Republika ng Pilipinas

KOLEHIYONG PAMPAMAHALAAN SA AERONAUTIKA NG PILIPINAS

SURIAN NG MGA MALALAYANG SINING AT AGHAM
Piccio Garden, Villamor, Lungsod Pasay

Kulturang
Popular
Ng pilipinas
MGA ANYO NG KULTURANG POPULAR
SA PILIPINAS (MUSIKA)

Inihanda:

Jethro g. Orejuela, lpt

Instruktor, Agham Panlipunan
 KULTURANG POPULAR NG PILIPINAS
Aralin 4
Mga Anyo ng
Kulturang
Popular ng
Pilipinas
LAYUNIN
Sa pagtatapos araling ito, magagawa ng mga
mag-aaral na:
1. masuri at mapahalagahan ang iba’t ibang
anyo o elementong kulturang popular;
2. maikompara ang mga anyo o elemento ng
kulturang popular ng Pilipinas sa ibang
kapanahunan ng kasaysayan; at
3. matalos ang esensiya ng nakaraan/dating
kulturang popular sa kasalukuyan.
Kuhang-Larawan mula sa BOLDG ni BoldG
MGA TANONG PANGGANYAK
1. Ano ang pinakapopular na anyo ng kulturang
popular ng Pilipinas?
2. Ano ang tema at mensahe na madalas
nakikintal sa mga anyong ito?
3. Paano nagbabago ang pagtingin at
pagtangkilik ng mga Pilipino sa kulturang
popular sa paglipas ng panahon?
4. Ano ang papel ng mga mang-aawit, artista, at
manunulat sa pagpapalaganap ng kulturang
popular sa Pilipinas?
Ang kulturang popular sa Pilipinas ay
naglalarawan ng kasaysayan, pagkakakilanlan,
at kasalukuyang kalagayan ng lipunan sa
pamamagitan ng mga anyo ng sining, musika,
sining pang-entablado, at iba pang ekspresyon
ng kultura. Ito ay nagpapakita ng
pagpapahalaga at pagkilala sa mga karanasang
pang-araw-araw ng mga Pilipino, pati na rin
ang kanilang mga pangarap, kasiyahan, at
pakikibaka.
Sa bawat aspekto ng kulturang popular sa
Pilipinas, makikita ang pag-usbong at pag-
unlad ng bansa mula sa mga sinaunang
panahon hanggang sa kasalukuyan. Ang
musikang katutubo tulad ng kundiman at
harana ay nagpapahayag ng mga kuwento ng
pag-ibig at pag-asa, habang ang modernong
OPM (Original Pilipino Music) ay nagpapakita
ng damdamin at karanasan ng mga Pilipino sa
kasalukuyang panahon.
Ang sining pang-entablado tulad ng teatro,
dula, at sayaw ay nagbibigay-buhay sa mga
kuwento ng bayan, kasaysayan, at kultura ng
Pilipinas. Ito ay nagiging daan upang
maipahayag ang mga isyu at adhikain ng
lipunan, pati na rin ang pagtanggap at pag-
unawa sa iba't ibang pananaw at karanasan.
Sa modernong panahon, ang kulturang popular
ay hindi na lamang limitado sa tradisyonal na
anyo ng sining. Ang mga pelikula, telebisyon,
komiks, at social media ay nagbibigay ng
bagong plataporma para sa ekspresyon at
pagpapahayag ng mga Pilipino.
Sa kabuoan, ang mga anyo ng kulturang
popular sa Pilipinas ay nagbibigay-tangi at
makabuluhan na boses sa paglalarawan at
pagpapahalaga sa identidad, karanasan, at
pagkakakilanlan ng mga Pilipino. Ito ay
patuloy na nagpapakita ng galing, kagandahan,
at pagiging buhay ng kultura ng bansa, patuloy
na nagbibigay-inspirasyon at pagkakaisa sa
buong sambayanan.
 KULTURANG POPULAR NG PILIPINAS
Aralin 4
Musikang Pilipino
(OPM/Original
Pilipino Music)
Ang musikang popular sa Pilipinas o
Philippine Pop Music ay nagkaroon ng
maraming anyo o mukha sa paglipas ng mga
taon, mula sa pag-usbong ng mga tradisyonal
na awit ng pag-ibig tulad ng kundiman, mga
cover, rock, ang alon ng P-pop, at lahat ng nasa
gitna. Gayunpaman, ang mga ugat ng
kasalukuyang musikang Pilipino tulad ng ating
kilala ngayon ay maaaring maikabit sa
tinatawag na “golden age,” na tumutukoy sa
panahon kung saan ang orihinal na mga
komposisyon na isinulat sa mga wika ng
Pilipino ay unang lumitaw at naghari sa
mainstream sa unang pagkakataon.
Sa gitna ng dekada 1970, ang impluwensiya ng
Amerikano sa bansa ay patuloy na nadama sa
pangunahing mainstream ng Pilipino. Ibinahagi
ni Tina Arceo-Dumlao, may-akda ng Himig
At Titik: A Tribute to OPM Songwriters, sa
isang “Kasaysayan ng OPM” na talakayan
kasama ang Organisasyon ng mga Pilipinong
Mang-aawit na sa gitna ng napakalaking
dominasyon ng musikang Amerikano, ito ay
itinuturing na di-maaaring isagawa ang
orihinal na mga kanta, lalo na ang pagsusulat
ng mga titik sa wika ng Filipino mismo.
Gayunpaman, ang disco-pop na bandang
Hotdog ay nakapasok sa ganitong balag at
pinatunayan na ang orihinal na mga
komposisyon ng Pilipino ay maaaring maging
matagumpay sa komersiyo na nagbukas ng
isang bagong panahon para sa mga Pilipinong
mang-aawit.
Mga Kuhang-Larawan mula sa Pexels ng Freestock.org
Si Dennis Garcia, ang yumaong manunulat ng
mga liriko ng Hotdog, ang nagbigay ng
pangalang kung ano ang itinuturing na
panahon na ito: Manila Sound.
Kasama sa pangunahing mga grupong sumapi
sa kilos na ito ang mga bandang tulad ng
Cinderella, The Boyfriends, at VST &
Company. Ito ang panahon ng disco at funk na
may tatak-Pinoy—ang mga hit tulad ng
“Awitin Mo, Isasayaw Ko” at “Macho-
Gwapito” ang nagpamayani sa disco mania na
sumalanta sa Pilipinas. Sa kabilang dulo ng
spektrum ng Manila Sound ay ang mga
pinabagal at panaginip na mga pop track tulad
ng “Mr. DJ” ni Sharon Cuneta, “Bato Sa
Buhangin” ng Cinderella, at “The Way We
Were” ni Rico J. Puno.
Bagaman ang mga musikal na elemento ng
Manila Sound ay patuloy na hiram sa
kanluraning impluwensiya ng bansa, ang
nagpamalas nito bilang tunay na Pilipino ay
ang mga larawan, tema, at konsepto na
kumikinang sa kaniyang mga liriko. Isa sa mga
tatak ng genre ay ang paggamit ng Taglish
(halong Tagalog at Ingles) at salitang kalye
upang lumikha ng mga kanta na hinuli ang
katalinuhan ng mga Pilipino at ang wika ng
panahon. Ang “T.L. Ako Sa'yo” ng Cinderella
ay may mga salitang kalye tulad ng “dehins”
habang ang “Manila” ng Hotdog ay gumamit
ng Taglish upang likhain ang larawan ng
lungsod noong dekada '70.
 KULTURANG POPULAR NG PILIPINAS
Aralin 4
Ang panahon ng Manila Sound ay
nagpahiwatig ng isang katalista sa musikang
popular ng Pilipino—isang argumento na
nagpapahayag na hindi lamang dapat maging
paraan ng aliw ang musikang Pilipino, kundi
isang paglalarawan at pagdiriwang ng kultura
ng Pilipino.
Sa dulo ng dekada '70, dumating na ang
pagsilang ng terminolohiya para sa
musikang popular ng Pilipino tulad ng
nauunawaan natin ngayon: Original
Pilipino Music (OPM).
Ang terminong "OPM" ay unang iniukit
ng yumaong Danny Javier ng APO Hiking
Society. Si Javier ang nanguna sa
promosyon sa radyo sa kaniyang arawang
trabaho sa Jem Records, isang
independiyenteng record label na hindi
lamang nagpapatakbo sa APO Hiking
Society, kundi pati na rin sa mga kilalang
personalidad tulad nina Eddie Munji, Ryan
Cayabyab, at Maria Cafra.
Sa isang panayam sa Daily Tribune, ibinahagi
ni Eddie Boy Escudero, dating tauhan ng Jem
Records at litratista, na ang “OPM’ ay orihinal
na ginamit bilang isang “etratehiya sa
marketing” upang pag-ibaan ang kanilang
kompanya mula sa iba pang kanilang kalaban.
Hindi tulad ng ibang kompanya sa panahon na
iyon, hindi nagpapamahagi ng musika ng
malalaking banyagang label ang Jem Records.
Sa halip, sila ay nagpo-produce at
nagpapamahagi ng orihinal na mga
komposisyon ng Pilipino, kundi ang pangalang
OPM. Noong 1978, unang ginamit ang
termino sa pamagat ng album ni Hajji
Alejandro, ang Strictly OPM.
Tinukoy ni Arceo-Dumlao ang panahong ito
bilang “isang pagsabog ng katalinuhan,” kung
saan pinukaw ang mga musikero ng Pilipino na
likhain ang mga awitin sa kanilang lokal na
wika para sa lokal na manonood. Para sa rock,
mayroong mga tulad ng Juan Dela Cruz Band,
Sampaguita, Maria Cafra; ang folk ay may
Freddie Aguilar, Asin, Florante; ang novelty
music ay may Yoyoy Villame; at ang
pangunahing pop ay may Gary V, Jose Mari
Chan, Rey Valera, at marami pang iba. Lahat
ng ito ay nag-ambag sa kung ano ang minsan
na tinukoy ni Jim Paredes ng APO Hiking
Society bilang “ang soundtrack ng buhay ng
Pilipino.”
Sa kabila ng terminolohiya, noong dekada '70
at '80 ay nakitaan ng aktibong pagsisikap na
mamuhunan sa musikang popular ng Pilipino,
na kinabibilangan ng pagtatatag ng unang
patimpalak sa pagsusulat ng awitin sa bansa, ang
Metro Manila Popular Music Festival o
Metropop noong 1977. Ito ay nagtampok at
nag-alaga sa mga karera ng ilan sa
pinakamalalaking manunulat at kompositor sa
kasaysayan ng modernong musikang Pilipino,
tulad nina Freddie Aguilar, Ryan Cayabyab, at
iba pa.
Ang Metropop ay pumasok sa isang
mahalagang yugto sa kasaysayan ng musikang
Pilipino, kung saan nagtipon ang lahat upang
buhayin ang isang kultura na nagtutulak sa mga
Pilipino na hindi lamang makinig sa orihinal na
mga komposisyon, kundi lumikha rin ng
musika na kumakatawan sa kanilang sariling
mga karanasan. Ito ay naglingkod bilang tugon
laban sa mga siglo ng impluwensiya ng
Kanluraning kultura sa kultura ng Pilipino.
Mula sa dekada '70 pataas, ang bansa ay
determinadong nagtakda ng sariling
pagkakakilanlan sa pamamagitan ng musika.
 KULTURANG POPULAR NG PILIPINAS

Aralin 4

Ilang Kilalang Mga Banda at Mang-aawit ng OPM

Ang bandang Hotdog ay itinatag ng magkakapatid na sina Dennis Garcia,
Rene Garcia at Jess Garcia kasama si Ella Del Rosario noong dekada ‘70 mula
sa mas naunang banda na Red Fox. Umukit ang Hotdog sa kasaysayan ng
musikang Pilipino. Kilala sila sa mga sikat na kantang Pers Lab, You Make
Me Blush, Manila, Annie Batungbakal, Bongga ka, day!, Ikaw ang Miss
Universe ng Buhay ko.

Unang umusbong bilang Sotto Brothers, ang grupong ito ay nakapagtala ng

mga sikat na awitin gaya ng Disco Fever, Awitin Mo Isasayaw Ko, Kiss Kiss,
Step No Step Yes, Swing, Tayo’y Magsayawan at Rock Baby Rock kasama
rin ang mga romantic ballads kagaya ng Ikaw ang Aking Mahal at
Ipagpatawad Mo. Sa kasalukuyan, idinagdag ng grupo ang impluwensya ng
bossa nova sa kanilang mga awitin na hindi maitatanggi sa kanilang album na
The Bossa Nova Collection: VST and Company.

Mas kilala sa kanyang stage name na Sampaguita, si Tessy Alfonso ay tanyag

sa kanyang mga awitin katulad ng Laguna, Bonggahan, Tao at Nosi Ba Lasi.

Si Imelda Papin ay unang nakilala bilang isa sa mga tanyag na mag-aawit

noong dekada ’70. Tinagurian siyang Sentimental Songstress dahil sa
kanyang mga awitin na Bakit (Kung Liligaya Ka Sa Piling ng Iba) at Isang
Linggong Pag-ibig

Isang pop artist at singer-songwriter na kilala sa kanyang mga romantic

ballads kagaya ng Di Mo Pansin, Kamusta Ka, Kung Kailangan Mo Ako,
Maging Sino Ka Man, Malayo Pa ang Umaga Naaalala Ka, Pangako Sa Iyo,
Kung Tayo’y Magkalayo at Kahit Maputi Na ang Buhok Ko. Siya ay
nagsimula sa isang pagtatanghal kasama ng Electric Hair Band.

Mga Kuhang-Larawan mula sa Google

 KULTURANG POPULAR NG PILIPINAS

Aralin 4

Ilang Kilalang Mga Banda at Mang-aawit ng OPM

Si Sarah Geronimo ay isa sa mga pinakatanyag na mang-aawit ng OPM.

Marami siyang natanggap na pagkilala sa kaniyang karera dahil sa marami
niyang sikat na awitin. Noong 2020, ang kaniyang single na Tala ay
napasama sa ika-12 puwesto sa Billboard World Digital Song Sales.

Ang Ben&Ben ay isang Filipino indie folk-pop band mula sa Maynila.

Itinatag nila ito noong 2016 ng magkapatid na sina Paolo at Miguel
Benjamin Guico (lead vocals at acoustic guitars), na tinawag nilang The
Benjamins. Isang taon pagkatapos, nagdagdag sila ng iba pang mga
miyembro at tinawag ang kanilang bandang Ben&Ben, kabilang si Poch
Barretto (electric guitar), Keifer Cabugao (violin), Patricia Lasaten
(keyboards), Toni Muñoz (percussion), Andrew de Pano (percussion), Agnes
Reoma (bass guitar), at Jam Villanueva (drums).

Si Moira Dela Torre ay isang mang-aawit-manunulat at paminsang aktres na

Pilipino. Noong 2013, sumali siya sa The Voice of The Philippines, at
inilabas ang kanyang unang EP na pinamagatang Moira matapos ang
kanyang paglahok sa palabas. Sumikat siya matapos na interpretahin ang
"Titibo-Tibo" ni Libertine Amistoso sa Himig Handog music video
competition, kung saan ito ay nanalo.

Kilala bilang “Asia's Soul Supreme” ng iba't ibang media outlet, kinikilala si
Tandingan bilang isa sa pinakatatanging Filipino artists ng kanyang
henerasyon. Nakamit niya ang pandaigdigang pagkilala matapos sumali sa
pinakasikat na reality TV singing competition sa China, ang Singer 2018.
Ang sumunod na taon, nagtala siya ng kasaysayan bilang unang Filipino
artist na nagtanghal ng sold-out solo concert sa Dubai World Trade Center
Arena.

Regina Encarnacion Ansong Velasquez ay isang mang-aawit at aktres na

Pilipino. Kinikilala siya bilang isa sa pinakamahalagang personalidad sa
Philippine Popular Culture at kilala sa kaniyang vocal range at belting technique.
Si Velasquez ay sumikat matapos manalo sa talent show sa telebisyon na Ang
Bagong Kampeon noong 1984 at sa Asia Pacific Singing Contest noong
1989.
Mga Kuhang-Larawan mula sa Google
 KULTURANG POPULAR NG PILIPINAS
Aralin 4
Uri/Genre ng
(OPM/Original
Pilipino Music)
Mayroong iba't ibang uri o genre ng OPM
(Original Pilipino Music), na nagpapakita ng
kasaysayan at kultura ng Pilipinas sa
pamamagitan ng musika. Narito ang ilan sa
mga pangunahing genre ng OPM:
1. Manila Sound - Isa itong popular na genre
noong dekada 1970s na may impluwensya mula
sa disco, funk, at pop music. Kilala ito sa mga
kantang may catchy melodies at upbeat rhythms.
2. Kundiman - Isang tradisyonal na Pilipinong
genre na kadalasang naglalaman ng mga
awiting tungkol sa pag-ibig, lungkot, at
pagnanais. Karaniwang sinasalaysay ito sa
malambing na paraan at mayroon itong
malalim na emosyonal na kalakip.
3. Pinoy Rock - Kilalang genre na nagmula sa
mga banda at musikero ng Pilipinas na
nagtatampok ng mga kanta na may mga
matapang na mensahe at tunog na maaaring
maging makabuluhan o rebolusyonaryo.
4. Pinoy Pop - Isa itong genre ng pop music
na nilikha at kinabibilangan ng mga Pinoy
artist. Karaniwang mayroon itong malakas na
impluwensiya mula sa mga internasyonal na
pop trends.
5. Folk Music - Isang genre na nagpapakita ng
mga tradisyonal na musika at awitin mula sa
iba't ibang rehiyon ng Pilipinas. Ito ay
naglalaman ng mga awitin na nagpapakita ng
mga kuwento, karanasan, at kultura ng mga
lokal na komunidad.
6. OPM Ballad - Kilala sa mga makabagbag-
damdaming mga kanta na naglalaman ng
malalim na emosyon at mga kuwentong
tungkol sa pag-ibig, paghihiwalay, at
paglalakbay sa buhay.
7. Hip-hop at Rap - Isa sa mga modernong
genre ng OPM na nagtatampok ng mga rap at
hip-hop na elemento, kabilang ang mga may
malalalim na liriko tungkol sa lipunan, politika,
at personal na karanasan.
OPM: Noon at Ngayon
ANAK
ni Freddy Aguilar
No'ng isilang ka sa mundong ito
Laking tuwa ng magulang mo
At ang kamay nila ang 'yong ilaw
At ang nanay at tatay mo'y
'Di malaman ang gagawin
Minamasdan pati pagtulog mo
At sa gabi'y napupuyat ang iyong nanay
Sa pagtimpla ng gatas mo
At sa umaga nama'y kalong ka
Ng iyong amang tuwang-tuwa sa iyo
Ngayon nga ay malaki ka na
Ang nais mo'y maging malaya
'Di man sila payag, walang magagawa
Ikaw nga ay biglang nagbago
Naging matigas ang iyong ulo
At ang payo nila'y sinuway mo
'Di mo man lang inisip na
Ang kanilang ginagawa'y para sa iyo
'Pagkat ang nais mo'y masunod ang layaw mo
'Di mo sila pinapansin
Nagdaan pa ang mga araw
At ang landas mo'y naligaw
Ikaw ay nalulong sa masamang bisyo
 KULTURANG POPULAR NG PILIPINAS

Aralin 4

At ang una mong nilapitan ITULOY MO LANG

Ang iyong inang lumuluha
At ang tanong, “Anak, ba't ka nagkaganyan?”
At ang iyong mga mata'y biglang lumuha
Nang 'di mo napapansin
Pagsisisi ang sa isip mo't
Nalaman mong ika'y nagkamali
Pagsisisi ang sa isip mo't
Nalaman mong ika'y nagkamali
Pagsisisi ang sa isip mo't
Nalaman mong ika'y nagkamali
Source: Musixmatch
Songwriters: Freddy Aguilar
Anak lyrics © P.k.p. Music, Abs-cbn Film
Productions Inc.
ng Siakol
Noong bata ka pa si Darna ang ginagaya
Minsan nama'y nagbi-bistida
Maging sa laruan manika ang napag-tripan
Ayaw mo ng baril-barilan
'Di ka nila sinasali
Hindi ka raw tunay na lalaki
Gusto ng tatay mo na ika'y mag-sundalo
Pero babae ang puso mo
Kahit lunurin ka wala ring napala sila
Nung sabi mong ika'y sirena
'Wag kang mag-alala
Matatanggap ka rin nila

MAPA At kahit na ano pa ang gusto mo

ng SB19 Basta wala ka bang tinatapakan na tao
Latara tara Ituloy mo lang ito
Latara tara Ang mahalaga ikaw ay masaya
Latara tara tara 'Wag mong intindihin ang sasabihin ng iba
Latara lata Sila ang may problema
Latara tara
Latara tara Walang pumapansin sa natatangi mong galing
Latara tara tara Mas madalas ka pang laitin
Latara lata Pinapakita mo na may silbi ka sa mundo
Ngunit walang rumirespeto
Mama, kumusta na?
'Di na tayo laging nagkikita Lagi na lang iisipin
Miss na kita, sobra Sila na lang ang unawain
Lagi na lang kami ang nauuna
'Di ba pwedeng ikaw muna At kahit na ano pa ang gusto mo
Akin na'ng pangamba Basta wala ka bang tinatapakan na tao
Ituloy mo lang ito
Dahil ikaw ang aking mata Ang mahalaga ikaw ay masaya
Sa t'wing mundo'y nag-iiba 'Wag mong intindihin ang sasabihin ng iba
Ang dahilan ng aking paghinga Sila ang may problema
 KULTURANG POPULAR NG PILIPINAS
Aralin 4
at kahit na ano pa ang gusto mo
Basta wala ka bang tinatapakan na tao
Ituloy mo lang ito
Ang mahalaga ikaw ay masaya
'Wag mong intindihin ang sasabihin ng iba
Sila ang may problema
Silang lumalait silang mahilig manakit
Silang 'di pupunta sa langit
Silang nanlalait silang mahilig manakit
Silang 'di pupunta sa langit
Source: LyricFind
Sa kabouan, mahalaga ang musika (OPM)
bilang anyo ng kulturang popular ng Pilipinas
dahil ito ay nagpapakita ng pagkakakilanlan,
kasaysayan, at karanasan ng mga Pilipino sa
pamamagitan ng musika. Ito ay hindi lamang
isang sining kundi pati na rin isang paraan ng
pagpapahayag ng damdamin, saloobin, at mga
pangarap ng mga Pilipino. Ang iba't ibang
genre ng OPM ay naglalaman ng mga mensahe
at kuwento na nagpapakita ng pagkakakilanlan
ng bansa at ng mga taong naninirahan dito. Sa
pamamagitan ng musika, nagiging buhay at
makulay ang karanasan ng bawat Pilipino, at
patuloy itong nagiging bahagi ng kanilang
araw-araw na pamumuhay at pagkakakilanlan.
Ang OPM ay patuloy na nagbibigay
inspirasyon, aliw, at pakikisalamuha sa mga tao
sa iba't ibang panig ng Pilipinas at maging sa
buong mundo.
MUNGKAHING GAWAIN
Sa loob ng klase, magkaroon ng komparatibong
pagsusuri sa lumang OPM at makabagong OPM
gamit ang mga kantang nakatala sa modyu.
Sa paghahambing ng mga kanta, maaaring tingnan
ang mga sumusunod na aspekto:
Teksto at Tema: Pagtukoy sa mga tema at
mensahe na ipinapahayag ng bawat kanta. May
mga lumang OPM na tumatalakay sa mga
tradisyonal na kuwento at karanasan ng mga
Pilipino, samantalang ang makabagong OPM
ay maaaring magpakita ng mas makabago at
kakaibang mga kuwento at perspektiba.
Estilo at Musika: Pagtukoy sa musikal na istilo
at instrumentasyon na ginamit sa bawat kanta.
Ang lumang OPM ay maaaring gumamit ng
mga tradisyonal na instrumento at tunog,
samantalang ang makabagong OPM ay
maaaring magpakita ng mas moderno at
eksperimental na mga tunog.
Pagtanggap at Impluwensiya: Pag-aaral
kung paano tinatanggap ng mga tagapakinig
ang bawat kanta, pati na rin ang impluwensiya
nito sa kultura at lipunan. Ang mga lumang
OPM ay maaaring may malalim na pagtanggap
sa mga henerasyon, habang ang makabagong
OPM ay maaaring magpakita ng mas malawak
na impluwensiya sa mga modernong
tagapakinig.
(Maaaring pumili ng ibang awiting susuriin ang
instruktor o propesor.)
TALANG PANGWAKAS
[1] https://billboardphilippines.com/culture/scenes/the-history-and-
future-of-filipino-pop-from-folk-love-songs-to-the-p-pop-wave/
[2] Mamuad, R. (2009, September 23). 20 To Try: Filipino Albums.
TimeOut Bahrain. Retrieved October 6, 2021, from
https://www.timeoutbahrain.com/knowledge/features/10738-20- to-try-
filipino-albums.
[3] Policarpio, Allan (February 25, 2013). "Director-composer wins
Himig Handog". Philippine Daily Inquirer.
[4] Santos, Tomas U. "Now and then: Is OPM going extinct?".
varsitarian.net. uDOu PH
https://udou.ph/wpcontent/themes/udou/assets/img/logo.png. (2018,
December 6). A Countdown to 5 of Parokya ni Edgar Greatest Hits:
Time capsule. uDOu PH. Retrieved October 6, 2021, from
https://udou.ph/music/time-capsule/parokya-ni-edgar-greatesthits/.