế tổn thất. Chủ hàng phải chịu mọi chi phí phát sinh cho cảng nếu không
chứng minh được rằng những biện pháp do cảng tiến hành là không cần thiết.
Thời gian hàng hoá phải lưu kho bãi của cảng do chủ hàng hoặc người vận chuyển
hoặc người được uỷ thác thoả thuận với cảng thông qua hợp đồng. Nếu quá thời hạn
thanh toán quy định trong hợp đồng 7 ngày mà chủ hàng không thanh toán mọi chi phí
18
Ký kết hợp đồng bốc dỡ, vận chuyển bảo quản, lưu kho với cảng
Cung cấp cho cảng các thông tin về hàng hóa và tàu
Theo dõi quá trình giao nhận để giải quyết những vấn đề phát sinh
Lập các chứng từ cần thiết trong quá trình giao nhận để có cơ sở pháp lý khiếu nại
các bên có liên quan
Thanh toán các loại phí cho cảng
3.2.2. Nhiệm vụ của người gửi hàng và người nhận hàng
3.2.2.1 Theo quy trình LCL: Lô hàng lẻ
a. Người gửi hàng
Vận chuyển hàng hóa từ nơi chứa hàng của mình trong nội địa đến giao cho người
gom hàng tại Trạm đóng Container (CFS – Container Freight Station) của họ và chịu
chi phí này.
Chuyển cho người gom hàng những chứng từ cần thiết liên quan đến hàng hóa vận
tải và quy chế thủ tục hải quan.
Nhận vận đơn của người gom hàng (Bill of lading hoặc House B/L) và trả cước
hàng lẻ.
b. Người gom hàng
Tiếp nhận các thông tin hàng LCL cần đóng/ghép.
Sắp xếp, phân loại, kết hợp các lô hàng lẻ đó để đóng vào Container, niêm phong
kẹp chì theo quy chế xuất khẩu và làm thủ tục hải quan.
Bốc Container từ bãi chứa ở cảng gửi xuống tàu chở đi, dỡ Container lên bãi chứa
ở cảng đích và giao hàng lẻ cho người nhận.
Sau khi hàng lên tàu, người gom hàng sẽ phát hành B/L cho khách hàng. Đó là
House Bill of Lading và nhận Master Bill từ Hãng tàu.
c. Người nhận hàng
Thu xếp giấy phép nhập khẩu và làm thủ tục hải quan cho lô hàng.
Xuất trình vận đơn hợp lệ với người gom hàng hoặc đại diện của người gom hàng
để nhận hàng tại bãi trả hàng ở cảng đích.
Nhanh chóng nhận hàng tại trạm trả hàng.
3.2.2.2. Theo quy trình FCL : Lô hàng nguyên container
a. Người gửi hàng
Thuê và vận chuyển Container rỗng về kho hoặc nơi chứa hàng của mình để đóng
hàng vào.
Đóng hàng vào Container; kể cả việc chất xếp, chèn lót hàng trong Container
Đánh ký mã hiệu hàng và ký hiệu chuyên chở.
Làm thủ tục hải quan và niêm phong kẹp chì theo quy chế xuất khẩu.
20
cho cảng hoặc không ký hợp đồng gia hạn thêm thời gian lưu kho bãi thì cảng thông
báo cho chủ hàng bằng văn bản. Sau 15 ngày (theo dấu bưu điện) mà chủ hàng không
trả lời hoặc không có phương án giải quyết thỏa đáng thì cảng được xử lý số hàng hoá
đó theo quy định của pháp luật. Cước, phí lưu kho bãi cảng được tính theo nguyên tắc
lũy tiến theo thời gian.
Về thanh toán, bồi thường, thưởng phạt
Việc thanh toán cước, phí, lệ phí và các chi phí khác có liên quan đến bốc dỡ, giao
nhận, bảo quản hàng hoá tại cảng căn cứ vào các quy định của pháp luật và hợp đồng
đã kỹ kết giữa cảng và các bên liên quan.
Mọi vi phạm pháp luật và hợp đồng đã ký có gây thiệt hại cho phía bên kia thì bên
vi phạm phải bồi thường thiệt hại đó. Những thiệt hại đều phải được chứng minh bằng
giấy tờ hợp pháp và việc bồi thường thiệt hại được tính bằng tiền.
Trước, trong và sau khi dỡ hàng ra khỏi tàu, nếu nghi ngờ hàng hoá bị hư hỏng, tổn
thất do người giao hàng hoặc người thuê vận chuyển hoặc người vận chuyển gây ra thì
người nhận hàng hoặc người được uỷ thác phải lập biên bản với người vận chuyển để
làm cơ sở đòi bồi thường khi có thiệt hại xảy ra.
Trong quá trình bốc dỡ, hàng hoá bị hư hỏng, tổn thất do người bốc dỡ của cảng
gây ra thì cảng phải bồi thường cho chủ hàng. Cảng bồi thường thiệt hại cho bên bị
thiệt hại nếu không chứng minh được cảng không có lỗi.
Bên bị thiệt hại đòi bồi thường tổn thất phải gửi hồ sơ cho bên bồi thường trong
vòng 30 ngày, kể từ ngày đã nhận xong hàng hoặc từ ngày người nhận hàng nhận
được chứng từ không đủ cơ sở pháp lý để đòi chủ tàu bồi thường, nếu cảng là người
được uỷ thác giao nhận với tàu. Sau 15 ngày (theo dấu bưu điện) kể từ ngày nhận
được hồ sơ đòi bồi thường, bên bồi thường phải trả lời cho bên đòi bồi thường biết
chấp nhận hoặc không chấp nhận bồi thường
Bồi thường tổn thất hàng hoá theo nguyên tắc:
+ Mất nguyên bao, nguyên kiện phải bồi thường nguyên bao, nguyên kiện.
+ Mất mát hoặc hư hỏng một phần phải bồi thường phần hư hỏng, mất mát, chủ
hàng phải nhận phần hàng còn lại.
+ Tiền bồi thường hàng hoá căn cứ vào thời giá của hàng hoá đó tại nơi và lúc bồi
thường, nếu các bên liên quan không có thỏa thuận khác.
3.2. Nhiệm vụ của các bên tham gia nghiệp vụ giao nhận
3.2.1. Nhiệm vụ của chủ hàng ngoại thương
Tiến hành việc giao nhận hàng hóa với tàu hoặc ủy thác cho cảng về việc giao
nhận, nếu mình không tự giao nhận được và tiến hành nhận hàng hóa XNK với cảng
trong trường hợp phải lưu kho, lưu bãi tại cảng
19
Vận chuyển và giao Container cho người chuyên chở tại bãi CY ( Container Yard )
đồng thời nhận vận đơn do người chuyên chở cấp.
Chịu chi phí cho các thao tác nói trên.
Việc đóng hàng vào Container cũng có thể tiến hành tại trạm đóng hàng hoặc bãi
Container của người chuyên chở. Người gửi hàng phải vận chuyển hàng hóa của mình
ra vào bãi Container và đóng hàng vào Container tại đó. Sau đó giao nguyên
Container niêm phong cặp chì cho người chuyên chở.
b. Người nhận hàng
Thu xếp giấy tờ nhập khẩu và làm thủ tục hải quan cho lô hàng
Đảm bảo nhận container nguyên chì từ hãng tàu
Xuất trình vận đơn (B/L) hợp lệ với người chuyên chở để nhận hàng tại bãi
container
Vận chuyển container về kho bãi của mình, nhanh chóng rút hàng và hoàn trả
container rỗng cho người chuyên chở (hoặc đơn vị cho thuê container)
Chịu mọi chi phí liên quan tới quy trình nói trên, kể cả chi phí chuyên chở
container đi về bãi chứa container
Container yard (CY): Tiến hành giao nhận và bảo quản Container có hàng và
Container rỗng.
Container Freight Station (CFS): Là nơi tiến hành nhận hàng lẻ để đóng vào
Container hoặc để dỡ hàng lẻ ra khỏi Container để giao cho người nhận.
3.2.3. Nhiệm vụ của cục Hải Quan
Thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập
khẩu, chuyển cửa khẩu, quá cảnh và phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá
cảnh tại các địa bàn hoạt động hải quan và các địa điểm khác theo quy định của pháp
luật;
Tổ chức thực hiện các biện pháp kỹ thuật nghiệp vụ quản lý rủi ro trong hoạt động
nghiệp vụ hải quan;
Áp dụng biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan để phòng, chống buôn lậu, vận
chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới; phòng, chống ma túy và bảo vệ quyền sở
hữu trí tuệ trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ và địa bàn hoạt động được giao theo
quy định của pháp luật;
Tổ chức thực hiện pháp luật về thuế và các khoản thu khác đối với hàng hóa xuất
khẩu, nhập khẩu;
Kiểm tra sau thông quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu theo quy định của
pháp luật;
Tổ chức thực hiện chế độ ưu tiên đối với doanh nghiệp theo quy định của pháp luật
21
về hải quan;
Áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuộc thẩm
quyền theo quy định của pháp luật;
Thống kê nhà nước về hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh
và phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh thuộc phạm vi quản lý của Cục
Hải quan theo quy định của pháp luật.
3.2.4. Nhiệm vụ của người giao nhận ( Freight forwarder )
Freight Forwarder là người ở một bên trung gian có trách nhiệm vận chuyển
hàng hóa từ kho của người bán bên kho người mua hoặc một địa điểm được yêu cầu,
trong đa số trường hợp, người giao nhận sẽ cung cấp các dịch vụ sau đây:
Chuẩn bị hàng hóa để chuyên chở: Forwarder tìm phương tiện vận chuyển, đặt
chỗ, xếp chỗ và lập lịch giao hàng cũng như chuẩn bị hàng hóa theo yêu cầu của
khách hàng và đảm bảo rằng hàng hóa được đóng gói một cách an toàn và hiệu quả.
Sắp xếp, tổ chức và theo dõi việc vận chuyển hàng hóa
Tổ chức chuyên chở hàng hóa: Forwarder tổ chức vận chuyển hàng hóa từ nơi
gửi đến nơi nhận, bao gồm việc lựa chọn phương tiện vận tải phù hợp và lập kế hoạch
vận chuyển
Tổ chức xếp dỡ hàng hóa: Forwarder tổ chức việc xếp dỡ hàng hóa từ phương
tiện vận tải đến kho hoặc nơi nhận hàng
Làm tư vấn cho chủ hàng trong việc chuyên chở hàng hóa: Forwarder tư vấn
cho khách hàng về các vấn đề liên quan đến vận tải biển, như lựa chọn tuyến vận tải,
thời gian vận chuyển, chi phí và các yếu tố khác
Xử lý, quản lý các vấn đề liên quan đến thủ tục hải quan, giấy tờ và các hợp đồng
liên quan đến vận chuyển hàng hóa: Làm thủ tục thông quan cho lô hàng, kí kết hợp
đồng vận tải với người chuyên chở, thuê tàu, lưu cước, xin các giấy tờ về kiểm định
và giám định lô hàng, họ sẽ tương tác với các cơ quan hải quan và các bên liên quan
khác để đảm bảo được tính pháp lý và tuân thủ các quy định của nhà nước sở tại.
Đồng thời, họ cũng giảm thiểu được các rủi ro liên quan đến giấy tờ và pháp luật
Cung cấp không gian lưu trữ hàng hóa: Forwarder cung cấp dịch vụ lưu trữ
hàng hóa trong kho để giúp khách hàng quản lý và kiểm soát hàng tồn kho
Quản lý chi phí vận chuyển hàng hóa: Forwarder giúp khách hàng quản lý chi
phí liên quan đến việc vận tải biển
Hợp nhất vận chuyển hàng hóa: Forwarder có thể tổng hợp nhiều lô hàng từ
nhiều khách hàng để tiết kiệm chi phí và thời gian
Vận chuyển bằng đường bộ ( trucking ): Dịch vụ di chuyển hàng hóa từ khó tới
cảng và ngược lại
22
lên tàu. Người vận chuyển cũng phải chăm lo đủ ánh sáng trong hầm tàu và các nơi
cần thiết khác, cũng như các trang thiết bị làm hàng để đảm bảo an toàn cho việc bốc
dỡ hàng hóa.
3.2.8. Nhiệm vụ của người bảo hiểm
Chịu trách nhiệm với rủi ro: Người bảo hiểm có trách nhiệm với những rủi ro
được bảo hiểm gây ra cho lô hàng hóa tham gia bảo hiểm. Các rủi ro này có thể bao
gồm thiên tai, tai nạn bất ngờ như mắc cạn, đâm va, đắm chìm, cháy nổ, mất cắp,
cướp biển, bão, lốc, sóng thần…vượt quá sự kiểm soát của con người.
Kiểm tra chứng từ: Người bảo hiểm cũng có trách nhiệm kiểm tra các chứng từ
liên quan đến hàng hóa, hành trình vận chuyển và bản thân tàu chuyên chở.
Bồi thường tổn thất: Theo hợp đồng bảo hiểm, người bảo hiểm cam kết sẽ chịu
trách nhiệm bồi thường những tổn thất của hàng hoá trong một số điều kiện nhất định.
Lưu ý: các nhiệm vụ cụ thể của người bảo hiểm có thể thay đổi tùy thuộc vào các
điều khoản của hợp đồng bảo hiểm
3.3 Trình tự giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu
3.3.1 Trình tự giao nhận
3.3.1.1. Đối với hàng hóa xuất khẩu
Yêu cầu đối với việc giao hàng xuất khẩu: Giao hàng nhanh chóng, kết toán chính
xác, lập bộ chứng từ đầy đủ để thanh toán tiền hàng.
Trình tự giao hàng xuất khẩu gồm các bước sau :
Bước 1: Chuẩn bị hàng hóa, nắm tình hình tàu:
● Hợp đồng mua bán giữa 2 bên là cơ sở cho việc giao hàng, thanh toán, giải
quyết tranh chấp... Do vậy, chủ hàng cần kiểm tra thật kỹ các điều khoản,
quyền và nghĩa vụ trong hợp đồng trước khi gửi hàng.
Đặc biệt kiểm tra các điều khoản về thanh toán, xác nhận xem người mua đã
chuyển tiền chưa hoặc ngân hàng đại diện của người mua đã mở tài khoản tín chấp
hay phát hành L/C chưa. Mục đích cuối cùng của việc này là giảm thiểu rủi ro về
thanh toán.
● Chuẩn bị các chứng từ cần thiết để làm thủ tục hải quan, tuỳ vào loại hàng mà
các chứng từ yêu cầu cũng có thể khác nhau, song một số loại chứng từ tiêu
biểu cần có:
- Tờ khai hải quan (Tờ khai điện tử)
- Hóa đơn thương mại (Hóa đơn điện tử)
- Vận đơn và hoặc những chứng từ vận tải khác
- Hợp đồng thương mại
- Chứng từ xuất xử của hàng hóa
24
Dỡ hàng: Forwarder có thể tổ chức việc dỡ hàng từ phương tiện vận tải và giao
cho khách hàng hoặc di chuyển vào kho
3.2.5. Nhiệm vụ của đại lý tàu biển
Đại lý tàu biển là dịch vụ mà người đại lý tàu biển nhân danh chủ tàu hoặc
người khai thác tàu tiến hành các dịch vụ liên quan đến tàu biển hoạt động tại cảng,
bao gồm: việc thực hiện các thủ tục tàu biển đến, rời cảng; ký kết hợp đồng vận
chuyển, hợp đồng bảo hiểm hàng hải, hợp đồng bốc dỡ hàng hóa, hợp đồng thuê tàu,
hợp đồng thuê thuyền viên; ký phát vận đơn hoặc chứng từ vận chuyển tương đương;
cung ứng vật tư, nhiên liệu, thực phẩm, nước sinh hoạt cho tàu biển; trình kháng nghị
hàng hải; thông tin liên lạc với chủ tàu hoặc người khai thác tàu; dịch vụ liên quan đến
thuyền viên; thu, chi các khoản tiền liên quan đến hoạt động khai thác tàu; giải quyết
tranh chấp về hợp đồng vận chuyển hoặc về tai nạn hàng hải và dịch vụ khác liên quan
đến tàu biển.
3.2.6. Nhiệm vụ của cảng biển
Ký kết hợp đồng ủy thác giao nhận, bốc dỡ, bảo quản, lưu kho hàng hóa với chủ
hàng. Cảng phải công bố định mức bốc dỡ cho từng loại hàng, từng loại tàu khác nhau
trên cơ sở khả năng bốc dỡ thực tế của cảng.
Giao hàng xuất khẩu cho tàu và nhận hàng nhập khẩu cho tàu nếu được ủy thác
Kết toán với tàu về việc giao nhận hàng hóa và lập các chứng từ cần thiết khác để
bảo vệ quyền lợi của chủ hàng ngoại thương.
Giao hàng nhập khẩu cho các chủ hàng trong nước theo sự ủy thác của chủ hàng
ngoại thương.
Tiến hành việc bốc dỡ, vận chuyển, bảo quản, lưu kho hàng hóa trong khu vực
cảng
Hàng hóa lưu kho bãi của cảng bị hư hỏng, tổn thất thì cảng phải bồi thường, nếu
có biên bản hợp lệ và nếu cảng không chứng minh được là cảng không có lỗi.
Cảng không chịu trách nhiệm về hàng hóa ở bên trong, nếu bao, kiện hoặc dấu xi
chì còn nguyên vẹn, do ký mã hiệu hàng hóa sai hoặc không rõ ràng.
3.2.7. Nhiệm vụ của người vận chuyển (tàu)
Cung cấp các chứng từ cần thiết cho cảng để cảng giao nhận hàng hóa. Đối với
hàng nhập khẩu: 2 bản Lược khai hàng hóa, 2 bản sơ đồ xếp hàng, 2 bản chi tiết hầm
tàu, 1 bộ vận đơn đường biển ( nếu ủy thác giao nhận cho cảng ). Các giấy tờ trên
phải giao cho cảng 24 giờ trước khi tàu đến vị trí hoa tiêu. Nếu là hàng Container lưu
kho tại bãi cảng, người nhận hàng còn phải giao cho cảng Lệnh giao hàng ( có xác
nhận của Hải quan ), bản sao vận đơn. Đối với hàng xuất khẩu: 5 bản lược khai hàng
hóa, 2 bản Sơ hàng hóa. Các giấy tờ này phải giao cho cảng 8 giờ trước khi bốc hàng
23
- Các loại giấy phép
● Lưu khoang, lưu cước (Booking note)
Sau khi nhận liên hệ từ chủ hàng, người giao nhận tiến hành đặt tàu hoặc lưu
khoang, lưu cước (Booking note). Booking note được gọi là giấy lưu cước là chứng từ
xác nhận việc đặt chỗ với hãng tàu về (thời gian chuyển, tên tàu, số chuyến, ngày vận
chuyển, số lượng hàng, cảng bốc, cảng dỡ…), hình thức hãng tàu ghi lại việc đặt chỗ
một chuyến hàng vận chuyển. Thông thường khách hàng (người xuất khẩu/ nhập
khẩu) sẽ lấy booking này từ các Forwarder/công ty logistics (công ty làm dịch vụ giao
nhận hàng hóa) hoặc lấy trực tiếp từ hãng tàu, airline.
Một số thông tin quan trọng có trong Booking bao gồm:
- Tên người gửi hàng (công ty xuất khẩu), tên người phụ trách, số điện thoại liên
hệ/fax
- Tên hãng tàu
- Cảng đi
- Cảng đến
- Ngày tàu chạy
- Các thông tin về đơn hàng như: Khối lượng, số lượng, kích thước,...
- Các điều khoản thanh toán cước như: Cước trả trước (freight prepaid) hay trả
sau (freight collect)
- Giá mua, giá bán và các phụ phí khác có liên quan…
Quy trình lấy Booking note từ hãng vận tải: (Booking Note được cấp bởi hãng tàu
nên chủ hàng hoặc FWD đặt chỗ với hãng tàu thông qua mail hỏi giá cước.)
Bước 1: Viết email hỏi cước
Bước 2: Hãng tàu, bên dịch vụ nhận thông tin booking
Hãng tàu dựa vào yêu cầu của shipper để gửi lịch tàu theo dự kiến có thể qua mail
hoặc qua form booking note nội dung về: Thời gian tàu chạy, tên tàu số chuyên, cảng
bốc hàng, cảng dỡ hàng, số lượng hàng, bãi duyệt lệnh cấp container rỗng, giờ cắt
máng( losing time)…
Bước 3: Check booking note từ hãng vận tải
Forwarder hoặc chủ hàng nhận được Booking giá cước từ hãng tàu qua mail hoặc
form booking Note sẽ xem xét có phù hợp với mong muốn đặt chỗ của shipper không
về các điều khoản: Thời gian tàu chạy, số lượng, giờ cắt máng, lệ phí áp dụng, thời
gian Lưu kho bãi được gia hạn có phù hợp với mong muốn của công ty không
Bước 4: Xác nhận đặt chỗ bằng Booking Confirmation
Khi chốt thông tin booking note khách hàng sẽ tiến hành làm làm động tác xác nhận
booking với hãng tàu (Booking Confirmation). Đây là nghiệp vụ bắt buộc để xác lập
25
quá trình vận tải.
+ Khi chốt booking note từ hãng tàu shipper sẽ xác nhận lại việc đặt chỗ với hãng
tàu bằng mail trả lời kèm theo mẫu booking confirm của hãng tàu quy định
hoặc theo mẫu của doanh nghiệp.
+ Nội dung trên booking confirmation sẽ nhắc lại các thông tin có trong booking
note: tên tàu số chuyến, ETD, giờ cắt máng, số lượng hàng, liên hệ lấy cont
rỗng đóng hàng, thời gian DEM/DET. Khi nhận được booking confirmation
hãng vận tải hiểu doanh nghiệp đã xác nhận đăt chỗ với hãng tàu bắt đầu thiết
lập giao dịch vận tải
+ Chủ hàng tiến hành gửi SI (Shipping Instructions) trong đó có những yêu cầu
của chủ hàng với hãng tàu (số hàng, loại bill cần lấy, số lượng hàng , yêu cầu
thêm về nội dung cần show trên bill, thời gian lưu kho bãi tại cảng xuất hoặc
cảng nhập nếu người gửi hàng yêu cầu thêm…)
+ Hãng tàu duyệt lệnh tại văn phòng của hãng tàu sau đó rấy rỗng đóng hàng.
● Lập Cargo List gửi hãng tàu: Sau khi lưu cước, Chủ hàng/Công ty cung cấp
dịch vụ logistics lập Cargo List (danh sách hàng hóa của người xuất khẩu).
Ngoài ra, với nhiều loại hàng đóng gói phức tạp hay một chuyến hàng bao gồm nhiều
container, chúng ta còn phải cung cấp thêm Detailed Packing List. Về bản chất, đây là
bảng kê chi tiết hơn và được gửi cùng Cargo List. Có thể hiểu Cargo List dùng để kê
khai hải quan và xem xét số lượng chung, còn Detailed Packing List được dùng để
kiểm tra số lượng hàng hóa thực tế khi dỡ hàng và nhập vào kho. Trên Detailed
Packing List phải ghi rõ số cont/seal và số lượng hàng trong từng kiện, từng pallet,
loại hàng cụ thể và ký, mã hiệu. Thông thường các chủ hàng sẽ thuê một công ty dịch
vụ logistics để thực hiện hoạt động giao nhận thay cho mình những nghiệp vụ xuất
khẩu hàng hóa.
Bước 2: Kiểm tra hàng hóa xuất khẩu:
Kiểm tra về số lượng, trọng lượng, cũng như số khối và phẩm chất hàng hoá xem
đã phù hợp với thoả thuận trong hợp đồng mua bán hay chưa. Từ đó, chuẩn bị bộ
chứng từ đầy đủ cho xuất khẩu.
Với một số mặt hàng, cần xin kiểm nghiệm, giám định, kiểm dịch, nếu cần và lấy
giấy chứng nhận hay biên bản thích hợp. Việc giám định này để đảm bảo hàng hoá
xuất khẩu đúng quy cách và theo yêu cầu của người mua.
Việc giám định trước xuất khẩu này cũng để có chứng nhận an toàn sức khoẻ
(Health certificate), chứng nhận chất lượng (Quality certificate), chứng nhậ số lượng
và trọng lượng (Weight and quantity certificate), chứng nhận an toàn bao bì đóng gói,
chứng nhận kiểm dịch thực vật (Phytosanitary certificate), chứng nhận hợp quy,... theo
26
Làm thủ tục tại chi cục hải quan : Tùy theo tờ khai vào phân luồng gì thì thủ
tục tương ứng.
Tờ khai luồng xanh : doanh nghiệp chỉ cần nộp thuế nhập khẩu & VAT, in tờ
khai đem đến hải quan giám sát làm nốt thủ tục là xong.
Tờ khai luồng vàng : hải quan sẽ kiểm tra sơ bộ hồ sơ giấy. Nếu hồ sơ chuẩn
chỉnh thì hải quan xem chứng từ và thông quan luôn. Nếu có những điểm chưa rõ thì
người làm phải giải thích và xuất trình thêm chứng từ bổ sung.
Tờ khai luồng đỏ : hải quan sẽ kiểm tra hồ sơ giấy như luồng vàng nêu trên.
Sau đó hải quan sẽ tiếp nhận và chuyển sang bộ phận kiểm tra thực tế hàng hóa( kiểm
hóa). Nếu không có vấn đề gì thì quay lại chi cục giải quyết thông quan cho lô hàng.
Tính thuế sơ bộ & ra thông báo thuế:
Khi không phải nộp thuế thì Hệ thống tự động cấp phép thông quan (trong thời
gian dự kiến 03 giây) và xuất ra cho người khai “Quyết định thông quan hàng hóa”.
Khi phải nộp thuế: sẽ có hai hình thức nộp thuế
Nộp bằng hạn mức hoặc thực hiện bảo lãnh: Hệ thống tự động kiểm tra
các chỉ tiêu khai báo liên quan đến hạn mức, bảo lãnh. Nếu số tiền hạn mức
hoặc bảo lãnh lớn hơn hoặc bằng số thuế phải nộp, hệ thống sẽ xuất ra cho
người khai “chứng từ ghi số thuế phải thu” và “Quyết định thông quan hàng
hóa”. Nếu số tiền hạn mức hoặc bảo lãnh nhỏ hơn số thuế phải nộp, hệ thống sẽ
báo lỗi.
Trường hợp khai báo nộp thuế ngay (chuyển khoản, nộp tiền mặt tại cơ
quan hải quan....): Hệ thống xuất ra cho người khai “chứng từ ghi số thuế phải
thu. Khi người khai hải quan đã thực hiện nộp thuế, phí, lệ phí và hệ thống
VNACCS đã nhận thông tin về việc nộp thuế phí, lệ phí thì hệ thống xuất ra
“Quyết định thông quan hàng hóa”.
Lưu ý: Thuế phải hoàn toàn được đóng trước thời gian thông quan/giải
phóng hàng hóa. Thuế sẽ được tạm nộp theo mã số khai báo trước, sau khi
kiểm định, giám định nếu có thay đổi sẽ sửa sao cho phù hợp, nếu thiếu thì phải
nộp bổ sung, thừa thì đăng kí để nhận lại tiền thừa.
Bước 4: Giao hàng xuất khẩu cho tàu:
a. Đối với hàng đóng trong container
● Nếu gửi hàng nguyên ( FCL/FCL)
Sau khi người giao nhận gửi yêu cầu đặt tàu qua email cho hãng tàu chủ hàng hoặc
người được chủ hàng ủy thác điền và ký Booking Note (Booking Note bao gồm các
thông tin về cảng bốc, cảng đến, cảng truyền tải (nếu có), thời gian đóng máng, số
lượng container, loại container, nơi cấp container rỗng, nơi hạ bãi (hạ container đã
đóng hàng).... gửi cho bên đặt tàu) rồi đưa cho đại diện hãng tàu hoặc đại lý tàu biển
để xin ký cùng với bản danh mục hàng xuất khẩu (Cargo List). Cargo List được hãng
tàu cùng với cảng sử dụng để lên kế hoạch lưu container tại kho bãi, ngoài ra sử dụng
để lên phương án xếp dỡ hợp lý nhất.
Sau khi ký Booking Note, hãng tàu sẽ cấp lệnh giao vỏ Container để chủ hàng
28
yêu cầu riêng của nước nhập khẩu để hàng hoá được phép nhập khẩu, đồng thời hạn
chế và ngăn ngừa lây lan những dịch bệnh có ảnh hưởng đến con người và động thực
vật của nước nhập khẩu. Việc giám định có thể là 100% lô hàng hoặc x% theo yêu cầu
của người mua.
Bước 3: Làm thủ tục Hải quan:
● Đăng ký tờ khai Hải quan :
Chuẩn bị bộ chứng từ hàng xuất khẩu bao gồm : hợp đồng ngoại thương, hóa
đơn thương mại, phiếu đóng gói hàng hóa (Packing List), Booking note.
Lưu ý: Với những loại hàng hóa đặc thù yêu cầu kiểm tra chuyên ngành, nhà
xuất khẩu phải chuẩn bị giấy tờ riêng theo quy định hiện hành. Chẳng hạn như gỗ hay
sản phẩm của gỗ, cần phải chuẩn bị thêm hồ sơ lâm sản có dấu xác nhận của kiểm lâm
hay hàng thủy sản phải kiểm dịch động vật.
Chuẩn bị chữ ký số và đăng ký với Tổng cục Hải Quan : Hầu hết các doanh
nghiệp đều dùng chữ kí số để khai thuế, doanh nghiệp có thể dùng luôn chữ kí số này
để khai báo hải quan. Nếu doanh nghiệp mới thành lập thì cần mua chữ số mới. Sau
khi mua xong, cần đăng kí chữ ký số đó với Tổng cục hải quan thì mới có thể truyền
tờ khai hải quan điện tử.
Cần đăng kí chữ kí số 2 lần :
đăng ký doanh nghiệp sử dụng chữ ký số : để có thể truyền số
container/seal/Co… làm xong đợi vài tiếng là hệ thống cập nhật.
đăng ký sử dụng hệ thống ECUS5 VNACCS : để truyền được tờ khai, nhưng
thường phải đợi đến ngày hôm sau mới dùng được chức năng này.
Cài đặt phần mềm khai báo hải quan như ECUS (Thái Sơn) sử dụng tích hợp
với hệ thống VNACCS, các phần mềm được cung cấp bởi các công ty như: FPT, Thái
Sơn, G.O.L, Softech, TS24.
Đăng ký kiểm tra chuyên ngành (nếu có). Ví dụ như: kiểm tra về chất lượng y
tế, kiểm dịch động vật, thực vật hay an toàn thực phẩm,...
Khai và truyền tờ khai hải quan. Sử dụng phần mềm đã cài đặt khai báo các
thông tin về lô hàng sau đó truyền/gửi tờ khai hải quan lên hệ thống. Hệ thống sẽ
phân tích và phân làm 3 luồng.
Luồng xanh : hệ thống đã thông quan, cần nộp thuế và đến hải quan giám sát
làm nốt thủ tục là xong
Luồng vàng : hải quan sẽ kiểm tra sơ bộ hồ sơ (Chứng từ giấy), nhưng miễn
kiểm tra chi tiết hàng hóa.
Luồng đỏ : Hải quan kiểm tra chi tiết hồ sơ & tiến hành kiểm tra chi tiết hàng
hóa với các mức độ kiểm tra thực tế lô hàng.
27
mượn và giao Packing List. Nhân viên hiện trường (OPs) xuống bãi để container rỗng,
chọn ra những container phù hợp nhất (đảm bảo không bị lỗi kĩ thuật, sạch sẽ...).,
đóng tiền cược container và mua seal (kẹp chì). Người giao nhận sẽ được cấp Lệnh
cấp container (bên xe tải sẽ mang lệnh này tới cảng để lấy container rỗng về kho của
chủ hàng đóng hàng). Quá trình này cũng sẽ phát sinh một loại chứng từ là Phiếu giao
nhận container (EIR).
Khi bên xe tải tới cảng, xuất trình lệnh cấp container rỗng đã được duyệt, đóng phí
nâng container cho phòng thương vụ tại bãi và lấy container rỗng vận chuyển về kho
người xuất khẩu đóng hàng và lập Packing list.
Mang hàng (hay container đã đóng) ra cảng để làm thủ tục Hải quan (có thể miễn
kiểm tra tùy loại hàng).
Giao Packing List cho phòng Thương vụ của cảng để cảng làm thủ tục và đến Hải
quan đăng ký hạ bãi Container đồng thời lập Hướng dẫn xếp hàng (Shipping Order)
trên cơ sở đó lập B/L.
Như đã trình bày tại bước làm thủ tục hải quan, hàng hóa thông quan sẽ được phân
làm 3 luồng, nếu bị phân vào luồng đỏ thì không được bấm seal của hãng tàu ngay mà
chỉ được đóng seal tạm của chủ hàng mà thôi vì khi đó phải cắt seal để hải quan kiểm
hoá, phải mua
lại seal mới từ hãng tàu, đồng thời phải thay đổi tất cả các thông tin với số seal
mới trên phần mềm khai hải quan, Packing List và Vận đơn nháp
Vận chuyển Container ra bãi, làm thủ tục hạ bãi (chậm nhất là 8 tiếng trước khi bắt
đầu xếp hàng) và đóng phí. Khi Hải quan đóng dấu xác nhận thì việc giao hàng coi
như đã xong (việc xếp Container lên tàu là do cảng làm) và chủ hàng có thể lấy B/L.
Trước khi xếp Container lên tàu, đại lý tàu biển sẽ lên danh sách hàng xuất khẩu (
Loading List) , sơ đồ xếp hàng, thông báo thời gian bắt đầu làm hàng cho Điều độ của
cảng biết để bố trí người và phương tiện.
Bốc container lên tàu (do cảng làm). Cán bộ Giao nhận liên hệ với hãng tàu hay
đại lý để lấy B/L hoặc đóng dấu ngày tháng bốc hàng lên tàu vào B/L nhận để xếp (
Nếu trước đó đã cấp ) để có B/L đã xếp.
● Nếu giao hàng lẻ ( LCL/LCL )
Trong trường hợp chủ hàng có những lô hàng không đủ lớn thì phải ghép
cùng với các hàng hóa khác trong 1 container. Khi đó người giao nhận sẽ là
người đứng ra gom các lô hàng này lại, sau đó sẽ thuê hãng tàu để vận chuyển
những lô hàng đó.
Chủ hàng gửi Cargo List cho hãng tàu hoặc đại lý của hãng tàu, hoặc người giao
nhận. Sau khi chấp nhận, hãng tàu hay người giao nhận sẽ thỏa thuận với chủ hàng về
29
ngày giờ, địa điểm giao nhận hàng. Quy trình đặt Booking Note hay thuê container
với hãng tàu của người giao nhận/người gom hàng lẻ sẽ giống như đối với phương
thức FCL.
Chủ hàng hay người được chủ hàng ủy thác mang hàng ra càng, kiểm tra Hải quan,
nộp một số phí liên quan và giao cho người chuyển chở (cùng với Shipping Order để
lập B/L) hoặc người giao nhận tại CFS hoặc ICD quy định và lấy B/L (có ghi Part of
Container) hay House B/L, nếu chủ hàng yêu cầu, House B/L cũng có thể được đóng
dấu thêm chữ “Surrender “. Trong trường hợp này, khi nhận hàng ở cảng đến sẽ không
cần xuất trình House B/L gốc, nhưng người giao nhận phải điện báo cho đại lý của
mình ở cảng đến biết và để đại lý giao hàng cho người nhận.
Người chuyển chở chịu trách nhiệm đóng hàng vào Container, bốc Container lên
tàu và vận chuyển đến nơi đến, hoặc nếu không qua người giao nhận thì người giao
nhận sẽ đóng hàng của nhiều chủ vào Container và giao nguyên Container cho hãng
tàu để lấy Master B/L.
Thanh lý, thanh khoản tờ khai Hải quan.
b. Đối với hàng hóa thông thường
Chủ hàng trực tiếp giao hàng cho tàu hay ủy thác cho cảng để giao hàng cho tàu,
cũng có thể giao nhận tay ba ( chủ hàng, cảng, tàu ).
Trước khi xếp phải vận chuyển hàng từ kho hàng, lấy lệnh xếp hàng, ấn định số
máng xếp hàng, bố trí xe, công nhân và người áp tải nếu cần.
Tiến hành bốc và giao hàng cho tàu. Việc xếp hàng lên tàu do công nhân của cảng
làm. Hàng sẽ được giao cho tàu dưới sự giám sát của Hải quan. Trong quá trình giao
hàng, nhân viên kiểm đếm của cảng phải ghi số lượng giao hàng vào Tally Report,
cuối ngày phải ghi vào Daily Report và khi xếp xong 1 tàu phải ghi vào Final Report.
Phía tàu cũng có nhân viên kiểm đếm và ghi kết quả vào Tally Sheet. Việc kiểm đếm
cũng có thể thuê nhân viên của công ty kiểm kiện.
Sau khi xếp hàng lên tàu, căn cứ vào số lượng hàng đã xếp ghi trong Tally Sheet,
cảng sẽ lập Bản tổng kết xếp hàng lên tàu ( General Loading Report ) và cùng ký xác
nhận với tàu. Đây cũng là cơ sở để lập B/L.
Lấy biên lai Thuyền phó ( Mate's Receipt ) để trên cơ sở đó lập B/L.
Thông báo cho người mua về việc giao hàng và mua bảo hiểm cho hàng hóa nếu
cần.
Bước 5: Lập bộ chứng từ thanh toán:
Căn cứ vào hợp đồng mua bán và L/C (nếu thanh toán theo L/C), cán bộ giao nhận
phải lập hay lấy các chứng từ cần thiết để tập hợp thành bộ chứng từ thanh toán và
xuất trình cho Ngân hàng để thanh toán toàn bộ tiền hàng. Bộ chứng từ thanh toán
30
- Hợp đồng thương mại (Sale Contract)
- Vận đơn lô hàng (Bill of Lading)
- Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice)
- Phiếu đóng gói hàng hóa (Packing List)
- Giấy chứng nhận xuất xứ lô hàng (C/O)
- Các giấy tờ liên quan khác.
Khi tàu gần đến cảng thì sẽ gửi thông báo tàu đến (Notice of Arrival - NOA),
thông báo sẵn sàng cho phép xếp dỡ (Notice of Readiness - NOR). Thông thường,
thời gian cho phép xếp/dỡ bắt đầu tính từ 15h chiều nếu NOR được trao và chấp nhận
trước hoặc đúng 12h trưa cùng ngày…Còn nếu NOR được trao và chấp nhận vào
buổi chiều hôm trước thì sẽ tính vào 07h sáng ngày hôm sau.
a. Đối với hàng nhập đóng trong Container
● Đối với hàng nguyên ( FCL/FCL )
Khi nhận được Thông báo hàng đến từ hãng tàu hay đại lý, chủ hàng mang B/L
gốc và giấy giới thiệu của cơ quan đến hãng tàu để lấy lệnh giao hàng (D/O), doanh
nghiệp muốn lấy được lệnh giao hàng cần chuẩn bị bộ hồ sơ sau mang đến hãng
tàu/đại lý hãng tàu và đóng lệ phí (việc lấy lệnh D/O này độc lập với việc làm thủ tục
hải quan, do vậy có thể thực hiện cùng lúc hoặc lấy lệnh D/O trước). Bộ hồ sơ này
bao gồm: chứng minh nhân dân bản sao, vận đơn bản sao,vận đơn bản gốc đã được
lãnh đạo công ty đóng dấu, tiền phí.
Nếu lô hàng thanh toán bằng L/C thì ngoài chứng từ trên cần mang theo vận đơn
gốc có ký hậu và đóng dấu ngân hàng ở mặt sau. Đối với hàng FCL thì trên D/O sẽ
được đóng dấu “hàng giao thẳng” còn nếu nhà nhập khẩu hạ hàng và cắt seal tại bãi
thì trên D/O sẽ được đóng dấu là “hàng rút ruột”. Thông thường, sau khi tàu vào cảng
phải khai thác ít nhất là 8-12h mới xuống cảng đổi lệnh và lấy hàng được.
Chủ hàng mang biên lai nộp phí, 3 bản D/O cùng bộ chứng từ nhận hàng đến văn
phòng quản lý tàu biển của cảng để xác nhận D/O, đồng thời mang 1 bản D/O đến Hải
quan giám sát cảng để đối chiếu với Manifest. Thông thường hãng tàu phải khai
Manifest trước ngày cập cảng khoảng 1 đến 2 ngày.
Lưu ý: Hiện nay, việc lấy lệnh giao hàng D/O hay khai Manifest có thể được thực
hiện nhanh gọn hơn bằng các phần mềm như EDO hay E-Manifest.
Bước 3: Cán bộ giao nhận đến bãi tìm vị trí Container
Cán bộ giao nhận của chủ hàng ngoại thương mang 2 bản D/O đã có xác nhận của
hãng tàu trên đó có ghi rõ phương thức nhận hàng (nhận nguyên Container hoặc “rút
ruột” ) đến bộ phận kho vận làm phiếu xuất kho
Sau khi đóng các lệ phí, cán bộ giao nhận mang D/O đã xác nhận đến Thương vụ
cảng lấy phiếu vận chuyển để chuẩn bị nhận hàng
Nếu nhận nguyên Container thì phải xuất trình giấy mượn Container của hãng tàu
32
theo L/C thường gồm các chứng từ sau đây:
- B/L
- Hối phiếu
- Hóa đơn thương mại
- Phiếu đóng gói
- Giấy chứng nhận phẩm chất
- Giấy chứng nhận trọng lượng
- Giấy chứng nhận số lượng
- Giấy khử trùng ( nếu có )
- Giấy chứng nhận xuất xứ ( C/O )
- Giấy chứng nhận kiểm dịch
- Giấy chứng nhận của người thụ hưởng
- Đơn bảo hiểm hoặc giấy chứng nhận bảo hiểm ( nếu xuất khẩu CIF/ CIP )...
Bước 6: Thanh toán các chi phí cần thiết: cho cảng như: chi phí bốc hàng, vận
chuyển, bảo quản, lưu kho,...
3.3.1.2 Đối với hàng hóa nhập khẩu
Yêu cầu đối với việc giao nhận hàng nhập khẩu: Nhận hàng nhanh chóng , kết
toán chính xác, lập kịp thời, đầy đủ, hợp lệ các chứng từ, biên bản liên quan đến tổn
thất của hàng hóa để khiếu nại các bên liên quan.
Trình tự giao nhận hàng nhập khẩu: Gồm các bước nghiệp vụ sau:
Bước 1: Chuẩn bị trước khi nhận hàng nhập khẩu:
Kiểm tra lại những vấn đề liên quan đến việc thanh toán, quy định trong hợp đồng
đã đầy đủ, chính xác chưa. Cụ thể hơn là kiểm tra xem đã trả tiền hay ngân hàng đại
diện của bên xuất khẩu đã phát hành L/C hay chưa. Nắm rõ thông tin, quy trình nhập
khẩu và các thông tin liên quan đến lô hàng và các thủ tục hải quan cần thực hiện.
Nhận các giấy tờ như: NOR, thông báo tàu đến ( notice of Arrival), Trên cơ sở đó
để chuẩn bị hoặc yêu cầu người xuất khẩu gửi những loại giấy tờ, chứng từ cần thiết.
Thông thường, người XK giao hàng cho hãng tàu → Hãng tàu phát hành bộ B/L gốc
đưa cho người XK → Người XK sẽ gửi B/L gốc này (cùng với bộ chứng từ của lô
hàng) theo đường bay cho người NK → Người NK sẽ cầm vận đơn gốc lên Văn
phòng của hãng tàu đó ở nước nhập khẩu để lấy Lệnh Giao hàng sau đó ra cảng làm
thủ tục hải quan nhập khẩu và lấy hàng... Và do B/L gốc đi bằng đường air nên
thường đến trước khi lô hàng đến.
Lưu ý: Để hoàn tất thủ tục nhập khẩu một lô hàng, doanh nghiệp cần chuẩn bị bộ
chứng từ với đầy đủ các loại giấy tờ sau:
31
và đến bãi yêu cầu xếp Container lên phương tiện vận tải. Nếu nhận theo phương thức
“rút ruột” thì phải có lệnh điều động công nhân để dỡ hàng ra khỏi Container và xếp
lên phương tiện vận tải
● Đối với hàng lẻ (LCL/LCL )
Chủ hàng mang B/L gốc và vận đơn gom hàng đến hãng tàu hoặc đại lý của người
gom hàng để lấy D/O
Sau khi xác nhận, đối chiếu D/O thì mang đến thủ kho để nhận phiếu xuất kho
Sau đó mang chứng từ đến kho CFS để nhận hàng.
Thông thường phải mất 02 ngày để khai thác hàng về kho. Vì kho hàng còn phải
làm thủ tục kéo container từ cảng về kho và khai thác từ container vào kho
b. Đối với hàng nhập thông thường
Hàng hóa nhập khẩu không đóng trong Container có thể gồm: nguyên tàu, nguyên
hầm tàu hay rời từng lô nhỏ. Việc giao nhận những loại hàng này có thể tiến hành giữa
cảng với tàu, giữa chủ hàng với tàu hay giao nhận tay ba (tàu,cảng,chủ hàng)
Cần chú ý những điểm sau:
Trước khi dỡ hàng, tàu hoặc đại lý phải cung cấp cho cảng Bản lược khai hàng
hóa, Sơ đồ hầm tàu để cảng và các cơ quan chức năng khác như Hải quan, Điều độ,
Cảng vụ tiến hành các thủ tục cần thiết và bố trí phương tiện làm hàng,
Người nhận hàng và đại diện tàu tiến hành kiểm tra tình trạng hầm tàu. Nếu phát
hiện hầm tàu ẩm ướt, hàng hóa ở trong tình trạng lộn xộn hay bị hư hỏng, mất mát thì
phải lập biên bản để hai bên cùng ký. Nếu tàu không chịu ký vào biên bản thì mời cơ
quan giám định lập biên bản mới tiến hành dỡ hàng,
Dỡ hàng bằng cần cẩu của tàu hoặc của cảng và xếp lên phương tiện để vận tải để
đưa về kho bãi. Trong quá trình dỡ hàng, đại diện tàu cùng cán bộ giao nhận cảng hay
chủ hàng kiểm đếm và phân loại hàng hóa cũng như kiểm tra về tình trạng hàng hóa
và ghi vào Tally Sheet,
Hàng sẽ xếp lên ôtô để vận chuyển về kho theo phiếu vận chuyển có ghi rõ số
lượng, loại hàng, số B/L.
Lập Bản kế toán nhận hàng với tàu (Report on Receipt of Cargo - ROROC) trên cơ
sở Tally Sheet. Cảng, tàu và chủ hàng đều ký vào bản kết toán này, xác nhận số lượng
hàng hóa thực giao so với Manifest và B/L.
Lập các giấy tờ cần thiết trong quá trình giao nhận như COR hay Suvey Report (
nếu hàng bị hư hỏng ) hay yêu cầu cấp Giấy chứng nhận hàng thiếu (CSC), nếu tàu
giao thiếu
Nếu là hàng rời và đã được dỡ đưa vào kho cảng từ trước, thì để nhận được hàng,
cán bộ giao nhận của chủ hàng phải mang biên lai thu phí lưu kho, 3 bản D/O,
33
Invoice, Packing List đến văn phòng quản lý tàu tại cảng xác nhận D/O và xuống kho
tìm vị trí hàng. Sau đó mang 2 bản D/O đến bộ phận kho vận để nhận hàng.
Bước 2: Làm thủ tục hải quan:
Sau khi có B/L và D/O có thể tiến hành làm thủ tục hải quan cho hàng nhập khẩu.
Thủ tục Hải quan thường qua các bước sau:
Ngay sau khi nhận thông báo hàng đến, người nhận hàng thực hiện khai và truyền
tờ hải quan lên Hệ thống hải quan điện tử VNACCS của tổng cục hải quan. Sau đó tờ
khai hải quan sẽ được phân luồng. Tùy vào luồng được phân thì chuẩn bị hồ sơ hải
quan phù hợp để tiến hành các thủ tục thông quan để nhập khẩu hàng hóa.
Chuẩn bị hồ sơ Hải quan, bộ hồ sơ Hải quan đối với hàng mậu dịch gồm có: Tờ
khai Hải quan nhập khẩu, Phiếu tiếp nhận hồ sơ, Giấy giới thiệu của của cơ quan,
Giấy phép kinh doanh, Vận đơn, Điện giao hàng ( nếu là B/L Surrendered ), Lệnh giao
hàng, Giấy chứng nhận xuất xứ, Giấy chứng nhận phẩm chất, Hóa đơn thương mại…
Khai và tính thuế nhập khẩu. Chủ hàng tự khai và áp mã tính thuế
Đăng ký tờ khai: Hải quan nhận hồ sơ, kiểm tra hồ sơ, kiểm tra doanh nghiệp còn
nợ thuế quá 90 ngày không ? Nếu hồ sơ đầy đủ và không nợ thuế, nhận viên Hải quan
sẽ ký xác nhận và chuyển hồ sơ qua Đội trưởng Hải quan để phúc tập tờ khai. Sau đó
bộ phận thu thuế sẽ kiểm tra, vào sổ sách máy tính và ra thông báo thuế cùng với
phiếu tiếp nhận hồ sơ , còn bộ hồ sơ chuyển qua bộ phận kiểm hóa.
Đăng ký kiểm hóa tại cảng hay đưa về ICD ngoài cảng. Đối với hàng lẻ hay hàng
rời khác phải kiểm hóa tại kho cảng. Trước khi kiểm hóa cán bộ Hải quan thường đối
chiếu D/O với Manifest
Tiến hành kiểm hóa: các nhân viên Hải quan sẽ tiến hành kiểm tra thực tế hàng hóa
tại kho cảng, tại bãi Container, ICD hay kho riêng, tùy từng loại hàng
Kiểm tra Thuế: Sau khi kiểm hóa, hồ sơ sẽ chuyển sang bộ phận theo dõi và thu
thuế để kiểm tra việc áp mã tính thuế, loại thuế áp dụng, thuế suất áp dụng, giá tính
thuế, tỷ giá tính thuế… Sau khi kiểm tra thuế xon, lãnh đạo Hải quan sẽ ký và đóng
dấu “ đã hoàn thành thủ tục Hải quan”
Nhận thông báo thuế, đóng thuế và lệ phí Hải quan
Bước 3: Thanh toán các chi phí cho cảng: như tiền thưởng phạt xếp dỡ, tiền
phạt lưu Container, tiền lưu kho bãi…
Nghiệp vụ giao nhận hàng hóa nhập khẩu tại cảng biển bao gồm nhiều bước. Mỗi
bước có những yêu cầu và nội dung nghiệp vụ riêng biệt. Song các bước nghiệp vụ lại
có mối quan hệ hữu cơ với nhau. Để nghiệp vụ giao nhận hàng hóa xuất khẩu tại cảng
biển đạt kết quả tốt nhất cần nắm vững tất cả các khâu nghiệp vụ có liên quan.
3.3.2 Ứng dụng hệ thống thông tin vào giao nhận đường biển
34
Ví dụ : Hải quan điện tử ở Việt Nam
Đứng trước yêu cầu đẩy mạnh cải cách hành chính và tăng cường ứng dụng CNTT
của Chính phủ, trong những năm trở lại đây, Tổng cục Hải quan đã xây dựng được
một Hệ thống CNTT lớn hoạt động tương đối ổn định, thống suốt, bao phủ và hỗ trợ
hầu hết các lĩnh vực trọng yếu về quản lý hải quan.
Hiện nay, tất cả các thủ tục hải quan cốt lõi hoàn toàn thực hiện bằng phương thức
tự động thông qua Hệ thống VNACCS/VCIS ở mức độ rất cao tại 100% các đơn vị
hải quan trên phạm vi toàn quốc với hơn 99% doanh nghiệp tham gia, xử lý hơn
99,6% tờ khai và thời gian thông quan đối với hàng luồng xanh chỉ từ 1-3 giây.
3.3.2.3. Cơ chế một cửa quốc gia
Cơ chế một cửa quốc gia (NSW) là cơ sở cho phép các bên liên quan đến thương
mại và vận tải nộp các thông tin và tài liệu đã được tiêu chuẩn hóa tại một điểm vào
duy nhất để đáp ứng tất cả các yêu cầu pháp lý liên quan đến nhập khẩu, xuất khẩu và
quá cảnh. Mục tiêu chính của việc triển khai NSW là đơn giản hóa, hài hòa hóa và
phối hợp các thủ tục và thủ tục báo cáo chủ yếu bằng phương tiện điện tử. Giai đoạn
triển khai của NSW phụ thuộc vào phạm vi hiện tại của việc kết nối các công ty, cơ
quan có thẩm quyền và các quốc gia có liên quan thông qua trao đổi thông tin. Ở các
giai đoạn phát triển cao hơn, các nền tảng thông tin quốc gia và xuyên quốc gia có thể
được thiết lập để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho thương mại toàn cầu và các thủ tục
hành chính xuyên quốc gia. Trong ngành vận tải hàng hải, các chợ điện tử (còn gọi là
nền tảng hậu cần điện tử) đã được thành lập để hình thành mạng lưới xuyên quốc gia
giữa các công ty tham gia vào quá trình vận chuyển, bao gồm các hãng vận tải biển,
các nhà giao nhận vận tải và các chủ hàng. INTRAA16 là thị trường điện tử hàng đầu
trong ngành vận tải biển, cung cấp nhiều chức năng khác nhau, ví dụ: chọn hãng vận
tải biển, đặt chỗ và theo dõi container cũng như quản lý quy trình lập hoá đơn.
3.3.2.4. Hệ thống cộng đồng cảng
PCS là một hệ thống liên tổ chức (IOS) tích hợp điện tử các thành phần không
đồng nhất của các tác nhân, công nghệ, hệ thống, quy trình và tiêu chuẩn công và tư
trong một cộng đồng cảng. Qua đó, PCS cung cấp các dịch vụ CNTT/IS quan trọng và
xây dựng liên kết liên lạc điện tử giữa các tổ chức hoạt động trong môi trường cảng
bao gồm chủ hàng, hãng tàu và hãng vận tải biển, nhà điều hành bến cảng, công ty vận
chuyển và các cơ quan chức năng khác nhau (ví dụ: chính quyền cảng, cơ quan hải
quan, cảnh sát thủy lợi, cơ quan thú y, v.v.). Số lượng cổng được kết nối với PCS thay
đổi từ một đến nhiều và thường phụ thuộc vào kích thước của cổng. Mục đích cốt lõi
của PCS là tạo điều kiện thuận lợi cho các thủ tục không cần giấy tờ bằng cách cung
cấp một nền tảng thông tin chung được sử dụng để trao đổi thông tin và tài liệu liên
36
3.3.2.1. Hệ thống vệ tinh dẫn đường toàn cầu
Kể từ giữa những năm 1990, Hệ thống Vệ tinh Định vị Toàn cầu (GNSS), Hệ
thống Định vị Toàn cầu (GPS), đã được lắp đặt tại các cảng. Nói chung, GPS cho phép
phát hiện và theo dõi vị trí của các vật thể có thể di chuyển được như container, tàu
thuyền, phương tiện và thiết bị. Đối với tàu thuyền, GPS đã trở thành công cụ hỗ trợ
chính cho việc định hướng trong và ngoài khu vực cảng. Trong hoạt động của cảng,
dữ liệu thời gian thực về vị trí và trạng thái của các đối tượng ngày càng trở nên quan
trọng để cải thiện khả năng hiển thị cũng như lập kế hoạch và điều phối hiệu quả các
hoạt động có sự tham gia của nhiều chủ thể. Dữ liệu định vị được truy xuất không chỉ
cho phép xác định vị trí các đối tượng mà còn cần thiết cho việc dự báo (ví dụ: dự
đoán tuyến đường, thời gian đến) và để đạt được dữ liệu theo ngữ cảnh về đối tượng
riêng lẻ bằng cách kết hợp dữ liệu định vị với các nguồn dữ liệu và điểm quan tâm
khác.
3.3.2.2.Trao đổi dữ liệu điện tử
Giao tiếp không cần giấy tờ và được tiêu chuẩn hóa không chỉ là điều kiện tiên
quyết để các hoạt động cảng hiệu quả được thực hiện bởi nhiều bên liên quan mà còn
để cải thiện sự tích hợp, phối hợp và hiệu suất của chuỗi cung ứng. Các cảng lớn đã áp
dụng công nghệ trao đổi dữ liệu điện tử (EDI) để cho phép liên lạc không cần giấy tờ
giữa các bên liên quan dựa trên các tiêu chuẩn EDI quốc tế như UN/EDIFACT 6 (EDI
dành cho quản trị, thương mại và vận tải), là một tiêu chuẩn để cấu trúc và trao đổi dữ
liệu về các giao dịch thương mại hoặc hành chính. UN/EDIFACT xác định một số loại
thông báo EDI hỗ trợ hoạt động của cảng, chẳng hạn như để bao gồm việc quản lý bến
cảng, kế hoạch ngăn/xếp hàng, hướng dẫn xếp hàng, báo cáo cổng vào và cổng ra,
lệnh đóng hoặc dỡ hàng, báo cáo hàng hóa hải quan và thông báo hàng nguy hiểm.7
Việc trao đổi những thông điệp đó và nhiều thông điệp khác trong quá trình vận
chuyển là điều cần thiết để tạo ra các quy trình liền mạch trong đó các tác nhân khác
nhau có thể giao tiếp và cộng tác hiệu quả. Tuy nhiên, một trong những vấn đề chính
trong việc áp dụng các hệ thống EDI truyền thống vẫn là thiếu tiêu chuẩn hóa và chi
phí thiết lập cao, có thể là rào cản đáng kể đối với các tổ chức nhỏ hơn. Các công nghệ
và tiêu chuẩn Internet đã được phát triển để định dạng và truyền tải các thông báo
EDIFACT dựa trên XML (Ngôn ngữ đánh dấu mở rộng; được gọi là XML/EDIFACT)
cho phép các kênh liên lạc linh hoạt và ít tốn kém hơn. Trong khi đó, một số chính
quyền cảng đã thiết lập các dịch vụ Internet mới hỗ trợ trao đổi thông tin mà không
cần triển khai EDI tốn kém. Tuy nhiên, EDI và đặc biệt là EDIFACT vẫn xây dựng
nền tảng cho giao tiếp không cần giấy tờ và sự tích hợp hiệu quả hơn của các bên liên
quan khác nhau ở nhiều cảng.
35
quan đến cảng cần thiết để quản lý hiệu quả các hoạt động và thủ tục của cảng, chẳng
hạn như liên quan đến xử lý hải quan, khai báo xuất nhập khẩu, vận chuyển. đơn đặt
hàng, tờ khai hàng hóa nguy hiểm, v.v. Vì vậy, mục tiêu của PCS là cải thiện các quy
trình hành chính và hậu cần trên cơ sở lâu dài.
3.3.2.5.Hệ thống thông tin liên phương thức nội địa cảng
Để nâng cao hơn nữa hiệu quả và khả năng hiển thị của hoạt động vận chuyển
hàng hóa giữa cảng và nội địa, các hệ thống thông tin chuyên dụng sẽ tạo điều kiện
thuận lợi cho việc tích hợp hệ thống cảng với mạng lưới hậu cần nội địa. FutureMed là
một dự án do EU tài trợ (futuremedproject.eu) nhằm nghiên cứu các lựa chọn để phát
triển thí điểm hệ thống thông tin đa phương thức nội địa cảng (PHIIS) dựa trên các
tiêu chuẩn linh hoạt và có thể tương tác. Điều này liên quan đến việc phát triển các
dịch vụ PCS liên quan. Do đó, dự án nhằm mục đích mở rộng năng lực hiện có của
PCS. Để tích hợp tốt hơn các bên liên quan (nhà điều hành bến cảng, nhà điều hành
đường sắt, nhà giao nhận, v.v.), cải thiện trao đổi thông tin và giảm gánh nặng hành
chính giữa cảng và các công ty hậu cần. Những dự án như vậy rất quan trọng để triển
khai và mở rộng NSW, không chỉ kết hợp với các cảng mà còn cả sân bay, nhà cung
cấp dịch vụ hậu cần, ngân hàng, thương nhân và công ty bảo hiểm.
3.3.2.6. Hệ thống bãi tự động
Sau khi xác định được xe tại bãi, máy quét laser an toàn được sử dụng để đo vị trí
của xe và sử dụng tín hiệu ánh sáng để hướng dẫn người lái xe di chuyển tiến hoặc lùi.
Các cơ chế bổ sung được triển khai để đảm bảo an toàn cho người lái xe. Ví dụ, người
lái xe phải rời khỏi cabin xe tải và xác nhận điều này bằng cách nhấn nút hoặc quẹt thẻ
tài xế qua trạm dừng. Cái sau cho phép nhận dạng các vùng chứa dựa trên dữ liệu
công việc được lưu trữ trên thẻ thông minh. Bên cạnh việc triển khai các phương pháp
nhằm thúc đẩy các hoạt động sắp xếp lại và tái xử lý nhằm tối ưu hóa vị trí của các
container trong bãi, hệ thống thông tin để đăng ký các container mới và theo dõi vị trí
của chúng trong bãi container là rất cần thiết.
37