HiT SPP ZP HiT CZ 2 PSO v.2

Historia i teraźniejszość | Zakres podstawowy | Część 1 | Dział I Liceum i technikum
Przedmiotowy system oceniania

Historia i teraźniejszość. Liceum ogólnokształcące i technikum. Zakres podstawowy
Część 2
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny1
Wymagania podstawowe – Wymagania rozszerzające – Wymagania dopełniające – Wymagania wyczerpujące –

Wymagania konieczne –
ocena dostateczna. ocena dobra. ocena bardzo dobra ocena celująca
Temat ocena dopuszczająca.
Uczeń wie i potrafi to, co na Uczeń wie i potrafi to, co na Uczeń wie i potrafi to, co na Uczeń wie i potrafi to, co na
Uczeń:
ocenę dopuszczającą, oraz: ocenę dostateczną, oraz: ocenę dobrą, oraz: ocenę bardzo dobrą, oraz:
I. ŚWIAT I POLSKA W LATACH 1970–1980

1. Sytuacja na  zna genezę i skutki  omawia przebieg  przedstawia reakcje  ocenia rolę mediów  ocenia wpływ: wystąpień
świecie w latach osłabienia pozycji Stanów konfliktu w Wietnamie; społeczeństwa podczas wojny społecznych w USA na
70. XX w. Zjednoczonych na świecie  omawia przebieg amerykańskiego na w Wietnamie; decyzję o dymisji
na rzecz obozu rewolucji islamskiej interwencję wojskową  ocenia skutki wojny prezydenta Nixona po
komunistycznego; w Iranie; w Wietnamie; w Wietnamie dla USA; ujawnieniu afery
 wskazuje przyczyny  omawia przyczyny  omawia skutki rewolucji  charakteryzuje przyczyny Watergate, wystąpień
interwencji amerykańskiej kryzysu naftowego; islamskiej w Iranie; i skutki osłabienia pozycji społecznych w Iranie na
w Wietnamie;  zna i wyjaśnia pojęcia:  wyjaśnia, dlaczego wojnę Stanów Zjednoczonych na ucieczkę szacha
 wskazuje strony konfliktu doktryna w Wietnamie i wojnę Jom świecie na rzecz obozu Mohammada Rezy
w wojnie Jom Kipur; powstrzymywania, efekt Kipur można nazwać komunistycznego w latach Pahlawiego;
 zna i wyjaśnia pojęcie domina w Azji Południowo- wojnami zastępczymi 70. XX w.;  wyszukuje informacje na
Vietcong -Wschodniej, afera  wie, kim były wymienione temat dyktatury
Watergate, Czerwoni postacie, oraz omawia ich Czerwonych Khmerów;
1
Przykładowe wymagania związane z oceną pracy ucznia ze źródłami historycznymi znajdują się na końcu PSO do części 1.
AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP
1
Khmerzy, ajatollah, historyczną rolę: Pol Pot,  zna i wyjaśnia pojęcie

rewolucja islamska, kryzys Ruhollah Chomejni; impeachment
naftowy, embargo, wojna  charakteryzuje
zastępcza; konsekwencje wzrostu
 wie, kim była wymieniona wpływów komunistycznych
postać: Ho Chi Minh na świecie w latach 70.
XX w. (w tym ludobójczą
politykę Czerwonych
Khmerów w Kambodży)
2. Wzrost  zna i wyjaśnia terminy:  zna i wyjaśnia pojęcie  omawia metody działania  charakteryzuje rolę KGB  zbiera i prezentuje
wpływów ZSRS KGB, Specnaz; doradcy wojskowi ZSRS w Azji, Afryce w polityce zewnętrznej informacje na temat roli
w Azji, Afryce  wymienia państwa w Azji, (sowieccy, kubańscy); i Ameryce Łacińskiej; ZSRS za czasów Breżniewa; Ernesto „Che” Guevary
i Ameryce Afryce i Ameryce Łacińskiej,  przedstawia przyczyny  korzystając z mapy  wyjaśnia rolę wojsk w popkulturze;
Łacińskiej w których ZSRS angażował sowieckiego w podręczniku, omawia kubańskich i wietnamskich  samodzielnie zbiera
się politycznie i / lub zaangażowania w Ameryce sposoby realizacji w sowieckiej polityce; informację na temat tzw.
militarnie Łacińskiej, Azji i Afryce; sowieckiej polityki  charakteryzuje doktryny Breżniewa –
 zna sowiecką strategię ekspansji w latach 70 XX w. konsekwencje wzrostu wyjaśnia jej założenia
realizowaną w polityce w Ameryce Łacińskiej, Azji wpływów komunistycznych i określa, które z działań
zagranicznej przez ekipę i Afryce; na świecie w latach 70. sowieckich w latach 60.
Leonida Breżniewa w latach  omawia sowiecką strategię XX w. (uwzględnia kwestię i 70. XX w. można uznać za
70. XX w. realizowaną w polityce kubańskich „doradców” realizację tej koncepcji
zagranicznej przez ekipę w Afryce) (w odpowiedzi odwołuje się
Leonida Breżniewa w latach też do informacji
70. XX w.; dotyczących stłumienia
 zna i wyjaśnia pojęcia: Praskiej Wiosny), uzasadnia
wojna somalijsko-etiopska, swoją odpowiedź
Sandinowski Front
Wyzwolenia Narodowego,
wojna domowa w Angoli,
mudżahedini, Ludowy Ruch
Wyzwolenia Angoli, Pathet
Lao
3. Polityka  zna wydarzenia (i ich daty  wymienia przyczyny, dla  wyjaśnia, na czym  charakteryzuje  z perspektywy USA i ZSRS
2
odprężenia roczne) stanowiące kolejne których USA i ZSRS polegała polityka przełomowe znaczenie ocenia, czy polityka
etapy w procesie zdecydowały się rozpocząć odprężenia (détente) unormowania relacji USA– odprężenia na świecie
odprężenia w stosunkach politykę odprężenia; w relacjach ChRL na początku lat 70. w latach 70. XX w. była
USA–ZSRS: zawarcie  omawia najważniejsze międzynarodowych XX w.; sukcesem czy klęską
zbiorowego układu etapy zawierania w latach 70. XX w.;  charakteryzuje treść tzw.
o zakazie prób z bronią porozumień  wyjaśnia, jakie znaczenie pięciu koszyków
jądrową (1963 r.), rozbrojeniowych USA– dla pokoju i odprężenia na konferencji helsińskiej;
podpisanie układu ZSRS; świecie miały  ocenia znaczenie
o nierozprzestrzenianiu  wymienia przyczyny, dla postanowienia KBWE porozumienia z Camp David
broni atomowej (1968 r.), których USA odeszły od (Helsinki, 1975 r.); z 1978 r.
podpisanie sowiecko- polityki odprężenia;  omawia okoliczności
-amerykańskiego układ  zna i wyjaśnia pojęcie zawarcia porozumienia
SALT 1 o ograniczeniu dyplomacja pingpongowa; z Camp David w 1978 r.;
zbrojeń strategicznych  wiem, czym zajmowały /  wie, kim były wymienione
(1972 r.); podpisanie Aktu zajmują się organizacje: postacie, oraz omawia ich
końcowego Konferencji KBWE, OBWE historyczną rolę: Richard
Bezpieczeństwa Nixon, Henry Kissinger,
i Współpracy w Europie Jimmy Carter, Ronald
(1975 r.); zawarcie Reagan
amerykańsko-sowieckiego
układu SALT 2 (1979 r.);
 rozwija skróty: KBWE,
OBWE
5. Państwa  zna i rozumie założenia  omawia sytuację  charakteryzuje genezę  analizuje, z czego mogły  wyjaśnia, jak polskie
niemieckie – doktryny Hallsteina społeczno-polityczną wystąpień młodzieży wynikać różnice władze i społeczeństwo
współistnienie i Ostpolitik kanclerza w Niemczech Zachodnich w RFN; w standardzie życia w kolejnych latach po
i stosunek do Willy’ego Brandta; po ustąpieniu kanclerza  wyjaśnia, na czym społeczeństwa NRD i PRL, 1945 r. odnosiły się do
nazistowskiego  na podstawie tabeli Konrada Adenauera; polegało przełomowe mimo że oba kraje kwestii rozliczenia Niemiec
dziedzictwa w podręczniku wymienia  wymienia przyczyny znaczenie Ostpolitik znajdowały się w sferze ze zbrodni z okresu II wojny
najważniejsze wydarzenia niezadowolenia kanclerza Willy’ego wpływów ZSRS; światowej (w swojej
związane z kwestią społecznego w RFN Brandta;  charakteryzuje sposób odpowiedzi wskazuje różne
niemieckich reparacji / w latach 60. XX w.;  porównuje standard życia rozliczenia się Niemiec przykłady reakcji
odszkodowań wojennych  omawia warunki życia społeczeństwa polskiego z dziedzictwem rządów społecznych i działań
3
na rzecz Polski społeczeństwa NRD; i wschodnioniemieckiego; nazistowskich (podaje władz);

 zna i wyjaśnia pojęcia:  wyjaśnia, dlaczego Polska przykłady pozytywne  analizuje, w jakim stopniu
restytucja, rewindykacja, nie odzyskała wielu dzieł i negatywne: działalność działalność Centrali
Stasi sztuki zrabowanych przez Centrali Badania Zbrodni Badania Zbrodni
Niemców w czasie II wojny Narodowosocjalistycznych Narodowosocjalistycznych
światowej w Ludwigsburgu, kariera realizowała zasadę
Heinza Reinefartha, sprawa denazyfikacji
reparacji i restytucji (w uzasadnieniu
zagrabionych w Polsce dzieł odpowiedzi podaje
sztuki); przykłady działań
 ocenia niepociągnięcie do prowadzonych przez tę
odpowiedzialności karnej instytucję)
wielu niemieckich
zbrodniarzy wojennych;
 przygotowuje prezentację
na temat zbrodniczej
działalności Heinza
Reinefartha lub Iwana
Demianiuka
5. Polityka  zna i wyjaśnia pojęcia:  wskazuje główne kierunki  dostrzega zmiany  przedstawia rolę prymasa  ocenia wkład dyplomacji
wschodnia Stolicy dyplomacja papieska, działania dyplomacji w dyplomacji papieskiej Stefana Wyszyńskiego papieskiej w działania
Apostolskiej Stolica Apostolska, papieskiej po II wojnie i łączy je z rozpoczęciem w dziejach Kościoła zmierzające do
Sekretariat Stanu Stolicy światowej; pontyfikatu Jana Pawła II; katolickiego w Europie zapewnienia pokoju na
Apostolskiej, pontyfikat;  omawia stosunek  omawia dokonania Środkowej i Wschodniej; świecie;
 wie, kim były wymienione papiestwa do ZSRS i państw papieży Pawła VI i Jana  omawia rolę papiestwa  ocenia moralną wymowę
postacie e, oraz podaje bloku wschodniego po Pawła II na rzecz pokoju na na konferencji helsińskiej; spotkania Jana Pawła II
pełnione przez nie funkcje: II wojnie światowej; świecie;  omawia zapis dotyczący z Mehmetem Alim Ağcą
Jan XXIII, Paweł VI, Jan  wymienia obawy władz  wyjaśnia znaczenie wolności wyznania zawarty oraz przebaczenia
Paweł I, Jan Paweł II PRL związane z wyborem wyboru kardynała Karola w Akcie końcowym KBWE; zamachowcowi przez
Polaka na papieża Wojtyły na papieża dla  wyjaśnia znaczenie papieża;
Polski; wyboru kardynała Karola  ocenia znaczenie podróży
 porównuje założenia Wojtyły na papieża dla (pielgrzymek) papieża Jana
polityki wschodniej świata; Pawła II dla społeczeństw
4
Pawła VI i Jana Pawła II  ocenia działania papieża różnych krajów, do których

(omawia podobieństwa Jana Pawła II podejmowane przybywał (odwołuje się do
i różnice) w celu przeciwstawienia się przykładów)
komunizmowi na świecie;
 ocenia wkład papieża
Jana Pawła II w walkę
o ochronę praw człowieka
i zmianę ustroju w Polsce
6. Chiny  na mapie wskazuje  omawia okoliczności  omawia reformy Denga  charakteryzuje zmiany  ocenia skuteczność
i „państwowy państwa, z którymi Chiny są dojścia do władzy Denga Xiaopinga; zachodzące w Chinach po chińskiego modelu
kapitalizm” w sporach terytorialnych; Xiaopinga;  omawia genezę śmierci Mao Zedonga gospodarczego
 zna datę roczną masakry  wymienia problemy, problemów, z którymi (rządy Denga Xiaopinga wprowadzonego przez
na placu Tian’anmen z którymi borykała się borykała się gospodarka i początek państwowego Denga Xiaopinga;
gospodarka chińska przed chińska przed reformami kapitalizmu);  na podstawie
reformami Denga Denga Xiaopinga;  ocenia doktrynę „jeden samodzielnie zebranych
Xiaopinga;  wyjaśnia sens hasła kraj, dwa systemy”; informacji wyjaśnia, na
 podaje przyczyny „jeden kraj, dwa systemy”  charakteryzuje czym polegała specyfika
protestów studenckich wystąpienia studenckie chińskiego socjalizmu;
w Chinach w drugiej w Chinach w drugiej  przygotowuje prezentację
połowie lat 80. XX w.; połowie lat 80. XX w.; na temat łamania praw
 zna i wyjaśnia pojęcia:  ocenia, stosunek świata człowieka we
socjalizm o chińskiej wobec masakry na placu współczesnym Hongkongu
specyfice, kapitalizm Tian’anmen
państwowy,
dekolektywizacja
7. Neoliberalizm  określa najważniejsze  wymienia zmiany, które  omawia zmiany, które  charakteryzuje przyczyny  rozważa, która z doktryn
i nowa prawica cechy gospodarek zaszły w gospodarkach zaszły w gospodarkach zmian w gospodarkach ekonomicznych –
zachodnich po 1945 r.; państw zachodnich państw zachodnich państw zachodnich keynesizm czy
 wskazuje główne w latach 70. XX w.; w latach 70. XX w.; w latach 70. XX w.; neoliberalizm – bardziej
przyczyny ukształtowania  podaje przyczyny zmiany  omawia przyczyny  na przykładzie państw sprzyja rozwojowi
się doktryny gospodarczej założeń polityki USA za ukształtowania się nurtu zachodnich charakteryzuje gospodarczemu (uzasadnia
neoliberalizmu; prezydentury Ronalda nowej prawicy w USA; różnice programowe swoją opinię)
 wymienia podstawowe Reagana;  omawia założenia polityki między różnymi nurtami
5
założenia reaganomiki;  omawia problemy Ronalda Reagana; politycznymi –

 wymienia podstawowe gospodarki brytyjskiej  omawia założenia polityki socjaldemokratycznym,
założenia thatcheryzmu; w latach 70. XX w.; Margaret Thatcher chadeckim,
 zna i wyjaśnia pojęcia:  zna i wyjaśnia pojęcia: konserwatywnym
państwo opiekuńcze, nowa prawica, keynesizm i liberalnym (w dziedzinie
thatcheryzm, reaganomika, (interwencjonizm polityki społecznej
neoliberalizm państwowy), związek i gospodarczej oraz
zawodowy, stagflacja systemu wartości);
 charakteryzuje główne
założenia gospodarki
neoliberalnej w latach 80.
XX w.;
 wyjaśnia znaczenie
zwycięstwa wyborczego
Margaret Thatcher
w Wielkiej Brytanii (1979 r.)
i Ronalda Reagana
w Stanach Zjednoczonych
(1980 r.) dla polityki
wewnętrznej
i międzynarodowej tych
państw
8. Polska  wie, w którym okresie  na podstawie podręcznika  omawia okoliczności  wyjaśnia genezę przejęcia  ocenia postawę posła
Rzeczpospolita Edward Gierek pełnił przedstawia karierę objęcia władzy przez władzy w PRL przez Stanisława Stommy
Ludowa funkcję I sekretarza KC polityczną Edwarda Gierka; Edwarda Gierka; Edwarda Gierka; w 1976 r. (rozważa, czy
w czasach PZPR;  zna i wyjaśnia pojęcia:  omawia zmiany  ocenia otwarcie PRL na jego postępowanie jest
Edwarda Gierka  zna i wyjaśnia pojęcia: nowelizacja konstytucji, wprowadzone Zachód dokonane przykładem obywatelskiego
(1971–1976) plan 5-letni (1971–1976), dobrobyt na kredyt, „druga w Konstytucji PRL w 1976 w czasach rządów Edwarda nieposłuszeństwa);
plenum, Komitet Centralny, Polska”, Pewex; r.; Gierka;  przygotowuje i moderuje
Biuro Polityczne,  omawia najważniejsze  wskazuje rzeczywiste cele  ocenia trzy kluczowe klasową debatę na temat:
„propaganda sukcesu”, wydarzenia i zmiany, które reformy administracyjnej reformy Edwarda Gierka; Edward Gierek –
sklepy komercyjne, maluch zaszły w Polsce w czasach z 1975 r.;  ocenia skutki nowelizacji funkcjonariusz sytemu
6
(samochód), czyn partyjny; rządów Gierka  omawia koncepcję Konstytucji PRL w 1976 r. komunistycznego czy
 na podstawie mapy w dziedzinach: gospodarki, budowy „drugiej Polski” dla PZPR i polskiego nowator, który otworzył
z podręcznika wymienia kultury, sportu i sposoby wdrażania tego społeczeństwa; Polskę na Zachód?
najważniejsze inwestycje  wskazuje elementy projektu w życie;  ocenia elementy polityki
gospodarcze w Polsce epoki polityki ekipy Gierka, które  wyjaśnia cele i skutki ekipy Gierka, które miały
Edwarda Gierka; miały zapewnić rządzącym „propagandy sukcesu” zapewnić rządzącym
 wie, na czym polegała poparcie społeczne; w epoce Gierka; poparcie społeczne
reorganizacja administracji  wymienia zmiany  omawia elementy polityki
przeprowadzona w Polsce wprowadzone ekipy Gierka, które miały
w 1975 r.; w Konstytucji PRL w 1976 r. zapewnić rządzącym
 na podstawie mapy i wskazuje skutki ich poparcie społeczne;
z podręcznika wymienia wprowadzenia (protesty  przedstawia zmiany
nazwy województw społeczne); wprowadzone w
istniejących od 1975 r.;  wie, kim był Leonid Konstytucji PRL w 1976 r.
 wie, że w 1976 r. Breżniew i wyjaśnia przyczyny
dokonano zmian protestów społecznych
w Konstytucji PRL związanych
z wprowadzeniem tych
zmian;
 wie, kim były / są
wymienione postacie, oraz
omawia ich polityczną rolę:
Piotr Jaroszewicz, Richard
Nixon, Jimmy Carter;
 zna i wyjaśnia pojęcie
„półkownik”
9. Kryzys  wymienia wydarzenia,  omawia sytuację  przypomina znaczenie  charakteryzuje standard  na podstawie zebranych
gospodarczy które doprowadziły do gospodarczą Polski pojęcia gospodarka życia społeczeństwa informacji przygotowuje
i społeczny protestów robotniczych w drugiej połowie lat 70. niedoboru i odnosi je do polskiego w warunkach prezentację na temat:
w Polsce w 1976 r.; XX w.; Polski w drugiej połowie lat gospodarki niedoboru, Czy uczestnicy wystąpień
w drugiej połowie  podaje przyczyny  omawia przyczyny 70. XX w.; posługuje się przykładami; społecznych z 1976 r.
7
lat 70. XX w. protestów robotniczych kryzysu gospodarczego w  porównuje rekcję władz  ocenia skutki wystąpień doczekali się
w 1976 r.; PRL w latach 70. XX w.; (w tym zastosowane społecznych z 1976 r. zadośćuczynienia za
 zna i wyjaśnia pojęcia:  omawia przebieg represje) na wystąpienia krzywdy i represje, które
Czerwiec 1976, „ścieżka wystąpień społecznych społeczne w 1970 i 1976 r. ich dotknęły?;
zdrowia”, ZOMO, w 1976 r.;  odnajduje relacje osób
reglamentacja towarów,  zna i wyjaśnia pojęcia: pamiętających Czerwiec
kartki żywnościowe pułapka zadłużenia, 1976 i prezentuje je
„manewr gospodarczy” w klasie;
 przygotowuje pytania do
ankiety, która mogłaby
posłużyć do zbadania, jak
Polacy pamiętają dzisiaj
epokę Gierka
10. Opozycja  wymienia formy pomocy  omawia formy pomocy  wyjaśnia znaczenie  charakteryzuje rolę  przygotowuje prezentację
demokratyczna dla represjonowanych dla represjonowanych utworzenia KOR; Kościoła katolickiego jako o wybranym członku KOR;
w Polsce uczestników protestów uczestników protestów  omawia główne formy instytucji wspierającej  przygotowuje prezentację
1976–1980 robotniczych z 1976 r. i ich robotniczych z 1976 r. i ich działania opozycji działanie opozycji na temat wybranej
rodzin; rodzin prowadzone przez demokratycznej w Polsce demokratycznej; organizacji opozycyjnej
 podaje nazwy organizacji KOR; w latach 70. XX w.  wyjaśnia, dlaczego działającej w Polsce
opozycji demokratycznej  omawia główne opozycja demokratyczna w latach 70. XX w.;
w Polsce działające w organizacje opozycji prowadziła działalność  zbiera informacje
latach 70. XX w.; demokratycznej działające w różnych sferach życia i przygotowuje krótką
 zna i wyjaśnia pojęcia w Polsce w latach 70. XX w. społecznego prezentację o działaniu
oraz rozwija skróty: opozycji demokratycznej
opozycja, opozycja w latach 70. XX w. swojej
demokratyczna, Komitet miejscowości / swoim
obrony Robotników / regionie
Komitet Samoobrony
Społecznej KOR, Studenckie
Komitety Solidarności (SKS),
Wolne Związki Zawodowe
(WZZ), Ruch Obrony Praw
8
Człowieka i Obywatela
(ROPCiO), Konfederacja
Polski Niepodległej (KPN),
Towarzystwo Kursów
Naukowych (TKN), drugi
obieg, latający uniwersytet,
tajny współpracownik
II. ŚWIAT I POLSKA W LATACH 1980–1991

11. Powstanie  wymienia najważniejsze  przedstawia postulaty  charakteryzuje sytuację  ocenia, które  ocenia, które
Solidarności problemy gospodarcze strajkujących robotników gospodarczą w Polsce z postulatów robotniczych z postulatów robotniczych
Polski na przełomie lat 70. z lipca i sierpnia 1980 r.; w 1980 r.; z sierpnia 1980 r. były z sierpnia 1980 r. były
I 80. XX w.;  dzieli je na polityczne  wyjaśnia rolę możliwe do spełnienia; najbardziej niewygodne dla
 wymienia przykładowe i ekonomiczne; Międzyzakładowych  wyjaśnia, na czym władzy i uzasadnia swoje
postulaty strajkujących  wymienia postanowienia Komitetów Strajkowych polegała różnica między stanowisko;
robotników z sierpnia porozumień sierpniowych; w rozmowach strajkujących strajkami z sierpnia 1980 r.  zbiera informacje
1980 r.;  zna i wyjaśnia pojęcia: robotników z władzami; a wcześniejszymi o działalności NSZZ
 wie, kim były / są Międzyzakładowy Komitet  przedstawia wystąpieniami robotników; „Solidarność” lub NSZZ
wymienione postacie, oraz Strajkowy, porozumienia konsekwencje zawarcia  przedstawia reakcję „Solidarność” RI, lub NZS
przedstawia ich polityczną sierpniowe; porozumień sierpniowych; władz PZPR na w swoim regionie;
rolę: Lech Wałęsa, Tadeusz  wie, kim były wymienione  zna i wyjaśnia pojęcia: porozumienia sierpniowe; przedstawia reakcję władz
Mazowiecki postacie, oraz przedstawia „przerwy w pracy”,  przedstawia znaczenie państw bloku wschodniego
ich historyczną rolę: Anna karnawał „Solidarności”; Posłania I Krajowego na Posłanie I Krajowego
Walentynowicz, Bronisław  wie, kim są wymienione Zjazdu Delegatów NSZZ Zjazdu Delegatów NSZZ
Geremek, Mieczysław postacie, oraz przedstawia „Solidarność” do ludzi „Solidarność” do ludzi
Jagielski ich polityczną rolę: Bogdan pracy Europy Wschodniej; pracy Europy Wschodniej;
Borusewicz, Andrzej  zna i wyjaśnia pojęcie  wie, kim były wymienione
Gwiazda, Bogdan Lis Niezależne Zrzeszenie postacie, oraz przedstawia
Studentów; ich historyczną rolę:
 wie, kim były wymienione Władysław Siła-Nowicki,
postacie, oraz przedstawia Marian Jurczyk
ich historyczną rolę: Jan
9
Olszewski, Lech Kaczyński

12. Stan wojenny  wymienia przyczyny  charakteryzuje  przedstawia stosunek  ocenia legalność  ocenia, czy władze PRL,
w Polsce i jego wprowadzenia stanu ograniczenia nałożone na PZPR do „Solidarności”; i zasadność wprowadzenia wprowadzając stan
następstwa wojennego; obywateli w czasie stanu  charakteryzuje formy stanu wojennego; wojenny, osiągnęły
 wymienia przykładowe wojennego; oporu społeczeństwa po  ocenia znaczenie zamierzone cele
ograniczenia nałożone na  przedstawia represje wprowadzeniu stanu powstania nielegalnych i przywróciły pełną kontrolę
obywateli w czasie stanu władz wobec wojennego; organizacji, w tym struktur nad społeczeństwem;
wojennego; społeczeństwa po  przestawia rolę i działania „Solidarności” dla  zbiera informacje, jak
 wymienia przykładowe wprowadzeniu stanu Kościoła po wprowadzeniu umacniania oporu wyglądały realia stanu
represje władz wobec wojennego; stanu wojennego; społeczeństwa; wojennego w jego regionie
społeczeństwa po  wymienia przykładowe  przedstawia reakcję  przedstawia reakcję ZSRS
wprowadzeniu stanu formy oporu społeczeństwa państw zachodnich na na wprowadzenie stanu
wojennego; po wprowadzeniu stanu wprowadzenie stanu wojennego w Polsce;
 zna i wyjaśnia pojęcia: wojennego; wojennego w Polsce;  przedstawia pomoc
Wojskowa Rada Ocalenia  wyjaśnia, jaką rolę  zna i wyjaśnia pojęcia: społeczeństw zachodnich
Narodowego, odgrywała militaryzacja prowokacja bydgoska, i środowisk emigracyjnych
internowanie, godzina niektórych zakładów pracy „Solidarność Walcząca”; dla Polaków w czasie stanu
milicyjna, i środków masowego  wie, kim były / są wojennego
 wie, kim był gen. przekazu; wymienione postacie, oraz
Wojciech Jaruzelski,  zna i wyjaśnia pojęcia: przedstawia ich polityczną
i przedstawia jego Patriotyczny Ruch rolę: płk Ryszard Kukliński,
historyczną rolę Odrodzenia Narodowego, Józef kard. Glemp,
Tymczasowa Komisja Władysław Frasyniuk,
Koordynacyjna, pacyfikacja Kornel Morawiecki
kopalni „Wujek”;
 wie, kim były wymienione
postacie, oraz przedstawia
ich historyczną rolę: gen.
Czesław Kiszczak, Jan
Dobraczyński, Jerzy
Popiełuszko
13. Kryzys w ZSRS  charakteryzuje kryzys  wyjaśnia przyczyny  wyjaśnia przyczyny  charakteryzuje politykę  zbiera informacje
i państwach gospodarczy w ZSRS kryzysu gospodarczego wyścigu zbrojeń na władz ZSRS wobec ludzi, o kontaktach polskich
10
bloku i krajach bloku w ZSRS i krajach bloku początku lat 80. XX w.; którzy się z nimi nie organizacji opozycyjnych
wschodniego wschodniego; wschodniego;  wymienia przykładowe zgadzali; z organizacjami
 charakteryzuje kryzys  charakteryzuje kryzys organizacje opozycyjne  przedstawia zasięg opozycyjnymi w krajach
społeczny w ZSRS; społeczny w krajach bloku w krajach bloku wpływów organizacji bloku wschodniego;
 zna i wyjaśnia pojęcia: wschodniego; wschodniego; opozycyjnych  porównuje wpływy
bumelant, amnestia,  charakteryzuje relacje  przedstawia postawy w społeczeństwach państw organizacji opozycyjnych
indoktrynacja między ZSRS a Stanami społeczeństw państw komunistycznych i wyjaśnia na społeczeństwo w Polsce
Zjednoczonymi; komunistycznych wobec jego przyczyny; i innych krajach bloku
 zna i wyjaśnia pojęcia: władzy;  wie, kim były wymienione wschodniego
„imperium zła”, „gwiezdne  zna i wyjaśnia pojęcia: postacie, oraz przedstawia
wojny” dysydent, azyl polityczny, ich historyczną rolę: Jurij
Karta 77, Konfederacja Andropow, Konstantin
Polski Niepodległej; Czernienko
 wie, kim były wymienione
postacie, oraz przedstawia
ich historyczną rolę:
Aleksander Sołżenicyn,
Andriej Sacharow
14. Pierestrojka  wymienia reformy  wyjaśnia, na czym  przedstawia wpływ  ocenia efekty reform  ocenia, czy Michaił
w ZSRS i jej wewnętrzne polegały reformy reform w ZSRS na sytuację wewnętrznych Gorbaczow zrealizował cele
konsekwencje przeprowadzone w ZSRS wewnętrzne wprowadzane w krajach bloku wprowadzonych przez swojej polityki i uzasadnia
w krajach bloku przez Michaiła przez Michaiła wschodniego; Michaiła Gorbaczowa; swoje stanowisko;
wschodniego Gorbaczowa; Gorbaczowa;  charakteryzuje politykę  wyjaśnia wpływ rządów  ocenia relacje między
 przedstawia relacje  przedstawia zagraniczną Michaiła Michaiła Gorbaczowa na państwami bloku
między ZSRS a Stanami konsekwencje katastrofy Gorbaczowa; pozycję ZSRS w świecie wschodniego a ZSRS za
Zjednoczonymi za rządów elektrowni atomowej  wyjaśnia przyczyny zmian rządów Michaiła
Michaiła Gorbaczowa; w Czarnobylu; relacji między ZSRS Gorbaczowa i porównuje
 zna i wyjaśnia pojęcia:  zna i wyjaśnia pojęcie a Stanami Zjednoczonymi je z relacjami za rządów
pierestrojka, głasnost’; uwłaszczenie nomenklatury za rządów Michaiła Leonida Breżniewa
 wie, kim były wymienione Gorbaczowa;
postacie, oraz przedstawia  wie, kim był Mieczysław
ich historyczną rolę: Rakowski
Michaił Gorbaczow, Ronald
11
Reagan, George Bush

15. Przełomowy  wymienia problemy  przedstawia problemy  charakteryzuje próby  przedstawia reakcje  wyjaśnia, dlaczego
rok 1989 gospodarcze Polski w II poł. gospodarcze Polski w II poł. przezwyciężenia trudności społeczeństwa na określenie gruba kreska
lat 80. XX w.; lat 80. XX w.; gospodarczych postanowienia Okrągłego jest różnie rozumiane;
 wymienia przykładowe  wymienia działania podejmowane przez Stołu;  wyjaśnia, dlaczego
postanowienia Okrągłego podejmowane przez władze;  ocenia zakres zmian niektóre organizacje
Stołu; władze, aby przezwyciężyć  przedstawia genezę ustrojowych opozycyjne krytycznie
 zna i wyjaśnia pojęcia: trudności gospodarcze; Okrągłego Stołu; przeprowadzonych na odnosiły się do ustaleń
Okrągły Stół, pluralizm,  wymienia postanowienia  przedstawia realizację mocy postanowień Okrągłego Stołu i ich
wybory kontraktowe; Okrągłego Stołu; postanowień Okrągłego Okrągłego Stołu; realizacji;
 wie, kim były /są  zna i wyjaśnia pojęcia: Stołu;  wyjaśnia, co  zbiera informacje na
wymienione postacie, oraz Ogólnopolskie  zna i wyjaśnia pojęcia: spowodowało, że obóz temat wyborów 4 czerwca
przedstawia ich polityczną Porozumienie Związków gruba kreska, desygnacja, solidarnościowy w jego regionie
rolę: Lech Wałęsa, gen. Zawodowych, Komitet Obywatelski Klub zdecydował się na
Wojciech Jaruzelski Obywatelski, Parlamentarny utworzenie rządu
 wie, kim był Alfred  wie, kim był Tadeusz
Miodowicz Mazowiecki
16. Jesień  wymienia etapy  przedstawia proces  wyjaśnia przyczyny  omawia genezę  wyjaśnia, dlaczego
Narodów przejmowania władzy przez przejmowania władzy przez wzrostu pozycji opozycji powstania Wspólnoty upadek muru berlińskiego
w Europie opozycję w Czechosłowacji, opozycję w Czechosłowacji, w krajach bloku Niepodległych Państw; stał się symbolem upadku
Środkowo- na Węgrzech i w Bułgarii; na Węgrzech i w Bułgarii; wschodniego;  porównuje procesy komunizmu w Europie
-Wschodniej  wymienia etapy procesu  wymienia przyczyny  przedstawia proces przemian ustrojowych Środkowo-Wschodniej;
i rozpad ZSRS jednoczenia Niemiec; rozpadu ZSRS i Jugosławii; obalenia Nicolae Ceauşescu w krajach bloku  ocenia, które czynniki
 zna i wyjaśnia pojęcia:  wymienia etapy procesu w Rumunii; wschodniego, wskazując odegrały największą rolę
Karta 77, aksamitna rozpadu ZSRS i Jugosławii;  wyjaśnia trudności podobieństwa i różnice w procesie rozpadu ZSRS
rewolucja, Fidesz, Trójkątny  zna i wyjaśnia pojęcia: związane z procesem między procesami i Jugosławii oraz jak to
Stół, Okrągły Stół; pucz, czystki etniczne, jednoczenia Niemiec; zachodzącymi wpłynęło na przebieg tych
 wie, kim były wymienione  wie, kim były wymienione  przedstawia proces w poszczególnych procesów
postacie, oraz przedstawia postacie, oraz przedstawia rozpadu ZSRS i Jugosławii; państwach;
ich historyczną rolę: Václav ich historyczną rolę: Borys  zna i wyjaśnia pojęcie  porównuje przyczyny
Havel, Erich Honecker, Jelcyn, Giennadij Janajew Wspólnota Niepodległych rozpadu ZSRS i Jugosławii;
Helmut Kohl Państw  wyjaśnia, dlaczego
procesy przemian
12
 wie, kim był Nicolae ustrojowych w krajach

Ceauşescu bloku wschodniego zostały
określone jako Jesień
Narodów
17. Transformacja  wymienia problemy  wyjaśnia, które problemy  charakteryzuje proces  charakteryzuje proces  przedstawia realizację
gospodarczo- gospodarcze Polski na wynikały z polityki prywatyzacji dekomunizacji, odwołując planu Balcerowicza i jego
-ustrojowa początku lat 90. XX w.; gospodarczej władz i reprywatyzacji; się do przykładów skutki w swoim regionie
1989–1990  przedstawia założenia komunistycznych;  wyjaśnia problemy ze swojego regionu;
planu Balcerowicza;  omawia społeczne skutki i konsekwencje procesu  przedstawia
 przedstawia wyniki realizacji planu prywatyzacji konsekwencje polityczne
wyborów prezydenckich Balcerowicza; i reprywatyzacji; wyborów prezydenckich
w 1990 r.  zna i wyjaśnia pojęcia:  przedstawia przyczyny w 1990 r.;
 zna i wyjaśnia pojęcie transformacja, bezrobocie i przebieg wyborów  zna i wyjaśnia pojęcie
plan Balcerowicza; strukturalne, hiperinflacja, prezydenckich w 1990 r.; dekomunizacja
 wie, kim jest Leszek kuroniówka  zna i wyjaśnia pojęcia:
Balcerowicz  wie, kim był Jacek Kuroń prywatyzacja,
reprywatyzacja;
 wie, kim były / są
wymienione postacie, oraz
przedstawia ich polityczną
rolę: Jarosław Kaczyński,
Stanisław Tymiński
18.  zna definicję  charakteryzuje czynniki,  wyjaśnia, dlaczego dla  porównuje różne typy  ocenia, czy
Ku społeczeństwu społeczeństwa które wpływają na rozwój rozwoju społeczeństwa organizacji pozarządowych; społeczeństwo polskie jest
obywatelskiemu obywatelskiego; społeczeństwa obywatelskiego ważne są  omawia działalność społeczeństwem
 wymienia formy obywatelskiego; kapitał społeczny i zaufanie organizacji pozarządowych obywatelskim i uzasadnia
aktywności społecznej;  wymienia przykładowe społeczne; i ich rolę w kształtowaniu swoje stanowisko;
 wymienia sektory organizacje pozarządowe  wyjaśnia różnice między społeczeństwa  daje przykłady
działania organizacji i przedstawia ich działania; stowarzyszeniem obywatelskiego na obywatelskiego
w społeczeństwie  wyjaśnia, dlaczego dla a fundacją; przykładach ze swojego nieposłuszeństwa, biorąc
obywatelskim; rozwoju społeczeństwa  charakteryzuje regionu; pod uwagę klasyczną jego
 zna pojęcia: obywatelskiego największe organizacje pożytku  ocenia rolę wolontariatu definicję
społeczeństwo znaczenie mają organizacje publicznego; w kształtowaniu się
13
obywatelskie, referendum, pozarządowe;  zna i wyjaśnia pojęcia: społeczeństwa

organizacje pozarządowe  zna i wyjaśnia pojęcia: kapitał społeczny, zaufanie obywatelskiego
społeczeństwo społeczne, obywatelskie
obywatelskie, organizacje nieposłuszeństwo,
pozarządowe, wolontariat
stowarzyszenie, fundacja,
organizacje pożytku
publicznego
19.  zna definicje  wymienia różne typy  wymienia różnice  charakteryzuje rolę  daje przykłady z działań
Sprawiedliwość demokratycznego państwa sprawiedliwości; pomiędzy różnymi typami sprawiedliwości społecznej władz państwowych
jako moralny prawa i sprawiedliwości  wyjaśnia pojęcia: sprawiedliwości; w funkcjonowaniu państwa i samorządowych
fundament ładu społecznej; demokratyczne państwo  wyjaśnia różnice i społeczeństwa; stosowania sprawiedliwości
społecznego  wymienia różne prawa, sprawiedliwość pomiędzy sprawiedliwością  uzasadnia, że państwo rozdzielczej
możliwości rozumienia społeczna rozdzielczą polskie jest i sprawiedliwości
terminu sprawiedliwość a sprawiedliwością demokratycznym wyrównawczej
wyrównawczą; państwem prawa
 zna i wyjaśnia pojęcia:
sprawiedliwość rozdzielcza,
sprawiedliwość
wyrównawcza
III. ŚWIAT I POLSKA W LATACH 1991–2001

20. Nowy ład  wymienia działania  wymienia koncepcje  wskazuje różnice  ocenia, czy można  ocenia, która z koncepcji
światowy Stanów Zjednoczonych świata w końcu XX w. i ich pomiędzy koncepcjami określić Stany Zjednoczone świata w końcu XX w.
zmierzające do utrzymania autorów; świata w końcu XX w.; jako żandarma ładu na okazała się najbliższa
ładu na świecie w końcu  wyjaśnia, na czym polega  charakteryzuje proces świecie w końcu XX w.; rzeczywistości i uzasadnia
XX w.; proces globalizacji; globalizacji w różnych  wyjaśnia, w jaki sposób swoje stanowisko
 przedstawia proces  charakteryzuje politykę dziedzinach życia ZSRS usiłował utrzymać
globalizacji w gospodarce; Stanów Zjednoczonych na wpływy na świecie;
 zna i wyjaśnia pojęcia: Bliskim Wschodzie;  wie, kim był Michaił
Pustynna Burza,  zna i wyjaśnia pojęcia: Gorbaczow
globalizacja; koniec historii, zderzenie
14
 wie, kim były wymienione cywilizacji, globalna

postacie, oraz przedstawia wioska;
ich historyczną rolę: George  wie, kim były / są
Bush, Saddam Husajn wymienione postacie, oraz
przedstawia ich polityczną
rolę: Francis Fukuyama,
Samuel Huntington,
Zbigniew Brzeziński
21. Blaski i cienie  wymienia najważniejsze  wymienia najważniejsze  wyjaśnia przyczyny  wyjaśnia przyczyny  przedstawia i ocenia rolę
zmian na świecie konflikty zbrojne na przyczyny konfliktów konfliktów zbrojnych na konfliktów religijnych na wojsk ONZ w czasie
na przełomie przełomie XX i XXI w.; zbrojnych na przełomie przełomie XX i XXI w.; świecie na przełomie konfliktu w Rwandzie
tysiącleci  wymienia różnice XX i XXI w.;  wyjaśnia przyczyny XX i XXI w.;
pomiędzy globalną Północą  przedstawia proces podziału świata na globalną  charakteryzuje sytuację
a globalnym Południem upadku apartheidu w RPA; Północ i globalne Południe; w Afryce na przełomie
 zna i wyjaśnia pojęcia:  wyjaśnia przyczyny XX i XXI w.
apartheid, bantustany; konfliktu w Rwandzie;
 wie, kim były  zna i wyjaśnia pojęcie
wymienione postacie, oraz konflikt Północ–Południe
przedstawia ich historyczną
rolę: Nelson Mandela,
Frederik de Klerk
22. Integracja  wymienia dokumenty  wymienia kryteria  przedstawia zakres  wyjaśnia, dlaczego strefa  wyjaśnia znaczenie
europejska tworzące Unię Europejską przyjmowania nowych współpracy pomiędzy Schengen i strefa euro nie Jednolitego Aktu
i ich najważniejsze państw do Unii państwami Unii pokrywa się z krajami Unii Europejskiego i traktatu
postanowienia; Europejskiej; Europejskiej; Europejskiej; z Maastricht;
 wymienia organy Unii  wymienia płaszczyzny  wskazuje różnice  wyjaśnia przyczyny  wyjaśnia, dlaczego został
Europejskiej; współpracy między krajami pomiędzy poszczególnymi rozszerzania zakresu zawarty traktat lizboński;
 wymienia państwa strefy Unii Europejskiej; dokumentami tworzącymi współpracy pomiędzy  wyjaśnia, dlaczego
euro;  wymienia państwa strefy podstawy prawne Unii państwami Unii Finlandia starała się
 pokazuje na mapie proces Schengen; Europejskiej; Europejskiej; o członkostwo w Unii
rozszerzania się Unii  zna i wyjaśnia pojęcia:  wyjaśnia znaczenie strefy  przedstawia współpracę Europejskiej dopiero
Europejskiej; kryteria kopenhaskie, Schengen i strefy euro; Unii Europejskiej w latach 90. XX w.
strefa Schengen  przedstawia współpracę ze Szwajcarią i wyjaśnia
15
 zna i wyjaśnia pojęcia: Unii Europejskiej stosunek Szwajcarii do Unii

Jednolity Akt Europejski, z Norwegią i wyjaśnia jej Europejskiej
traktat z Maastricht, Unia stosunek do Unii
Europejska, traktat nicejski, Europejskiej
traktat lizboński, strefa
euro
23. Polska droga  wymienia najważniejsze  wymienia ruchy  wyjaśnia przyczyny zmian  ocenia, czy reformy rządu  przedstawia relacje
do demokracji partie w Polsce po 1990 r.; polityczne w Polsce po rządów po 1990 r.; Jerzego Buzka spełniły między rządem
1991–2005  wymienia zmiany 1990 r.;  przedstawia przebieg oczekiwania Polaków; a Prezydentem w Polsce
ustrojowe, które  wyjaśnia przyczyny zmian prac nad nową konstytucją;  przedstawia proces w latach 1991–2005;
wprowadziła Mała na polskiej scenie  charakteryzuje reformy podpisania i ratyfikowania  ocenia funkcjonowanie
Konstytucja; politycznej po 1990 r.; rządu Jerzego Buzka; konkordatu; rządów w Polsce w latach
 wymienia reformy rządu  wyjaśnia, jak chciano  przedstawia stosunki  ocenia stabilność polskiej 1991–2005, przywołując ich
Jerzego Buzka; zapobiec rozdrobnieniu wyznaniowe w Polsce; sceny politycznej i jej sukcesy i porażki
 zna i wyjaśnia pojęcia: politycznemu w Polsce;  zna i wyjaśnia pojęcia: wpływ na funkcjonowanie
Sojusz Lewicy  wymienia podstawy recesja, lustracja; państwa;
Demokratycznej, Unia prawne, na których  wie, kim były / są  wie, kim jest Hanna
Demokratyczna, Mała opierają się relacje między wymienione postacie, oraz Suchocka
Konstytucja; państwem polskim przedstawia ich polityczną
 wie, kim jest Jerzy Buzek a kościołami i związkami rolę: Jan K. Bielecki,
wyznaniowymi; Aleksander Kwaśniewski,
 zna i wyjaśnia pojęcia: Leszek Miller, Jan
Bezpartyjny Blok Olszewski, Antoni
Wspierania Reform, Macierewicz
konkordat, próg wyborczy
24.  wymienia zasady  wyjaśnia zasady  charakteryzuje  wyjaśnia wzajemne  wskazuje różnice
III Rzeczpospolita ustrojowe zawarte ustrojowe zawarte uprawnienia władzy zależności między organami w procesie legislacyjnym
– konstytucyjne w konstytucji polskiej; w konstytucji polskiej; ustawodawczej władzy wykonawczej w zależności od typu
zasady ustrojowe  wymienia prawa  wyjaśnia, na czym i wykonawczej w Polsce i ustawodawczej oraz ustawy (np. ustawa zwykła i
i obowiązki obywatela polegają prawa i obowiązki z zastosowaniem podziału podaje przykłady ich ustawa budżetowa);
zawarte w konstytucji; obywatela zawarte tych uprawnień; zastosowania;  ocenia skuteczność
 wymienia organy władzy w konstytucji;  wymienia etapy procesu  wyjaśnia zasady funkcjonowania Trybunału
ustawodawczej i ich dwie  wymienia przykładowe legislacyjnego; sądownictwa w Polsce; Stanu
16
kompetencje; kompetencje organów  przedstawia strukturę  charakteryzuje pozycję

 wymienia organy władzy władzy ustawodawczej; sądownictwa w Polsce; Trybunału Konstytucyjnego
wykonawczej i ich dwie  wymienia podstawowe  wymienia zasady i Trybunału Stanu
kompetencje; kompetencje organów sadownictwa w Polsce; w polskim systemie
 zna i wyjaśnia pojęcia: władzy wykonawczej;  wymienia przykładowe ustrojowym;
zasada suwerenności  wymienia przykładowe uprawnienia Trybunału  zna i wyjaśnia pojęcie
narodu, zasada zasady sadownictwa Konstytucyjnego konstruktywne votum
trójpodziału władzy w Polsce; i Trybunału Stanu; nieufności
 zna i wyjaśnia pojęcia:  zna i wyjaśnia pojęcia:
zasada demokratycznego preambuła, proces
państwa prawa, zasada legislacyjny, Trybunał
pluralizmu politycznego, Konstytucyjny, Trybunał
zasada niezawisłości Stanu
sędziów
25.  wymienia organy władzy  wymienia organy władzy  wymienia organy władzy  wyjaśnia podstawy  charakteryzuje proces
Rzeczpospolita samorządu gminnego samorządu powiatowego samorządu wojewódzkiego prawne i zasady odwoławczy od decyzji
samorządna i sposób ich powoływania; i sposób ich powoływania; i sposób ich powoływania; funkcjonowania samorządu jednostek samorządu
 przedstawia przykładowe  przedstawia przykładowe  przedstawia przykładowe terytorialnego; terytorialnego;
kompetencje organów kompetencje organów kompetencje organów  wyjaśnia, na jakie zadania  przedstawia działania
samorządu gminnego; samorządu powiatowego; samorządu wojewódzkiego; jednostki samorządu podejmowane przez
 zna i wyjaśnia pojęcia:  zna i wyjaśnia pojęcia:  wymienia źródła terytorialnego mogą mieć samorząd swojej gminy,
samorząd terytorialny, powiat, starosta finansowania jednostek różne źródła finansowania; powiatu i województwa
domniemanie kompetencji, samorządu terytorialnego;  zna i wyjaśnia pojęcia:
zadania własne, zadania  zna i wyjaśnia pojęcia: decentralizacja, zasada
zlecone, gmina, burmistrz, subwencja, dotacja, pomocniczości
wójt marszałek sejmiku
wojewódzkiego, sejmik
województwa
26. System  wymienia podmioty  wyjaśnia różnice  rozumie podstawowe  charakteryzuje relacje  wyjaśnia różnicę między
prawny i zakres spraw, które pomiędzy prawem terminy związane między organami władzy prawem materialnym
współczesnej obejmuje prawo cywilne; naturalnym a prawem z naukami prawnymi; albo organami władzy a procesowym;
Polski  wymienia sprawy stanowionym;  przedstawia sprawy a obywatelami, które  analizuje przykładowe
pomiędzy członkami  charakteryzuje podmioty pomiędzy członkami reguluje prawo pisma z zakresu prawa
17
rodziny, które są i zakres spraw, które rodziny, które są administracyjne; cywilnego, karnego
regulowane prawem obejmuje prawo cywilne; regulowane prawem  wyjaśnia różnicę między i administracyjnego
rodzinnym;  wymienia najważniejsze rodzinnym; wykroczeniem, występkiem (np. pozew, zawiadomienie
 zna i wyjaśnia pojęcia: zapisy prawa karnego;  omawia najważniejsze i zbrodnią; o popełnieniu
norma prawna, osoba  zna i wyjaśnia pojęcia: zapisy prawa karnego;  zna i wyjaśnia pojęcia: przestępstwa, decyzję
fizyczna, osoba prawna, własność, służebność,  zna i wyjaśnia pojęcia: odwołanie, wniosek o administracyjną)
zdolność prawna, zdolność hipoteka, wykroczenie, przysposobienie, ponowne rozpatrzenie
do czynności prawnych występek, zbrodnia, obowiązek alimentacyjny sprawy
odpowiedzialność karna
27. Prawa  definiuje prawa  omawia cechy praw  przedstawia proces  przedstawia proces  wyjaśnia, które prawa
człowieka oraz człowieka, wymieniając ich człowieka; kształtowania się praw kształtowania się praw człowieka są negatywne,
ich ochrona w cechy;  charakteryzuje trzy człowieka po II wojnie człowieka do II wojny a które pozytywne;
Polsce i na  wymienia przykładowe generacje praw człowieka; światowej; światowej;  wyjaśnia, w przypadku
świecie prawa człowieka,  wymienia dokumenty  wymienia dokumenty  porównuje zawartość których praw człowieka
przyporządkowując je do chroniące prawa człowieka chroniące prawa człowieka i rolę dokumentów obywatel może dochodzić
odpowiednich generacji; w Europie; na świecie; chroniących prawa swych praw;
 wymienia polskie  wymienia europejskie  wymienia organy ONZ, człowieka;  ocenia skuteczność
dokumenty, w których instytucje zajmujące się zajmujące się ochroną praw  przedstawia proces decyzji lub wyroków
zawarte są prawa ochroną praw człowieka człowieka i wyjaśnia, w jaki postępowania obywatela różnych instytucji
człowieka; i wyjaśnia, w jaki sposób sposób je chronią; polskiego, który oskarża chroniących prawa
 wymienia polskie je chronią;  zna i wyjaśnia pojęcia: instytucje państwowe człowieka
instytucje zajmujące się  zna i wyjaśnia pojęcia: Powszechna Deklaracja o złamanie praw człowieka
ochroną praw człowieka Europejska konwencja o Praw Człowieka, Rada (rozpatruje wszystkie
i wyjaśnia, w jaki sposób ochronie praw człowieka i Praw Człowieka, Wysoki możliwości odwoławcze);
je chronią; podstawowych wolności, Komisarz Narodów  wyjaśnia, które prawa
 zna i wyjaśnia pojęcia: Europejski Trybunał Praw Zjednoczonych ds. Praw człowieka i w jakich
prawa człowieka, trzy Człowieka Człowieka, okolicznościach mogą być
generacje praw człowieka, Międzynarodowy Trybunał ograniczone
Rzecznik Praw Karny;
Obywatelskich  wie, kim była Eleanor
Roosevelt
28. Rozliczenie  wymienia sposoby  przedstawia działania  omawia różne formy  wyjaśnia problemy  porównuje proces
dziedzictwa PRL upamiętnienia żołnierzy podejmowane przez polskie działalności Instytutu związane rozliczenia władz
18
po 1989 r. podziemia władze w celu rozliczenia Pamięci Narodowej; z przeprowadzeniem komunistycznych w Polsce
niepodległościowego i osób postępowania władz PRL-u;  zna i wyjaśnia pojęcia: procesu lustracji; z podobnymi procesami
represjonowanych  wyjaśnia, dlaczego było Instytut Pamięci  zna i wyjaśnia pojęcie w innych były państwach
w okresie PRL-u; trudno uzyskać wyroki Narodowej, Rzecznik kłamstwo lustracyjne komunistycznych;
 zna i wyjaśnia pojęcie skazujące w procesach Interesu Publicznego,  ocenia, czy można było
rehabilitacja autorów stanu wojennego status osoby proces dekomunizacji
i w sprawie użycia broni pokrzywdzonej przeprowadzić lepiej
w kopalni „Wujek” i uzasadnia swoje
stanowisko
29. Polska droga  wymienia etapy  omawia etapy  przedstawia współpracę  charakteryzuje stosunki  przedstawia działania
do NATO i Unii przystąpienia Polski do przystąpienia Polski do Polski z innymi krajami polsko-rosyjskiej w latach Polaków w ramach
Europejskiej NATO i Unii Europejskiej; NATO i Unii Europejskiej; regionu w celu wstąpienia 90. XX w.; Partnerstwa dla Pokoju;
 podaje przykładowe  wyjaśnia, dlaczego Polsce do NATO i Unii  przedstawia aktywność  porównuje argumenty
przyczyny, dlaczego Polsce zależało na członkostwie Europejskiej; Polski w rejonie Europy euroentuzjastów
zależało na członkostwie w NATO i Unii Europejskiej;  charakteryzuje relacje Środkowej w latach 90. i eurosceptyków w czasie
w NATO i Unii Europejskiej;  zna i wyjaśnia pojęcie polsko-niemieckie w latach XX w.; starania się Polski
 zna i wyjaśnia pojęcie Partnerstwo dla Pokoju 90. XX w.;  wyjaśnia, jakie czynniki o członkostwo w Unii
traktat akcesyjny  zna i wyjaśnia pojęcia: wpływały na relacje Polski Europejskiej
Trójkąt Weimarski, Trójkąt z innymi państwami
Wyszehradzki / Grupa
Wyszehradzka
IV. ŚWIAT I POLSKA W PIERWSZYCH DWÓCH DEKADACH XXI W.
30. Świat na  wymienia czynniki, które  przedstawia pozycję Chin  charakteryzuje sytuację  przedstawia skutki  ocenia skutki pandemii
początku XXI w. wpływają na pozycję Chin na początku XXI w.; w Korei Północnej na kryzysu finansowego COVID-19 dla życia
na początku XXI w.;  przedstawia skutki początku XXI w.; z początku XXI w.; społecznego;
 wymienia przykładowe globalizacji;  przedstawia skutki  wyjaśnia przyczyny  ocenia wpływ Arabskiej
skutki globalizacji  wymienia sposoby Arabskiej Wiosny; Arabskiej Wiosny Wiosny na stabilizację
radzenia sobie z pandemią  przedstawia sposoby w rejonie Bliskiego
COVID-19; radzenia sobie z pandemią Wschodu
 zna i wyjaśnia pojęcia: COVID-19;
COVID-19, SARS-CoV-2,  zna i wyjaśnia pojęcie
pandemia Arabska Wiosna
19
31. Wojna  wymienia różne nurty  charakteryzuje różne  omawia interwencję  przedstawia udział  ocenia skuteczność
z terroryzmem terroryzmu w XXI w. nurty terroryzmu w XXI w. wojsk koalicji w Iraku; Polaków w walkach interwencji wojsk koalicji
w XXI w.  wymienia przykładowe  omawia interwencję  charakteryzuje w Afganistanie i Iraku; w Afganistanie i Iraku;
zamachy terrorystyczne wojsk koalicji działalność Państwa  wyjaśnia związek między  przedstawia rolę i dążenia
w XXI w. i ich w Afganistanie; Islamskiego; zamachami Kurdów w trakcie wojny
konsekwencje;  zna i wyjaśnia pojęcia:  przedstawia znaczenie terrorystycznymi w Europie z terroryzmem
 zna i wyjaśnia pojęcia: Al-Kaida, talibowie, Stanów Zjednoczonych a wojną z terroryzmem na
terroryzm, World Trade  wie, kim były / są w wojnie z terroryzmem; Bliskim Wschodzie;
Center wymienione postacie, oraz  zna i wyjaśnia pojęcia:  wymienia skutki wojny
przedstawia ich polityczną szariat, Państwo Islamskie z terroryzmem dla państw
rolę: Osama bin Laden, muzułmańskich, Stanów
George W. Bush Zjednoczonych i Europy
32. Unia  wymienia organy władzy  wymienia dokumenty  przedstawia koncepcje  porównuje koncepcje  ocenia koncepcje
Europejska Unii Europejskiej i ich unijne zawarte na początku integracji Europy; integracji Europy; integracji europejskiej pod
w XXI w. przykładowe uprawnienia; XXI w. i ich główne  przedstawia postawy  charakteryzuje przyczyny kątem korzyści, które niosą
 wymienia przykładowe założenia; państw Unii Europejskiej i skutki wystąpienia one ze sobą dla
przyczyny i skutki kryzysu  wyjaśnia przyczyny wobec kryzysu Wielkiej Brytanii z Unii poszczególnych grup
migracyjnego w Unii kryzysu migracyjnego migracyjnego; Europejskiej; państw członkowski;
Europejskiej; w Unii Europejskiej;  wymienia przyczyny  ocenia politykę Unii  przedstawia możliwości
 wymienia przykładowe  charakteryzuje politykę i skutki wystąpienia Europejskiej wobec działania obywateli państw
działania Unii Europejskiej Unii Europejskiej wobec Wielkiej Brytanii z Unii pandemii COVID-19; członkowskich w ramach
wobec pandemii COVID-19; pandemii COVID-19; Europejskiej;  wyjaśnia wpływ Unii Europejskiej
 zna i wyjaśnia pojęcia:  zna i wyjaśnia pojęcia:  zna i wyjaśnia pojęcia: problemów, z którymi
Przewodniczący Rady Karta Praw Podstawowych Stany Zjednoczone Europy, mierzy się Unia Europejska,
Europejskiej, Wysoki Unii Europejskiej, traktat Europa Ojczyzn, Europa na jej funkcjonowanie
Przedstawiciel Unii ds. nicejski, traktat lizboński, wielu prędkości i pozycję w niej
Zagranicznych i Polityki tarcza antykryzysowa poszczególnych państw
Bezpieczeństwa, lockdown
33. Rosja i jej  wymienia przyczyny  omawia sytuację w Gruzji;  przedstawia, w jaki  przedstawia możliwości  przedstawia działalność
ekspansja i skutki wojny w Czeczenii;  przedstawia przebieg sposób przywódcy Rosji działania opozycji w Rosji; „Memoriału” jako
w XXI w.  wymienia przyczyny wojny w Ukrainie; dążą do wzmocnienia  wyjaśnia wpływ różnych organizacji opozycyjnej
i skutki konfliktu w Gruzji;  wie, kim były / są władzy; form prowadzenia wojny w Rosji
20
 wymienia przyczyny wymienione postacie, oraz  przedstawia proces przez Rosję na sytuację
wojny w Ukrainie; przedstawia ich historyczną aneksji Krymu; w Europie;
 zna i wyjaśnia pojęcie rolę: Dżochar Dudajew,  przedstawia stosunek  wyjaśnia, od czego zależy
Euromajdan; Achmat Kadyrow, Ramzan państw polityka Rosji wobec
 wie, kim są wymienione Kadyrow środkowoeuropejskich do Ukrainy;
postacie, oraz przedstawia polityki rosyjskiej na  przedstawia stosunek
ich polityczną rolę: Kaukazie i Ukrainie; państw
Władimir Putin,  charakteryzuje różne zachodnioeuropejskich
Wołodymyr Zełenski formy prowadzenia wojny i Stanów Zjednoczonych
przez Rosję; do polityki rosyjskiej na
 zna i wyjaśnia pojęcia; Kaukazie i Ukrainie;
„zielone ludziki”, wojna  zna i wyjaśnia pojęcie
hybrydowa, szantaż kolonia karna;
gazowy;  wie, kim jest Wiktor
 wie, kim był Borys Jelcyn Janukowycz
34. Polska na  wymienia przykładowe  wymienia główne  charakteryzuje polską  ocenia, jak afery, do  przedstawia działania
początku XXI w. sukcesy i porażki założenia poszczególnych scenę polityczną na których dochodziło za wybranego przez siebie
poszczególnych rządów na rządów w polityce początku XXI w.; poszczególnych rządów, rządu z początku XXI w.
początku XXI w.; wewnętrznej i zagranicznej;  wyjaśnia przyczyny zmian wpływały na ich ocenę w polityce wewnętrznej
 wymienia główne partie  wymienia przyczyny rządów na początku XXI w.; przez społeczeństwo; i zagranicznej oraz ocenia je
polityczne działające zmian rządów na początku  zna i wyjaśnia pojęcia:  ocenia realizację założeń pod kątem rozwoju
w Polsce na początku XXI w.; Liga Polskich Rodzin, poszczególnych rządów wewnętrznego Polski i jej
XXI w.;  zna i wyjaśnia pojęcia: Samoobrona, katastrofa w polityce wewnętrznej racji stanu
 zna i wyjaśnia pojęcia: postkomunizm, kohabitacja smoleńska; i zagranicznej
Platforma Obywatelska, polityczna, dług publiczny;  wie, kim były / są
Prawo i Sprawiedliwość,  wie, kim są wymienione wymienione postacie, oraz
Zjednoczona Prawica postacie, oraz przedstawia przedstawia ich polityczną
ich polityczną rolę: rolę: Donald Tusk, Andrzej
Kazimierz Marcinkiewicz, Lepper
Bronisław Komorowski,
Andrzej Duda
35. Polonia  pokazuje na mapie  wymienia przykładowe  wyjaśnia rolę, jaką  charakteryzuje sytuację  przedstawia działania
i Polacy
21
na świecie skupiska Polaków i Polonii instytucje polskie działające odgrywały instytucje Polaków w ZSRS i byłych organizacji polonijnych
po II wojnie światowej; na emigracji; emigracyjne po II wojnie republikach radzieckich; funkcjonujących w różnych
 wymienia przyczyny  przedstawia znaczenie światowej;  wyjaśnia, w jaki sposób państwach (np. Kongres
emigracji z Polski po organizacji tworzonych  przedstawia podstawy rząd polski wspiera Polonii Amerykańskiej
II wojnie światowej przez Polaków na emigracji prawne i możliwości Polaków na terenie byłego w Stanach Zjednoczonych
dla podtrzymywania działania polskich władz ZSRS; czy Związek Polaków
polskości i rozwoju kultury emigracyjnych;  zna i wyjaśnia pojęcie w Niemczech)
polskiej;  zna i wyjaśnia pojęcia: Karta Polaka;
 zna i wyjaśnia pojęcia: depozytariusz, miesięcznik  wie, jest Andżelika Borys
Instytut Polski i Muzeum „Kultura”;
im. gen. Sikorskiego,  wie, kim były wymienione
Instytut Józefa Piłsudskiego, postacie, oraz przedstawia
Maisons-Laffitte, ich historyczną rolę:
Rozgłośnia Polska Radia Edward Raczyński, August
Wolna Europa; Zaleski, Ryszard
 wie, kim były wymienione Kaczorowski, Władysław
postacie, oraz przedstawia Anders
ich historyczną rolę: Jerzy
Giedroyć, Jan Nowak
Jeziorański
36. Zmiany  wymienia zalety i wady  przedstawia zalety i wady  wyjaśnia założenia  ocenia korzyści  wyjaśnia, w jaki sposób
kulturowe polityki wielokulturowości; polityki wielokulturowości; polityki wielokulturowości; i zagrożenia płynące zmiany kulturowe końca
w świecie końca  wymienia główne  przedstawia znaczenie  wyjaśnia, jakie znaczenie z polityki XX i początku XXI w.
XX w. i początku płaszczyzny współczesnych dziedzictwa kulturalnego ma obecnie postawa wielokulturowości; znajdują odzwierciedlenie
XXI w. sporów dla współczesnej kultury; tolerancji i w czym się ona  porównuje główne w tekstach kultury z tego
światopoglądowych;  zna i wyjaśnia pojęcia: przejawia; argumenty współczesnych okresu
 zna i wyjaśnia pojęcie segregacja rasowa,  zna i wyjaśnia pojęcia: sporów
polityka wielokulturowości dziedzictwo kulturowe poprawność polityczna, światopoglądowych
asymilacja, tolerancja,
dyskryminacja
37.  zna definicję  wyjaśnia przyczyny  wyjaśnia wpływ rozwoju  wyjaśnia wpływ rozwoju  ocenia, czy we
Społeczeństwo społeczeństwa cyfrowego / rozwoju komunikacji usług cyfrowych na usług cyfrowych na kulturę; współczesnym świecie
cyfrowe społeczeństwa cyfrowej; gospodarkę, edukację;  wyjaśnia, w jaki sposób można funkcjonować bez
22
informacyjnego;  charakteryzuje korzyści  charakteryzuje korzyści można nadużywać wolności korzystania z mediów
 wymienia korzyści i zagrożenia wynikające z i zagrożenia wynikające słowa w Internecie, społecznościowych
i zagrożenia wynikające komunikacji cyfrowej dla z komunikacji cyfrowej dla i przedstawia działania
z komunikacji cyfrowej dla jednostki; społeczeństwa; zapobiegające temu
jednostki;  zna i wyjaśnia pojęcia:  zna i wyjaśnia pojęcia: zjawisku;
 zna i wyjaśnia pojęcia: siecioholizm, fake newsy wykluczenie cyfrowe,  zna i wyjaśnia pojęcie
społeczeństwo cyfrowe, dezinformacja, bańka netykieta
społeczeństwo filtrująca
informacyjne
38. Media jako  wymienia typy  wymienia zasady, na  charakteryzuje zasady,  wyjaśnia, dlaczego środki  podaje przykłady
czwarta władza komunikacji społecznej; których opiera się na których opiera się masowego przekazu pełnienia przez media
 wymienia środki komunikacja społeczna; komunikacja społeczna; określa się jako czwartą funkcji czwartej władzy
masowego przekazu;  wymienia funkcje  charakteryzuje funkcje władzę; na podstawie publicystyki,
 zna i wyjaśnia pojęcia: środków masowego środków masowego  wymienia prawa literatury czy filmu
komunikacja społeczna, przekazu; przekazu; i obowiązki pracowników
mass media  wymienia prawa mediów  wymienia obowiązki mediów
mediów
39. Nasza  wymienia przykładowe  przedstawia działania  przedstawia dorobek  ocenia dorobek Polski  przedstawia działania
przyszłość działania Polski w polityce Polski w polityce Polski w końcu XX i na w końcu XX i na początku zmierzające do rozwiązania
zagranicznej; zagranicznej; początku XXI w.; XXI w.; problemów
 wymienia przykładowe  przedstawia działania  wyjaśnia przyczyny  charakteryzuje działania przedstawionych
działania wojsk polskich wojsk polskich w ramach kryzysu demograficznego; podjęte przez Polskę w celu w rozdziale (demografia,
w ramach NATO; NATO;  przedstawia zapewnienia zmiany klimatyczne)
 wymienia przyczyny  przedstawia sposoby podejmowane przez bezpieczeństwa w swoim regionie
kryzysu demograficznego; przezwyciężenia kryzysu państwa próby energetycznego;
 wymienia zmiany demograficznego; zahamowania  ocenia skuteczność
klimatyczne zachodzące  przedstawia zmiany zachodzących zmian podejmowanych przez
na świecie; klimatyczne zachodzące klimatycznych; państwa prób
 zna i wyjaśnia pojęcia: na świecie  zna i wyjaśnia pojęcia: zahamowania
kryzys demograficzny, geopolityka, protokół zachodzących zmian
ocieplenie klimatu z Kioto klimatycznych
23

HiT SPP ZP HiT CZ 2 PSO v.2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

HiT SPP ZP HiT CZ 2 PSO v.2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Historia i teraźniejszość | Zakres podstawowy | Część 1 | Dział I Liceum i technikum

Przedmiotowy system oceniania

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny1

Wymagania podstawowe – Wymagania rozszerzające – Wymagania dopełniające – Wymagania wyczerpujące –

I. ŚWIAT I POLSKA W LATACH 1970–1980

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

Khmerzy, ajatollah, historyczną rolę: Pol Pot,  zna i wyjaśnia pojęcie

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

na rzecz Polski społeczeństwa NRD; i wschodnioniemieckiego; nazistowskich (podaje władz);

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

Pawła VI i Jana Pawła II  ocenia działania papieża różnych krajów, do których

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

założenia reaganomiki;  omawia problemy Ronalda Reagana; politycznymi –

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

II. ŚWIAT I POLSKA W LATACH 1980–1991

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

Olszewski, Lech Kaczyński

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

Reagan, George Bush

 wie, kim był Nicolae ustrojowych w krajach

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

obywatelskie, referendum, pozarządowe;  zna i wyjaśnia pojęcia: społeczeństwa

III. ŚWIAT I POLSKA W LATACH 1991–2001

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

 wie, kim były wymienione cywilizacji, globalna

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

 zna i wyjaśnia pojęcia: Unii Europejskiej stosunek Szwajcarii do Unii

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

kompetencje; kompetencje organów  przedstawia strukturę  charakteryzuje pozycję

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

AUTORZY: Izabella Modzelewska-Rysak, Leszek Rysak, zespół WSiP

You might also like