Professional Documents
Culture Documents
2. CSPL
2. Giáo trình Kinh tế chính trị Mác Lê-nin (dành cho khối không
chuyên kinh tế - quản trị kinh doanh) của Hội đồng TW chỉ đạo
biên soạn giáo trình quốc gia các bộ môn khoa học Mác Lê-nin
và TT Hồ Chí Minh.
3. Các tài liệu tham khảo (nêu cuối chương)
II Hàng hóa, thị trường và vai trò của các chủ thể tham gia thị trường 4 2
V Kinh tế thị trường định hướng XHCN và các quan hệ lợi ịch kinh tế ở Việt 2 1
Nam
VI Công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam 2 1
07/25/2022 2
TÀI LIỆU HỌC TẬP & THAM KHẢO
• C.Mác¸ Tư bản, Quyển 1, 2, 3, NXB Sự thật, HN – 1978.
• V.I. Lê Nin toàn tập, NXB Tiến bộ, Maxcova, tập 27, 28, 31, 32, 34, 36.
• Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giáo trình kinh tế- chính trị Mác-Lênin, NXB Chính trị quốc
gia, HN, 2006. (Từ trang 89 -398).
• Trường Đại học KTQD, Kinh tế chính trị Mác – Lênin, Tập1, NXB giáo dục , 1998
• Võ Đại, Tìm hiểu Kinh tế chính trị học- Phương thức sản xuất TBCN trước độc quyền,
NXB Khoa học xã hội , Hà Nội 1984
• Đại học Quốc gia Hà Nội, Một số chuyên đề Những nguyên lý cơ bản của CN Mác- Lê
nin, tập 3, NXB Lý luận chính trị , Hà nội 2008
• GS.TS Trình An Phú ( chủ biên), Kinh tế chính trị học hiện đại, NXB ĐHKTQD, Hà Nội
2007. (tr 27 – 438; 561 – 578)
• .....
07/25/2022 3
CHƯƠNG I.
ĐỐI TƯỢNG, CHỨC NĂNG VÀ PP MÔN KTCT MÁC - LÊNIN
Ph.Ăngghen:
MỤC TIÊU, YÊU CẦU “KTCT học, theo nghĩa rộng nhất, là KH về những QL
1. Nắm được chi phối sự SX và sự trao đổi những tư liệu sinh hoạt VC trong
XH loài người... Những điều kiện trong đó người ta SX SP và
+ Khái niệm về KTCT và KTCT MLN trao đổi chúng, đều thay đổi tuỳ từng nước, và trong mỗi nước,
+ Vị trí và vai trò của KTCT MLN trong hệ thống các học lại thay đổi tuỳ từng thế hệ. Bởi vậy không thể có cùng một
thuyết kinh tế của xã hội. môn KTCT duy nhất cho tất cả mọi nước và cho tất cả mọi
thời đại lịch sử được... Vậy môn KTCT, về thực chất là một
2. Nắm được đối tượng, phương pháp và chức năng của KTCT môn KH có tính chất lịch sử. Nó NC tư liệu có tính chất lịch
3. Thấy được ý nghĩa và sự cần thiết nghiên cứu KTCT MLN sử, nghĩa là một tư liệu luôn luôn thay đổi; nó nghiên cứu
trước hết là những QL đặc thù của từng giai đoạn phát triển
của SX và của trao đổi, và chỉ sau khi NC như thế xong xuôi
rồi nó mới có thể xác định ra một vài QL hoàn toàn có tính
chất chung, thích dụng, nói chung, cho SX và trao đổi... Chẳng
NỘI DUNG hạn như việc dùng tiền kim loại đã làm cho một loạt QL phát
huy tác dụng, những QL này có hiệu lực cho bất cứ nước nào
1. ĐỐI TƯỢNG CỦA KTCT MLN và bất cứ giai đoạn LS nào mà tiền kim loại được dùng làm
2. PHƯƠNG PHÁP CỦA KTCT MLN phương tiện trao đổi".
C. Mác và Ph.Ăngghen: TT, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội,
3. CHỨC NĂNG VÀ SỰ CẦN THIẾT PHẢI
NGHIÊN CỨU KCT MLN 1994, t. 20, tr. 207 - 208.
07/25/2022 4
Sơ lược sự phát triển của KTCT học
KTCT MÁC - LÊNIN = KTCT VỀ PTSX TBCN
+ THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN XHCN
CHỨC
NĂNG
1. Nhận thức
2. Tư tưởng
3. Thực tiễn
4. Phương pháp luận
07/25/2022 5
Đối tượng của KTCT Mác-Lênin
QHSX, vạch ra bản chất quy luật vận động của QHSX,
hay phát hiện ra các quy luật kinh tế, tính quy luật kinh tế
và sự tác động của chúng trong nền kinh tế.
Nghiên cứu QHSX
Trong MQH biện chứng với LLSX.
Với ý nghĩa là CSHT trong MQH với KTTT. (MQH kinh tế - chính trị, kinh tế - văn hoá)
Đi sâu vào bản chất, vạch ra QL vận động và phát triển của các QHSX hay các QL kinh tế
Toàn diện, tổng hợp về QHSX, QL kinh tế của một hay những HTKT - XH
07/25/2022 6
Ý nghĩa môn học KTCT MLN
TẦM QUAN TRỌNG
- Bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử KTCT học, vượt qua những hạn chế của các nhà Hiện nay KTCT MLN
KTCT tư sản cổ điển, giải quyết một cách triệt để trên lập trường của GC công nhân
giữ nguyên giá trị, ghi nhận
những vấn đề mà khoa học kinh tế trước Mác không thể vượt qua được
trong VK ĐH VII, IX, X
- Chia lịch sử học thuyết KTCT thành: trước Mác và sau Mác.
- Là vũ khí lý luận sắc bén của GC công nhân trong cuộc đấu tranh chống chế độ
TBCN, xây dựng XH mới. CNTB ngày càng phải điều chỉnh theo hướng tiến
bộ hơn, dân chủ.
- Hiện nay học thuyết kinh tế Mác-Lênin vẫn giữ nguyên giá trị
- Việt nam: “Khẳng định lấy CN MLN, TT Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng,
kim chỉ nam cho hành động là bước phát triển quan trọng trong nhận thức và tư
duy lý luận của Đảng ta” (Văn kiện ĐH Đảng IX).
07/25/2022 7
Hiện nay KTCT MLN
giữ nguyên giá trị
+ CNTB có nhiều thay đổi nhưng vẫn nằm trong khuôn khổ PTSX TBCN KTCT MLN -
cơ sở lý luận Nghiên cứu sự vận động của CNTB
+ Sự phát triển của KH & CN, sự chuyển biến sang nền kinh tế tri thức với khoa học và tri
thức là LLSX trực tiếp hàng đầu cũng nằm trong những tiên đoán của Mác.
+ QN Mác-xít về CNXH,CNCS, những vẩn đề kinh tế thời kỳ quá độ lên CNXH được Lê-
nin đưa ra trong NEP được nhiều nước vận dụng trong đó có Việt nam.
+ Giáo sư kinh tế, đại học Ha vớt, Xtêphan Macglin: Những quan điểm của C.Mác vẫn có
sức mạnh hết sức to lớn và trong thế kỷ tới nó vẫn giữ được sức mạnh đó.
+Giáo sư triết học, Pháp, Jacques Desrida: Cần phải trở về với Mác, không có tương lai nếu
không có Mác, nếu không có di sản của Mác.
07/25/2022 8
Sự cần thiết trong nghiên cứu KTCT MLN
- Cơ sở lý luận chung để giải quyết mọi vấn đề cụ thể của kinh tế, cơ sở lý
luận của quản lý kinh tế, trang bị kiến thức cơ bản cho sản xuất kinh doanh.
- Trong tình hình hiện nay, giúp chúng ta nhận thức đúng, giải thích đúng tình
hình kinh tế hiện nay, nâng cao trình độ hiểu biết về đường lối chính sách
kinh tế của Đảng, góp phần đổi mới tư duy kinh tế.
- Trên cơ sở đó xây dựng niềm tin khoa học vào sự lãnh đạo của Đảng, vào
con đường phát triển của đất nước, nâng cao lập trường quan điểm của giai
cấp công nhân.
- Cao hơn nữa là có cơ sở lý luận để phê phán những quan điểm lập trường
sai lầm.
07/25/2022 9
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA KINH TẾ CHÍNH TRỊ MLN
Mác: “Phân tích những hình thái kinh tế người ta không thể dùng kính hiển vi hay những chất phản
ứng hoá học được. Sức trừu tượng hoá phải thay thế cho cả hai cái đó.”
07/25/2022 10
CHƯƠNG 2
HÀNG HÓA, THỊ TRƯỜNG
& VAI TRÒ CỦA CÁC CHỦ THỂ THAM
GIA THỊ TRƯỜNG
07/25/2022 11
MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU
• Điều kiện ra đời và tồn tại, ưu thế của sản xuất hàng hóa so với kinh tế
tự nhiên.
• Các thuộc tính của hàng hoá, đặc biệt phạm trù giá trị hàng hoá.
• Phương tiện môi giới trong trao đổi hàng hóa (tiền tệ -bản chất và chức
năng). Các quy luật kinh tế của sản xuất hàng hóa vận động và tác
động như thế nào đến nền kinh tế?
1. Các yếu tố cấu thành quá trình lao động sản xuất, xác định trong đó yếu tố nào là
quan trọng nhất.
2. Mối quan hệ biện chứng giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, vai trò của
sản xuất của cải vật chất trong đời sống xã hội. Ý nghĩa của việc nghiên cứu.
3. Tái sản xuất xã hội, mối quan hệ giữa các khâu của tái sản xuất xã hội. Ý nghĩa
của việc nghiên cứu.
4. Nội dung và các nhân tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế, phát triển kinh tế,
tiến bộ xã hội. Mối quan hệ và ý nghĩa của việc nghiên cứu.
07/25/2022 13
KIỂU TỔ CHỨC SẢN XUẤT
Sản
xuất Kiểu tổ chức kinh tế mà ở đó sản phẩm
được sản xuất ra để trao đổi hoặc bán trên
Hàng hoá thị trường.
(Kinh tế thị trường là giai đoạn phát triển
cao của kinh tế hàng hoá)
07/25/2022 14
SẢN XUẤT HÀNG HOÁ
1. Trao đổi sản phẩm
2. Cạnh tranh gay gắt.
• Hàng giả, trốn thuế,
Đặc trưng • Phân hoá giàu- nghèo giữa
ĐK cần: Hạn chế những người SX hàng hoá,
Phân công lao động XH • Tiềm ẩn những khả năng
khủng hoảng,
Ưu thế • Phá hoại môi trường sinh thái,
xã hội,v.v…
ĐK đủ: 1. Thúc đẩy sản xuất phát triển
Sự tách biệt tương đối về KT Thỏa mãn nhu cầu của người khác, của thị
trường. động lực thúc đẩy SX phát triển.
của người SX
2. Cạnh tranh năng động, cải tiến kỹ
thuật, hợp lý hóa SX
3. Nâng cao đời sồng VC và tinh thần
ND
07/25/2022 18
TIỀN TỆ
c. Chức năng của tiền tệ
a. Lịch sử ra đời:
- Thước đo gtrị - đo lường GT các HH trong trao đổi; qua giá cả.
KQ phát triển các hình thái gtrị:
- GT quyết định gía cả …
Giản đơn (ngẫu nhiên) đầy đủ (mở rộng)
chung Tiền tệ (vật ngang giá chung của - Phương tiện lưu thông - môi giới trong trao đổi HH: H - T - H
mọi HH được cố định ở một thứ HH độc tôn - Phương tiện cất trữ: TT rút khỏi lưu thông.
và phổ biến (thường là thứ kim loại quí hiếm)
- Phương tiện thanh toán - chi trả sau khi công việc hoàn thành…
- TT thế giới - thực hiện các chức năng ở phạm vi quốc tế
b. Bản chất của tiền tệ Quy luật lưu thông tiền tệ
• HH DV = GT + GT SD DVSX + DVTD
07/25/2022 20
2.2. THỊ TRƯỜNG
KHÁI NIỆM VAI TRÒ
Hệ thống quan hệ kinh tế, điều chỉnh 1. Phân phối, sử dụng các nguồn lực
các cân đối của nền KT
2. Bàn tay vô hình điều chỉnh các MQH KT
Dấu hiệu: Tự do hình thành giá cả
HH
07/25/2022 21
NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
KHÁI NIỆM ĐẶC TRƯNG
1. QL Gía trị
2. QL cung cầu
KINH
TRƯỜNG 5. QL khác
07/25/2022 23
IV. Quy luật giá trị:
Vị trí. quy luật ktế cơ bản của sx và trao đổi HH, ở đâu có sx và trao đổi HH thì ở đó có
qluật gtrị hoạt động.
Nội dung QL.
1. - SX và trao đổi HH phải dựa trên csở hao phí LĐXHCT và trao đổi ngang giá: hao phí
LĐ cá biệt phải phù hợp với hao phí LĐXHCT
2. - QL GT hoạt động thông qua sự vận động của gía cả …
Tác động của QL GT
a. Điều tiết sản xuất và lưu thông HH
- Đối với sản xuất: Vì mục đích lợi nhuận, những ng sx sẽ tập trung sx những HH có gcả
cao (cug < cầu) và ngc lại…
- Đối với lưu thông: Thông qua gcả, thu hút HH từ những nơi có gcả thấp đến nơi có gcả
cao.
b. Kích thích cải tiến kỹ thuật, tăng năng suất lđ, thúc đẩy LLSX phát triển
c. Phân hoá người sx thành người giàu - nghèo Ng nào làm ăn có lãi => giàu và ngược lại...
07/25/2022 24
QL LƯU THÔNG TIỀN TỆ
07/25/2022 25
QL CẠNH TRANH
Tác động
1. Tích cực
- PT LLSX
Nội dung Các loại hình - PT KTTT
QL KT điều tiết các MQH ganh - Giữa 2 bên M – - Điều chỉnh phân bổ nguồn lực
đua giữa các chủ thể KT B - Thỏa mãn nhu cầu XH
- Trong bên M 2. Tiêu cực
Cạnh tranh: sự ganh đua giữa
các Chủ thể KT nhằm chiếm ưu - Trong bên B - Tổn hại MT KD
thế trong SXKD và thu lợi nhuận - Lãng phí nguồn lực XH
- Nội bộ ngành
tối đa - Tổn hại phúc lợi XH
- Giữa các ngành
07/25/2022 26
QL CUNG – CẦU
Cung & cầu HH thường xuyên tác động qua lại.
Trong KT TT, quan hệ C – C là quan hệ cơ bản, thường xuyên lặp đi lặp lại, tạo thành quy luật trên thị trường.
Khi C – C gặp nhau, giá cả thị trường được xác lập ( E0 - giá cả bình quân).
Mức giá Eo luôn giao động trước sự tác động của C – C trên thị trường.
Khi cung > cầu giá hạ,
Khi cầu > cung giá tăng.
Mức Eo cân bằng chỉ là tạm thời, việc mức giá thay đổi là thường xuyên do nhiều nguyên tác động đến cung,
đến cầu cũng như kỳ vọng của người sản xuất, người kinh doanh và cả của khách hàng.
07/25/2022 27
CÁC CHỦ THỂ TRONG NỀN KINH TẾ
THỊ TRƯỜNG
Mua HH, DV
Quyết định sự thành bại của người SX
Định hướng SX
Nhà nước
07/25/2022
3 28