Kakayahang lingguistiko

Kakayahang Pangkomunikatibo
>Ito ay nagmula sa isang linguist, sociolinguist, anthropologist, at folklorist mula sa Portland na
si Dell Hymes (1996).
>Nararapat malaman ang paraan ng paggamit nito.
>Nilinang ni John J. Gumperez bilang tugon sa kakayang lingguwistika.

Kakayahang Gramatikal
>Ito ay ang pag-unawaat paggamit sa kasanayan sa ponolohiya, morpolohiya, sintaks,
semantika gayundin ang mga tuntuning pang-ortograpiya
√Sintaks
~Estruktura ng pangungusap
1. Simuno o Paksa (subject sa wikang Ingles)
-ang bahaging pinag-uusapan o pinagtutuunan ng pansin sa loob ng pangungusap.
2. Panaguri (predicate sa Wikang Ingles)
-ang bahagi ng pangungusap na nagbibigay ng kaalaman o impormasyon tungkol sa paksa.

~Pangunahing Uri ng Pangungusap

1. Karaniwan
-Maganda si Schazee.
-Pumunta si Clyde sa palengke.
-Gustong maglaro ng Basketball ni Ivoh.
2. Di karaniwan
-Si Eduardo ay nakatulog sa classroom.
-Tayo ay nalulungkot sa pagkawala ni Dolphy.
-Sina Yraisah at Sunshine ay sumayaw sa kanto.

~Uri ng pangungusap ayon sa gamit

1. Pasalaysay o Paturol
-ito ay nagsasalaysay ng katotohanan o pangyayari. Lagi itong nagtatapos sa tuldok.
-Si Keysi ay isang matagumpay na arkitekto.
-Umiyak siya sa kanilang klase kanina.
2. Patanong
-ito ay nag-uusisa tungkol sa isang katotohanan o pangyayari. Tandang pananong(?) ang
bantas sa hulihan nito.
-Sa Martes na ba ang part 1 exam sa General Chemistry?
-Papasa kayo ako sa magaganap na exam next week?
3. Padamdam
-ito ay nagsasabi ng matinding damdamin gaya ng tuwa, lungkot, pagkagulat, paghanga,
panghihinyang at iba pa. Karaniwang na nagtatapos sa tandang padamdam. Maari ring gamitin
ang tandang pananong.
-Ay! Tama pala ang sagot ko.
-Yehey! Pumasa ako sa exam.
4. Pautos o Pakiusap
-ang pautos ay nagpapahayag ng obligasyong dapat tuparin, samantakang ang pakiusap ay
nagpapahayag ng pag-utos sa magalang na pamamaraan. Nagtatapos ito sa tuldok.

~Uri ng pangungusap ayon sa pagkabuo o kayarian.

1. Payak
-isang diwa lang ang tinatalakay.
-maaring may payak na simuno at panaguri.
– Maraming biyayang bigya ang panginoon sa mga tao.
2. Tambalan
-may higit sa dalawang kaisipan.
-binubuo ng dalawa o higit pang diwa/ sugnay na nakapag-iisa.
-ginagamitan ng pangatnig na magkatimbang

~Sugnay
-bahagi ng mga salita o pangungusap na buo ang diwa.
1. Sugnay na makapag-iisa – ito ay maaring tumayo bilang payak na pangungusap.
2. Sugnay na di makapag-iisa – mayroon itong paksa at panguri ngunit hindi buo ang diwa ng
ipinahahayag. Kailagan ito ng sugnay na makapag-iisa upang mabuo ang diwa.

Kakayahang sosyolingguistiko.

Ano ang Kakayahang Sosyolingguwistiko? Tinutukoy ng kakayahang sosyolingguwistiko ang

kakayahang gamitin ang wika nang may naangkop na panlipunang pagpapakahulugan para sa
tiyak na sitwsyong pangkomunikasyon. Halimbawa, inaasahan sa atin ang paggamit natin ng
pormal na wika ("Magandang araw po! Kamusta po kayo?") sa pakikipag-ugnayan sa mga
nakatatanda at may awtoridad, kaiba sa paggamit natin ng impormal na wika ("Uy! Kamusta ka
naman?") sa ating mga kaibigan at kapareho ng estado. Nilinaw ng sosyolingguwistang si Dell
Hymes (1974) a... Nilinaw ng sosyolingguwistang si Dell Hymes (1974) ang nasabing
mahahalagang salik ng lingguwistikong interaksiyon gamit ang kaniyang modelong SPEAKING:
S - Setting and Scene P - Participants E - Ends A - Act Sequence K - Key I - Instrumentalities N
- Norms G – Genre.

Nakapaloob ang modelong nasa itaas sa tinatawag ni Hymes . Nakapaloob ang modelong
nasa itaas sa tinatawag ni Hymes na etnograpiya ng komunikasyon. Ang salitang etnograpiya
ay nangangahulugang sistematikong pag-aaral sa tao at kultura sa pamamagitan ng personal
na pagdanas at pakikipag-ugnayan sa mga kalahok sa kanilang natural na kapaligiran. Kung
ilalapat ito sa komunikasyon, sinasabi na ang pag-aaral sa wika ay nararapat na nakatuon sa
paglalarawan at pagsusuri sa kakayahan ng tagapagsalita na gamitin ang wika sa tunay na
sitwasyon (Farah 1998). !sang kahingian, kung gayon, na pahalagahan ang mga salik na
nababanggit sa modelong SPEAKING tungo sa mas maayos at mabisang komunikasyon sa
tiyak na konteksto.
 Kakayahang pragmatik o istratidyek

Kakayahang Pragmatik

* Tumutukoy sa mga kaalamang extralinguistic na dapat raglayin ng isang nagsasalita upang

makapagtamo ng kahulugan mula sa isang sitwasyong komunikatibo.

Kakayahang Istratedyik • Ito ay ang kakayahang magamit ang berbal at di berbal na mga
hudyat upang maipabatid nang mas malinaw ang mensahe at maiwasan o maisaayos ang mga
hindi pagkakaunawaan o mga puwang sa komunikasyon. • Paraan ng paggamit ng mga coping
o survival strategies, upang punan ang limitado o imperpektong kaalaman sa tuntunin sa wika
ta kontekstong sosyo-kultural para sa maayos na komunikasyon.

Halimbawa ng Pragmatiks

Nawala ang pitaka ko! Ipinapahayag sa halimbawang ito ang sitwasyong nahulog/naiwan/o
nanakaw ang pitaka ng nagsasalita gayundin ito ay maaaring may pragmatic na kahulugang
direktib na nakikiusap ng pag-utang.

Halimbawa ng Pragmatiks Marie: Hello Tumawag: Hi, nandyan si Angie? Marie: Sandali lang.
(ibinaba ang telepono at sumigaw) Angie! Telepono! Angie: Naliligo ako!

Mga Istratehiyang Istratedyik.

*Panghihiram – nanghihiram ang tao ng mga salita o wika upang punan ang salitang di
maipahayag ng kanyang dila. hal. Malakas ang ulan kasabay ng lightning sa labas.

* Muling pagpapakahulugan o paraphrase - isinasaayos muli ang porma o estruktura ng

pangungusap o nagpapalit ng tamang salita para sa madaling pagpapahayag ng nais sabihin o
ipunto sa kausap. hal. Gusto lang naman niyang sabihin ay mag-aral ka nang mabuti dahil
mababa ang marka mo. (mula sa “bobo ka kaya magaral ka”.)

*Sirkumlokusyon/Circumlocution – gumagamit ng mga salitang maglalarawan o tutukoy sa

isang layunin o aksyon. hal. “Alam mo yun, magandang gamitin itong chlorox sa paglilinis ng
bahay.”  Pagtatransfer – gumagamit ng kanyang katutubong wika sa pagsasalita sa
pagsasalin o pagtatranslate ng salita sa iba pang salita (word for word) o sinasadya naman
nitong hindi isalin ang isang wika. hal. “Ewan ko sa iyong lubot!” (lubot ay nangangahulugan ng
puwet mula sa Cebuanos)

*Achievement na estratehiya – nagkakaroon ng paglalahat sa gamit ng salita na tumutukoy sa

espesipikong salita. hal. “Masarap amuyin ang (bagay/bulaklak) na iyon! (kung saan puwedeng
gamitin ang espesipikong salita na rosas).”  Kasingkahulugan at Kasalungat na estratehiya –
pumipili ang tagapagsalita ng pinakamalapit o may kabaligtarang kahulugan ng salita upang
mas madaling maunawaan ito ng kausap.
 Kakayang Diskors o Discourse Competence.

Ang salitang diskurso ay mula sa wikang Latin na discursus na nangangahulugang “running to

and from” na maiiugnay sa pagsalita at pagsulat na komunikasyon. Interaktibong gawain tungo
sa
mabisang paglalahad ng mga impormasyon.
Si Webster (1974) ay may iba’t ibang depinisyon para sa terminong ito. Ayon sa kanya, ang
diskurso ay tumutukoy sa berbal na komunikasyon tulad ng kumbersasyon. Maaari rin daw
itong
isang pormal at sistematikong eksaminasyon ng isang paksa, pasalita man o pasulat, tulad
halimbawa ng disertasyon. Samakatwid, masasabing ang diskurso ay isang anyo ng
pagpapahayag
ng ideya hinggil sa isang paksa. Masasabi rin, kung gayon, na ang diskurso, ay sinonimus sa
Ang salitang diskurso ay mula sa wikang Latin na discursus na nangangahulugang “running to
and from” na maiiugnay sa pagsalita at pagsulat na komunikasyon. Interaktibong gawain tungo
sa
mabisang paglalahad ng mga impormasyon.
Si Webster (1974) ay may iba’t ibang depinisyon para sa terminong ito. Ayon sa kanya, ang
diskurso ay tumutukoy sa berbal na komunikasyon tulad ng kumbersasyon. Maaari rin daw
itong
isang pormal at sistematikong eksaminasyon ng isang paksa, pasalita man o pasulat, tulad
halimbawa ng disertasyon. Samakatwid, masasabing ang diskurso ay isang anyo ng
pagpapahayag
ng ideya hinggil sa isang paksa. Masasabi rin, kung gayon, na ang diskurso, ay sinonimus sa
Ang salitang diskurso ay mula sa wikang Latin na discursus na nangangahulugang “running to
and from” na maiiugnay sa pagsalita at pagsulat na komunikasyon. Interaktibong gawain tungo
sa
mabisang paglalahad ng mga impormasyon.
Si Webster (1974) ay may iba’t ibang depinisyon para sa terminong ito. Ayon sa kanya, ang
diskurso ay tumutukoy sa berbal na komunikasyon tulad ng kumbersasyon. Maaari rin daw
itong
isang pormal at sistematikong eksaminasyon ng isang paksa, pasalita man o pasulat, tulad
halimbawa ng disertasyon. Samakatwid, masasabing ang diskurso ay isang anyo ng
pagpapahayag
ng ideya hinggil sa isang paksa. Masasabi rin, kung gayon, na ang diskurso, ay sinonimus sa
Konteksto ng Diskurso
Ang isang tao ay nakikipagtalastasan sa iba sa anumang oras, espasyo at konteksto. Ang
mga
kontekstong iyon ay madalas na ituring bilang mga partikular na kumbinasyon ng mga taong
bumubuo sa isang sitwasyong pangkomunikasyon. Samakatwid, ang konteksto ng isang
diskurso ay
maaaring interpersonal, panggrupo, pang-organisasyon, pangmasa, interkultural at
pangkasarian
Nagmula ito saMiddleEnglish na discoursat sa late latin na discursusna nangangahulugang
“ARGUMENTO” at “KOMBERSAYSON” na maiiugnay sa pagsalita at pagsulat ng komunikasyon.
Ang diskurso ay tumutukoy sa wikang ginagamit sa mga kontekstong panlipunan.
Ang dalawang pangunahing aspekto o katangian ng kakahayang diskorsal ay ang cohesion.
(nagkakaisa) at coherence (nagkakaugnay). Ang cohesion ay tumutukoy sa paggamit ng
mga ekspresyong nag-uugnay kagaya ng mga pangatnig o mga pariralang pang-abay, para
mag-ugnay ng kaisipan.

Teorya ng diskurso

Speech act theory - Tumutukoy sa paniniwalang anuman ang ating sabihin, lagi na itong may
kaakibat na kilos maging ito man ay paghingi ng paumanhin, pagbibigay-babala, paghihimok at
iba pa.

Tatlong gawi ng speech act theory:

1. Lokusyonaryo - Literal na kahulogan ng pahayag.

2. Ilokusyonaryo - kahulogan ng mensahe batay sa konyekstong pinagmulan ng nakikinig at
tunatanggap.
3. Perlokusyonaryo - Ito ang ginagawa o matapos mapakinggan ng natanggap na mensahe.

Ang salitang diskurso ay mula sa wikang Latin na discursus na nangangahulugang “running to

and from” na maiiugnay sa pagsalita at pagsulat na komunikasyon. Interaktibong gawain tungo
sa
mabisang paglalahad ng mga impormasyon.
Si Webster (1974) ay may iba’t ibang depinisyon para sa terminong ito. Ayon sa kanya, ang
diskurso ay tumutukoy sa berbal na komunikasyon tulad ng kumbersasyon. Maaari rin daw
itong
isang pormal at sistematikong eksaminasyon ng isang paksa, pasalita man o pasulat, tulad
halimbawa ng disertasyon. Samakatwid, masasabing ang diskurso ay isang anyo ng
pagpapahayag
ng ideya hinggil sa isang paksa. Masasabi rin, kung gayon, na ang diskurso, ay sinonimus sa
Ang salitang diskurso ay mula sa wikang Latin na discursus na nangangahulugang “running to
and from” na maiiugnay sa pagsalita at pagsulat na komunikasyon. Interaktibong gawain tungo
sa
mabisang paglalahad ng mga impormasyon.
Si Webster (1974) ay may iba’t ibang depinisyon para sa terminong ito. Ayon sa kanya, ang
diskurso ay tumutukoy sa berbal na komunikasyon tulad ng kumbersasyon. Maaari rin daw
itong
isang pormal at sistematikong eksaminasyon ng isang paksa, pasalita man o pasulat, tulad
halimbawa ng disertasyon. Samakatwid, masasabing ang diskurso ay isang anyo ng
pagpapahayag
ng ideya hinggil sa isang paksa. Masasabi rin, kung gayon, na ang diskurso, ay sinonimus sa