Tagapag-ulat: Aika Kristine L.

Valencia
 paraan ng pagbibigay-simbolo sa wikang
pasalita sa paraang pasulat.
 ipinalabas ng Surian ng Wikang Pambansa
(SWF) noong 1976 ang “Mga Tuntunin sa
Ortograpiyang Filipino”
 Mula sa orihinal na 20 letra ng ABAKADA ay
naging 31 ang mga letra, kabilang ang
idinagdag na ch, f, j, ll, ñ, q, rr, v, x, at z.
Tinawag itong “pinagyamang alpabeto”.
 Sumunod na pagbabago ang “pinasimpleng
alpabeto” noong 1987, ang “Alpabeto at
Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino” ng
Linangan ng mga Wika sa Pilipinas (LWP).
 Naging 28 ang dating 31 letra; inalis ang
kambal katinig na ch, ll, at rr na maaaring
palitan ng ts, ly at r.
 Gayunman, inilimita sa Patnubay na ito ang
paggamit lamang ng walong dagdag na letra sa mga
hiram na salitang nabibilang sa pangngalang
pantangi, teknikal na terminolohiya, at mga
salitang may natatanging pangkultural na
kahulugan. Itinakda ring kung ang hiram na salita ay
nabibilang sa tinatawag na “karaniwang salita” na
ginagamit na sa pang-araw-araw na komunikasyon
ng mga Pilipino, dapat gamitin ang orihinal na 20-
letrang ABAKADA sa pagbaybay ng mga naturang
salita.
 Nagkaroon ng iba’t ibang reaksyon laban sa
1987 Patnubay. Sinabi ni Maminta (2001) na
“kulang ang kasapatan ng tuntunin para
mapapasok ang karaniwang terminong
ginagamit sa pagpi-Filipino natin, pasalita
man o pasulat. Hindi ito naging katanggap-
tanggap sa karamihan dahil “binabale-wala
nito ang kalikasan ng paggamit ng wika sa
bilingguwal na konteksto sa Pilipinas kung
saan ginagamit ang Ingles bilang bahagi ng
pang-araw-araw na buhay ng mga Pilipino.”
(Fortunato, mula kay Maminta, 2001).
 Muling naglabas ng isa pang gabay sa
ortograpiyang Filipino ang KWF, ang “2001
Revisyon sa Alpabetong Filipino at Patnubay sa
Ispeling ng Wikang Filipino.”

 Bahagi ang gabay na ito ng pangwakas na

output ng proyekto ng KWF, ang “Tungo sa
Istandardisasyon ng Sistema ng Pagsulat sa
Filipino: Mga Batas at Tuntunin na Nauukol
sa Walong Dagdag na Letra sa Alpabetong
Filipino,” na naglayong gawing malinaw ang
mga tuntunin sa pagbaybay sa pambansang
wika.
 Binubuo pa rin ng 28 letra ang alpabeto,
walang binawas o idinagdag, ngunit binago ang
mga tuntunin sa paggamit ng walong dagdag na
letra. Napaloob dito ang paghahati sa dalawang
pangkat ng walong dagdag na letra: (a) ang mga
letrang may ponetikong katangian gaya ng f, j,
v, at z, at (b) ang mga letrang kumakatawan sa
higit pa sa isang tunog, kabilang ang c, ñ, q, at
x.
 Sa 2001 Gabay na ito, magagamit na ang f, j, v
at z sa mga karaniwang salita at ibang salitang
hiram (Hal: fasiliteytor, varayti, narativ, jaket);
samantalang magagamit lamang ang c, ñ, q, at
x sa mga pangalang pantangi at salitang
teknikal.
 Taong 2005 nang magpalabas ang Sentro ng
Wikang Filipino (SWF) ng Unibersidad ng
Pilipinas (UP) ng Gabay sa Editing sa Wikang
Filipino (tuon sa pagbaybay) na
naglayong makapag-ambag sa proseso ng
istandardisayon ng wikang Filipino.
Isinagawa ito sa tulong ng ilang
proyektong pampublikasyon ng UP-SWF,
tulad ng Daluyan , gayon din ng ilang piling
konsultant.
 Nioong 2008 ay inilabas din ng SWF ang
ikalawang edisyon ng Gabay sa Ispeling bunga ng
bagong napagkasunduang mga tuntunin
pagkaraang mailathala ang 2005 Gabay sa Editing
sa Wikang Filipino.
 Kalakip sa binagong edisyon ang mga sumusunod:
1) pagpasok ng napag- kasunduang mga tuntunin
buhat sa idinaos na serye ng mga forum sa
pagbaybay noong Agosto13, 2005 at Marso 2 at
Abril 21, 2006 na dinaluhan ng mga kinatawan
ng iba’t ibang samahang pangwika, Kagawaran
ng Filipino, sentro ng pananaliksik, Komisyon ng
Wikang Filipino, at iba pang tagapagtaguyod ng
wika; at 2) pagbabago ng pamagat ng kanilang
gagawing simulain sa mga susunod na
publikasyon.
 Agosto 14, 2013- Kautusang Pangkagawaran
Blg. 34 S. 2013, naglabas ang KWF ay
masusing pinag-aralan ang mga nagdaang
ortograpiyang Filipino na kasalukuyang
ipinatutupad sa mga paaralan.

 Mula sa serye ng konsultasyon nabuo ang

“Binagong Gabay sa Ortograpiya ng Wikang
Filipino na may pamagat na Ortograpiyang
Pambansa
 Bawat wika ay may sariling sistema ng
paglalapat ng simbolo/letra/titik/karakter sa
mga makahulugang tunog o ponema.
 Unangbinanggit ang Filipino na wikang
panlahat natin sa Konstitusyon ng 1973,
pagkatapos ay sa Konstitusyon ng 1987.

Artikulo XIV Sek.6 ng Saligang Batas 1987: Ang

wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino.
Samantalang nalilinang, ito ay dapat payabungin
at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika
ng Pilipinas at sa iba pang mga wika.
 Ayonkay Havranek, ito ay adaptasyon ng
wika para magkaroon ito ng kakayahang
bumuo ng wasto, tiyak at kung
kakailanganin, ng mga pahayag na abstrak na
matatagpuan sa mga sulating pansiyensya at
pampilosopiya.

 Ang proseso ng pagiging magkakaanyo,

magkakahawig, o uniporme ng isang wika
para sa higit na malawakang pagtanggap at
paggamit nito.
 Isangpamamaraan o proseso kung paano
maaaring tanggapin at gamitin ng
nakararaming taong gumagamit ng wika ang
isang tiyak na talaan ng mga talasalitaan o
bokabularyo sa isang tiyak na disiplina ng
karunungan.
1. Maiiwasan ang kaguluhan sa paggamit ng
mga salita o katawagan sa alin pa mang
disiplina ng karunungan.
 Kabilang sa maraming institusyong pang-
edukasyon at grupong profesyonal na
naglabas ng kanilang handbuk sa ispeling,
lalo na sa reporma sa ispeling na itinakda sa
Kautusang Pangkagawaran Blg. 81, s. 1987 ay
ang: De La Salle University;Universidad ng
Pilipinas—ang Sentro ng Wikang Filipino
at Department of Linguistics, na may tig-
isang set ng tuntunin sa ispeling; SANGFIL
(Samahan ng mgaDepartamento ng Filipino),
kasama pa ang ilang indibiduwal na awtor na
nagdisenyong sarili
nilang sistema ng ispeling.
 Bagaman umuunlad ang wikang Filipino sa
pagdami ng mga akdang nasusulat dito,
nananatili pa ring problema ang istandardisasyon
nito at ang pangingibabaw ng wikang Ingles na
lumalabas maging sa paggamit ng Taglish o
paghalo ng Filipino at Ingles.
 Nakakaapekto rin sa problema sa wika ang iba’t
ibang mga patakarang pangwika ng mga
pamantasan, ayon kay Nadera.
 “Iba-iba kasi ang pamantayan sa pagsusulat sa
Filipino na ginagamit ng mga paaralan,” ani
Nadera. “Paiba-iba kasi ang paggamit ng
alpabeto. Naghahalo-halo ang mga ito. Kung
minsan ginagamit ang alpabeto noong 2001, kung
minsan naman noong 1987. Iba-iba lahat, iba sa
UP, sa La Salle, sa PNU at sa Ateneo. Sa UST,
wala.”
 Ibang usapin naman ang kalagayan ng Filipino
sa UST. Ani Candido, ang hindi pagkakaroon ng
departamento sa Filipino dito ang dahilan kung
bakit nakakaligtaan ang pagsunod sa iisang
istandard sa Filipino. Noong 2004, nabuwag
ang Department of Languages na siyang
nangangasiwa dati sa pagtuturo sa wikang
Filipino at pinalitan ito ng General Education
Department.
 “Dito kasi sa UST, wala tayong ginagamit na
alituntunin. Tinuturo ang nirebisang paggamit
ng alpabeto, ngunit mapapansin na hindi pa rin
naiintindihan ng lahat ang paggamit nito,” ani
Candido. Halimbawa nito ang pagsulat sa
salitang “alpabeto,” na maaaring gawing
“alfabeto”. O “efekto,” sa halip na “epekto.”
 Hindi rin sumusunod sa itinakdang bagong
alpabeto ng KWF ang Ateneo, ayon naman
kay Michael Coroza, propesor ng malikhaing
pagsulat sa Ateneo De Manila University at
dating patnugot sa Filipino ng Varsitarian.
 Aniya, “sinusunod ng Ateneo ang tradisyon ng
panitikang Pilipino, dahil ito ang nakagisnan
na natin.”
2. Ang Filipino ay higit na uunlad at maitataas
ang antas nito bilang wika.
 Sa mga problemang kinakaharap ng wikang
Filipino, napapatanong tuloy ang marami
kung dapat nga bang gawing lingua franca ito
ng mga Pilipino. May mga nagnanais na
gamitin na lamang ang Ingles dahil
naniniwala silang higit itong maunlad at
angkop na midyum ng pakikipag-ugnayan lalo
na sa panahon ng globalisasyon at
information technology.
 Noong 2004, itinakda ng Pangulong
Macapagal-Arroyo ang pagbabalik sa
paggamit ng Ingles bilang midyum ng
pagtuturo. Sa kanyang pasinayang talumpati
noong nasabing taon, sinabi niyang
nakatutulong sa mga Pilipino ang kagalingan
sa pagsasalita ng Ingles, bukod pa sa pagiging
mabisa umano nito sa pagkatuto ng mga
estudyante.
 Pinabulaanan naman ito ni Nadera. Aniya,
mali ang paniniwala na tanging wikang Ingles
lamang ang nagsisilbing susi sa kaunlarang
pang-ekonomiya.
 Ayon naman kay Baquiran, hindi sinusunod ng
pamahalaan ang isinasaad ng Saligang Batas
tungkol sa wikang Filipino. Ayon kasi sa
Artikulo XIV Seksiyon 6: “Sang-ayon sa mga
probisyon ng batas at sa kung ano ang
nararapat sa Kongreso, magsasagawa ng
hakbang ang gobyerno upang masimulan at
maipagpatuloy ang paggamit sa Filipino
bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-
edukasyon.”
 Ngunit, tila higit na pinagtutuunan ng pansin
ng gobyerno ang paglinang sa paggamit ng
Ingles. Patuloy ni Baquiran, “halos lahat ng
mga asignatura, sa Ingles tinuturo.
 “Hindi na natin maaalis ang wikang Ingles dahil
nakakabit na ito sa ating bokabularyo,” dagdag
ni Madrunio.
 Dagdag ni Madrunio na hindi dapat
itinataguyod ang paggamit ng Taglish at
Enggalog, dahil nagiging sagabal umano ang
mga ito sa kakayahang magsalita nang tuloy-
tuloy sa Ingles.
 Sang-ayon naman dito si Nadera, at sinabing
ang pag-usbong ng Taglish ang siyang
nagbibigay patunay na magulo ang paggamit ng
wikang Filipino sa bansa.
1. Ortograpiya ng Filipino- ito ay tumutukoy
sa istandardisasyon ng mga grapema (o
pasulat na mga simbolo)at mga tuntunin sa
paggamit ng mga simbolong ito, kapag
sumusulat sa wikang pambansa.
2. Talasalitaan ng Filipino- dapat isaalang-
alang ang obhektibong iskolarship na
pagbabatayan sa patakarang pagsasaligan
sa istandardisasyong ito.
 “Kung mayroon lamang istandardisasyon ang
Filipino, maaaring maghari ito laban sa
Ingles. Doon muna tayo magsimula,” ani
Candido.

 Gaya
ng sinabi ni Nadera, “sana masimulan
muna ang pagkakaisa sa istandardisasyon.”