JINA ________________________________________NAMBARI________________Kidato__________

DAZAMWI
ZOEZI SHIRIKISHI LA 001-2021

SHULE YA KITAIFA YA TENWEK

Maagizo:
 Mwanafunzi sharti atambue mabadiliko yaliyomo katika mtihani wa kisasa wa
KCSE
 Tambua vitahini vya kila swali ili uweze kumudu ipasavyo.
MTIHANI WA KCSE 2014 SWALI LA 3 (d)
Andika sentensi ifuatayo katika wakati ujao hali timilifu.
Dobi huwapigia watu nguo pasi.
Hapa pana vitahini(vipengele vinavyotahiniwa) viwili, navyo ni:
(i) wakati ujao
(ii) hali timilifu
MTIHANI WA KCSE 2020 SWALI 3 (a)
Andika maneno yenye miundo ifuatayo. (alama 2)
(i) kipasuo ghuna cha midomo,irabu ya chini kati, kipasuo sighuna cha ufizi, irabu ya juu mbele.
(ii) Nazali ya ufizi, kipasuo ghuna cha kaakaa laini, irabu ya juu nyuma, irabu ya nyuma wastani.

Hapa pana vitahini vifuatavyo

(i) Kutambua aina za sauti
(ii) Kupanga sauti hizo kuunda neno
MTIHANI WA KCSE 2020 SWALI LA 3 (h)

Hadithi hiyo ilitungwa vizuri ikawavutia wengi.

(Badilisha vitenzi vilivyopigwa mstari kuwa nomino)

Hapa pana vitahini vifuatavyo

(i) Kubadilisha vitenzi vilivyopigwa kistari kuwa nomino.
(ii) Kutumia nomino hizo kwenye sentensi.
(iii) Kuzingatia upatanisho wa kisarufi wa nomino hizo.
 Jibu maswali yote.
YALIYOMO

❖ SAUTI ZA KISWAHILI
 SAUTI ZA KISWAHILI
1) Taja sauti mbili zinazotamkiwa mdomoni. (alama 2) -2006
_______________________________________________________________________________
2) Eleza tofauti kati ya /z/ na /d/ (alama 2) -2008
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
3) Tambua sauti ambazo si za ufizi katika sauti hizi; /m/,/t/,/n/,/z/,/gh/. (alama 1)-2009
___________________________________________________________________________________
4) Taja na kutafautisha vipasuo vya ufizi. (alama 4)-2010
____________________________________________________________________________________
5) Taja mfano mmoja wa sauti zifuatazo (alama 2)-2011
i) Kiyeyusho_____________________________________________________________
ii) Kimadende_____________________________________________________________
6) Andika vitamkwa vyenye sifa zifuatazo. (alama 2)- 2012
i) Irabu ya mbele, wastani_____________________________________________________
ii) Kipasuo ghuna cha kaakaa laini_______________________________________________
7) (i) Eleza maana ya sauti mwambatano. (alama 1)-2013
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

ii)Andika sauti mwambatano inayotamkiwa kwa kwenye ufizi. (alama 1) -2013

_______________________________________________________________________

8) Eleza sifa mbili za sauti ifuatayo /dh/ (alama 2) -2014

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
9) Andika sauti zenye sifa zifuatazo. (alama 2) -2015
(i) Nazali ya kaakaa laini _____________________________________________________
(ii) Kikwamizo ghuna cha mdomo na meno_______________________________________
(iii) Irabu ya nyuma, wastani.___________________________________________________
(iv) Kiyeyusho cha kaakaa gumu________________________________________________
10) Andika tofauti moja kati ya sauti zifuatazo. (alama 2) -2017
(i) /ng’/ na /gh/____________________________________________________________________
(ii) /v/ na /f/_______________________________________________________________________
(iii)/r/ na /l/________________________________________________________________________
(iv) /m/ na /n/ ______________________________________________________________________
2
 11) Andika sauti zenye sifa zifuatazo: (alama 2) -2018
(i) Kipasuo ghuna cha midomoni__________________________________________________
(ii) Irabu ya kati, chini _______________________________________________________________
(iii)Kikwamizo sighuna cha kaakaa gumu________________________________________________
(iv) Nazali ya ufizi___________________________________________________________________
12) Andika maneno yenye miundo ifuatayo: (alama 2)-2020
(i) kipasuo ghuna cha midomo,irabu ya chini kati, kipasuo sighuna cha ufizi, irabu ya juu
mbele.____________________________________________________
(ii) Nazali ya ufizi, kipasuo ghuna cha kaakaa laini, irabu ya juu nyuma, irabu ya nyuma wastani.
_______________________________________________________
Mazoezi zaidi -Matarajio
13) Andika maneno yenye sauti zifuatazo.
i. nazali ya midomo, kipasuo ghuna cha midomo, irabu ya nyuma,juu, kikwamizo ghuna cha ufizi,irabu ya
mbele juu. (alama 2)
______________________________________________________________
ii)kitambaza, irabu ya kati chini, nazali ya ufizi, kipasuo ghuna cha ufizi, irabu ya kati chini (al 2)
______________________________________________________________
14) Andika vitamkwa vyenye sifa zifuatazo. (alama 2)
i) irabu ya mbele, wastani, tandazwa _____________________________________
ii) irabu ya nyuma,juu, viringwa_________________________________________
iii) vokali ya mbele, juu,tandazwa _________________________________________
iv) Vokali ya kati, chini, tandazwa___________________________________________
15) Andika sifa za sauti zifuatazo. (al.2)
(i) /o/ ____________________________________________
(ii) /i/ ____________________________________________
(iii) /m/ ___________________________________________
(iv) /gh/ ______________________________________________

16) Andika sauti zenye sifa zifuatazo: (alama 2)

i. Kikwamizo sighuna cha kaakaa gumu…………………………………………………
ii. Kipasuo kwamizo cha kaakaa gumu…………………………………………………….
iii. Irabu ya nyuma ,wastani……………… ………………………………………..
iv. Nazali ya kaakaa laini…………. ……………………………………………….
17) Andika sifa za kimatamshi za sauti zinazounda kila neno. (alama 2)
(i) ng’ara
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
(ii) cheua
………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………..
3
18) Andika neno lenye sauti zifuatazo: (alama 1)
(i) Kipasuo hafifu cha kaakaa laini
(ii) Kiyeyusho cha midomo
(iii) Irabu ya mbele wastani
(iv) Kipasuo hafifu cha midomo
(v) Irabu ya kati chini
……………………………………………………………………………………………………
19) Dondoa sauti zifuatazo katika neno mchungwani. (alama 2)
(i) Sauti mviringo ……………………………………………………
(ii) Sauti mwambatano ……………………………………………….
20) Andika neno lenye muundo ufuatao wa sauti. (alama 2)
Kipua cha kaakaa laini, irabu ya kati,tandazwa, kipasuo sighuna cha ufizi, irabu ya chini tandazwa.
………………………………………………………………………………………………………..
21) Andika kielezi chenye miundo ifuatayo. (alama 1)
Kipasuo ghuna cha ufizi, irabu ya chini, kati, irabu ya mbele, juu, nazali ya midomo, irabu ya kati chini
na tandazwa.
…………………………………………………………………………………………………………..
22) Toa mifano miwili miwili ya: (alama 2)
(i) Sauti ghuna ambazo ni vipasuo ………………………………………..
(ii) Sauti sighuna ambazo ni vikwamizo ……………………………………
23) Andika neno lenye sauti yenye sifa zifuatazo. (alama 2)
(i) Sauti mwambatano ambayo wakati wa kutamkwa, kimio hushushwa na hewa kulazimika kupitia
chemba cha puani.
……………………………………………………………………………………………….
(ii) Sauti sighuna inayotamkwa ncha ya ulimi inapogusa meno ya juu kisha kuzuia hewa kabla ya
kuachilia.
………………………………………………………………………………………………..
24) Andika maneno yenye miundo ifuatayo. (alama 3)
(i) Kipasuo sighuna cha kaakaa laini, irabu ya nyuma kati, kipasuo ghuna cha masine, irabu ya
mbele,juu.
……………………………………………………………………………………..
(ii) Nazali ghuna ya kaakaa gumu, irabu ya chini kati, nazali ghuna ya ufizi, irabu ya mbele juu.
…………………………………………………………………………………….
(iii) Irabu ya chini kati, irabu ya mbele juu, kipasuo ghuna cha midomo, irabu ya nyuma juu
…………………………………………………………………………………………..

Wito: Je, wajua sifa za kimtindo za sajili ya mahojiano?

4
 JINA ________________________________________NAMBARI________________Kidato__________

DAZAMWI
ZOEZI SHIRIKISHI LA 002-2021

SHULE YA KITAIFA YA TENWEK

Maagizo:
 Jibu maswali yote.
 Hakikisha mwandiko wako unasomeka vizuri.
 Makosa ya hijai na sarufi yaepukwe.
 Mwanafunzi sharti atambue mabadiliko yaliyomo katika mtihani wa kisasa wa
KCSE
 Tambua vitahini vya kila swali ili uweze kumudu ipasavyo.
MTIHANI WA KCSE 2012 SWALI LA 3 (f)
Tunga sentensi moja katika wakati uliopita hali timilifu.

Hapa pana vitahini(vipengele vinavyotahiniwa) vitatu, navyo ni:

(i) Kutunga sentensi moja
(ii) wakati uliopita
(iii) hali timilifu
MTIHANI WA KCSE 2020 SWALI 3 (g)
Tunga sentensi moja yenye nomino dhahania na kivumishi kimilikishi. (alama 2)

Hapa pana vitahini ni vitatu; navyo ni vifuatavyo:

(i) Kutunga sentensi moja

(ii) Kutambua nomino dhahania
(iii) Kutambua kivumishi kimilikishi

YALIYOMO

 SILABI
 SHADDA NA KIIMBO
 VIAMBISHI
 MOFIMU

5
SILABI
1. Toa mfano wa neno lenye muundo wa silabi ya irabu pekee. (alama 1)-2010
____________________________________________________________________________
2. Huku ukitoa mifano, eleza miundo miwili ya silabi za Kiswahili. (alama 2)- 2011
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
3. Bainisha silabi katika neno wanyweshavyo (alama 1)-2015
___________________________________________________________________________________
4. (i) Nini maana ya silabi. (alama 1)-2016
___________________________________________________________________________________
(ii)Tunga neno lenye muundo huu wa silabi.
Irabu+konsonanti+konsonanti+irabu (alama 1)-2016
____________________________________________________________________________________
5. Andika maneno yenye miundo ifuatayo: (alama 2)-2019
(i) Irabu ,konsonanti, konsonanti, irabu, konsonanti, irabu
_________________________________________________________________________
(ii) Konsonanti, konsonati, irabu, irabu
__________________________________________________________________________
6. Andika kihusishi chenye silabi zifuatazo; KIKKI (alama 1)***
__________________________________________________________________________________
7. Tunga sentensi ukitumia kihisishi chenye mfumo ufuatao wa silabi; KIIKI. (alama 1)***
__________________________________________________________________________________
8. Andika muundo wa silabi kwenye kiima katika sentensi hii. (alama 1)***
Mwalimu atahudhuria mkutano huo.
__________________________________________________________________________________
SHADDA/MKAZO KATIKA SILABI
9. Onyesha kwa kupigia mstari iliko shadda katika maneno mawili yafuatayo. (alama 2)-2010
i. Malaika …………………………………………………………………………
ii. Nge ………………………………………………………………………………
10. Eleza maana ya shadda. (alama 1)-2012
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

(ii)Onyesha panapotokea shadda katika neno mteremko. (alama 1)-2012

___________________________________________________________________________________

6
11. Bainisha silabi zilizowekwa shadda katika maneno yafuatayo: (alama 1)-2018
i. Miambakofi ………………………………………………………………………..
ii. Yatazoleka ………………………………………………………………………….
12. Bainisha silabi zinazowekwa shadda katika maneno yafuatayo. (alama 1)-2020
i. Waliotusifia ……………………………………………………………………….
ii. Sherehekea ………………………………………………………………………..
13. Ainisha sentensi ifuatayo kwa kuzingatia jukumu/dhamira yake. (alama 1)-2012)
Funga majani matano matano kwa kila fungu.
_____________________________________________________________________________
14. Tunga sentensi kuonyesha majukumu yafuatayo. (alama 2)***
i. Sentensi arifu
_____________________________________________________________________
ii. Sentensi agizi
______________________________________________________________________
15. Andika neno lenye asili ya kibantu lenye mpangilio ufuatao wa silabi KIKIKIKI kisha uonyeshe pa
kutia shadda. (alama 1)***
_______________________________________________________________________________
VIAMBISHI
16. Onyesha viambishi awali na tamati katika kitenzi: Alimchezea. (alama 2)-2006
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
17. Ainisha viambishi katika neno: Kujidhiki. (alama 2)-2007
__________________________________________________________________________________
18. Tambua kiambishi awali na tamati katika neno: alaye (alama 2)-2008
__________________________________________________________________________________
19. Ainisha viambishi katika kitenzi: Tutaonana. (alama 2)-2011
_________________________________________________________________________________
20. Tambua kiambishi awali na tamati katika neno: alalaye. (alama 2)-2016
_________________________________________________________________________________
21. Andika neno muundo ufuatao. (alama 2)-2018
(i) Kiambishi ngeli,wakati uliopita,mzizi,kauli tendwa,kauli tenda(kiishio)
(ii) Kiambishi cha wingi,mzizi.
___________________________________________________________________________
22. Huku ukitoa mfano, fafanua dhana mzizi wa neno. (alama 2)-2006
____________________________________________________________________________________
23. Ainisha viambishi vya kiarifa katika sentensi hii. (alama 2)***
Mwema akakukwepa
__________________________________________________________________________

7
 MOFIMU
24. Andika neno moja lenye mofimu zifuatazo: nafsi ya kwanza wingi, wakati uliopita, yambwa, mzizi,
kauli tendesha, kauli tenda. (alama 1)-2015
___________________________________________________________________________________
25. (i) Fafanua maana ya “mofimu huru”. (alama 1)-2008
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
(ii)Toa mfano mmoja wa mofimu huru. (alama 1)-2008
___________________________________________________________________________________
26. Bainisha mofimu katika neno: atamnywea (alama 3)-2013
____________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
27. Ainisha mofimu katika maneno yafuatayo: ( alama 2)-2019
(i) Asemavyo
__________________________________________________________________________
(ii) Mwangwi
__________________________________________________________________________
28. Andika maneno yenye mofimu zifuatazo: (alama 2)-2020
(i) Umoja (ngeli ya U-I), mzizi, kiishio
________________________________________________________________________
(ii) Kikanushi, kiambishi ngeli (KI-VI umoja), mzizi, kauli tendeka, kiishio
________________________________________________________________________
29. Ainisha mofimu katika maneno yafuatayo. (alama 4)***
i. Mkeo
___________________________________________________________________________
ii. Wimbo
___________________________________________________________________________
iii. Mtume
__________________________________________________________________________
iv. Waliavyo
__________________________________________________________________________

***HUU NI UKURASA WA MWISHO ***

Je, wajua sifa za lugha ya bungeni?

8
 JINA ________________________________________NAMBARI________________Kidato__________

DAZAMWI
ZOEZI SHIRIKISHI LA 003-2021

SHULE YA KITAIFA YA TENWEK

Maagizo:
 Mwanafunzi sharti atambue mabadiliko yaliyomo katika mtihani wa kisasa wa KCSE
 Tambua vitahini vya kila swali ili uweze kumudu ipasavyo.

MTIHANI WA KCSE 2016 SWALI LA 3 (f)

Tumia nomino yoyote katika ngeli ya I-I kutunga sentensi. (alama 1)

Hapa pana vitahini(vipengele vinavyotahiniwa) vitatu, navyo ni:

(i) Kutambua nomino za ngeli ya I-I
(ii) Kutambua viambishi ngeli vya nomino hizo.
(iii) Viambishi ngeli vionekane kwenye sentensi
 Jibu maswali yote.
 Maswali haya yatakusaidia kutambua mikondo mipya katika utahini wa maswali ya kitaifa-KCSE

YALIYOMO

 Ngeli za Kiswahili
 Aina za nomino .

9
 MASWALI
NGELI ZA KISWAHILI
1. Tunga sentensi itakayodhihirisha matumizi ya ngeli I-I (alama 1)-2006
____________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
2. Andika kwa wingi: Nyundo hii imevunjika mpini wake. (alama 1)-2007
_________________________________________________________________________________
3. Andika viwakilishi ngeli vya nomino zifuatazo: (alama 2)-2007
i. Chakula _______________________________
ii. Kwetu ________________________________
4. Sahihisha sentensi hii: Waya yangu imepotea (alama 1)-2008
_________________________________________________________________________________
5. Andika kwa wingi: Mvua imebomoa nyumba ya jirani. (alama 1)-2008
__________________________________________________________________________________
6. Tunga sentensi kudhihirisha matumizi ya ngeli ya U-U. (alama 2)-2010
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
7. Nomino ‘furaha’ iko katika ngeli gani? (alama 1)-2011
____________________________________________________________________________________
8. Nomino zifuatazo zimo katika ngeli gani? (alama 2)-2014
i. Furaha _____________________________________
ii. Nyasi ______________________________________
9. Andika sentensi ifuatayo katika umoja: (alama 2)-2014
Hao wenyewe hawakuzingatia mafunzo ya lishe bora.
____________________________________________________________________________________
10. Andika sentensi ifuatayo kwa umoja. (alama 2)- 2015
Mkihifadhi nafaka hizo vizuri maeneo haya yatakuwa na vyakula vya kutosha.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
11. Tumia nomino yoyote katika ngeli ya I-I kutunga sentensi. (alama 1)-2016
________________________________________________________________________________
12. Onyesha miundo miwili ya nomino katika ngeli ya A-WA (alama 2)-2017
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
10
13. Andika sentensi ifuatayo katika umoja. (alama 1)-2017
Maseremala walilainisha mbao hizo wakatutengenezea meza.
___________________________________________________________________________________
14. Nomino zifuatazo zimo katika ngeli gani? (alama 2)-2018
i. Ugwe ________________________________________
ii. Limau _______________________________________
15. Andika sentensi ifuatayo kwa wingi: (alama 2)-2018
Nahodha alilikwepa jabali hilo, chombo kikafika ufuoni salama.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
16. Nomino zifuatazo ziko katika ngeli gani? (alama 2)-2019
i. Sukari __________________________________________
ii. Teo ____________________________________________
17. Andika sentensi ifuatayo katika wingi. (alama 1)-2019
Seremala aliulainisha ubao huo ili kutengeneza kasha amuuzie mlinzi huyo.
____________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
18. Andika sentensi ifuatayo katika umoja. (alama 1)-2020
Nyua walizojenga hapa zimesaidia kukabiliana na wahalifu hao.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
19. Kwa kurejelea ngeli za LI-YA na U-YA, tunga sentensi moja katika wingi. (alama 2)***
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
20. Andika sentensi ifuatayo kwa wingi: (alama 2)***
Mgeni huyo na mwingine walikula wali kwa uma
____________________________________________________________________________________
21. Kwa kutolea mifano, fafanua maana ya ngeli. (alama 1)***
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
22. Andika kwa wingi: (alama 2)***
Mbuzi wa jirani wangu aliibwa na mama huyo.
____________________________________________________________________________________
23. Weka neno nywele katika ngeli mwafaka. (alama 1)***
___________________________________________________________________________________
24. Onyesha miundo miwili ya nomino katika ngeli ya U-I (alama 2)***
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

11
25. Andika sentensi ifuatayo katika wingi. (alama 1)***
Ngoma iliyowambwa kwa ngozi ya nyani huyo ni laini ajabu.
____________________________________________________________________________________
26. Nomino zifuatazo ziko katika ngeli ipi? (alama 2)****
i. Maktaba _________________________________________________
ii. Ngeu ____________________________________________________
AINA ZA MANENO
NOMINO (N)
27. Tunga sentensi moja ukitumia nomino dhahania. (alama 2)-2007
_______________________________________________________________________________
28. Tunga sentensi moja yenye nomino dhahania na nomino ya jamii. (alama 2)-2007
____________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
29. Tumia nomino ya jamii kuwakilisha maneno yaliyopigwa mstari. (alama 1)-2014
Nzige wengi sana walivamia na kuharibu mimea.
________________________________________________________________________________
30. Shumbi ni kwa udongo, …..……..kwa chumvi, na ………………kwa mtama. (alama 1)-2015
31. Onyesha aina za nomino katika sentensi ifuatayo. (alama 3)-2019
Shule nzima ilifurahia ukarimu wa Shirika la Tugawane.
____________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
32. Tunga sentensi moja yenye nomino dhahania na kivumishi kimilikishi. (alama 1)-2020
___________________________________________________________________________________

HUU NI UKURASA WA MWISHO.

Je, wajua sifa za sajili ya mawaidha?

12
 JINA ________________________________________NAMBARI________________KIDATO__________

DAZAMWI 004
ZOEZI SHIRIKISHI LA 004-2021

SHULE YA KITAIFA YA TENWEK

Maagizo:
 Mwanafunzi sharti atambue mabadiliko yaliyomo katika mtihani wa kisasa wa KCSE
 Tambua vitahini vya kila swali ili uweze kumudu ipasavyo.

MTIHANI WA KCSE 2016 SWALI LA 3 (f)

Tumia nomino yoyote katika ngeli ya I-I kutunga sentensi. (alama 1)
Hapa pana vitahini(vipengele vinavyotahiniwa) vitatu, navyo ni:
(i) Kutambua nomino za ngeli ya I-I
(ii) Kutambua viambishi ngeli vya nomino hizo.
(iii) Viambishi ngeli vionekane kwenye sentensi
MTIHANI KIELELEZO WA KCSE
Ainisha vihusishi vilivyo katika sentensi ifuatayo.
Baada ya gari kuegeshwa mbele ya jukwaa, mgeni wa heshima alishuka na kutembea kwa
madaha. (alama 4)

Hapa pana vitahini vinne, navyo ni:

i. Kutambua vihusishi
ii. Kutambua aina ya vihusishi
iii. Vihusishi viwe vinne.
 Jibu maswali yote.
 Maswali haya yatakusaidia kutambua mikondo mipya katika utahini wa maswali ya kitaifa-KCSE

YALIYOMO

 Aina za Viwakilishi
 Aina za vivumishi
 Aina za vitenzi

13
 Aina za viwakilishi
1. Badilisha kiwakilishi kimilikishi kwa kiwakilishi kionyeshi katika sentensi. (alama 1)- 2008
Chake kilipatikana chini.
__________________________________________________________________________________
2. Andika sentensi mbili zifuatazo kama sentensi moja kwa kutumia kiwakilishi kirejeshi. (alama 2)-2008
Duka la Bahati lina bidhaa nyingi. Juma anafanya kazi katika duka la Bahati.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
3. Tumia kiwakilishi cha ‘a’-unganifu katika sentensi kuonyesha: (alama 2)-2013
i. Umilikaji

______________________________________________________________

ii. Nafasi katika rodha au nafasi katika kundi

______________________________________________________________
4. Andika upya sentensi ifuatayo kwa kutumia viwakilishi badala ya nomino zilizopigwa mstari.
Mwanamuziki atautembelea mji. (alama 1)-2016
___________________________________________________________________________________
5. Ainisha maneno yaliyopigwa mstari katika sentensi ifuatayo: (alama 3)-2020
Mwenyewe hakuwa amekupa ruhusa kutumia.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
AINA ZA VIVUMISHI
6. Sahihisha sentensi. (alama 1)-2006
Mtoto ambaye niliyemsomesha ameasi jamii.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
7. Tambua na ueleze aina za vivumishi katika sentensi zifuatazo.
i. Mtoto mwenyewe alienda shambani. (alama 1)-2007
___________________________________________________________________________
ii. Kazi yetu haihitajiki shuleni (alama 1)-2007
___________________________________________________________________________
8. Tunga sentensi ukitumia kivumishi cha nomino. (alama 1)-2007
____________________________________________________________________________________
9. Tumia kirejeshi –amba- kuunganisha sentensi zifuatazo. (alama 2)-2008
i. Mwanafunzi yule ni mrefu
______________________________________________________________________________
ii. Mwanafunzi amepita mtihani.
______________________________________________________________________________

14
10. Tambua na ueleze aina za vivumishi katika sentensi : (alama 2)-2010
Mwanafunzi mkongwe amepewa tuzo kwa kuwa hodari masomoni.
__________________________________________________________________________________
11. Tumia kirejeshi ‘o’ katika sentensi ifuatayo: (alama 2)-2011
Mtu ambaye hutupa tope hujichafua mwenyewe.
____________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
12. Tunga sentensi ukitumia vivumishi vinavyotoa maana zifuatazo: (alama 2)-2011
i. Nafasi katika orodha
____________________________________________________________________________
ii. Kutobagua
____________________________________________________________________________
13. Tumia kivumishi kionyeshi kisisitizi cha karibu pamoja na nomino katika ngeli ya YA-YA kutunga
sentensi. (alama 2)-2011
____________________________________________________________________________________
14. Tunga sentensi moja moja kubainisha: (alama 2)-2013
i. Kivumishi cha pekee chenye maana “ bila kubagua”
______________________________________________________________________________
15. Tunga sentensi ukitumia vivumishi vinavyotoa maana zifuatazo: (alama 2)- 2011
i. Nafasi katika orodha
______________________________________________________________________________
ii. Kutobagua
______________________________________________________________________________
16. Ainisha vivumishi katika sentensi hii: (alama 4)-2016
Mzee mwenyewe ni mkongwe na amepewa zawadi kwa kuwa shamba lake lilitoa mazao mengi.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
17. Tunga sentensi yenye kivumishi cha umilisi cha nafsi ya pili wingi na kile chenye dhana ya ziada.
(alama 1)**
____________________________________________________________________________________
18. Bainisha aina za nomino na kivumishi katika sentensi ifuatayo. (alama 3) ***
Uzuri amejiunga na aila yake ng’ambo
___________________________________________________________________________________
19. Tunga sentensi inayotumia nomino mwambatano na kivumishi kimilikishi katika wingi.(alama 2)**
____________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________

15
 VITENZI
20. Tambua na ueleze aina za vitenzi katika sentensi ifuatayo. (alama 2)-2007
Kalamu aliyokuwa nayo mwalimu ni ya mwanafunzi.
_________________________________________________________________________________
21. Tambua aina ya kitenzi kilichopigwa mstari katika sentensi: (alama 1)-2008
Mzee huenda anacheza kamari.
_________________________________________________________________________________
22. Iandike tena sentensi ifuatayo bila kutumia vitenzi visaidizi. (alama 2) -2009
Wachezaji huenda wakawa wanaweza kushinda mchezo wa leo.
________________________________________________________________________________
23. Eleza kazi ya kila kitenzi katika sentensi: (alama 2)-2009
Mkulima angetaka kupalilia shamba lake mapema.
_________________________________________________________________________________
24. Tunga sentensi yenye kitenzi kishirikishi kikamilifu. (alama 2)-2012
_________________________________________________________________________________
25. Ainisha vitenzi katika sentensi: (alama 2)-2014
Ndege yu taabani, hata hivyo anajaribu kujinasua.
___________________________________________________________________________________
26. Huku ukitoa mifano, eleza tofauti kati ya kitenzi kishirikishi kikamilifu na kitenzi kishirikishi
kipungufu. (alama 2)***
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________

HUU NDIO UKURASA WA MWISHO

Je, wajua nadharia tatu zinazoeleza chimbuko la Kiswahili?

16
 JINA ________________________________________NAMBARI________________KIDATO__________

DAZAMWI 005
ZOEZI SHIRIKISHI LA 005-2021

SHULE YA KITAIFA YA TENWEK

Maagizo:
 Mwanafunzi sharti atambue mabadiliko yaliyomo katika mtihani wa kisasa wa KCSE
 Tambua vitahini vya kila swali ili uweze kumudu ipasavyo.

MTIHANI WA KCSE 2016 SWALI LA 3 (f)

Tumia nomino yoyote katika ngeli ya I-I kutunga sentensi. (alama 1)
Hapa pana vitahini(vipengele vinavyotahiniwa) vitatu, navyo ni:
(iv) Kutambua nomino za ngeli ya I-I
(v) Kutambua viambishi ngeli vya nomino hizo.
(vi) Viambishi ngeli vionekane kwenye sentensi
MTIHANI KIELELEZO WA KCSE
Ainisha vihusishi vilivyo katika sentensi ifuatayo.
Baada ya gari kuegeshwa mbele ya jukwaa, mgeni wa heshima alishuka na kutembea kwa
madaha. (alama 4)

Hapa pana vitahini vinne, navyo ni:

iv. Kutambua vihusishi
v. Kutambua aina ya vihusishi
vi. Vihusishi viwe vinne.
 Jibu maswali yote.
 Maswali haya yatakusaidia kutambua mikondo mipya katika utahini wa maswali ya kitaifa-KCSE

YALIYOMO

 Aina za vielezi
 Aina za viunganishi
 Aina za vihusishi

17
VIELEZI (E)
1. Tunga sentensi ukitumia kielezi cha: (alama 2)-2006
i. Wakati
__________________________________________________________________________
ii. Mahali
_________________________________________________________________________
iii. Namna mfanano/linganishi (alama 1) ***
_________________________________________________________________________
iv. Kiasi/idadi (alama 1)***
__________________________________________________________________________
2. Tunga sentensi itakayodhihirisha matumizi ya kielezi cha nomino. (alama 1)-2008
_______________________________________________________________________________
3. Tunga sentensi ukitumia kielezi cha jinsi cha nomino ifuatayo. Uganda. (alama 2)-2009
______________________________________________________________________________
4. Tunga sentensi ukitumia kielezi cha: (alama 2)-2010
i. Jumla
_______________________________________________________________________
ii. Namna linganisho
________________________________________________________________________
5. Tumia kielezi cha kiasi badala yay a kile kilichopigwa mstari. (alama 1)-2018
Sewe alitueleza jambo hilo kinagaubaga.
_________________________________________________________________________________
VIUNGANISHI (U)
6. Tunga sentensi moja ukitumia neno “ seuze”. (alama 1)-2006
_________________________________________________________________________________
7. Unganisha sentensi zifuatazo ukitumia neno ‘japo’ (alama 1)-2006
i. Selina alijitahidi sana. (ii) Selina hakushinda mbio hizo.
___________________________________________________________________________
8. Tumia kirejeshi amba- kuunganisha sentensi zifuatazo. (alama 2)-2008
(i) Mwanafunzi yule ni mrefu. (ii) Mwanafunzi amepita mtihani.
___________________________________________________________________________
9. Tunga sentensi moja ukitumia kiunganishi cha kinyume. (alama 2)-2011
_________________________________________________________________________________
10. Unganisha sentensi zifuatazo bila kurudia kitenzi. (alama 2)-2013
Osore amempigia Ngungui simu. Ngungui amempigia Osore simu
________________________________________________________________________________
18
11. Unganisha sentensi hizi ukitumia kiunganishi cha kinyume. (alama 2)-2014
i. Wananchi walikabiliwa na hatari ii. Wananchi waliendelea kuwaokoa majeruhi.
__________________________________________________________________________
12. Unganisha sentensi zifuatazo kwa kutumia kiunganishi cha wakati. (alama 1)-2015
Beti alijishindia tuzo. Beti alishiriki katika utunzaji wa mazingira.
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
13. Unganisha sentensi zifuatazo kwa viunganishi mwafaka. (alama 2) -2017
i. Kheri aliweza kutujengea hospitali. Atajenga zahanati.
___________________________________________________________________________
ii. Zumari anasomea Uanasheria. Vile vile Maki anasomea Uanasheria.
___________________________________________________________________________
14. Unganisha sentensi zifuatazo kwa kuanza kwa neno: Wanafunzi… (alama 2)-2018
Wageni wamefika. Wanafunzi wamefurahi.
________________________________________________________________________________
15. Tunga sentensi ukitumia kiunganishi cha uteuzi. (alama 1)-2019
_________________________________________________________________________________
16. Andika upya sentensi zifuatazo kulingana na maagizo bila kupoteza maana. (alama 1)-2019
i. Mhandisi alikarabati mtambo. (ii) Mtambo ulikuwa kiwandani.
(Unganisha kuwa sentensi moja bila kutumia kiunganishi)
___________________________________________________________________________
17. Andika upya sentensi zifuatazo kulingana na maagizo. (alama 2)-2020
(i) Maafisa hao walipewa uhamisho. Maafisa wengine hawakupewa uhamisho.
(Unganisha kuunda sentensi ambatano)
__________________________________________________________________________
(ii) Tunda halitaoshwa vyema. Tunda halitalika.
(Unganisha kuwa sentensi moja kwa kutumia ‘po’ (alama 2)-2020
___________________________________________________________________________
VIHUSISHI (H)
18. Tunga sentensi itakayoonyesha matumizi ya kihusishi cha ‘a’-unganifu. (alama 1)-2007
________________________________________________________________________________
19. Tumia kihusishi badilia kutunga upya sentensi hii. Mgeni yuko katika nyumba. (alama 1)-2008
_________________________________________________________________________________
20. Sahihisha sentensi: Abiria walisafiri na ndege. (alama 1)-2008
_________________________________________________________________________________
21. Ainisha vihusishi katika sentensi:
Ame aliwasili mapema kuliko wengine halafu akaondoka. (alama 2)-2011
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
19
22. Tunga sentensi moja moja kubainisha: (alama 4)-2013
i. Kihusishi cha wakati
___________________________________________________________________________
ii. Kihusishi cha mahali ***
___________________________________________________________________________
iii. Kihusishi cha kilinganishi ***
___________________________________________________________________________
iv. Kihusishi cha ‘na’ cha mtendi ***
___________________________________________________________________________
23. Ainisha vihusishi katika sentensi ifuatayo: (alama 2)-2016
Baba alifika mapema kuliko wote halafu akaondoka.
_________________________________________________________________________________
24. Tunga sentensi ukitumia vihusishi vya ‘a’ unganifu chenye dhana zifuatazo. (alama 2)***
i. nafasi katika orodha
______________________________________________________________________
ii. aina
______________________________________________________________________
iii. asili
_____________________________________________________________________
iv. umilikaji
______________________________________________________________________
25. Tunga sentensi matumizi yafuatayo ya neno: kama. (alama 2)- 2015
i. Kiunganishi
___________________________________________________________________________
ii. Kihusishi
___________________________________________________________________________
26. Ainisha vihusishi vilivyo katika sentensi ifuatayo (alama 4)***
Baada ya gari kuegeshwa mbele ya jukwaa, mgeni wa heshima alishuka na kutembea kwa madaha.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Je, wajua sifa za lugha inayotumika katika muktadha rasmi?

20
 JINA ________________________________________NAMBARI________________KIDATO__________

DAZAMWI 006
ZOEZI SHIRIKISHI LA 006-2022

SHULE YA KITAIFA YA TENWEK

Maagizo:
 Mwanafunzi sharti atambue mabadiliko yaliyomo katika mtihani wa kisasa wa KCSE
 Tambua vitahini vya kila swali ili uweze kumudu ipasavyo.

MTIHANI WA KCSE 2016 SWALI LA 3 (f)

Tumia nomino yoyote katika ngeli ya I-I kutunga sentensi. (alama 1)
Hapa pana vitahini(vipengele vinavyotahiniwa) vitatu, navyo ni:
(i) Kutambua nomino za ngeli ya I-I
(ii) Kutambua viambishi ngeli vya nomino hizo.
(iii) Viambishi ngeli vionekane kwenye sentensi
MTIHANI KIELELEZO WA KCSE
Tunga sentensi ukitumia kishazi tegemezi chenye dhana zifuatazo: (alama 3)
(i) Kivumishi
(ii) Kielezi cha namna
(iii)Kielezi cha mahali
Hapa pana vitahini vinne, navyo ni:
i. Kutambua kishazi tegemezi
ii. Kishazi tegemezi sharti viwe na dhana zilizotolewa.
iii. Vishazi hivyo vipigiwe mistari.
 Jibu maswali yote.
 Maswali haya yatakusaidia kutambua mikondo mipya katika utahini wa maswali ya kitaifa-KCSE

YALIYOMO
 Aina za vihisishi
 Mnyambuliko wa vitenzi
 Matumizi ya viambishi
maalum
➢ Kwa,ku, ka, ki,ji,
➢ Na, po, li,m,
➢ a,e, i, o,u

21
 VIHISISHI
1. Ainisha maneno yaliyopigwa mstari. Naam ameleta machache. (alama 2) – 2012.
____________________________________________________________________________________
2. Tunatumia kihisishi “ makiwa” tunapotaka kumtuliza aliyefiwa, na ………………tunapotaka mtu
atupishe. (alama 1) -2015
3. Hewala ni kwa kukubaliana na jambo …………………..ni kwa kutaka kitu kinusurike, na
……………………..ni kwa aliyefanya vyema katika jambo. (alama 1)- 2020
4. Unapomwitikia mtu anapobisha au anapoingia, utasema ‘karibu’. Ni neno gani jingine unaloweza
kutumia badala ya ‘karibu’?_______________________________ ( alama 1)***
5. Ukiambiwa salaam aleikum utajibu …………………………………….. na sijambo ni jibu la
……………………………. (alama 1)***
6. Unaposikitika utasema Ole wangu, unapomhurumia mtu utasema…………….na unapotaka
kumsemesha mtu aliye chini yako kiumri utasema ……………………… (alama 2) ***
7. Tunatumia kunradhi tunapokosea katika kauli na ………………………tunapopumzika baada ya
kuchoka na hongera kwa ……………………………… (alama 2) ***
8. Tunatumia kihisishi “aisee” tunapomwita mtu atusikilize, na mtu wa kike anapoitika husema
…………………………. (alama 1)***
MNYAMBULIKO WA VITENZI
9. Kitenzi fumbata kiko katika hali/kauli ya: ………………… ………… (alama 1)-2006
10. Nyambua kitenzi “ota” kama kinavyotokea katika kirai “ota ndoto” ili tofauti tatu kuu zijitokeze.
(alama 3)- 2007
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
11. Tunga sentensi sahihi ukitumia –fa- katika hali ya mazoea. (alama 2)-2009
_____________________________________________________________________________________
12. Tunga sentensi sahihi ukitumia kitenzi ‘-la;’ katika kauli ya kutendwa. (alama 2)-2010
____________________________________________________________________________________
13. Andika maneno yafuatayo katika kauli zilizoonyeshwa katika mabano. (alama 2)-2014
Neno Kauli Jibu
i) Imba (tendesha) ………………………………………
ii) Choka (tendea) ………………………………………
14. Nyambua vitenzi vifuatavyo katika kauli zilizo kwenye mabano. (alama 3)-2012
i. nywa (tendesha) ………………………………………………………………..
ii. la (tendeana) ………………………………………………………………..
iii. vaa (tendwa) ………………………………………………………………..
22
15. Unganisha sentensi zifuatazo kuwa sentensi moja bila kurudia kitenzi. (alama 2)-2014
Osore amempigia Ngungui simu. Ngungui amempigia Osore simu.
___________________________________________________________________________________
16. Andika sentensi ifuatayo katika kauli ya kutendewa. (alama 2)-2015
Malik alipuliza siwa akiwa kwa Shaka.
_____________________________________________________________________________________
17. Tumia kitenzi ‘-fa-’ katika sentensi kuonyesha mazoea. (alama 2)-2016
____________________________________________________________________________________
18. Kengewa alitoa ahadi. Wengi waliamini ahadi hiyo.
(Unganisha kuwa sentensi moja inayoanza kwa: Ahadi…) (alama 2)-2020
_____________________________________________________________________________________
19. Andika sentensi ifuatayo katika kauli ya kutendesha kwa kuzingatia maneno yaliyopigwa mstari.
(alama 2) -2020
Alimfanya Tindi anywe pombe ikamfanya alewe.
___________________________________________________________________________________
20. Tambua kauli mbili zilizo katika sentensi ifuatayo: (alama 1) ***
Kabla ya kikao wanajopo, walitambulishana.
____________________________________________________________________________________
MATUMIZI YA VIAMBISHI MAALUM
21. (i) Eleza matumizi mawili ya kiambishi –ji- (alama 2)-2009
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
(ii) Tunga sentensi moja kuonyesha moja ya matumizi hayo. (alama 2)-2009
_____________________________________________________________________________________
22. Eleza matumizi ya ku katika sentensi: (alama 2)-2010
Sikumweleza alivyoeleza namna ya kuwatunza mbwa wake.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
23. Onyesha matumizi ya kiambishi ‘ku’ katika sentensi ifuatayo: (alama 2)-2012
Amani atakutengenezea mpini wa jembe kisha aelekee kule kwao.
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
24. Tunga sentensi tatu kuonyesha matumizi matatu ya kiambishi ‘li’ (alama 3)-2013
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
25. (i) Eleza maana ya sentensi ya masharti. (alama 1)-2013
___________________________________________________________________________________

23
 (ii) Tunga sentensi ya masharti. (alama 2)
______________________________________________________________________________
26. Eleza matumizi ya “na” katika sentensi : (alama 2)-2015
Sofia na Raeli wanaandaliwa chai na mpishi
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
27. Tumia “kwa” katika sentensi kuonyesha: (alama 2)-2015
i. Sababu
______________________________________________________________________
ii. Pamoja na
______________________________________________________________________
28. Onyesha matumizi ya ‘ka’ katika sentensi ifuatayo: (alama1) -2015
Mumbi alitia embe kapuni likaiva
______________________________________________________________________________
29. Eleza matumizi mawili ya kiambishi –ji- (alama 2) -2016
_____________________________________________________________________________________
30. Tumia ‘kwa’ katika sentensi kuonyesha: (alama 2)-2017
i. Sehemu ya kitu kizima/akisami
________________________________________________________________________
ii. Namna tendo lilifanyika
________________________________________________________________________
31. Tunga sentensi kuonyesha matumizi mawili ya ‘o’ . (alama 2)-2017
____________________________________________________________________________________
32. Tunga sentensi mbili kuonyesha matumizi mawili ya kiambishi “ku” (alama 2)-2019
____________________________________________________________________________________
33. Tumia ‘ku’ kuonyesha: (alama 2)***
i. Kiambishi cha kitenzi kamili
_______________________________________________________________________________
ii. Mtendewa.
______________________________________________________________________________
34. Tunga sentensi moja yenye kiambishi ‘-ji-’ kinacholeta dhana za kurejesha na kunominisha. (alama 1)**
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________

Je, wajua sifa za lugha magazetini?

24
 JINA ________________________________________NAMBARI________________KIDATO__________

DAZAMWI 007
ZOEZI SHIRIKISHI LA 007-2022

SHULE YA KITAIFA YA TENWEK

Maagizo:
 Mwanafunzi sharti atambue mabadiliko yaliyomo katika mtihani wa kisasa wa KCSE
 Tambua vitahini vya kila swali ili uweze kumudu ipasavyo.

MTIHANI WA KCSE 2020 SWALI LA 3 (f)

Tunga sentensi ukitumia kishazi kirejeshi kama kielezi. (alama 1)
Hapa pana vitahini(vipengele vinavyotahiniwa) vitatu, navyo ni:
(i) Kutunga sentensi ukitumia kishazi tegemezi
(ii) Kutumia kishazi tegemezi chenye dhana ya kielezi.
(iii) Bainisha kishazi hicho tegemezi kwa kupigia kistari.
MTIHANI KIELELEZO WA KCSE
Tunga sentensi ukitumia kishazi tegemezi chenye dhana zifuatazo: (alama 3)
(i) Kivumishi
(ii) Kielezi cha namna
(iii)Kielezi cha mahali
Hapa pana vitahini vitatu, navyo ni:
i. Kutambua kishazi tegemezi
ii. Kishazi tegemezi sharti viwe na dhana zilizotolewa.
iii. Vishazi hivyo vipigiwe mistari.
 Jibu maswali yote.
 Maswali haya yatakusaidia kutambua mikondo mipya katika utahini wa maswali ya kitaifa-KCSE

YALIYOMO

➢ Matumizi ya amba- na o-rejeshi

➢ Nyakati na ukanushaji

25
 Matumizi ya amba- na o-rejeshi
1. Andika upya sentensi zifuatazo ukitumia amba- . (alama 2)-2000
(i) Kijiti kilichovunjika kilimwumiza Amina guu.
_________________________________________________________________________
(ii) Barua zitakazoandikwa na baba kesho zitatumwa mwaka ujao.
_________________________________________________________________________
2. Kwa kutumia kirejeshi kifaacho, rekebisha sentensi ifuatayo kwa njia mbili tofauti. (alama 2)-2001
Yule ndiye mkwasi ambaye aliyenusurika.
_______________________________________________________________________________
3. Tumia kirejeshi ‘amba-’ kuunganisha sentensi zifuatazo. (alama 2)-2008
i. Mwanafunzi yule ni mrefu. (ii) Mwanafunzi yule amepita mtihani
_________________________________________________________________________________________
4. Tumia kirejeshi ‘o’ katika sentensi ifuatayo. (alama 2) -2011
Mtu ambaye hutupa tope hujichafua mwenyewe.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
5. Andika upya sentensi zifuatazo kulingana na maagizo bila kupoteza maana. (alama 1)-2019
(Unganisha bila kutumia kiunganishi)
i. Mhandisi alikarabati mtambo. (ii) Mtambo ulikuwa kiwandani.
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
6. Tumia hali ya mazoea kuandika upya sentensi hii. (alama 2)***
Mwanafunzi aliyesoma kwa bidii alifaulu.
_____________________________________________________________________________________
7. Andika sentensi ifuatayo ukitumia ‘o’ rejeshi tamati. (alama 2)***
Barabara iliyosakafiwa jana inapendeza sana.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
8. Tumia hali ya mazoea kuandika upya sentensi. (alama 2)***
Kiranja aliyetuzwa ni ambaye aliwajibikia majukumu yake.
___________________________________________________________________________________________________________________
NYAKATI, HALI NA UKANUSHAJI
9. Onyesha hali katika sentensi zifuatazo.
i. Huenda mvua ikanyesha leo (alama 1)-2006
______________________________________________________________________________
ii. Miti hukatwa kila siku duniani. (alama 1)-2006
______________________________________________________________________________
10. Fafanua aina za hali zinazotumika katika sentensi hizi.
i. Mwimbaji aliimba, akacheza na akachangamsha sana. (alama 1)-2007
_________________________________________________________________________
ii. Shangazi huja kila siku. (alama 1)-2007
______________________________________________________________________________
26
11. Eleza maana ya sentensi. (alama 2)-2007
‘Ningalikuwa na pesa ningalinunua nyumba na ningalistarehe’
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
12. Tunga sentensi moja katika wakati uliopita hali timilifu. (alama 2)-2012
______________________________________________________________________________________
13. Andika sentensi ifuatayo katika wakati ujao hali timilifu. (alama 2)-2014
Dobi huwapigia watu nguo pasi.
____________________________________________________________________________________
14. Andika sentensi ifuatayo katika hali ya mazoea. (alama 2)-2015
Mmomonyoko wa udongo ulipozuiliwa mashamba yalinawiri.
______________________________________________________________________________________
15. Tunga sentensi ya masharti inayoonyesha kwamba tendo lilifanikiwa kwa sababu ya kufanikiwa
kwa tendo jingine. (alama 1)-2015
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
16. Eleza matumizi ya hali za ‘ka’ na ‘hu’ katika sentensi zifuatazo:
i. Balozi huja hapa kila mara. (alama 1)-2016
_______________________________________________________________________________
ii. Mpishi alipika, akapakua na akagawa chakula. (alama 1)-2016
_______________________________________________________________________________
17. Tunga sentensi katika wakati uliopo hali isiyodhihirika. (alama 1)-2017
______________________________________________________________________________________
18. Andika sentensi ifuatayo katika wakati ujao hali timilifu. (alama 1)-2018
Barabara nyingi zimesakafiwa.
____________________________________________________________________________________
19. Geuza sentensi ifuatayo katika wakati uliopita hali timilifu. (alama 1)-2019
Ni wazi kwamba gharama ya maisha itapanda bei ya mafuta ikipanda.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
20. Tunga sentensi ya inayoonyesha kwamba kitendo kilifanikiwa kutokana na kufanikiwa kwa
kingine. (alama 2)-2020
_______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
21. Andika sentensi ifuatayo katika wakati uliopita hali ya mazoea: (alama 2)-2020
Bili atawashauri vijana kuhusu umuhimu wa michezo.
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________

27
 UKANUSHO NA UYAKINIFU WA VITENZI
22. Kanusha sentensi ifuatayo: Ningalikuwa na pesa ningalinunua nyumba. (alama 1)-2006
_______________________________________________________________________________________
23. Kanusha: Sisi tumemaliza kujenga nyumba ambayo ingalikuwa yake angalifurahi. (alama 2)-2008
______________________________________________________________________________________
24. Kanusha sentensi ifuatayo: Hapo napo ndipo nitakapo. (alama 1)-2009
______________________________________________________________________________________
25. Andika sentensi ifuatayo katika hali yakinishi: (alama 1)-2010
Usingeacha masomo, usingetaabika vile.
_____________________________________________________________________________________
26. Kanusha sentensi ifuatayo: Mgonjwa huyo alipona na kurejea nyumbani. (alama 1)-2011.
_____________________________________________________________________________________
27. Andika sentensi ifuatayo katika hali yakinishi: Askari wasipopiga doria wala kushirikiana na raia
hawatakuwa wametuhakikishia usalama. (alama 2)-2013
_______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
28. Kanusha sentensi ifuatayo:
Wanafunzi waliingia darasani, wakatoa vitabu wakaanza kusoma. (alama 1)-2014
_______________________________________________________________________________________
29. Kanusha: Mkulima anahitaji magunia haya. (alama 1)-2018
______________________________________________________________________________________
30. Andika sentensi ifuatayo katika hali yakinishi. (alama 1)-2019
Badi huwa hapitii hapa, huenda usimpate.
_______________________________________________________________________________________
31. Andika sentensi ifuatayo katika hali ya kukanusha: (alama 1)-2020
Ngoma hizo zilihifadhiwa ili ziuzwe mjini.
_______________________________________________________________________________________

32. Geuza sentensi ifuatayo katika wakati ujao hali ya kuendelea. (alama 1) ***
Janga la Korona liliwaathiri wafanyibiashara wengi.
_______________________________________________________________________________________
33. Yakinisha: Wageni hawaondoki mapema kwa sababu hawajalipiwa nauli. (alama 1) ***
______________________________________________________________________________________

Je, wajua sifa za lugha ya matangazo ya kandanda?

28
 JINA________________________________________NAMBARI________________KIDATO__________

ZOEZI SHIRIKISHI LA 008-2022

SHULE YA KITAIFA YA TENWEK

Maagizo:
 Mwanafunzi sharti atambue mabadiliko yaliyomo katika mtihani wa kisasa wa KCSE
 Tambua vitahini vya kila swali ili uweze kumudu ipasavyo.

MTIHANI WA KCSE 2020 SWALI LA 3 (f)

Tunga sentensi ukitumia kishazi kirejeshi kama kielezi. (alama 1)
Hapa pana vitahini(vipengele vinavyotahiniwa) vitatu, navyo ni:
(iv) Kutunga sentensi ukitumia kishazi tegemezi
(v) Kutumia kishazi tegemezi chenye dhana ya kielezi.
(vi) Bainisha kishazi hicho tegemezi kwa kupigia kistari.
MTIHANI KIELELEZO WA KCSE
Tunga sentensi ukitumia kishazi tegemezi chenye dhana zifuatazo: (alama 3)
(iv) Kivumishi
(v) Kielezi cha namna
(vi) Kielezi cha mahali
Hapa pana vitahini vitatu, navyo ni:
iv. Kutambua kishazi tegemezi
v. Kishazi tegemezi sharti viwe na dhana zilizotolewa.
vi. Vishazi hivyo vipigiwe mistari.
 Jibu maswali yote.
 Maswali haya yatakusaidia kutambua mikondo mipya katika utahini wa maswali ya kitaifa-KCSE

YALIYOMO

➢ Vinyume
➢ Visawe
➢ Vitate
➢ vitawe

29