Tài chính cá nhân

Chương 1: TỔNG QUAN

VỀ TÀI CHÍNH CÁ NHÂN

1
 1.3. Ảnh hưởng của tâm lý đến kế hoạch tài chính
• Tâm lý có tác động lớn đến hành vi và việc ra quyết
định của con người
• Tâm lý ảnh hưởng lớn đến hành vi chi tiêu và khả năng
thực hiện kế hoạch tài chính hiệu quả
• Xem xét hai loại hành vi chi tiêu khác nhau
- Tập trung vào sự hài lòng hiện tại và áp lực phải
bằng người khác
- Tập trung vào tương lai 2
1.3. Ảnh hưởng của tâm lý đến kế hoạch tài chính (tt)
• Đánh giá hành vi tiêu dùng của bản thân
- Bạn có thuê riêng một căn hộ thay vì ở chung một căn hộ không?
- Bạn có khoản thanh toán tiền mua xe hàng tháng lớn hay không?
- Bạn có hóa đơn thẻ tín dụng mà bạn chỉ thanh toán số tiền tối thiểu hàng
tháng?
- Bạn có sử dụng hết số thu nhập ngoài chi tiêu thiết yếu của mình để trả
tiền thuê nhà hoặc khoản vay mua ô tô trong vòng một hoặc hai ngày đầu
tiên sau khi nhận được thu nhập này hay không?
- Bạn có luôn tìm lý do mỗi tháng để tiêu hết số thu nhập của mình không?

3
 Sự trễ nải / trì hoãn

• Trễ nải / trì hoãn là hành động tạm dừng

việc gì đó cho đến một thời điểm trong
tương lai
• Trễ nải có liên quan đến các hành vi tài
chính cá nhân không lành mạnh, chẳng hạn
như trì hoãn tiết kiệm dành cho hưu trí,
hay việc ra quyết định mua sắm một cách
bất ngờ và không thanh toán hóa đơn
đúng hạn.
4
 Sự trễ nải
Làm thế nào để vượt qua?
• Bắt đầu với những mục tiêu nhỏ
• Nhắc nhở bản thân tại sao bạn lại
cần phải tiết kiệm
• Thực hiện thanh toán tự động

5
 Chiết khấu
• Sự hài lòng ở hiện tại (hôm nay, tuần này, năm nay) thường được
mong muốn hơn là viễn cảnh sẽ vui vẻ trong tương lai (ngày mai,
tuần sau, năm sau).
• Giả sử việc hài lòng trong khoảng thời gian (ngày, tuần, năm) có thể
đo được
• Tỷ lệ chiết khấu là mức hài lòng tăng thêm trong tương lai có thể bù
đắp cho việc mất đi niềm vui ở hiện tại.
✓ Tỷ lệ chiết khấu càng cao thì hiện tại đối với bạn càng quan
trọng (so với tương lai)
✓ Tỷ lệ chiết khấu càng cao, bạn càng thiếu kiên nhẫn

6
 Chiết khấu
Làm thế nào để vượt qua?
• Viết cho con người hiện tại của bạn một lá thư từ con
người tương lai của bạn → Mang tương lai đến cho bạn
• Đừng mua ngay lập tức. Hãy đợi vài giờ hoặc một ngày rồi
mua nếu bạn thực sự cần. Ngoài ra, hãy suy nghĩ xem liệu
bạn có cần mặt hàng đó vào sáu tháng hoặc một năm sau
hay không.
• Tự động hóa các khoản đầu tư của bạn có thể giúp bạn ưu
tiên hợp lý cho tương lai của mình.

7
Hiệu ứng neo giá (Anchoring Effect)

8
Hiệu ứng neo giá (Anchoring Effect)

9
 Cách khắc phục hiệu ứng neo giá?
• Thừa nhận mức giá
• Đặt giá chấp nhận được của riêng bạn (và
điều chỉnh nếu cần)
• Xem xét lịch sử giá
• Tận dụng nguồn lực khách quan khi đặt giá

10
Ghi nhận theo cảm tính
(Mental Accounting)

Ghi nhận về mặt cảm tính đề cập

đến các giá trị khác nhau mà một
người đặt vào cùng một số tiền,
dựa trên các tiêu chí chủ quan, và
thường dẫn đến kết quả bất lợi.

11
 Ghi nhận cảm tính, tiết kiệm và khoản nợ
• Tiền thường được phân bổ vào các khoản mục khác nhau do cách chúng ta tạo ra
nó và việc phân bổ vào các tài khoản khác nhau sẽ ảnh hưởng đến cách chúng ta
hành xử với tiền.
• Một số tiền nhỏ đến với chúng ta bất ngờ thì chúng ta có nhiều khả năng tiêu nó
vào những thứ phù phiếm mà chúng ta không cần.
• Mọi người hưởng lãi suất thấp khi gửi tiền cố định vào ngân hàng, trong khi phải
trả lãi suất cao cho khoản nợ thẻ tín dụng hoặc khoản vay cá nhân, thay vì sử dụng
khoản tiền gửi cố định để trả nợ.
• Tiền trong thẻ tín dụng bị mất giá vì dường như không bị thay đổi giá trị tại thời
điểm mua hàng

12
 Làm thế nào để vượt qua vấn đề cảm tính?
• Nhận thức rằng số tiền chúng ta kiếm được từ nhiều nguồn khác nhau về cơ
bản là giống nhau và chúng ta nên cân nhắc không chia nó thành việc chi tiêu
phụ thuộc cảm xúc.
• Hãy nhớ rằng tiền có thể thay thế được → đừng để tiền nằm trong một
khoản tiền gửi cố định khi bạn đang thanh toán số dư thẻ tín dụng của mình

13
 Hiệu ứng theo trào lưu
(Bandwagon Effect)

• Một hiện tượng tâm lý trong đó mọi người

làm điều gì đó chủ yếu vì những người khác
đang làm việc đó, bất kể niềm tin của họ là
gì, điều mà họ có thể bỏ qua hoặc bỏ qua.
• Hiệu ứng đám đông và sự tiêu dùng dễ thấy
(Malgorzata, 2015)
• Internet và mạng xã hội đã khuếch đại hành
vi bầy đàn

14
 Hiệu ứng theo trào lưu
• Tiêu dùng những sản phẩm không đáng giá mà chỉ đơn giản vì
chúng phổ biến hoặc hợp thời trang
• Đưa ra những quyết định tài chính thiếu khôn ngoan. Ví dụ: bạn có
thể vay tiền mua ô tô với suy nghĩ “đó chính là điều mà hầu hết
mọi người đang làm, mọi người đều vay nợ”

15
 Đánh bại trào lưu theo đám đông
• Trước khi đưa ra bất kỳ quyết định tài chính nào, hãy cân nhắc. Điều này áp
dụng cho những lựa chọn nhỏ, như mua một chiếc quần jean và những lựa
chọn lớn hơn, như đầu tư tiền vào quỹ hưu trí của bạn.
• Hãy xem xét tất cả các lựa chọn của bạn, thực hiện các phép tính và đưa ra
quyết định dựa trên nhận định của riêng bạn – hãy thoát khỏi đám đông đó!
• Liệu bạn có thể tận dụng trào lưu?

16
Hiệu ứng Diderot (Diderot
Effect)
Hiệu ứng Diderot phát biểu rằng
việc sở hữu một tài sản mới
thường tạo ra một vòng xoáy tiêu
dùng khiến bạn có được nhiều thứ
mới hơn. Kết quả là chúng ta mua
những thứ mà trước đây chúng ta
chưa bao giờ cần.

Câu chuyện về Diderot:

17
Hiệu ứng Diderot: Tại sao chúng ta muốn những thứ
mình không cần?

18
 Tránh hiệu ứng Diderot
• Trước khi bạn cam kết điều gì đó, hãy hình dung xem nó sẽ phù hợp với
cuộc sống của bạn như thế nào → Mua các mặt hàng phù hợp với nhu
cầu hiện tại của bạn
• Hãy suy nghĩ về sự đồng bộ chứ không phải các sản phẩm riêng lẻ.
• Loại bỏ các tín hiệu có hại và tránh xa các tác nhân kích hoạt.
• Tập trung nhiều vào trải nghiệm hơn là đồ vật.
• Đặt giới hạn
• Mua một, hãy cho đi một
• Qua một tháng mà không mua thứ gì mới

19
• Không cần phải giảm bớt cuộc sống xuống mức tối thiểu mà hãy
lấp đầy nó bằng những thứ tối ưu

20
1.4 Các đặc trưng của tiền

21
 1.5 Quy trình lập kế hoạch tài chính cá nhân
(1) Đánh giá tình trạng tài chính của bạn trong tương quan với học
vấn và nghề nghiệp của bạn;
(2) Xác định các mục tiêu tài chính của bạn;
(3) Xây dựng kế hoạch hành động để đạt được mục tiêu của mình;
(4) Định kỳ xây dựng và thực hiện kế hoạch chi tiêu để theo dõi,
kiểm soát tiến độ thực hiện mục tiêu;
(5) Xem lại tiến độ thực hiện về mặt tài chính của bạn và thực hiện
các thay đổi cho phù hợp.

22
 Bước 1: Đánh giá tình trạng tài chính của bạn tương quan với
học vấn và nghề nghiệp của bạn
- Kiểm tra tình hình tài chính hiện tại của bạn.
- Bạn kiếm được bao nhiêu tiền?
- Bạn đang chi bao nhiêu và vào việc gì?
- Ghi nhận cẩn thận để theo dõi tài chính và chi tiêu
- Tình hình tài chính trong tương lai của bạn gắn liền với trình độ
học vấn của bạn như thế nào: Xem xét các kỹ năng, sở thích và lộ trình
sự nghiệp của bạn
- Tình hình tài chính trong tương lai của bạn gắn liền với sự lựa
chọn nghề nghiệp của bạn như thế nào: Chọn một nghề nghiệp thú vị
và phù hợp với kỹ năng của bạn
Tình hình tài chính trong tương lai của bạn gắn liền với nền kinh tế
như thế nào: Điều kiện kinh tế ảnh hưởng đến loại công việc hiện có,
mức lương được cung cấp, giá dịch vụ, giá trị tài sản
23
Bước 2: Xác định các mục tiêu tài chính của bạn

Viết hoặc cụ thể hóa mục tiêu của bạn.

Xác định chi phí tài chính cho mỗi mục tiêu.
Khi nào bạn sẽ cần tiền để đạt được mục tiêu?
Phân tích và điều chỉnh mục tiêu của bạn

24
Bước 2: Xác định các mục tiêu tài chính
của bạn (tt)

Các loại mục tiêu tài chính: Xe hơi, nhà cửa, đại học,
sự giàu có, từ thiện
Đặt mục tiêu thực tế: Khả năng đạt được mục tiêu cao
hơn
Thời điểm của các mục tiêu:
Ngắn hạn (trong vòng 1 năm)
Trung hạn (từ 1–5 năm)
Dài hạn (trên 5 năm)
25
 Bước 3: Xây dựng kế hoạch hành động
để đạt được mục tiêu của mình
Xác định và đánh giá các kế hoạch thay thế để có thể đạt được mục tiêu
của bạn: Linh hoạt, uyển chuyển
Lập kế hoạch cho những thay đổi trong cuộc sống và những điều bất ngờ.
Thanh khoản: Chuyển đổi tài sản thành tiền mặt nhanh chóng và dễ dàng.
Sự bảo vệ: Phòng vệ cho những tình huống bất ngờ bằng bảo hiểm.
Giảm thiểu các khoản thuế để giữ nhiều hơn những gì bạn kiếm được.

26
 Bước 4: Định kỳ xây dựng và thực hiện kế
hoạch chi tiêu để theo dõi, kiểm soát tiến độ
thực hiện mục tiêu
Luôn quan tâm đến mục tiêu.
Sử dụng kế hoạch tài chính của bạn như một lộ trình để đạt được mục
tiêu.
Hãy ghi nhớ các mục tiêu và làm việc hướng tới mục tiêu.

27
 Bước 5: Xem lại tiến độ thực hiện về mặt tài
chính của bạn và thực hiện các thay đổi
cho phù hợp

Xem xét tiến độ.

Đánh giá lại và xem xét lại những thay đổi trong cuộc sống của bạn.
Thay đổi kế hoạch khi điều kiện tài chính và mục tiêu tài chính thay đổi

28
 1.6 Thiết lập mục tiêu với
S.M.A.R.T
SMART là từ viết tắt có nghĩa là: Cụ thể (Specific), Đo
lường được (Measurable), Có thể đạt được (Attainable),
Có liên quan (Relevant) và Có thời hạn (Timebound).
Achievable

Measureable Realistic

Timebound
Specific

29
 1.6 Thiết lập mục tiêu với S.M.A.R.T
Ví dụ: Thiết lập mục tiêu tiết kiêm với SMART
Các yếu tố SMART Câu hỏi liên quan Ví dụ

S = Specific Bạn tiết kiệm để làm gì? Tạo một khoản để sử dụng khi
cần thiết
M = Measureable Bạn muốn tiết kiệm bao nhiêu? 36.000.000 VND

A = Attainable Điều này có thực tế không? Có khả thi Đương nhiên. Nếu tôi làm ra
không? nhiều và tiêu dùng ít
R = Relevant Có đáng để bạn tiết kiệm không? Nó quan Có chứ. Để phòng hờ khi phải chi
trọng với bạn không? tiêu không định trước
T = Timebound Khi nào bạn sẽ đạt được mục tiêu? Trong 6 tháng

30