Radiografsko

snimanje
kostiju i
zglobova
Ravnine tijela

1. Sagitalna ravnina
2. Koronarna ravnina
3. Horizontalna ravnina
4. Kosa ravnina
Ravnine tijela
Sagitalna ravnina
• Dijeli tijelo ili dio tijela na
desni i lijevi segment
• Ravnina ide okomito
kroz tijelo od napred
prema natrag
Ravnine tijela
Sagitalna ravnina

• Mediosagitalni ravnina
je specijalna sagitalna
ravnina koja prolazi kroz
sredinu tijela i dijeli tijelo
na jednaku desnu i
lijevu polovinu
Ravnine tijela
Koronarna ravnina

• Dijeli tijelo ili dio tijela na

anteriorni i posteriorni
segment
• Ravnina ide okomito
kroz tijelo sa jedne na
drugu stranu
Ravnine tijela
Koronarna ravnina
• Med io ko ro n arn a ravn in a je
specijalna koronarna ravnina
koja prolazi kroz sredinu
tijela i dijeli ga u jednaki
anteriornu i posteriornu
polovinu
• Ova ravninaq ćesto se
naziva i m ed io aksilarn a
ravn in a

Medioaksilarna ravnina
Ravnine tijela
Horizontalna ravnina
• Prolazi kroz tijelo ili dio
tijela pod pravim kutem
na longitudinalnu osovinu
• Pod pravim kutem sjeće
sagitalnu i koronarnu
ravninu
• Tijelo dijeli na gornji i donji
(superiorni i inferiorni) dio
• Često se naziva
transverzalnom ili
aksijalnom ravninom
Ravnine tijela
Kosa ravnina
• Kroz tijelo ili dio tijela
prolazi pod bilo kojim
uglom u odnosu na
ostale tri ravnine
 Ravnine tijela
• Koriste se pri namještanju
bolesnika za centriranje
tijela ili dijela tijela u centar
slikovnog receptora ili
centralne zrake
• Primjer
• Centralna zraka zaA-P
projekciju prolazi kroz
snimani dio tijela usporedno
sa sagitalnom ravninom i
okomito na koronarnu
ravninu
 Ravnine tijela
• Koriste se pri namještanju
bolesnika za centriranje
tijela ili dijela tijela u centar
slikovnog receptora ili
centralne zrake
• Primjer
• Centralna zraka zaA-P
projekciju prolazi kroz
snimani dio tijela usporedno
sa sagitalnom ravninom i
okomito na koronarnu
ravninu
 Ravnine tijela
Posebne ravnina
• Pri radiografskom
snimanju koriste se
dvije posebne ravnine:
1. Interilijakalna ravnina
2. Okluziona ravnina
 Ravnine tijela
Interilijakalna ravnina
• Prolazi kroz zdjelicu u visini
vrha ilijakalne kriste i visine
spinoznog nastavka IV
lumbalnog kralješka
• Koristi se za pozicioniranje
lumbalne kralješnice,
sakruma i kokcigisa
 Ravnine tijela
Okluziona ravnina

• Prolazi između dodirnih

površina gornjih i donjih
zubiju pri zatvorenim ustima
• Koristi se pri snimanju
odontoidnog nastavka i nekih
snimaka glave
 Orijentacijske tačke na tijelu
• Većina anatomskih struktura se ne može direktno
vidjeti
• Iz tih razloga ing. med .radiologije koriste razne
protuberancije, tuberozitase ili neke druge vanjske
znakove kako bi se bolesnik što lakše i bolje
namjestio za određeno snimanje
• Ukoliko se orijentacijske točke ne koriste ili se
prilikom snimanje ne koriste na odgtovarajući način
bitno rastu potrebe za ponavljanjem snimaka
Orijentacijske točke na tijelu
 Anatomski termini odnosa
• Kako bi se opisao
odnos dijela tijela u
anatomskom položaju
koriste se brojni termini
• Ing med. radiologije
mora biti blizak sa
izrazima koji se u
kliničkoj praksi često
koriste
 Anatomski termini odnosa
Posteriorno
• Anteriorno (ventralno)
označava prednju stranu
tijela ili organa
• Posteriorno (dorzalno)
označava stražnji dio tijela
ili organa
• Napomena – superiorna
površina stopala naziva se
dorzalnom površinom
Anteriorno
 Anatomski termini odnosa
• Kaudalno označava Kaudalno
dijelove tijela koji se
udaljavaju od glave
• Kranijalno označava
dijelove tijela koji se
približavaju glavi

Kranijalno
 Anatomski termini odnosa
• Kaudalno označava
udaljavanje od glave
• Kranijalno označava
približavanje glavi
 Anatomski termini odnosa
• Superiorno označava Superiorno
prema glavi ili iznad
• Inferiorno označava prema
stopalu ili ispod
• Superficijalno koji se
nalazi blizu kože

Inferiorno
 Anatomski termini odnosa
• Medijalno prema
medijalnoj ravnini tijela ili
dijela tijela Medijalno
• Lateralno od medijalne
ravnine tijela ili dijela tijela

Lateralno
 Anatomski termini odnosa
• Distalno označava tačku
Proksimalno
koja se udaljava od
određenog mjesta
• Proksimalno označava
tačku koja se nalazi iznad
srednjeg dijela tijela ili
neke određene tačke u
tijelu

Distalno
 Anatomski termini odnosa
• Eksterno označava dio • Palmarno označava
izvan organa ili tijela dlan šake
• Interno označava dio • Plantarno označava
unutar organa taban stopala
• Ipsilateralno označava • Dorzum označava
dio tijela ili organ na gornju stranu stopala ili
istoj strani stražnju stranu stopala
• Kontralateralno
označava dio tijela ili
organ na suprotnoj
strani
 Projekcije
• Označava put centralne zrake od njenog izlaza iz
rendgenske cijevi kroz tijelo bolesnika do slikovnog
receptora
• Večina projekcija definira se prema ulaznoj i izlazno
tačci na tijelu i zasniva se na anatomskim položajima
• Primjer – ako centralna zraka ulazi na anteriornoj
površini tijela i izlazi na leđima – posteriornoj strani
tijela naziva seA-P projekcija
 A-P projekcija
• Okomita centralna
zraka ulazi na
prednjoj strani tijela i
izlazi na stražnjoj
strani tijela
 A-P projekcija
• Može se raditi u:
• Uspravnom položaju bolesnika
koji je leđima okrenut stolu za
snimanje
• U ležečem položaju bolesnika na
leđima
• U bolesnika koji na stolu za
snimanje leži u kosom položaju
na trbuhu i horizontalnom
centralnom zrakom koja ulazi
anteriorno i izlazi posteriorno
 P-Aprojekcija
• Okomita centralna zraka
ulazi na stražnjoj strani
tijela i izlazi na prednjoj
strani tijela
• Može se raditi u:
• Uspravnom položaju
bolesnika koji je licem
okrenut stolu za snimanje
• U ležečem položaju
bolesnika na trbuhu
• U bolesnika koji na stolu za
snimanje leži u kosom
položaju na trbuhu i
horizontalnom centralnom
zrakom koja ulazi
posteriorno i izlazi
anteriorno
 Aksijalna projekcija
• U ovoj projekciji postoji
longitudinalna angulacija
centralne zrake sa dužom
osovinom tijela
• Angulacija se zasniva na
anatomskom položaju
struktura
• Longitudinalna angulacija
može se postići angulacijom
tijela ili dijela tijela dok
centralna zraka ostaje
okomita na slikovni
receptor
 Aksijalna projekcija
• eTrmin “aksijalna projekcija”
odnosi se na sve projekcije u
kojih je longitudinalna angulacija
između centralne zrake i duže
osovine tijela ≥ 10°
• Kada se za neka snimanja
preporuća angulacija centralne
zrake između 5° i 15° takve
snimke se takođe nazivaju
aksijalnim snimkama iz razloga
što angulacija može prijeći 10°
• Aksijalna projekcija ima široku
primjenu i može se primjeniti u
bilo kojem položaju bolesnika
 aTngencijalna projekcija
• Centralna zraka usmjerena
je na vanjski rub površine
zakrivljenog dijela tijela tako
da se ta površina na
slikovnom receptoru
projecira sama bez
superpozicije okolnih
struktura
• T
angencijalnom projekcijom
se naziva zbog
tangencijalnog odnosa
centralne zrake i snimanog
dijela tijela
 Postranična –Lateralna - projekcija
• Centralna zraka ulazi na
jednoj strani tijela ili dijela
tijela, kroz tijelo prolazi
uzduž koronarne ravnine i
izlazi na suprotnoj strani
• Kada se postranična
projekcija koristi za
snimanje glave, pluća ili
abdomena smjer centralne
zrake stavlja se uz naziv
radiografkog položaja
 Postranična –Lateralna - projekcija
Desni profil grudnog koša
• D ili Lpostranični položaj
označava se stranom tijela
koja se nalazi uz slikovni
receptor i odgovara strani
na kojoj centralna zraka
izlazi
• Lateralna projekcija
ekstremitata označava se
alteromedijalnom ili
mediolateralnom
označavajući stranu na
koljoj centralna zraka ulazi i Lateromedijalna projekcija podlaktice
izlazi
 Kosa - projekcija
• Centralna zraka zraka ulazi u
tijelo ili dio tijela pod uglom koji
prati određenu kosu ravninu
• U kosoj projekciji centralna zraka
može ulaziti na bilo kojoj strani
tijela ili površini tijela
• Ukoliko centralna zraka ulazi na
anteriornoj površini tijela i izlazi
na suprotnoj, posteriornoj površini
tijela, projekcija snimanja naziva
se kosaA-P projekcija
• Ukoliko ulazi na posteriornoj a
izlazi na anteriornoj površini
naziva se kosa P-Aprojekcija
 Kosa - projekcija
• Večina kosih projekcija rade
se na način da se rotira
bolesnik dok centralna zraka
ostaje okomita na slikovni
receptor
• Kosa projekcija može se
napraviti i dijagonalnim
nagibom centralne zrake
uzduž horizontalne ravnine
bez rotacije bolesnika
 Kosa - projekcija
• Kao i u lateralne projekcije
smjer centralne zrake u kosoj
projekciji opisuje se prema
radiografskoj poziciji
 Prave projekcije
• eTrmin prava (istinita) [ pravaAP, prava P
A, prava
postranična] često se koriste u kliničkoj praksi
• Koriste se pri indikacijama u kojih tijelo mora biti
postavljeno u tačnoj anatomskoj poziciji
• PravaAP ili prava P Aprojekcija postiže se kada je
centralna zraka okomita na koronarnu ravninu i
usporedna sa sagitalnom ravninom
• Prava postranična projekcija postiže se kada je
centralna zraka usporedna sa koronarnom ravninom i
okomita na sagitalnu ravninu
• Termin prave (istinite) ne koristi se za kose projekcije
 Pozicije
• U radiologiji naziv pozicije koristi se za objašnjenje
dva termina
• Pod jednim pojmom (Opšte pozicije tijela)
podrazumijeva se namještaj bolesnika ili cijelog tijela –
npr. bolesnik se može snimati u sjedećem, stojećem ili
ležećem položaju
• Pod drugim pojmom (Radiografske pozicije)
podrazumijeva se pozicioniranje određenog dijela tijela
prema stolu za snimanje ili slikovnom receptoru
 Po zicije
Radiografske pozicije
1 Postranična pozicija
Lijeva
Opšte pozicije tijela Desna
1 Stojeći 2 Kosa pozicija
2 Sjedeći Desna posteriorna (RPO)
3 Ležeći na trbuhu Lijeva posteriorna (LPO)
4 Ležeći na leđima Desna anteriorna (RAO)
5 Ležeći na boku Lijeva anteriorna (LAO)
6 Fowlerov položaj 3 Ležeči položaj bolesnika sa
horizontalnom centralnom
7 Trendelenburgov položaj
zrakom (Dekubitus)
Desni postranični
Lijevi postranični
Ventralni
Dorzalni
6 Lordotična pozicija
 Opšte pozicije tijela
Stojeća pozicija bolesnika
Bolesnik uz slikovni receptor stoji uspravno
 Opšte pozicije tijela
Sjedeća pozicija bolesnika
Uspravni položaj bolesnika uz slikovni receptor pri kojem bolesnik
sjedi na stolici
 Opšte pozicije tijela
Ležeća pozicija bolesnika na leđima
Ležeći položaj bolesnika uz slikovni receptor pri kojem bolesnik
na stolu za snimanje leži poleđice
 Opšte pozicije tijela
Ležeća pozicija bolesnika na trbuhu
Ležeći položaj bolesnika uz slikovni receptor pri kojem bolesnik
na stolu za snimanje leži potrbuške
 Opšte pozicije tijela
Ležeća pozicija bolesnika na boku
Ležeći položaj bolesnika uz slikovni receptor pri kojem bolesnik
na stolu za snimanje leži na desnom ili lijevom boku
 Opšte pozicije tijela
Trendelenburgova pozicija bolesnika
Uz slikovni receptor bolesnik leži na leđima. Glava
bolesnika položena je niže od nogu
 Opšte pozicije tijela
Fowlerova pozicija bolesnika
Uz slikovni receptor bolesnik leži na leđima. Glava
bolesnika položena je više od nogu
 Opšte pozicije tijela
Simsonova pozicija bolesnika
• Uz slikovni receptor bolesnik leži na lijevoj prednjoj strani.
• Lijeva noga je ekstendirana, dok je desno koljeno djelomično
flektirano
 Opšte pozicije tijela
Pozicija bolesnika za litotomiju
• Bolesnik na stolu za litotomiju leži na leđima
• Koljena i kukovi su flektirani i lagano abducirani i rotirani prema
vani
• Noge su u poplitearnom području poduprte držačima
 Postranične (lateralne) radiografske
pozicije tijela
• Bolesnik je bokom okrenut
slikovnom receptoru
• Uvijek se nazivaju prema
strani bolesnika koja je
postavljena uz slikovni
receptor
• Koja će se strana snimati
ovisi o stanju bolesnika,
anatomskoj strukturi te cilju
ispitivanja
Kose radiografske pozicije tijela bolesnika

• Kosa radiografska pozicija postiže se rotacijom tijela ili dijela

tijela bolesnika tako da koronarna ravnina nije usporedna sa
slikovnim receptorom
• Ugao koji se koristi pri kosoj rotaciji varira ovisno o vrsti
pretrage i strukture koja se analizira
• Kosi položaj naziva se prema strani koja se nalazi bliže
slikovnom receptoru
Kose radiografske pozicije tijela bolesnika

• U desnom anteriornom
kosom položaju (RAO)
desna prednja strana
nalazi se bliže slikovnom
receptoru
• Lijeva anteriorna strana je
odignuta
 Kose radiografske pozicije tijela
bolesnika
• U lijevom anteriornom
kosom položaju (LAO) lijeva
prednja strana nalazi se bliže
slikovnom receptoru
• Desna anteriorna strana je
odignuta
 Kose radiografske pozicije tijela
bolesnika
• U desnom posteriornom
kosom položaju (RPO) desna
stražnja strana nalazi se bliže
slikovnom receptoru
• Lijeva posteriorna strana je
odignuta
 Kose radiografske pozicije tijela
bolesnika
• U Lijevom posteriornom
kosom položaju (LPO) Lijeva
stražnja strana nalazi se bliže
slikovnom receptoru
• Desna posteriorna strana je
odignuta
 Kose radiografske pozicije tijela
bolesnika
• Za kose položaje ekstremiteta
koristi se naziv medijalna i
lateralna rotacija
• Nazivi ukazuju na smjer kojim se
ekstremitet okreće iz
anatomske pozicije

Medijalna rotacija Lateralna rotacija

koljena koljena
Ležeči položaj bolesnika sa horizontalnom
centralnom zrakom (Dekubitus)
• U radiološkoj terminologiji pojam dekubitus označava
bolesnika koji pri snimanju leži a centralna zraka je
horizontalna sa stolom za snimanje
• Postoje tri osnovna dekubitus položaja
• Nazivaju se prema površini tijela na kojoj bolesnik leži
• To su Lateralni (L ili D) dekubitusni položaj, dorzalni
dekubitusni položaj i ventralni dekubitusni položaj
• Najčešće se koristi lateralni dekubitusni položaj za prikaz
tekućih nivoa u plućima i abdomenu
 Ležeči položaj bolesnika sa horizontalnom
centralnom zrakom (Dekubitus)
Lijevi lateralni dekubitusni položaj
• Bolesnik na stolu za snimanje leži na lijevom
boku leđima okrenut slikovnom receptoru
• U ovom položaju s horizontalnom centralnom
zrakom dobije se A-P projekcija
• Govori ae o A-P snimci sa tijelom bolesnika u
ležečem lijevom bočnom položaju
• Alternativa ovom položaju je postaviti lice
bolesnika okrenuto slikovnom receptoru
• Ovakav položaj bolesnika rezultira P-A
snimkom
• Ovisno o vrsti pretrage može biti potrebna
napraviti i desnu A-P ili P-A projekciju
 Ležeči položaj bolesnika sa horizontalnom
centralnom zrakom (Dekubitus)
Dorzalni dekubitusni položaj
• Bolesnik na stolu za snimanje leži na
leđima s jednim bokom okrenutim
slikovnom receptoru
• U ovom položaju s horizontalnom
centralnom zrakom dobije se lateralna
projekcija
• Govori se o postraničnoj snimci u
dorzalnom dekubitusu
• Ovisno o stanju bolesnika ili vrsti
pretrage bolesnik je slikovnom
receptoru okrenut lijevim ili desnim
bokom
 Ležeči položaj bolesnika sa horizontalnom
centralnom zrakom (Dekubitus)
Ventralni dekubitusni položaj
• Bolesnik na stolu za snimanje leži
potrbuške s jednim bokom okrenutim
slikovnom receptoru
• U ovom položaju s horizontalnom
centralnom zrakom dobije se lateralna
projekcija
• Govori se o postraničnoj snimci u
ventralnom dekubitusu
• Ovisno o stanju bolesnika ili vrsti
pretrage bolesnik je slikovnom
receptoru okrenut lijevim ili desnim
bokom
 Lordotični položaj
Ventralni dekubitusni položaj
• Bolesnik je gornjim dijelom leđa
prislonjen stojećem Bucky
stativu, dok je donji dio tijela
odmaknut od stativa
• Angulacija koja nastaje između
centralne zrake i duge osovine
gornjeg dijela tijela bolesnika
tvori A-P aksijalnu projekciju
• Ova projekcija koristi se za
vizualizaciju plućnih vrškova i
klavikule
 Terminologija pokreta tijela
Abdukcija
• Pokret dijela tijela prema vani
od središnje osovine tijela ili
dijela tijela
Addukcija
• Pokret dijela tijela prema od
središnjoj osovini tijela ili dijela
tijela
 Terminologija pokreta tijela
Ekstenzija
• Ispravljanje zgloba
• Oba elementa zgloba su u
anatomskom položaju –
normalni položaj zgloba
Fleksija
• Akt savijanja zgloba – obrnuto
od ekstenzije
 Terminologija pokreta tijela
Hiperekstenzija
• Forsirana ili ekcesivna
ekstenzija ekstremiteta ili
zgloba

Hiperfleksija
• Forsirana fleksija
ekstremiteta ili zgloba
 Terminologija pokreta tijela
Inverzija
• Nutarnja rotacija stopala u
skočnom zglobu

Everzija
• Vanjska rotacija stopala u
skočnom zglobu
 Terminologija pokreta tijela
Pronacija
• U pronaciji podlaktice dlan
je okrenut prema dole

Supinacija
• U Supinaciji podlaktice
dlan je okrenut prema gore
– anatomski položaj
 Terminologija pokreta tijela
Rotacija
• Pomicanje ili rotiranje
tijela
• ili dijela tijela oko osovine
 Terminologija pokreta tijela
Cirkumdukcija
• Cirkularni pokreti ruke
 Terminologija pokreta tijela

Tilt
• Naginjanje dijela tijela u
odnosu na dužu osovinu
tijela
 Terminologija pokreta tijela

Devijacija
• Pomicanje iz standardnog
položaja ili smjera
 Prekrivanje bolesnika
• Zbog privatnosti, bolesnik pri
snimanju mora biti obućen u halju
koja omogućava snimanje
ograničenog dijela tijela bez
ostavljanja neželjenih sjena
• Nikada ne eksponirati bespotrebno
• Samo dio tijela koji se snima može
biti otkriven dok ostali djelovi tijela
radi privatnosti i topline bolesnika
moraju biti prekriveni
• Za prekrivanje preoporučavaju se
papirnate halje koje nesadržavaju
metalne ili plastične kopče
 Prekrivanje bolesnika
• Ukoliko nemamo papirnatih halja
dobro mogu poslužiti tekstilni
prekrivači
• Ukoliko se koriste tekstilni
prekrivači svi nabori tekstila
moraju se ispraviti
• Nabori tekstila mogu ostaviti
neželjene sjene
 Prekrivanje bolesnika
• Sa dijela tijela koji se snima moraju biti
uklonjeni svi radiopačni predmeti kao što su
to: metalni i platični zatvaraći, metalni
novčići, nakit itd
• Ukoliko se snima lubanja ing med radiologije
mora bolesnika upozoriti da skine umjetno
zubalo, ogrlice, naušnice, ukosnice ili bilo
koji drugi predmet koji na rtg snimci može
ostaviti sjenu
 Nesvjesni pokreti bolesnika pri snimanju
• Nesvjesni pomaci mišića
bolesnika mogu biti uzrokavani
• Nervozom
• Neudobnim namještajem
• Nestabilnošću bolesnika
• Mentalnim bolestima
• Povišenom temperaturom
• Dobi bolesnika
• Disanjem
 Nesvjesni pokreti bolesnika pri snimanju
• Inžinjer medicinske radiologije
može kontrolirati nesvjesne
pokrete mišića bolesnika
• Davanjem tačnih informacija o
pretrazi
• Osiguravanjem udobnog
namještaja bolesnika
• Postavljanjem podložaka
• Postavljanjem imobilizacije