TOÅN THÖÔNG CÔ BAÛN

VUØNG MIEÄNG
BS. Nguyeãn Thò Hoàng
 MUÏC TIEÂU :

Moâ taû vaø nhaän daïng ñöôïc

nhöõng toån thöông cô baûn
vuøng mieäng qua khaùm laâm saøng.
 1.ÑÒNH NGHÓA

Toån thöông cô baûn laø toån thöông ñaàu tieân

chöa bò thay ñoåi do ñieàu trò (duøng thuoác,
boâi thuoác, xaï trò…).
II. Phaân loaïi
1.Daùt
Macule

Ñònh nghóa:
Vuøng khaùc maøu vôùi moâ xung quanh,

khoâng nhoâ leân cuõng khoâng loõm xuoáng, ≤ 1 cm

* neáu > 1 cm thì goïi laø beät (patch)

 Phaân loaïi Daùt

1.Daùt saéc toá: * daùt melanin

* daùt khoâng melanin

2. Hoàng ban

3. Daùt maïch maùu

4. Daùt xuaát huyeát

Daùt melanin: Baåm sinh hay thuï ñaéc.
Daùt melanin: Baåm sinh hay thuï ñaéc.
Hoäi chöùng Peutz-Jeghers
Hoäi chöùng Addison
Daùt khoâng meâlanin:

Do söï tích tuï chaát maøu ngoaïi lai trong moâ

Daùt amalgam
Daùt khoâng meâlanin:

Daùt bismuth
 HOÀNG BAN
daùt maøu ñoû hay hoàng,
coù tính chaát vieâm vaø
bieán maát khi ñeø eùp.
Vieâm do nhieãm:
 Vieâm do virus

 Vieâm do vi naám

 Vieâm do vi khuaån
 Hoàng ban: VIEÂM KHOÂNG DO NHIEÃM
 Vieâm do dò öùng.

 Vieâm do chaán thöông

 Vieâm do beänh töï mieãn

 DAÙT MAÏCH MAÙU:
hoàng hay ñoû saãm, bieán maát khi ñeø eùp
nhöng khoâng coù tính chaát vieâm
 Daùt do giaõn mao maïch, böôùu maùu phaúng
Daùt bieán maát khi ñeø:
=> Daùt maïch maùu
=> Hoàng ban
 DAÙT XUAÁT HUYEÁT
* maøu ñoû töôi nhöng ñeø khoâng bieán maát.

* 1-2 tuaàn: ñoû -> tím -> naâu->vaøng ->bieán maát.

Ñieåm xuaát huyeát Baàm maùu

Petechiae Ecchymosis
Ban xuaát huyeát (purpura)
: baàm maùu lôùn
 1. Daùt
Daùt Hoàng ban Daùt Daùt
saéc toá maïch maùu xuaát huyeát

Ñen -Hoàng / ñoû -Hoàng/ ñoû -Ñoû töôi

(melanin) -Maát khi ñeø -Maát khi ñeø -Khoâng maát
-Vieâm -Khoângvieâm khi ñeø eùp
Xanh ñen, -Ñoû – Tím –
naâu ñen Naâu – Vaøng-
(khoâng Maát (2 tuaàn)
melanin)
 2. Saàn – Papule

 Vuøng goà leân, noâng, chaéc.

 Döôùi 1cm.
 Maøu traéng xaùm, coù theå vaøng, hoàng, ñoû,
tím, naâu.
 Nhieàu saàn gaàn nhau keát thaønh maûng.
Liken phaúng – lichen planus
 3. MAÛNG - Plaque
SAÀN MAÛNG
Vuøng goà leân, Noâng Deït
chaéc Lan saâu vaøo lôùp bì hôn.
Kích thöôùc Döôùi 1cm Treân 1cm
Maøu Traéng (liken) Traéng (maûng baïch saûn)
Coù theå hoàng, Hoàng/ñoû (maûng hoàng saûn)
ñoû, tím, naâu Tím/ naâu/ñen (maûng söøng
hoùa ôû ngöôøi cao tuoái)
Beà maët Trôn laùng hay khoâng ñeàu
Hình thaønh Nguyeân phaùt hay do nhieàu
saàn keát nhau
BAÏCH SAÛN - Leukoplakia
BAÏCH SAÛN TOÙC - Hairy leukoplakia
HOÀNG SAÛN - Erythroplakia
DAØY SÖØNG ÔÛ NGÖÔØI CAO TUOÅI
Keùratose seùnile
 4. HOØN - Nodule
SAÀN MAÛNG HOØN

Vuøng goà Noâng Lan saâu Lan saâu vaøo

leân, chaéc vaøo lôùp bì lôùp bì hôn.
hôn.
Kích thöôùc Döôùi 1cm Treân 1cm Döôùi 1cm

Tieán trieån Thöôøng Thöôøng Thöôøng laønh

laønh laønh Ñau/khoâng
U sôïi do kích thích
U sôïi do kích thích
Epulis (u haït sinh muõ)
Boïc maùu tuï - Hematoma
 5. Böôùu - Tumor
1.Söï taân sinh (neoplasia):
- Söï taêng sinh môùi
- Do caùc teá baøo sinh saûn khoâng ngöøng,
khoâng kieåm soaùt ñöôïc,
khoâng nhaèm muïc ñích naøo.
2. Toån thöông ñaëc chaéc goà leân, lan saâu xuoáng
beân döôùi vaø thöôøng lôùn hôn 1 cm.
3. Caàn phaân bieät Böôùu vaø toån thöông daïng böôùu
Böôùu laønh vaø böôùu aùc (ung thö)
 Caùc daïng thöôøng gaëp cuûa böôùu:

1. Choài suøi (exophytic form): moät khoái moâ ñaëc

coù nhieàu nhuù cao hay choài nhoû treân beà maët.

2. Loeùt

3. Daïng aên cöùng

4. Daïng döôùi nieâm

Neâvi

Meâlanoâm aùc
Böôùu maùu (Hemangioma)
Böôùu maùu & Böôùu baïch maïch
Sarcoâm Kaposi
Böôùu môõ
 Böôùu - Suøi
Böôùu gai (u nhuù) Ung thö teá baøo gai
 7. Muïn nöôùc - Vesicle
1.Nhoû döôùi 5 mm, goà leân, chöùa dòch (trong hay
hôi ñoû tuøy möùc ñoä vieâm).

2.Ñôn leû hay töøng chuøm, töøng ñaùm

3.Nhieàu muïn nöôùc ôû nhöõng giai ñoaïn khaùc nhau:

muïn nöôùc -> veát chôït / veát loeùt.

4.Thöôøng gaëp trong beänh do virus nhö vieâm do

virus herpes simplex, virus zoster, thuûy ñaäu…
Herpes moâi do virus Herpes simplex
Herpes
Zona
 8. Muïn muõ - Pustule
1.Laø muïn nöôùc nhöng chöùa muõ do nhieãm truøng.

2.Döôùi 1 cm, coù toån thöông ban ñaàu laø muïn

nöôùc hay saàn. Ít gaëp trong mieäng.

3.Maøu traéng kem, nhöng coù theå vaøng hay xanh

VDï: muïn muû do vieâm mieäng muû, impeùtigo mieäng

 Muïn muõ

AÙp xe do nhieãm truøng raêng

Boùng nöôùc

 Töø ñaàu hay do nhieàu muïn nöôùc keát hôïp.

 Deã vôõ -> veát chôït / veát loeùt.

 Beänh naëng hôn beänh gaây muïn nöôùc: thöôøng gaëp

trong hoàng ban ña daïng, pemphigus…
 9. Boùng nöôùc

Bulla

 Gioáng muïn nöôùc nhöng treân 5 mm, chöùa dòch

trong hay hôi ñoû.

 Caêêng / Phaäp pheàu tuøy löông dòch chöùa.

 Nieâm maïc phuû daøy /moûng tuøy vò trí boùng nöôùc

naèm saâu döôùi lôùp bieåu moâ hay trong bieåu moâ
 10. Nang - Cyst

 Laø moät tuùi chöùa chaát loûng coù voû bao bieåu moâ
 Thöôøng troøn / baàu duïc, vaøi mm -> vaøi cm.
 Chöùa dòch trong: thöôøng hoàng/ vaøng trong
Chöùa chaát söøng: thöôøng vaøng/ traéng kem
 Sôø phaäp pheàu / caêng/ meàm
Nang nieâm dòch
Nang nhaùi
Nang daïng bì
11. Loeùt – ulcer

 Toån thöông maát chaát vöôït quaù maøng ñaùy

 Vaøi mm ñeán vaøi cm

 Ñau / Khoâng ñau

 Coù theå töø söï vôõ ra cuûa muïn nöôùc / boùng nöôùc.
Loeùt do chaán thöông
Loeùt do chaán thöông
Loeùt aùp-tô
Lao löôõi
Loeùt do
ung thö
teá baøo gai
ung thö
nieâm maïc maù
 11. Veát chôït - Erosion
Loeùt Chôït

Maát chaát Vöôït quaù maøng Khoâng vöôït quaù

ñaùy maøng ñaùy.

Ñaùy Moâ lieân keát, Tieát dòch vaø ñoû do

dòch vieâm, xuaát aùnh moâ lieân keát beân
huyeát döôùi

Ñau Ñau/khoâng Hôi ñau

Liken phaúng daïng chôït
12. Teo nieâm maïc - Atrophia
Nieâm maïc teo ñoû do bieåu moâ phuû moûng.

Löôõi truïi gai

13. Seïo
Scar

1.Moâ hình thaønh thay theá phaàn moâ bò maát

chaát do bò chaán thöông hay bò vieâm.
2. Ít gaëp trong mieäng.
3. Thöôøng nhaït maøu hôn moâ xung quanh.
Nöùt (fissure)
Ñöôøng maát chaát heïp
Ñöôøng doø (sinus)
Loã doø (fistule)
Doø do nhieãm truøng raêng
TOÅN THÖÔNG CÔ BAÛN vuøng mieäng
Khoâng goà khoâng loõm Daùt
Thay ñoåi maøu Beät
GOÀ ñaëc Saàn
Maûng
Hoøn
Böôùu
GOÀ chöùa dòch Muïn nöôùc
Muïn muû
Boùng nöôùc
Nang
LOÕM Chôït Loeùt