Menghuraikan sebab-sebab

pendudukan semula keluarga Brooke

dan Syarikat Berpiagam

Sairam A/L Krishnamutty

 Pengambilan
Sarawak oleh
Brooke
Sarawak telah diperintah
oleh James Brooke,Charles 1841-1941
Brooke dan Charles Vyner
Brooke
James Brooke Charles Brooke

Charles Vyner
Brooke
 Kronologi penguasaan
James Brooke

Sebelum kurun ke-19, Sarawak di bawah Perasaan tidak puas hati dalam kalangan
pengaruh Kesultanan Brunei. pembesar dan orang Bidayuh. Kebangkitan
menentang PIM.

Pembesar tempatan dilantik oleh Sultan PIM kenakan cukai yang tinggi terhadap hasil yang
Brunei mentadbir wilayah Sarawak tanpa dikeluarkan oleh penduduk tempatan. Orang
campur tangan Kesultanan Brunei bidayuh yang bekerja di lombong tidak diberi
upah.

Pada kurun ke-19, sultan Brunei melantik Banyak bahan galian berharga seperti antimoni
Pangeran Indera Mahkota(PIM) sebagai dan emas.PIM telah mengambil alih kuasa
wakil pemerintah Kesultanan Brunei di pentadbiran daripada pembesar tempatan
Sarawak
 Kebangkitan bertujuan bebaskan Sarawak daripada
pemerintahan Kesultanan Brunei

PIM gagal menyekat kebangkitan.Sultan Brunei

hantar Pangeran Raja Muda Hashim (PRMH)
untuk bantu PIM.

1840, PRMH terima kunjungan seorang pedagang

British ( James Brooke - JB) . PRMH minta bantuan
daripada JB untuk tamatkan kebangkitan rakyat.

PRMH janji lantik JB jadi Gabenor Sarawak.

JB sedang cari kawasan perdagangan di
rantau tersebut terima tawaran tersebut

Dengan bantuan dan kekuatan tentera JB, PRMH

berjaya tamatkan kebangkitan rakyat Sarawak
 PRMH sedar tindakannya tawar
jawatan Gabenor kepada JB tidak
akan dapat persetujuan Sultan
Brunei. Jadi RPMH lengah-
Perjanjian antara PRMH lengahkan perlantikan JB

dengan JB pada tahun Tindakannya sebabkan JB marah, bandar

1841 Kuching dibedil. PRMH terpaksa lantik JB
jadi Gabenor dan Raja Sarawak yang
pertama pada 1841

Antara syarat perjanjiannya ialah:

1) JB memerintah negeri Sarawak

dan menguasai segala hasilnya.
2) JB harus menghormati dan
memelihara undang-undang dan
adat istiadat orang Melayu
 1842, James Brooke menghadap
Perjanjian antara Sultan Omar Ali Sultan brunei, Sultan Omar Ali
Saifudin dengan James Brooke pada Saifudin bagi sahkan
tahun 1842 kedududkannya
 Sultan Brunei menyerahkan Sarawak JB datang bersama
dari kawasan Tanjung Datu ke Sungai dengan angkatan
Samarahan dan menyerahkan segala tentera laut British
hasil cukainya kepada James Brooke di Singapura yang
dan pewarisnya. diketuai oleh
 James Brooke akan membayar 2500 Edward Belcher
dolar setiap tahun kepada baginda.
 Agama dan adat istiadat penduduk Kehadiran angkatan tentera
Sarawak tidak boleh diganggu. British membimbangkan
 Sultan Brunei mengiktiraf JB sebagai sultan Brunei. Terpaksa iktiraf
Raja Putih Sarawak perjanjian 1841 antara PRMH
dengan JB

1846, Sultan Omar Ali Saifudin cuba menentang JB dan pembesar

yang menyokong. JB tewaskan baginda dengan bantuan tentera
laut British. Baginda dipaksa menandatangani perjanjian di mana
JB diiktiraf sebagai Raja Sarawak yang merdeka dan mempunyai
kedaulatan penuh ke atas Sarawak.
Perluasan Tahun 1883
Penentangan di Saribas dan Batang Lupar. Sultan Abdul Mu’mein tidak dapat
kuasa mengawal kebangkitan dan menyerahkan tanah antara sungai Samarahan
dengan Sungai Rajang dengan baayaran sebanyak 1500 dolar setahun
Brooke ke
atas Tahun 1861
Masalah kekacauan di sepanjang sungai Rajang. Sultan Mu’mein
Sarawak menyerahkan sungai Rajang dan menerima bayaran sejumlah
4500 dolar setahun.

Tahun 1883
Pembunuhan beberapa orang peniaga Sarawak oleh orang
Muraut di lembangan sungai Trusan. Peristiwa ini
menyebabkan kawasan itu diserahkan oleh sultan dengan
bayaran tahunan sebanyak 4500 dolar.

Tahun 1905
Charles Brooke membeli Lawas daripada Sultan Hashim Jalal
(1885-1906)
 Perubahan yang dilakukan oleh
Brooke:

 Memperkenalkan undang-undang jenayah dengan pembukaan Mahkamah.

 Perkenalkan sistem mata wang, ukur dan timbang.
 Memisahkan petempatan penduduk mengikut ras.
 Dalam bidang ekonomi, penduduk peribumi dibekalkan dengan pekerjaan tradisi.
 Ekonomi perdagangan, Brooke menggalakkan kemasukan saudagar-saudagar dan
syarikat swasta asing (Syarikat Borneo).
 Penapakan Dan Perluasan
Pengaruh Syarikat Borneo Utara
British (Sbub) Di Sabah
 Sultan Brunei memberi konsesi tanah di sabah kepada wakil
SBUB BERTAPAK DI Amerika syarikat ,c.l.Moses pada tahun 1865 .Tempoh
SABAH penyewaan adalah selama 10 tahun.

Moses menjual konsesi tersebut kepada The American

Trading Company diketuai oleh J.W. Torrey dan T.B
Harris.Torrey gagal memajukan penana man kopi dan tebu di
Kimanis.Torrey menjual haknya kepada Von Overback.

Overbeck menghadapi masalah modal. Beliau meminjam wang daripada syarikat Alfred
Dent dan Edward Dent pada tahun 1877.Gabenor Labuan , W.H Treacher, telah bersetuju
membantu Overbeck memperbaharui tempoh pajakan daripada sultan Brunei dengan
syarat syarikat yang ditubuhkan diletakkan di bawah kekuasaan British.

Sultan Brunei, Sultan Abdul Mu’k Mein telah memperbaharui pajakan dengan
Overbeck dan Dent melalui perjanjian yang telah ditandatangani pada tahun
1877.Dalam perjanjian itu,baginda menyerahkan tanah antara Teluk Kimanis dan
Sungai Sibuku.
 Oleh sebab sebahagian daripada wilayah Sabah
adalah di bawah pemerintahan Kesultanan Sulu,
Overbeck dan Dent telah menandatangani satu lagi
perjanjian dengan Sultan Jamalul Alam pada tahun
1878.
Baginda menyerahkan kawasan dari Sungai Pandasan
hingga ke Sungai Sibuku.

Pada tahun 1880,Overbeck telah menjualkan semua

haknya kepada Alferd dan Edward Dent. Kemudian, Dent
telah menubuhkan Persatuan Sementara Borneo Utara
Berhad.Saham syarikat itu telah dijual kepada rakyat
British bagi menambahkan modal perniagaan.
Bagi memperkukuh kedudukan dan memajukan
perniagaan, persatuan tersebut berusaha mendapatkan
Piagam Diraja daripada kerajaan British.
 Pada bulan November 1881, kerajaan
British telah menganugerahkan piagam
kepada Persatuan Sementara Borneo
Utara British Berhad.Pada tahun 1882,
syarikat itu dinamakan Syarikat Borneo
Utara British.Melalui piagam tersebut,
SBUB mempunyai kuasa mentadbir
Sabah.
Sir Rutherford Alcock menjadi Presiden
pertama dan Alferd Dent dilantik
sebagai Pengarah Urusan.

Melalui pemberian piagam itu, British dapat

memperluas pengaruhnya dan menghalang kuasa barat
lain bertapak di sabah.
Pada tahun 1888, sbub menandatangani perjanjian
perlindungan borneo utara yang menjadikan Sabah
negeri naungan British.Kini British bertanggungjawab
terhadap hal ehwal luar Sabah.
 SBUB mesti melantik pentadbir daripada Sbub hendaklah memelihara agama, adat resam
pegawai yang dilantik oleh pegawai British. dan undang-undang penduduk tempatan

Sbub tidak boleh menyerahkan

Syarat pemberian piagam
Sbub mesti menerima nasihat
kepada persatuan sementara
daripada kerajaan British.
borneo utara british berhad
wilayah Sabah kepada sesiapa
tanpa persetujuan daripada
kerajaan British.

Sbub hendaklah memerintah Sabah dengan adil

dan saksama.
 SBUB MENGEKSPLOITASI HASIL BUMI
SABAH

SBUB mengeksploitasi kekayaan hasil

tradisional
Selain itu, SBUB turut menguasai
Sabah seperti sarang burung, sagu, aktiviti pertanian, pembalakan dan
rotan dan pokok lanut. perlombongan bagi mengaut
keuntungan.
 Hasil tradisional menyumbang Sarang burung merupakan hasil eksport
kewangan Sbub tradisional Sbub yang
menguntungkan.Eksport sarang burung pada
tahun 1926 bernilai sebanyak 125000 dolar.

Longgokan rotan yang dicari oleh penduduk

tempatan.
Hasil rotan dieksport dalam bentuk perabut, Pokok lanut dikenali sebagai abaka,manila hemp
tikar dan tongkat. atau musa tekstiles.Pokok lanut hidup meliar di
kawasan pamah dan lembah.Gentian pokok lanut
dijemur sebelum diproses menjadi tali kapal untuk
dieksport ke eropah.

Pokok sagu atau rumbia merupakan antara tanaman tradisional di sabah.pokok rumbia hidup subur di
kawasan berpaya di muara sungai.harga sagu mahal di pasaran dunia.Sbub menggalakkan rakyat
mengusahakan secara komesial.eksport sagu di sabah pada tahun 1888 bernilai sebanyak 93433 dolar.