PRZEDWIOŚNIE

AUTOR: Stefan Żeromski

RODZAJ LITERACKI: Epika
GATUNEK LITERACKI: Powieść polityczna
CZAS I
Wydarzenia z lat 1914 - 1924;
MIEJSCE
AKCJI Baku, Warszawa, Nawłoć, Chłodek

Związana jest z sytuacją polityczną

G Polski, odrodzonej po zaborach. Powieść
E zawiera syntezę przemyśleń autora
N dotyczących kształtu odzyskanej
E państwowości. Autor był uznawany za
Z duchowego patrona odbudowy niepodległej
A ojczyzny za sprawą twórczości
zaangażowanej społecznie i ożywionej
działalności publicystycznej.

• REWOLUCJA (bestialstwo, okrucieństwo i

M śmierć niewinnych ludzi)
O • ZAZDROŚĆ (nieodwzajemniona miłość,
T skutkująca śmiercią rywalki)
Y • NIESZCZĘŚLIWA MIŁOŚĆ (Cezary i Laura,
W która była starsza od Baryki i miała
Y narzeczonego)
• IDEALIZM (wizja szklanych domów
Seweryna, idealizacja kraju)
 BOHATEROWIE

• Cezary Baryka (syn Seweryna i Jadwigi, polskich

uchodźców)
• Seweryn Baryka (ojciec Cezarego, uparty,
niezłomny, odważny i pracowity)
• Jadwiga Barykowa (matka Cezarego, kobieta
uległa wobec męża, wierna i patriotka)
• Szymon Gajowiec (wysoki urzędnik ministerialny
w Warszawie)
• Hipolit Wielosławski (młody dziedzic Nawłoci,
energiczny i pełen fantazji, przyjaciel Cezarego)
• Ksiądz Anastazy (przyrodni brat Hipolita,
młody korpulentny i bardzo wesoły)
• Karolina Szarłatowiczówna (siostra cioteczna
Hipolita, młoda, pracowita i wesoła dziewczyna)
• Laura Kościeniecka (młoda wdowa, dziedziczka
Leńca, piękna, energiczna, pełna życia i
temperamentu)
• Władysław Barwicki (młody, zdrowy i silny
mężczyzna, egoista, dorobkiewicz, narzeczony
Laury)
• Wanda Okszyńska (szesnastoletnia panna,
chorobliwie nieśmiała córka urzędnika
bankowego)
• Antoni Lulek (anemiczny i chorowity mężczyzna,
student wydziału prawa Uniwersytetu
Warszawskiego, obdarzony świetną pamięcią)
 KONCEPCJE NAPRAWY POLSKI

Wizja szklanych domów. Tę idealistyczną koncepcję głosił

ojciec Cezarego - stary Baryka. Opowiadał o Polsce jako o
krainie dobrobytu, w której robotnicy mieszkają w
estetycznych, higienicznych, ciepłych - szklanych domach.
Poprzez kontrast - zderzenie rzeczywistości z tak
idealistyczną wizją budzi rozgoryczenie. Poza tym epizod
szklanych domów jest krytyką odwiecznych romantycznych
złudzeń i wiary w fantazje piękne, lecz nierealne.

Koncepcja Gajowca - tzw. gajowszczyzna. Gajowiec - dawny

adorator matki Cezarego, a teraz jego opiekun - wyznaje ideę
„Polski złożonej z trzech połówek„. Wierzy w systematyczne
reformy ekonomiczne, w powolne wychodzenie z zaborczych
zaszłości, w konieczność wzmocnienia pieniądza i włożenia w
reformę ojczyzny ogromu pracy. Dopełnia całości tej koncepcji
pogląd o sile modlitwy i opiece boskiej nad Polską.

Komunistyczna koncepcja Lulka. Za wzór stawiała rewolucję

rosyjską i głosiła jedność klas - jako wartość wyższą niż
odrębność narodowa. Komuniści uważali, że należy odebrać
majątki arystokracji i burżuazji. Władzę powinna przejąć
klasa robotnicza. Komuniści nie popierali koncepcji ewolucji.
Uważali, że polski rząd jest nieudolny i ucieka się do nie-
uzasadnionej przemocy wobec swoich przeciwników. Komuniści
nie zamierzali więc wzmacniać państwa, ale przeprowadzić
rewolucję. Robotnicy, którzy mieli przejąć władzę, byli więc
ubodzy i pozbawieni odpowiedniej opieki zdrowotnej.