BAB 5: PEMTADBIRAN BARAT DI SARAWAK DAN SABAH

1. Latar belakang pemerintahan Sarawak sebelum penjajahan Brooke

- Sarawak di perintah oleh kesultanan Brunei,

- Tapi lantik Pembesar tempatan
- Sarawak dibahagikan oleh beberapa daerah
- SETIAP DAERAH diketuai oleh ketua tempatan (orang MELAYU @ Orang DAYAK)
- Ketua tempatan bertanggungjawab : Mengutip cukai dan melaksanakan arahan

TAPIIII SEMUA TU TAK LAMAAA

Pd kurun ke19, sultan Brunei telah melantik PANGERAN INDERA MAHKOTA(org brunei) untuk MENTADBIR SARAWAK
Beliau telah mengambil alih kuasa pentadbiran tempatan.
-mengambil alih perdagangan emas dan antimony drpd pembesar tempatan
-kenakan cukaiiiii yang tinggi kpd hasil pengeluaran
-Org Bidayuh yg bekerja di lombong antimony tidak dibayar upah

KEMUDIAN BANGKIT PENDUDUK TEMPATAN UNTUK BEBAS DARIPADA BRUNEI

Kebangkitan diketuai oleh DATU PATINGGI ALI
 SULTAN BRUNEI BALAS DENGAN MENGHANTAR PANGERAN RAJA MUDA HASHIM

Pd 1840, James Brooke datang dgn kapalnya Royalist

-beliau dtg untuk mencari kawasan perdagangan di Tanah Melayu dan Sarawak.

PANGERAN RAJA MUDA HASHIM meminta tolong James Brooke untuk menamatkan penentangan penduduk.

Perjanjian dibuat antara Pangeran Raja Muda Hashim dan James Brooke 1841:
-James Brooke menguasai Sarawak dan semua hasilnya…
-James Brooke mesti menghormati adat istiadat org melayu.

Tapiiii. Pangeran mungkir janjiii

-James Brooke jumpa SULTAN OMAR ALI SAIFUDDIN(sultan brunei) dengan angkatan tentera.
-sultan takut laluuu terjadi perjanjian antara mereka
Perjanjian: a) Sultan Brunei menyerahkan Sarawak dan segala hasil cukainyaaa kpd James dan keturunannya.
b) James bayar 2500 dollar setiap tahun kpd sultan
c) James x boleh ganggu adat istiadat penduduk Sarawak
d) James diiktiraf sebagai Raja Putih Sarawak.
2. Perluasan Kuasa Dinasti Brooke Sarawak
3. Perluasan Kuasa Syarikat Borneo Utara British di Sabah
Bab 5 Sarawak-sistem kesukuan,sistem kedatuan
Majlis kampung membantu orang tua dalam pengurusan
adat dan kehidupan seharian

Tukang-tukang adat memastikan upacara adat dilakukan

Sabah-sistem kesukuan , sistem ketua bebas dengan betul untuk elakkan bencana alam .

Pemimpin masyarakat Bajau ialah matto’a yang

Sistem kesukuan di Sarawak diamalkan oleh Bidayuh, menjadi pelindung adat dan kepentingan anak buah.
Iban, Kenyah, Kelabit dan Kayan
Gelaran Orang Kaya (O.K) diberikan oleh Kesultana
Pemimpin utama masyarakat Iban ialah tuai rumah, Brunei kepada pemimpin Iban dan pemimpin tempatan
masyarakar Bidayuh ialah Tua Kapung, Masyarakat
Kenyah ialah Peran Lepo, Melanau ialah Menteri.
Sistem kedatuan di Sarawak dipimpin oleh Datu
Patinggi, Datu Bendahara (Datu Bandar) dan Datu
Pemimpin menjadi orang tengah menyelesaikan Temenggung.
pertelingkahan dalam kalangan penduduk dan
memastikan keharmonian berkekalan.

Sistem kesukuan Sabah diamalkan oleh masyarakat

Kadazandusun, Murut dan Bajau.

Pemimpin utama mereka ialah orang tua (ketua

kampung) .
Sistem ketua bebas di Sabah muncul kerana sikap
keperwiraan tokoh yang mencabar kewibawaan sultan di
kawasannya.
Sultan Brunei menghantar Pengiran Indera Mahkota
untuk menguasai ekonomi Sarawak.
Pengiran Indera Mahkota mengenakan cukai yang tinggi
dan menjalankan kerahan tenaga.
Datu Patinggi Ali menentang Pengiran Indera Mahkota,
Sultan Brunei menghantar Pengiran Raja Muda Hashim
untuk meneyelesaikan pertelingkahan ini..
Kapal perang HMS Dido menghancurkan kubu kuat
orang Iban di Sungai Saribas dan Sungai Skrang.
Sabah menarik pemodal asing kerana kedudukan
strategik dan .kekayaan ekonomi
British sudahpun menduduki Pulau Labuan dan Pulau
Balambangan sebelum penguasaan SBUB.
Gabenor pertama Sabah ialah William Hood Treacher
Sarawak dibahagikan kepada 3 bahagian dan
kemudiannya kepada 5 bahagian

Keluarga Brooke menguasai Sarawak selama hampir 100

Sabah pula dibahagikan kepada 5 residensi.
tahun.

Dinasti Brooke mengamalkan sistem pecah dan perintah

James Brooke menjadi Raja Putih Sarawak yang pertama
di Sarawak.
dan diganti oleh Charles Brooke diikuti dengan Charles
Vyner Brooke.

James Brooke mendapatkan kuasa pemerintahan melalui

rundingan, ugutan,perjanjian dan ketenteraan.