Skąpiec Molier

Charakterystyki postaci

HARPAGON
Sześćdziesięcioletni bogaty mieszczanin paryski, wdowiec, o którego
pozycji społecznej, zajęciach (poza lichwą), pochodzeniu dowiadujemy
się bardzo niewiele. W życiu wszystkim są dla niego pieniądze, dla nich
jest gotów do każdego czynu, nawet najpodlejszego. To człowiek
niebywale pazerny, chciwy, przy tym nieprawdopodobny skąpiec,
krętacz, awanturnik, ktoś pyszny, pozbawiony serca dwulicowiec bez
żadnych skrupułów. Starał się oszczędzać na wszystkim -podkradał
nawet owies własnym koniom. Był złym ojcem (Kleanta i Elizy), skąpił
dzieciom pieniędzy na podstawowe wydatki. Jeszcze gorzej traktował
służbę. Patologiczne skąpstwo uczyniło z niego człowieka wręcz
chorego, maniaka opanowanego żądzą zdobywania pieniędzy i
niewydawania ich, chociaż tego ostatniego wymagała jego pozycja
społeczna. Zdawał sobie sprawę ze swej przywary, próbował ją
ukrywać.
Harpagon (to słowo greckie, później zlatynizowane, oznaczające
drapieżnego, z zakrzywionymi szponami, chciwca) jest uosobieniem
skąpstwa. Postacią odrażającą, w przypadku której tylko jedna cecha
charakteru określa wszystkie zachowania, uczucia. Harpagon bywa
śmieszny, ale też groźny, odrażający, nawet tragiczny.
KLEANT
syn Harpagona, który dotkliwie odczuwa skąpstwo ojca, ale znajduje
wyjście z sytuacji: zajmuje się hazardem i pożycza pieniądze na wysoki
procent. Cechuje go porywczość, gotów jest nawet bić się z ojcem. Jego
nieustępliwość pozwala mu bronić swych planów małżeńskich, a dzięki
sprytowi udaje mu się przechytrzyć ojca i nakłonić go do wyrażenia zgody
na małżeństwo.

ELIZA
córka Harpagona, dziewczyna naiwna, bojaźliwa i mniej zaradna niż jej
brat Kleant. Choć doskonale zna naturę ojca, nie umie mu się zdecy-
dowanie przeciwstawić. Jest świadoma swojej sytuacji i wie, że ojciec bez
wahania wyda ją za mąż za tego, kto zrezygnuje z posagu.

WALERY
zakochany w Elizie, szuka sposobu, aby uzyskać zgodę Harpagona na
małżeństwo. Postanawia pochlebstwami i udawanym podziwem po-
zyskać jego przychylność. Jest człowiekiem sprytnym i inteligentnym. Nie
ujawnia swego pochodzenia i zachowuje się w taki sposób, że trudno
określić jego intencje.

MARIANNA
osoba, która dla pieniędzy może poświęcić uczucie. Mimo że nieznajomy
młodzieniec budzi jej zainteresowanie, to jednak ze względów
materialnych gotowa jest poślubić Harpagona, który od początku
wywołuje jej niechęć. Gdy okazuje się, że ów młodzieniec to syn
Harpagona, dziewczyna chce wycofać się z planowanego związku.
 ANZELM
postać, dzięki której problemy bohaterów zostają rozwiązane i wszystko
kończy się szczęśliwie: Eliza może poślubić Walerego, a Kleant Mariannę.
Staje się to możliwe, ponieważ wychodzi na jaw, że Anzelm to ojciec
Walerego i Marianny.
FROZYNA
osoba niezwykle przedsiębiorcza i zaradna. Działa dla własnych korzyści,
które czerpie ze swatania. Ma praktyczny stosunek do życia, dlatego działa
w myśl zasady: lepszym kandydatem na męża jest człowiek stary, lecz
bogaty, niż młody, ale biedny. Kłamie, jeśli ma to pomóc w realizacji jej
celów. Jest wyrachowana i bezwzględna - przewiduje, że stary człowiek
szybko umrze i pozostawi majątek

Problematyka / STUDIUM SKĄPSTWA

Skąpiec to przede wszystkim obraz chciwości wcielonej w postać

Harpagona, który stał się symbolem skąpstwa, lichwy, żądzy posiadania.
Skąpstwo w takiej koncentracji - co zauważył już Tadeusz Boy-Żeleński - z
jednej strony jest odrażające, straszne, z drugiej zaś komiczne. Same
zachowania Harpagona też mają jakby dwa wymiary. Skąpstwo wobec
siebie jest głównie zabawne, chciwość dotykająca innych ludzi (rodzinę,
służbę i pożyczających pieniądze na lichwiarski procent) jest już groźna,
przerażająca. Tym bardziej, iż skąpiec działa w realiach XVII wieku, kiedy
to obowiązywał model patriarchalnej rodziny (jak i w Świętoszku), w
której ojciec decydował o wszystkim, dzieci były zmuszone do
bezwzględnego podporządkowania się narzucanym przez niego prawom.
W świecie ze Skąpca małżeństwo zawiera się głównie dla pieniędzy, jego
nie-zbędnym warunkiem jest posiadanie przez pannę posagu, co jeszcze
umacniało rolę pieniądza jako niemal jedynego motoru ludzkich czynów.
Skąpstwo nie tylko niszczy rodzinę Harpagona, ale i jego samego.
Postępuje rozpad osobowości tej postaci, zniszczeniu ulegają praktycznie
wszystkie pozytywne, właściwe człowiekowi cechy charakteru. Harpagon
traci godność, honor, staje się zarówno okrutnikiem, jak i kimś godzącym
się na wszystko, by pomnożyć majątek.

Skąpiec jako komedia charakterów

Molier jest mistrzem komedii charakterów. Bohaterowie Skąpca tworzą
obraz XIX - wiecznego mieszczaństwa francuskiego. Na pierwszy plan
wysuwają się sylwetki moralne i psychologiczne postaci. Uwydatniane są
negatywne cechy charakteru, które mają wpływ na czyny postaci. Utwór
zawiera także elementy komedii intrygi .

Skąpiec jako studium psychologiczne:

Autor, ukazując człowieka ogarniętego namiętnością, przedstawia jego
psychikę, sposób myślenia i postrzegania świata. Tworzy portret
psychologiczny głównego bohatera. Skąpstwo czyni przyczyną jego licz-
nych wad: głupoty, bezduszności, chciwości, podejrzliwości, próżności,
braku ludzkich uczuć. Przedstawia postać pozbawioną godności i honoru.

Kadr z filmu – Skąpiec, w roli głównej Louis de Funès ; Źródło: filmweb

Skąpiec jako dramat rodzinny:
W utworze przedstawiony został konflikt między ojcem a dziećmi -
Harpagonem a Kleantem i Elizą. Źródłem konfliktu jest skąpstwo ojca,
które doprowadza do chorobliwej podejrzliwości, do upadku wartości w
rodzinie, do zaniku uczuć. Zachowanie Harpagona ma wpływ na wszystkich
domowników: służący mają zniszczone ubrania, podejrzewani sąo kradzieże i
rozrzutność, nawet konie są niedożywione. Moralność Harpagona jako
gospodarza i ojca jest wypaczona przez skąpstwo. Z tego względu
bohater akceptuje hazard syna, cieszy go małżeństwo zawierane z po-
wodów materialnych. Dzieci nie darzą oj ca szacunkiem.

Matura 2023

Obraz obyczajów społecznych w XVII wieku. Omów zagadnienie na podstawie

Skąpca Moliera. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

XVII wiek, czasy baroku to okres, w którym dominowały wojny,

zarazy a przewagę uzyskuje kościół. Człowiek poszukuje swojego
miejsca na świecie, dlatego wzrasta znaczenie religijności. Dużo się
wówczas mówi o moralności chrześcijańskiej, ponieważ owoczesne
społeczeństwo bardzo różnie ją rozumiało. W takich warunkach
obłuda, hipokryzja, fanatyzm stają się na porządku dziennym. Molier
dostrzegał to zjawisko i starał się temu przeciwstawić w swoich
utworach. Ośmieszał w swych komediach pewne postawy ludzkie,
które wydawały mu się fałszywe. Akcję swoich sztuk Molier umieszczał
najczęściej w środowisku mieszczańskim, dzięki czemu stworzył
wspaniały portret społeczeństwa XVII wieku i jego obyczajów. Wstęp
jest kontekstem historycznoliterackim.
 Bohaterowie Skąpca tworzą obraz XVII - wiecznego
mieszczaństwa francuskiego. Na pierwszy plan wysuwają się sylwetki
moralne i psychologiczne postaci. Uwydatniane są negatywne cechy
charakteru, które mają wpływ na czyny postaci. Utwór zawiera także
elementy komedii intrygi . Skąpiec jako studium psychologiczne: autor,
ukazując człowieka ogarniętego namiętnością, przedstawia jego
psychikę, sposób myślenia i postrzegania świata. Tworzy portret
psychologiczny głównego bohatera. Skąpstwo czyni przyczyną jego
licznych wad: głupoty, bezduszności, chciwości, podejrzliwości,
próżności, braku ludzkich uczuć. Przedstawia postać pozbawioną
godności i honoru. Molierowski Harpagon to sześćdziesięcioletni
wdowiec, ojciec Kleanta i Elizy. Jego jedyną namiętnością są pieniądze,
które stanowią wyznacznik życia i doprowadzają bohatera niemal do
obłędu. Pragnienie posiadania pieniędzy oraz skąpstwo znajdują wyraz
w wielu jego zachowaniach i wypowiedziach: pragnie on wydać córkę
za mąż za człowieka, który nie oczekuje posagu; zajmuje się
pożyczaniem pieniędzy na bardzo wysoki procent; głodzi konie;
nakazuje służbie nosić zniszczoną odzież; podczas przyjęcia każe
'dolewać wody do wina; podejrzewa wszystkich o chęć pozbawienia go
pieniędzy; kiedy odkrywa zniknięcie szkatułki z pieniędzmi, jego
zachowanie graniczy niemal z obłędem; nie liczy się z uczuciami swoich
dzieci. Za taką postawę Harpagon jest negatywnie oceniany zarówno
przez swoje dzieci, jak i służbę.
Jako kolejną postać przedstawię bohatera z komedii Moliera
Świętoszek – Tartuffa. To typ obłudnika i pozbawionego wszelkich
zasad moralnych cynicznego oszusta, który udaje skromnego i
pobożnego ascetę. Wystarczająco dobrze potrafi odtwarzać stany
religijnych uniesień, udawać pokorę i odpowiednio dobierać słowa, by
przekonać swą ofiarę do rzekomych duchowych zalet. Autor wystąpił tu
ostro przeciw religijnemu zakłamaniu. Tytułowy bohater Tartufe, to
prawdziwy symbol obłudnika. Z pozoru święty, wzywający wszystkich
 do wstrzemięźliwości i modlitwy, sam śmiało i łapczywie korzysta z
uciech życia. Naiwny Orgon powierza mu swój majątek, tajemnice, a
nawet chce mu oddać rękę córki. W rezultacie Tartufe skwapliwie
pozbawia swego protektora wszystkiego. Jedynie cudowna interwencja
króla doprowadza do szczęśliwego zakończenia.
Dzięki komediom Molier ośmieszył za pomocą humoru obłudę
współczesnego społeczeństwa francuskiego. Skrytykował porządki
panujące w mieszczańskim domu i specyficzny typ popularnej wówczas
religijności.

Relacje rodzinne w krzywym zwierciadle komedii. Omów zagadnienie na

podstawie Skąpca Moliera. W swojej odpowiedzi uwzględnij również
wybrany kontekst.

Rodzina. Większości z nas słowo to kojarzy się z miłością,

bezpieczeństwem, swoim miejscem na ziemi. Jednak to nie tylko cztery
przysłowiowe ściany. To także emocje, uczucia i wrażenia. Tu kształtują
się ważne wartości. Dla jednych staje się on miejscem zamieszkania, dla
drugich ojczyzną. Modele rodzinne bywają różne: tradycyjne,
destrukcyjne, niszczące, zastępcze, szczęśliwe , czy patologiczne. Mogą
być domy przepełnione miłością, wyższymi ideałami, jak i toksyczne,
pełne negatywnych uczuć.
Teza: Literatura kreuje różne modele rodziny jako wartości na
przestrzeni epok.
Kontekst:
Z pesymistycznym wizerunkiem rodziny spotykamy się w
dramacie komediopisarza barokowego Moliera Skąpiec. To niestety
pełen negatywnych emocji obraz rodziny. Zresztą, czegóż można się
spodziewać po domu, w którym rządzą pieniądze, są one na pierwszym
miejscu, stają się wręcz obsesją osoby, która winna dawać miłość i
oparcie? Przez swój nałóg Harpagon odwraca kodeks moralny swych
dzieci. Obsesja zaślepia go tak bardzo, że myśli nawet o pozbyciu się
członków swej familii. Jego hierarchia wartości zostaje zachwiana. Na
pierwszym miejscu są dobra materialne, resztą zaś postoje na bardzo
odległym planie. Czyż więc w takiej rodzinie może ktoś się czuć
szczęśliwym? Nałóg ojca zmusza syna do zajmowania się hazardem i
pożyczaniem pieniędzy od lichwiarzy. I co za paradoks, owym
płatnikiem, robiącym lewe interesy, jest nie kto inny, tylko jego własny
ojciec! To człowiek, który w ogóle nie liczy się z uczuciami swych
podopiecznych. Córkę pragnie wydać za bogatego mężczyznę, tylko
dlatego, ze nie będzie musiał wnosić w ich małżeństwo posagu. A fakt,
iż obdarzyła ona uczuciem kogoś innego, kompletnie Harpagona nie
obchodzi. Podobnie dzieję się w przypadku wybranki serca jego syna.
Kleant bowiem jest zakochany w biednej dziewczynie Mariannie.
Jednakże jej nędza jest dla głównego bohatera wspaniałym pretekstem
by samemu ubiegać się o jej rękę. To, że nie ma nic świadczy o tym, ze
jego przyszła zona będzie mało wymagająca. A samo odkrycie, iż
dziewczyna jest miłością życia swego syna nie robi na skąpcu żadnego
wrażenia. To patologiczny obraz mieszczańskiej rodziny, jednakże jakże
uniwersalny i aktualny. Czyż i dziś nie spotykamy domów, w których
jedyną liczącą się wartością jest współczesna mamona, chęć robienia
kariery? Zapominamy tylko o jednym, pieniądze wprawdzie są ważne i
zapewniają nam byt, gorzej tylko gdy przysłaniają one nam cały świat i
krzywdzą najbliższych wypaczając ich moralność do końca życia.
Kontekst literacki:
Młodego bohatera, w okresie dojrzewania i wchodzenia w
trudną drogę dorosłości przedstawia w swej powieści Przedwiośnie
Stefan Żeromski. Jest nim Cezary Baryka. Młodzieńca poznajemy w
chwili, gdy ma 14 lat i jest uczniem gimnazjum w Baku na Krymie.
Dzieciństwo upływa małemu chłopcu w dostatku i bez żadnych trosk.
Dziecko jest silnie związane emocjonalnie z rodzicami, zwłaszcza z
ojcem, który spędza z nim każdą wolną chwilę. Jest dla niego
autorytetem i najlepszym przyjacielem. Pierwsze lata to czas
baśniowy, pełen sielanki. Rodzina Baryków dostarcza synowi wiele
miłości. Uczy go kodeksu moralnego, przypomina o Polsce. Chłopak od
najmłodszych lat mógł liczyć na wsparcie ojca. Baryka nie szczędził
pieniędzy, aby syn chodził do najlepszych szkół i rozwijał swoje
zainteresowania. Niestety Seweryn zostaje wcielony do wojska, a
Cezary pozostaje w Baku z samą matką. Fakt ten rozpoczyna pasmo
problemów w domu Baryków. Pozbawiony ojca, wyzwolony spod
wpływu matki, staje się dzieckiem ulicy. Podatny na wpływy, łatwo
zachwyca się hasłami rewolucji. Chłopiec staje po stronie siły, pogardy
dla jednostki. Jadwiga robi wszystko, by uchronić syna, jednak jej siły
fizyczne są na skraju wytrzymałości i wkrótce umiera. Spotkanie ojca
jest ocaleniem dla Cezarego. Następuje powrót do sytuacji z
dzieciństwa, ale w odmiennej scenerii. Syn daje się przekonać , że
rewolucja jest krwawym absurdem, sam bowiem tego doświadczył.
Decyduje się powrócić z Sewerynem do Polski, aczkolwiek nie dowierza
jego opowieściom o szklanych domach. Ojczyznę młodzieniec wita
samotnie. Seweryn bowiem podczas podróży umiera. Konfrontując
opowieści ojca z polską rzeczywistością przeżywa bolesne
rozczarowanie. Jest świadomy, że musi zacząć wchodzenie na drogę
dorosłości licząc już tylko na siebie. Późniejsze problemy Cezarego to
także skutek utraty rodziców w tak młodym wieku. Będąc przecież w
Nawłoci romansuje ze wszystkimi pannami i jest odpowiedzialny za
śmierć jednej z jej wielbicielek. Będąc także dorosłym nie wie, jaka
drogę wybrać. Strata ojca i matki w tak młodym wieku i strata
autorytetów nie pozostała bez echa w drodze wchodzenia w świat
dorosłych. Ojciec jest więc wykreowany w powieści jako autorytet
moralny, człowiek budzący marzenia syna, wskazujący życiowe cele.
Syn jest dla niego dumą, radością życia. To on wskazuje chłopcu drogę
moralną- wykształcenie, walka za ojczyznę, wiara w marzenia. Matka
zaś to kobieta, która jest w stanie poświęcić dla syna nawet życie. To
układ typowy między rodzicem a dzieckiem, z pewnością godny
naśladowania i szacunku.
W świetle przytoczonych argumentów literackich mogę śmiało
wysunąć wniosek, że literatura kreuje różne wizerunki domu i rodziny
oraz relacji panujących między jej członkami. Mogę być one zarówno
pozytywne, jak i niszczące. Zawsze są one realizowane na
emocjonalnym podłożu. Są one oparte na miłości, poszanowaniu,
moralnym autorytecie, ale i pełne destrukcji, groteskowe i
kontrowersyjne. Ma to oczywiście swoje uzasadnienie. Emanując
negatywnymi wizerunkami rodzin pisarze chcieli pokazać odbiorcy, jak
wielkie zmiany w psychice najbliższych może sprawić rodzina, której są
zachwiane podstawowe wartości. Dom, winien dawać nam wskazówki
na przyszłość, z niego wynosimy takie wartości jak dobro, miłość,
bezpieczeństwo. Jednak, gdy zabraknie ich w przysłowiowych czterech
ścianach nikt z nas nie będzie mógł powielać ich w normalnym życiu.
Trudno wówczas budować swoje dalsze relacje z drugim człowiekiem.
Schemat się więc powtarza i historia zatacza koło. Dlatego to właśnie
my, winniśmy pamiętać, aby nie rozkręcać tej wielkiej machiny
amoralności, zła, strachu, przemocy, tylko jak najszybciej ją przerwać,
by nie zarażała już nigdy innych.

Konflikt pokoleń jako motyw literacki. Omów zagadnienie na

podstawie Skąpca Moliera. W swojej odpowiedzi uwzględnij również
wybrany kontekst.

Literatura na swych kartach ukazuje nam różne obrazy

hierarchii rodzinnych. Pisarze utrwalają zjawisko równouprawnienia,
traktowania wszystkich członków z należytą godnością. Ale i ukazują jej
ciemne strony. Zdarza się bowiem, że w domu panują toksyczne
zasady. Dzieje się to w przypadku, gdy rodzice pragną narzucać własne
zdanie swym pociechom, bez szanowania ich poglądów. Wówczas
mamy do czynienia ze zjawiskiem, zwanym konfliktem pokoleń. Młodzi
buntują się przeciwko starym zasadom, które narzucają im rodzice.
Nowoczesność kontra tradycja to spór znany od dawna. Dlatego na tym
tle dochodzi często do konfliktów. Oczywiście najbardziej zdrową
sytuacją jest relacja partnerska. Wówczas rodzice są autorytetami.
Wskazują swym dzieciom właściwą drogę, wspierają ich, traktują na
równych prawach. Relacje między członkami wpływają na późniejsze
życie dzieci. Ci, którzy nauczyli się tolerancji, współpracy, potrafią w
dorosłym życiu budować udane związki. Ci, którzy wychowali się na
konflikcie nie są w stanie być dojrzałymi obywatelami.
Teza: Konflikt pokoleń między rodzicami a dziećmi wynika z
odmiennych poglądów przedstawicieli grup „młodych” i „starych”.
Motyw konfliktu pokoleń został utrwalony w dramacie
komediopisarza barokowego Moliera Skąpiec. To niestety pełen
negatywnych emocji wizerunek głowy rodziny. Zresztą, czegóż można
się spodziewać po domu, w którym rządzą pieniądze, są one na
pierwszym miejscu, stają się wręcz obsesją osoby, która winna dawać
miłość i oparcie? Przez swój nałóg Harpagon odwraca kodeks moralny
swych dzieci. Obsesja zaślepia go tak bardzo, że myśli nawet o pozbyciu
się członków swej familii. Jego hierarchia wartości zostaje zachwiana.
Na pierwszym miejscu są dobra materialne, resztą zaś pozostaje na
bardzo odległym planie.
Czyż więc w takiej rodzinie może ktoś się czuć szczęśliwym? Nałóg ojca
zmusza syna do zajmowania się hazardem i pożyczaniem pieniędzy od
lichwiarzy. I co za paradoks, owym płatnikiem, robiącym lewe interesy,
jest nie kto inny, tylko jego własny ojciec! To człowiek, który w ogóle
nie liczy się z uczuciami swych podopiecznych, sług, najbliższych.
Najchętniej dzieci wygonił by ze swego domu, służbę zaś zatrudniał za
darmo. To patologiczny obraz mieszczańskiej rodziny, jednakże jakże
uniwersalny i aktualny.
 Kontekst: Swoją wędrówkę po wizerunkach wzajemnych
stosunków rodzicielskich w literaturze chciałbym zakończyć
przypowieścią biblijną O Synu Marnotrawnym. To z pozoru
nieskomplikowana historia, znana od wieków w kulturze
chrześcijańskiej, jednak przynosząca ważne prawdy moralne. Otóż stary
ojciec miał dwóch synów, kiedy dojrzeli i mogli sami decydować o
swym losie ich rodzic postanowił im dać majątek. Z takim bagażem
młodzieńcy rozpoczęli nowe życie. Jednak starszy syn zdecydował się
zostać przy ojcu i razem z nim zajmować się gospodarstwem. Młodszy
zaś wykazał się odmiennymi poglądami i zabierając swoją część
wyruszył w świat. Był to jego osobisty bunt. Pragnął się wyzwolić spod
władzy ojca i żyć według własnych zasad. Szybko jednak przekonał się,
że pieniądze szczęścia nie dają. Hazard, uciechy cielesne, wspaniałe
towarzystwo doprowadziły go do bankructwa fizycznego i moralnego.
Roztrwonił cały dobytek i skruszony powrócił na łono rodziny. Ojciec
widząc syna otworzył szeroko ramiona i przyjął go z otwartym sercem.
„A trzeba się weselić i cieszyć z tego, że ten brat twój był umarły, a
znów ożył, zaginął, a odnalazł się". Sens tej przypowieści uczy nas
bowiem ważnej prawdy. Nie można odrzucać od razu człowieka, każdy
ma przecież prawo do błędu. Ludziom należy się druga szansa. Taką
postawę pełną miłosierdzia, zrozumienia i tolerancji prezentuje ojciec.
Jest symbolem samego Boga, który przyjmuje do swego stada nawet
zbłąkane owieczki i pozwala im na naprawienie swego błędu.
Przypowieść ukazuje nam relację budującą, opartą na tolerancji,
zrozumieniu i miłości.

Konflikt pokoleń był, jest i będzie. To prosta prawda, jednak

wpisana w dzieje ludzkości. Świat ciągle ulega przeobrażeniem, coś się
rodzi, a inne odchodzi w zapomnienie. Często ci, co reprezentują grupę
„starych” nie mogę się pogodzić ze zmianami. Zaś ci, którzy należą do
„młodych” nie akceptują togo, co już było. Literatura pokazuje nam, ze
czasami wystarczy dobra wola, by móc pogodzić te dwa pierwiastki.
Wystarczy odrobina szacunku, dla tego co tradycyjne, klasyczne i
odrobina otwartości dla tego co nowoczesne, trendy i na czasie.
Literatura utrwalając konflikt pokoleń kreuje go na zasadzie kontrastu.
Relacje między rodzicami a dziećmi zawsze są realizowane na
emocjonalnym podłożu. Są oparte na miłości, poszanowaniu,
moralnym autorytecie, z takim wizerunkiem spotykamy się w biblijnej
przypowieści. Jednak relacje mogą być i pełne destrukcji, zniszczenia.
Tego typu portret ukazują nam „Skąpiec”. . Zatem w literaturze
dominuje konflikt pokoleń między rodzicami a dziećmi jako coś
negatywnego, pełnego destrukcji. Niekiedy stosunki między
rodzicami a dziećmi to wręcz mieszanka wybuchowa, innym razem to
pełna wzruszeń opowieść. Najczęściej jednak to rodzice wyznaczają
pewne ścieżki, drogi, wzorce dla swej pociechy. Są dla nich
autorytetem, drogowskazem moralnym. Jeśli zaś rodzina burzy swym
zachowaniem podstawowe wartości, dzieci przejmują owe negatywne
wzorce. Dom, który tworzą matki i ojcowie winien dawać nam
wskazówki na przyszłość, z niego wynosimy takie postawy jak dobro,
miłość, bezpieczeństwo. Jednak, gdy zabraknie ich w przysłowiowych
czterech ścianach nikt z nas nie będzie mógł powielać ich w normalnym
życiu.