1.

natambad sa paningin – (nakita, nahayag, nalantad,

nalitaw)
2. Nagbabata ng paghihirap – (nagsasabi, nakararanas,
nagdurusa, nagtitiis)
3.pag-aalitan ni Padre Damaso at Ibarra
– (pagtutunggalian, pagsasagutan,pagkakagulo, pag-
aaway)
4. itigil na ang pagmamalabis
– (paghihirap, panghahamak, pang-iinsulto,pang-aabuso)
5.Maluwalhating paglalakbay
– (masaya, ligtas, maayos, mapayapa)
 Sakay ng isang magarang
sasakyan, nagtungo sa tahanan ni
Kapitan Tiyago si Padre Damaso. Paalis
naman sina Maria Clara at Tiya Isabel
upang kunin ang mga gamit ng dalaga sa
beateryo.
Pagkatapos ng maikling pagbatisa
mag-ale at pagtatanong kung saan
pupunta ang mga ito, bubulong-bulong
na pumanhik ng bahay ang Kura.
 “ Tingnan natin kung sino
angmakapangyayari,” ang narinig ng mag-
ale na ibinulong ni Padre Damaso. Dahil sa
ginawa ng prayle, inakala nina Tiya Isabel at
Maria Clara namay isinasaulo itong sermon.
Nagbigay-galang si Kapitan Tiyagokay
Padre Damaso pagkakita niya sapari.
Subalit hindi man lamang ito binigyang-
pansin ng prayle. Tinawagniya kaagad ang
pansin ng Kapitan.
 “Santiago!” ang bungad ni
PadreDamaso. “May mahalagang bagay
tayong pag-uusapan,” ang
makapangyarihang dagdag pa nito.
Dahil sa tinuran ng prayle, naligalig si
Kapitan Tiyago. Hindi na siya
makapangusap, sa halip, naging sunod-
sunuran ito sa prayle. Nagsara sila ng
pinto at lihim na nag-usap
 Samantala, matapos
magmisa,nagtungo si Padre Sibyla sa
kumbentong kanilang korporasyon na nasa
loobng Maynila. Pagdating niya
roon,natambad sa kaniyang paningin ang
isang matandang paring may sakit. Payat at
maputla ang pari. Naka upo ito sa isang
silyon habang nagbabatang
kaniyang paghihirap. “Ipagkaloob sa inyo
ng Diyos anginyong maagang paggaling,”
ang may habag na bati ni Padre Sibyla.
 Binalita ni Padre Sibyla sa matandang pari ang
nangyaring pagkaka-alitan nina Padre Damaso at
Ibarra. Ikinamangha ito ng may sakit .“Si Ibarra ang
mapapangasawa ni Maria Clara na anak ni
KapitanTiyago.
Siya ay mayaman at inaasahan kong hindi niya
iibigin ang magkaroon ng kaaway na makahahad
langsa kaniyang kayamanan at kaligayahan,” patuloy
pa ni Padre Sibyla. “Kung gayon, si Ibarra ay buong-
buong magiging atin,” ang
nasisiyahang tugon ng matandang pari. “Ngunit, lalong
makabubuti sa ating korporasyon kung siya’y magiging
kaaway.”
 Bagama’t nagtaka si Padre Sibyla,nakinig pa rin
siya sa mga pahayag ngmatandang pari.
“Makabubuti sa atin ang pagtuligsa kaysa walang
saysay na papuring mga kaibigan na ating
nasusuhulan.
Habang tayo ay tinutuligsa, iisipin ng
pamahalaan na tayo’y hadlang sa paglaya ng mga
Indiyo kaya tayo ay pananatilihin. Makikita rin natin
ang ating kahinaan. Namumulat na ang mga Indiyo.
Dapat na nating itigil ang pagmamalabis. Wala nang
papasok na salapi sa ating simbahan. At pagtayo ay
nag hirap, hindi na tayo paniniwalaan.”
 Samantalang nag-uusap ang dala-wang
prayle, patuloy rin ang pag-uusap nina Padre
Damaso at KapitanTiyago.“Napagsabihan na kita,
Santiago.Alam mo na kung ano ang ibig kong
mangyari,” ang mariing sabi ni Padre Damaso sa
kausap bago umalis. “Lahat ng ito ay naiwasan
sana kung naisangguni mo sa akin, kung hindi ka
nag sinungaling nang itanong ko sa iyo ang mga
bagay na ito. Sikapin mong huwag nang maulit
ang ganyang kabalbalan.
 Nagugulumihanan si KapitanTiyago. Paroo’t
parito ito sa bulwagan pagkaalis ng prayle.
Makailang sandali pa ay nagtuloy ito sa silid-
dalanginan at pinagpapatay ang mga kandilang
pinasindihan para sa maluwalhating paglalakbay
ni Ibarra. “May panahon pa at ang lakbayin ay
napakahaba,” bulong ni Kapitan Tiyago sa sarili.
Panuto; Ibigay ang mga salitang tinutukoy ng mga sumununod na pahayag.

1. Si Padre Damaso ay lulan ng isang mamahaling sasakyang

______________.
2. Ang prayle pabulonbg bulong na mukhang nagssaulo ng __________.
3. si Maria Clara ay patungong ____________.
4. Ang _______ ay naging kaugalian ng mga pilipino na nagpapakita ng
paggalng.
5. Si pdre Damaso ay siya ang kinagisangnag __________ni Maria Clara.
6. Si pdre Damaso ay nagalit kay_______.
7. Ang nagtungo sa bahay dalanginan ay si ___________
8. Ang kandila pinatay ni ____________
9. Nagpamalas ng kapangyarihan sa tao si ___________
10.Sina Tiya Isabel at Maria Clara ay paalis na ng biglang masalubong si____.
Act 1.
Gawin ang pagtatala ng mga kapangyarihan ng simbahan na
taglay ni Padre Damaso na kinakatakutan ng mga tao at ng
pamahalaan.

KAPANGYARIHAN

SIMBAHAN PAMAHALAAN

1_____ 1.____
2._____ 2.____
3._____ 3.____
Act. 2.
Mag masid sa ating kapaligiran at tingnan kung ano ang
mga nakikitang problema sa ating bayan . Itala nag mga nakikitang
problema sa ating bayan .

PROBLEMA
 Sa pamamagitan ng Diad bumuo ng maiikling diyalogo
na ang daloy o takbong pag-uusap ay nakapokus sa usapan nina
Padre Damaso at Kapitan
Tiyago. Dugtungan ang sumusunod na pahayag.

1. Natutuhan ko sa binasang kabanata__________________________

2. Pahahalagahan ko ang aking

natutuhan sa pamamagitan ng _________________________________
____________________
 Talasalitaan: Palawakin Natin
ibigay kasingkahulugan ng salitang may salungguhit sa bawat
pangungusap
1. Ang bayan ng San Diego ay nasa baybayin ng isang lawa
2. Dahil sa kanilang masasamang bisyo, sila’yna pagsasamantalahan
ng mga Tsino
3. Inaabuso ng mga Tsino at mga Español ang kahangalan ng mga taga-San
Diego.
4. Mula sa simboryo ng simbahan, matatanaw ang buong bayan ng San
Diego.
5. Isang matandang Español na matatas managalogang dumating at bumili
sa gubat
6. Di umano’y may nakikita roong ilaw at kung minsan naman ay may
naririnig silang panaghoy
 Sa bayan ng San Diego ay halos nasa
baybayin ng lawa at napaliligiranng malalawak na
bukirin at palayan. Ang mga naninirahan dito ay
mga magsasaka at ang inaaning palay,asukal,
kape, at mga bungang kahoy ayiniluluwas sa ibang
bayan at ipinagbibili sa mga Tsino nang murang-
mura.Nakapagsasamantala sa napakamurang
pagkakabili ang mga Tsino samga kalakal ng mga
taga-San Diego dahil sa kahangalan ng mga taga
rito at pagkakaroon ng masasamang bisyo.
Mula sa simboryo ay matatanawang buong kabayanan na lubhangkaaya-aya
sa paningin. Sa pama-magitan ng mga uri ng puno at krusna kanilang
palatandaan, natutun-ton ng mga batang nagsisiakyatsa simboryo ang kani-
kanilang ta-hanan. Matatanaw rin ang isang ilog na animoy isang malaking
ahas.
nahihimlay sa ibabaw ng luntiangbukirin. Unti-unting kumikipot
angilog sa mga pook na may mataasna pampang at malalaking
puno.Pagkaraan dito ay biglang luluwangat aagos sa ilang pook sa
kapatagan. Samalayo-layo ay may isang kubo na sapagitan nito at
ng kabilang pampangay daanan ng mga tao sa kanilangpagtawid-
tawid sa ilog
Ang higit na kapansin-pansin satanawing iyon
ay ang tila isang malapu-long gubat na nasa
gitna ng kabukiran.Nagdidilim ang nasabing
gubatdahil sa mayayabong at
malalakingpunongkahoy na kinakapitan
ngmakapal na lumot at ng sala-salabat
nabaging na nakayakap sa malalabay
nasanga. Sa bitak ng mga puno ay nag-situbo
ang mga kabuti at dapo.Ang gubat na iyon ay
nababalotng katangi-tanging alamat.
Dati ay kakaunti pa ang naninirahan doon kaya naglipana
ang maiilap na ha- yop. Dumating umano roon
ang isangmatandang Español na may nanla-lalim na mata at
matatas managalog.Nang matuklasan ng matanda angisang
pook na dinadaluyan ng tubig namainit, pinagpilitan niyang
bilhin anggubat sa mga taong nagsasabing silaang may-ari
nito. Binayaran niya angmga ito ng hiyas, damit, at salapi
Hindi naglaon, biglang nawalangparang bula ang matandang
Español.Walang nakatatalos ng nangyari sakaniya. Nang siya’y
matagpuan ngilang pastol, siya’y bangkay nang naka-bitin sa sanga ng
isang puno ng balete.Mula noon, pinagkakatakutan naang nasabing
gubat. Umano’y maynakikita roong ilaw at kung minsannaman ay may
naririnig silang panag-hoy. Napabalita ring isang binatangmanliligaw
ang nagawi roon na pag-karaan ng magdamag na pamamalagisa gubat
ay namatay kinaumagahandahil sa matinding lagnat.
agsasaka rin ang naibiganggawain ni Don Rafael.
Napamahalsiya sa mga tagabukid dahil sa kani-
yang mabuting pakikisama. Sa pana-nagana ng mga
pananim, dumamirin ang naninirahan doon. Ang
lalongmalaking bahagi ng gubat ay nagingganap na
bayan. Naging maunlad narin ang bayan ng San
Diego. Nangmamatay ang kanilang Kura Parokona
isang paring Pilipino, ang pumalitdito ay isang
Kurang Español —si Padre Damaso
nupa’t ang gubat ay nagkaroonng sariling alamat.Pagkalipas ng ilang
buwan, isangbinatang mestisong Español angdumating doon na
nagsabing anak siyang yumao. Siya’y si Don Saturninona ang hinarap
na gawain ay pag-sasaka. Masipag at walang kibo siDon Saturnino,
ngunit kung minsanay mapusok at malupit. Ang isa niyangginawa ay
ang pagbabakod ng mgapader sa libingan ng kaniyang ama.Nang
tumanda na si Don Saturninoay saka pa lamang niya naisip na mag-
asawa. Ang napangasawa niya’y isangtaga-Maynila. Sila’y nagkaanak
ngisang lalaki na pinangalanan nilangRafael. Sila ang naging
magulangni Don Rafael Ibarra, ang ama niCrisostomo Ibarra.Pagsasaka
rin ang naibiganggawain ni D
Act. 1
Magtala ng isang lugar na nais ninyong puntahan at
isulat kung ano-ano ang mga makikita sa lugar na iyon.

____________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
_____________________________________________.