CHƯƠNG 1

ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU VÀ CHỨC NĂNG CỦA
KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC – LÊNIN
  TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình kinh tế chính trị Mác – Lênin, XNB
CTQGHN 2021.
2. Giáo trình kinh tế chính trị Mác – Lênin, NXB
Chính trị Quốc gia, HN, 2008.
3. Karl Marx “Tư Bản” bản dịch (1984), NXB Sự
thật, Hà Nội.
4. Trần Bình Trọng (2010),Giáo trình Lịch sử các
học thuyết kinh tế, NXB ĐH Kinh tế Quốc dân Hà
Nội.
1.1 Khái quát sự hình thành và phát triển của KTCT Mác - Lênin

Kinh tế viết ngắn gọn từ “kinh bang tế thế”. Kinh bang có nghĩa
là trị nước, và tế thế có nghĩa là giúp đời, theo Hán Việt Từ Ðiển
(Nguyễn Văn Khôn,1960, tr. 460). Ý nghĩa của kinh tế, do đó,
chính là phương cách để trị nước và giúp đời.

Kinh tế (góc độ kinh tế học): là toàn bộ các hoạt động sản xuất,
phân phối, tra đổi, tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ của một cộng
đồng, một quốc gia trong một khoảng thời gian)
 1.1. Khái quát sự hình thành và phát triển của KTCT Mác – Lênin

- Chính trị: theo tiếng Hán cổ:

Chữ Chính có nghĩa là: làm cho ngay thẳng
Chữ Trị mang nội hàm trừng phạt để loại bỏ những cái xấu
xa, hủ bại làm lành mạnh xã hội.

Theo nghĩa gốc: Chính trị nói chung là việc làm cho xã hội
ngay thẳng lành mạnh
1.1. Khái quát sự hình thành và phát triển của KTCT Mác – Lênin

Kinh tế chính trị (political economy) là môn khoa học xã

hội nghiên cứu mối quan hệ giữa kinh tế và chính trị.

Thuật ngữ Kinh tế chính trị được

sử dụng lần đầu bởi Antonio
Montchretien (1575 – 1621) trong
cuốn: Chuyên luận về kinh tế
chính trị, xuất bản năm 1615. Ông
cho rằng sức mạnh nhà nước gắn
với sự giàu có quốc gia
 1.1.Khái quát sự hình thành và phát triển của KTCT Mác - Lênin

Kinh tế chính trị là một ngành khoa học

gắn với chính khách hay nhà lập pháp
hướng tới hai mục tiêu, thứ nhất là tạo
nguồn thu nhập dồi dào và sinh kế phong
phú cho người dân, hay chính xác hơn là
tạo điều kiện để người dân tự tạo thu
nhập và sinh kế cho bản thân mình, thứ
hai là tạo ra khả năng có được nguồn
ngân sách đầy đủ cho nhà nước hay toàn
bộ nhân dân để thực hiện nhiệm vụ công.
Kinh tế chính trị hướng tới làm cho cả
người dân cũng như quốc gia trở nên giàu
có. Adam Smith
Nguồn: Adam Smith (1776), An Inquiry in to the (1723-1790)
Nature and Causes of the Weath of Nations
1.1. Khái quát sự hình thành và phát triển của KTCT Mác – Lênin

Phái trọng thương

KTCT Phái trọng nông
Phi Marxist Tư sản cổ điển Anh
Kinh
tế Trường phái Keynes
chính Phái Chicago
trị
Phái ….

KTCT
Mác – Lênin
 CHỦ NGHĨA TRỌNG THƯƠNG

Chủ nghĩa trọng thương ra đời

các nước Châu Âu từ thế kỷ 15
đến cuối thế kỷ 17

Chủ nghĩa trọng thương cho rằng

nhà nước cần phải quản lý điều
hành nền kinh tế nhằm đạt được
lợi ích quốc gia, được thể hiện
qua sự giàu có, quyền lực, và
danh tiếng.
Thứ nhất, hướng đến nền kinh tế nội
địa để tạo ra thặng dư thương mại. Nói
cách khác, mục tiêu của họ là tăng
cường xuất khẩu trong khi hạn chế
nhập khẩu.
 CHỦ NGHĨA TRỌNG THƯƠNG

Thứ hai, họ sẽ định

hướng các ngành
công nghiệp theo
hướng sản xuất các
hàng hóa có giá trị
thặng dư cao từ
những nguyên liệu
thô được nhập khẩu
với giá rẻ.

Vì vậy, các nước theo chính sách trọng thương thường có xu

hướng không khuyến khích sản xuất nông nghiệp mà quan
tâm hơn đến sản xuất công nghiệp, áp đặt những khoản thuế cao
đối với những hàng hóa được nhập khẩu, và cung cấp những
khoản trợ cấp cho các ngành công nghiệp trong nước.
 CHỦ NGHĨA TRỌNG NÔNG
Chủ nghĩa trọng
nông hay trường phái
trọng nông là một
trong những trường
phái kinh tế tiêu biểu,
cho rằng nguồn gốc
thuần túy của sự giàu
có của mỗi quốc gia là
từ sản xuất nông
nghiệp hay các dạng
phát triển đất đai khác.

Học thuyết này đã hình thành ở Đức, Ba Lan, Thụy Sĩ và nhiều nước
khác, tuy nhiên chỉ ở Pháp nó mới phát triển nhất và trở thành một
trường phái hoàn chỉnh, phổ biến nhất trong nửa sau của thế kỷ 18
Kinh tế chính trị Mác – Lênin là sự kế thừa có chọn lọc những giá
trị khoa học của KTCT tư sản cổ điển Anh.
KTCT tư sản cổ điển Anh

Giữa
TK
XVII
đến
cuối
TK
XVIII

Adam Smith David Ricardo

Xây dựng lý luận về giá trị lao động => những kết luận quan
trọng về giá trị và lợi nhuận, quy luật khách quan của nền kinh
tế thị trường.
C. Mác đã xây dựng hệ thống lý luận KTCT về nền SX TBCN

Các phạm trù cơ bản của nền

01 kinh tế TBCN: hàng hóa, tiền
tệ, giá trị thặng dư…

Quy luật kinh tế cơ bản trong

02 nền kinh tế thị trường trong
bối cảnh nền SX TBCN.

Lênin kế thừa và phát triển HT

03 Mác trong bối cảnh nền kinh tế
TBCN GĐ cuối TK XIX, đầu TK
XX .
KTCT Mác – Lênin là một trong những dòng lý thuyết KTCT hòa cùng
với sự phát triển tư tưởng kinh tế của nhân loại, được hình thành và đặt
www.yourwebsite.com
nền móng bởi C. Mác và Ph. Ănghen, và sau này là sự kế thừa và phát
triển của V.I. Lênin.
1.2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu của KTCT Mác - Lênin

PTSX Công xã N. thủy

Lực lượng
sản xuất PTSX chiếm hữu nô lệ
Phương
PTSX Phong kiến
thức
sản xuất PTSX Tư bản chủ nghĩa
Quan hệ
sản xuất PTSX cộng sản chủ nghĩa
Phương thức sản xuất là phương thức khai thác những của cải vật
chất cần thiết cho hoạt động tồn tại và phát triển của xã hội.
“Những thời đại kinh tế khác nhau không phải ở chỗ
chúng sản xuất ra cái gì, mà là ở chỗ chúng sản xuất ra
bằng cách nào” [3;233]
1.2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu của KTCT Mác - Lênin

Phương thức SX

Lực lượng sản xuất Quan hệ sản xuất

Người LĐ Tư liệu sản xuất Quan hệ giữa người

với người trong quá
trình sản xuất
Tư liệu Đối tượng
lao động lao động
Đối tượng nghiên cứu của
KTCT Mác – Lênin là quan
Hệ thống Kết cấu hệ sản xuất trong sự tác
Công cụ động qua lại với lực lượng
bình chứa hạ tầng
lao động
của sản xuất của SX sản xuất và kiến trúc
thượng tầng
1.2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu của KTCT Mác - Lênin
- Nhà nước
- Đảng phái
Kiến trúc - Tôn giáo
thượng tầng - Pháp quyền
- … Đối tượng
NC KTCT
Mác - Lênin

Lực lượng Quan hệ

sản xuất sản xuất

Toàn bộ những năng

Quan hệ giữa người với
lực SX của một xã hội
người trong quá trình
nhất định, ở một thời
sản xuất.
kỳ nhất định
 Mục đích nghiên cứu KTCT Mác - Lênin

Mục đích nghiên cứu của

KTCT Mác – Lênin là nhằm
tìm ra các quy luật kinh tế
chi phối sự vận động và
phát triển của phương thức
sản xuất

Quy luật kinh tế Chính sách kinh tế

Tồn tại khách quan, Là sản phẩm chủ quan

không phụ thuộc vào ý của con người
chí con người
 Phương pháp nghiên cứu của KTCT Mác - Lênin

PP logic
PP trừu PP quan
kết hợp
tượng sát thống
với lịch sử
kê
hóa khoa
học

Phương pháp
PP Phân
nghiên cứu tích tổng
PP quy KTCT Mác - Lênin
nạp diễn hợp
dịch

PP hệ
thống hóa ….
 1.3. Chức năng của KTCT Mác - Lênin
Cung cấp tri thức mở về những
Chức năng quy luật chi phối sự phát triển
nhận thức của sản xuất và trao đổi gắn với
phương thức sản xuất.
Nhận thức để cải tạo thực tiễn.
Chức năng Thúc đẩy văn minh của xã hội, cải
thực tiễn thiện không ngừng đời sống vật
Chức chất tinh thần cho toàn xã hội
năng Góp phần tạo lập nền tảng tư tưởng
Chức năng tư cộng sản cho người lao động tiến bộ,
tưởng củng cố niềm tin cho những ai phấn
đấu vì mục tiêu dân giàu nước mạnh,
XH dân chủ, công bằng, văn minh
Chức năng
Là nền tảng lý luận khoa học cho
phương pháp
việc tiếp cận các môn kinh tế khác
luận