8

Araling Panlipunan
Quarter 3 – Module 3:
Mga Kaganapan at Epekto ng
Rebolusyong Siyentipiko,
Enlightenment at Industriyal
Araling Panlipunan — Grade 8
Alternative Delivery Mode
Quarter 3 — Module 3: Mga Kaganapan at Epekto ng Rebolusyong
Siyentipiko, Enlightenment at Industriyal
First Edition, 2020
Republic Act 8293, Section 176 states that: No copyright shall subsist in any work
of the Government of the Philippines. However, prior approval of the government agency
or office wherein the work is created shall be necessary for exploitation of such work for
profit. Such agency or office may, among other things, impose as a condition the payment
of royalties.
Borrowed materials (i.e., songs, stories, poems, pictures, photos, brand names,
trademarks, etc.) included in this book are owned by their respective copyright holders.
Every effort has been exerted to locate and seek permission to use these materials from
their respective copyright owners. The publisher and authors do not represent nor claim
ownership over them.
Published by the Department of Education – Division of Gingoog City
Division Superintendent: Jesnar Dems S. Torres, PhD, CESO VI

Development Team of the Module

Writer: Rojean G. Aliguiz

Reviewers: Norebel A. Balagulan, PhD Landy V. Mandahinog

Alging S. Lloren, PhD Elvira Ruvi U. Camocamo

Layout Artist: Norebel A. Balagulan, PhD

Illustrator: Jay Michael A. Calipusan, PDO II

Management Team

Chairperson: Jesnar Dems S. Torres, PhD, CESO VI

Schools Division Superintendent

Co-Chairperson: Conniebel C. Nistal, PhD

Assistant Schools Division Superintendent
Pablito B. Altubar
CID Chief

Members: Norebel A. Balagulan, PhD, EPS – Araling Panlipunan

Himaya B. Sinatao, LRMS Manager
Jay Michael A. Calipusan, PDO II
Mercy M. Caharian, Librarian II

Printed in the Philippines by

Department of Education – Division of Gingoog City

Office Address: Brgy. 23, National Highway, Gingoog City

Telefax: 088-328-0108 / 088328-0118
E-mail Address: gingoog.city@deped.gov.ph
 8
Araling Panlipunan
Quarter 3 – Module 3:
Mga Kaganapan at Epekto ng
Rebolusyong Siyentipiko,
Enlightenment at Industriyal
 Talaan ng mga Nilalaman
Paunang Salita ..................................................................................................................... i
Alamin ................................................................................................................................... i
Pangkalahatang Panuto ..................................................................................................... ii
Icons sa Module .................................................................................................................. ii

Subukin ............................................................................................................................... iii

Aralin 1: Rebolusyong Siyentipiko

Alamin ........................................................................................................... 1
Suriin ............................................................................................................. 1
Gawain 1: Basahin at Matuto!................................................................ 1
Pagyamanin .................................................................................................. 5
Gawain 2: Tara’t Ating Sagutin! ............................................................. 5
Isaisip ............................................................................................................ 5
Gawain 3: Tara’t Pag-isipan Natin! ....................................................... 5

Aralin 2: Rebolusyong Enlightenment

Alamin ........................................................................................................... 6
Suriin ............................................................................................................. 6
Gawain 1: Basahin at Matuto! .............................................................. 6
Isagawa ....................................................................................................... 11
Gawain 2: Halina’t Ating Gawin! ......................................................... 11

Aralin 3: Rebolusyong Industriyal

Suriin ..................................................................................................................... 12
Gawain 1: Basahin at Matuto!.............................................................. 12
Isaisip .................................................................................................................. 16
Gawain 2: Tara’t Ating Isipin .............................................................. 16
Isagawa .............................................................................................................. 16
Gawain 3: Halina’t Gawin Natin ......................................................... 16

Buod ................................................................................................................................... 17
Pagtatasa ........................................................................................................................... 18
Susi sa Pagwawasto ................................................................................................................ 20
Sanggunian ................................................................................................................................ 21
Paunang Salita
Sa tulong ng mga imbensiyon at pagsusuri ng mga siyentipikong gaya nina Nicolaus
Copernicus at Galileo Galilei lumaganap ang panibagong kaisipan noong ika-16 na siglo. Ang
makabagong kaisipan o naging kilala sa katawagang Rebolusyong Siyentipiko ay nagsimula
at sinundan ng mga inobasyon at pagtuklas ng mga makabagong gamit na nagpapabilis sa
produksiyon at nagpatatatag sa komersiyo, kalakalan at pangkabuhayan ng mga Europeo.
Naging daan din ang makabagong kaisipang ito sa pagtuklas at pag-imbento ng mga
makabagong makinarya na nakapagpabilis at nagparami ng produksiyon ng mga taga
Hilagang Amerika at Europa.
Isinilang din ang Panahon ng Industriya na naging daan sa pagkakaroon ng “factory
system” o mga malalaking industriya at pag-unlad ng komunikasyon at transportasyon.
Maliban pa dito lumawak din ang pamilihang internasyonal at nabuo ang “middle class” o
panggitnang uri ng antas ng pamumuhay ng mga tao.
At habang papaunlad ang rebolusyong siyentipiko, mas dumami ang naniniwala na
ang rason ay mas mabuting gabay kaysa tradisyon o pananampalataya. Ang rason para sa
mga pilosopo, ay “ilaw” na tatanglaw sa wastong daan. Dahilan sa mga kaisipang ito,
nagsimula sa Panahon ng Enlightenment.
Mayroong tatlong araling inihanda para sa inyo sa modyul na ito:
Aralin 1: Kaganapan at Epekto ng Rebolusyong Siyentipiko
Aralin 2: Kaganapan at Epekto ng Rebolusyong Enlightenment
Aralin 3: Kaganapan at Epekto ng Rebolusyong Industriyal

Alamin

Ikaw ay inaasahan pagkatapos mong pag-aralan ang modyul na ito, na makagawa

ng mga sumusunod:
1.) Nasusuri ang kaganapan at epekto ng Enlightenment pati ng Rebolusyong
Siyentipiko at Industriyal.
2.) Naipapaliwanag ang epekto at impak ng Kaisipang Siyentipiko sa
pamumuhay, pangkabuhayan at iba pang larangan ng siyensiya;
3.) Nasusuri ang mga pagbabago at epektong idinulot ng Rebolusyong
Industriyal sa pamumuhay at pangkabuhayan ng mga Europeo at taga
Hilagang Amerika;
4.) Nasusuri ang mga ideolohiya ng mga taong nagbigay ng bagong ideya sa
pag-usbong ng enlightenment.
5.) Nakabubuo ng isang tsart ng paghahambing ukol sa mga imbentor at
siyentipiko na nakapag-ambag sa Rebolusyong Siyentipiko at Industriyal.
i
Pangkalahatang Panuto
Ito ang magiging gabay sa paggamit ng modyul na ito:
1. Basahin at unawain nang mabuti ang bawat bahagi ng modyul at sundin ang mga
direksiyon o panuto habang binabasa ang materyales.
2. Sagutin ang lahat ng mga katanungan.
3. Maglaan ng sapat na oras sa pagsagot ng mga katanungan.
4. Gawing kasiya-siya ang bawat panahon sa paggamit ng modyul.

Mga Icon ng Modyul na ito

Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga dapat mong

Alamin
matutuhan sa modyul.

Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung ano na ang

Subukin
kaalaman mo sa aralin ng modyul.

Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral upang

Balikan matulungan kang maiugnay ang kasalukuyang aralin sa
naunang leksyon.

Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay ipakikilala sa

Tuklasin maraming paraan tulad ng isang kuwento, awitin, tula,
pambukas na suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling pagtalakay sa

Suriin aralin. Layunin nitong matulungan kang maunawaan ang
bagong konsepto at mga kasanayan.

Binubuo ito ng mga gawain para sa mapatnubay at

Pagyamanin malayang pagsasanay upang mapagtibay ang iyong
pang-unawa at mga kasanayan sa paksa.

Naglalaman ito ng mga katanungan upang maproseso

Isaisip
kung anong natutuhan mo mula sa aralin.

Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong sa iyo

Isagawa upang maisalin ang bagong kaalaman o kasanayan sa
tunay na sitwasyon o realidad ng buhay.

ii
 Subukin

Panimulang Pagtataya
Panuto: Isulat ang titik ng iyong sagot sa papel o activity notebook.

1. Saang bansa nagsimula at sumibol ang Rebolusyong Industriyal?

A. Italya
B. Britanya
C. Pransiya
D. Estados Unidos

2. Sino ang nakaimbento ng spinning frame noong 1769?

A. Eli Whitney
B. Samuel Crompton
C. Robert Bakewell
D. Richard Arkwright

3. Ayon kay Paracelsus, ang isang sakit ay may kadahilanan. Ano ang dahilan na ito?
A. Pagkahilo
B. Pagkalason
C. Pagkaroon ng lagnat
D. Hindi balanseng pangangatawan

4. Sa panahon ng Enlightenment, ginagamit ng mga politiko ang rason at siyentipikong

kaalaman sa pamamahala. Saan maiuugnay ang paniniwalang ito?
A. Ang tao ay likas na madamot at bayolente.
B. Ang proteksyonan ang karapatan ng taong-bayan.
C. Ang likas na batas o batas na magagamit sa lahat ay maaring maunawaan sa
pamamagitan ng rason.
D. Ang likas na batas upang patotohanan na ang mamamayan ay may karapatan at
ang pamahalaan ang tugon sa taong-bayan.

5. Ang Rebolusyong Industriyal ay nagsimula sa Britanya dahil sa sumusunod na

kaalaman MALIBAN sa:
a. Likas na yaman
b. Bagong Teknolohiya
c. Karagatan
d. Pamilihan

6. Sino ang pilosopong nakatuon sa mga repormang pang-ekonomiya?

A. Despot
B. Leviathan
C. Physiocrat
D. Laissez-Faire

iii
7. Sino ang nakaimbento ng seed drill noong 1701?
A. Jethro Tull
B. Charles Townshend
C. Robert Bakewell
D. John Kay

8. Anong aklat ang sinulat ni Francis Bacon noong 1620?

A. Novum Organum
B. The Social Contract
C. Discourse on Method
D. The Wealth of Nations

9. Ano ang patakarang pumapayag sa isang pagnenegosyo na wala o maliit lamang na

pakikialam ng gobyerno?
A. Physiocrat
B. Laissez-faire
C. Enlightenment
D. Enclosure Movement

10. Sino ang nakadiskubre ng thermometer na may mercury?

A. Ptolemy
B. Galileo Galilei
C. Daniel Gabriel Fahrenheit
D. Nicolaus Copernicus

iv
 Aralin
Rebolusyong
1 Siyentipiko

Alamin
Nakatuon sa simbahan ang kaisipan at paniniwala ng mga tao bago pa pumasok ang
Rebolusyong Siyentipiko. Unti-unting nabawasan ang impluwensiya ng simbahan nang pumasok
na ang Rebolusyong Siyentipiko. Ang mga bagong tuklas sa larangan ng agham ay nagpapabago
sa buhay. Unti-unting napalitan ang mga tradisyonal na paniniwala.
Handa ka na bang malaman ang mga naganap sa rebolusyong siyentipiko?

Suriin

Gawain 1: Basahin at Matuto!

Rebolusyong Siyentipiko
Ang Rebolusyong Siyentipiko ay ang nagpabago sa buhay ng tao sa mundo. Nagkaroon
ng maraming pagbabago ng dumating ang rebolusyong ito. Maraming mga gawain ang napabilis
dahil sa rebolusyong ito. Gayunpaman, nabawasan ang pananampalataya dahil sa naganap na
pagbabago.
Mga Bagong Kaalaman sa Mundo
Nagsimula sa larangan ng astronomiya ang hamon na iwasto ang mga sinaunang kaisipan.
Pinaniniwalaan ng Simbahang Katoliko ang teorya ni Ptolemy (100-170 CE) na ang kalawakan
ay nakaayos sa paraang geocentric – ang mga planeta, araw, at mga
bituin ay umiinog sa mundo. Hindi sinang-
ayunan ang ganitong kaisipan ng
astronomong taga Poland na si Nicolas
Copernicus (1473-1543) sa kanyang aklat
na “Six Books Concerning the
Revolutions of the Heavenly Orbs” noong
1543. Heliocentric ang pagkakaayos ng
sandaigdigan ayon kay Copernicus, kung
Nicolas Copernicus
saan ang araw ay iniikutan ng mga planeta https://en.wikipedia.org/wiki/Nicolaus_
Copernicus
kasama ang mundo.
Ptolemy
http://www.hellenicaworld.com /Greece/Science/en/PtolemyAstronomy.html

Inilabas sa palimbagan noong 1632 ang isinulat ng Italyanong siyentista at matematiko na

si Galileo Galilei (1564-1642). Ito ay pinamagatang “Dialogue Concerning the Two Chief World
Systems, Ptolemic & Copernican” na naghahambing sa mga teoryang heliocentric at
geocentric. Dito sinang-ayunan ni Galileo ang teorya ni Copernicus. Dahil dito, nilitis si Galileo ng
inquisition at hinatulan siya ng pagkabilanggo habang buhay sa kanyang bahay.

1
 Mula sa Inglatera, ipinaliwanag
naman ng siyentistang si Isaac Newton
(1642-1727) ang pagkilos ng mga planeta.
Ipinaliwanag ni Newton na ang lahat ng
bagay, mula sa mga planeta hanggang sa
maliit na bato ay sumusunod sa mga batas
ng gravity at inertia. Si Newton din ang
Galileo Galilei kilala na imbentor ng calculus.
Isaac Newton
https://www.biography.com/schola https://www.newscientist.com/people/isaac-
r/galileo newton/

Ang Pamamaraang Siyentipiko ay Pinaunlad

Sa huling bahagi ng Gitnang Panahon, may ilang siyentipiko at
pilosopo ang nagsimulang magduda sa teorya ni Ptolemy.
Ang kaalaman sa anatomiya ng tao ay nagmula kay Galen (129-216
CE), isang doktor noong ika-2 siglo sa Gresya. Siya ay naniniwala na ang
anatomiya ang pundasyon ng kaalamang medikal.
Galen Dalawang siyentipiko ang nagbigay sigla sa bagong agham - ang
https://www.britannica.com/biography
/Galen
isang Ingles, si Francis Bacon (1561-1626) at si Rene Descartes (1596-
1650), isang Pranses.
Isinulat ni Bacon ang “Novum Organum” (1620), na
sinadya bilang isang giya para sa paggamit ng pagtaguyod ng
isang pundasyon ng pagiging objective bago ang paglapit sa
isang naibigay na paksa o problema. Sa pilosopiya ni Bacon, ang
kaisipan ng tao ay hindi isang blangkong slate na awtomatikong
mag-synthesize at makatanggap ng impormasyon sa isang
http://www.newtonmas.net/THANKBACON.ht
obhektibong paraan, sa gayon makapaglikha ng isangml
perpektong larawan ng mundo sa paligid nito. Sa halip, ang isipan ng tao ay puno ng mga bias sa
pang-unawa at hindi mapagkakatiwalaan upang makabuo ng isang malinaw na imahe ng
anumang naibigay na pangyayari.
Ang Novum Organum, kung gayon, ay isang giya para sa pagtaguyod ng pinakamalinaw,
pinakakumpleto, at pinakaantas na imahe ng katotohanan batay sa pagmamasid, bago sagutin
ang anumang problema. Sa pamamagitan ng lens na ito nagawang bumuo ng mga wasto at
maaasahang data, hipotesis, at teorya.
Sa Pransiya, ipinahayag naman ni Rene Descartes (1596-1650) na kailangang kumawala
ang mga siyentista sa mga sinaunang paniniwala. Sa aklat niya na “Discourse on Method”
(1637), mababasa na ang lahat ay dapat may pag-aalinlangan hangga’t hindi napatutunayan sa
tulong ng scientific method. Dagdag pa niya na mabisang gamitin ang pangangatwiranan sa
pagdulog sa pag-aaral sa siyensiya. Ang paraang ito ay nagsisimula sa isang pangkalahatang
prinsipyo na ilalapat sa mga tiyak na bagay sa tulong ng pangangatwirang lohikal (logical
reasoning).
Ang Pag-unlad ng Iba pang Sangay ng Agham
Lumawak ang interes ng mga siyentista sa gitnang bahagi ng
ika-17 siglo. Ang interes at sigla ay nagdulot ng suporta para sa
maraming pananaliksik.
Sa unang bahagi ng ika-17 siglo, si John Napier (1550-1617)
isang Scot, ay nakaimbento ng logaritmo. Ito ay pinaikling paraan ng
pagtatantiya sa malalaking mga numero. Samantala sa Pransiya,
pinaunlad naman ni Rene Descartes ang analytic geometry.
Sa kalagitnaang bahagi ng ika-17 siglo, parami ang kagamitan
John Napier para sa panukat at pagmamasid ang nagsimula nang gamitin. Katulad
https://www.thenational.scot/resources
/images/9646136.jpg?display=1&htype
=0&type=responsive-gallery
ng bagong imbensiyon ni Galileo na teleskopyo. Noong 1668, ang
2
Newtonian Telescope (Reflector) ay nagawa kung saan ginamit ang isang malaking pangunahing
salaming concave upang ituon ang ilaw sa isang mas maliit na flat diagonal na salamin na
nagpalabas ng isang imahe sa isang eyepiece sa gilid ng teleskopyo.
Naimbento ng physicist na Aleman na si Otto von Guericke
(1602-1686) ang unang air pump at ginamit ito upang pag-aralan ang
kababalaghan ng vacuum at ang papel na ginagampanan ng hangin sa
pagkasunog at paghinga.
Isa ring Aleman na physicist ang nakaimbento ng
thermometer na may mercury (1714). Siya ay si Daniel Gabriel
Fahrenheit (1586-1736). Ipinakita niya
na ang nagyeyelo ay 32 degrees at 212 Otto Von Guericke
degrees naman kapag kumukulo na https://www.britannica.com/biography/
Otto-von-Guericke
tinatawag na Fahrenheit temperature
scale. Ibang pagpakalkula naman ang ginagamit ni Anders
Celsius (1701-1744); 0 degree sa nagyeyelo at 100 degrees
naman kapag kumukulo at tinatawag na Celsius temperature scale
o centigrade scale.
Upang pag-aralan ang pisikal, kinailangan
ang siyentista na masukat ang tiyak na oras. Ang
mga ginagamit na relo noong ika-14 na siglo ay
Gabriel Fahrenheit
https://www.dkfindout.com/us/science/f hindi gaanong tumpak. Nadiskubre ni Galileo ang
amous-scientists/daniel-fahrenheit/
prinsipyo ng pendulum (1583) na naging daan upang
matutuhan ang mas tumpak na paraan ng pagbibigay ng oras.
Natuklasan ni Christiaan Huygens (1629-1695) isang matematisyan at Relong pendulum
physicist na Olandes, ang pendulo bilang isang regulator ng mga orasan https://en.wikipedia.org/wiki/Pendulum_c
lock

tulad ng inilarawan sa kanyang Horologium (1658).

Lumawak ang Kaalamang Medikal
Ang kaalaman sa anatomiya ng tao ay nagmula kay Galen, isang doctor noong ika-2 siglo
sa Gresya.
Si Paracelsus (1493-1541), isang Swisong doctor, nagsulat
noong 1530 ng isang klinikal na paglalarawan ng syphilis, kung saan
sinabi niya na ang sakit ay maaaring matagumpay na malunasan sa
pamamagitan ng maingat na pagsukat ng dosis ng mga mercury
compound na iinumin. Sinabi niya na ang "miner’s disease" (silicosis) ay
nagresulta mula sa paglanghap ng mga singaw ng metal at hindi isang
parusa para sa kasalanan ng mga espiritu ng bundok. Siya ang unang
nagpahayag na, kung bibigyan ng maliit na dosis, "kung ano ang
nagpapasakit sa isang tao ay gumagaling din sa kanya" - isang pag-
asam sa modernong kasanayan sa homeopathy. Sinasabing pinagaling
niya ang maraming tao sa bayan ng Stertzing nang nagkaroon ng salot
Paracelsus
ttps://cdn.britannica.com/84/121084- noong tag-araw ng 1534 sa pamamagitan ng pagpapainom ng isang
050-E7DA0D94/Portrait-Paracelsus-
Quinten-Massys-Paris-Louvre- tableta na gawa sa tinapay na naglalaman ng isang maliit na halaga ng
Museum.jpg
dumi ng pasyente na tinanggal niya gamit ang isang karayom.
Si Paracelsus ang unang kumonekta sa goitre sa mga mineral, lalo na sa lead, sa inuming
tubig. Naghanda at gumamit siya ng mga bagong kemikal na remedyo, kabilang ang mga
naglalaman ng mercury, asupre, bakal, at tanso na sulpate, upang sa gayon mapag-isa ang gamot
sa kimika, tulad ng ipinahiwatig ng unang London Pharmacopoeia, noong 1618. Sa katunayan, si
Paracelsus ay nag-ambag nang malaki sa pagtaas ng modernong gamot, kabilang ang psychiatric
na paggamot.
3
 Isang Flemish na doctor na nagngangalang Andreas Vesalius
(1514-1564) ang nagpapabago sa paniniwala sa anatomiya. Upang
masusing mapag-aralan ang anatomiya ng tao, kumuha si Versalius ng
bangkay upang kanyang pag-aralan. Ang3 pag-aaral ni Vesalius ay
kumakatawan sa rurok ng humanistic revival ng sinaunang pag-aaral, ang
pagpapakilala ng mga dissection ng tao sa mga medikal na kurikulum, at
paglaki ng isang panitikang anatomikal sa Europa. Pagkatapos ni
Vesalius, ang anatomiya ay naging isang disiplina na pang-agham, na
may malalawak na implikasyon hindi lamang para sa pisyolohiya ngunit
para sa lahat ng biology.
Si William Harvey (1578-1657), na isang doctor na Ingles ay ang Andreas Vesalius
unang kumilala sa buong sirkulasyon ng dugo https://www.britannica.com/biography/
Andreas-Vesalius
sa katawan ng tao at nagbigay ng mga
eksperimento at argumento upang suportahan ang ideyang ito. Sa
pamamagitan ng pag-dissect ng parehong buhay at patay na mga
hayop, naging kumbinsido si Harvey na ang mga ideya ng sinaunang
Greek anatomist na si Galen tungkol sa paggalaw ng dugo ay mali,
partikular ang mga ideya na nabuo ang dugo sa atay at hinigop ng
katawan, at ang dugo ay dumaloy sa septum ng puso. Pinag-aralan
muna ni Harvey ang tibok ng puso, na nagtatag ng pagkakaroon ng
William Harvey proseso ng sirkulasyon ng baga (puso-baga-puso) at naitala ang isang-
https://www.pastmedicalhistory.co.uk
/wp-content/uploads/2017/06/Public- daang daloy ng dugo. Nang napagtanto din niya kung magkano ang
domain-pic-william-harvey-copy.jpg
dugo na ibinomba ng puso, napagtanto niya na mayroong isang pare-
pareho na dami ng dugo na dumadaloy sa mga ugat at bumalik sa mga ugat ng puso, isang patuloy
na paikot na daloy.
Natutuhan ng mga doktor ang dahilan ng mga sakit sa tulong ng mikroskopyo. Hindi tiyak
kung sino ang nakadiskubre sa nasabing instrumento.
Isang Olandes na siyentista na si Antonie van
Leeuwenhoek (1632-1723) ang naging interesado sa mga bakterya
at protozoa. Ang kanyang mga pagsasaliksik sa mas mababang uri
ng mga hayop ay nagpabula ng doktrina ng kusang henerasyon, at
ang kanyang mga obserbasyon ay nakatulong sa paglatag ng
pundasyon para sa agham ng bacteriology at protozoology.
Epekto ng Rebolusyong Siyentipiko
Nagdala nang malawakang pagbabago sa pamumuhay ng
tao ang Rebolusyong Siyentipiko dahil lalong lumawak ang Antonie van Leeuwenhoek
https://www.sapaviva.com/antonie-van-
kaalaman at pag-unawa ng tao tungkol sa mundo. leeuwenhoek/

Natutuhan din ng tao na magtanong at mag-usisa sa bagay-

bagay at hindi na lamang maniniwala sa mga nakagisnang sulatin ng mga sinaunang nag-aaral
ng siyensiya.
Ang kaalaman sa medisina ay nakatulong din sa pagpabuti sa kalidad ng pamumuhay. Sa
tulong ng mga siyentista, nasugpo ang mga karamdaman at napabuti ang kaalaman sa anatomiya
at kalusugan ng mga tao.

4
 Pagyamanin

Gawain 2: Tara Ating Sagutin!

Panuto: Pagtapat-tapatin: Hanapin ang wastong sagot sa Hanay B. Isulat ang titik lamang sa
iyong kwaderno.
A B
1. Rene Descartes a. Novum Organum
2. Andreas Vesalius b. Teoryang Heliocentric
3. Galen c. Laws of Motion
4. Daniel Gabriel Fahrenheit d. Thermometer
5. William Harvey e. Teoryang Geocentric
6. Christiaan Huygens f. Analytic Geometry
7. Nicolas Copernicus g. Unang Pendulum
8. Francis Bacon h. “On the Structure of the Human Body”
9. Isaac Newton i. Sirkulasyon ng dugo
10. Ptolemy j. Anatomiya ng tao

Isaisip

Gawain 3: Tara’t Pag-isipan Natin!

Punan ang hinihiling sa talahanayan.

Epekto ng Rebolusyong Syentipiko Paano Nakakatulong

1. Agham 1.

2. Medisina 2.

5
 Aralin
Rebolusyong
2 Enlightenment

Alamin
Lubhang namangha ang mga pilosopong Europeo noong 1700, sa mga nagaganap na
pagtuklas sa larangan ng agham. Naniniwala silang ang rason ay maaring daanan upang
matuklasan ang mga batas sa siyensiya na bumabalot sa buhay ng tao. At kapag natutuhan ang
batas na ito, ayon sa mga pilosopo, ay maaring gamitin ng tao upang mapabuti ang lipunan.
Ngayon atin namang puntahan at alamin ang naganap sa rebolusyong enlightenment.
Basahin ang susunod na pahina at sagutin ang mga katanungan.

Suriin
Gawain 1: Basahin at Matuto!
Ang Panahon ng Enlightenment (1685-1815)
Sa panahon ng Enlightenment, ginagamit ng mga politiko
ang rason at siyentipikong kaalaman sa pamamahala. Naniniwala
silang may likas na batas na maaring magamit sa lahat na maaring
maunawaan sa pamamagitan ng rason. Ang batas na ito ay siyang
susi upang maunawaan ang gobyerno.
Ang likas na batas ay ginamit na ni Thomas Hobbes (1588-
1679) at John Locke (1632-1704) sa simula pa lamang ng 1600,
Thomas Hobbes
upang linangin ang mga ideya sa pamamahala. https://www.theguardian.com/books/2017/nov
/20/the-100-best-nonfiction-books-no-94-
leviathan-thomas-hobbes-1651
Mga Bagong Ideya sa Politika
Sumulat si Hobbes ng patungkol sa pamahalaan at lipunan ng Inglatera. Sa kanyang
kapanahunan, ang bansa ay nasira dahil sa digmaang sibil dahil si Haring Charles I (1600-1649)
ay nagtatag ng isang gobyernong may ganap na kapangyarihan o absolutism. Ito ay ayaw ng
Parlamento at humantong sa pagbitay ng hari. Ikinagulat ito ni Hobbes na isang tagasunod ng
monarkiya.
Noong 1651 isinulat ni Hobbes ang aklat na “Leviathan” patungkol
sa ugnayan sa pagitan ng proteksyon at pagsunod, ngunit higit na
nakatuon ito sa mga obligasyong sibil ng mga Kristiyanong
mananampalataya at ang wasto at hindi wastong tungkulin ng isang
simbahan sa loob ng isang estado. Sinabi ni Hobbes na ang mga
mananampalataya ay hindi manganib sa pag-asa ng kaligtasan sa
pamamagitan ng pagsunod sa mga atas ng isang soberano, at iginiit niya
na ang simbahan ay walang anumang awtoridad na hindi ipinagkaloob
ng soberanyang sibil.
Haring Charles I May ibang pananaw ang pilosopong si John Locke. Ang kanyang
https://en.wikipedia.org/wiki/Charles_
I_of_England kaisipang pampulitika ay nakabatay sa ideya ng isang kontratang
panlipunan sa pagitan ng mga mamamayan at sa kahalagahan ng pagpaparaya, lalo na sa mga
usapin ng relihiyon.
Sa kapanahunan ni Locke, isa pang haring Ingles, si James II (1633-1701) ang nagtatag
ng isang absolutong monarkiya na taliwas sa kagustuhan ng Parlamento. Dahil dito, itiniwalag siya
6
sa isang maluwalhating rebolusyon at umupo ang anak ni James II na si Mary II (1662-1694) at
ang kanyang asawa na si William III (1650-1702).
Bilang kapalit sa trono, pumayag sina Haring William III at Reynang Mary II na lumagda sa
isang dokumento na tinawag na Bill of Rights. Sa dokumentong ito, sumang-ayon sila na susunod
sa Parlamento. Nakatalaga rin sa dokumento ang mga pangunahing karapatan ng mga
mamamayang Ingles.
Noong 1689, ipinaliwanag ni Locke ang ideya ng maluwalhating rebolusyon
sa kanyang aklat na “Two Treatises of Government”. Ito ang tugon sa
sitwasyong pampulitika sa Inglatera noong panahon ng kontrobersyal na
pagbubukod, pero ang mensahe nito ay higit na may pangmatagalang
kahalagahan.
Dapat pansinin na ang pilosopiyang pampulitika ni Locke ay
ginabayan ng kanyang malalim na mga pananalig sa relihiyon. Sa buong
buhay niya tinanggap niya ang pagkakaroon ng isang lumilikha ng Diyos at
John Locke
https://en.wikipedia.org/wiki/Jo ang kuru-kuro na ang lahat ng mga tao ay lingkod ng Diyos sa bisa ng
hn_Locke
ugnayan na iyon. Nilikha ng Diyos ang mga tao para sa isang tiyak na
hangarin, na mabuhay sa isang buhay alinsunod sa kanyang mga batas at sa gayon ay manain
ang walang hanggang kaligtasan. Ang pinakamahalaga sa pilosopiya ni Locke ay binigyan ng
Diyos ang mga tao ng intelektwal at iba pang mga kakayahang kinakailangan upang makamit ang
layuning ito. Sa gayon, ang mga tao, na gumagamit ng kakayahan sa pangangatuwiran, ay
magagawang matuklasan na mayroong Diyos, upang makilala ang kanyang mga batas at mga
tungkulin na kinakailangan nito, at upang makakuha ng sapat na kaalaman upang gampanan ang
kanilang mga tungkulin at sa gayong paraan upang mamuhay ng masaya at matagumpay na
buhay.
Ang gobyerno ng Inglatera pagkaraan ng maluwalhating rebolusyon ay hinangaan ng ibang
mga pilosopo. Noong 1750, si Baron de Montesquieu (1689-1755), isang pilosopong Pranses ay
naglabas ng isang aklat na tinatawag na “The Spirit of Laws”.
Ito ay isa sa mga dakilang akda sa kasaysayan ng teoryang
pampulitika at sa kasaysayan ng hurisprudensya. May tatlo siyang
argumento. Ang una sa mga ito ay ang kanyang pag-uuri ng mga
pamahalaan, at itinalaga sa bawat anyo ng pamahalaan ang isang
prinsipyo: ang republika, batay sa kabutihan; ang monarkiya, batay sa
karangalan; at despotismo, batay sa takot.
Ang pangalawa sa pinakatanyag niyang mga argumento, ang
Baron de Montesquieu
teorya ng paghihiwalay ng mga kapangyarihan. Ang paghahati ng politikal https://en.wikipedia.org/wiki/Montesquie
na awtoridad sa mga kapangyarihang pambatasan, ehekutibo, at u

panghukuman. Iginiit niya na sa pinaka-epektibo na pagtataguyod ng kalayaan, ang tatlong

kapangyarihan na ito ay dapat na maibigay sa iba't ibang mga indibidwal o kinakatawan, na
kumikilos nang independyente
Sa aklat na ito sinabi ni Montesquieu na ang gobyerno ng Inglatera ang pinakamaganda
dahil mayroon itong pagkakahati-hati ng kapangyarihan na nangangahulugan na ang
kapangyarihan ay pantay na nahahati sa tatlong sangay ng gobyerno; ang ehekutibo, lehislatibo
at hudikatura.
Pransiya Bilang Sentro ng Enlightenment
Naging sentro ng Enlightenment ang Pransiya noong 1700. Sa paglawak ng
Enlightenment, ang mga pilosopo na Pranses ay tinatawag na “philosophe”. Karamihan sa mga
pilosopo ay manunulat, guro, mamamahayag, at mga tagamasid sa lipunan.

7
 Isang dakilang pilosopong Pranses ay si Francois-Marie Arouet (1694-
1778) na lalong kilala na Voltaire. Sumulat siya sa maraming nobela, dula, at
essay na nagbigay sa kanya ng pagkilala. Sikat siya sa kanyang talino, ang
kanyang pag-atake sa Simbahang Katoliko, at kanyang adbokasiya ng kalayaan
sa relihiyon, kalayaan sa pagpapahayag, at paghihiwalay ng simbahan at estado.
Voltaire Ang mga gawa ni Voltaire ay madalas na naglalaman ng salitang "l'infâme"
https://en.wikipedia.or
g/wiki/Voltaire at ang ekspresyong "écrasez l'infâme," o "durugin ang kasumpa-sumpa." Ang
parirala ay tumutukoy sa mga pang-aabuso ng mga tao ng mga hari at ng klero, at ang pamahiin
at hindi pagpapaubaya na itinuro ng klero sa mga tao. Ang kanyang dalawang pinakatanyag na
akda na nagpapaliwanag sa konsepto ay ang “The Treatise on Tolerance” at “The Philosophical
Dictionary”.
Si Voltaire ay may napakalaking impluwensya sa pag-unlad ng historiography sa
pamamagitan ng kanyang pagpapakita ng mga makabagong paraan sa pagtingin sa nakaraan.
Sa kanyang pagpuna sa lipunang Pransya at ng istrukturang panlipunan, nakita niya ang burgesya
ng Pransya na napakaliit at hindi epektibo, ang aristokrasya bilang parasitiko at tiwali, ang mga
karaniwang tao bilang ignorante at mapamahiin, at ang simbahan bilang isang static at mapang-
aping puwersa.
Hindi pinagkakatiwalaan ni Voltaire ang demokrasya, na nakita niyang nagpapalaganap ng
kabobohan ng masa. Matagal na niyang inisip na ang isang maliwanag na monarch lamang ang
maaaring magdala ng pagbabago, at na nasa nakapangangatwiran na interes ng hari na mapabuti
ang edukasyon at kapakanan ng kanyang mga tao.
Si Denis Diderot (1713-1784) ay isang pilosopo na Pranses na
nakatulong upang kumalat ang ideya ng Enlightenment. Siya ang punong
patnugot sa 35 folio volume na Encyclopédie (1772) na tumalakay sa iba’t
ibang paksa sa agham, relihiyon, gobyerno, at maging sa sining. Ito ay
may malalim na epekto sa politika, panlipunan, at intelektwal sa Pransya
Denis Diderot
bago pa ang Rebolusyon. https://en.wikipedia.org/wiki/Denis_Diderot

Ang Enlightenment at ang mga Kababaihan

“Kalayaan at pagkapantay-pantay ay hindi angkop sa kababaihan. Walang likas na
karapatan ang kababaihan,” ang islogan sa Panahon ng Enlightenment. Ngunit taliwas sa likas na
karapatan ng kalalakihan, ang mga karapatang ito ay limitado lamang sa tahanan ng pamilya.
Pagsapit ng gitnang bahagi ng 1700, isang maliit, ngunit lumalakas
na pangkat ng kababaihan ang nagprotesta laban sa pananaw na ito. Ang
paniniwalang ang kababaihan ay likas na mas mababa sa kalalakihan, at
ang pagpapasailalim nila sa kalalakihan ay bahagi ng “likas na plano” ay
kanilang hinamon. Nakipagtalo sina Germaine de Stael (1766-1817) ng
Pransiya, Catharine Macaulay (1731-1791), at Mary Wollstonecraft
(1759-1797) ng Inglatera, na ang kababaihan ay hindi mismo naisama sa
Germaine de Stael
https://en.wikipedia.org/wiki/Germa Social Contract.
ine_de_Sta%C3%ABl
Ang social contract ay isang aktwal o
mapagpapalagay na kasunduan, sa pagitan ng pinamunuan at kanilang
mga pinuno, at tumutukoy sa mga karapatan at tungkulin ng bawat isa. Sa
panahon ng primeval, ayon sa teorya, ang mga indibidwal ay ipinanganak
sa isang likas na anarkikong estado kung saan ito ay masaya o hindi.
Pagkatapos, sa pamamagitan ng paggamit ng dahilang natural, bumuo ng
isang lipunan (at isang gobyerno) sa pamamagitan ng isang kontrata sa
kanilang mga sarili. Catharine Macaulay
https://en.wikipedia.org/wiki/Catharine_
Macaulay
8
 Si Mary Wollstonecraft (1759-1797) ay isang manunulat,
pilosopong Ingles, at tagapagtaguyod ng mga karapatan ng kababaihan.
Siya ang pangunahing babaeng boses ng Enlightenment.
Ang karamihan ng mga maagang akda ni Wollstonecraft ay
nakatuon sa edukasyon. Itinaguyod niya ang pagtuturo sa mga bata sa
umuusbong na middle-class: disiplina sa sarili, katapatan, pagtitipid, at
kasiyahan sa lipunan. Itinaguyod din niya ang edukasyon ng mga
Mary Wollstonecraft
https://ageofrevolution.org/200- kababaihan, isang kontrobersyal na paksa sa panahong iyon.
object
Bilang tugon kay Edmund Burke’s “Mga Pagninilay sa Rebolusyon
sa Pransya” (1790), na isang depensa ng konstitusyong monarkiya, aristokrasya, at Simbahang
Inglatera, ang “A Vindication of the Rights of Men” (1790) ni Wollstonecraft ay umatake sa
aristokrasya at nagtataguyod ng republikanismo.
Ang “Vindication of the Rights of Woman” (1792) ay isa sa mga pinakamaagang akda
ng pilosopiya ng peminista. Dito, sinabi ni Wollstonecraft na ang mga kababaihan ay dapat
magkaroon ng edukasyon na naaayon sa kanilang posisyon sa lipunan, at inaangkin na ang
kababaihan ay mahalaga sa bansa dahil pinag-aral nila ang mga anak nito at dahil maaari silang
maging "kasama" sa kanilang mga asawa, sa halip na mga asawa lamang.
Sa lathalang ito ay nanawagan siya na pantay na edukasyon ng mga babae at lalaki.
Tanging edukasyon, ayon sa kanya ang maaring magbigay ng armas na kanilang kakailangan
upang makapantay sila sa kalalakihan sa pampublikong buhay.
Mga Naliwanagang Despots
Sila ang mga haring sumusunod sa mga bagong ideya na
tinatawag na enlightened despots o mga absolutong pinuno na
gumamit ng kapangyarihan upang magkaroon ng pagbabago sa
lipunan at politika.
Frederick the Great o Frederick II (1712-1786)
Namuno mula 1740 hanggang 1786 si Frederick II at
Frederick the Great
naging mahigpit sa kanyang mga nasasakupan. Ang tingin ni https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thum
b/8/81/Friedrich_der_Gro%C3%9Fe_%281781_or_178
Frederick sa pagiging hari ay isang tungkulin. Para sa kanya, 6%29_-_Google_Art_Project.jpg/220px-
Friedrich_der_Gro%C3%9Fe_%281781_or_1786%29_-
nakapaloob nito ang mga obligasyong maabot lamang sa _Google_Art_Project.jpg

pamamagitan ng walang pagod at matapat na trabaho. Tungkulin niyang protektahan ang kanyang
mga nasasakupan mula sa pag-atake ng ibang bansa, upang paunlarin sila, bigyan sila ng mabisa
at matapat na pangangasiwa, at bigyan sila ng mga batas na simple at naaangkop sa kanilang
kagustuhan at kanilang partikular na ugali. Upang makamit ang mga layuning ito, dapat isakripisyo
ng namumuno ang kanyang sariling interes at anumang personal o pampamilyang pakiramdam.
Naniniwala siya na ang pansariling pamamahala lamang ay maaaring makabuo ng
pagkakaisa at pagkakapare-pareho na mahalaga sa anumang matagumpay na patakaran.
Catherine The Great o Catherine II (1729-1796)
Si Catherine na naging emperatris noong 1762. Sa kanyang paghari,
ang Russia ay lumawak pa-kanluran at timog sa isang lugar na higit sa
200,000 square miles, at ang sinaunang pangarap ng mga pinuno ng
Russia na makarating sa Bosporus Strait (na kumokonekta sa Itim na
Dagat sa Aegean) ay pwede nang makamit. Inayos niya muli ang 29 na
mga lalawigan sa ilalim ng kanyang plano sa reporma sa administratibo.
Catherine the Great Handa siyang gumastos at namuhunan siya ng mga pondo sa maraming
https://www.history.com/news/8-
things-you-didnt-know-about-catherine-
the-great
mga proyekto. Mahigit isang daang mga bagong bayan ang itinayo; ang
mga luma ay pinalawak at inayos. Dahil masagana ang mga bilihin,
napalawak ang kalakalan at nabuo ang mga komunikasyon. Ang mga tagumpay na ito, kasama
ang maluwalhating mga tagumpay sa militar at ang katanyagan ng isang napakatalinong korte,
9
kung saan iginuhit ang pinakadakilang kaisipan ng Europa, ay nagbigay sa kanya ng isang kilalang
lugar sa kasaysayan.
Joseph II (1741-1790)
Isang "napaliwanagan na despot," hinahangad niyang ipakilala
ang mga repormang pang-administratibo, ligal, pang-ekonomiya, at
pang-simbahan - na may nasusukat na tagumpay. Inutusan niya ang
pagtanggal ng serfdom; sa pamamagitan ng Edict of Toleration itinatag
niya ang pagkakapantay-pantay ng relihiyon sa harap ng batas, at
binigyan niya ng kalayaan ang pamamahayag. Ang paglaya ng mga
Hudyo sa loob ng maikling panahon ay nagdulot ng bagong sigla sa Joseph II
https://www.biography.com/political-
buhay pangkultura. figure/joseph-ii

Siya ay ipinakita bilang isang kinatawan ng naliwanagan na absolutista - ibig sabihin, ang
pinakatipikal ng mga ika-18 siglong mga hari na naglapat ng mga prinsipyo ng kilusang pilosopiko
na kilala bilang Enlightenment sa mga problema ng gobyerno at lipunan. Sa kanyang mga
repormang panrelihiyon, inindorso niya ang mga prinsipyo na ang mga paniniwala ng isang tao ay
kanyang pansariling desisyon at walang sinuman ang dapat mapilit na sumamba sa mga paraang
lumalabag sa kanyang budhi. Sa kanyang mga repormang panlipunan, hinanap niya ang
pinakamaraming kabutihan para sa pinakamaraming bilang at sinubukan na mapaunlad ang
kalagayan ng magsasaka at pagyamanin ang kaunlaran para sa lahat. Sa kanyang mga
repormang pang-administratibo, sinubukan niyang gawing makatuwiran ang gobyerno upang
magawa ito nang epektibo at mabisa hangga't maaari. Hinahangad niyang makamit hindi lamang
ang pantay na pagkilala para sa kanyang mga tauhan ngunit mabigyan din sila ng pantay na
pagkakataon.
Ang kanyang pagsisikap na mapabuti ang kanilang buhay ay nagbansag sa kanya bilang
“ang magsasakang emperador.”
Bagong Pananaw sa Ekonomiya
May mga pilosopong nakatuon sa mga repormang pang-ekonomiya, tulad ng mga
physiocrat. Ang physiocrat ay isang ekonomista na naniniwalang ang agrikultura ang
pinagmumulan ng kayamanan. Tulad ng iba pang pilosopo, ang mga physiocrat ay naghanap ng
mga likas na batas upang bigyang-katwiran ang sistemang ekonomiko.
Laissez-faire
Tinutulan ng mga physiocrat ang merkantilismo na nangangailangan ng regulasyon ng
gobyerno upang matamo ang isang maayos at balanseng kalakalan. Sa halip isinulong nila ang
patakarang laissez-faire na pumapayag sa isang pagnenegosyo na wala o maliit lamang na
pakikialam ng gobyerno. Ito ay taliwas sa merkantilismo, na nag-aangkin ng ginto at pilak sa
pamamagitan ng kalakalan. Ang tunay na yaman ay matatamo sa lupa ay inangkin ng mga
physiocrat. Mga gawaing tulad ng agrikultura, pagmimina, at pagtrotroso ay ilan lamang sa
gumagawa ng bagong yaman. Ngunit suportado ng mga physiocrat ang merkantilismo na
nagtatakda ng taripa sa mga produktong mula sa ibang bansa upang mabigyang proteksiyon ang
mga lokal na produkto.
Adam Smith (1753-1790)
Isang ekonomistang Briton si Adam Smith na hinangaan ng mga
physiocrat. Siya ay pangunahing kilala para sa isang solong akda — “An
Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations” (1776), ang
unang komprehensibong sistema ng ekonomikong pampulitika - mas
matuturing siya bilang isang pilosopong panlipunan na ang mga panitikang
pang-ekonomiya ay bumubuo lamang ng capstone sa pananaw sa ebolusyon
Adam Smith
https://en.wikipedia.org/wiki
ng politika at panlipunan. Ang “Wealth of Nations” ay maaaring makita hindi
/Adam_Smith
10
lamang bilang isang kasunduan sa ekonomiya ngunit bilang isang bahagyang paglalahad ng isang
mas malaking iskema ng ebolusyon sa kasaysayan.
Sa kanyang maimpluwensiyang aklat “The Wealth of Nations,” inihayag niya na ang ating
indibidwal na pangangailangan na makamit ang pansariling interes ay magresulta sa pakinabang
ng lipunan, na kilala bilang kanyang "hindi nakikitang kamay". Ito, na sinamahan ng paghahati ng
paggawa sa isang ekonomiya, ay nagreresulta sa isang web ng magkakaugnay at nagtutulungan
sa nagtataguyod ng katatagan at kasaganaan sa pamamagitan ng mekanismo ng merkado.
Ayaw ni Smith ang pagkagambala ng gobyerno sa mga aktibidad sa merkado, at sa halip
ay sinabi na ang mga gobyerno ay dapat maghatid ng tatlong mga tungkulin lamang: protektahan
ang mga hangganan ng bansa; ipatupad ang batas sibil; at makisali sa mga gawaing pampubliko
(hal. edukasyon).

Isagawa

Gawain 2: Halina’t Ating Gawin!

Punan ang hinihiling sa talahanayan.

Mga Pilosopo sa larangan

ng: Nagawa Kahalagahan

A. Bagong Politika
1. John Locke
2. Thomas Hobbes
3. James II
4. Baron de Montesquieu

B. Sa Pransya
1. Voltaire
2. Denis Diderot

C. Sa kababaihan
1. Germaine de Stael
2. Mary Wollstonecraft
D. Haring Despots
1. Frederick II
2. Catherine II
3. Joseph II

E. Ekonomiya
1. Adam Smith

11
 Aralin
Rebolusyong
3 Industriyal

Suriin

Gawain 1: Basahin at Matuto!

Rebolusyong Industriyal
Ang mga kaisipan na isinulong sa Panahon ng Rebolusyong Siyentipiko ay naging
daan din sa pagtuklas at pag-imbento ng makabagong makinarya. Ang mga makabagong
makinarya ay nagpabilis at nagparami ng produksiyon sa Amerika at Europa. Ang
Rebolusyong Industriyal ay isinilang na naging daan sa pagkakaroon ng sistemang pabrika o
factory system, pag-unlad ng komunikasyon, at transportasyon.
Simula ng Rebolusyong Industriyal
Ang Rebolusyong Industriyal ay nagsimula sa Britanya at hindi katulad ng ibang
rebolusyong politikal hindi ito mabilis o biglaan. Ang Rebolusyong Industriyal ay isang mahaba
at mabagal na proseso kung saan ang paraan ng produksyon ay nalipat mula sa simpleng
ginagamitan ng kamay patungo sa paggamit ng mga komplikadong makinarya. Mga 250 taon
mula nang ito ay nagsimula, ang Rebolusyong Industriyal ay lumawak sa iba’t ibang bahagi
ng mundo.
Ang Rebolusyong Industriyal ay nagsimula sa Britanya noong 1760 dahil sa
sumusunod na kaalaman.
• Likas na Yaman
Bagama’t isang maliit na bansa lamang ang Britanya, nagtataglay naman ito ng
malaking suplay ng uling at bakal. Ang mga yamang ito ay kailangan sa pagtatayo ng
industriya.
• Yamang Tao
Maraming manggagawa ang kailangan sa mga minahan at sa pagtatayo ng mga
pabrika. Mayaman ang bansa sa manggagawa. Maraming manggagawa ang nabakante dahil
sa pagbabagong nagaganap sa agrikultura.
• Bagong Teknolohiya
Ang Britanya ay naging sentro ng Rebolusyong Siyentipiko. Ibinaling nito ang
atensiyon mula sa pag-aaral ng pisikal na aspekto ng mundo tungo sa pagbuo ng mga
instrumento sa pag-aaral nito. Ang bagong teknolohiya ay bahagi ng Rebolusyong Industriyal.
• Pamilihan
Noong 1700, ang kalakalang nagdulot ng lumalaking imperyo ay nakatulong sa
paglago ng ekonomiya ng bansa. Nagsilbing pamilihan ng mga yaring produkto ang mga
kolonya. Dulot ng lumalaking populasyon ng bansa, nagkaroon ng malaking pangangailangan
ng produkto.
• Pamahalaan
Ang Britanya ay may matatag na gobyerno na sumusuporta sa pag-unlad ng
ekonomiya. Nagtatag ang gobyerno ng malakas na hukbong pandagat na sumuporta sa
kanyang imperyo at kalakalang panlabas. Inalalayan ng kanilang gobyerno ang interes ng
mga negosyante sa pamamagitan ng mga pinaiiral na batas.
12
 • Kinalalagyan
Ang bansa ay may mainam na daungan. Ang paglalakbay ng mga kalakal sa tubig ay
mas mabilis kaysa paglalakbay sa lupa. Ang episyenteng sistema ng transportasyon ay
nakagaan sa pagluluwas ng hilaw na materyal patungong pabrika at mula pabrika tungo sa
mga pamilihan.
Ang Panahon ng Bakal at Uling
Ang makabagong teknolohiya sa industriya ng bakal ay susi sa Rebolusyong
Industriyal. Kailangan ang bakal ng mga makina at steam engine. Subalit ang paggawa ng
mataas na uri ng bakal ay nangangailangan ng kahoy. Malaking bahagi ng kagubatan ng
bansa ay nawalan na ng kahoy. Noong 1700, ginamit na ang uling bilang panggatong.
Ang pamilyang Darby ay naging pinuno sa pag-unlad ng industriya ng bakal sa
Britanya. Sinimulan ni Abraham Darby (1678-1717) na gamitin ang coke bilang panggatong
mula sa coal sa halip na kahoy sa pagtunaw ng bakal.
Rebolusyong Agrikultural ng Britanya
Ang Rebolusyong Industriyal sa Britanya ay hindi maaring maganap kung hindi
nagkaroon ng kasabay na rebolusyon sa agrikultura. Sa Rebolusyong Agrikultural, tumaas
ang produksiyon ng pagkain kasabay ng mas mahigpit na
pangangailangan dahil sa lumalaking populasyon. Mula sa tradisyonal na
paraan, nagkaroon ng mga makabagong paraan ng pagsasaka na
nakapagbabago sa sistema ng agrikultura, isang mahalagang
pamamaraan ang Enclosure Movement. Sa paraang ito, binabakuran at
pinagsasama-sama ang maliit na lupain ng isang komunidad upang mas
mapadali ang pagsubok ng mga bagong paraan ng pagtatanim o pagbili
Jethro Tull
ng makinarya. Dahil sa sistemang ito, na pumalit sa dating open-field https://en.wikipedia.org/wik
i/Jethro_Tull_(agriculturist)
system ng pagsasaka, tumaas ang ani at produksiyon.
Si Jethro Tull (1674-1741) ay nakaimbento ng seed drill noong 1701. Ang makinang
ito ay mas mainam na nakapagkakalat ng mga binhi sa lupang sinasaka.
Si Charles Townshend (1675-1738) ay nagpapaunlad ng paggamit ng mga
singkamas sa crop rotation.
Isa pang tanyag na Briton, si Robert Bakewell (1725-1795) ay
nakilala sa kontribusyon niya sa animal
breeding o pag-aalaga at pagpaparami
ng mga hayop - tulad ng baka, kabayo,
at tupa. Siya ang unang nakaisip ng
sistema ng pagpaparami ng mga baka
para gawing pagkain sa pag-cross-breed
seedrill Robert Bakewell
ng dalawang uri ng baka. Sa sistema https://cdn.britannica.com/s:25
https://www.researchgate.net/figure/A- 0x250,c:crop/94/128694-050-
model-of- the-seed-drill-invented-by-Jethro- niya, gumanda ang mga hayop at 717F1882/Robert-
Tull-that- increased-the- Bakewell.jpg
agricultural_fig3_303370977 gumanda ang kalidad nito.
Mga Pagbabago sa Larangan ng Industriya ng Tela
Mahahalagang pagbabago ang naganap sa pinakamalaking industriya sa Britanya ---
--- ang industriya ng tela.
Naging popular ang telang bulak na binibili sa India noong 1600. Sinikap ng mga
mangangalakal na Briton na iorganisa ang industriya ng bulak ng bansa. Kanilang ikinalat sa
mga magsasakang pamilya ang mga bulak na galing sa India. Ito ay ipoproseso upang maging
sinulid na siyang hahabi sa tela. Ang mga sinanay na mga artisan ay maglalagay naman ng
kulay rito.
13
 Ngunit, sa ganitong sistema, ang
produksiyon ay lubhang mabagal. Dahil sa
tumataas na pangangailangan sa tela, nakagawa
ng mga kahanga-hangang instrument na
nagbigay ng malaking pagbabago sa industriya
ng tela.
John Kay
Isa sa mga imbensyon ang flying shuttle ni https://en.wikipedia.org/wiki/Joh
n_Kay_(flying_shuttle)
James Hargreaves John Kay (1704-1780). Sa paggamit ng
https://www.pinterest.co.uk/pin/47921121
6577339342/ instrument ni Kay, mabilis na nakapagtratrabaho ang mga
manghahabi.
Si James Hargreaves (1721-1778) ay gumawa ng spinning jenny noong 1764.
Naimbento ni Richard Arkwright (1732-
1792) ang spinning frame noong 1769, at ito
naman ay nakilala sa tawag na water frame
matapos itong gamitan ng tubig upang lalo pang
pabilisin ang paggawa ng tela.
Ginawa naman ni Samuel Crompton
(1753-1827), kinilalang haligi ng industriya ng tela,
Samuel Crompton
https://en.wikipedia.org/wiki/Samuel ang spinning mule. Ang imbensiyon niya ay Richard Arkwright
_Crompton https://en.wikipedia.org/wiki/Ric
nakagawa ng estambre o yarn upang gawing hard_Arkwright

muslin, isang uri ng bulak na tela.

Marami ang nangangailangan ng bulak, lumaki ang
pangangailangan sa telang ito kaya nakagawa si Eli Whitney (1765-
1825) na isang Amerikano ng isang makinang
tinawag na cotton gin. Ang makinang ito ay mabilis
na nakapaghihiwalay sa buto sa bulak.
Pinagbuti pang lalo ni Edmund Cartwright
(1743-1823) ang unang imbensiyon sa paggawa
Eli Whitney
niya ng power loom noong 1785. Ang power loom
https://www.biography.com/.ima
ge/ar_1:1%2Cc_fill%2Ccs_srgb
ni Cartwright ay isang de-makinang panggawa ng
%2Cg_face%2Cq_auto:good%2
Cw_300/MTE4MDAzNDEwNzI0
tela na mas mabili kaysa sa mga mano-manong Edmund
Njg1MzI2/eli-whitney-9530201-
estilo at instrumentong nauna. Cartwright
1-402.jpg https://www.history.com/topics/i
nventions/cotton-gin-and-eli-
whitneyhttps://en.wikipedia.org/
wiki/Edmund_Cartwright
Ang Unang Pabrika
Ang mga bagong makina ay naging daan upang mawala ang lumang sistema ng
produksiyon. Lubhang malalaki at magastos gamitin ang makinang ito sa loob ng bahay. At
sa halip, nagpatayo ng mga malalaki, mahahabang gusali upang lagakan ng mga nasabing
mga makina. Araw-araw ang mga manggagawa at mga tagahabi ay dumarating sa mga pook
na kinalalagyan ng makina na tinatawag ng pabrika.
Rebolusyon sa Transportasyon
Habang dumarami ang mga pabrika at tumataas ang produksyon, kinailangan ng mga
entreprenyur nang mas mabilis at murang sistema ng paglilipat ng mga produkto sa iba’t-
ibang lugar., Nakagawa ang mga tao noong mga 1700, ng mas mabisang sistemang lokal ng
transportasyon. Ilang mga kapitalista ang namumuhunan sa paggawa ng turnpikes. Ang
turnpikes ay isang pribadong daan na naniningil sa mga taong gumagamit sa nasabing daan.
May mga iba naman na naghukay ng mga kanal upang makakonekta sa mga ilog o sa mga
malalayong bayan patungo sa mga bayang malapit sa mga baybayin. Nagtatag din ang mga
inhenyero ng mga tulay at pinaunlad ang mga daungan upang matulungan ang mabilis na
lumalaking kalakalang panlabas.
14
 Ang mga inhenyerong Scottish na sina
John Loudon McAdam (1756-1836) at
Thomas Telford (1757-1834) ay nakilala
sa kanilang mga kontribusyon sa larangan
ng transportasyon at imprastruktura. Si
McAdam ay nakaimbento ng mga
makabagong daang mas matigas, matibay
at makinis kaysa sa mga lumang kalyeng
yari sa putik na tinatawag na macadam
Thomas Telford
John McAdam road surface. Siya rin ang namahala noong https://www.britannica.com/biography
https://www.britannica.com/biograp /Thomas-Telford
hy/John-Loudon-McAdam 1816 sa paggawa at pagkumpuni ng mga
turnpike sa Bristol.
Naging bihasa naman si Telford sa paggawa ng mga tulay, daan, at mga kanal sa
London at Scotland. Isa sa pinakadakilang trabaho niya sa pagkukumpuni at pagdidisenyo
ng bagong tulay ng London noong 1800 at ang paggawa ng Menai Bridge sa Wales noong
1819-1826.
Isang dakilang
imbensiyon sa transportasyon
ang steam engine ni Thomas
Newcomen (1664-1729). Ang
imbensyong ito ang nagbigay-
daan sa pag-unlad ng daang-
bakal o railroad.
Base sa imbensiyong
makina noong 1712, gumawa
ang Scottish na si James Watt steam engine
https://www.thefamouspeople.com/profiles/thomas-
(1736-1819) ng mas mahusay newcomen6381.phphttps://www.britannica.com/technolo
gy/steam-engine
na bersiyon ng steam engine
James Watt
noong 1775. Ang makina ni Watt ay mas matipid sa pagkonsumo
https://cdn.britannica.com/s:250x250,c:cr
op/17/5017-050-F174B601/James-Watt-
ng coal kaysa bersiyon ni Newcomen at sa kalaunan ay ginamit
oil-painting-H-Howard-National.jpg sa pagpapatakbo ng mga makinarya sa mga pabrika.
Binuo ni George Stephenson ((1781-1848) sa unang bahagi ng 1800 ang isang treng
pinanggagamitan ng steam engine. Ang unang pangunahing daang-
bakal mula sa Liverpool hanggang Manchester sa Inglatera ay
binuksan noong 1830. Nang sumunod
na taon, dumami ang mga itinatag na
daang- bakal. Pagsapit ng 1870, ang
mga daang-bakal ay nagsali-salikop na
sa Britanya, at sa silangan ng Hilagang
Amerika.
George Stephenson Ginamit ng iba pang imbentor
https://en.wikipedia.org/wiki/George_
Stephenson
ang steam power upang umunlad ang
pagbabarko.
Noong 1807, ginamit ni Robert Fulton (1765-1815), isang
Amerikano, ang steam engine upang paandarin ang Clermont
ang unang komersiyal na steamboat sa Ilog Hudson. Ang Robert Fulton
https://cdn.britannica.com/s:250x250,c:crop/
steamboat ni Fulton ay naglakbay sa bilis na mahigit limang 01/189101-050-FF86B93F/Robert-
Fulton.jpg
milya bawat oras.

15
 Isaisip

Gawain 2: Tara Ating Isipin!

Panuto: Punan ang hinihiling ng talahanayan.

Imbentor Nagawa Pakinabang

1. Jethro Tull
2. Charles Townshend
3. Robert Bakewell
4. John Kay
5. Eli Whitney
6. Edmund Cartwright
7. Samuel Crompton
8. John Loudon McAdam
9. Thomas Telford
10. Thomas Newcomen

Isagawa

Gawain 3: Halina’t Gawin Natin!

Itala sa tsart ang mga epekto ng Rebolusyong Industriyal.

Kabutihang Dulot Kasamaang Dulot

1.
1.
2.
2.
3.
3.
4.
4.
5.
5.

16
Buod
Ang Rebolusyong Siyentipiko ay ang nagpabago sa buhay ng tao sa mundo.
Nagkaroon ng maraming pagbabago ng dumating ang rebolusyong ito. Maraming mga
gawain ang napabilis dahil sa rebolusyong ito. Gayunpaman, nabawasan ang
pananampalataya dahil sa naganap na pagbabago.
Natutuhan din ng tao na magtanong at mag-usisa sa bagay-bagay at hindi na lamang
maniniwala sa mga nakagisnang sulatin ng mga sinaunang nag-aaral ng siyensiya.
Ang kaalaman sa medisina ay nakatulong din sa pagpabuti sa kalidad ng
pamumuhay. Sa tulong ng mga siyentista, nasugpo ang mga karamdaman at napabuti ang
kaalaman sa anatomiya at kalusugan ng mga tao.
Sa panahon ng Enlightenment, ginagamit ng mga politiko ang rason at siyentipikong
kaalaman sa pamamahala. Naniniwala silang may likas na batas na maaring magamit sa lahat
na maaring maunawaan sa pamamagitan ng rason. Ang batas na ito ay siyang susi upang
maunawaan ang gobyerno.
Ang mga kaisipan na isinulong sa Panahon ng Rebolusyong Siyentipiko ay naging
daan din sa pagtuklas at pag-imbento ng makabagong makinarya. Ang mga makabagong
makinarya ay nagpabilis at nagparami ng produksiyon sa Amerika at Europa.

Ang Rebolusyong Industriyal ay isinilang na naging daan sa pagkakaroon ng

sistemang pabrika o factory system, pag-unlad ng komunikasyon, at transportasyon.

17
 Pagtatasa

A. Panuto: Suriin ang mga tanong sa ibaba at bilugan ang titik ng wastong sagot.

1. Sa anong dahilan nagsimula ang kaisipan sa panahon ng enlightenment?

A. Nang gamitin ng tao sa mabuti para sa lipunan
B. Nagsimula noong mamulat ang kaisipang pantao
C. Sa panahon ng kaalaman ng tao ukol sa mga batas
D. Ang rason ay ang “ilaw” na tatanglaw sa wastong daan

2. Ang mga sumusunod ang mga naging epekto ng enlightenment sa Pransiya

MALIBAN sa isa:
A. Sinisi ang mga pinuno ng Simbahang Katoliko
B. Tinuligsa ang superstisyon o walang basehang paniniwala
C. Tinutulan ang mga pinuno ng simbahan na tumatanggi sa mga bagong tuklas sa
agham
D. Paniniwala na ang mga pilosopo na malaya sa pananalita at pagpapahalaga sa
indibidwalismo

3. Sa librong “A Vindication of the Rights of Woman” ni Wollstonecraft, bakit siya

nanawagan na dapat pantay ang edukasyon sa mga babae at lalaki?
A. Dahil siya ay galit sa kanyang asawa
B. Dahil sunod-sunoran lamang siya sa kanyang asawa
C. Dahil ayon sa kanya kailangan ito upang maging mabuting ina
D. Dahil ayon sa kanya ang edukasyon ay maaring magbigay ng armas na kanilang
kakailanganin upang makapantay sila sa kalalakihan sa pampublikong
pamumuhay

4. Ano ang paraang inductive na iginiit ni Bacon sa kanyang aklat na “Novum Organum”?
A. Tiyak na pagsusuri sa mga tiyak na bagay
B. Tiyak na solusyon upang magkaroon ng kasagutan
C. Upang makabuo ng isang pamamaraang siyentipiko
D. Upang magkaroon ng mga solusyon sa bawat problema na nangangailangan ng
aksyon

5. Ang mga sumusunod ay ang epekto ng rebolusyong siyentipiko MALIBAN sa:

A. Lalong lumawak ang kaalaman ng tao sa agham
B. Lalong lumawak ang pang-unawa ng tao tungkol sa mundo
C. Lalong hindi naging interesado ang tao sa mga nagaganap sa mundo
D. Nasugpo ang mga karamdaman at nagpabuti ang kaalaman sa anatomiya at
kalusugan ng tao

6. Ang rebolusyong nagbigay daan upang makatuklas ng mga bagong makinarya sa

rebolusyong industriyal ay _______________________.
A. tao
B. mundo
C. siyentipiko
D. enlightenment
18
7. Bakit nagtatag ang Britanya ng gobyerno ng hukbong pandagat kung saan ito ay
sumusuporta sa pag-unlad ng ekonomiya?
A. Upang sumuporta sa kanyang imperyo at kalakalang panlabas
B. Upang magkaroon ng proteksiyon sa mga mananakop na taga labas
C. Upang magkaroon ng makatwirang pagpapataw ng interes sa mga negosyante
D. Upang magkaroon ng mas epektibong pamaraan ng paglalayag at transportasyon
ng mga kalakal

8. Alin sa mga sumusunod ang epekto ng rebolusyong industriyal?

A. Katamaran ng tao
B. Polusyon sa kapaligiran
C. Umunlad ang daigdig sa makinarya
D. Nawalan ng trabaho ang karamihan

9. Ang “The Spirit of Laws” ni Baron de Montesquieu ay dinakila ng buong mundo

sapagkat ____________.
A. Ginawa niyang makapangyarihan ang pinuno
B. Pinairal niya ang tamang batas sa demokratikong bansa
C. Pantay-pantay na pagtingin ng batas sa tao, mayaman o mahirap man.
D. Pinaghihiwalay ang kapangyarihan ng gobyerno sa iba’t ibang sangay na naging
solusyon sa awtokrasya

10. Sino ang nagwika nito: “kung ano ang nagpapasakit sa isang tao ay gumagaling din
sa kanya".
A. Galileo
B. Paracelsus
C. Gabriel Farenheit
D. Leonardo Da Vinci

19
 20
Pagtatasa (Post-test)
1. D
2. A
3. D
4. A
5. C
6. C
7. A
8. C
9. D
10. B
Rebolusyong Siyentipiko
(Gawain 2 – Pagyamanin)
Pagtataya (Subukin)
1. F
1. B
2. H
2. D
3. J
3. B
4. D
4. C
5. I
5. C
6. G
6. C
7. B
7. A
8. A
8. A
9. C
9. B
10. E
10. C
Susi sa Pagwasto
Sanggunian
A. Aklat:
Kasaysayan ng Daigdig, Araling Panlipunan – Modyul ng Mag-aaral, Unang Edisyon 2014,
ISBN:978-9601-67-8

Blando, Rosemarie C., Michael Mercado, Mark Alvin M. Cruz, Angelo C. Espiritu, Edna L.
De Jesus, Asher H. Pasco, Rowel S. Padernal, Yorina C. Manalo and Kalenna
Lorene S. Asis. Kasaysayan ng Daigdig. Philippines: Department of Education, 2014.

Camagay, Ma. Luisa T. et. al. “Kabihasnan ng Daigdig Kasaysayan at Kultura”. Vibal
Publishing House, Inc. 1253 Gregorio Araneta Avenue, Quezon City. 2010.

B. Mga Sanggunian sa Internet:

Prezi.com. “Rebolusyong Siyentipiko, Indutriyal at Enlightenment.” Accessed July 16, 2020,
https://prezi.com/hoggzgmfvjyu/rebolusyong-siyentipiko-enlightenment-industrial/

Sea.pcmag.com. “Why Satellite Internet Is The New Space Race.” Accessed July 16, 2020,
https://sea.pcmag.com/fortnite/28600/why-satellite-internet-is-the-new-space-race

Hellenicaworld.com. “Astronomy of Ptolemy.” Accessed July 16, 2020, http://www.

hellenicaworld.com/Greece/Science/en/PtolemyAstronomy.html

Biography.com. “Galileo.” Accessed July 16, 2020, https://www.biography.com/scholar/

galileo

Newscientist.com. “Isaac Newton.” Accessed July 16, 2020, https://www.newscientist.com/

people/isaac-newton/

Biography.com. “Leonardo da Vinci.” Accessed July 16, 2020, https://www.biography.com/

artist/leonardo-da-vinci

Britannica.com. “Galen.” Accessed July 16, 2020, https://www.britannica.com/biography/

Galen

Newtonmas.net. “The Scientific Method.” Accessed July 16, 2020, http://www.newtonmas.

net/THANKBACON.html

Lumenlearning.com. “The Scientific Method.” Accessed July 16, 2020, https://

courses.lumenlearning.com/suny-nutrition/chapter/1-13-the-scientific-method/

Britannica.com. “Tycho Brahe.” Accessed July 16, 2020, https://www.britannica.com/

biography/Tycho-Brahe-Danish-astronomer

Britannica.com. “Otto Von Guericke.” Accessed July 16, 2020, https://www.britannica.com/

biography/Otto-von-Guericke

Dkfindout.com. “Daniel Fahrenheit.” Accessed July 16, 2020, https://www.dkfindout.com/us/

science/famous-scientists/daniel-fahrenheit/

Britannica.com. “Paracelsus.” Accessed July 16, 2020, https://www.britannica.com/

biography/Paracelsus
21
Britannica.com. “Andreas Vesalius.” Accessed July 16, 2020, https://www.britannica.com/
biography/Andreas-Vesalius

Studylib.net. “Introduction to Microscopy.” Accessed July 16, 2020, https://studylib.net/doc/

18581413/introduction-to-microscopy

Sapaviva.com. “Antoine Van Leeuwenhoek.”

Accessed July 16, 2020, https://www.sapaviva. com/antonie-van-leeuwenhoek/

Wordpress.com. “I Have Fought the Good Fight.” Accessed July 16, 2020, https://Marylou
driedger2.wordpress.com/tag/galileo/

Futurecdn.net. “Image.” Accessed July 16, 2020, https://cdn.mos.cms.futurecdn.net/

USDc9CGVKU7YngGc4ad8JX-1200-80.jpg

Freereviewers.blogspot.com. “World History Chapter 25.” Accessed July 16, 2020,

http://freereviewers.blogspot.com/2015_06_01_archive.html?view=sidebar

Prezi.com. “Panahon ng Kaliwanagan.” Accessed July 16, 2020,prezi.com/kfvrrqpu-

jmq/panahon-ng-kaliwanagan/?fallback

Theguardian.com. “The 100 best nonfiction books: No 94-Leviathian by Thomas Hobbes

(1651).” Accessed July 16, 2020, https://www.theguardian.com/books/ 2017/nov/20/the-
100-best-nonfiction-books-no-94-leviathan-thomas-hobbes-1651

Ageofrevolution.org. “Portrait of Mary Wollstonecraft.” Accessed July 16, 2020,

https://ageofrevolution.org/200-object/portrait-of-mary-wollstonecraft/

History.com. “Catherine the Great.”Accessed July 16, 2020, https://www.history.com/news/8-

things-you-didnt-know-about-catherine-the-great

Biography.com. “Joseph II.” Accessed July 16, 2020, https://www.biography.com/political-

figure/joseph-ii

Researchgate.net. “Image.”Accessed July 16, 2020, https://www.researchgate.net/ figure/A-

model-of-the-seed-drill-invented-by-Jethro-Tull-thatincreased-the-agricultural_fig3_
303370977

Britannica.com. “Robert Bakewell.” Accessed July 16, 2020, https://www.britannica.com/

biography/Robert-Bakewell

History.com. “Inventions.” Accessed July 16, 2020, https://www.history.com/topics/inventions/

cotton-gin-and-eli-whitney

Britannica.com. “John Loudon McAdam.” Accessed July 16, 2020, https://www.britannica.

com/biography/John-Loudon-McAdam

Britannica.com. “Thomas Telford.” Accessed July 16, 2020, https://www.britannica.com/

biography/Thomas-Telford

Britannica.com. “Steam Engine.” Accessed July 16, 2020, https://www.britannica.com/

technology/steam-engine

22