Morpema

Ang tawag sa pinakamaliit na yunit ng

isang salita na nagtataglay ng kahulugan.
May tatlong uri ng morpema
istem/salitang-ugat, panlapi at
morpemang binubuo ng isang ponema.
Pagbabagong
Morpoponemiko

- Ang pagbabago ng anyo ng
morpema dahil sa impluwensya ng
kaligiran nito.
1. Asimilasyon ang ponemang /ng/ sa
mga panlaping pang-, mang-, hing-, sing- ay
nagbabago depende sa unang tunog ng
salitang-ugat.
Gramar
at
Linggwistika
a. pang na nagiging pam

- ang tunog kapag ang palabing /p/ at /b/ ang
umpisang titil ng salitang-ugat.

halimbawa:

pangbabae = pambabae
pangpamanhid = pampamanhid
Gramar at Linggwistika 16
b. pang na nagiging pan

- ang tunog kapag ang pangipin /d/, /l/, /r/, /s/ at /t/
ang umpisang titil ng salitang-ugat.

halimbawa:

pang+dalawa = pandalawa
pang+laro = panlaro
pang+regalo = panregalo
pang+sala = pansala
pang+tawid = pantawid
Asimilasyong Ganap kung nagbago ang baybay
ng salitang-ugat (hal., panakip sa halip na pantakip)
Asimilasyong Parsyal kung nanatili naman ang
baybay ng salitang-ugat (hal., pambura)
Pagbabagong Morpoponemiko
Gramar at Linggwistika 17
Gramar
at
Linggwistika
Pagbabagong Morpoponemiko

2. Pagpapalit ng ponema

- nagpapalitan ang ponema sa loob ng salita

a. ang /d/ ay nagiging /r/
b. ang /e/ ay nagiging /i/
c. ang /o/ ay nagiging /u/

halimbawa:

lakad+an lakadan lakaran
ma-+dunong madunong marunong
ka-+dagat+an kadagatan karagatan
hubad+in hubadin hubarin
babae+ka+in kababaehan kababaihan
sige+han sigehan sigihan
laro+an laroan laruan
biro+an biroan biruan


Gramar at Linggwistika 18
Gramar
at
Linggwistika
Pagbabagong Morpoponemiko

3. Pagkawala ng ponema / pagkakaltas ng ponema
nawawala ang huling ponemang patinig (a, e, i, o,
u) kapag nilalagyan ng hulapi.

halimbawa:

tupad+ -in tupadin tupdin
kuha+ -in kuhanin kunin
takip+ -an takipan takpan
4. Metatesis
nagpapalit ng posisyon ang mga tunog sa isang
salita kapag nilapian.

halimbawa:

tanim+ -an taniman tamnan
atip+ -an atipan aptan
lutas+ in linutas lutasin
lakad+ -in lakadin lakarin
yari+ in yinari niyari


Gramar at Linggwistika 19
Gramar
at
Linggwistika
5. Paglilipat-diin
naiiba ang diin (stress) sa pagbigkas ng salita dahil sa
paglalagay ng hulapi.

halimbawa:

luto (to cook) + -an = lutuan (cooking place)
/lu:to/ /lutoan/

lakad + ka- -an = kalakaran
/la:kad/ /kalakaran/
Pagbabagong Morpoponemiko

Gramar at Linggwistika 20
Gramar
at
Linggwistika