Ancient History

చాళుక్య రాజవంశం

Chalukya Dynasty | చాళుక్య రాజవంశం

చాళుక్య రాజవంశం అనేది 6వ శతాబ్ద ం మరియు 12వ శతాబ్ద ం మధ్య దక్షిణ మరియు మధ్య భారతదేశంలోని పెదద భాగాలను
పాలంచిన భారతీయ రాజ వంశానిి సూచిసుతంది. చాళుక్య రాజవంశం ఒక్ పురాతన హందూ భారతీయ రాజవంశ క్ుట ంబ్ం,
దీనిని మూడు వేరవేరు రాజవంశాలుగా విభజంచవచుు. బ్ాదామి చాళుక్ుయలు పశ్చుమ దక్కనలో వాకాటక్ుల వారసులు.
వారు క్రాిటక్లోని బీజాపూర్ జలలాలోని వాతాపి, ఆధ్ునిక్ బ్ాదామిలో తమ రాజధానిని స్ాాపించారు. 543 నుండి 753 CE
వరక్ు, వారు డెక్కనలో పెదద పారంతానిి పాలంచారు మరియు మొతత ం దక్షిణ భారతదేశానిి ఏక్ం చేశారు. కరీ.శ.543లో పులకవశ్చ
I చాళుక్య వంశానిి స్ాాపించినపుుడు చాళుక్య రాజవంశం ఆరవ శతాబ్ాదల నుండి పన్ిండవ శతాబ్ాదల వరక్ు పాలంచింది.

Background of Chalukyas | చాళుక్ుయల నేపథ్యం

• 6వ మరియు 12వ శతాబ్ాదల మధ్య, చాళుక్య రాజవంశం దక్షిణ మరియు మధ్య భారతదేశంలోని విస్ాతరమైన పారంతాలను
పాలంచింది.
• చాళుక్ుయలు ఆరవ శతాబ్ద ం మధ్యకాలం నుండి వాతాపి (ఆధ్ునిక్ బ్ాదామి) నుండి పాలంచారు.
• వారు తమ స్ాేతంతారానిి నొకకక చెపాురు మరియు పులకవశ్చన II పాలనలో పారముఖ్యతను సంతరించుక్ునాిరు.
జయసింహ చాళుక్ుయల రాజవంశానికక మొదటి పాలక్ుడు.
• కానీ చాళుక్య రాజవంశం యొక్క నిజమన
ై స్ాాపక్ుడు పులకవసిన I (543–566 CE).
• అతని తరువాత, పులకవశ్చన II మొతత ం దక్కనను పరిపాలంచాడు మరియు బ్ాదామి రాజవంశం యొక్క అతయంత పరసద
ి ధ
పాలక్ుడు.
• పులకవశ్చన II మరణం తరువాత, బ్ాదామి చాళుక్య రాజవంశం అంతరగ త క్లహాల కారణంగా క ంతకాలం క్షీణంచింది.
• విక్ీమలదితయ I పాలనలో, పలా వులను బ్ాదామి నుండి తరిమిక టిి స్ామలాజాయనిి పునరుదధ రించడంలో విజయం స్ాధించాడు.
• తదుపరి గొపు పాలక్ుడు విక్ీమలదితయ II (కరీ.శ. 733–744) మరియు అతని పాలనలో రాజయం పరాకాష్ి క్ు చేరుక్ుంది.
• విక్ీమలదితయ II తమిళ భూమిలోని మూడు స్ాంపరదాయ రాజాయలను అంటే పాండుయలు, చోళులు మరియు చేరలను జయంచాడు.

1 www.bankersadda.com | Adda247.com/te/ | www.careerpower.in | Adda247 App

 Ancient History

Chalukya Dynasty

The Three Chalukyas | ముగ్ుగరు చాళుక్ుయలు

• మూడు విభినిమన
ై కానీ సంబ్ంధిత చాళుక్య రాజవంశాలు ఉనాియ.
• బాదామి చాళుక్యులయ: క్రాాటక్లోని బ్ాదామి (వాతాపి)లో వారి రాజధానితో తొల చాళుక్ుయలు. వారు 6వ మధ్య నుండి
పాలంచారు 642 AD లో వారి గొపు రాజు పులకవసన
ి II మరణం తరువాత వారు తిరసకరించారు.
• తూర్పు చాళుక్యులయ: వ్ంగిలో రాజధానితో తూరుు దక్కనలో పులకవసిన II మరణం తరాేత ఉదభవించారు. వీరు 11వ శతాబ్ద ం
వరక్ు పాలంచారు.
• పశ్చిమ చాళుక్యులయ: బ్ాదామి చాళుక్ుయల వారసులు, వారు 10వ శతాబ్ద ం చివరలో ఉదభవించి క్ళ్యయణ (ఆధ్ునిక్
బ్సవక్ంళయన) నుండి పాలంచారు.

Chalukya Rulers | చాళుక్య పాలక్ులు

Pulakesin I (543 – 566 AD) | పులకవసన

ి I (543 – 566 AD)

• జయసింహ పులకవశ్చని తాత మరియు రణరాగ్ అతని తండిర.

• అతని పూరవేక్ులు స్ామంత చక్ీవరుతలు, ఎక్ుకవగా క్దంబ్ులు లేదా రాష్ి క్
ర ూట ల నుండి వచిునవారు.
• పులకవసిన I (కరీ.శ. 543–566) చాళుక్ుయల రాజవంశం యొక్క నిజమైన స్ాాపక్ుడు.
• అతను క్రాాటక్లోని బీజాపూర్ జలలాలోని వపాటి (ఆధ్ునిక్ బ్ాదామి) వదద బ్లమన
ై కోటను స్ాాపించాడు మరియు గ్ురాీనిి బ్ల
ఇచిు స్ాేతంతరాం పరక్టించాడు.
• 'పులకవసన
ి ' అనే పేరు సంసకృత-క్నిడ హైబ్రడ్
ర పదం కావచుు, దీని అరాం "పుల బ్ొ చుు".

Kirtivarman I (566 – 597 AD) | కరరత వ

ి రమన I (566 – 597 AD)

• అతని తండి,ర పులకవసిన I, కరీ.శ. 566లో మరణంచిన తరాేత, కరరత వ

ి రమన I సింహాసనానిి స్ాేధీనం చేసుక్ునాిడు.
• కరరత వ
ి రమన వాతాపి ఆధారంగా ఒక్ చిని స్ామలాజాయనిి వారసతేంగా ప ందాడు, దానిని అతను బ్ాగా విసత రించాడు.

2 www.bankersadda.com | Adda247.com/te/ | www.careerpower.in | Adda247 App

 Ancient History
• అతని స్ామలాజయం ఉతత రాన ఆధ్ునిక్ మహారాష్ి ల
ర ోని క ంక్ణ్ తీరం నుండి దక్షిణాన క్రాాటక్లోని షిమోగా పారంతం వరక్ు
విసత రించింది.
• మరియు పశ్చుమలన అరవబ్రయల సముదరం నుండి తూరుున ఆంధ్రపరదశ
ే లోని క్రనిలు మరియు గ్ుంటూరు జలలాల వరక్ు.
• పులకవసిన II ఐహో ల్ శాసనం పరకారం, కరరత వ
ి రమన నలలు, మౌరుయలు మరియు క్దంబ్ులక్ు "వినాశక్రమన
ై రాతిర".
• అతను మహాక్ూట సత ంభ శాసనంలో పేరొకనబ్డిన బ్హుసువరా-అగిిష్ి ం యలగానిి నిరేహంచాడు.

Mangalesha (597 AD – 609 AD) | మంగ్ళ్ేశ (కరీ.శ. 597 – కరీ.శ. 609)

• మంగ్ళ్ేశ అతని అనియయ కరరత వ

ి రమన I తరువాత వచాుడు, అతను చాలలవరక్ు అతని సవతి స్ో దరుడు మరియు క్నీసం
ముగ్ుగరు మన
ై ర్ క్ుమలరులను విడిచిపెటి ాడు.
• క్ళ్యయణలోని చాళుక్ుయల శాసనాల పరకారం కరరత వ
ి రమన క్ుమలరుడు II పులకవశ్చన మన
ై ర్ అయనందున మంగ్ళ్ేశ "పాలన
బ్ాధ్యతను సేయంగా సవేక్రించాడు".
• అతను ఉతత రాన దక్షిణ గ్ుజరాత్ నుండి దక్షిణాన బ్ళ్యారి-క్రనిలు పారంతం వరక్ు విసత రించి ఉని రాజాయనిి పరిపాలంచాడు.
• అతను సెైనిక్ స్ాహస్ాలతో నిమగ్ిమై ఉని కరరత వ
ి రమన పాలనలో రాజాయనిి పరిపాలంచాడు.
• కరరత వ
ి రమన మరియు మంగ్ళ్ేశ రాజాయనిి పరిపాలంచడంలో మరియు సెైనిక్ యుదాధలక్ు నాయక్తేం వహంచడంలో
పరతాయమలియంగా ఉండవచుు.
• మంగ్ళ్ేశ సింహాసనంపెై పులకవసిన యొక్క వాదనను తిరసకరించాడు, అతనిి బ్హష్కరించాడు మరియు అతని సేంత
క డుక్ును వారసుడిగా నియమించాడు.
• పులకవసిన II తన బ్హష్కరణ సమయంలో మంగ్ళ్ేశపెై దాడికక పనాిగ్ం పనాిడు, అది చివరికక విజయవంతమై మంగ్ళ్ేశుడిని
హతయ చేశాడు.

Pulakesin II (609AD-642AD) | పులకవసన

ి II (609AD-642AD)

• పులకవసిన-II బ్ాదామి చాళుక్ుయల అతయంత శకకతవంతమన

ై పాలక్ుడు.
• దక్షిణ భారతదేశంలో బ్ంగారు నాణేలను విడుదల చేసిన మొదటి రాజు.
• అతని తండిర చనిపో యనపుుడు అతను చాలల చినివాడు, అందుకవ అతని పెదనాని మంగ్ళ్ేశను సింహాసనానికక (రవజంట్
రాజు) పెంచారు.
• ఎలుటి -సింభిగవ వదద బ్నా భూభాగ్ంలో మంగ్ళ్ేశను ఓడించి పులకవసిన II సింహాసనానిి అధిషి ంచాడు.
• అతను నరమదా తీరంలో రాజు హరషను ఓడించినందుక్ు పరసద
ి ధ ి చెందాడు.
• అతను హరష యొక్క ఉతత రపథేశేర వంటి బ్రరుదును క్ూడా దక్షిణపఠవశేర అని తీసుక్ునాిడు.
• అతను పలా వ రాజు మహందరవరమన Iని ఓడించాడు, కానీ మహందరవరమన క్ుమలరుడు మరియు వారసుడు నరసింహవరమన I
చేతిలో ఓడిపో య చంపబ్డాాడు.

3 www.bankersadda.com | Adda247.com/te/ | www.careerpower.in | Adda247 App

 Ancient History
Vikramaditya I (655 AD - 680 AD) | విక్ీమలదితయ I (కరీ.శ. 655 - కరీ.శ. 680)

• విక్ీమలదితయ రండవ పులకవశ్చని మూడవ క్ుమలరుడు.

• అతను పలా వుల దండయలతరను తిపిుక టి డానికక మరియు పశ్చుమ గ్ంగా రాజవంశానికక చెందిన తన తలా తరపు తాత భువిక్రమ
లేదా దురిేనీత్ సహాయంతో తన తండిర రాజయం యొక్క ఐక్యతను పునరుదధ రించే పనిని సేయంగా ఏరాుట చేసుక్ునాిడు.
• పదమూడేళా పలా వుల వృతిత ని అంతం చేసి వాతాపిని బ్ంధించగ్లగాడు.
• అతను కరీ.శ. 668లో మహందరవరమన II (పలా వ రాజు)ని ఓడించాడు మరియు క్ంచిని తన స్ాేధీనంలో ఐదు నుండి ఆరు
సంవతసరాలు క నస్ాగించాడు.
• ఈ సమయంలో, అతను చోళ, పాండయ మరియు కవరళ రాజాయలను దో చుక్ునాిడు కానీ ఏ భూభాగానిి క్లుపుకోలేదు (అతని
సెైనయం తిరుచిరాపలా లో ఉంది).
• విక్ీమలదితయ సతాయశీయ ("సతయం యొక్క ఆశీయం") మరియు శ్రీ-పృథీే-వలా భ అనే రాజవంశ బ్రరుదులను సవేక్రించాడు.
• విక్ీమలదితయ I, స్ాధారణ చాళుక్ుయల బ్రరుదులతో పాట , రాజమలా అనే బ్రరుదును సవేక్రించాడు, అతను మలా లక్ు, అంటే
పలా వులక్ు స్ారేభౌమలధికారి అయలయడని సూచిసుతంది.

Kirtivarman II (746 AD - 753 AD) | కరరత వ

ి రమన II (746 AD - 753 AD)

• కరరత వ
ి రమన రండవ విక్ీమలదితయ క్ుమలరుడు.
• అతనిి నృపసింహ (రాజులలో సింహం) అని క్ూడా పిలుస్ాతరు.
• అతను సింహాసనానిి అధిషి ంచినపుుడు, చాళుక్ుయలు ఉతత మంగా క్నిపించారు, ఎందుక్ంటే పలా వులు ఓడిపో యలరు,
• దక్కనను చాళుక్ుయలు స్ాేధీనం చేసుక్ునాిరు మరియు అజవయంగా క్నిపించే ముసిా ంలు తిపిుక టాిరు.
• అయతే, ఒక్ దశాబ్ద ంలో, కరరత వ
ి రమన తన వ్భ
ై వానిి కోలోుయలడు, ఎందుక్ంటే రాష్ి క్
ర ూట లు మరియు పాండుయల శకకత
• చాళుక్య రాజుక్ు ఇబ్బంది క్లగించింది.
• కరీ.శ. 753లో దంతిదురగ చేత పదవీచుయతుడెైన రండవ కరరత వ
ి రమనతో చాళుక్ుయలు అంతమయలయరు.

Administration and Society of Chalukya | చాళుక్ుయల పరిపాలన మరియు సమలజం

• చాళుక్ుయలక్ు గొపు సముదర శకకత ఉంది.

• వారికక చక్కటి వయవసవాక్ృత సెన
ై యం క్ూడా ఉంది.
• చాళుక్య రాజులు హందువులు అయనపుటికర బ్ౌదధ ం మరియు జన
ై మతం పటా సహనంతో ఉనాిరు.
• క్నిడ మరియు తెలుగ్ు స్ాహతయంలో గొపు అభివృదిధని చూసింది.
• స్ాానిక్ భాష్లతో పాట సంసకృతం క్ూడా వృదిధ చెందింది. 7వ శతాబ్ాదనికక చెందిన ఒక్ శాసనం సంసకృతానిి ఉనిత వరాగల
భాష్గా పేరొకనగా, క్నిడ పరజల భాష్గా ఉంది.

4 www.bankersadda.com | Adda247.com/te/ | www.careerpower.in | Adda247 App

 Ancient History

Art and Architecture of Chalukya | చాళుక్ుయల క్ళ మరియు వాసుతశ్చలుం

Art and Architecture of Chalukya

• వారు మతపరమన
ై మరియు లౌకకక్ ఇతివృతాతలను వరిాంచే గ్ుహ దేవాలయలలను నిరిమంచారు.
• దేవాలయలలలో అందమన
ై క్ుడయ చితారలు క్ూడా ఉనాియ.
• చాళుక్ుయల ఆధీనంలోని ఆలయలలు వేస్ారా నిరామణ శైలకక మంచి ఉదాహరణ. దీనిని దక్కన శైల లేదా క్రాాటక్ దారవిడ లేదా
చాళుక్ుయల శల
ై అని క్ూడా అంటారు. ఇది దరవిడ మరియు నగార శల
ై ుల క్లయక్.
• ఐహో ల్ దేవాలయలలు: లలధ్ ఖ్లన దేవాలయం (సూరయ దేవాలయం), దురాగ దేవాలయం, హుచిుమలా గ్ుడి దేవాలయం, రవికరరత ి
చేత మేగ్ుటిలోని జన
ై దేవాలయం. ఐహో ల్లో 70 దేవాలయలలు ఉనాియ.
• బ్ాదామి దేవాలయలలు
• పటి డక్కల్: యున్స్ో క పరపంచ వారసతే పరదేశం. ఇక్కడ పది ఆలయలలు ఉనాియ - 4 నాగ్ర్ శైలలో మరియు 6 దరవిడ శైలలో
ఉనాియ. విరనపాక్ష దేవాలయం మరియు సంగ్మేశేరాలయం దరవిడ శైలలో ఉనాియ. పాపనాథ్ దేవాలయం నగారా శైలలో
ఉంట ంది.

5 www.bankersadda.com | Adda247.com/te/ | www.careerpower.in | Adda247 App