RENIA E REGJIMIT

KOMUNIST NE
EVROPEN LINDORE
PUNOI:ALTEA QOKU 10-16
SHKAQET E RENIES

Politikat reformatore të Mikhail Gorbaçovit në Bashkimin Sovjetik thjesht shërbyen për të nxitur lëvizjet e
opozitës ndaj regjimeve komuniste në vendet e bllokut sovjetik. Demonstratat u bënë më të shpeshta.
Qeveritë u detyruan të pranonin masa, për më tepër rekomandonte Gorbaçovi, drejt liberalizimit.
Megjithatë, këto masa nuk u konsideruan të mjaftueshme. Shpresat e lirisë, të shtypura gjatë nga regjimet
komuniste në vendet e bllokut sovjetik dhe vetë BRSS, u nxitën në mënyrë të pashmangshme nga
përpjekjet e reformave të Mikhail Gorbaçovit në Bashkimin Sovjetik dhe në politikën e tij pajtuese ndaj
Perëndimit. U tregua e pamundur të mbanim regjimet e reformuara komuniste. Ata u zhdukën tërësisht
nga dëshira për demokraci politike dhe liri ekonomike. Brenda tre viteve, regjimet komuniste u shembën
dhe vendet individuale fituan lirinë, fillimisht në vendet satelitore të Bashkimit Sovjetik dhe më pas brenda
vetë Bashkimit Sovjetik. Strukturat e bllokut lindor u shpërbë me shpërbërjen e Paktit të Varshavës dhe
Comecon. Bashkimi Sovjetik u prish në republikat e pavarura.
POLONIA
• Në Poloni, reformat ekonomike çuan në greva në pranverë
dhe verë të vitit 1988. Lëvizja e Solidaritetit bëri thirrje për
pluralizmin e sindikatave. Gjatë negociatave të tryezës së
rrumbullakët, që mundësuan krijimin gradual të
Republikës së Polonisë së Tretë, liderët komunistë polakë
e njohën lëvizjen shoqërore në prill të vitit 1989. Prandaj
Solidarnośi ishte në gjendje të merrte pjesë në zgjedhjet e
para gjysmë-ligjore që nga Lufta e Dytë Botërore.
Zgjedhjet, të mbajtura më 4 dhe 18 qershor, panë rënien e
Partisë Komuniste dhe Tadeusz Mazowiecki u bë kreu i
parë jo komunist i qeverisë në Evropën Lindore. Ai u
emërua më 19 gusht 1989 dhe u miratua nga një shumicë
dërrmuese nga Sjem polonisht më 8 shtator 1989 si
rezultat i një koalicioni midis Solidariteti, partisë bujqësore
dhe Partisë Demokratike. Në dhjetor 1989, Lech Wałęsa,
udhëheqësi simbolik i Solidarność, zëvendësoi gjeneralin
Jaruzelski të Partisë së Punëtorëve të Bashkuara Polake si
President. Fitorja e kandidatëve të sindikatave në këto
zgjedhje shkaktoi një valë revolucionesh paqësore anti-
komuniste në Europën Qendrore dhe Lindore
HUNGARIA

• Në Hungari demonstratat kundër regjimit u

rritën gjatë viteve 1987 dhe 1988. Opozita u bë
më e organizuar dhe reformatorët hynë në
qeveri në qershor 1988. Më 18 tetor 1989,
Kushtetuta staliniste u braktis dhe Hungaria
miratoi pluralizmin politik. Më parë atë vit, në
maj, "Perdes së Hekurt" që ndante Hungarinë
nga Austria u çmontua, gjë që i mundësoi shumë
gjermanëve të Lindjes të iknin në Perëndim. Në
Hungari, zgjedhjet parlamentare të mbajtura më
2 prill 1990 rezultuan në formimin e qeverisë së
Forumit Demokratik. Më 9 dhjetor 1990, Lech
Wałęsa u bë President i Republikës së Polonisë.
 Cekosllovaki
• Në Çekosllovaki, një program reformash të
frymëzuara nga ato të BRSS u miratua në dhjetor
1987, por nuk u zbatua gjerësisht. Regjimi u bë më
demonstrative dhe shtypëse në vitin 1988.
• Në Çekosllovaki, udhëheqësi i opozitës, Václav
Havel, u zgjodh njëzëri President i përkohshëm i
Republikës nga parlamenti i Republikës Socialiste
më 29 dhjetor 1989. Në të njëjtën mënyrë, lëvizja e
Forumit Qytetar anti-themelues fitoi zgjedhjet e
para të lira parlamentare në 8 Qershor 1990 dhe
riemëroi Václav Havelin si President i Republikës në
korrik të atij viti
Bullgari dhe Rumani
• Në Bullgari, një qeveri e koalicionit u formua më
7 dhjetor 1990 dhe një kushtetutë e re u
miratua më 9 korrik 1991. Në Rumani, pas
demonstrimeve të dhunshme, diktatori
komunist Nicolae Ceauşescu u ekzekutua më 25
dhjetor 1989 dhe një Kushtetutë e re e
pluralizmit miratuar më 8 dhjetor 1991.
GJERMANIA
• Në Republikën Demokratike Gjermane (RDGJ), u kundërshtua kundërshtimi ndaj regjimit stalinist.
Demonstrata të mëdha u zhvilluan, dhe një numër në rritje i gjermanëve lindorë u larguan nga vendi. Qeveria
nuk do të konsideronte asnjë lloj reforme, duke llogaritur ndërhyrjen e trupave sovjetike të vendosur në RDGJ.
Megjithatë, Gorbaçovi refuzoi të ndihmojë, duke hequr dorë nga doktrina e Brezhnjevit për ndërhyrje
legjitime në vendet e tjera komuniste. Që nga ajo kohë, regjimi komunist u shkatërrua. Muri që kishte ndarë
Berlinë që nga viti 1961 zbriti më 9 nëntor 1989, dhe gjermanët lindorë ishin të interesuar vetëm në
ribashkimin me Republikën Federale të Gjermanisë (FRG).

• Rënia e Murit të Berlinit pati një ndikim të rëndësishëm. Rënia e regjimit komunist në Gjermaninë Lindore, që
kishte shkuar përpara me Bashkimin Sovjetik të pafuqishëm për të vendosur ndonjë opozitë efektive, çoi në
ribashkimin e Gjermanisë, një ngjarje që kishte një ndikim të drejtpërdrejtë në procesin e integrimit
evropian. Për të integruar me sukses një Gjermani të bashkuar në Evropë, ishte jetësore të forcohej
Komuniteti Europian duke krijuar një Bashkim Evropian i cili do të përfshinte një Bashkim Ekonomik dhe
Monetar (EMU) dhe një bashkim politik. Ky ishte objektivi i Traktatit të Mastrihtit të 7 shkurtit 1992.