Charakterystyka porównawcza Cześnika i Rejenta

Rejent Milczek i Cześnik Raptusiewicz to bohaterowie „Zemsty” – komedii Aleksandra Fredry. Obaj
pochodzą ze szlachty i prowadzą spór o zamek, w którego częściach zamieszkują. Są to postacie posiadające
zupełnie odmienne od siebie charaktery. Rejent jest zdecydowanym przeciwieństwem Cześnika, co jeszcze
bardziej pogłębia konflikt pomiędzy nimi i utrudnia pokojowe rozwiązanie sporu. Bohaterowie stworzeni
zostali na zasadzie kontrastu, pozwalającego nie tylko na rozwinięcie akcji dramatu, ale przede wszystkim na
wprowadzenie do utworu komizmu sytuacyjnego i językowego. Odmienność charakterów obu postaci kwituje
doskonale wypowiedź Wacława, który powiedział o nich: „Jeden ogień, drugi woda, chcąc pogodzić, czasu
szkoda”.
Rejent Milczek to szczupły mężczyzna o drobnej, nieco przygarbionej postawie. Samotnie wychowuje swoje
syna – Wacława, który zakochany jest w Klarze, bratanicy Raptusiewicza. Milczek to osoba dobrze
sytuowana – jest rejentem, zatem zajmuje wysokie stanowisko oraz posiada wieś i połowę zamku.
Charakter Rejenta jest wyjątkowo złożony. Przed środowiskiem prezentuje się on jako osoba wyjątkowo
pobożna, empatyczna i dążąca do zgody. Jednak prawdziwe oblicze Milczka jest inne – to osoba znająca się
doskonale na prawie, która jest gotowa na wykorzystanie go do osiągnięcia swoich celów. Bohater podjął się
nawet sfałszowania zeznań murarzy po to, by działały one na niekorzyść Cześnika Raptusiewicza. Przestrzega
więc zasad w sposób wybiórczy. Małomówność Rejenta pomaga mu w stwarzaniu pozorów dobrego
obywatela. Bardzo często kłania się usłużnie, mówi cicho i z pokorą, choć jego zamiary wobec rozmówcy są
dalekie od szacunku. Milczek do swoich wypowiedzi nierzadko wprowadza sentencje łacińskie – stara się tym
budować obraz człowieka inteligentnego i stonowanego. Jest to postać wyrachowana i przebiegła.
Wszystkie jego działania skierowane są na to, by jak najbardziej dokuczyć swojemu sąsiadowi. By osiągnąć
cel bohater sięga po bezwzględne rozwiązania – m.in. zdecydował się na to, żeby zeswatać swojego syna z
bogatą Podstoliną. Zależało mu na tym, by popsuć szyki Raptusiewiczowi, nie przejmował się ani uczuciami
Wacława, ani konsekwencjami swoich działań. Jego plany do końca pozostają tajemnicą – nie zdradza ich
nawet własnemu synowi. Rejent Milczek zawsze planuje swoje działania i stara się być o krok przed resztą
społeczności. Bardzo często powołuje się na honor szlachecki, jednak jest to tylko stwarzanie pozorów. Swoją
ogromną religijność podkreśla na każdym kroku – do jego ulubionych powiedzeń należy zdanie „Niech się
dzieje wola nieba, z nią się zawsze zgadzać trzeba”. Kontrastuje to z jego przebiegłą naturą i chęcią
panowania nad sytuacją.
Z kolei Cześnik Raptusiewicz to postać wybuchowa i szczera. Jest mężczyzną dobrze zbudowanym, tęgim,
przykładem szlachcica. Nosił się tradycyjnie – posiadał żupan opięty pasem, który codziennie przywdziewał;
był on znakiem rozpoznawczym bohatera i symbolem jego przywiązania do pochodzenia. Ten energiczny
mężczyzna bardzo szybko wybuchał gniewem – do tej cechy charakteru nawiązuje jego nazwisko.
Wyraz „Raptusiewicz” pochodzi od słowa „raptus”, a więc człowiek niecierpliwy, porywczy. Bardzo często
wypowiedziach Cześnika odnaleźć można elementy mowy potocznej. Z tego powodu zdaje się być mniej
wykształcony niż elokwentny Milczek, ale i bardziej prawdziwy. Tego rodzaju usposobienie utrudnia mu spór
z Rejentem, którego pozorny spokój jest najlepszą bronią. Gdy tylko Raptusiewicz wybucha gniewem,
Milczek – chcąc pokazać się z jak najlepszej strony, milknie i pochyla głowę z sympatią.
Zewnętrzny obserwator mógłby uważać, że to Milczek, a nie Cześnik, jest o wiele bardziej godny zaufania.
Cześnik to kawaler o nie najlepszej sytuacji finansowej. Mimo tego, że piastuje wyższy urząd szlachecki niż
Rejent, nie może pochwalić się majątkiem. Z tego powodu Raptusiewicz chce poślubić Podstolinę, bogatą
wdowę. Charakter Cześnika nie pozwala mu jednak na rozważne planowanie – porywczy i wybuchowy
mężczyzna bardzo często oskarża otoczenie o swoje własne niepowodzenia. Dyskusja z Raptusiewiczem
najczęściej kończyła się jego złością – mężczyzna bywał agresywny, nierzadko uderzał pięścią w stół i
obrażał swojego rozmówcę. Nawet w momencie, gdy prosił innych o pomoc – np. w przypadku dyktowania
listu Dyndalskiemu – nie wahał się, by personalnie obrażać sługę i odnosić się do niego z wyższością.

1
Wyższość tę prezentował również przed Papkinem – uważał, że mężczyzna jest od niego gorszy, mniej
inteligentny i budzący śmieszność, choć również jego zachowania były w większości karykaturalne.
Mimo tak skrajnych charakterów Cześnika i Rejenta łączy wiele cech, które ujawniają się w trakcie sporu o
zamek. Obaj chcą być osobami majętnymi, szanowanymi, zależy im na poklasku otoczenia i pochwałach.
Zarówno Raptusiewicz, jak i Milczek, cechują się egoizmem. Każdy stara się przede wszystkim dbać o swoje
dobro, przez co tracą głównie najmłodsi przedstawiciele obu rodów. Bohaterowie są przedstawicielami swojej
epoki – akcja komedii dzieje się w XVIII wieku. Oboje posiadają problemy związane z majątkiem i
własnością ziemską, oboje wyznają zasady zgodne z czasem, w którym żyją. Jednak to, co zdecydowanie
różni ich od siebie, to odmienne, barwne i precyzyjnie zakreślone charaktery. Rejent i Milczek to postaci
oryginalne i wyjątkowo charakterystyczne.
Mimo wszystko o wiele bardziej charakterystyczny jest Cześnik Raptusiewicz i to on, swoją osobą, przykuwa
uwagę czytelnika od pierwszego momentu. Zachowanie Rejenta budzi przede wszystkim zniesmaczenie – jest
to osoba fałszywa i pozbawiona uczuć. Choć Cześnik Raptusiewicz wyraża swoje emocje zbyt dosadnie i
bardzo często w wyjątkowo niekulturalny sposób, ujawnia momentalnie wszystkie swoje intencje i
upodobania. Milczek to postać nieprzewidywalna i taka, która dąży do swoich celów za wszelką cenę, nie
wahając się używać podstępu i kłamstwa. Problemy Cześnika wynikają przede wszystkim z tego, że nie
panuje on nad sobą, a na relacje z innymi rzutuje jego bardzo trudna osobowość.