A

airball - nazywamy tak rzut do kosza, który nie doleci do konstrukcji kosza i nie dotknie ani obręczy ani tablicy, inaczej
niedolot.

alley oop - podanie do partnera z zespołu piłki nad kosz (nad obręcz), ten łapie piłke w powietrzu i zalicza tak zwany wsad.
(Bardzo widoskowe zagranie)..

asysta - jest to podanie to kolegi z zespołu umożliwiające mu zdobycie punktów. (Otwierające mu drogę do kosza, tzn. takie,
po których zdobywa on punkty). Asysta może być do zawodnika pod koszem, może być na rzut z dystansu lub półdystansu.
Ważne jest, aby to właśnie nasze podanie pozwoliło partnerowi zdobyć punkty. Mówi się, że asysta jest kiedy zawodnik
wykonał najwyżej jeden kozioł. Jednak jeżeli podaliśmy do kogoś piłkę, ten ktoś stoi w miejscu przez chwile robiąc zwody,
potem robi jeden kozioł i rzuca do kosza to wydaje mi się, że asysty nie ma, ponieważ w żaden sposób nie przyczyniliśmy się
do zdobycia przez niego punktów. Jednak jeżeli podajemy do kogoś na kontratak, a ten nie mając przed sobą obrońców zrobi
nawet 5 kozłów to zaliczamy asystę ponieważ to właśnie nasze podanie umożliwiło mu zdobycie punktów.(Oczywiście
rozumiemy, że kolega do którego podaliśmy trafia do kosza i punkty zdobywa, a nie tylko dostaje dobre podanie.)
Kwestia asysty jest często sporna. Spotkałem się z opinią, ze w lidze polskiej jeżeli podamy do kogoś na rzut za 3 punkty, a ten
trafi to i tak nie będziemy mieli asysty.

atak - kiedy drużyna jest w posiadaniu piłki i "atakuje" czyli chce zdobyć punkty.

atak szybki - kiedy drużyna broniąca w jakiś sposób pozyska piłkę (po straconych punktach, po przechwycie itp) i kiedy zdoła
przeprowadzić atak gdy obrońcy z drużyny przeciwnej nie zdąrzą wrócić do obrony.

atak na kosz - zobacz box out.

backboard - zobacz tablica.

backcourt - zobacz boisko.

ball handler - zawodnik na boisku z piłką. Najczęściej rozgrywający na początku rozgrywanej akcji.

baseline - linia końcowa boiska, inne określenie end line.

basket - zobacz kosz.

błąd kroków - zobacz kroki.

blok - kiedy zawodnik grający w ataku oddaje rzut lub próbuje wsadu, a obrońca dotyka piłki i tym samym uniemożliwia
zdobycie punktu wtedy mówimy, że dał bloka. Zawodnikowi, który został zablokowany w statystyki wpisywany jest niecelny
rzut. Jeżeli któryś z zawodników złapał piłkę po bloku to w zależności od sytuacji zostanie mu zapisana zbiórka lub
przechwyt.

blind pass - podanie piłki do kolegi z zespołu bez patrzenia na niego w momencie podania.

boisko - teren, przestrzeń oznaczona liniami na której gra się w koszykówkę. Boisko powinno mieć wymiary: (oficjalne
wymiary boiska wg przepisów PZKosz)
Długość 28m
Szerokość 15m
Szerokość trumny 6m (pod koszem)
Średnica środkowego koła - 3.6m
Linia za 3 - 6.25m

box out - po polsku atak na kosz lub pójście na zbiórkę(deskę). Odbywa się kiedy zawodnik stara się wypchnąć swojego
rywala spod kosza i próbuje zaliczyć zbiórkę w ataku lub w obronie.
bronić - przeszkadzać, powstrzymywać zawodnika będącego w ataku od zdobyciu punktów, próbując odebrać mu piłkę lub
zmusić go do popełnienia straty.

center - zobacz środkowy.

charge - zobacz faul w ataku.

court - zobacz boisko.

crossover - kiedy zawodnik z piłką zmienia kierunek kozłowania dryblując z jednej ręki do drugiej robiąc kozioł pod noga lub
przed sobą myląc tym przeciwnika i zmieniając kierunek kozłowania. Zobacz także kozłowanie.

czas - przerwa w grze wzięta przez trenera na jego żądanie, najczęściej aby wytłumaczyć zawodnikom jakie błędy popełnili i
zmusić ich do lepszej gry.

debiutant - zawodnik występujący w danej lidze pierwszy sezon, inaczej rookie

defense - zobacz obrona.

deska - zobacz tablica.

dogrywka - odbywa się kiedy drużyna ma tyle samo punktów w momencie upływu regulaminowego czasu. Trwa 5 minut.
Dogrywki nie gra się kiedy drużyna gra np w Pucharach i do wyłonienia zwycięzcy potrzebny jest dwumecz. Wtedy wyniki z
dwóch meczów się sumuje się.

double - zobacz podwójna

double double - podobnie jak triple double, ale tylko w dwóch kategoriach np 10 punktów i 15 asyst.

double team - zobacz podwajanie.

draft - metoda jaka wybiera się nowych graczy do ligi NBA. Najczęściej są to zawodnicy kończący College w USA. Coraz
więcej jednak jest młodych graczy ze szkol średnich i obcokrajowców. W drafcie każdy zespól ma numer z którym będzie
wybierał. Przyznawanie numerów odbywa się drogą losowania, im mniej zwycięstw w sezonie tym więcej szans na lepszy
numer w drafcie.

Dream Team - tak media nazwały zespól reprezentacji Stanów Zjednoczonych, który wygrał złoto w 1992 roku na
olimpiadzie w Barcelonie. Był to pierwszy skład nie amatarów. Wcześniej kadra USA składała się z zawodników z collegów,
którzy nie przystąpili jeszcze do ligi zawodowej. Pamiętna dwunastka to: Charles Barkley, Larry Bird, Clyde Drexler, Patrick
Ewing, Magic Johnson, Michael Jordan, Christian Laettner, Karl Malone, Chris Mullin, Scottie Pippen, David Robinson i John
Stockton.

Dream Team II - zespól reprezentacji Stanów Zjednoczonych, który wygrał w 1994 roku mistrzostwo świata w koszykówce
(FIBA World Cup) w Toronto(Kanada). Członkowie tego składu: Derrick Coleman, Joe Dumars, Tim Hardaway, Larry
Johnson, Kevin Johnson, Shawn Kemp, Dan Majerle, Reggie Miller, Alonzo Mourning, Shaquille O'Neal, Mark Price, Steve
Smith, Isiah Thomas i Dominique Wilkins.

drybling - zobacz kozłowanie.

dunk - zobacz wsad.

dwutakt - zawodnik który jest w posiadaniu piłki może po dowolnej liczbie kozłów wykonać dwutakt czyli jeżeli biegnie
może przestać kozłować, przebiec dwa kroki i rzucić do kosza. Dwutakt bez kozłowania możliwy jest tylko kiedy zawodnik
będący w biegu otrzyma piłkę i wykona dwa kroki. Nie można zrobić dwutaktu jeżeli zawodnik stoi, otrzymuje piłkę i nagle
wykonuje dwa kroki nie robiąc przy tym kozła. Jest to błąd nazywany krokami

fake - zobacz zwód.

fast break - zobacz atak szybki.

faul - (wg oficjalnych przepisów FIBA) Faul jest naruszeniem Przepisów wynikającym z zetknięcia z przeciwnikiem, albo z
zachowania niegodnego sportowca.
1. Faul osobisty jest faulem zawodnika, który polega na zetknięciu z przeciwnikiem, niezależnie od tego czy piłka jest żywa, w
grze, lub martwa.
2. Zawodnikowi nie wolno blokować, trzymać, pchać, szarżować, podstawiać nogę, zawadzać przeciwnikowi w poruszaniu się
wyciągniętym ramieniem, wysuniętym barkiem, biodrem, kolanem lub stopą, bądź ciałem odchylonym do pozycji innej niż
normalna, albo stosowaniem innych brutalnych sposobów.

field goald - zobacz rzut z gry.

final four - wielki finał w lidze NCAA. Grają tam cztery najlepsze zespoły, zwycięscy konferencji West, East, Midwest i
Southeast. Walczą w wielkim turnieju rozgrywanym metoda pucharowa (wygrywasz-grasz dalej, przegrywasz-jedziesz do
domu)

forward - zobacz skrzydłowy.

free agent - bardzo skomplikowane są zasady w NBA odnośnie kontraktów zawodników. Pokrótce powiem, ze jest to gracz,
któremu kończy się kontrakt z zespołem, w którym dotychczas grał. Może wtedy przedłużyć kontrakt ze swoim teamem lub
podpisać umowę z zupełnie innym zespołem. Jak już powiedziałem jest to bardzo skomplikowane, wszystkie zasady, reguły.
Potrzebny byłby chyba oddzielny artykuł, aby to wszystko wytłumaczyć.

full-court press - zobacz obrona na całym boisku.

guard - zobacz obrońca.

high post - kiedy zawodnik grający pod koszem tak zwany post player czyli przeważnie środkowy i silny skrzydłowy
wyjdzie wyżej - bliżej linii rzutów wolnych, nawet rzutów za 3 punkty.

inside shooting - rzut oddany przez zawodnika blisko kosza lub spod samego kosza.

jump ball - zobacz rzut sędziowski.

K
klepka - zobacz parkiet i mieć swoją klepkę.

kontrakt - umowa o pracę podpisywana przez klub z zawodnikiem na określony czas i ustalona sumę pieniędzy różna w
zależności od wcześniejszych ustaleń.

kontratak - zobacz atak szybki.

kosz - konstrukcja zbudowana z obręczy i siatki.

kozłowanie - odbijanie dłonią piłki o parkiet (podłoże). zobacz cross over

kroki - kiedy zawodnik kozłuje i w biegu przestanie (lub jest w biegu i otrzyma piłkę) może zrobić dwa kroki, jeżeli zrobi ich
więcej lub ruszy bez kozłowania odgwizdane zostaną mu kroki i jego drużyna straci posiadaną piłkę.

kryć - zobacz bronić.

layup lub layin - rzut oddany przez zawodnika po wejściu pod kosz (z dwutaktu) przeważnie jedną ręką położenie piłki nad
obręczą (lub rzucenie w stronę obręczy), tak aby wpadła do kosza.

low post - zobacz post player.

mały skrzydłowy - zobacz niski skrzydłowy

man-to-man defense - zobacz obrona każdy swego.

March Madness - czyli marcowe szaleństwo. Tak nazywa się turniej o mistrzostwo ligi NCAA. zobacz także final four.

mieć swoją klepkę - ulubione miejsce zawodnika na parkiecie, pozycja z której najczęściej trafia. zobacz także parkiet.

MVP - Most Valuable Player. Dosłowne tłumaczenie to najwartościowszy zawodnik. Najbardziej prestiżowa nagroda w NBA.
Dziennikarze wybierają po sezonie gracza, który miał największy wpływ na zwycięstwa swojego zespołu.

NBA - (National Basketball Association) - Zawodowa liga koszykówki w Stanach Zjednoczonych założona w 1949 roku. Dziś
gra w niej 27 zespołów z USA i 2 z Kanady.

NCAA - (National Collegiate Athletic Association) - Ponad 1000 collegow i uniwersytetów wchodzą w skład tej ligi w
Stanach Zjednoczonych. Liga ma za zadanie wyznaczać i chronić niezależność amatorów studentów sportowców.

niedolot - zobacz airball.

niski skrzydłowy - inaczej small forward lub trojka. Pozycja dla najbardziej wszechstronnego zawodnika, grającego często
jako obrońca, ale także jako gracz wysoki.

obręcz - zawieszona na wysokości 3,05 m. Doczepiona do niej jest siatka. Dziś obręcze są uchylne, wykonane ze stali i
pozwalają na powieszenie się zawodnika po wsadzie. Kiedyś odlewane z żeliwa były kruche i nie wolno było ich dotykać.
Zobacz: kosz.
obrona - kiedy drużyna nie jest w posiadaniu piłki i broni, nie pozwala na zdobycie punktów drużynie przeciwnej. Zobacz
także bronic.

obrona każdy swego - obrona, która do tej pory była jedyną możliwą obroną w NBA. Teraz tak jak w Europie dozwolona jest
tam obrona strefowa. Każdy swego jak sama nazwa mówi polega na kryciu tylko jednego zawodnika. Każdy gracz będący w
obronie musi pilnować (kryć, bronić) tylko jednego (cały czas tego samego) zawodnika drużyny przeciwnej.

obrona na całym boisku - kiedy drużyna po zdobyciu punktów lub stracie piłki w ataku broni, kryje przeciwników już na ich
połowie czyli na całym boisku. Obrona na całym boisku może być obroną każdy swego lub obroną strefowa.

obrona strefowa - kiedy każdy z zawodników drużyny będącej w obronie odpowiada za pewna strefę, czyli miejsce na
boisku.

obrońca - zawodnik, który stara się przeszkodzić swojemu przeciwnikowi, utrudnić mu zdobycie punktów. Zobacz także
bronić

offense - zobacz atak.

overtime lub OT - zobacz dogrywka.

paint (in the paint) - zobacz trumna.

parkiet - zobacz boisko.

pass - zobacz podanie.

personal faul - zobacz faul

pick - zobacz zaslona

pick and roll - zobacz zaslona

playmaker - zobacz rozgrywąjacy.

podanie - jest kiedy przekazujemy piłkę do kolegi z zespołu. Nie mylić z asysta.

podwójna - błąd podwójnego kozłowania może być popełniony przez zawodnika, który znajdując się w ataku kozłował piłkę
poczym złapał ja i ponownie zaczął kozłować, jest to inaczej strata piłki na korzyść drużyny przeciwnej.

podwajanie - kiedy dwóch obrońców stara się kryć jednego zawodnika będącego w ataku. Często zdarza się to w strefie
podkoszowej, podwajani są centrzy lub rozgrywający próbujący wyprowadzić piłkę ze swojej połowy.

point guard - zobacz rozgrywąjacy.

pójść na kosz(deskę) - zobacz box out.

post player - zawodnik grający w strefie podkoszowej jak środkowy czy silny skrzydłowy.

power forward - zobacz silny skrzydłowy.

przechwyt - zabranie przez obrońcę zawodnikowi będącemu w ataku piłki lub wymuszenie, aby ten poplenił faul w ataku.

przekazanie - zaslona.

przewinienie techniczne - przewinienie przyznawany w poza sportowej rywalizacji, np kiedy zawodnik dyskutuje z sędziami,
przeklina, źle się zachowuje itp

quadruple double - podobne do triple double, ale podwójna zdobycz w aż czterech kategoriach.

rebound - zobacz zbiórka.

receiver - zawodnik, który otrzymuje podanie od innego gracza z zespołu.

rim - zobacz obręcz, kosz.

rookie - zobacz debiutant.

roster - lista zawodników, czyli skład zespołu.

rozgrywający - najważniejsza pozycja na boisku, inaczej point guard lub jedynka,. Rozgrywający jest odpowiedzialny za
rozegranie akcji, za dobre podanie do partnerów, za wybranie, która zagrywka w danym momencie będzie najlepsza.

ruchoma zaslona - patrz zasłona.

rzucający obrońca - inaczej shooting guard lub dwójka. Zawodnik, który gra na tej pozycji charakteryzuje się dobrym rzutem
z dystansu, szybkim mienięciem i dobra gra jeden-na-jeden.

rzut sędziowski - przed rozpoczęciem meczu sędzia podrzuca piłkę w kole na środku boiska, dwóch zawodników
przeciwnych drużyn stara się ja zbić do swoich partnerów. Drużyna, która wygrywa rzut sędziowski rozpoczyna mecz (tzn po
zbiciu nie przerywając gry przeprowadza atak).

rzut wolny - zawodnik który został sfaulowany przy rzucie wykonuje dwa rzuty wolne (osobiste), jeżeli przy tym trafił do
kosza, to rzuca tylko raz, ma wtedy szansę na zdobycie w sumie 3 punktów. Jeżeli faulowany był przy rzucie za 3 punkty to
wykonuje 3 rzuty wolne, jeżeli rzut za 3 trafił to tak jak w przypadku normalnego rzutu oddaje tylko jeden rzut wolny. Jeżeli
drużyna w kwarcie przekroczy limit 4 fauli to zawodnik będzie wykonywał rzuty wolne, nawet jeżeli nie był faulowany przy
rzucie.

rzut z gry - rzut oddany podczas gry, kiedy czas na zegarze mijał, za 2 lub 3 punkty (każdy rzut poza wolnym).

rzut za 3 punkty - rzut oddany zza linii 6.25m w Europie i 6.60-7.24m w zależności od miejsca na boisku w NBA.

salary cap - ustalona przez NBA suma jaką każdy zespół może wydać w jednym sezonie na zarobki zawodników.

shooting guard - zobacz rzucający obrońca.

shot clock - zegar liczący czas na rozegranie akcji. W Europie i NBA limit ten wynosi 24 sekundy, natomiast w ligach
uniwersyteckich 35 sekund.

silny skrzydłowy - power forward inaczej czwórka. Zawodnik wysoki, grający przeważnie pod koszem wspierający centra w
walce na desce. Często PF zmuszani są do gry na pozycji środkowego ze względu na ich wzrost i potężną budowę ciała.
sixth man - inaczej szósty gracz. Tak nazywa jest najlepszy zawodnik w druzynie, ktory nie wychodzi w pierwszej piatce
swojego zespolu. W NBA przyznawana jest również nagroda dla najlepszego zawodnika rezerwowego - musi on w danym
sezonie rozegrwac wieksza liczbe spotkan wychodzšc w meczu z ławki niż rozpoczynajšc gre w pierwszej pištce..
skrzydłowy - zobacz niski skrzydłowy lub silny skrzydłowy.

slam dunk - zobacz wsad.

small forward - zobacz niski skrzydłowy.

środkowy - center lub piątka. Zawodnik grający pod koszem odpowiedzialny za zbiorki i punkty zdobyte z bliskiej odleglości.
Przeważnie najwyższy w zespole.

steal - zobacz przechwyt.

strata - jest kiedy drużyna traci posiadana przez siebie piłkę na rzecz drużyny przeciwnej. Zawodnik posiadający piłkę może
wykonać wiele błędów: źle podać, dać sobie zabrać piłkę (wtedy mówi się ze ktoś przechwycił piłkę), kiedy zawodnikowi
zostanie przez sędziego odgwizdany któryś z błędów: kroków, podwójnego kozłowania, trzech sekund, faul w ataku itp. Straty
nie odnotowujemy jeżeli próbowaliśmy podać do kolegi z zespołu, a zawodnik z drużyny przeciwnej tylko dotknął piłki i
wybił ja na aut.

strefa - zobacz obrona strefowa

swingman - zawodnik, który potrafi grac zarówno jako obrońca i skrzydłowy.

szybki atak - zobacz atak szybki.

tablica - tablica do koszykówki. Zawieszona na wysokości miedzy 3, a 4 metrami wymierzona tak, aby obręcz znajdowała się
na wysokości 3,05 m. Wykonana najczęściej z plexi (kiedyś z drewna). (zob. walka na desce, rebound lub zbiórka).
time-out - zobacz czas.

tip-off - zobacz rzut sędziowski.

traveling - zobacz kroki

triple double - zdobycie 10 lub więcej (punktów, zbiorek, asyst, przechwytów lub bloków) w aż trzech kategoriach czyli jeżeli
zawodnik miał 22 pts 10 zbiorek i 11 asyst to mówimy, że miał triple double, bo aż w trzech statystykach zanotował 10 lub
więcej oczek. Jeżeli miał takie osiągnięcie w dwóch kategoriach to miał double double a jeżeli w czterech to quadruple
double.

trumna - strefa podkoszowa, ang. paint czyli prostokąt (bądź trapez) od linii rzutów wolnych aż do linii końcowej boiska.

turnover - zobacz strata.

techniczny zobacz przewinienie techniczne.

walka na desce - tym wyrażeniem określa się zdarzenie kiedy kilku zawodników z przeciwnych drużyn skacze równorzędnie
w celu złapania piłki po niecelnym rzucie.

wolny agent - zobacz free agent.

wsad - piłka włożona do kosza, a raczej do obręczy z góry. Wsad jest kiedy zawodnik ma rękę (lub ręce) z piłką ponad
obręczą i wkłada ja do kosza, często łapiąc, dotykając, a nawet wieszając się obręczy.
Z
zaslona - Kiedy zawodnik jest kryty przez obronce jego partner z zespołu podchodzi do niego, lub ustawia sie gdzies na
parkiecie mocno na nogach - nieruchomo. Atakujacy ma za zadanie nakierowac swojego obronce tak, aby ten "obcišł sie na
zasłonie" czyli został przez zasłone zatrzymany, uniemożliwa to wtedy obrone, zawodnik z piłkš jest bez obrońcy. Może wtedy
nastšpic przekazanie czyli obrońca który krył zawodnika stawiajšcego zasłone kryje zawodnika z piłkš. Zawodnik
zasłaniajšcy nie może wykonać tak zwanej "ruchomej zasłony" - jest to wtedy blad i strata piłki. Zasłona stawiana jest zarówno
zawodnikowi, który jest w posiadaniu piłki jak i zawodnikowi który jest bez piłki, ale po takiej zasłonie "uwalnia się" od
obrońcy i można do niego podać piłkę na czystš pozycje. Przy okazji zasłony występuje kilka dodatkowych pojęć: zasłona od
piłki - zawodnik będšcy w ataku kozłujšcy piłke podaje w jednš stronę, a idzie na zasłonę w drugš tak, aby umożliwić
swojemu koledze z zespołu wyjœcie na czystš pozycje. zasłona za piłkš - bardzo podobnie tylko, że kiedy zawodnik poda
piłkę np w prawo do kolegi z zespołu to podbiega do niego i "stawia" zasłonę. (dlatego nazywa sie to od piłki i za piłkš
uciekamy tak jakby od piłki, albo idziemy za niš). Pick and roll to nazwa ze stanow zjednoczonych nie majaca polskiego
odpowiednika. W momencie kiedy stawiana jest zasłona zawodnik który zatrzymał obrońcę odwraca się i kieruje w stronę
kosza. Takie zagranie stosowane jest bardzo czesto. Wprowadza duzo zamieszania i atakujacy wykorzystuja nieporozumienia
wsrod obrońców do latwego zdobycia punktow.

zbiórka - po nie celnym rzucie na kosz zawodnik, który złapie piłkę zalicza tzw zbiórkę. Piłką może odbić się od obreczy lub
od tablicy, może także nie dolecieć do kosza po rzucie zwanym airball lub niedolot. Zbiórkę zalicza także zawodnik, który
złapie piłkę po zablokowanym rzucie. A wiec jeżeli ktoś rzuca do kosza, ale dostaje bloka to temu graczowi, który złapie piłkę
wpisana zostanie do statystyk zbiórka. (ten opis może wzbudzić dyskusje, ja sugeruję się przepisami i statystykami w NBA, bo
jeżeli gracz oddaje rzut i jest zablokowany to złapana piłka jest zbiórką, jeżeli chcielibyśmy mu przyznać przechwyt to
graczowi który został zablokowany powinniśmy wpisać stratę, a nie niecelny rzut). Zobacz: walka na desce, zbiórka w
ataku, zbiórka w obronie.

zbiórka w ataku - zbiórka wykonana przez zawodnika, który atakuje na ten kosz, a wiec po nie celnym rzucie swojego kolegi
z zespołu. Zobacz: walka na desce, zbiórka, zbiórka w obronie.

zbiórka w obronie - zbiórka wykonana przez zawodnika, który broni ten kosz, a więc po nie celnym rzucie zawodnika z
drużyny przeciwnej. Zobacz: walka na desce, zbiórka, zbiórka w ataku.
zone defense - zobacz obrona strefowa

zwód - kiedy zawodnik wykonuje ruch w jedna stronę a biegnie, kozłuje w druga. Na przykład kiedy zawodnik posiadający
piłkę przed kozłowaniem zrobi ruch mylący przeciwnika i rusza w druga stronę. Jest wiele rodzajów zwodów, we wszystkich
jednak chodzi o jedno, aby zmylić przeciwnika.