SEJARAH AWAL KERAJAAN

SABAH & SARAWAK

• RAJA-RAJA
BROOKE DI Sarawak
1841 – 1941
• SYARIKAT
BERPIAGAM DI
Sabah 1881 - 1941
RAJA-RAJA BROOKE
DI SARAWAK
 PENDAHULUAN
Masyarakat Sarawak telah
Sejarah Sarawak mendapat bantuan James
bermula di kawasan Brooke dan akhirnya
sekitar Kuching, pemberontakan berjaya
iaitu dari Tanjung ditamatkan. Sebagai balasannya,
Datu ke Sungai Sawarak diserahkan kepada
Samarahan James Brooke.

Kezaliman dan penindasan Dengan ini

yang dilakukan oleh wakil bermulanya
Sultan Brunei, Pangeran pemerintahan
Mahkota ke atas masyarakat Keluarga Brooke di
Sarawak telah tercetusnya Sarawak.
pemberontakan.
PETA SARAWAK
James Brooke
 Dilahirkan pada 29 April 1803 di Benares, India.
 Ayahnya merupakan hakim yang berkhidmat dalam Syarikat Hindia Timur
British di India.
 Mendapat pendidikan di Norwich Grammar School pada umur 12 tahun.
 Ketika berumur 16 tahun, James Brooke telah menjadi askar Syarikat Hindia
Timur British di India.
 Menyertai Perang British-Burma pada 1824-1826
 Menjadi pengembara setelah meletak jawatan sebagai askar dalam Syarikat
Hindia Timur
 Minat terhadap Alam Melayu
 Mempunyai kapal pensendirian yang dikenali sebagai Royalist
 Menerbitkan risalah ‘Expedition to Borneo’
 Melakukan penyelidikan sains ke atas pantai-pantai utara Borneo dan Sulawesi
 Jatuhnya Sarawak ke atas
James Brooke

Pada tahun 15 Ogos

James Brooke juga
1839, James Brooke
Di Brunei, dia telah telah memberi
telah belayar ke Pada ketika itu,
mengadap Sultan hadiah kepada Raja
Kuching untuk Sarawak telah
Brunei iaitu Sultan Muda Hashim yang
menyiasat Borneo diperintah oleh
Omar Ali Saifuddin II telah membantu
daripada Teluk Pangeran Indera
dengan membawa pelaut-pelaut British
Marudu namun telah Mahkota(Gabenor
surat pengenalan diri yang karam di muara
menukar Sarawak) iaitu wakil
daripada Gabenor Sungai Sarawak
rancangannya dan Sultan Brunei .
NNS. akibat diserang
terus belayar ke
lanun.
Brunei.
 Pelantikan Pangeran • Mengambil alih semua tugas dan tanggungjawab
Mahkota untuk mentadbir pentadbiran dan punca kehilangan kekuasaan daripada
Sarawak tidak digemari pembesar Melayu tempatan.
• Sistem kerah yang dikenakan kepada Orang Dayak untuk
oleh penduduk tempatan. melombong logam antimoni telah merasakan mereka
Beliau telah memerintah ditindas.
dengan kejam sehingga • Cukai yang tinggi juga dikenakan terhadap hasil penduduk
tempatan
timbul pemberontakan

Bagi menamatkan
pemberontakan ini,
Sultan Brunei telah
menghantar Raja Muda
Hashim
Pangeran Raja Muda Hashim telah meminta pertolongan James
Brooke kebetulan James Brooke berada di Sarawak namun
permintaannya ditolak kerana James Brooke ingin meneruskan
penyiasatannya(kajian) dan tidak mahiu memcampuri hal ehwal
Sarawak.

Pada Ogos 1840, James Brooke telah melawat sekali lagi

Kuching. Pangeran Raja Muda Hashim telah meminta
pertolonganya dengan menawarkan Sarawak kepadanya.

• James Brooke memerintah

negeri Sarawak &
James Brooke menerima tawaran tersebut dan berjaya
mengawal pemberontakan dengan kelengkapan yang cukup menguasai segala hasilnya
lengkap daripada British. • James Brooke harus
menghormati & memelihara
undang-undang & adat
istiadat orang Melayu

Perjanjian antara
Pangeran Raja Muda
Hashim dengan James
Brooke pada tahun 1841
Pada Februari 1841, James Brooke dilantik sebagai Gabenor
Sarawak oleh Raja Muda Hashim.

Pada 1842, James Brooke menghadap Sultan Brunei, Sultan

Omar Ali Saifuddin bagi sahkan keududukannya

James Brooke telah datang bersama angkatan tentera laut

British dari Singapura yang diketuai oleh Edward Belcher.

Kehadiran angkatan British membimbangkan Sultan Brunei

dan baginda terpaksa mengiktiraf perjanjian 1841 antara
Pangeran Raja Muda Hashim dengan James Brooke
Pada 1942 telah temeterainya perjanjian antara
Sultan Brunei dengan James Brooke.
Peristiwa ini bermulanya penjajahan Sarawak oleh
British .
Sarawak menjadi hak milik perseorangan James
Brooke dan waris-warisnya
James Brooke merupakan Raja Putih pertama di
Sarawak dan berkuasa mutlak
• Sultan Brunei menyerahkan Sarawak dari
kawasan Tanjung Datu ke Sungai
Samarahan dan menyerahkan segala hasil
cukainya kepada James Brooke dan
pewarisnya.
• James Brooke akan membayar 2500
dollar setiap tahun kepada baginda
• Agama & adat istiadat penduduk Sarawak
tidak boleh diganggu
• Sultan Brunei mengiktiraf James Brooke
sebagai Raja Putih Sarawak
Perjanjian antara Sultan
Omar Ali Saifuddin
dengan James Brooke
pada tahun 1842.
 Pentadbiran
James Brooke
Sungai-sungai dan pantai-
Berjaya mewujudkan keamanan
Memperkenalkan satu kod pantai laut di sepanjang
Sarawak yang sebelum ini
undang-undang yang dikenali Sarawak dibuka kepada
berada dalam keadaan tidak
sebagai ‘Eight Items’ pedagang-pedagang
tenteram.
bumiputera dan luar

James Brooke memperkenalkan

Sukatan berat dan timbangan mahkamah di Sarawak. Beliau
Memperkenalkan mata wang
serta ukuran disediakan bagi merupakan ketua hakim
baru bagi kegunaan orang
memudahkan urusan jual beli dengan dibantu ketua Melayu,
Sarawak
pedagang bumiputera, Cina dan pegawai-
pegawai eropah.
 Pentadbiran
James Brooke
 James Brooke telah mencipta sendiri setem-setem dan bendera Sarawak.
 Beliau menjadikan Sarawak seperti negerinya sendiri dan menentang sebarang
aktiviti kapitalis yang ingin mengeksploitasi Sarawak.
 James Brooke menjadi pelindung dalam mempertahankan kehidupan
Bumiputera.
 James Brooke memusnahkan lanun-lanun Sekrang dan Salibas di Batang Lupar.
 James Brooke dibantu oleh angkatan Laut British yang ditempatkan di Laut China Selatan
seperti kapal perang H.M.S Didi, H.M.S. Samarang, H.M.S Wolf, H.M.S Driver, H.M.S Agincourt,
H.M.S Phlegethon, H.M.S Suttana, H.M.S Diana dan H.M.S Nemesis
 Pentadbiran
James Brooke
 James Brooke meluaskan wilayahnya dan disifatkan sebagai expansionis.
 Daripada Sungai Samarahan ke Mukah (1846)
 Diluaskan lagi sehingga Bintulu (1860)
 James Brooke telah meninggalkan negeri Sarawak pada tahun 1863 dan
pemerintahan Sarawak diserahkan kepada anak saudaranya Charles Johnston
Brooke.
 Sepanjang pemerintahan James Brooke, Beliau telah mentadbir dengan sifat
berperikemanusiaan dan bertimbang rasa serta sanggup berhutang kepada
Syarikat Borneo Utara Sarawak bagi membiayai pentadbirannya.
 Penjajahan Britain ke
Atas Labuan, 1846
 Labuan merupakan sebahagian Wilayah Kesultanan Brunei.
 Penjajahan Labuan oleh British adalah semasa zaman imperialisme barat yang sedang meluas
di Asia Tenggara.
 Revolusi Perusahaan Eropah telah memaksa kuasa barat berlumba-lumba mencari tanah
jajahan.
 James Brooke giat menjalankan proses meluaskan pengaruh di wilayah-wilayah Kesultanan
Brunei sehingga ingin mendapatkan Labuan.
 James Brooke banyak meminta bantuan daripada pihak British terutamanya dalam
menghapuskan lanun yang bermaharajalela di perairan Borneo. Hal ini bagi menjamin
keselamatan kapal-kapal perdagangan yang pergi ke China.
Penjajahan Britain ke
Atas Labuan, 1846
Penulis Barat iaitu M. Hall dalam
bukunya ‘Labuan Story’ menyatakan
James Brooke telah mengesyorkan
bahwa penawaran Labuan oleh Sultan
kepada British untuk mendapatkan
Brunei adalah disebabkan oleh usaha
Labuan bagi menjaga kepentingan dan
James Brooke untuk mendapatkan
mempertahankan Sarawak.
arang batu dan pengkalan tentera
untuk melawan lanun.

James Brooke berharap iringan atau

Kerajaan british terpaksa mengambil
penempatan kapal-kapal perang British
Labuan untuk menyekat kuasa-kuasa
di Labuan dan pengambilan Labuan
asing yang ingin cuba meluaskan
dapat meningkat lagi kekuasaannya
pengaruh di tanah Borneo.
sebagai pemerintah Sawarak.
Penjajahan Britain ke
Atas Labuan, 1846
 Selain daripada James Brooke, golongan pedagang British juga turut mendesak
British mendapatkan Labuan. Mereka ingin kapal-kapal dan barang-barang
dagangan mereka dilindungi daripada lanun dan mara bahaya di laut.
 Labuan merupakan kawasan persinggahan strategi bagi laluan perdagangan
Singapura – China. Keistimewaan Labuan:-
 Mempunyai arang batu yang boleh digunakan oleh kapal-kapal wap
 Sesuai dijadikan pelabuhan kerana mempunyai air yang dalam dan terlindung
daripada angin monsun.
 Tempat strategi bagi pusat Pengkalan Laut
 Penjajahan Britain ke
Atas Labuan, 1846
Kerajaan British juga berharap Punca utama penjajahan Labuan
British berharap Labuan dapat
bertapaknya di Labuan membolehkan adalah krisis di istana Sultan Brunei
dijadikan sebuah emporium dan
mereka meluaskan pengaruh ke yang mana pembesar-pembesar istana
pelabuhan entrepot yang agung
tempat lain seperti Sulu, New Guinea, baginda terbahagi kepada pro-British
seperti Singapura.
Sulawesi dll. dan anti-British.

Pro-British iaitu Pangeran Raja Muda
Hashim dan Pangeran Baharuddin
menggunakan pengaruhnya untuk
meminta Sultan Brunei melakukan
hukuman bunuh ke atas Pangeran
Usop yang sentiasa menganggu segala
tindak-tanduknya.
Namun, Sultan Brunei juga telah
terpengaruh oleh Haji Saman yang anti
British untuk membunuh Raja Muda
Hashim dan Pangeran Baharuddin
yang telah menjejaskan sumber
pendapatannya akibata daripada
aktivit lanunnya.
 Penjajahan Britain ke
Atas Labuan, 1846

James Brooke telah

Apabila James Brooke mengambil peluang Baginda terpaksa
Captain Mundy telah
dapat mengetahui untuk menuntut Bandar Brunei telah menurunkan mohor
menerima penyerahan James brooke telah
kematian kedua-dua hukuman terhadap dibedil oleh angkatan diraja di atas surat
itu bagi pihak Kerajaan dilantik sebagai Gabenor
sabahatnya itu iaitu Raja orang yang bersalah dan laut British sebagai perjanjian yang
British pada 24 Labuan yang pertama
Muda Hashim dan memaksa Sultan Brunei tanda amaran. membenarkan British
September 1846.
Pangeran Baharuddin menyerahkan Labuan mengambil Labuan.
kepada British.
RAJA-RAJA BROOKE
DI SARAWAK
 SUBTOPIK
BIODATA

PERALIHAN KUASA KEPADA CHARLES BROOKE

DASAR PEMERINTAHAN CHARLES BROOKE

POLITIK EKONOMI SOSIAL

 CHARLES JOHNSTON
BROOKE
BIODATA
 Dilahirkan pada 3 Jun 1829 di Somm
erset, England.
 Anak kedua kepada adik perempuan
James Brooke
 Setelah menamatkan persekolahan d
i Grammar School, England, dia b
erkhidmat sebagai kelasi dalam
Tentera Laut British
 Menyandang jawatan Leftenan pada
tahun 1852
Gambar 1: Charles Johnston Broke
PERALIHAN KUASA KEPADA CH
ARLES BROOKE
 Beliau telah meletakkan jawatan pada tahun 1854 setelah tertarik dengan Sarawak dan m
engambil keputusan untuk berkhidmat dengan bapa saudaranya, James Brooke.

 Jawatan pertama yang dipegangnya ialah Pegawai Daerah sebelum dilantik menjadi Pegawai R
esiden di Bahagian II yang berpusat di Simanggang, Sarawak.

 Seorang Residen di Sarawak tidak sama fungsinya seperti di Tanah Melayu kerana mereka hanya
menjadi pegawai kanan sahaja.

 Charles Brooke kemudian dinaikan lagi pangkat menjadi Setiausaha Kanan James Brooke di K
uching.

 Pada tahun 1863, dia telah dilantik menjadi pemangku raja.

 Apabila James Brooke meninggal dunia, Charles Brooke menjadi Raja Putih II yang bergelar “
Tuan Muda” di Sarawak pada 3 Ogos 1868.
DASAR PEMERINTAHAN
CHARLES BROOKE

EKONOMI

POLITIK SOSIAL

DASAR
 POLITIK DALAM
PEMERINTAHAN
CHARLES
DASAR MELINDUNGI PENDUDUKBROOKE
 Beliau meneruskan dasar James Brooke iaitu dasar melindungi suku kaum S
arawak yang pelbagai daripada dieksploitasi oleh bangsa asing.

 Saudagar dan syarikat-syarikat Barat diberi perhatian berat dan dikawal s

upaya mereka tidak menjalankan dasar menindas penduduk Bumiputera.

 Hal ini menyebabkan penduduk menaruh kepercayaan kepada beliau dan m

embolehkan beliau mendapat sokongan yang padu daripada suku kaum Bu
miputera.

 Buktinya pemberontakan untuk menjatuhkan James Brooke dapat ditangani de

ngan mudah kerana mendapat bantuan orang Melayu dan kaum bum
iputera yang lain
 POLITIK DALAM
PEMERINTAHAN
CHARLES BROOKE

Gambar 2: Etnik Kayak penduduk bumiputera Sarawak

 POLITIK DALAM
PEMERINTAHAN
CHARLES
MEMPERKENALKAN BROOKE
SISTEM BIROKRASI
 Mengadakan perubahan kepada Sarawak dengan memperkenalkan sistem bi
rokrasi dan perlembagaan serta memperkukuh sistem keadilan yang sedia ada.

 Usahanya boleh dilihat semenjak dia menjadi Pemangku Raja lagi apabila beliau te
lah membentuk tiga kawasan pentadbiran di dalam wilayah yang dipegang olehnya
iaitu wilayah Sarawak dari Tanjung Datu hingga ke Tanjung Kidurong.

 Tiap-tiap bahagian ditadbir oleh seorang Pegawai Residen yang

bertanggungjawab kepada Raja dan mereka pula dibantu oleh pegawai tadbir y
ang bergelar Pegawai Daerah.

 Tiap-tiap bahagian dan Daerah pula mempunyai pejabat yang lengkap dengan p
egawai, kerani dan pekerja.
 POLITIK DALAM
PEMERINTAHAN
CHARLES BROOKE
MEMPERKENALKAN SISTEM BIROKRASI
 Ini menunjukkan sistem birokrasi yang diperkenalkan oleh Charles Brooke l
engkap dan meliputi tiga peringkat iaitu Kampung, Daerah dan Bahagian. Ianya ma
sih wujud sehingga sekarang

 Ianya jelas berbeza berbanding pentadbiran James Brooke yang hanya m

enjalankan pentadbiran dan urusan kerajaan hampir-hampir berseorangan atau
pun mempunyai pembantu yang sedikit.

 Kesimpulannya, Charles Brooke telah berjaya mewujudkan satu sistem birokrasi y

ang lengkap dan sempurna disamping tidak pernah kekurangan kakitangan ya
ng setia
 POLITIK DALAM
PEMERINTAHAN
CHARLES
MEWUJUDKAN BROOKE
DEWAN BAHAGIAN
 Dewan bahagian diwujudkan di tiap-tiap Bahagian di Sarawak.

 Antara tujuan diwujudkan Dewan Bahagian adalah :

Melatih rakyat tempatan mengambil bahagian dalam pentadbiran negeri. Dewan i

ni dianggotai oleh pemimpin tempatan dan penghulu yang dilantik kerajaan

 Pada tahun 1865, Charles Brooke telah membentuk Dewan Negeri Sarawak yang me
njadi puncak kepada Dewan Bahagian.

 Ini membuktikan bahawa dia memberikan perhatian yang berat terhadap p

erkembangan perlembagaan dan peranan rakyat dalam pemerintahan negeri.

 Semenjak ditubuhkan sehingga tahun 1917, Dewan Negeri telah bersidang s

ebanyak 18 kali dan dia juga mengikut nasihat dari ahli dewan negeri dalam
memerintah
 POLITIK DALAM
PEMERINTAHAN
CHARLES
MEWUJUDKAN SISTEM KEADILAN BROOKE
YANG LENGKAP

Charles Brooke sendiri menguasai undang-undang di peringkat tertinggi

Beliau dibantu oleh Ketua-ketua Melayu, Cina serta penduduk tempatan

Kes-kes kecil diselesaikan oleh kaum-kaum masing

Sekiranya kes melibatkan pelbagai kaum akan diselesaikan sendiri oleh Pegawai
Residen, Penolong Pegawai Residen

Kesalahan jenayah/berat akan diselesaikan oleh raja. Dengan cara ini beliau
boleh tahu kegiatan rakyat dan menyelesaikan dengan adil
 EKONOMI PEMERINTAHAN
CHARLES BROOKE
EKONOMI SEMAKIN STABIL
 Pemerintahan yang cekap oleh Charles Brooke telah membawa kepada k
emajuan, kemakmuran dan seterusnya kestabilan ekonomi.

 Keadaan ini dibuktikan dengan keadaan ekonomi yang jauh berbeza semasa p
emerintahan James Brooke.

 Semasa pemerintahan James Brooke, ekonomi Sarawak berada dalam keadaan d

eficit hingga menyebabkan beliau terpaksa berhutang dengan SBUS.

 Tetapi keadaan mulai berubah semasa pemerintahan Charles Brooke yang m

enunjukkan keadaan credit dan kewangan Sarawak amat stabil sehingga me
mbolehkan Charles membayar balik hutang James Brooke
 EKONOMI PEMERINTAHAN
CHARLES BROOKE
EKONOMI SEMAKIN STABIL

2500000

2000000

1500000
James Broke
1000000 Charles Broke
Aiman
500000

0
Import Pendapatan
Eksport
 sosial PEMERINTAHAN
CHARLES BROOKE
MENINGKATKAN INFRASTRUKTUR
 Charles Brooke telah berusaha memajukan pelajaran penduduk Sarawak.

 Pada tahun 1870, sekolah Cina telah dibina di Paku. Kemudian pada tahun 1883, s
ekolah Melayu telah didirikan di Kuching dan pada tahun 1902, sebuah sekolah ker
ajaan didirikan juga di Kuching.

 Hospital umum dibina di Kuching pada tahun 1859.

 Muzium Sarawak juga dibina di Kuching 1891.

 Pada tahun 1911, perkhidmatan keretapi diperkenalkan di Sarawak beserta t

elegraf, kerjaraya, pos dan sebagainya.

 Namun tidak semua penduduk dapat menikmati faedahnya kerana hanya di

sediakan di bandar-bandar sahaja
 sosial PEMERINTAHAN
CHARLES BROOKE
MENINGKATKAN INFRASTRUKTUR

Gambar 3: Muzium Sarawak di Kuching

Charles Vyner Brooke
 1897
Raja III Sarawak
• Memasuki perkhidmatan
23 Julai 1917 hingga pentadbiran Sarawak
tahun 1946
kurang berinisiatif • Bertugas di bawah Charles
Johnston Brooke selama 20
• Tugas pemerintahan tahun
diserahkan kepada • Sebagai Pegawai Daerah &
Bertram Brooke Charles Vyner Pegawai Residen
Brooke

Universiti
18 Cambridge
 Melindungi kedudukan &
kepentingan penduduk
tempatan
Tahun
Setiausaha Hal1929 Setiausaha Hal
Ehwal Anak Negeri Ehwal Orang Cina

Penduduk bumiputera masih buta huruf,

mundur & terbantut perkembangan politik
serta nasionalisme mereka
 Maktab
Menubuhkan Perpustakaan
Perguruan
Jabatan Sarawak di
Melayu di
Pendidikan Kuching
Kuching

Jawatan Ketua Hospital Kusta

Jabatan Radio
Setiausaha di Kuching

Jalanraya
Lapangan
sejauh 320 km Pengkalan kapal
terbang di
dari Kuching ke laut
Kuching
Simanggang
 Sistem Keadilan

Mewujudkan jawatan Hakim Negeri Sarawak

- Mengambil alih semua kuasa Raja dalam bidang keadilan &
undang-undang

Menguatkuasakan kod undang-undang yang baru

- Mencontohi ‘Peraturan Am’ (General Orders)

Sistem pemilihan calon perkhidmatan pentadbiran

melalui peperiksaan (tahun 1934)
- Menggantikan sistem melalui Jemaah penemuduga di England
 Penganugerhan Perlembagaan Tahun
1941 kepada rakyat Sarawak

Prinsip 8: Tetap diperintah oleh

Pemerintahan Kerajaan British pada
sendiri tahun 1946 selepas
Perang Dunia II di Asia
Kuasa mutlak

‘ Sembilan Prinsip Dewan Negeri

Raja-raja Brooke’ 5 daripada 11 orang ahli tidak rasmi
Bersifat birokrasi mestilah bumiputera
 16 Kilang papan
di Sarawak pada tahun 1940
Kayu Balak

Jabatan Hutan
ditubuhkan pada tahun 1916

Ordinan Pengawalan Hutan

Diluluskan pada tahun 1934
$7.5
juta
Pada tahun
Lada hitam, lada sulah,
sagu, rotan, damar, minyak $2.7 juta
1940

tanah, getah dan kayu balak Hasil Negeri Pada tahun 1921
Kebangkitan Rakyat Menentang
Pemerintahan Brooke
Sharif Masahor
• Merasa tergugat apabila Brooke mentadbir Sarikei
• Henry Steele menjaga sebuah kubu British di Kanowit
• Charles Fox dilantik untuk mentadbir Sarikei selepas kuasanya
dilucatkan
• Merancang pembunuhan Steele dan Fox bersama dengan Datu
Patinggi Abdul Ghapur
• Akhirnya, terpaksa menyerah kalah dan dibuang negeri
Sharif Sahap (ketua di Sadung)
Sharif Mular (ketua di Sekrang)
• Menggalakkan pengikut mereka (Melayu & Iban) untuk
merompak di laut
• Gagal menyerang Brooke di Kuching
• Angkatan Brooke mengalahkan mereka pada tahun 1844
• Sharif Sahap melarikan diri ke Kalimantan dan meninggal dunia
di Pontianak
Rentap
• Brooke menghapuskan lanun-lanun dan pungutan cukai serta
kegiatan memenggal kepala dalam kalangan orang Iban
• Selepas kubu-kubu Brooke di Sungai Skrang diserang, Brooke
membinasakan rumah panjang yang didiami oleh Rentap
• Askar-askar Brooke menyerang kubu Rentap di Bukit Sadok
dengan meriam
• Rentap berundur ke Hulu Entabai.
Banting
• Dikenakan denda kerana gagal membayar cukai bagi barangan dari
Kalimatan seperti tajau dan perkakas tembaga
• Banting dan pengikutnya dilarang mendiami di Sungai Delok
• Tidak mempedulikan pengisytiharan Brooke tersebut
• Rancangan Banting untuk menyerang Brooke menyebabkan serangan
balas askar-askar Brooke.
• Akhirnya, Banting bersetuju berdamai dengan Brooke.
Sawing
• Brooke merampas kawasan Batang Rajang yang diperintah
oleh Sawing
• Barang-barang yang dibawa masuk ke Sarawak dikenakan
cukai
• Gagal menawan kubu Brooke di Kanowit

Linggir
• Lebih kurang 800 orang Iban Saribas terbunuh semasa
serangan ke atas kapal kepunyaan Brooke
• 30 000 orang pengikut melarikan diri ke hutan
Kongsi gelap Cina yang dipimpin oleh Liu Shanbang

• Brooke mewajibkan pihak kongsi gelap membayar cukai kepala

• Dilarang mengimport atau berdagang candu, arak dan keperluan lain
secara langsung
• Dilarang mengeksport emas dan barang-barang lain secara
langsung
• James Brooke hampir terbunuh apabila diserang oleh 600
pelombong Cina yang lengkap bersenjata
• Akhirnya, serangan orang Cina ditewaskan selepas Brooke
mendapat bantuan orang Melayu dan Dayak
Kesimpulannya,
• Pembaharuan Brooke bertentangan dengan
tradisi masyarakat Sarawak
• Pembesar-pembesar tempatan berasa tidak puas
hati kerana kedudukan mereka terancam
 Latar Belakang Sejarah Sabah
• Semenjak kurun ke-16 hingga 19, Sabah diperintah oleh Pangeran
(wakil Sultan Brunei)
• Penduduk tempatan memberontak pada tahun 1663 atas sebab
kezaliman Pengeran
• Pemberontakan ditamatkan pada tahun 1675 dengan bantuan
Sultan Sulu
• Sultan Sulu mendapatkan wilayah di pantai barat Sabah, dari
Kimanis hingg ke Teluk Marudu sebagai hadiah
• Pada kurun ke-19, Sultan Sulu menuntut wilayah yang lain di selatan
Teluk Marudu iaitu dari Teluk Marudu hingga ke Balikpapan.
• Charles Lee Moses (bangsa Amerika) mendapatkan pajakan
tanah selama 10 tahun daripada Sultan Brunei pada tahun
1865.
• Tanah itu dijualkan kepada Joseph Torrey dan Thomas
Harris untuk menanam tebu, tembakau dan padi.
• American Trading Company of Borneo mengalami kerugian
kerana tanah tidak subur
• Tanah itu dijualkan kepada Baron von Overback (bangsa
Austria) , dan kemudiannya kepada Alfred Dent yang berada
di London.
• Alfred Dent dan Edward Dent memajak Sabah demi
keuntungan yang semaksima yang mungkin.
• Pada 19 Disember 1877, Overback mendapatkan pajakan
tanah dari Teluk Brunei ke Sungai Sebuku daripada Sultan
Brunei.
• Sultan Sulu memiliki sebahagian daripada tanah pajakan
itu.
• Sultan Sulu bersetuju memajakkan tanahnya dari Kimanis
hingga ke Sungai Sebuku kepada Overback melalui
perjanjian pada 22 Januari 1878 di Jolo.
Sebab-sebab Sultan Sulu menyerahkan kawasan itu

1. Berasa lebih selamat menandatangani perjanjian

dengan British
2. Ingin mendapatkan bantuan British untuk menentang
kekuasaan Sepanyol
3. Menerima sangat sedikit keuntungan dari tuntutan
kekuasaannya di kawasan kepunyaannya di Borneo
Utara.
 Impak kedua-dua perjanjian
• Overback dan Dent dua beradik boleh membuka
penempatan di kawasan yang dijanjikan.
• Sultan Brunei menerima $15 000 dan Sultan Sulu $ 5 000
sebagai bayaran tahunan
• Residen-residen ditempatkan di 3 tempat sepanjang pantai
Borneo Utara.
• William Pryer (Sandakan)
• William Prelymen ( Tempasuk)
• H.L Leicester (Papar sekitar Teluk Kimanis)
• Perselisihan antara Sepanyol dan British berlaku selepas
Sultan Sulu terpaksa menyerahkan kedaulatan Sulu kepada
Sepanyol.
• Overback menjualkan saham-sahamnya kepada Dent dan
Dent menjadi orang yang paling berkuasa di Sabah.
• Dent memujuk sekumpulan saudagar di London untuk
membentuk sebuah pertubuhan sementara.
• Dent menjualkan sahamnya kepada pertubuhan itu.
• Pertubuhan sementara itu dilindungi oleh Kerajaan British.
• Pada tahun 1881, Kerajaan British memberikan sebuah
Piagam dan pertubuhan itu menjadi Syarikat Berpiagam
Sabah.
 PENTADBIRAN
SYARIKAT BERPIAGAM
DI SABAH
 SUBTOPIK
LATAR BELAKANG SYARIKAT BERPIAGAM

SYARAT PIAGAM

CORAK PENTADBIRAN SYARIKAT BERPIAGAM

LATAR BELAKANG SYARIKAT BE
o RPIAGAM DI SABAH
Ditubuhkan pada tahun 1881 dan diteruskan sehingga 1946.

o Syarikat ini ialah sebuah syarikat perdagangan yang tertarik kepada soal-soal ekonomi dan ke
untungan kerana ianya dipegang oleh pemegang-pemegang saham di Britain.

o Pada 1 November 1881, kerajaan British telah mengurniakan sebuah Piagam dan syarikat ini m
enjadi Syarikat Berpiagam Borneo Utara.

o Disamping berfungsi sebagai badan perniagaan, syarikat ini turut mengendalikan hal pentadbiran d
an memerintah seperti sebuah kerajaan.

o Sepanjang 60 tahun memerintah di Sabah, Syarikat Berpiagam Sabah telah mewujudkan sistem p
entadbiran sendiri yang tidak berapa berbeza dengan sistem pemerintahan Raja-raja Brooke di Sa
rawak.
 Syarat piagam
 Pemberian Piagam daripada Kerajaan British kepada syarikat ini telah me
ngakibatkan ianya terikat kepada beberapa syarat ;

Membenarkan pelabuhan
Sabah digunakan oleh
kapal perang British

Syarikat menerima Perlantikan Gabenor perlu

nasihat kerajaan British dipersetujui oleh British

Perhubungan syarikat
dengan kuasa asing Syarat Tidak menyerahkan
wilayah kepada kuasa
dikelolakan oleh Kerajaan
British Piagam asing tanpa kebenaran
 Corak pentadbiran syarikat
berpiagam di sabah
o Perkembangan pentadbiran di Sabah mengalami tiga peringkat penting ;

1894 - 1910
• Peringkat • Peringkat
Pertama • Peringkat Ketiga
Kedua
1881 - 1894 1910 - 1941
 PERINGKAT PERTAMA (1891 – 1894)
 Peringkat pertama merupakan tahun yang kritis dan sukar bagi Syarikat.

 Berbagai usaha telah dijalankan seperti membentuk Daerah dan Residensi untuk
memudahkan pentadbiran, menjinakkan penduduk bumiputera dengan sistem p
emerintahan Syarikat, meminjam pegawai pentadbir yang berpengalaman dari Ne
geri Selat, Ceylon dan lain-lain.

 W.H Treacher telah dilantik sebagai Gabenor Sabah yang pertama oleh Sir A
lfred Dent dan pemegang-pemegang saham yang lain.

 Treacher telah diberi kuasa untuk memerintah Sabah tanpa diganggu oleh L
embaga Pengarah di London.

 Beliau juga mengadakan Konsul Penasihat yang mengandungi 5 orang pegawai d

an seorang ahli tidak rasmi.
 PERINGKAT PERTAMA (1891 – 1894)
 Cukai import juga telah diperkenalkan sebanyak 10% dan pemungutan cukai ke at
as candu dan tembakau dijualkan kepada orang Cina yang lebih ber
pengalaman mengenai barang-barang tersebut.

 Namun pemerintahan Treacher turut mempunyai konflik apabila beliau m

enggunakan terlalu ramai pegawai sehingga menyebabkan banyak wang dik
eluarkan dan mengakibatkan kewangan Sabah hampir-hampir muflis.

 Lantaran itu, beliau telah dilucutkan jawapan .

Gambar 4: Alfred Dent Gambar 5: W.H Treacher

 PERINGKAT KEDUA (1894 – 1910)
 Perlantikan William Collie sebagai Pengerusi Lembaga Pengarah baru m
enandakan bermulanya peringkat kedua dalam pentadbiran Sabah.

 Beliau ialah seorang bekas pengembara dan mengetuai Lembaga Pengarah se

hingga dia meninggal dunia pada tahun 1910.

 Beliau telah melancarkan pembinaan telegraf dari Sandakan ke Labuan bertujuan

untuk tujuan ekonomi. Projek ini menelan belanja yang besar dan terpaksa di
biayai dengan mengenakan cukai yang tinggi. Contohnya beras dikenakan cuk
ai 6% dan menyebabkan ramai orang asing terutamanya orang Cina meni
nggalkan Sabah dan mencetuskan pemberontakan.

 Projek telegraf itu siap tiga tahun kemudiannya, namun tidak dapat digunakan ke
rana dawai-dawainya telah dicuri.
 PERINGKAT KEDUA (1894 – 1910)
 William Collie juga gagal dalam melantik orang kanan yang berkaliber dalam apa-a
pa urusan

 Sebagai contoh, dia telah melantik I.P Beaufort yang tidak berpengalaman dalam
hal Sabah sebagai Gabenor. A.J West seorang rakannya yang tidak mempunyai p
engalaman dalam kejuruteraan telah dilantik sebagai juruteranya.

 Ekoran itu, jalan keretapi yang dibina menelan belanja yang besar daripada yang d
ijangkakan.

 Walau bagaimanapun, projek itu memberi faedah kepada Syarikat kerana telah d
apat membuka tempat-tempat baru untuk petempatan dan perusahaan serta me
mudahkan pengeluaran barang-barang daripada Pantai Barat Sabah.

 Dia turut meluluskan Undang-undang Pentadbiran Kampung yang membenarkan

ketua kampung menyelesaikan perkara kecil berkaitan orang-orang kampung
 PERINGKAT KETIGA (1910 – 1941)
 Sir West Ridgeaway telah dilantik bagi menggantikan William Cowie.

 Pada peringkat ini, pemerintahan Sabah berjalan dengan tenang dan aman, k
ecuali sedikit pemberontakan kecil pada tahun 1915.

 Semasa pemerintahan, beliau telah mengubah segala dasar William Cowie ke

rana Ridgeaway ialah seorang yang berfikiran dan berpengetahuan luas. Beli
au lebih mementingkan peranan rakyat tempatan dalam pentadbiran. Bukti
nya ketua kampung diberi kuasa yang lebih sertan dinaikkan gaji mereka.

 Pada tahun 1912, Majlis Mesyuarat Undangan dibentuk yang mengandungi 7 or

ang pegawai rasmi dan 4 orang pegawai tidak rasmi yang mewakili golongan per
niagaan.

 Dalam bidang ekonomi, Ridgeaway telah menubuhkan Syarikat Perdagangan B

orneo Utara untuk mengusahakan kayu balak di Sabah.
 PERINGKAT KETIGA (1910 – 1941)
 Dalam bidang sosial, beliau telah menggalakkan pembinaan sekolah kerajaan d
an sekolah Melayu.

 Namun demikian, Ridgeaway telah dipaksa meletakkan jawatan apabila didapati m

emboroskan wang Syarikat terlalu banyak dalam pentadbiran.

 Penggantinya adalah Gabenor Douglas J. Jardine yang pernah berkhidmat di T

angayika, Afrika.

 Beliau telah menghidupkan kembali Majlis-majlis Residen dan memberi kuasa p

entadbiran yang lebih luas kepada rakyat Sabah.

 Majlis Penasihat Ketua-ketua kampung ditubuhkan untuk mendapatkan nasihat d

ari ketua-ketua kampung dalam urusan pentadbiran.

 Pada tahun 1937, Gabenor C.R Smith menggantikan Jardine. Dia meneruskan usa
ha-usaha yang dijalankan oleh Jardine. Begitulah keadaan di Sabah sebelum di
takluk oleh Jepun pada tahun 1941