Toxoplazmoza

Prof Dh. Kraja Dr. lektore E. Kolovani

Perkufizim:
Toksoplazmoza eshte nje protozooze sistemike e shkaktuar nga Toxoplasma Gondii, - e fituar / e bashkelindur - akute / kronike - mjaft e larmishme klinikisht dhe e mjekueshme

TOXOPLAZMOZA- Etiologjia
Infeksion i shkaktuar nga Toxoplasma gondii (familja Coccidi), protozoar intraqelizor i detyrueshem
Oocysts Tachyzoites Cistet indore

-Njihen si bradyzoites -Macja bujtesi definitiv -Eleminohet me fece -Infektimi per 1-21 dite -Jetojne ne toke deri 1 vit -Forma vegjetative -Pergjegjese per infektimin akut -transportohet intra/mononukleareve -Shtohet rrufeshem-lize qelizore

-qendron tere jeten ne organizem -riakutizohet nese imuniteti dobesohet (AIDS)

TOXOPLAZMOZA - Cikli biologjik

Cikli biologjik
Dy etapa
Seksuale (ne zorren e holle te maces)
Aseksuale (ne bujtesit e ndermjetem)

Ne zorret e maces

Tre faza
Ne mjedisin e jashtem

Ne bujtesin e ndermjetem

Faza ne zorren e maces

Cist indor Macja gelltit formen cistike te parazitit (qe ka brenda bradizoidet), duke ngrene muskujt apo organet e kafsheve te infektuara Cistet cahen ne lumenin e zorres e dalin bradizoidet qe invadojne enterocitet e intestinit bradizoitet shumezohen npm shizogonise, duke prodhuar merozoidet

Faza ne zorren e maces

Sistemi imunitar i maces ben qe te frenohet shizogonia (dmth shumezimi dhe invadimi i metejshem i epitelit te intestinit).

switch (ndryshim biologjik)

..e te linde cikli seksual : disa merozoide krijojne mikrogametocite gamete

ZIGOTA

makrogametocite gamete

Enterocit jashteqitje me fece

Faza ne mjedisin e jashtem

Oocist

Sporulojne ne mjedisin e jashtem brenda 2-21 ditesh: dmth krijojne nga 2 sporociste secili me nga 4 sporozoide
Infektues nga 2 muaj deri ne nje vit.

Faza ne bujtesin e ndermjetem ( ku perfshihet edhe njeriu)

Oocisti i gelltitur cisti indor (bradizoitet)

cahen ne stomak epitelin e zorres takizoide shizogoni vaza limfatike dhe hematike monocite qarkullim + organe (vakuol parazitofor, X)

Faza ne bujtesin e ndermjetem ( ku perfshihet edhe njeriu) Qeliza e parazituar cahet takizoide lezione nekrotiko-degjenerative

Imuniteti qelizor dhe humoral specifik frenon takizoidet takizoidet i/qelizore bradizoide (takizoid me replikim te ngadalte)
Proces endodiogjenik

cist indor perfundimtar (tru, muskuj,sy, pulmon, zemer, pankreas, tub tretes

Epidemiologjia

1- perhapja 2- rezervuari 3- burimi i infeksionit 4- menyra (rruget) e infektimit

Epidemiologjia
Perhapja:
- e kudondodhur
- paraziti eshte i afte te penetroje cdo qelize gjitaresh apo shpendesh me berthame - Prevalenca e larte (35-85%), e cila shtohet 1% per cdo vit jete

Epidemiologjia

Rezervuar: macja, e cila cilesohet si i vetmi bujtes perfundimtar

Epidemiologjia
Burim infeksioni: - macja - kafshe e shpende te ndryshem

Epidemiologjia
Rruget e infektimit
Fekal-orale (oociste apo ciste idore) Transplacentare (1/3 e grave ua tejcojne fetusit) Transfuzion gjaku dhe transplante

Transkutane (cpime aksidentale ne lab)

Patogjeneza
Njeriu gelltit:oociste (sporozoite) ose ciste indore (bradizoide) Ne stomak ndodh carja e tyre parazitet sulmojne qelizat e mukozes se zorres se holle. Takizoidet e krijuara shkaterrojne enterocitet mezenteriale qarkullim (limfatik, hematik) toksoplazmemi sistemike intra/mononukleare organe ku vazhdon X i takizoideve. LN inde dhe

Patogjeneza
Sistemi imunitar:
I heshtur ne fazen akute (deri ne dy jave). Parazitet qarkullues i/mononukleare nuk nxisin mekanizmat oksiduese vrasese, qofte edhe makrofaget. Pas 8-10 dite: aktivizim i pergjigjes imunitare qelizore dhe humorale frenim te procesit inflamator patologjik indor, zhdukje e takizoideve nga qarkullimi.

Patogjeneza Faktoret imunitare: - komplekset Ac specifik-komplement me veprim

parazitocid - aktivizimi i makrofageve indore nga INF Gamma, qe prodhohet nga limfo CD4+ nen ngacmimin parazitar - INF gama: inhibon X e toksoplazmave brenda qelizes parenkimale te parazituar - aktivizimi i limfo T citotoxike CD8+ dhe NK prej IL2 te prodhuar nga limfo CD4+ Rezultati: vrasja e takizoideve te lire dhe e qelizave qe kane brenda toksoplazma)

Patogjeneza
Cistet indore (faza e trete e ciklit biologjik te toksoplazmozes) jane shprehje e frenimit qe imuniteti i ben aftesise se Toksoplazmave per tu shumezuar dhe demtuar, pa cenuar ekzistencen e tyre brenda cisteve = stadi i dyte subakut i toksoplazmozes (dita 14 2 muaj) Stadi Kronik: forcim i ekuilibrit kist toksoplazmiksistem imun. Carja e nje kisti ne nje organ=lezione te lokalizuara dhe mundesi riacarimi klinikte semundjes.

Klinika
Klasifikimi:
1- toksoplazmoza e fituar e subjekteve imunokompetente
2- toksoplazmoza e fituar apo e riaktivizuar e subjekteve imunodeprese 3- toksoplazmoza e syve

4- toksoplazmoza gjate shtatzanise

5- toksoplazmoza e bashkelindur

Toksoplazmoza e fituar e subjekteve imunokompetente

Inkubacioni: 4-21 dite Primoinfeksioni ndodh ne moshen 5-25 vjec 60-80% te rasteve eshte i heshtur klinikisht

Toksoplazmoza e fituar:
(deri 14 dite) - subakute (14-60 dite) - kronike (mbi 2 muaj nga infektimi)

- akute

Toksoplazmoza e fituar: 1)akute

Variantet klinike:
Sindromi mononukleozik-ngjasues

- temp 38-38,5 grade C,

- limfadenopati (periferike ose e thelle) - S. Mononukleozik ne gjak

Poliadenopatia joethore

- limfonoduj te zmadhuar ne disa stacione limfatike

- nuk supurohen - mund te qendrojne gjate

Forma nervore
- encefaliti i perhapur ose fokal - meningoencefaliti, meningomieliti - meningo-poliradikuliti, polineuriti, etj

Toksoplazmoza e fituar akute

Variantet klinike: (vazhdim).
Forma kardiake (miokardite, perikardite serofibrinoze ose konstriktive) Forma pulmonare (pneumoni intersticiale cianotike) Forma miozitike (miozite, polimiozite, dermatomiozite) Forma hepatike (hepatite te ngjashme me ato virale, hepatite granulomatoze) Forma intestinale (enterokolite apo edhe sindrom tifik) Forma dermatologjike (dermatoza, s. riketzie-ngjasues)

Toksoplazmoza e fituar 2)subakute/kronike

Forma okulare Forma neurologjike (S. encefalomielitik, pseudotumoral, epileptiform, polineuritik) Forma gjinekologjike (endometrit me aborte te perseritura)

Toksoplazmoza e fituar e subjekteve imunodeprese

Shfaqjet klinike ne keto subjekte jane mjaft te renda, shpesh mund te cojne deri ne vdekje

Toxoplasmosa e trurit

Toksoplazmoza e syve
Problematike e gjere E lindur/e fituar invalidizim

- korioretinite (35%)
- edeme papilare - neuritis i nervit optik/atrofi parciale apo totale te tij - iridociklit, koroidit, konjuktivit, mikrooftalmi, atrofi te bulbit te syrit, demtime te makules, vazave, muskujve

Klinikisht: skotoma, fotofobi, dhimbje e syve, humbje te

pamjes qendrore, nistagmus, strabizem etj

Toxoplazmoza lezione okulare

Toksoplazmoza gjate shtatzanise Incidenca:0,2-4% 60% pa shenja klinike 40 %: sindrom pseudogripal, adenopati

Toksoplazmoza e bashkelindur
Shpeshtesia e transmetimit: perpjesetim te drejte me moshen e barres
17% ne tremujorin e pare 25% ne ate te dyte 65% ne tremujorin e trete

Rendesa e lezioneve: perpjesetim te zhdrejte me moshen e barres Infektimi kongenital I hershem mund te shfaqet me

Toksoplazmoza e bashkelindur
Infektimi kongenital i hershem mund te shfaqet me: Vdekje te fetusit ne uterus; Encefalomielit:

- konvulsione, crregullime te tonusit, shenja piramidale,

crregullime psikomotore, - hidrocefali, mikrocefali, kalcifikime cerebrale, demtime okulare

Congenital toxoplasmosis

Toksoplazmoza e bashkelindur
Infektimi kongenital i vonshem mund te shfaqet me formen viscerale te perhapur:
sindrom hemorragjik ikter, hepatosplenomegali pneumoni intersticiale/hemorragjike ekzanteme makulo-papuloze encefalopati diarre mukohemorragjike lipotimi

Metoda histologjike

Metoda parazitologji ke

Diagnoza

Metoda gjenetike

Metoda serologjike

Diagnoza
Metoda parazitologjike direkte:
Synon vecimin e takizoideve nga gjaku apo lengje te ndryshme biologjike gjate fazes akute, duke bere mbjelljen ne kultura indore Kjo metode direkte nuk perdoret ne praktiken mjeksore

Diagnoza
Metoda histologjike: Zbulon takizoidet/bradizoidet ne materialet
bioptike indore permes testeve me antitrupa monoklonale fluoreshente, ELISA, etj.

Diagnoza
Demonstrim histologjik i parazitit dhe antigeneve te tij (i.e. immunoperoxidase stain)

Diagnoza
Metoda gjenetike:
PCR zbulon ADN e Toksoplazmozes ne inde apo lengje te trupit

Metoda serologjike:
Sabin-Feldman ELISA Imunofluoreshenca e terthorte Imunoabsorbimit

qe zbulojne pranine e Ig te klasave te ndryshme

Diagnoza
IgG neg subjekt i painfektuar dhe i pambrojtur

IgG poz jo e larte

IgM poz

ka rene prej kohesh ne kontakt, i mbrojtur

infestim akut/subakut, por jo me shume se prej nje viti

IgG sh e larte, IgM neg 4 muaj)

IgG jo sh e larte, IgM poz evolucion IgG sh e larte, IgM poz

toksoplazmoze ne evoluim (infestim 2-

infestim mjaft i ri, i sapondodhur, ne

infestim i ri ne evolucion

Mjekimi (parime)
Jo te gjitha rastet mjekohen, pasi nje pjese vetesherohen Duhen mjekuar rastet akute ne evoluim dhe gjate barres Toksoplazmoza e bashkelindur Tokso akute forme e mesme-rende/ecuri te zgjatur Tokso ne imunodeprese Format evolutive me lokalizime organore:tru, sy, zemer, mushkri, uterus etj

Mjekimi
Pirimetamin (100-200mg diten e pare, pastaj 25-75mg/dite p.o.) Sulfadiazine (3-6 g/dite me tre marrje p.o.)
Mjekimi merret me cikle 15-30 ditore, qe perseriten 2-3 here sipas rastit, me nderkohe 3-4 javore. Shoqerohen me Folinat Kalciumi (5-10mg/dite po ose im), pasi keto pergatesa kane efekt toksik mbi palcen e kockave

Mjekimi
Shtatzani:
tremujori i pare: rovamicin 3X1 g/dite me cikle 20 ditore, 1 here ne muaj, deri ne lindje tremujori II, III: edhe pergatesa te tjera

Mjekime simptomatike, patogjenetike, kirurgjikale, ne varesi te demtimeve qe ka shkaktuar protozoari neper organe

Ruajtja e higjienes ushqimore

Parandalimi

Tokso kongenitale me monitorim antitrupash

Mjekim profilaktik ne subjektet me AIDS

Burimi i infeksionit

Bartsi prfundimtar: macja barts t prkohshm jan; derri, qeni, barngrnsit, brejtsit, zogjt dhe mjaft rrall njeriu. eshte burimi kryesor i infeksionit
numerohen mbi 70 milion mace ne bote

TOXOPLASMOSIS
Format klinike :

-Toxoplasmoza e Fituar: n prgjithsi sht pa shenja ose me

shenjat e nj sindrome mononukleozike (me limfoadenopati t Siim-Piringer, me shpesh latero-cervikale me faringodoni, ethe, asteni, rash makulo-papuloz, hepatospleno-megali) dhe dekursi beninj.

-Toxoplasmoza e Lindur: Shkakton disa situata si; vdekje t

embrionit ose t fetusit, provokon lindje parakohe t nj neonati me kuadrin akut t nj polivisceriti (ekzanteme, purpur, lezione te SNQ, t zemrs, t polmonit, t heparit, dhe t zorrs). Dmtimet e renda shkaktojn shpejt vdekjen e neonatit.

Prhapja..................
sht nj smundje e kudo-ndodhur; ka nj veori se infektimi i njeriut ndodh mjaft shpesh, ndrsa smundja zhvillohet rrall. Protozoari i Toxoplasmosis gondii eshte pergjegjes per infeksionin zoonotik ne njerez dhe mamare te tjere.
1/3 e njerezve ne bote eshte e infektuar..

Mnyrat e transmetimit
Me an t prdorimit t ujrave dhe ushqimeve t kontaminuara me oociste t nxjerra nga feet e maces, ose nga konsumimi i mishit t pa prpunuar (sidomos mishin e derrit) i cili prmban ciste; mjaft rrall transmetimi bhet me an rrugs paranterale me an (hemotransfuzionit, transplanteve t organeve apo prdorimit t shiringave).
Mund t ndodh edhe riaktivizimi endogjen nga ruptura e cistit. Forma e lindur nnkupton transmetimin transplacentar ose gjat lindjes.

Rruget e trasmetimit

Toxoplasma gondii

Tachyzoites

Cyst in brain tissue

Toxoplasma - oocysts
Mbijeton ne mjedis per muaj me radhe Eshte rezistente ndaj dezinfektanteve, ngrirjes dhe thatesires Ngordh gjate zjerjes ne 70C per 10 min

Toxoplasmosis
Mikroorganizem njeqelizor Me shperndarje globale Rezervuar natyror..Macet Semundje jo e zakonshme per njerezit Perjashtuar:
Grate shtatezena & fetus Immunocompromised persons

Toxoplasma gondii cikli jetesor

Macet jane prezente kudo.. Oocyste eleminohen ne 1% te maceve ne zona te ndryshme Nuk ka T. gondii infeksion ne zona ku nuk ka mace..

Toxoplasma: Semundje e kafsheve

Infekton kafshet, perfshire dhe zogjte. Macet
Infektohen duke mare cystet (feces or raw meat) Infeksioni eshte asimptomatik Strehoet per 1-2 jave Mjekimi jo i nevojshem Teste diagnostike
Serology
Testet serolohjike nuk jane rutine te macet Nuk mund te percaktojme nese ekskretojne oocyste

Kqyrja mikroskopike e feces

Cikli jetesor
Ka dy faza Intestinale dhe extraintestinale

Toxoplasmosis gondii
Oocysts- Vetem pjestaret e familjes se maceve jane strehe e oocysteve

Epidemiologjia
Toxoplasma gondii - eshte protozoar intraqelizor i detyrueshem. Prevalenca e seropositivitetit varion nga 2075% . Eshte me e larte ne Europe se ne USA. Incidenca Encephalitit nga Toxoplazma (TE) perputhet me prevalencen e antitrupave Ne 95% te rasteve - TE vjen pas reaktivizimit te semundjes latente

Epidemiologjia..
30% e rasteve me toxoplasmosis hasen ne pacientet me: AIDS, CD4 <100/ul,
Toxoplasma seropositive Mungesa e profilaksise efektive

Toxoplasmosis gondii
Trophozoites- Tachyzoites jane prodhuesit aktive te trophozoiteve, te cilet observohen gjate fazes akute te infeksionit.

Toxoplasmosis gondii
Cystet indore: Gjenden shume shpesh ne tru,skelet, dhe muskulin cardiac ;por mund te cfaqen ne cdo organ..
Pseudocyst

Toxoplasma: Human Transmission

Infeksioni ne njerez eshte tipik gjate gelltitjes
Mish te kontaminuar dhe/ose te pa perpunuar mire
Kjo eshte rruga e infektimit ne e rasteve ne U.S.A. Paraziti izolohet ne 32% te dyqaneve te m.derrit, 4% m.qengjit

Gelltitjes se oocysteve nga fecet te maceve ose tokes se kontaminuar Ujit ose ushqimeve te kontaminuara me oocyste

Gjithashtu ndodhe edhe trasmetimi transplacental

Nenat e marin infeksionin gjate barres

Toxoplasma dhe format e renda..

Forma kongenitale
Numerohen 400-4000 raste cdo vit ne U.S.

Immuniteti; -pergjigje jo adekuate, shpesh me defekte te imunitetit qelizor (T-cell-mediated immunity)

Semundje malinje Transplant i palces se kockave apo organeve AIDS, e.g. favorizon toxoplasmic encephalitis

Toxoplasmosis: Shenjat klinike

Ne 80-90% te rasteve pa shenja Gjendje gripale Lymphadenopathy, hepatomegali Dobesi trupore Toxoplasmic encephalitis (AIDS) Congenital toxoplasmosis Retinochoroiditis

Te tjera simptoma.
Ethe.. Tharje dhe djegje fyti Dhembje muskulare Lodhje Renie ose humbje e te parit

Toxoplasmosis ocular lesions

Congenital toxoplasmosis

Toxoplasmosa e trurit

Toxoplasma: Diagnoza
Teste Serologjike Observacioni i paraziteve ne mostrat e pacienteve Izolimi i paraziteve ne gjak ose lengje te trupit , me intraperitoneal inoculation ose kulture indore PCR (for congenital infections in utero)

Diagnoza
Histological demonstration of the parasite and/or its antigens (i.e. immunoperoxidase stain)

Management of Toxoplasmosis in HIV-Infected Patients

Primary prophylaxis Toxo seronegative preventive measures to avoid acquisition of toxoplasmosis

Seropositive chemoprophylaxis to prevent reactivation disease once CD4 is < 200/ul

Mjekimi
Treatment should be developed in consultation with an obstetrician and infectious disease specialist Combinations of anti-toxoplasmosis medications (plus leurovorin) Hospitalization may be necessary

Toxoplasmosis: Treatment
Consideration should NOT depend on cat exposure Treatment may or may not be indicated based on presence of active disease, immune status, site of infection Prevention most important in seronegative pregnant women and immunodeficient patients

Mjekimi
Jo-Specifik: Simptomatik si; benzodiazepinat pr konvulsionet, vendosja e valvules SpitzHolter pr drenazhin likuoral n hidrocefali; prdorimi i kortizonikeve n korioretinitet recidivante, etj. Specifik: Per korioretinitin pirimetamini 25 mg /dit dhe 1 mg/kg/ tek femite pas nje doz ngopjeje n ditn e par (100mg pr t rrituret dhe 2 mg/ kg pr fmit; plus sulfadiazin 4-6 g/dit n 4 marrje pr t rriturit dhe 70-100 mg/kg/dit pr fmit. Clindamicina 450 mg her 3 n dit pr t rriturit dhe 4 mg/kg/ 4 her n dit pr fmit .

Mjekimi
Pr t parandaluar efektin mielotoxik nga veprimi antifolinik i pirimetamins jepet n terapi acid folinik 5 mg/dit nga goja. I gjith mjekimi zgjat afrsisht 1 muaj.
V.O. Rekomandohet kortizoni pr trajtimin dhe parandalimin e demtimeve vitrale me doza 1 mg /kg / dit n 2 marrje pr 5-10 dit.

Mjekimi..
Mjekimi i grave shtatzana i infeksionit akut, ne simestrin e II-III perdoret kombinimi pirimetamine+ sulfadiazin+ acid folik. N simestri e I shum autor rekomandojn Spiramicinn 3-4 gr/dit nga goja n 3-4 marrje. N fmjet e prekur nga toxoplasmoza e lindur mjekimi zgjat 6-12 muaj dhe rekomandohet cikli me pirimetamin+sulfadiazin me doza respektive nga 1mg.kg do 2 dit dhe 50-100mg/kg/dit shoqruar me acid folik pr 3 jav.

Mjekimi..
N pacientet e prekur nga AIDS dhe toxoplasmoza dozat e medikamenteve jan m t rritura dhe koh zgjatja esht me e madhe ajo shkon nga 6-8 jav. N kto pacient mund t bjm kombinimin e

- pirimetamins + clindamicini( 600-1200 mg/iv 4 her n dit; ose pirimetamin + clarithromicini (1gr nga goja 2 her n dit);
-ose pirimetamini+azithromicini 1-1.5 gr/dit nga goja; ose pirimetamini+ atovaquone 750 mg nga goja 4 her n dit. Si alternative shrben edhe prdorimi i vetm i azithromicins 900 mg nga goja 2 her n dit pr 6-8 jav.

Primary Prophylaxis
Drugs Dosage (PO)

Trimethoprimsulfamethoxazole
Pyrimethamine*/dapsone

1 DS tablet daily 2 DS tablet 3 times a week

50 mg once a week/ 50 mg daily 75 mg once a week once a week /200 mg once a week

Acute Treatment
Drug
Pyrimethamine*/sulfadiazine

Dosage
200 mg loading then 50-75 mg daily PO sulfadiazine 1-1.5 g every 6 hours 200 mg loading followed by 5075 mg q24 hours PO clindamycin 600-1,200 mg 6 hourly IV or PO 10/50mg/kg/day in 3-4 divided doses

Pyrimethamine*/clindamycin

Trimethoprim-sulfamethoxazole

Pergjigja ndaj mjekimit

Neurologic response within 3 days in 50% of patients; 90% by day 14. Radiologic improvement by 3rd week of treatment Role of corticosteroids

Prevention and Control

Education
Avoid ingestion of and contact with cysts or sporulated oocysts Cook meat to well done with no visible pink in center Wash hands thoroughly after handling raw meat or vegetables Avoid areas with cat feces Change litter every day (before sporulation) Wear disposable gloves when disposing of cat litter, working in garden, cleaning childs sandbox

Serologic screening for pregnant women

Prevention:
Wear gloves when handling soil Wash hands with soap and water after outdoor activities When preparing raw meat, wash any cutting boards, sinks, knives and other utensils that touched the raw meat thoroughly with soap and hot water to avoid contaminating other foods Cook all meats thoroughly

Prevention:
Keep cats indoors and feed them dry or canned food rather than allowing them to have access to wild birds and rodents

Prevention:
Clean litter box everyday (because the parasite found in cat feces needs one or more days after it is past to become infectious) Thoroughly wash hands after cleaning litter box

Ju faleminderit