UPRAVNO-PRAVNI OBLICI NASTANKA

DRAVNE SVOJINE

POJAM DRAVNE IMOVINE

Dravnu imovinu ini pravo svojine na dobrima od opeg

interesa, dobrima u opoj upotrebi, prirodnim bogatstvima, na
nepokretnim i pokretnim stvarima, novanim sredstvima,
vrijedonosnim papirima i drugim imovinskim pravima ( stvarna,
obligaciona i intelektualna prava)
Javna dobra ne mogu biti predmet odreenog imovinsko-pravnog
odnosa
Karakter dravnog prisvajanja imovine je numeriki odreen
( numerus clausus) i podrazumijeva ona stvarna prava koja su
izriito zakonom utvreno
Nastanak dravne imovine vezan je za razliite oblike upravnopravnog karaktera sticanja dravnog vlasnitva, a to su: 1.
eksproprijacija, 2. agrarna reforma, 3. nacionalizacija, 4.
konsfiskacija, 5. rekvizicija, 6. arondacija

EKSPROPRIJACIJA

Eksproprijacija predstavlja upravnopravni nain sticanja dravne imovine

Prisilno i zakonom ureeno oduzimanje
nekretnina u privatnoj svojini od strane
drave u opem, odnosno javnom
interesu
Pravnina naknada za eksproprisanu
nekretninu

Zakon o eksproprijaciji navodi postojanje opeg interesa

kao uslov, odnosno svrhu provoenja eksproprijacije
Eksproprijacija se uvijek vri u opem interesu, na nain
i postupku koji je propisan zakonom, za potrebe
odreenog korisnika eksproprijacije ( politikoteritorijalna zajednica razliitog nivoa organizovanja,
privredna organizacija, ustanova, mjesna zajednica)
Eksproprijacijom se mijenjaju svojinsko-pravni odnosi,
pa se ini da spada u oblast stvarnog prava, meutim s
obzirom da je oblik sticanja dravnog vlasnitva na
nekretninama, spada u oblast imovinsko-pravnih odnosa
koja je vezana z djelatnost dravnog organa uprave
Vri se upravnim aktom kojim se uspostavlja upravnopravni odnos konstitutivnog karaktera kojim se ukida
privatno vlasnitvo odreenog subjekta na nekretnini i
ustanovljava dravna svojina na istoj nekretnini

PREDMET I SVRHA EKSPROPRIJACIJE

Predmet: nepokretnost u svojini graana,

graansko-pravnih lica, drutveno-politikih
zajednica i udruenja graana za koju nadleni
organ utvrdi postojanje opeg interesa
Nepokretnost: zemljite, zgrade, graevinski objekti
Nekretnina koja se na taj nain moe transformisati
u dravnu svojinu mora biti namijenjena u svrhu
izgradnje privrednih, stambenih, zdravstvenih,
prosvjetnih, kulturnih i drugih objekata, kao i
izvoenje drugih radova, naroito:

a)

b)

c)

d)

e)

f)
g)
h)
i)
j)
k)
l)

Izgradnja eljeznikih pruga, puteva, mostova, aerodroma,

kanala
Izgradnja elektrinih centrala i postrojenja za prenos i
razvoenje elektrine energije
Podizanje i proirenje fabrika i fabrikih postrojenja, otvaranje
i proirivanje rudnika
Izgradnja luka, pristanita, obala, zimovnika, brodogradilita,
skladita
Podizanje postrojenja telegrafske, telefonske, radio i
televizijske mree
Istraivanje rudnog i drugog blaga u utrobi zemlje
Regulacija vodotoka i ureenje bujica
Poumljavanje
Izgradnja naselja, ulica, parkova
Podizanje stambenih i poslovnih zgrada
Podizanje kola, muzeja
Podizanje bolnica, ljeilita

KORISNIK EKSPROPRIJACIJE ( EKSPROPRIJANT)

Eksproprijacija se vri za potrebe korisnika eksproprijacije

( eksproprijant), tako to ranijem vlasniku prestaje pravo
vlasnitva na nekretnini, a novom vlasniku ono se
uspostavlja na nain to eksproprijacijom nepokretnosti
korisnik eksproprijacije stie pravo da tu nepokretnost koristi
u svrhu radi koje je eksproprijacija izvrena
Subjekti u iju se korist se vri eksproprijacija mogu biti:
politiko-teritorijalne zajednice, mjesne zajednice, privredne
organizacije, politike organizacije i druge zakonom
odreene drutvene zajednice
Korisnik eksproprijacije moe podnijeti prijedlog za
eksproprijaciju tek poto je na nain propisan zakonom
utvren opi interes

Korisnik eksproprijacije nalazi se u upravnopravnom odnosu samo sa organom javne vlasti

koji provodi postupak eksproprijacije, a ne sa
vlasnikom eksproprisane
nekretnine( eksproprijatom)
Korisnik eksproprijacije ne stie svoja prava od
eksproprijata, nego iz jae volje dravnog organa
koja je sadrana u aktu ( rjeenju) o
eksproprijaciji
To su konstitutivni pojedinani upravni akti kojim
se ustanovljava originarno pravo vlasnitva na
nekretnini koja je predmet eksprorpijacije
Rije je o izvornom sticanju prava vlasnitva na
nekretnini

VRSTE EKSPROPRIJACIJE
2 osnovne vrste:
1. Potpuna eksproprijacija- uspostavlja se dravno
vlasnitvo na eksproprisanoj nekretnini. Korisnik
stie pravo koritenja u svrhu radi koje je
eksprorpijacija izvrena. Obuhvata sve ono to se
nalazi na nekretnini, kao to su zgrade, objekti,
nasadi, zasadi, ograde, itg
2. Nepotpuna eksproprijacija- oblik sticanja
nekretnine kod koje ne dolazi do promjene
vlasnitva na eksproprisanoj nepokretnosti nego
se ustanovljava ograniavanje prava
vlasnitva.Uspostavlja se slubenost na nekretnini
na odreeno vrijeme. Npr. zakup na zemljitu na
odreeno vrijeme (najdue 5 godina)

POSTUPAK EKSPROPRIJACIJE
3 faze:
1. Faza utvrivanja opeg ( javnog)
interesa
2. Faza donoenja rjeenja o
eksproprijaciji
3. Faza utvrivanja naknade za
eksproprisanu nekretninu
Utvrivanje opeg interesa- conditio
sine qua non za donoenje rjeenja o
eksproprijaciji

PRIPREME RADNJE ZA
EKSPROPRIJACIJU

Prije nego to pone postupak eksproprijacije, opinski organ

uprave nadlean za imovinsko-pravne poslove moe provesti
tzv. Dopunski postupak radi izdavanje dozvole za vrenje
pripremnih radnji na zemljitu koje e kasnije biti predmet
eksproprijacije. To e biti u sluaju kada budui korisnik ima
potrebu izrade investicionog elaborata prije podnoenja
prijedloga za eksproprijaciju nekretnine.
Ako se vlasnik zemljita tome protivi ili budui korisnik ne uspije
postii s njim sporazum o stupanju u posjed radi vrenja
odreenih radnji, koje se mogu sastojati od snimanja,
premjeravanja ili cijepanja nekretnina, ispitivanja, tada budui
korisnik eksproprijacije podnosi prijedlog nadlenom organu da
mu dozvoli da na odreenoj nepokretnosti izvri odreene
pripreme radnje

Nadleni organ donosi rjeenje kojim

se dozvoljava vrenje pripremnih
radova, alba izjavljena protiv
ovakvog rjeenja ne odlae njegove
izvrenje.

POSTUPAK EKSPROPRIJACIJE
Postupak eksproprijacije zapoinje podnoenjem prijedloga od strane
korisnika eksproprijacije nadlenom opinskom organu uprave nakon
to je utvren opi interes
Uz prijedlog za eksproprijaciju se dostavlja rjeenje o utvrivanju opeg
interesa, a sam prijedlog mora sadravati podatke koji se odnose na
predlagaa, nekretninu koja je predmet eksproprijacije, podaci koja se
odnosi na vlasnika nekretnine za koju se predlae provoenje postupka
eksproprijacije i podaci o objektu za koji je utvren opi interes
Opinski organ uprave nadlean za imovinsko-pravne poslove
obavjetava vlasnika nepokretnosti da je podnesen prijedlog za
eksproprijaciju njegove nekretnine i poziva ga da se izjasni o
injenicama u vezi sa eksproprijacijom
Prije donoenja rjeenja o eksproprijaciji, nadleni opinski organ e kao
prethodno pitanje raspraviti vlasnike odnose na nekretninama koje su
predloene za eksproprijaciju
Postupak eksproprijacije provodi se u 3 faze:
1. Utvrivanje opeg interesa
2. Postupak donoenja rjeenja o eksproprijaciji
3. Postupak utvrivanja naknade za nekretnine

UTVRIVANJE OPEG INTERESA

Osnovni uslov za eksproprijaciju,a smatra se da je opi interes utvren:
a) Ako je odluku o izgradnji objekta donijelo predstavniko tijelo ili vlada.
Taj akt sadri podatke o objektu i zemljitu koje je potrebno eksproprisati
b) Opi interes se moe utvrditi posebnim aktom ovih organa, odnosno
zakonom, uredbom, odlukom, rjeenjem
c) Ako je donesen regulacioni plan po propisanoj proceduri i koji je usvojen
od predstavnikog organa nadlenog za njegovo usvajanje ili je
izmijenjen postojei regulacioni plan po istoj proceduri koja je
predviena za njegovo donoenje
d) Opi interes za istraivanje prirodnog bogatstva utvruje se dozvolom
nadlenog dravnog organa
U sluaju kada opi interes nije utvren ni na jedan od ovih naina,
eksproprijacija se moe predloiti tek kada opinsko vijee na sjednici,
na obrazloen prijedlog korisnika eksproprijacije donese rjeenje da je
izgradnja na odreenom zemljitu od opeg interesa i da se moe
pristupiti postupku eksproprijacije- najei nain
Ovo rjeenje je upravni akt protiv kojeg se ne moe izjaviti alba, ali se
moe pokrenuti upravni spor koji ne prekida postupak eksproprijacije

DONOENJE RJEENJA O EKSPROPRIJACIJI

Prijedlog za eksproprijaciju se moe podnijeti tek

nakon to je utvren opi interes za izgradnju nekog
objekta
Prijedlog za eksproprijaciju podnosi korisnik
eksproprijacije opinskom organu uprave nadlenom
za imovinsko-pravne poslove. Ako je opi interes
utvren rjeenjem opinskog vijea, prijedlog za
eksproprijaciju se moe podnijeti u roku od dvije
godine od dana donoenja rjeenja kojim je utvren
opi interes. U ime pravnih lica koje zastupa, prijedlog
za eksproprijaciju podnosi nadleni opinski javni
pravobranilac

Rjeenje o prijedlogu donosi opinski

organ uprave za imovinsko-pravne
poslove na ijem podruju se nalazi
nepokretnost za koju se
eksproprijacija predlae
Korisnik eksproprijacije stie pravo
posjeda na eksproprisane
nepokretnosti danom nastupanja
pravosnanosti rjeenja o
eksproprijaciji ili danom koji je tim
rjeenjem odreen

NAKNADA ZA EKSPROPRISANU
IMOVINU

Osnovno naelo Zakona o eksproprijaciji da vlasniku

nekretnine pripada pravo na pravinu naknadu koju
snosi korisnik eksproprijacije
Svrha isplate ove naknade je da se kompenzuju
posljedice provedene mjere
Isplatom se nadoknauje gubitak vrijednosti oduzete
nekretnine i otklanjaju pogorani uslovi ivota i rada
ranijeg vlasnika koji su nastali prestankom prava
vlasnitva, a samim tim i prestankom koritenja
nepokretnosti
Naknada se daje u gotovom novcu ili u davanju drugog
zemljita

Za eksproprisano poljoprivredno zemljite

zemljoradnika, kome je prihod od zemljita
uslov za egzistenciju, naknada se odreuje
davanjem u svojinu drugog odgovarajueg
zemljita
Sporazumom stranaka naknada se moe
odrediti u davanju druge nepokretnosti u
svojinu, susvojinu ili koritenje
Ranijem vlasniku eksproprisane stambene
zgrade ili stana, korisnik eksproprijacije duan
je prije ruenja obezbijediti koritenje
odgovarajueg stana, a ranijem korisniku
eksproprisane poslovne prostorije koritenje
druge poslovne prostorije

Za oduzeta prava u pogledu zgrada i drugih

graevinskih objekata, pravno lica ima pravo
na naknadu u visini koja je potrebna za
kupovinu takve zgrade, stana, objekta ili u
visini njihove graevinske vrijednosti, ili u
visini uloenih sredstava za sticanje i
investiciono odravanje
Za oduzeta prava u pogledu zemljita ili
drugih prirodnih bogatstava, pravno lica ima
pravo na naknadu samo za uloena sredstva
i rad, a ako su zemljite ili drugo prirodno
bogatstvo uslovi rada, na naknadu kojom se
osigurava da ti uslovi ne budu pogorani

Poslije pravosnanosti rjeenja o eksproprijaciji,

opinski organ uprave nadlean za imovinsko-pravne
poslove, duan je bez odlaganja zakazati i odrati
usmenu raspravu za sporazumno odreivanje
naknade za eksproprisanu nepokretnost ( oblik, visina
naknade, rok), o emu se sainjava zapisnik. Zapisnik
ima snagu izvrnog naslova, a sporazum je postignut
kada ga potpiu obe strane
Trokove postupka eksproprijacije snosi korisnik
eksproprijacije, a naknada u novcu se isplauje u roku
od 15 dana od dana dostavljanja pravosnanog
rjeenja kojim je odreena naknada u novcu
Ukoliko se ne postigne sporazum o naknadi u roku od
30 dana od dana pravosnanosti rjeenja o
eksproprijaciji, naknadu e odrediti stvarno i mjesno
nadleni sud

ADMINISTRATIVNI PRENOS PRAVA KORITENJA ILI DRUGOG PRAVA NA

NEPOKRETNOSTI U DRAVNOJ SVOJINI U SVRHU IZGRADNJE

Zemljite u dravnoj svojini, ne moe se

eksproprisati, ali moe biti upotrebljeno u drugu
svrhu od one u koju ga njegov korisnik trenutno
upotrebljava
Zakonom o eksproprijaciji je utvren institut
administrativni prenos prava koritenja ili
drugog prava na nepokretnosti u dravnoj
svojini. Ovaj institut se sastoji od 3 dijela:
a) Prenos prava koritenja u svrhu izgradnje
b) Ustanovljavanje prava slunosti
c) Privremeno zauzimanje zemljita

Prenos prava koritenja u svrhu izgradnjeadministrativnim putem, vri se ako pravna osoba
kojoj pripada koritenje na odreenom zemljitu ne
pristaje sporazumno da drugom pravnom licu
ustupi pravo koritenja tog zemljita. Opi interes
se utvruje na isti nain kao i u postupku
eksproprijacije nepokretnosti u privatnoj svojini, a
naknadu snosi pravno lice na koje se vri prenos
Ustanovljavanje prava slunosti na zemljitu koje je
u dravnoj svojini- moe se ustanoviti samo
slunost, a ne zakup. Pravo slunosti se ne moe
ustanoviti u korist graana
Privremeno zauzimanje zemljita radi izgradnje
objekta od opeg interesa- u korist drutvenepolitike zajednice, mjesne zajednice.

KONSFISKACIJA, AGRARNA
REFORMA, NACIONALIZACIJA

Konsfiskacija nije redovni nain nastanka dravne svojine,

jer se provodi kao posljedica izvrenja krivinog djela
Agrarna reforma- zemljite prelazi u dravnu svojinu kao
posljedica socijalne revolucije. Ukidaju se veliki zemljini
posjedi
Nacionalizacija- posljedica privredno- politike mjere i
provodi se u cilju jaanja dravne svojine. Provodi se uz
naknadu za eksproprisanu nepokretnost
Rekvizicija- je institut pretvaranja privatne svojine u
dravnu, ali se provodi u odnosu na pokretne stvari.
Provodi se izuzetno u odreenim specifinim prilikama,
elementarnim nepogodama ili ratu. Rekviziciju provodi
opinski organ uprave, a moe i starjeina bataljona ili
vieg ranga