DALAK HİSTOLOJİSİ

2020
 DALAK
Vücudun en büyük lenfoid organıdır,
Kanın filtrasyonunu yapan organdır.
Yapısındaki fagositik hücrelerle kanı temizler,
Lenfatik bir organ olarak antikor üretir.
Kanın immünolojik filtresidir.

Dakikada dolaşımdaki kanın %5'inin ulaştığı dalak, kan yoluyla gelen

antijenik bilginin bağışıklık sistemine aktarılmasında kilit rol oynar
Çok sayıda lenfosit, özelleşmiş vasküler yapılar, retiküler hücreler,
retiküler lif ağı, makrofajlar ve dendritik hücre desteğine sahiptir.
 Kapsül ve Trabekül

Kapsül: Yoğun kollajen lif, elstik lif ve az miktarda düz kas hücresi içeren kapsül hilus
bölgesinde kalınlaşmıştır.
Trabekül: Kapsülden dik, hilustan ışınsal biçimde parankimaya uzanan kompakt bağ dokusudur.
Trabeküller içinde a. Trabekülaris ve v. Trabekülaris seyreder.
Kapsül ve trabekül bağ dokusu çok sayıda miyofibroblast içerir, bağ dokusu fibrillerini üretirler.
Efferent lenf damarları trabeküllerin yakınındaki beyaz pulpa bölgelerinden başlar, hilustan da
organı terk eder.
Parankima (Dalak Pulpası)
Trabeküller ve kapsül arasında retiküler fibriller, retiküler
hücreler ve makrofajlar ağ şeklinde bir çatı oluştururlar.
Dalak pulpası bu çatı içinde yerleşiktir.

Organ makroskopik ve mikroskopik olarak kırmızı ve beyaz pulpa

olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
Kırmızı pulpa sinüsoidler ve bunların arasını dolduran Billroth
kordonlarından oluşmuştur.
Beyaz pulpa ise periarteriyolar lenfatik kılıf (PALS ) ile primer ve
sekonder lenf folliküllerini içeren bölümdür.
 Beyaz Pulpa

Pulpa arteriolünü bir kılıf gibi kuşatan diffüz ve nodüler lenfatik

dokudur.
Bu lenfatik doku, periarterial lenfatik kılıf ve aralıklı olarak yerleşmiş
lenfatik nodül (Malpighi cismi) şeklinde iki tiptir.
PALS, T lenfositleri ve özgül retiküler hücreler olan "interdigitating"
dendritik hücreleri (IDC) içeren tipik Timus bağımlı bir bölgedir.
Lenfoid folliküller ve marjinal bölge ise B-bağımlı bölgedir.
 Beyaz Pulpa

Ağırlıklı olarak lenfositlerin bulunduğu lenfoid doku alanlarıdır

Splenik arterin beyaz pulpadaki dallarına santral arter denir ve beyaz
pulpa santral arter etrafında yer alır
Santral arter etrafında kümelenen lenfositler PALS oluşturur. PALS
santral arter etrafında silindirik yapıda organize olur.
Lenfatik nodül (Malpighi cismi)

Germinal merkez bulunabilir

Sekonder follikülleri çevreleyen küçük lenfositlerin meydana getirdiği
kılıf, koronadır.
Lenfatik nodül içinde tam merkezi olmayan, ancak santral arter olarak
adlandırılan bir arter kesiti izlenir.
Lenfoid folliküller ve marjinal bölge ise B-bağımlı bölgedir. Başlıca B-
lenfositleri içeren bu bölgelerin özgül retikulum hücreleri, folliküler
dendritik hücrelerdir.
Marjinal Zon
Beyaz pulpanın koronayı çevreleyen kırmızı pulpaya
komşu bölümü Marginal Zone olarak adlandırılır.
1 - Germinal merkez
2 - Korona
3 - Marjinal zone
4 - Periarterial bölge
5 - Santral arteriole
6 – Kırmızı pulpa
7 - Trabekül

Beyaz pulpa ile kırmızı pulpa rasında yer alan marjinal zon, birçok
venöz sinüs, B lenfosit ve bol makrofaj içeren ince diffüz lendoid
doku alanlarıdır.
Retiküler fibrillerden zenğindir.
Marjinal zon, antijenlerle sık temas kurulan bir bölge olduğu
için dalağın immünolojik aktivitesinde önemli rol oynar.

Germinal center ( * ), Mantle zone (mz)

Marginal zone (mrz).

Beyaz pulpadaki a. sentralisten çıkan pulpa arteriolleri marjinal

zondaki venöz sinuslara açılır.
Burada, çok sayıdaki makrofaj ve retiküler hücre antijenik yapıların
ortadan kaldırılması ile görevlidir.
Marjinal zon aynı zamanda T ve B lenfositlerin kandan dalak beyaz
pulpasına geçiş bölgesidir.
Kırmızı pulpa
Trabekülller ve beyaz pulpa dışında kalan alanlardır.
Venöz kan sinusları ve bunlar arasında uzanan hücre
kordonlarından (Billroth kordonlarından) oluşur.

Dalak kordonları; eritrosit, makrofaj, lenfosit, dendritik hücre, plazma

hücresi, retiküler hücre ve retiküler lifler içeren gevşek bir ağ
yapısındadır.
Makrofajlar, yaşlı ve hasarlanmış eritrositleri yıkarlar.
Splenik sinuslar (Venöz sinuslar, uzun endotel hücreleri ile
döşeliözel sinüzoidal damarlardır

Endotel hücreleri arasındaki intersellüler mesafe geniştir ve bazal

lamina kesintili seyreder.
Endotel hücreleri arasından makrofajların uzantıları sinus lümenine
uzanır ve endotel hücreleri arasındaki açıklıklardan kan hücreleri
sinüslerin içine ve dışına geçebilir.
Bazal lamina şeritleri endotel hücreleri uzun eksenine dik açılar
yapacak şekilde sarılır.
Dalağın Kan Damarları

Dalak splenik arterden beslenir, musküler arter yapısındaki splenik

arter hilustan girer. Dallanarak trabeküler (interlobüler) arterleri
oluşturur.
Arteriole dönüşerek beyaz pulpaya geçer – santral arter
Santral arter beyaz pulpaya ve marjinal sinuslara dallar vererek kırmızı
pulpaya doğru ilerler
Kırmızı pulpada düz seyirli paralel dallar vererek fırçamsı arteriol (a.
penicillata) adını alır.
Penisillar arteriyoller, arteriyal kapillerler olarak devam eder.
Bazı arteriyal kapillarler makrofaj topluluklarınca çevrelenir-Kılıflı
kapiller adını alır.
Kılıflı kapillerler splenik kordonların retiküler ağı içine boşalır, kan
kırmızı kordonlar içinden süzülerek splenik sinüslere drene olur.
Açık Dolaşım
Arteriyel kapillerler kırmızı pulpa kordonlarının retiküler hücreleri
arasına doğrudan açılır ve kan venöz sinuslara yavaş yavaş filtre olur.
Kapalı Dolaşım
Arteriyel kapillerler kanı doğrudan venöz sinuslere boşaltır.
Dalak hem immun hem de homopoietik fonksiyonu olan bir
organdır.
•APC’ler tarafından antijen sunumu (Dendritik hücreler ve
makrofajlar) ve immun yanıt başlatılması
•B ve T lenfosit aktivasyonu
•Kandaki antijene karşı antikor yapımı
•Kandan makromoleküler antijenlerin uzaklaştırılması
•Yaşlı, hasarlı eritrosit ve plateletlerin eliminasyonu
•Hemoglobinden demirin geri alınması
•Erken fetal dönemde hemopoez
•Kanın filtrasyonu (kırmızı pulpa)