Professional Documents
Culture Documents
+ Diện tích lớn nhất nước ta (30,7 % diện tích cả nước năm 2019).
+ Dân số trên 13,9 triệu người (14,3% dân số cả nước năm 2019).
+ 4 tỉnh Tây Bắc: Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Hoà Bình.
+ 11 tỉnh Đông Bắc: Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Hà Giang, Tuyên Quang, Cao Bằng,
Lạng Sơn, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Bắc Giang và Quảng Ninh.
+ Giáp Thượng Lào, Nam Trung Quốc -> Có ý nghĩa về an ninh quốc phòng và giao
lưu kinh tế.
+ Đồng bằng Sông Hồng, Bắc Trung Bộ -> Tạo điều kiện để giao lưu về kinh tế - xã
hội.
+ Núi cao, cắt xẻ mạnh ở phía bắc và địa hình núi trung bình ở phía đông bắc.
+ Vùng đồi bát úp xen cánh đồng thung lũng bằng phẳng ở vùng trung du Bắc Bộ.
-> Phát triển các vùng chuyên canh cây công nghiệp, xây dựng các khu công nghiệp
và đô thị.
Địa hình vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ chủ yếu là đồi núi thấp
- Khí hậu nhiệt đới ẩm, có mùa đông lạnh -> cơ cấu cây trồng đa dạng gồm cây nhiệt
đới, cận nhiệt và ôn đới.
- Khoáng sản: giàu có, đa dạng nhất cả nước, nhiều loại có trữ lượng lớn -> phát triển
công nghiệp khai khoáng.
- Sông ngòi: nhiều sông lớn, có trữ lượng thủy điện dồi dào -> phát triển thủy điện.
- Đất đai đa dạng, gồm đất feralit đồi núi và đất phù sa -> Thuận lợi trồng cây
công nghiệp.
- Vùng biển Quảng Ninh thuận lợi cho phát triển tổng hợp kinh tế biển (du lịch, đánh
bắt nuôi trồng thủy sản, vận tải biển,…).
Vùng biển Quảng Ninh có nhiều điều kiện phát triển tổng hợp kinh tế biển
- Giữa Đông Bắc và Tây Bắc có những đặc điểm riêng về điều kiện tự nhiên và thế
mạnh kinh tế.
ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ THẾ MẠNH KINH TẾ Ở TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI
BẮC BỘ
b) Khó khăn
- Địa hình bị chia cắt, thời tiết diễn biến thất thường, gây trở ngại cho giao thông vận
tải, sản xuất và đời sống.
- Khoáng sản có trữ lượng nhỏ và điều kiện khai thác phức tạp.
- Xói mòn đất, sạt lở đất, lũ quét,… do nạn chặt phá rừng bừa bãi.
Chặt phá rừng trái phép ở các tỉnh miền núi phía Bắc
- Số dân: Khoảng 13,9 triệu người, chiếm 14,3% dân số cả nước (Năm 2019).
- Thành phần: là địa bàn cư trú xen kẽ của nhiều dân tộc ít người:
+ Trình độ dân cư, xã hội có sự chênh lệch giữa Đông Bắc và Tây Bắc.
+ Đời sống đồng bào các dân tộc bước đầu được cải thiện nhờ công cuộc Đổi mới.
MỘT SỐ TIÊU CHÍ PHÁT TRIỂN DÂN CƯ, XÃ HỘI Ở TRUNG DU VÀ MIỀN
NÚI BẮC BỘ VÀ CẢ NƯỚC
Bài 18: Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ (tiếp theo)
a) Công nghiệp
+ Điều kiện phát triển: nguồn thuỷ năng dồi dào và nguồn than phong phú.
+ Các nhà máy điện chủ yếu: thủy điện Hòa Bình, Sơn La trên sông Đà, thủy điện
Tuyên Quang trên sông Chảy, nhiệt điện Phả Lại và Uông Bí,…
Nhà máy thủy điện Sơn La - Thủy điện có công suất lớn nhất nước ta
+ Điều kiện phát triển: phát triển nhờ nguồn tài nguyên khoáng sản giàu có, gồm cả
kim loại đen, kim loại màu, phi kim loại và vật liệu xây dựng.
+ Hiện nay đang tiến hành khai thác nhiều mỏ khoáng sản có giá trị.
Khai thác than ở Bãi Cháy, Quảng Ninh
+ Điều kiện phát triển: trên cơ sở sử dụng nguyên liệu dồi dào tại chỗ từ nông - lâm -
ngư nghiệp.
+ Ngày càng phát triển: chế biến chè, đặc sản, hồi quế khô, sữa bò,…
- Chế biến lâm sản, sản xuất xi măng, thủ công mĩ nghệ trên cơ sở sử dụng nguồn
nguyên liệu tại chỗ.
=> Nhìn chung công nghiệp của vùng phân bố chủ yếu ở Đông Bắc.
b) Nông nghiệp
* Trồng trọt
+ Đất feralit.
- Khó khăn:
+ Sương muối.
+ Thị trường chưa ổn định.
- Tình hình phát triển: Cơ cấu sản phẩm nông nghiệp đa dạng (nhiệt đới, cận nhiệt đới,
ôn đới)
+ Cây lương thực: lúa, ngô là cây lương thực chính. Lúa chủ yếu được trồng ở các
cánh đồng giữa núi như: Mường Thanh (Điện Biên), Bình Lư (Lai Châu), Văn Chấn
(Yên Bái),… Ngô được trồng nhiều trên nương rẫy.
+ Cây công nghiệp: chè (Thái Nguyên, Sơn La, Phú Thọ, Yên Bái, Hà Giang, Lạng
Sơn), hồi (Lạng Sơn), cây dược liệu. Cây chè chiếm tỷ trọng lớn về diện tích và sản
lượng so với cả nước.
+ Cây ăn quả: mận, mơ, lê, đào, vải,… ở Sơn La, Bắc Giang,…
+ Nghề rừng: chủ yếu phát triển theo hướng nông - lâm kết hợp.
- Do điều kiện tự nhiên của vùng nhiều đồi núi nên thế mạnh chính trong nông nghiệp
của vùng là trồng cây công nghiệp lâu năm và chăn nuôi gia súc lớn.
* Chăn nuôi
- Khó khăn:
+ Đàn trâu (56,1%), bò (16%), lợn (23%) so với cả nước (năm 2019).
+ Nuôi trồng, khai thác thủy hải sản phát triển mạnh ở Quảng Ninh.
Trung du và miền núi Bắc Bộ có đàn trâu lớn nhất cả nước
c) Dịch vụ
- Tình hình phát triển: Hoạt động mạnh với nhiều tuyến đường bộ, sắt, thủy nối liền
với ĐBSH, Trung Quốc và thượng Lào.
* Thương mại
- Điều kiện phát triển: Tiếp giáp Đồng bằng sông Hồng, Lào, Trung Quốc,...
- Khó khăn: Các sản phẩm chủ yếu là sản phẩm thô.
- Tình hình phát triển: Vùng đã phát triển mối quan hệ thương mại lâu đời với ĐBSH,
Trung Quốc và thượng Lào.
Cửa khẩu quốc tế Móng Cái - Nơi có lượng khách và hàng hóa lớn đi qua ở miền Bắc
* Du lịch
- Điều kiện phát triển: Nhiều tài nguyên du lịch tự nhiên, tài nguyên du lịch lịch sử
cách mạng.
- Các điểm du lịch nổi tiếng: Hạ Long, Lạng Sơn, Điện Biên,…
Sa Pa, Lào Cai - Điểm du lịch hấp dẫn du khách trong và ngoài nước
5. Các trung tâm kinh tế
- Các trung tâm kinh tế quan trọng: Thái Nguyên, Việt Trì, Hạ Long, Lạng Sơn.
- Các trung tâm kinh tế mới: TP Yên Bái, Điện Biên Phủ, Lào Cai, Sơn La.
+ Vùng đồng bằng sông Hồng bao gồm đồng bằng châu thổ màu mỡ, dải đất rìa trung
du với một số tài nguyên khoáng sản, tài nguyên du lịch và vịnh Bắc Bộ giàu tiềm
năng.
+ Diện tích: 14.806 km² chiếm 5% diện tích và 21,9% dân số cả nước (năm 2019).
+ Các tỉnh, thành phố: Bắc Ninh, Hà Nam, Hà Nội, Hải Dương, Hải Phòng, Hưng
Yên, Nam Định, Ninh Bình, Thái Bình và Vĩnh Phúc.
+ Phía Bắc, Đông Bắc giáp Trung du và miền núi Bắc Bộ.
-> Ý nghĩa: Giáp Trung du và miền núi Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ (2 vùng có nguồn cung
cấp tài nguyên, nguyên liệu).
- Đất:
+ Đất feralit: ở vùng tiếp giáp với vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.
+ Đất lầy thụt: ở Nam Định, Ninh Bình, Hà Nam, Bắc Ninh.
+ Đất phù sa: ở hầu hết các tỉnh và chiếm diện tích lớn nhất.
- Tài nguyên khoáng sản: không nhiều, các khoáng sản có giá trị là
- Vùng biển phía Đông và Đông Nam có tiềm năng rất lớn.
Đánh giá:
- Thuận lợi:
+ Đất phù sa màu mỡ, điều kiện khí hậu, thủy văn thuận lợi cho thâm canh lúa nước.
+ Thời tiết mùa đông thuận lợi cho việc trồng một số cây ưa lạnh. Phát triển vụ đông
thành vụ sản xuất chính.
+ Vùng ven biển và biển thuận lợi cho nuôi trồng, đánh bắt thủy sản, du lịch.
- Khó khăn: thiên tai (bão, lũ lụt, thời tiết thất thường), ít tài nguyên khoáng sản.
* Dân cư
BIỂU ĐỒ MẬT ĐỘ DAN SỐ CỬA ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG, TRUNG DU VÀ
MIỀN NÚI BẮC BỘ, TÂY NGUYÊN VÀ CẢ NƯỚC, NĂM 2017
- Đặc điểm:
+ Số dân: ĐBSH là vùng dân cư đông nhất cả nước. Khoảng 21,3 triệu người, chiếm
21,9% dân số cả nước (Năm 2019). Mặc dù tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên giảm mạnh
nhưng mật độ dân số vẫn cao.
- Thuận lợi:
+ Nguồn lao động dồi dào, thị trường tiêu thụ lớn.
+ Người lao động có nhiều kinh nghiệm trong sản xuất, có chuyên môn kĩ thuật.
Người lao động ở vùng Đồng bằng sông Hồng có chuyên môn, kĩ thuật
- Khó khăn:
* Xã hội
- So với nhiều vùng khác thì ĐBSH các tiêu chí dân cư, xã hội phát triển khá cao.
- Đời sống người dân vẫn còn nhiều khó khăn do kết cấu kinh tế chuyển dịch chậm,
dân số quá đông.
- ĐBSH là vùng có kết cấu hạ tầng nông thôn hoàn thiện nhất trong cả nước.
- Một số đô thị đã hình thành từ lâu đời như Thăng Long (Hà Nội), Phố Hiến (Hưng
Yên).
- Thành phố cảng Hải Phòng là cửa ngõ quan trong hướng ra vịnh Bắc Bộ.
Thành phố cảng Hải Phòng - Cửa ngõ ra biển quan trọng của vùng ĐBSH
MỘT SỐ TIÊU CHÍ PHÁT TRIỂN DÂN CƯ, XÃ HỘI Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG
HỒNG VÀ CẢ NƯỚC
Cơ cấu kinh tế đang chuyển dịch theo hướng giảm tỉ trọng nông lâm ngư nghiệp, tăng
tỉ trọng công nghiệp và dịch vụ.
BIỂU ĐỒ CƠ CẤU KINH TẾ ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG, NĂM 2017 (%)
a) Công nghiệp
- Công nghiệp hình thành sớm nhất Việt Nam và phát triển mạnh trong thời kì đất
nước thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
- Giá trị sản xuất công nghiệp ở ĐBSH tăng mạnh, chiếm 23% GDP công nghiệp cả
cả nước (2019).
- Các ngành công nghiệp trọng điểm: công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm, sản
xuất hàng tiêu dùng, sản xuất vật liệu xây dựng và cơ khí.
- Sản phẩm công nghiệp quan trọng: máy công cụ, động cơ điện, phương tiện giao
thông, thiết bị điện tử, hàng tiêu dùng (vải, sứ, quần áo, hàng dệt kim,...).
- Phân bố: Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương, Nam Định, Vĩnh Phúc.
Sản xuất linh kiện điện tử ở Hà Nội và các tỉnh lân cận
b) Nông nghiệp
NĂNG SUẤT LÚA CỦA ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG, ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU
LONG VÀ CẢ NƯỚC (tạ/ha)
* Trồng trọt:
- Điều kiện phát triển:
+ Đứng thứ hai cả nước về diện tích và tổng sản lượng lương thực.
+ Đứng đầu cả nước về năng xuất lúa nhờ có trình độ thâm canh cao.
+ Phát triển một số cây ưa lạnh đem lại hiệu quả kinh tế cao: cây ngô đông, khoai tây,
su hào,… vụ đông đang trở thành vụ sản xuất chính ở một số địa phương.
Rau màu vụ đông được đẩy mạnh ở vùng Đồng bằng sông Hồng
* Chăn nuôi:
+ Chăn nuôi bò (đặc biệt là bò sữa), gia cầm và nuôi trồng thủy sản đang được phát
triển.
c) Dịch vụ
- Giao thông vận tải hoạt động mạnh. Hà Nội và Hải Phòng là hai đầu mối quan trọng
nhất vùng.
- Vùng có nhiều địa danh du lịch hấp dẫn, nổi tiếng là điều kiện thúc đẩy hoạt động du
lịch phát triển mạnh: Chùa Hương; Tam Cốc - Bích Động, Côn Sơn,…
- Thủy đô Hà Nội là một trong hai trung tâm tâm tài chính, ngân hàng, chuyển giao
công nghệ lớn nhất nước ta.
Điểm du lịch Tam Cốc - Bích Động ở Ninh Bình
- Các tỉnh thành phố thuộc vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ: Hà Nội, Hưng Yên,
Hải Phòng, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc… Vùng kinh tế trọng điểm Bắc bộ thúc đẩy
chuyển dịch cơ cấu kinh tế của cả hai vùng Đồng bằng sông Hồng, Trung du và miền
núi Bắc Bộ.
Thành phố Hà Nội - Một trong hai trung tâm công nghiệp lớn nhất cả nước
+ Bắc Trung Bộ là dải đất hẹp ngang, kéo dài từ dãy Tam Điệp ở phía Bắc đến dãy
Bạch Mã ở phía Nam. Diện tích: 51 513km² chiếm 15% diện tích cả nước.
+ Các tỉnh, thành phố: Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và
Thừa Thiên - Huế.
+ Phía Bắc: giáp Trung du và miền núi Bắc bộ và Đồng bằng sông Hồng.
- Ý nghĩa:
+ Bắc Trung Bộ là cầu nối giữa các vùng lãnh thổ phía Bắc và phía Nam đất nước,
giữa nước ta với Lào.
+ Dễ dàng trao đổi kinh nghiệm, kĩ thuật với Đồng bằng sông Hồng là vùng có nền
kinh tế phát triển năng động của cả nước, văn hóa và khoa học phát triển.
* Đặc điểm:
Thiên nhiên có sự phân hóa giữa phía bắc và phía nam Hoành Sơn, từ tây sang đông:
+ Phía Bắc: là dải Trường Sơn Bắc có tài nguyên rừng và khoáng sản khá giàu có.
+ Phía Nam: là dải Trường Sơn Nam với diện tích rừng ít hơn, khoáng sản nghèo nàn.
- Phân hóa tây - đông: từ tây sang đông tỉnh nào cũng có núi, gò đồi, đồng bằng, biển
-> mỗi dạng địa hình mang lại những thế mạnh kinh tế khác nhau cho vùng.
Đồng bằng Thanh Hóa
* Thuận lợi:
- Rừng và khoáng sản phong phú -> phát triển lâm nghiệp và khai thác khoáng sản.
- Địa hình nhiều gò đồi là điều kiện cho phát triển mô - hình nông lâm kết hợp, chăn
nuôi gia súc lớn (trâu, bò).
TỈ LỆ ĐẤT LÂM NGHIỆP CÓ RỪNG PHÂN THEO PHÍA BẮC VÀ PHÍA NAM
HOÀNH SƠN, NĂM 2017 (%)
- Tài nguyên biển đa dạng với nhiều bãi tôm, cá, các đảo nhỏ, đầm, phá, cửa sông ven
biển và thuận lợi cho nghề đánh bắt và nuôi trồng thủy sản nước lợ.
- Vùng có nhiều tài nguyên du lịch thiên nhiên như các hang động, bãi tắm đẹp, các
vườn quốc gia,… (Động Phong Nha - Kẻ Bàng, động Thiên đường).
Động Thiên Đường, Quảng Bình
* Khó khăn:
- Khí hậu: thiên tai bão lũ thường xảy ra, gió phơn khô nóng gây hạn hán hàng năm và
gây nhiều khó khăn cho sản xuất và đời sống dân cư.
- Sông ngòi: phần lớn ngắn và dốc, thường có lũ vào mùa mưa.
Bắc Trung Bộ là nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của bão
3. Đặc điểm dân cư, xã hội
* Đặc điểm:
+ Người Kinh tập trung chủ yếu ở đồng bằng, ven biển.
+ Các dân tộc ít người (Thái, Mường, Bru - Vân Kiều,...) tập trung chủ yếu ở miền
núi, gồ đồi phía Tây.
- Người dân có truyền thống hiếu học, lao động cần cù, dũng cẩm, giàu nghị lực.
Vùng có nhiều di tích lịch sử, văn hóa. Cố đô Huế là di sản văn hóa thế giới đã được
UNESCO công nhận.
Cố đô Huế - Di sản văn hóa thế giới đã được UNESCO công nhận
- Đời sống dân cư, đặc biệt là vùng cao, biên giới, hải đảo còn gặp nhiều khó khăn.
- Tỉ lệ hộ nghèo hơn cả nước: đời sống dân cư vùng cao, biên giới và hải đảo còn
nhiều khó khăn.
MỘT SỐ KHÁC BIỆT TRONG NƠI CƯ TRÚ VÀ HOẠT ĐỘNG KINH TẾ Ở BẮC
TRUNG BỘ
* Thuận lợi:
- Người dân có truyền thống lao động, cần cù, giàu nghị lực và kinh nghiệm trong đấu
tranh với thiên nhiên.
* Khó khăn:
MỘT SỐ TIÊU CHÍ PHÁT TRIỂN DÂN CƯ, XÃ HỘI Ở BẮC TRUNG BỘ VÀ CẢ
NƯỚC, NĂM 2017