KARBOHIDRATET, YNDYRNAT

DHE PROTEINAT

Ushqime q ofreojn
kalori
KARBOHIDRATET

Karbohidratet jan komponentt kryesor t

shumics s bimve.
Bimt bjn karbohidratet e tyre prmes
fotosintezs.
Ndar n dy kategori

1. i thjesht

2. kompleks
FUNKSIONET E KARBOHIDRATEVE

Burimi kryesor i energjis

Mbron proteinat nga djegia n mnyr q t
mund t prdoret pr t ndrtuar dhe riparuar
Fibra dietike mund t ndihmoj n uljen e
kolesterolit n gjak
Pjes e indeve lidhse, disa hormone dhe enzime
dhe materiale gjenetike.
USHQYERJA E KARBOHIDRATEVE
Perdorni 4 kalori pr gram
Burimi kryesor i energjis s trupit

Trupi prdor karbohidratet para kalorive nga

proteina dhe yndyra

Karbohidratet e thjeshta:
Sheqernat:

1. Natyror

2. t rafinuar
SHEQERNAT (KARBOHIDRATET E THJESHTA)
Ndar n dy kategori:
Sheqernat e vetme (monosakarid)

Sheqernat e dyfishta (disaccharides)

Emrat e sheqernave zakonisht prfundojn n

-ozo
Monosakaridet jan blloqet ndrtuese t
karbohidrateve komplekse
MONOSAKARIDET
Glukoza (e quajtur edhe dekstroz)
1. Burimi kryesor i energjis s Trupit
2. Trupi konverton sheqernat e tjera n glukoz
pr t'u prdorur nga trupi
3. Gjetur n fruta dhe mjalt
Fruktoza
1. Sheqeri m i mbl natyror
2. Gjetur n mjalt dhe fruta
Galaktoz
1. Nuk gjendet vetm n natyr
2. Lidhur me glukozn pr t br laktoz (sheqer
qumshti)
DISAKARIDET
Sakaroze
Kallam sheqeri

Kombinimi i glukozs dhe fruktozs

Maltoza
Nuk ndodh n natyr

Lactose
Natyrore vetm n qumsht
NISESHTE
I prbr nga shum glukoz t lidhura s
bashku
Gjetur vetm n ushqimet e bimve

Gjetur n kokrra :

1. Gruri,

2. misri,

3. oriz,

4. thekra,

5. elbi

6. trshra

Lngjet e trasha kur nxehet (xhelatinimi)

FIBRA
te ushqyeshm, por jo tretshm
Fibra lviz npr trup e pandryshuar

Dy kategori :

1. t tretshm (shtohet n uj)

2. pa tretshm (nuk fryhet sa m shum)

Gjetur n fasule t thata, bizele, thjerrzat,

Gjithashtu gjendet n lekuren e frutave dhe
perimeve.
REKOMANDIMET DIETIKE

130 gram do dit pr fmijt dhe t rriturit.

Prdorni sheqernat me moderim.

1. Grat kan nevoj t paktn 38 gram

karbohidrate nga fibra n dit.
2. Meshkujt kan nevoj t paktn 25 gram
karbohidrate nga fibra n dit.
YNDYRNAT (LIPIDET)
Prfshijn:
yndyrnat (ngurta n temperaturn e dhoms)

Vajrat (Lngjet jan temperatura e dhoms)

Kolesteroli

Funksionet:
Llogarisni pr 15-25% t peshs s trupit 50% e
rezervave t yndyrs jan direkt nn lkur
yndyrnat jepin 9 kalori pr gram
LLOJET E YNDYRAVE
T ngopura (m e keqja pr ju)
1. Gjetur n ushqimet e kafshve
2. Disa vajra vegjetale jan t larta n yndyrna t
ngopura
Mono te pangopur
1. Vaj ulliri,
2. vaj kanola
3. vaj kikirikash
Poli te pangopur (me e mira per ju)
1. Misr
2. Soj
3. susam
4. vaj luledielli
REKOMANDIMET DIETIKE

Jo m shum se 20-35% e kalorive duhet t vijn

nga yndyrnat
M pak se 10% e kalorive duhet t vijn nga
yndyra e ngopur
Ju duhet t konsumoni jo m shum se 300
miligram t kolesterolit n dit.
PROTEINA
Bllok ndrtimi i qelizave
Prbr nga zinxhir t gjat t aminoacideve
1. 20 lloje t ndryshme t aminoacideve
2. 9 aminoacide duhet t vijn nga ushqimi
Funksioni i Proteinave:
Proteina sht nj pjes e do qeliz n trupin tuaj
Ndrton dhe mban indet e trupit
Nevojitet m s shumti gjat shtatzanis dhe femijerise
Gjithashtu e nevojshme pr shrim pas operacionit ose
infeksioneve
Gjetur n hormone dhe t gjitha antitrupat
Transportojn minerale, vitamina, yndyrna dhe oksigjen
prmes trupit
Ruajtja e bilancit baz t acidit dhe ekuilibrit t ujit n
trup
REKOMANDIMET DIETIKE
Ndrmjet 85 dhe 1,5 gram proteina pr
kilogram t peshs trupore
Ndryshojn n baz t moshs, dhe n baz t
asaj nse nj person sht shtatzn ose laktik