Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η
ΙΣΤΟΡΙΑ;
ΙΣΤΟΡΙΑ = ΓΝΩΣΗ
>Οίδα (αρχ. ελλ.= γνωρίζω)
Τι γνωρίζω;= Τα πάντα, ό,τι μπορώ να
γνωρίζω, με όποιον τρόπο μπορώ να
γνωρίζω
 Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

• Στα παλάτια των βασιλιάδων, των

ηγεμόνων και των γεναρχών των
μεγάλων φυλών.
• Μετά το 10.000 π.Χ., όταν ο άνθρωπος
ΠΟΥ, ΠΟΤΕ ΚΑΙ άρχισε να επιλέγει πιο μόνιμες
ΠΩΣ ΕΓΙΝΕ Η κατοικίες, τότε άρχισαν πιο έντονα να
φαίνονται και οι κοινωνικές διακρίσεις.
ΙΣΤΟΡΙΑ • Οι πρώτοι αφηγητές και τραγουδιστές
ΕΠΙΣΤΗΜΗ; υμνούσαν το μεγαλείο της οικογένειας
του αρχηγού, που έπρεπε να κατάγεται
από τους θεούς/ το θεό.
 Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΠΟΤΕ ΕΓΙΝΕ Η ΠΡΩΤΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ;
• Στην Κινεζική Αυτοκρατορία οι Κινέζοι βασιλιάδες ανέπτυξαν
μεθοδικά την Ιστορία ως γενεαλογία των δυναστειών τους.
 Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΗΡΟΔΟΤΟΣ: «ΠΑΤΕΡΑΣ»
ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
• Ο Ηρόδοτος από την Αλικαρνασσό θεωρείται ο
«πατέρας» της Ιστορίας, επειδή περιέγραψε
πρώτος ιστορικά γεγονότα, ιστορικά θέματα, με
χρονολογική σειρά χωρίς, να εξυμνεί βασιλιάδες
και ηγεμόνες.
 Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΒΑΘΥΤΕΡΗ

ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΑΙΤΙΩΝ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ

• Ο Θουκυδίδης πρώτος στην Ιστορία του

Πελοποννησιακού Πολέμου χρησιμοποίησε τη
λογική για να εξηγήσει τις ανθρώπινες
συμπεριφορές.
• Εμβάθυνε αναζητώντας τα αίτια κάθε φαινομένου.
• Εξήγησε τα ιστορικά γεγονότα με βάση τα κίνητρα
και τα συμφέροντα των ανθρώπων και των
κοινωνιών.
 Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ
ΣΥΝΕΧΙΣΤΕΣ ΤΟΥ
ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ:
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ
ΡΩΜΑΪΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
• Οι ιστορικοί των ελληνιστικών
χρόνων (Ξενοφώντας,
Αρριανός, Πολύβιος, κ.ά) και
οι ιστορικοί των ρωμαϊκών
χρόνων (Τάκιτος, Τίτος Λίβιος,
Σουητώνιος κ.ά.)
επηρεάζονται λίγο από την
αρχαιοελληνική κοσμοθεωρία,
αλλά συνήθως υποτάσσονται
κατά την αφήγηση των
γεγονότων από
προκαταλήψεις, θρησκευτικές
και πολιτικές πεποιθήσεις.
Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΟ
ΜΕΣΑΙΩΝΑ: ΣΤΡΑΤΕΥΜΕΝΗ
ΙΣΤΟΡΙΑ
• Η ιστορική επιστήμη από τον 4ο αιώνα μ.Χ.
έως το 15ο αιώνα μ.Χ. ανθεί στα μοναστήρια
και στα παλάτια των βασιλιάδων. Όσοι
γράφουν ιστορία εξυμνούν πάλι τους
βασιλιάδες (π.χ. ιντελιγκέντσια του
Καρλομάγνου) ή όμως και κατηγορούν τους
βασιλιάδες, επειδή πολεμούν τη χριστιανική
Εκκλησία (π.χ. Προκόπιος).
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗ
ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ = ΕΘΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
• Από το 16ο (1600) μ. Χ. αιώνα έως και το 1960 μ.Χ. η ιστορία ως
επιστήμη ταυτίζεται κυρίως με τη δημιουργία και την ανάπτυξη
των εθνών- κρατών. Κάθε έθνος φτιάχνει κι ένα κράτος. Και
κάθε έθνος κράτος πρέπει να έχει τη δική του ιστορία, που
πρέπει να ξεκινά από τα βάθη των αιώνων και να υμνεί το
έθνος κράτος (Γερμανική Ιστορία, Γαλλική Ιστορία, Ιταλική
Ιστορία, Ελληνική Ιστορία).
Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΕΘΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ: ΤΟ
ΕΘΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΑΙΩΝΙΟ

• Ράνκε, Μισελέ, Παπαρηγόπουλος, ιστορικοί

του 19ου αιώνα.
 Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΚΑΡΛ ΜΑΡΞ: Η ΚΟΙΩΝΙΑ

ΕΙΝΑΙ ΧΩΡΙΣΜΕΝΗ ΣΕ ΤΑΞΕΙΣ
• Η Βιομηχανική Επανάσταση του 18ου αιώνα γεννά
αντιδράσεις στο νέο τρόπο ζωής. Ο Μαρξ αναλύει
με ακρίβεια το νέο τρόπο ζωής του 19ου αιώνα,
δείχνει τα αρνητικά του σημεία και προτείνει μία
επανάσταση.
• Το κείμενό του μπορεί να χαρακτηριστεί ερμηνεία
της ιστορικής πραγματικότητας.
Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΡΗΓΜΑ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ: Η

ΣΧΟΛΗ ΤΩΝ ANNALES

• Στη Γαλλία μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αναπτύσσεται ένα ρεύμα Ιστορίας με το όνομα
ANNALES.
• Οι ιστορικοί του ρεύματος αυτού παύουν να γράφουν εθνική ιστορία. Παύουν να
γράφουν και πολιτική ιστορία, δηλαδή τα πολιτικά γεγονότα σε μία περιοχή με χρονική
σειρά με βάση το ποιος ελέγχει την εξουσία.
• Αρχίζουν να μελετούν φυσικά φαινόμενα, ιδέες, γεωλογικές μεταβολές, συναισθήματα,
πάγιες καταστάσεις.
 Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΩΝ ANΝALES;
ANNALES
• Η Ιστορία της Μεσογείου Θάλασσας.
• H ιστορία του θανάτου και της θνησιμότητας.
• Η ιστορία των γεωλογικών μεταβολών.
• Η ιστορία του έρωτα και των γαμήλιων συνηθειών.
• Η ιστορία των νοοτροπιών και της συμπεριφοράς.
• Η ιστορία των διανοούμενων.
• Η ιστορία του φεουδαλισμού.
• Η ιστορία του λοιμού (πανώλης) και του λιμού.
• Η ιστορία των διανοούμενων.
Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΒΙΒΛΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΤΩΝ

ΑΝΝALES
ΤΙΤΛΟΙ ΒΙΒΛΙΩΝ
ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ
ANNALES ΣΤΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΑ
 Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΠΟΙΟΣ ΚΙΝΕΙ ΤΑ ΝΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΚΑΙ

ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ; ΤΟ ΑΤΟΜΟ Ή
Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ; Η ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑΣ.

• Τα πρώτα ερεθίσματα για την κοινωνική ιστορία

ήταν τα διαβάσματα του έργου του Marx.
• Στη Μεγάλη Βρετανία η κοινωνική ιστορία
στράφηκε στην εξέταση των όρων τάξη και έθνος.
Εξέτασε το πώς γεννήθηκαν ιστορικά οι όροι και
πώς εξελίχθηκαν (E. P. Thomson, E. Hobsbawm).
• Στη Γερμανία οι ιστορικοί ερεύνησαν το γιατί η
γερμανικές κοινωνίες ωθήθηκαν προς τον Α’ και το
Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (F. Fischer, J. Kocka, R.
Kosseleck).
ΤΑ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ
ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑΣ
• ΒΙΒΛΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΓΛΩΣΣΑ
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΕΛΙΚΑ
ΑΦΗΓΗΣΗ: ΜΕΤΑ-ΙΣΤΟΡΙΑ
• Μετα-ιστορία ονομάζεται το ιστορικό ρεύμα, κατά το οποίο η
ιστορία δεν διαφέρει σε τίποτα από οποιαδήποτε
ολοκληρωμένη αφήγηση.
• Άρα, όταν γράφουμε ιστορία, μας ενδιαφέρει η αφήγηση και οι
πρακτικές της.
• Άρα κάθε αφήγηση με πλοκή και ολοκληρωμένες πρακτικές
αφήγησης είναι κι αυτή μία ιστορία.
• Κύριος εκπρόσωπος του ρεύματος αυτού είναι ο H. White.
 Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΩΣ ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ ΣΤΑ

ΑΔΥΤΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΨΥΧΗΣ:
ΨΥΧΟ-ΙΣΤΟΡΙΑ
• Η ψυχο-ιστορία αναπτύχθηκε κυρίως στις Η.Π.Α.
• Οι ιστορικοί προσπάθησαν να αναλύσουν με
βάση την ψυχανάλυση και την αναλυτική και
συμπεριφοριστική ιστορία την προσωπικότητα
σημαντικών προσώπων που επηρέασαν την
Ιστορία.
• Η ψυχο-ιστορία χρησιμοποιείται στις ομάδες
εργασίας μεγάλων funds, τα οποία
προετοιμάζουν τις αποφάσεις για τις
μελλοντικές επενδύσεις κεφαλαίων.
 Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ ΤΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑΣ: ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ – ΙΣΤΟΡΙΑ
ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ
• Μετά το 1968 επεκτάθηκε η ιστορία του φύλου, η ανάδειξη της
θέσης και του κοινωνικού και βιολογικού ρόλου της γυναίκας
στην ιστορία.
• Αναδείχθηκαν οι συγκρούσεις των φύλων, οι κοινωνικές
συμπεριφορές, η ιστορία της θέσης της γυναίκας, της επιρροής
της, της λειτουργίας της οικογένειας, των εκτρώσεων και των
γεννήσεων, των ενδοσυζυγικών και των εξωσυζυγικών
σχέσεων.
Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΩΠΑ, ΜΕ

ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΛΟΚΗ:
ΝΕΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

• Η Νέα Οικονομική Ιστορία αναλύει

στατιστικά δεδομένα, παρουσιάζει
συγκριτικές οικονομικές μελέτες,
αναδεικνύει τους μισθούς, διερευνά
ισολογισμούς και προϋπολογισμούς
εθνών- κρατών, επιχειρήσεων, πόλεων
και νοικοκυριών, φτιάχνει γραφήματα
και φέρνει στην επιφάνεια τους
αριθμούς, που κατευθύνουν και
καθοδηγούν τις ενέργειες των
κοινωνιών.
«Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΤΩ»:
ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
• Αποτελεί τη νέα τάση των ιστορικών σπουδών.
• Αναδεικνύει τη φωνή των απλών ανθρώπων στην πόλη, τη
γειτονιά, το χωριό, το χώρο εργασίας, τον ομάδα, το παιχνίδι,
τη διασκέδαση.
• Οι αφηγήσεις δίνουν μία άλλη οπτική των γεγονότων όπως τα
ξέραμε.
• Οι αφηγητές αναδεικνύουν σφαίρες δραστηριότητας των
ανθρώπων, που επηρεάζουν την ζωή τους, και μέχρι τώρα τις
αγνοούσαμε.
 Δρ ΚΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΗΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ

ΜΠΟΡΕΙΣ ΤΩΡΑ
ΝΑ ΔΟΚΙΜΑΣΕΙΣ
ΝΑ ΓΙΝΕΙΣ ΚΙ
ΕΣΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ;
Αν αποφάσιζες για λίγο να γίνεις
ιστορικός, ποια σχολή θα αποφάσιζες
να ακολουθήσεις; Με ποο θέμα θα
επέλεγες να ασχοληθείς; Αιτιολόγησε
την απάντησή σου.