PAMPANGA

Ang pangalang Pampanga ay ibinigay ng mga Kastila sa

lalawigan dahil natagpuan nila ang mga unang
naninirahan dito sa tabi ng pampang. Ang lalawigan ay
nabatid ng Kastilang si Martin de Goiti noong 1571. Ang
lalaking Kapampangan ay kilala sa pagiging galante at
magaling mamuno habang ang babae naman ay kilala sa
pagiging mahusay magluto. Ang Pampanga ay isa sa
mayayamang lalawigan sa Pilipinas. Muling itinatag ito ng
mga Kastila noong ika-11 ng Disyembre 1571 upang
magkaroon ng kontrol ang gobyerno sa mga mamamayan
nito. Hinati ang lalawigan sa mga bayan.
 Ang Wikang Kapampangan ay isa sa mga pangunahing wika ng Pilipinas. Ito ang
pangunahing wikang ginagamit sa Pampanga. Ang naturang wika ay tinatawag
ding Pampango, Capampangan, Pampangueño, at Amanung Sisuan (wikang pinasuso). Ang
salitang "Kapampangan" ay nagmula sa salitang-ugat na pampang na ang ibig sabihin
ay tabing - ilog (ang pampang din ay salitang Tagalog na may kaparehong kahulugan).

Ang Kapampangan ay isang Wika ng Hilagang Pilipinas.

Kabilang sa mga malalapit na wika ng Kapampangan ay ang mga wikang Sambal sa
Zambales at ang Wikang Bolinao sa bayan ng Bolinao, Pangasinan.
Ang Arte de lengua Pampanga (1699) na sinulat ni Fray Alvaro de Benavente, O.S.A.
ang kauna-unahang aklat ng balarila sa wikang Kapampangan, at ang kauna-unahang
masusing pag-aaral hinggil sa katutubong wika sa Filipinas.

https://prezi.com/nzocopaf9bo5/copy-of-region-iii-central-luzon-rehiyon-wika-at-panitikan-part-ii/
Mga Kilala at Sikat na mga Kapampangan
Allen Pineda Lindo o mas kilala bilang Apl.de.Ap na nakilala sa
buong mundo dahil sakanyang pag-awit. Bata pa lamang siya ng
ipinadala siya ng kanyang pamilya sa Amerika dahil sa sobrang
kahirapan. At dahil sa kanyang pagkanta at pagsusumikap nakilala
siya doon at di kalaunan ay nakabuo siya ng sariling banda at
tinawag itong Black Eyed Peas.
 Efren "Bata" Reyes. Bata pa lamang si Efren nang
ipinaampon siya sakanyang tiyo dahil sa kahirapan.
Sa tabi ng bahay ng kanyang tiyo mayroong bilyaran
doon at doon siya nagpapalipas ng oras. Mulang
edad walo ay naging laman ng bilyaran si Reyes, at
nagsimulang humawak ng tako pagtuntong ng edad
siyam.
Ryzza Mae Dizon siya ay galing sa mahirap na
pamilya at nakatira noon sa Pampanga. Sa murang
edad, sumali si Ryzza sa isang paligsahan sa Eat
Bulaga at siya ay nanalo.
PONOLOHIYA
Malayang Nagpapalitan

Ponema Salita
i at e (ini,ine) (ding,deng)
(kumusta,komusta)
o at u
(nukarin,nokarin)
d at r (ring,ding)
Paglilipat ng Diin at Pagbabago ng
Kahulugan
Salita Kahulugan
gálo to move,to change position
galó act or process of moving
káwe to swim
kawé act of one who swims
 Paggamit ng /w/ at /u/

• Para sa unang pantig ng salitang - ugat, gamitin ang /u/ sa halip na /w/
• Kapag pinagsamang salita, gamitin ang /w/ sa halip na /u/.

Salita Kahulugan
tua tanda
matwa matanda
mua galit
mimwa magalit
 Paggamit ng /i/ at /y/

• Para sa unang pantig ng salitang - ugat, gamitin ang /i/ sa halip na /y/
• Kapag pinagsamang salita, gamitin ang /y/ sa halip na /i/.

Salita Kahulugan
kiak iyak
kikyak umiyak
sabi sabi
sabyan sabihan
 Diptonggo
Diptonggo Salita
aw tamaraw
oy okoy
uy kasuy
Kambal – katinig o Klaster
Klaster Salita

ts tsupun
ORTOGRAPIYANG
KAPAMPANGAN
Alpabetong Filipino
PATINIG KATINIG
(5) (23)
Aa Bb Cc Dd Ff Gg

28
Ee Hh Jj Kk Ll Mm

Ii Nn Ngng Ňň Pp Qq
Oo Rr Ss Tt Vv Ww
Uu Xx Yy Zz
Alpabetong Kapampangan
PATINIG KATINIG
(5) (13)
Aa Bb Dd Gg

18
Ee Kk Ll Mm
Ii Nn Pp Rr
Oo Ss Tt Ww
Uu Yy
Patinig Kapampangan Ingles

A amu master
E ema crab
I iki tail
O okra okra
U uma kiss
Katinig Kapampangan Ingles

B bulati earthworm
D damulag carabao
G gamat hand
K kutu louse
L lamesa table
Katinig Kapampangan Ingles

M mata eye
N nunu elf
P pugad nest
R regalu gift
S susi key
Katinig Kapampangan Ingles

T tamumu wasp
W walu eight
Y yelu ice
Morpolohiya
Mga Bahagi ng
Pananalita
 Kailanan ng Pangngalan
Kailanan
Salita
Filipino Kapampangan
Isahan Tunggal metung (ang ina) ing ima
Dalawahan Tidwa tidwa (mag-ina) minda
Maramihan Tsaracal (mag-iina) mi inda inda
 Panghalip
Panauhan/ Kaukulan
Kailanan Palagyo Paukol Paari
Isahan Filipino Kapampangan Filipino Kapampangan Filipino Kapampangan
Una ako acu ko cu akin cacu
Ikalawa ikaw, ka ica, ca mo mu iyo queca
iya
Ikatlo siya niya niya kanya caya

Dalawahan
Una kami, tayo cami, tamu o itamu natin tana atin quecatamu
Ikalawa kayo cayu ninyo ninyu inyo quecayu
Ikatlo sila ila nila de kanila carela
Maramihan
Una kami, tayo cami, tamu o itamu naming, natin miya, tana amin quecami
Ikalawa kayo cayu ninyo ninyu inyo quecayu
Ikatlo sila ila nila de kanila carela
 Pandiwa
Perpektibong
Salitang - ugat Perpektibo Imperpektibo Kontemplatibo
Katatapos

isip nag-isip nag-iisip mag-iisip kaiisip

isip menisip mimisip magmisip kaiisip

aral nag-aral nag-aaral mag-aaral kaaaral

aral megaral magaral magaral kagagaral

suri nagsuri nagsusuri magsusuri kasusuri

suri menuri manuri manunuri kasusuri
 Kaantasan ng Pang - uri
Salita Lantay Pahambing Pasukdol

maliit malati mas malati pinakamalati

manipis maimpis mas maimpis pinakamaimpis

mabigat mabayat mas mabayat pinakamabayat

Pang – uring Pamilang
 Pang – angkop
Filipino Kapampangan Pangungusap

Bukas na darating ang pangulo.

na ne Bukas ne datang ing pangulo.
Pinagdasal ng ina ang anak.
ng ning Penalangin ning ima ing anak.
Nang umalis ang ama ay nalungkot ang lahat.
nang anyang Anyang meko ya ing tatang melungkut langan.
Pang – abay na Pamanahon
 Mga
Panlapi
MGA PANLAPI SA KAPAMPANGAN
Filipino Kahulugan Kapampangan
kilos na isinasagawa ng higit sa isang
magsi- tao
mama-
kilos na ginagawa ng higit sa isang
nag- aktor
mi-
pagpapahiwatig na may ibang taong
nagpa- gumawa ng kilos para sa actor
migpa-
nangangahulugang gagawin ang
maki- kilos kasama ng iba
maki-
ka- pagsasalo sa isang karanasan ka-
pangalanan ang relasyon ng mga tao
magka- sa isa’t isa
mika-
Sintaksis
Di Ganap na Pangungusap
Filipino Kapampangan
Opo. Opu.
Magaling! Byasa!
Paalam na. Malaus na ku.
 Parirala
Filipino Kapampangan
ay nagsiawitan manganta la
ang mga bayan ding balen
kanyang sinasalungat kokontra nala
Pangungusap Ayon sa Gamit
Mabilis na ikinalat ang balita sa bayan.

p.a. pdw. pnd. png. p.a.

pkp.

Mabilis deng ikinalat ing balita queng balen.

p.a. pdw. pnd. png. p.a.

php.
 Pangungusap Ayon sa Gamit
Matatapos ba ang paghihirap ng Pilipinas?

pdw. pnd. png. pkp. png.

ing.

Mayari ya kaya ing pamagkasakit ning Pilipinas?

pdw. pnd. png. pkp. png.

ing.
 Mga
Kongklusyon
 1
Ang “ang” ay
nagiging “ing”.
 2
Ang Wikang Kapampangan ay
naimpluwensyahan ng Kastila kaya’t
nagkaroon ng /c/ at /q/ gayundin ng mga
Amerikano kaya’t nagkaroon ng /k/, /x/, /f/
at /w/.
 3
Walang titik /h/ sa Kapampangan subalit
karamihan ng mga salita na nagtatapos sa
patinig ay may tunog na /h/ o silent /h/
o pasutsot sa dulo ng mga salita.
 4
Naimpluwensyahan ng mga salitang Kastila at
Filipino ang ilang salita noong unang panahon.
Ngunit dahil sa pagbabago, malaki na ang naging
impluwensya ng salitang Filipino sa mga
kasalukuyang tagapagsalita ng Kapampangan.
 5
Ang “ay” ay nagiging “e”.
 6
Ang “d” ay nagiging “r”.
 7
Nababago ang diin ng
salitang - ugat kapag ito ay
nilalapian.
 8
Marami sa mga Kapampangan na hindi
na ginagamit ang malalalim na
katutubong wika bagkus nahahati na ang
gumagamit ng Filipino at Kapampangan
sa kasalukuyan.
 9
Ayon sa Philippine Census (2000)

2,312,870 sa 76, 332, 470 na mga

Kapampangan na lamang ang nagsasalita ng
kanilang katutubong wika.
 MGA SANGGUNIAN:
• slideshare.net/NormanBarnuevoJrlll1/pampanga-79434701
• https://www.scribd.com/doc/267917033/Wikang-Kapampangan
• https://siwalangsinukuan.files.wordpress.com/2019/02/baiung-ortograpiang-
capampangan.pdf
Dakal a Salamat
 MGA GAWAIN
ISULAT ANG KATUMBAS NA PANGUNGUSAP SA FILIPINO:
1. Bukas ne datang ing pangulo.
2. Penalangin ning ima ing anak.
3. Anyang meko ya ing tatang melungkut langan.
4. Mabilis deng ikinalat ing balita queng balen.
5. Mayari ya kaya ing pamagkasakit ning Pilipinas?
IBIGAY ANG KATUMBAS NA SALITA SA INGKES

Patinig Kapampangan Ingles

A amu 6.
E ema 7.
I iki 8.
O okra 9.
U uma 10.
 SAGOT:
1. Bukas na darating ang pangulo.
2. Pinagdasal ng ina ang anak.
3. Nang umalis ang ama ay nalungkot ang lahat.
4. Mabilis na ikinalat ang balita sa bayan.
5. Matatapos ba ang paghihirap ng Pilipinas?
Patinig Kapampangan Ingles
A amu 6. master
E ema 7. crab
I iki 8. tail
O okra 9. okra
U uma 10. kiss