PERKEMBANGAN TULISAN JAWI:

Sejarah dan kepentingan tulisan

jawi.

Nama ahli:
• Farhatul Aini.
• Nur Rafeeah.
• Farah Afiqah.
• Raihanah.
Sejarah dan kepentingan tulisan jawi.

1. Perkembangan
2. Ejaan Dian.
di Malaysia.

3. Ejaan Pakatan. 4. Ejaan Za’ba.

 Apa itu Jawi?

• Perkataan jawi berasal daripada perkataan jawah

dan dijadikan kata adjektif iaitu jawi.
• Jawi merujuk semua penduduk di asia tenggara
seperti Melayu, Filipina, Singapura, Thailand dan
Jawa.
 Sejarah Perkembangan Tulisan Jawi di
Malaysia.

• Berasal daripada tulisan arab dan dimasukkan

ke dalam tulisan melayu.
• Tulisan Arab muncul terlebih dahulu bersama-
sama kedatangan Islam.
• Pada mulanya, tulisan tersebut diabdikan pada
batu bersurat/prasasti.
 Prasasti

LANGGAR,
KEDAH
290 H.

PEKAN, PAHANG
419 M.
 Sejarah Perkembangan Tulisan
Jawi di Malaysia.
• Pada tahun 702H atau 1303 M tulisan arab
digunakan untuk bahasa Melayu.
• Batu bersurat di Terengganu sebagai “turning
point” bagi sejarah bahasa Melayu.
• Seterusnya, hasil tulisan melayu dengan tulisan
jawi bertambah dan mencapai kemuncaknya
pada 1750 M.
 Buku Undang- • Undang-Undang Laut Melaka.
undang dan • Hukum Kanun Melaka.
Ketatanegaraan: • Undang-Undang Johor.

Buku-buku • Hikayat Seri Rama.

kesusasteraan • Hikayat Pendawa Jaya.

• Hikayat Nabi Bercukur.

Sejarah nabi dan • Hikayat Amir Hamzah.
para sahabat
• Kasasul Anbiya’.
 Utusan
Al –Imam.
Melayu.

Alamat Al Pengasuh
Langkapuri Ikhwan. .

Cermin Bustan
mata. Arifin.
Kesannya, berlaku kekeliruan dalam membacanya kerana tiada baris.

Untuk elak kekeliruan tanda baris dan

tasydid digunakan.
• Kajian perkembangan sistem ejaan jawi banyak
dilakukan oleh tokoh barat seperti Shellabear,
Wilkinson, Marsden, R.O.Windstedt.
• Tokoh melayu pula, Raja Ali Haji dan Muhammad
Ibrahim.
• Tokoh terulung ialah Zainal Abidin bin Ahmad
(Za’ba). Beliau menyatakan punca Punca yang dikemukakan
ketidakseragaman tulisan jawi . Za’ba:
Pemvokalan, ejaan suku
kata terbuka & tertutup,
kepanjangan, tekanan &
intonasi, penggunaan abjad
alif, waw, ya, hamzah,
pengejaan bunyi a pada
akhir suku kata.
Tokoh yang membicarakan kaedah
tulisan Jawi.

Mejar Datuk Haji Za’ba:

Raja Haji Muhammad Said -Pelita Bahasa
Muhammad Tahir: Sulaiman : Melayu Penggal 1
-Rencana Melayu -Buku Katan (1936), (1940),
(1928) -Panduan Bagi Ejaan -Daftar Ejaan Jawi-
PBmPB (1936). Rumi (1949)
 Kongres persuratan Melayu
se-Malaya Kedua (1954).

1. Wujud Memorandum Mengenai Tulisan Rumi Untuk

Bahasa Melayu pada 1954.
2. Membahaskan:
• 11 kelebihan tulisan rumi , 1 kelemahan tulisan rumi.
• 1 kelebihan tulisan jawi, 12 kelemahan tulisan jawi.
Kelebihan dan Kelemahan jawi yang dibahaskan.

Kelebihan Jawi Kelemahan Jawi

• Mudah mengeja perkataan • Kurang abjad vokal dan

arab & lidah arab. diftong
• Tiada huruf besar
• Sukar eja perkataan asing
• Bentuk abjad berubah bila
disambung
• Tidak sesuai dengan lidah

Melayu:‫ث ع خ ح ط ظ ذ ض‬
‫شقفغص‬
 • Raja Mukhtaruddin Raja Mohd Dain mencadangkan penggunaan tanda
baris sepenuhnya dengan mengenepikan vokal ‫ا و ي‬
1972
• Usaha DBP hasil penyelidikan ‘Satu Kajian Terhadap Kaedah Ejaan Jawi
Za’ba.
• Wujud Jawatan Kuasa Ejaan Jawi Za’ba bagi memperbaik kaedah
1983 tersebut.

• Cadangan JK dibengkelkan dalam Konvensyen Kebangsaan Tulisan Jawi di

Terengganu.
1984
 • Buku Pedoman Ejaan Jawi Yang Disempurnakan
oleh DBP.
1986
• Dalam PEJYD ialah konsonan melambangkan huruf
v, penulisan imbuhan –an, i, penulisan kata ulang
1986 dan penulisan akronim.

• DBP menerbitkan buku Daftar Ejaan Rumi-Jawi.

1988
 EJAAN
PAKATAN
Kamus terbitan Pakatan
Bahasa Melayu Disusun oleh Mejar Panduan ini telah
Persuratan Buku Diraja Dato’ Hj. Mohd Said dibincangkan dengan
Johor Sulaiman Za’ba
(1936)

Digunakan secara rasmi

Sistem dalam buku ini oleh Pakatan Bahasa
agak tekal dan selaras Melayu Buku Diraja
Johor
 • Dieja mengikut ejaan
EJAAN ARAB asal
EJAA • Tidak memakai huruf saksi
• Dirujuk drpd ejaan pengaruh • ‫ ركن‬,‫ واجب‬,‫دم‬
N Arab tahap kedua

LAMA • ‫ سده‬,‫مك‬ • Ejaan kata arab yang

EJAAN dimelayukan
KEMELAYUAN
• Mempunyai huruf saksi • ‫فدويل‬-‫فضويل‬
EJAA sekerat
• Ejaan pengaruh melayu tahap

N TUA pertama
• ‫ ايت‬, ‫اين‬ HAJI MOHD SAID
SULAIMAN:
EJAA • Mempunyai huruf saksi
lengkap 5 JENIS EJAAN
N • Ejaan pengaruh melayu tahap MELAYU
kedua

BARU • ‫ خونتوه‬,‫بيليق‬
 Penggunaan (‫ )ة‬serta
vokal ( ‫)ا و ي‬ perbezaan

PEDOMAN/ Ejaan kata-kata Penggunaan

imbuhan tanda (٢)
PANDUAN
Panduan untuk
Penggunaan ‫ق‬
mengeja kata2
dan ‫ ك‬serta
Inggeris yang
perbezaannya
diserap
 (1) PENGGUNAAN VOKAL
(a) Penggunaan (‫)ا‬

Menambah huruf alif pd kata

dasar yang bersambung dengan
imbuhan akhir

• ‫راجاكو‬-‫راج‬ Dicelahkan alif apabila

wujud imbuhan akhir

Memindahkan kedudukan alif

• ‫كليهاتن‬-‫ليهت‬
• ‫متاث‬-‫مات‬
• ‫كتاث‬-‫كات‬
 (b) Penggunaan (‫)ي‬
Huruf ya ditulis sepenuhnya pada suku
kata

• ‫بيبير‬
Huruf ya tidak ditulis pada suku kata
akhir pada perkataan homograf

• (belek) ‫ بيليق‬/(bilik)‫ق‬
‫لــ‬ ‫بي‬
 ( c ) Penggunaan (‫)و‬
Huruf wau ditulis sepenuhnya pada suku
kata

• ‫سوكوغ‬
Huruf wau tidak ditulis pada suku kata
akhir pada perkataan homograf

• ‫(بوروغ‬borong) /
‫(بورغ‬burung)
 ‫‪(2) EJAAN KATA-KATA IMBUHAN‬‬

‫( ‪AKHIRAN‬‬ ‫) ءن‬ ‫)ي( ‪AKHIRAN‬‬

‫ضرـقءن )ءن(‬ ‫داـنوتـي)ي(‬

‫كــسـوـكاءن)اءن(‬ ‫مغـاكوءي)ءي(‬
‫كـفـولواـن) اـن(‬
‫الـرـيـن)ن(‬
(3) PENGGUNAAN ‫& ك‬ ‫ ق‬SERTA PERBEZAANNYA
• Perkataan yang berakhir dengan
kaf ditukar kepada qaf apabila
terdapat akhiran

• ‫ناءيقله‬-‫ناءيك‬
(4) PENGGUNAAN TA SIMPUL (‫ )ة‬SERTA
PERBEZAAN

• ‫مات‬ - Bunyi itu hidup

• ‫سبة‬ - Bunyi mati

(5) PANDUAN UNTUK MENGEJA KATA2 INGGERIS
YANG DISERAP
• ROVER
• VISION
• WATER
 KESIMPULAN KECIL
• Cenderung terhadap Pengaruh Melayu
Tahap ke-2 kerana:
• Memakai huruf vocal sepenuhnya
• Ejaan yang selaras dan baku
 EJAAN DIAN
Sekitar 1960an hingga 1980an selaras dengan
perkembangan penulisan Jawi yang menyaksikan kewujudan
penerbitan Melayu dengan penulisan-penulisan yang hebat,
Sistem Jawi Dian pula diperkenalkan.
Dipelopori oleh En. Yusof Zaki
seorang penulis, pejuang dan penggiat Jawi
memiliki sebuah syarikat percetakan iaitu Pustaka Dian di Kota
Bharu.
 CIRI-CIRI EJAAN DIAN
1. Gandaan penuh diletak angka dua di akhir.
 Contohnya,
“Buku-buku” ٢‫وكو‬ZZZ‫ب‬

2. Gandaan sebahagian diletakkan angka dua ditengah

 Contohnya,
“Buah-buahan”‫هن‬٢ Z‫ه‬Z‫وا‬ZZZ‫ب‬
3. Dicipta huruf “"‫ۏ‬bagi mewakili huruf ‘V’

Contohnya,
sebutan pada perkataan ‘video’ menjadi ‫””ۏيديو‬
 ‘volunteer’ sebagai ‫””ۏلنتيار‬
z
Ejaan jawi pada
daftar ejaan melayu
(jawi-rumi) – za’ba
z
Kaedah ejaan jawi Za’ba

Guna vocal pada suku kata pertama

sahaja pada pola u+ku

Contoh: Burung, tutup

‫ توتف‬, ‫بورغ‬
z
Kaedah ejaan jawi Za’ba

Guna vocal pada suku kata akhir sahaja

pada pola kvk+kv, kvk+kvk

Contoh: Mimpi, Cincin

‫ خنخين‬,‫ممفي‬
z
Kaedah ejaan jawi Za’ba

Perkataan berakhir dengan kaf ditukar dengan

qaf bila menerima akhiran

Contoh: baik, patik

‫ فاتيك = فاتيقه‬, ‫بايك = بايقله‬

z
Kaedah ejaan jawi Za’ba

Perkataan ini tidak ditambah ya bila

menerima akhiran

Contoh: inikah, inilah

‫ اينله‬, ‫اينكه‬
z
Kaedah ejaan jawi Za’ba

Alif pada suku kata pertama pada pola a+a

berpindah pada suku kata akhir yang menerima
akhiran

Contoh: baca, katakan

‫ كات =كتاكن‬, ‫باخ = بخاءن‬

z
Kaedah ejaan jawi Za’ba

Diftong au dan ai akhir suku kata terbuka diletak

tanda mati atas wau dan ya untuk menunjukkan
keduanya bukan huruf vokal

Contoh: pulau , serai

‫ سري‬, ‫فولو‬
z
Kaedah ejaan jawi Za’ba

Meletakkan tanda tertentu padaa perkataan

homograf untuk mengelakkan kekeliruan

Contoh: tendang dan tandang, kencing dan

kancing

‫ كنخيغ= كانخيغ‬, ‫تندغ = تاندغ‬

 KEPENTINGAN
z
• MENGEKALKAN SEJARAH WARISAN
BUDAYA MELAYU

• SUMBER RUJUKAN ILMUAN

• MEMPELAJARI TULISAN JAWI MEMBANTU

MEMBACA DAN MENULIS ISTILAH-ISTILAH
AGAMA DENGAN TEPAT

• BOLEH DIPELAJARI DENGAN PANTAS

• MEMBANTU KEMAHIRAN SENI KHAT