Chuong 9 - Bu CSPK Nang Cao cosPHI

EE3425 – CÁC HỆ THỐNG CUNG CẤP Bản 2021
ĐIỆN - Chương 9
EE-3425 Hệ Thống Cung Cấp Điện
Chương 9.
Bù CSPK, nâng cao
cos phụ tải
PGS.TS. Bạch Quốc Khánh

Bộ môn Hệ thống điện
Đại học Bách Khoa Hà Nội
Nội dung
Chương 9. Bù CSPK, nâng cao cos
1. Giới thiệu chung

EE3425 - Hệ thống cung cấp điện
2. Các biện pháp nâng cao cosPHI

3. Phân phối dung lượng bù CSPK
4. Tụ bù CSPK
Bạch quốc Khánh
Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

điện/BKHN 1

 Nhu cầu công suất phản kháng:
 Động cơ: Từ hóa, điện năng  cơ năng

 Máy biến áp: Từ hóa, điện năng  điện năng
 Đường dây tải điện: Tự cảm, hỗ cảm.

 Thiết bị khác: Đèn huỳnh quang, các quá trình hồ
quang điện, kháng điện...
Phụ tải CSPK của HTĐ

1

 Hệ số công suất:
Q
P P
Q (VAr)
cosφ = = ≤1 S
S P +Q P
θ
Cos  càng lớn, Q0 và PS
P (W)
 Hệ số công suất phụ tải:

cost P
cosφ =
P +Q Cos  tăng  Qt từ HTĐ đến
phụ tải càng giảm
HTĐ
Phụ tải
Pt , Qt

điện/BKHN 2

 Ý nghĩa của việc nâng cao cos phụ tải:
 Giảm áp lực phát Q của các nguồn điện

 Giảm tổn thất công suất, tổn thất điện năng trên HTĐ
P P(R + X. tanφ)
∆P = R ∆U =
U cosφ U
 Tăng khả năng tải công suất tác dụng
P= 3U. I −Q
 Tránh quá tải lưới điện, trì hoãn đầu tư cho phát triển lưới điện.

 Các định nghĩa cos phụ tải:

AP AQ
 Hệ số cos tức thời BI
kWh kVArh
 Hệ số cos trung bình
P A
cosφ = = BU
P +Q A +A Qt
A A
 Hệ số cos tự nhiên: cos trung P = ;Q =
bình của phụ tải khi chưa bù CSPK T T

điện/BKHN 3
2. Các biện pháp nâng cao cos

2.1. Nâng cao cos tự nhiên
 Đối với động cơ

 Hạn chế động cơ chạy không tải
‒ Hợp lý hóa quy trình mang tải động cơ để động cơ có thời gian chạy
đầy tải lớn nhất.
‒ Đặt thiết bị hạn chế thời gian làm việc không tải.
 Thay động cơ KĐB làm việc non tải bằng các động cơ KĐB có công
suất nhỏ phù hợp hơn.
 Dùng động cơ đồng bộ thay thế cho các động cơ KĐB đối với những
ứng dụng ít phải điều chỉnh tốc độ (máy nén khí, bơm nước…)
 Nâng cao chất lượng sửa chữa động cơ.
 Đối với máy biến áp

 Thay MBA vận hành non tải bằng các MBA có công suất nhỏ hơn.
4
2. Các biện pháp nâng cao cos

2.2. Bù CSPK
 Yêu cầu dung lượng bù CSPK:
 Trước bù: Q = Q = P × tanφ

 Sau bù: Q = Q − Q = P × tanφ
Q = P × (tanφ − tanφ )
cosyc
S Qb
HTĐ S’ Q
Pt, Qt tn
Q’
yc
Pt, Q’=Qt - Qb
Qb
Pt

điện/BKHN 4
 Các thiết bị bù CSPK:

Các thiết bị bù CSPK Ưu điểm Nhược điểm
 Tụ điện:  Vốn đầu tư thấp, ‒ Nhậy cảm với dao động điện
Dùng trong các lưới điện  Kết cấu đơn giản, dễ lắp đặt, áp vì Qc = C.U2
áp định mức đến 35kV,  Tổn thất CS thiết bị bù thấp, ‒ Quá áp trên 10  hỏng.
với dung lượng bù không  Hiệu suất sử dụng cao, điều ‒ Tuổi thọ thấp (8-10 năm)
lớn (Qb < 5000kVAr) chỉnh dung lượng bù tương ‒ Đóng tụ  Dòng điện xung,
đối linh hoạt. Cắt tụ  tồn tại điện áp dư.
 Thiết bị bù tĩnh:  Có thể thu phát CSPK ‒ Vốn đầu tư rất lớn
SVC, STATCOM  Điều chỉnh điện áp. ‒ Vận hành phức tạp
Dùng đề nâng cao CLĐN  Nâng cao CLĐN ‒ Sinh sóng hài
 Máy bù đồng bộ:  Làm việc được hai chế độ ‒ Vốn đầu tư lớn.
Bù tập trung tại các nút (thu và phát CSPK), ‒ Quản lý, vận hành, bảo
phụ tải lớn.  Công suất bù không phụ dưỡng và sửa chữa phức tạp
thuộc điện áp lưới điện. (do có phần quay).
 Tuổi thọ cao (20-25 năm)

Động cơ KĐB rô to dây Tổn thất CS lớn, khả năng quá tải kém. Chỉ áp dụng khi không có
quấn được đồng bộ hóa các loại thiết bị bù trên đây

3.1. Xây dựng bài toán
 Bài toán phân phối tối ưu dung lượng bù CSPK:
Z: Hàm chi phi HTCCĐ có đặt bù CSPK
Z(Q , Q , … , Q ) ⟹ Min
Qbi: Dung lượng bù CSPK tại nút i (i=1n)

Q =Q trong HTCCĐ
Qb: Tổng dung lượng bù CSPK của HTCCĐ
 Vị trí đặt bù CSPK cosyc
 Bù tập trung: Giảm chi

phí quản lý vận hành
 Bù phân tán: Giảm tổn HTĐ
thất trên HTCCĐ
Bù
Bù tập
phân tán
trung
10

điện/BKHN 5

3.2. Phân phối Qb tại TBA
 Bài toán phân phối dung lượng bù CSPK phía cao áp và hạ áp
trạm biến áp
 Giả thiết B
D
Q
‒ Qb ít ảnh hưởng đến ĐTPT
‒ Tổng Qb không đổi. QbC QbH
Q +Q =Q Q - Qb Q - QbH
Q
 Chi phí tính toán hàng năm Rd RB
QbC QbH
Z = Z + Z ⟹ Min
11
Z = k +k . [Q V +Q V ]
Q−Q Q−Q
Z = R + R .τ .α
U U
kvh : Hệ số vận hành, ktc: Hệ số thu hồi vốn đầu tư tiêu chuẩn
VC, VH: Suất đầu tư cho thiết bị bù phía cao và hạ áp của MBA (đ/kVAr)
Rd: Điện trở đường dây; RB: Điện trở MBA
b: Thời gian TTCS lớn nhất; A: Giá tổn thất điện năng (đ/kWh)
Q: CSPK phụ tải (kVAr); U: Điện áp lưới (kV)
V −V . k −k .U
Q =Q−
𝜕Z 2. R . τ . α
=0⟹
𝜕Q Q =Q −Q
12

điện/BKHN 6

3.3. Phân phối Qb trong mạng hình tia
 Bài toán phân phối dung lượng bù CSPK trong mạng hình tia
 Các giả thiết: 1
Q1
‒ Các Qbi ít ảnh hưởng đến ĐTPT r1 Qb1

‒ Tổng Qb không đổi.
0 r2 2
Q2
Q = Q .. Qb2
rn .
n
 Chi phí tính toán hàng năm Qn
Qbn
Q −Q
Z= k +k .V .Q + r .τ .α
U
= Z(Q , i = 1, n) ⟹ Min
10
13
𝜕Z 2. Q − Q
= k +k .V − r .τ .α = 0
𝜕Q U ∀i = 1, n
k + k .V
⟹ Q −Q .r = U = const
τ .α
k + k .V C
Đặt C = U ⟹Q −Q = (1)
τ .α r
∀i = 1, n
Cộng n phương trình ta có
1 1
Q − Q = Q − Q = C. =C (2)
r Rđ
Rút C từ (2) và thay vào (1) suy ra: 1

R đ =
r
Q − Q .R đ
Q =Q −
r ∀i = 1, n
11
14

điện/BKHN 7

3.3. Phân phối Qb trong mạng hình tia
1
Ví dụ 9.1 : Phân bổ Qb = 1200kVAr vào mạng Q1
r1 Qb1
r1 = 0,1; Q1 = 400 kVAr
r2 = 0,05; Q2 = 400 kVAr 0 r2 2

r3 = 0,06; Q3 = 500 kVAr Q2
r4 = 0,2; Q4 = 200 kVAr .. Qb2
r4 .
Giải 4
Q4
Qb4
Q= Q = 1500kVAr; Rtđ = r1//r2//r3//r4 = 0,0194
Q − Q .R đ 1500 − 1200 . 0,0194

Q =Q − = 400 − = 342kVAr
r 0,1
Qb2 = 284kVAr; Qb3 = 403kVAr; Qb4 = 171kVAr
12
15
 Phân phối Qb trong mạng liên thông: Kết hợp nhiều bài toán phân phối Qb
;
;
trong các mạng hình tia. Q -Q 23 b23
r3 = 0,024; Q3 = 50 kVAr Q - Qb N 0 3 Q3
Ví dụ 9.2
r2 = 0,012; Q2 = 200 kVAr r0 r3

r0 = 0,004; Q23 = Q2 + Q3 = 250 kVAr r1 r2 Qb3
r1 = 0,008; Q1 = 100 kVAr
Qb = 250kVAr; Q = Q1 + Q23 = 350 kVAr 1 2
Xác định Qb1, Qb2, Qb3 ? Q1 Qb1 Q2 Qb2

Rtđ23 = r2 // r3 = 0,008; R023 = Rtđ23 + r0 = 0,012 
Rtđ123 = r1 // R023 = 0,0048 Q = 350kVAr R023 Q23 = 250kVAr r2 Q2 = 200kVAr

Q −Q .R Qb = 250kVAr Qb23 = 210kVAr Qb2 = 173kVAr
đ
Q =Q − r3
r r1
350 − 250 . 0,0048 Q1 = 100kVAr Q3 = 50kVAr
= 100 − = 40kVAr Qb1 = 40kVAr Qb3 = 37kVAr
0,008
Qb23  Qb – Qb1 = 250 – 40  210kVAr
Q −Q .R đ 250 − 210 . 0,008

Q =Q − = 200 − = 173kVAr
r 0,012
Q −Q .R đ 250 − 210 . 0,008
Q =Q − = 50 − = 37kVAr
r 0,024
16

điện/BKHN 8
4. Tụ bù CSPK
4.1. Kết cấu và đấu nối
 Kết cấu tụ điện

Sao nối đất Sao cách đất Tam giác
14
17
4. Tụ bù CSPK
 Tụ điện 3 pha đấu sao / tam giác:
Đấu nối tụ  Y
Điện áp tụ Điện áp dây  Tăng chi Điện áp pha  Chi phí cách điện
điện phí cách điện thấp
Công suất Q = ω. C. 𝑈 Q = ω. C. 𝑈
kVAr tụ điện = ω. C. 3. 𝑈
Phụ tải không Không ảnh hưởng  KĐX điện áp pha  Qb không
đối xứng đều  Tăng mất đối xứng
Ngắn mạch tụ Không gây quá áp Quá tải tụ (quá áp) hai pha còn lại
điện
Áp dụng Lưới điện Uđm  2400V Lưới điện Uđm > 2400V
(IEEE1036)
15
18

điện/BKHN 9
4. Tụ bù CSPK
 Tụ điện 3 pha đấu sao nối đất / sao cách đất:
Y0 Y
Ưu điểm  Tránh quá điện áp trung tính  Giảm sóng hài bậc 3n, dòng thứ
 Tạo mạch lọc sóng hài không và dòng phóng khi có
ngắn mạch chạm đât.
 Giảm điện áp phục hồi đối với
thiết bị đóng cắt (máy cắt)  Tránh dòng inrush xuất hiện
trong hệ thống nối đất trạm
Nhược  Tăng nhiễu các đường dây viễn  Quá điện áp trung tính khi có
điểm thông do sóng hài quá điện áp sét.
 Sóng hài và dòng inrush có thể  Quá điện áp lớn trên 2 pha còn
làm bảo vệ mất chọn lọc lại khi ngắn mạch tụ 1 pha
Dòng inrush trong mạch nối đất

trạm gây hư hỏng BI đo lường
Áp dụng  Cho lưới trung tính nối đất  Cho lưới trung tính cách đất
16
19
4. Tụ bù CSPK
4.2. Dòng điện xung kích
 Đóng 1 tụ điện vào lưới

 Im: Dòng điện đóng tụ (inrush current)
di 1
u t = L +L + idt
dt C
⟹ i t = I . sin(2πf t)
C Uđ C Tắt dần nếu

I =U × ≈ 2× × xét R của mạch
L +L 3 L
 fo: Tần số dao động tự nhiên:

1 S
f = =f
2π L . C Q
Uđ
SN: Công suất ngắn mạch của HTĐ tại PCC: S =
2πf. L
Q: Công suất bù của bộ tụ, Q = 2πf. C. Uđ
17
20

điện/BKHN 10
4. Tụ bù CSPK
 Đóng 1 tụ điện vào lưới

 So sánh Im với dòng điện định mức của bộ tụ:
I 1 2. S
⟹ = 2× =
Iđ . L .C 𝑄 Uđ
Iđ . = ω. C.
3
Ví dụ 9.3 : Đóng tụ bù cố định 250kVAr với Uđm = 6kV vào lưới có công suất ngắn
mạch tại điểm đóng tụ là SN = 250MVA.
I 2. S 2.250. 10
Ta có: = = = 44,7(lần)
Iđ . Q 250
S 250. 10
f =f× = 50 × = 1582(Hz)
Q 250
18
21
 Đóng tụ điện thứ n+1 vào lưới khi đã nối n tụ điện

 Dòng điện đóng tụ
2 n C
I = × Uđ ×
3 n+1 L
I n f
⟹ = 2× ×
Iđ . n+1 f
1
 Trong đó tần số dao động tự nhiên: f =
2π L. C
Ví dụ 9.4 : Đóng bộ tụ thứ 3 của một tủ gồm 3 bộ tụ bù 350kVAr mỗi bộ

vào lưới 6kV. Với dây dẫn từng bộ dài 5m, Lo = 0,5H/m.
Q 1
C= = 30,9(μF) f = = 18117 Hz
ω. Uđ 2π L. C
I 2 18117
L = 𝑙. 𝐿 = 2,5 (μH) ⟹ = 2× × = 342(lần)
Iđ . 3 50
19
22

điện/BKHN 11
4. Tụ bù CSPK
 Hạn chế dòng điện xung kích khi đóng tụ điện vào lưới
 Đối với tụ hạ áp: Sử dụng mạch tiếp điểm phụ nối với điện trở hạn
chế R, ghép kèm với công tác tơ đóng cắt mạch nối tụ.
 Đối với tủ trung áp: Sử dụng điện kháng ghép nối tiếp với tụ điện.
Cuộn kháng
hạn chế
Điện trở
hạn chế
Contactor hạ áp với Điện kháng hạn chế ghép trực tiếp với
điện trở hạn chế mạch tụ điện trung áp
20
23
4. Tụ bù CSPK
4.3. Nguyên tắc điều khiển đóng cắt tụ điện
 Theo thời gian

 Theo dòng điện
 Theo điện áp
 Theo chiều CSPK
BI
A V MC MC
Điều KĐT KĐT Phụ tải
khiển
…
Tụ bù Tụ bù
21
24

điện/BKHN 12
Tài liệu tham khảo

[1] A.A.Fedorov, G.V.Xerbinoxki, Sách tra cứu về cung cấp điện xí nghiệp
công nghiệp – Mạng lưới điện công nghiệp, Bản dịch của Bộ môn Hệ
thống điện, Trường ĐHBK hà Nội, 1988.
[2] Ismail Kasikci, Analysis and Design of Low-Power System, An Engineer’s
Field Guide, Wiley-VCH Verlag GmhB & Co. KGaA, 2004

54
25
26

điện/BKHN 13

Chuong 9 - Bu CSPK Nang Cao cosPHI

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 9 - Bu CSPK Nang Cao cosPHI

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EE3425 – CÁC HỆ THỐNG CUNG CẤP Bản 2021

EE-3425 Hệ Thống Cung Cấp Điện

PGS.TS. Bạch Quốc Khánh

1. Giới thiệu chung

2. Các biện pháp nâng cao cosPHI

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

1. Giới thiệu chung

 Nhu cầu công suất phản kháng:

 Động cơ: Từ hóa, điện năng  cơ năng

 Đường dây tải điện: Tự cảm, hỗ cảm.

Phụ tải CSPK của HTĐ

1. Giới thiệu chung

 Hệ số công suất phụ tải:

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

1. Giới thiệu chung

 Ý nghĩa của việc nâng cao cos phụ tải:

 Giảm áp lực phát Q của các nguồn điện

1. Giới thiệu chung

 Các định nghĩa cos phụ tải:

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

2. Các biện pháp nâng cao cos

 Đối với động cơ

 Đối với máy biến áp

2. Các biện pháp nâng cao cos

 Yêu cầu dung lượng bù CSPK:

 Trước bù: Q = Q = P × tanφ

 Sau bù: Q = Q − Q = P × tanφ

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

 Các thiết bị bù CSPK:

 Tuổi thọ cao (20-25 năm)

3. Phân phối dung lượng bù CSPK

Qbi: Dung lượng bù CSPK tại nút i (i=1n)

 Vị trí đặt bù CSPK cosyc

 Bù tập trung: Giảm chi

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

3. Phân phối dung lượng bù CSPK

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

3. Phân phối dung lượng bù CSPK

‒ Các Qbi ít ảnh hưởng đến ĐTPT r1 Qb1

Rút C từ (2) và thay vào (1) suy ra: 1

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

3. Phân phối dung lượng bù CSPK

r2 = 0,05; Q2 = 400 kVAr 0 r2 2

Q − Q .R đ 1500 − 1200 . 0,0194

Qb2 = 284kVAr; Qb3 = 403kVAr; Qb4 = 171kVAr

r2 = 0,012; Q2 = 200 kVAr r0 r3

Xác định Qb1, Qb2, Qb3 ? Q1 Qb1 Q2 Qb2

Rtđ123 = r1 // R023 = 0,0048 Q = 350kVAr R023 Q23 = 250kVAr r2 Q2 = 200kVAr

Q −Q .R đ 250 − 210 . 0,008

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

 Kết cấu tụ điện

Sao nối đất Sao cách đất Tam giác

 Tụ điện 3 pha đấu sao / tam giác:

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

 Tụ điện 3 pha đấu sao nối đất / sao cách đất:

 Đóng 1 tụ điện vào lưới

C Uđ C Tắt dần nếu

 fo: Tần số dao động tự nhiên:

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống

 Đóng 1 tụ điện vào lưới

 Đóng tụ điện thứ n+1 vào lưới khi đã nối n tụ điện

Ví dụ 9.4 : Đóng bộ tụ thứ 3 của một tủ gồm 3 bộ tụ bù 350kVAr mỗi bộ

Bạch Quốc Khánh/Bộ môn Hệ thống