Zastosowanie małych gier w okresie przygotowawczym - część 1 possession games

U niektórych już w pełni, u innych już niedługo się zacznie - okres przygotowawczy. Czas, w
którym zespół ma dobrze "naładować baterie", odpowiednio się przygotować na kolejne kilka
miesięcy gry na najwyższym poziomie. Każdy trener chce mieć zawodników przygotowanych
najlepiej jak to tylko możliwe, którzy będą w stanie sprostać wymaganiom współczesnej piłki.
Swoje 5 minut mają zwłaszcza trenerzy od przygotowania fizycznego, którzy ścigają się w teoriach
związanych z przygotowaniem zespołu do okresu startowego. I ja nie zamierzam z żadną
polemizować, zawsze liczy się ostatecznie skuteczność, czyli to jak zespół się prezentuje już w
fazie startowej, a przede wszystkim jakie osiąga wyniki.

Moim zdaniem okres przygotowawczy powinien przede wszystkim przygotować optymalnie

zawodników do gry. No właśnie, gry! A jak lepiej się przygotować do grania, jeśli nie trenując gry?!
Już kiedyś, przy okazji innego artykułu pisałem, "chcesz lepiej grać? To trenuj grę!". Zdecydowanie
uważam, że w zespołach młodzieżowych, powinno się przede wszystkim grać! Jeśli można coś
zrobić "z piłką", to po co to robić bez niej? W grupach seniorskich dopuszcza się wyizolowaną
pracę nad wytrzymałością np. w formie biegów interwałowych, jednak ja osobiście jestem
zwolennikiem grania, dlatego dobrze przygotowana i zaplanowana gra może zrealizować podobne
cele treningowe. A do tego zawodnicy będą doskonalili również elementy techniczno-taktyczne.
Dla mnie same plusy! Dlatego poniżej przedstawię propozycję trzech gier, a każdą z nich w trzech
różnych wariantach. Każda modyfikacja pozwala zmienić główny akcent, nad którym pracują
zawodnicy. A głównym celem takiej gry może być zadanie taktyczne, aspekt motoryczny czy też
elementy mentalne. Oczywiście wszystko to się wzajemnie łączy, jednak zawsze jakiś akcent
powinien dla nas być punktem wyjściowym, co ułatwia dopasowanie warunków gry do stawianego
przed nią celu.
Propozycje gier

Poniżej przedstawię swoją propozycje, tak naprawdę dziewięciu gier. Oczywiście, wszystkie te
formy można odpowiednio modyfikować na własne potrzeby. Dlatego też przedstawiam
modyfikacje, które zapewne nie są jedynymi możliwymi. Warto stosować w treningu gry,
stopniując ich poziom trudności, ponieważ każdy nowy bodziec będzie pobudzał zawodników,
zmuszał ich do myślenia i innego reagowania podczas gry. Poniższe gry z powodzeniem można
również stosować w okresie startowym.

Mała gra 2v2 +2

W wyznaczonym polu gry (15x15m), dwa zespoły grają na utrzymanie piłki. Po dwóch
zawodników z każdej drużyny, ustawionych na liniach końcowych po przeciwnych stronach pola
gry. W środku rywalizacja 2v2 z wykorzystaniem partnerów na obwodzie. Zawodnicy na obwodzie
poruszają się tylko wzdłuż boków, tworząc linie podań. Po stracie / odbiorze piłki, role zespołów
automatycznie się zamieniają. Zawodnicy obwodowi gra na 1 kontakt (można zastosować na
początku 2 kontakty). Czasy gier oraz przerw zależne od celu motorycznego. Jest to dobra forma
gry, która może zastąpić wspomniany wcześniej bieg interwałowy.
Punkty szkoleniowe zespołowe:

- współpraca zawodników wewnątrz w wykorzystywaniu przestrzeni (ruch do piłki - ruch od piłki,

dwójkowa wymiana miejsc)
- wykorzystanie przewagi liczebnej, współpraca z partnerami na obwodzie (zmiana kierunku gry)
- rozpoznanie momentu, kiedy trzeba przyspieszyć grę (gra ja jeden-dwa kontakty), kiedy można
zwolnić (utrzymanie piłki, prowadzenie)

Punkty szkoleniowe indywidualne:

- kreowanie przestrzeni (ruch bez piłki)

- pierwszy kontakt z piłką (przyjęcie kierunkowe, odegranie z pierwszej piłki)
- ustawienie pozycji ciała (pozycja otwarta)
- percepcja (kontrola piłki, przeciwnika oraz partnerów)
- podejmowanie decyzji

Mała gra 2v2 +2 - modyfikacja 1

Modyfikacja w porównaniu do opisanej wcześniej gry polega na tym, że wszyscy zawodnicy rotują
swoimi miejscami. Zawodnik ustawiony na obwodzie po otrzymaniu podania przechodzi do środka,
natomiast podający zajmuje jego miejsce na obwodzie. Gra jest zdecydowanie dynamiczniejsza i
zaangażowani są bardziej wszyscy zawodnicy. Można wprowadzić limit podań wewnątrz, który
trzeba przekroczyć, żeby wymienić kolejnego zawodnika np. po 3 kolejnych podaniach w środku
pola gry można zagrać do jednego z partnerów na obwodzie.

Punkty szkoleniowe zespołowe (dodatkowe):

- rotacja wszystkich zawodników (przebywanie na pozycjach)

Punkty szkoleniowe indywidualne (dodatkowe):

- ruch zawodnika po podaniu (na każdej pozycji)

Mała gra 2v2 +2 - modyfikacja 2

Kolejna modyfikacja wymaga ustawienia dwóch gier blisko siebie (jak na rysunku powyżej).
Wszystkie zasady gry i założenia są takie same jak w poprzedniej wersji. Dodatkowym zadaniem
drużyn jest rotacja zawodników między dwoma strefami gry. Wymiany pozycji między strefami,
mogą dokonać zawodnicy na bokach ustawionych bliżej siebie (patrz rysunek). Dodatkowym
założeniem, aby można było takiej rotacji dokonać, jest posiadanie piłki przez dwa zespoły w tych
samych koszulkach. Tylko wtedy zawodnicy mogą zamienić miejsce.

Punkty szkoleniowe zespołowe (dodatkowe):

- dobra komunikacja między zawodnikami (jasne, rzeczowe komunikaty) umożliwiająca zmianę
zawodników między sektorami gry
- umożliwienie partnerom dokonanie zmiany, poprzez przytrzymanie piłki oraz wykorzystanie
zawodnika ustawionego na dalszym boku

Punkty szkoleniowe indywidualne (dodatkowe):

- przegląd pola gry (również sąsiedniej strefy gry)

Mała gra 4v4 +4

Dwa zespoły 4-osobowe rywalizują, grając na utrzymanie piłki. Pole gry ok. 25x30m. Dodatkowo
zespół utrzymujący się przy piłce, może wykorzystać zawodników ustawionych na obwodzie (na
każdym boku), tworząc przewagę liczebną. Zawodnicy neutralni grają na 1 kontakt (w razie
problemów można zwiększyć liczbę kontaktów do 2). Zawodnicy wewnątrz pola gry - liczba
kontaktów wg uznania trenera (moim zdaniem 2-3 kontakty, nie więcej).

Punkty szkoleniowe zespołowe:

- tworzenie linii podań, aby zawodnik z piłką miał co najmniej 2-3 możliwości grania (utrzymanie
posiadania piłki, mimo presji przeciwnika, w sposób uporządkowany)
- współpraca zawodników wewnątrz w wykorzystywaniu przestrzeni (ruch do piłki - ruch od piłki,
wymiana miejsc)
- wykorzystanie przewagi liczebnej, współpraca z partnerami na obwodzie (zmiana kierunku gry)
- rozpoznanie momentu, kiedy trzeba przyspieszyć grę (gra ja jeden kontakt), kiedy można zwolnić
(przyjęcie piłki)

Punkty szkoleniowe indywidualne:

- kreowanie oraz szukanie wolnych przestrzeni (ruch bez piłki)

- pierwszy kontakt z piłką (przyjęcie kierunkowe, odegranie z pierwszej piłki)
- ustawienie pozycji ciała (pozycja otwarta)
- percepcja (kontrola piłki, przeciwnika oraz partnerów)
- podejmowanie decyzji (krótkie podanie, długie podanie)

Mała gra 4v4 +4 - modyfikacja 1

Pole z wcześniejszej gry podzielone na 4 jednakowe części (ok.15x12m). W każdej strefie mamy
po jednym zawodniku (gra 1v1) z każdej drużyny. Dodatkowo dwóch zawodników neutralnych
ustawionych wewnątrz pola gry, tworzących przewagę liczebną w każdej strefie (do 3v1).
Pozostałych dwóch graczy neutralnych ustawionych na liniach końcowych, na dłuższych bokach
całego pola gry. Zadaniem zespołu przy piłce, wykorzystując zawodników neutralnych, jest
utrzymanie się przy piłce, jak najczęściej zmieniając sektory gry. Zawodnicy ustawieni w każdej
strefie (oprócz 2 neutralnych), nie mogą przebiegać do innych sektorów. Ograniczenie liczby
kontaktów dla zawodników neutralnych (obwodowi 1 kontakt, grający wewnątrz 2 kontakty)

Punkty szkoleniowe zespołowe:

- tworzenie linii podań, aby zawodnik z piłką miał co najmniej 2 możliwości grania (utrzymanie
posiadania piłki, mimo presji przeciwnika, w sposób uporządkowany)
- tworzenie przewagi liczebnej na małej przestrzeni ( w każdej strefie)
- zmiana ciężaru gry (wykorzystanie przewagi liczebnej, współpraca z partnerami na obwodzie)
- utrzymanie wysokiego tempa gry (minimalna liczba kontaktów, jakość podań, częsta zmiana
sektora gry)

Punkty szkoleniowe indywidualne:

- pierwszy kontakt z piłką (przyjęcie kierunkowe, odegranie z pierwszej piłki)

- ustawienie pozycji ciała (pozycja otwarta)
- percepcja (kontrola piłki, przeciwnika oraz partnerów)
- podejmowanie decyzji (zmiana strefy)

Mała gra 4v4 +4 - modyfikacja 2

Modyfikacja, w porównaniu do poprzedniej gry, polega na tym, że zawodnicy neutralni znowu
ustawieni są na obwodzie całego pola gry. W każdej strefie pozostaje gra 1v1. Dodatkowym
zadaniem dla zawodników, jest konieczność zmiany swojego sektora gry po podaniu do zawodnika
neutralnego. Musi wtedy nastąpić dwójkowa wymiana z partnerem ustawionym w sąsiedniej strefie.
Zawodnik, który podał do gracza neutralnego nie może otrzymać podania zwrotnego w tym samym
sektorze. Zawodnicy neutralni maksymalnie 2 kontakty.

Punkty szkoleniowe zespołowe (dodatkowe):

- dobra komunikacja między zawodnikami, umożliwiająca przejście między sektorami w

odpowiednim momencie

Punkty szkoleniowe indywidualne (dodatkowe):

- antycypacja (możliwość zmiany sektora)

Mała gra 5v5v5

Pole gry (30x15m) podzielone na trzy strefy, skrajne większe (ok. 12x15m) oraz centralna, węższa
(ok.6x15m). Gra polega na rywalizacji trzech drużyn, 5-osobowych, gdzie zawsze dwie rywalizują
przeciwko jednej, grającej w obronie. Zespoły grające w ataku, grają na utrzymanie posiadania piłki
w swojej strefie, zadaniem jest przegranie piłki do drugiej skrajnej strefy. Zespół broniący
podzielony na dwie grupy, pierwsza to dwóch zawodników starających się odebrać piłkę w skrajnej
strefie oraz druga grupa to trzech zawodników ustawionych w środkowej strefie,
uniemożliwiających przegranie między sektorami. Po każdym odbiorze / stracie piłki, zespoły
automatycznie zamieniają się rolami i gra jest kontynuowana. Warto wprowadzić limity kontaktów,
dla zawodników przy piłce max. 2 kontakty oraz (opcjonalnie) przegranie piłki do drugiej strefy
tylko z pierwszej piłki. Można również ograniczyć (czas, liczba podań) posiadanie piłki w jednej
skrajnej strefie (przez jeden zespół).

Punkty szkoleniowe zespołowe:

- wykorzystanie przewagi liczebnej oraz przestrzeni (odległości) w momencie posiadania piłki

(uporządkowana gra pod presją przeciwnika)
- tworzenie linii podań, aby zawodnik z piłką miał co najmniej 2 możliwości grania
- rozpoznanie momentu oraz przygotowanie sytuacji, kiedy można zagrać do drugiej strefy
(szukanie partnera ustawionego przodem do pozostałych sektorów gry)
- współpraca zawodników (dwójki) w obronie (doskok + asekuracja)
- zespołowa reakcja (również mentalna!) po stracie / odbiorze piłki (doskok do przeciwnika,
utrzymanie posiadania piłki)

Punkty szkoleniowe indywidualne:

– pierwszy kontakt z piłką (przyjęcie kierunkowe, odegranie z pierwszej piłki)
- ustawienie pozycji ciała (pozycja otwarta)
- percepcja (kontrola piłki, przeciwnika oraz partnerów)
- podejmowanie decyzji (krótkie, długie podanie)
- czas reakcji (strata / odbiór piłki)

Mała gra 5v5v5 - modyfikacja 1

Jedyną modyfikacją w stosunku do poprzedniej wersji gry, jest sposób przegrania piłki do drugiej
strefy. Zespół przy piłce, musi wprowadzić piłkę podaniem, do wbiegającego partnera, w sektor
środkowy, z którego dopiero można przegrać piłkę do skrajnej strefy. Początkowo można taki
przepis zastosować opcjonalnie, punktowany podwójnie, a docelowo jako jedyną możliwość do
zmiany sektora gry.

Punkty szkoleniowe zespołowe (dodatkowe):

- dobra komunikacja między zawodnikami, umożliwiająca przegranie piłki między sektorami

Punkty szkoleniowe indywidualne (dodatkowe):

– timing (podanie / wbiegnięcie w centralny sektor)

Mała gra 5v5v5 - modyfikacja 2

Kolejna modyfikacja tej gry, również dotyczy bezpośrednio sposobu przegrania piłki między
strefami. Tym razem jest to możliwe tylko po otrzymaniu podania wstecznego (wall pass) od
partnera ustawionego w strefie centralnej. W tej wersji gry zawodnicy grają w przewadze liczebnej
w swojej strefie 4v2. Dla zespołów bardziej zaawansowanych technicznie, powinno się wprowadzić
ograniczenie do 1 kontaktu dla zawodnika "na ścianie" oraz przegrywającego do drugiej strefy
(wzrasta tempo gry). Dla zawodników grających na utrzymanie w swojej strefie 2 kontakty.

Punkty szkoleniowe zespołowe (dodatkowe):

- przyspieszenie tempa gry (minimalna liczba kontaktów, mocne podania) podczas próby przegrania
piłki do drugiej strefy

Punkty szkoleniowe indywidualne (dodatkowe):

- gra tyłem do kierunku ataku

W drugiej części artykułu przedstawię propozycje małych gier, które z powodzeniem można
zastosować w okresie przygotowawczym, a ich głównym celem będzie już wykończenie (finishing
games).