APUNTES HUME

HUME BIOGRAFÍA

Xunto co racionalismo, o empirismo é a outra gran corrente filosó fica da modernidade, que se
desenvolverá en Inglaterra entre os séculos XVII e XVIII. David Hume é un dos seus grandes
representantes, alcanzando un recoñ ecido prestixio ao levar ao empirismo, mediante a aná lise
do coñ ecemento e a critica da metafísica e a moral, á s sú as ú ltimas consecuencias.

David Hume naceu en Edimburgo (Escocia) en 1711 e estuda na Universidade desa cidade. En
1734 trasladase a Francia, instalá ndose en La Flèche. Alí escribe a sua obra fundamental,
Tratado sobre a natureza humana. En 1737 volve a Londres para facer a sú a publicació n (1739
- 1740). A obra foi un fracaso absoluto. En 1740 publica un breve Resumen. O desengano foi
tal que Hume repudia esa obra e a refunde noutra má is breve titulada Investigació n sobre o
entendemento humano (1748). Comeza a ser coñ ecido como “Mister Hume, o ateo”, o cal
fíxolle fracasar no seu intento de ocupar a cá tedra de É tica na universidade de Edimburgo
(1745) e de Ló xica en Glasgow. Pero conseguiu o posto de bibliotecario na facultade de
Dereito de Edimburgo (1752). Entre 1763 e 1766 ocupou un cargo na embaixada de París,
onde alcanzou gran renome entre os ilustrados franceses. En 1769 retírase definitivamente a
Edimburgo, continuando as sú as actividades de estudo e investigació n. Alí morrerá en 1776.

Outras obras importantes de Hume son:

-Investigació n sobre os principios da moral (1752)

-Discursos políticos (1752)
-Diá logos sobre a relixió n natural (publicados en 1779).
-Hume mostrou, ademais, un inusitado interese pola historia e a economía; froito deste
interese son as sú as dú as Historias de Inglaterra e un tratado sobre Economía.

1. Fenomenismo e causalidade en Hume

-O PROBLEMA DO COÑ ECEMENTO

Cal é o alcance e o limite do noso coñ ecemento? Para Hume,todo o que temos na mente é
recibido pola experiencia. Por tanto, os nosos contidos mentais denominados percepció ns
proceden sempre da experiencia.

As percepció ns poden ser impresións e ideas.

As impresións son o resultado directo e inmediato dunha experiencia e poden ser de dous tipos:

a) Externas: se proveñ en das nosas sensació ns.

b) Internas ou de reflexió n: derivadas das nosas propias ideas. Deste tipo son as paixó ns, os
desexos e as emoció ns.

As ideas son copias debilitadas das impresións na nosa mente. Diferéncianse das impresións en
que:

-As impresió ns son sempre má is vivas que as ideas, mentres que as ideas son má is débiles.
-Das impresió ns temos un coñ ecemento actual, mentres que as ideas son sempre a imaxen
pasada dunha impresió n.
- As impresió ns son sempre directas, é dicir, teñ en a sua orixe directa na experiencia, mentres
que as ideas teñ en unha orixe indirecta, pois proveñ en sempre dunha impresió n.
-A impresió n é algo inmediato, mentres que a idea é algo mediato.
-A impresió n é sempre anterior á idea, mentres que esta é sempre posterior.

As impresió ns e as ideas poden ser simples ou complexas.

As impresió ns simples son aquelas que non admiten distinció n nin separació n e dan lugar a
ideas simples.

As impresió ns complexas será n aquelas que si admiten distinció n ou separació n e que dan
lugar a ideas complexas.

Para Hume, todo o que podemos coñ ecer ten que derivarse directa ou indirectamente da
experiencia. Polo tanto, calquera idea ha de estar conectada á s sú as impresió ns ou senó n,
teremos que concluír que a sú a orixe está na da imaxinació n.

Hume recoñ ece que temos unha facultade ( imaxinació n) que nos permite asociar ideas e
formar ideas abstractas, pero isto non implica que tales ideas abstractas teñ an algú n
fundamento na experiencia xa que a imaxinació n pode asociar ideas. As leis de asociació n de
ideas son:

1ºLei da semellanza: a imaxinació n pasa dunha idea a outra que se lle

parece.
2º. Lei da contigü idade: a imaxinació n pasa da idea de algo a outra que habitualmente
experimentamos contigua á anterior no espazo e no tempo.

3º. Lei da causalidade: a imaxinació n pasa da idea do efecto á idea de causa; pois
habitualmente ambas ideas se experimentan relacionadas, a primeira como causante da
segunda.

Estas tres leis queren demostrar que é o suxeito, e a sú a imaxinació n, que asocia as
diferentes percepció ns. Estas ideas son produto da nosa imaxinació n.

- O PROBLEMA DA CIENCIA

Resolto o problema do coñ ecemento, Hume está xa en condició ns de formularse o problema

da ciencia. Este problema tamén se chama "problema da indución". A cuestió n da sú a validez
será , para saber o grao de verdade que as ciencias empíricas pode alcanzar. Relacionado con
este problema está o problema da causalidade, pois as ciencias empíricas utilizan de
continuo o principio de causalidade.
Vexamos ambas cuestió ns:

- O problema da inducción

As ciencias empíricas utilizan o método de xeneralizació n indutiva para obter as sú as leis.

Estas leis expresan regularidades que observamos na natureza. Pero non podemos
consideralas sempre verdadeiras. O método indutivo que empregan as ciencias supó n que o
que se dá nunha serie de casos observados se dará en todos os demais. Efectivamente, é certo
que as persoas xeralizamos as nosas experiencias pasadas pensando que ocorrerá o mesmo no
futuro. Pero a verdade é que nunca podemos saber isto a ciencia certa xa que a ú nica proba
racional sería a sú a comprobació n empírica, e isto é imposible.

O razoamento indutivo, conclú e Hume, fundaméntase no costume de observar o futuro en

conformidade co pasado, e na crenza de que tal conformidade vai manterse sempre.

- A idea da causalidade

O principio filosó fico de causalidade enú nciase así: “ dado un efecto ten que haber unha
causa que o producise" A causa é o principio de actuació n necesario para que exista un
efecto. O efecto procede da causa e a causa orixina o efecto. Non obstante, tal principio para
Hume non se deriva da experiencia, pois non temos ningunha impresió n da relació n entre a
causa e o efecto. O que nó s experimentamos cando “observamos” unha relació n causal, por
exemplo cando vemos que o choque dunha bola de billar sobre outra produce o movemento
desta ú ltima, é tan só :

- Unha prioridade temporal dun movemento sobre outro

- Unha contiguidade espacio-temporal entre ambos movementos
- Unha conexió n constante no pasado, entre ambos movementos, pero non unha conexió n
necesaria no futuro

Non vemos nada má is. Se pensamos que a relació n entre a causa e o efecto é necesaria é por
há bito de observar que aun determinado feito (causa) segue outro feito (efecto). Podo pensar,
por exemplo, ao ver as rú as molladas, que choveu, pero isto non é así necesariamente. Temos
que esperar a comprobar os feitos para establecer as relació n causais. Ademais, nunca
podemos estar seguros de que no futuro estas relació n causais permanezan iguais que no
pasado. O noso coñ ecemento dos feitos da realidade, non é seguro, senó n que está
fundamentado no costume e crenza.

- ¿ Que ciencia é posible?

Para Hume podemos formar dos tipos de xuízos:

a) Os xuízos de relació n de ideas: son aqueles xuizos nos que se establecen relació ns
necesarias entre o suxeito e o predicado cuxa verdade depende da sú a coherencia interna e
non de nada que suceda na realidade. Estes son os xuízos das matemá ticas e da ló xica. Por
exemplo, "a suma de 2 e 2 é igual a 4". Unha negació n de tales xuizos implicaría unha
contradició n.

b) Os xuízos de cuestió n de feito: son aqueles xuizos que versan sobre os feitos da realidade
cuxa verdade depende da sú a correspondencia coas nosas observació ns empíricas. Estes son
os xuizos das ciencias empíricas. Por exemplo, "o ouro é amarelo". Una negació n de tales
enunciados non implicaría unha contradició n, senó n unha falta de adecuació n aos feitos.

- O PROBLEMA METAFÍSICO OU PROBLEMA DAS SUBSTANCIAS

O problema da substancia non é outro que o problema de establecer que realidades existen.
Hume vai desmantelar desde o seu empirismo estas afirmació ns racionalistas. Para Hume a
idea de substancia é a idea dunha realidade subxacente á s impresió ns que recibimos e que
supoñ emos provintes de dita realidade. Pero, verdadeiramente, di Hume, non podemos saber
se realmente existe tal realidade, pois non está ao noso alcance percibila. Tal idea a forma a
nosa imaxinació n aplicando as leis de asociació n de ideas. Concretamente, o que fai a
imaxinació n é referir a unha suposta realidade que non vemos as diferentes impresió ns que
recibimos contiguas no espazo e no tempo. Desta formulació n derívase que ignoramos se
existen ou non o Eu, o mundo ou Deus e tanto que algo distinto e subxacente á s nosas
impresió ns.

Vexá molo caso por caso:

1°. A idea do eu é a idea da existencia do propio suxeito como entidade distinta á s sú as

percepció ns. Para Hume o eu como algo distinto á s percepció ns non é nada, polo menos non
temos impresió n do nos propio eu: por iso, non podemos saber se hai tal eu. Só a asociació n
destas ideas e a sú a atribució n a un só suxeito é a causante da idea do noso eu.

2°. A idea do mundo é a idea da existencia dunha realidade subxacente á s impresió ns e

recibimos, da que proceden. No só no temos impresió ns correspondentes a realidade
subxacente, senó n que ademais, non podemos estar seguros de que estas impresió ns pois esta
sería imperceptible.

3ºA idea de Deus é a idea dun Ser por definició n imperceptible, o que fai má is claro,
Hume, que non cabe un coñ ecemento empírico de tal entidade. Non podemos saber se existe
ou non existe.

- CONSECUENCIAS DO EMPIRISMO DE HUME

O fenomenismo é unha posició n filosó fica que considera que Os obxectos só se poden
coñ ecer tal e como se perciben. Isto significa que é imposible coñ ecer as cousas como son en si
mesmas.

O escepticismo é unha posició n filosó fica que nega que exista unha verdade obxectiva, polo
que dubida de todo o que o rodea. Duda de todo, ata do que parece má is evidente e innegable.

2. Relacións con outros autores , correntes filosóficas ou épocas da historia da filosofía.

-Tanto o racionalismo como o empirismo son filosofías idealistas.

-Tanto no racionalismo como no empirismo de Hume te primacía o problema

epistemoló xico.

-Para o racionalismo a fonte fiable do coñ ecemento é a razó n. Para o empirismo a ú nica fonte
de coñ ecemento é a experiencia.

-Para o racionalismo o entendemento humano dispó n de ideas innatas non adquiridas pola
experiencia. Para o empirismo a mente é como unha folla de papel e branco que vai
acumulando experiencias e elaborando regularidades.

-Para o racionalismo a metafísica é posible como ciencia. Para o empirismo a metafísica non é
posible como ciencia