Ayon kay Webster(1974)-

Ang wika ay isang

sistema ng komunikasyon
sa pagitan ng mga tao sa
pamamagitan ng mga
pasulat o pasalitang
simbolo
 Ayon kay Archibald A.
Hill (What is Language?)-
Ang wika ang
pangunahin at
pinakaelaboreyt na anyo
ng simbolikong gawaing
pantao.
Ayon kay Henry Gleason-
Ang wika ay
masistemang balangkas ng
sinasalitang tunog na
pinipili at isinasaayos sa
paraang arbitraryo upang
magamit ng mga taong
kabilang sa isang kultura
1. Ang wika ay masistemang balangkas.

a. Ponema- tawag sa makahulugang tunog ng

isang wika.
b. Ponolohiya- tawag sa makaagham na pag-
aaral ng mga ito.
c. Morpema- tawag sa maliit na yunit ng
salita na nabubuo kapag ang mga ponema
ay pinagsama.
d. Morpolohiya- tawag sa makaagham na
pag-aaral ng mga morpema.
e. Sintaksis- tawag sa makaagham na pag-
aaral ng mga pangugusap.
 Ponolohiya

Tunog
(Ponema)
Diskurso

Sintaksis
Morpolohiya
Pangungusap
1.Teoryang Bow-wow.
Sa teoryang ito,
maaaring ang wika raw
ng tao ay mula sa
panggagaya ng
kalikasan.
2. Teoryang Pooh-pooh

Unang natutong magsalita

ang mga tao, ayon sa
teoryang ito, nang hindi
sinasadya ay napabulalas sila
bunga ng mga masisidhing
damdamin tulad ng sakit,
tuwa, sarap, kalungkutan,
takot, pagkabigla at iba pa.
3. Teoryang Yo-he-ho

Pinaniniwalaan ng mga
nagmungkahi ng
teoryang ito na ang tao
ay natutong magsalita
bunga diumano ng
kanyang pwersang
pisikal.
4.Teoryang Ta-ra-ra-
boom-de-ay.

Likas sa mga
sinaunang tao ang
mga ritwal.
5. Teoryang Ta-ta

Ang kumpas o galaw

ng kamay ng tao na
kanyang ginagawa sa
bawat partikular na
okasyon ay ginagaya
ng dila.
6. Teoryang Dingdong

Kahawig ng teoryang ito

ang teoryang bow-wow,
nagkaroon daw ng wika
ang tao sa pamamagitan
ng mga tunog na
nalilikha ng mga bagay-
bagay sa paligid.
1. Instrumento ng Komunikasyon.
Ang wika, pasalita man o pasulat,
ay pangunahing kasangkapan ng
tao sa pagpapahayag ng
damdamin at kaisipan.
Samakatwid, ang mabisang
paggamit ng wika ay mahalaga
sa pakikipag-ugnayan ng tao sa
kanyang kapwa dahil tayong mga
tao ay nilikhang panlipunan.
2.Ang wika ay sinasalitang
tunog.

3.Ang wika ay pinipili at

isinasaayos.

4.Ang wika ay arbitraryo.

5.Ang wika ay ginagamit.

6.Ang wika ay nagbabago.

TUNGKULI HALIMBAWA
KATANGIA
N NG
N Pasalita Pasulat
WIKA

Nakapagpapaha
Pormal/Di-
D. Personal
yag ng sariling Liham sa
damdamin o Pormal na
opinyon Talakayan Patnugot

Nakapagpapaha
yag ng Pagsasalaysa
E. Akdang
imahinasyon y,
Imahinatibo samalikhaing Paglalarawan
Pampanitikan
paraan

Pagtatanong,
2. Nag-iingat at Nagpapalaganap
ng kaalaman

Maraming kaalaman ang

naisasalin sa ibang saling-
lahi at napakikinabangan ng
ibang lahi dahil sa wika.
Dahil may, hindi kasamang
naililibing ang mga
mahahalagang kaalaman sa
pagyao ng lumikha o
tumuklas ng mga iyon.
 3. Nagbubuklod ng Bansa
Ano mang wika ay
maaaring maging wika ng
pang-aalipin, ngunit
maaari itong gamitin
upang pagbuklurin ang
isang bansa sa layuning
pagpapalaya.
4. Lumilinang ng Malikhaing
Pag-iisip

Ang wikang nakasulat na

ating nababasa o wikang
sinasalita ng mga tauhan sa
pelikulang ating naririnig
ang nagdidikta sa ating
isipan upang gumana at
lumikha ng imahinasyon, at
kung gayo’y nalilinang ang
ating malikhaing pag-iisip.
TUNGKULI KATANGIA HALIMBAWA
N NG WIKA N Pasalita Pasulat
Nakapagpapan Pormularyong
atili/ Panlipunan, Liham-
A.Interaksyo Nakapagpapat Pangungumusta
, Pangkaibi
nal atag ng
relasyong Pagpapalitan gan
ng biro
sosyal
Liham-
B. Tumutugon sa Pakikiusap,
Pangangalak
mga Pag-uutos
Instrument pangangailang al
al an
Pagbibigay
Kumokontrol ng direksyon,
C. at gumagabay Paalala o Panuto
Regulatori sa kilos/asal Babala
ng iba
TUNGKULI HALIMBAWA
KATANGIA
N NG
N
WIKA Pasalita Pasulat

Nagbibigay ng Ulat,
G. Pag-uulat,
impormasyon/d Pamanahong
Impormatib atos Pagtuturo Papel
 2 ANTAS WIKA
Pormal at Impormal
1.PAMBANSA- PAMBARILA O ISTANDARD NA
GINAMIT SA MGA PROPESYUNAL AT DI
PROPESYUNAL NA MGA TAO, SA PAMAMAGITAN
NG PAGGAMIT NG MALAEDUKASYONAL NA MGA
SALITA.MAAARING PAMPRIBADO AT PAMPUBLIKO.

2. PANGRETORIKA-AKDANG PAMPANITIKAN-

MAKULAY AT MGA MASALIMUOT NA KASAYSAYAN
SA BAWAT INDIBIDWAL, MAAARING MAY
KATOTOHANAN O KATHANG ISIP LAMANG.
B. Impormal.
Ito ang mga salitang karaniwan, palasak, pang-
araw-araw , madalas gamitin sa pakikipag-usap
at pakikipagtalastasan sa mga kakilala at
kaibigan.
1. Lalawigan.
Ito ang mga bokabularyong dayalektal. Gamitin
ang mga ito sa mga partikular na pook o
lalawigan lamang.
Makikilala rin ito sa pagkakaroon ng kakaibang
tono,o ang tinatawag na punto.
2. Kolokyal.
Ito’y mga pang-araw-araw na salita na ginagamit sa mga
pagkakataong impormal.
May kagaspangan nang kaunti ang mga salitang ito
ngunit maaari itong maging repinado ayon sa kung sino
ang nagsasalita nito.
 - Ang pagpapaikli ng isa , dalawa o higit pang
salita lalo na sa mga pasalitang komunikasyon
ay mauuri rin sa antas nito. ( magbigay ng mga
halimbawa bawat isa. )

3. Balbal.
Ito ang tinatawag sa Ingles na slang . Sa
pangkat-pangkat nagmumula ang mga ito
upang ang mga pangkat ay magkakaroon ng
sariling codes.
- Mababang antas ang wikang ito, minsan
nga masalimuot ang mga ginawang prosesong
ito.
- sa lahat ng antas ng wika, ang balbal ang
pinakadinamiko. Dahil madali lamang itong
mawawala at mapapalitan.
Pansinin ang kasunod na
halimbawa:
PORMAL
Pambansa: Pampanitikan:
a. ina ilaw ng tahanan
b. ama haligi ng tahanan
c. baliw nasisiraan ng bait
d. pulis alagad ng batas
e. pera salapi
 Lapatan natin ng katumbas na impormal

Lalawiganin: kolokyal: balbal:

a. inang inay,nay ermat
b. itang itay, tay erpat
c. muret, bal-la sira-ulo praning
d. pulis pulis
lispu,parak

buwaya
e. kwarta pera
datung,
takwal
BARAYTI NG WIKA
Ang pagkakaroon ng barayti ng wika ay
ipinapaliwanag ng teoryang
sosyolonggwistikong pinagbatayan ng ideya
ng pagiging heteregeneous ng wika.

2 Dimensyong baryalidad ng wika:

1.dimensyong heograpiko
2.dimensyong sosyal
Diyalekto-Ang tawag sa barayti
ng wikang nalilikha.
400-ang pangkalahatang wika ng Pilipinas,
mula Luzon Visayas AT Mindanaw.
Halimbawa:
Maynila- Aba, ang ganda!
Bataan- Ka ganda ah!
Batangas- Aba, ang ganda eh!
Rizal- Ka ganda ,hane!
Oriental- Kadayawa’y gayud!
Cebuano- Nindota sa!
Waray - Kahusaya’y gad!
Boholano- Jawa! Ka nindot!
Cagayan- shada!
Dabawenyo- hala! Ka nindot oy!
Ilongo- Kanami gid yah!
Hiligaynon-Gwapahay!
Tausug- in lingkat!
Maranaw- aydaw , kataid!
Maguindanaon- mapya ged!
Mapintas na tibalasang!
Ilokano-aysus!nagpintas! (prof.Allan dela
cruz at prof.Apolinaria Andres
from:Cagayan Valley)
Dimensyong sosyal- Sosyolek
ang tawag sa barayti na ito.

Ito ay nakabatay sa mga pangkat

panlipunan.
Pansinin ang mga sumusunod at alamin kung
paano inilalantad ng rehistro ang mga
pahayag na pinagmulan nito;
A. Wiz ko feel ang mga hombre ditech, day!
B. Char! di ka na talaga ma reach girl!
C. Wow pare, ang tindi na kaya ng tama ko!
Paraiso!
D. Mga kosa ,pupuga na tago mamaya!
E. Hi girls! Malling muna tayo!later na tayo
mag study ok ba?
Yots! Ayaw na akit’s mag-aral waz kami
datch!
ng gawain.

A.Okupasyonal na rehistro-
Silabus
Klas rekord
Estratehiya
Seat plan
Teksbuk
calculator

.
B. Accountant
 Debit
 Credit
 Balance
 Revenue
 Gross income
 Net income
 Asset
 Cash flow
C. Ace
 break point
Slice
Fault
Advantage
Love,
Rally
service
d.
Counted
Running
Over head
Referee
Three points
Last 2 seconds
Free shoot
Pansinin ang mga sumusunod na
mga Teknolohiya
Mouse- ( Computer, Zoology)
Strike- ( Sports, labor law)
Race ( Sports, Sociology)
Operation ( Medicine, Military)
Accent ( Language, Interior Design)
Stress ( language, Psychology)
Hardware ( Business , Computer)
Nursery ( Agriculture, Education)
Idyolek-Nagpapaiba sa kanyang
indibidwal, o sariling identity.
Manny Pacquiao- . Now i know!
Ruffa Gutierrez- Super grabe!
Kris Aquino?
Noli de Castro-
Mike Enriquez-
Gloria Macapagal Arroyo-
Erap Estrada-
Korina Sanchez-
Kasaysayan sa Pag-unlad ng
Wikang pambansa sa Pilipinas
Ang Wikang Pambansa sa Saligang Batas
 1935-Sa saligang batas ng Pilipinas,
nagtadhana ng tungkol sa wikang
pambansa...ang kongreso ay gagawa ng mga
hakbang tungo sa pagp ngapaunlad at
pagpapatibay ng isang wikang pambansa.
(sec.3, artikulo xiv)
1973- Sa Saligang-Batas, Artikulo XV,
seksyon 3 ay ganito ang sinasabi.

 Ang Saligang-Batas na ito ay dapat

ipahayag sa Ingles at Pilipinas, ang dapat
na mga Wikang Opisyal, at isalin sa bawat
diyalektong sinasalita ng mahigit sa
limampung libong taong-bayan, at sa
Kastila at Arabik.
 Ang Pambansang Asamblea ay dapat
gumawa ng mga hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pormal na adapsyon ng
panlahat na Wikang Pambansa na
makikilalang Filipino.
1972 (Disyembre) – Nag-atas ang Pangulo
Fesrdinand E. Marco sa Surian ng Wikang
Pambansa na ang Salitang Batas ay isalin
sa mga wikang sinasalita ng may
limampung libong (50,000) mamamayan,
alinsunod sa probisyon ng Saligang Batas
(Artikulo XV, Seksyon 3 [1]).
> 1987 Pinagtibay ang Bagong
Konstitusyon ng Pilipinas. Sa Artikulo XIV,
Seksyon 6 at 8 nasasaad ang sumusunod:

Sek.6. Ang wikang pambansa ng Pilipinas

ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay
dapat payabunginat pagyamanin pa salig
sa umiiral na wikang sa Pilipinas at sa iba
pang wika.
~ Sek.8. Ang Konstitusyong ito ay dapat
ipahayag sa Filipino at Ingles at dapat isalin sa
mga pangunahing wikang panrehiyon, Arabik
at Kastila.
Ang Kalikasan ng Wikang
Pambansa

1937 (Nobyembre 9)- Bunga ng ginawang

pag-aaral at alinsunod sa tadhanang Batas
komonwelt Blg. 184, kaya itinagubilin
niyong Pangulo ng Pilipinas na iyon ay
pagtibayin bilang saligan ng wikang
pambansa.
Ang Kalikasan ng Wikang
Pambansa
1937 (Disyembre 30) – Bilang pag-
alinsunod sa tadhana ng Batas ng
Komowelt Blg.184, sa pamamagitan ng
Kautusan Tagapagpaganap Blg.134 ay
ipinahayag ng Pangulo Quezon ang Wikang
Pambansa ng Pilipinas na batay sa Tagalog.
 Tagalog ang ginawang saligan ng Wikang
Pambansa sa dahilang ito’y nahahawig sa
maraming wikain sa bansa. Sa madaling
salita’y hindi magiging mahirap ang Tagalog
sa mga di-Tagalog sa mga dahil kahawig ito
ng lahat ng wika ng Pilipino sa ganitong ayos:
59.6% sa Kapampangan, 48.2% sa
Cebuano,46.6% sa Hiligaynon,39.5% sa
Bikol,31.3% sa ilokano at iba pa.
1959-Ipinalalabas ni kalihom Jose E. Romero
ng kagawaran ng Edukasyon ang
kautusang pangkagawaran bldg.7, na
nagsasaad na kailan ma’t tukuyin ang
wikang pambasa, ang salirang Pilipino ay
siyang gagamitin.
SWP-KWF
1936-(NOB.13)- Pinagtibay ng Batasang
Pambasa ang Batas Komonwelt bldg. 184
na lumilikha nng surian ng Wikang
pambansa at itinatakda ang mga
kapangyariahan at tungkulin nito.
1971- ( Marso16)- Nilagdaan ni Png.
Ferinand E. marcos ang kautusang
Tagapagpalaganap Blg. 304 Na
nagpapanauli ng Surian ng wikang
pambansa at nililiwanag ang kanyang mga
kapangyarihan at tungkulin.
1987
Sa artikulo xiv, sek.9 ng konstitusyong
1987 ay ganito ang isinasaad, dapat dapat
magtatag ang kongreso ng nisang
komisyon ng Wikang Pambansa na binubuo
ng mga kinatawan ng iba’t ibang mga
rehiyon at mga disiplina na magsasagawa,
mag-uugnay at magtataguyod ng mga
pananaliksik sa Filipino at iba pang wika
para sa kanilang pagpapaunlad,
pagpapalaganap at pagpapanatili, KWF
O…..
Ang Wikang Opisyal
1987-Sa Artikulo 1V ng konstitusyon 1987
ay ganit ang isinasaad: ukol sa mga layunin
ng komisyon at pagtuturo, ang mga wikang
opisyal ng Pilipinas ay Filipino at hanggat
walang iba pang itinatadhana ang batas,
Ingles.
Ang Wikang panrehiyon ay pantulong
sa mga wikang pamturo noon.
1988 ( Agosto 25) -Nilagdaan ng Pang.
Corazon C. Aquino ang kautusang
Tagapagpaganap Blg. 335 na nagtagubilin
sa lahat ng departamento, kawanihan,
tanggapan, ahensya at kaparaanan ng
pamahalaan na gumawa ng mga
kinakailangang hakbang para sa paggamit
ng wikang Filipino sa mganopisyal na
transaksyon, komunikasyonal at
nkorespondensya.
1989 ( Setyembre 9)
Pinalabas ni Kalihim Lourdes Quisumbing
ng edukasyon, kultura at Palakasan ang
kautusang pangkagawaran Blg. 84 na nag-
aatas sa lahat ng opisyal ng DECS na
isakatuparan ang kautusang
Tagapagpaganap Blg. 335 na nag-uutos na
gamitin ang Filipino sa laha ng
komunikasyon at transaksyon ng
pamahalaan.
1996-pinalabas ng CHED memorandum
blg.59 na nagtadhana na 9 yunit a
pangangailangan sa Filipino sa kolehiyo.
Hindi kabilang ang (HuSocCom).
Ang Ortograpiya
1987- Sa rekomedasyon ng Linangan sa
mga wika ng Pilipinas (ang dating Surian ng
wikang Pambansa at tinatawag ng KWF
ngayon,) nilagdaan ng kalihim Lourdes R.
Quisumbing ng Dept. of Educ. Blg. 81 na
nagtatakda ng bagong alpabeto at
patnubay sa pagbabaybay ng wikang Fil.
2001
Tungo sa mabilis na istandardisasyon at
intelektuwalisasyon ng Wikang Filipino,
ipinalalabas ng komisyon sa wikang Filipino
ang 2001 Rebisyon ng Ortografiyang
Filpino at patnubay sa ispeling ng Wikang
Fil.
ANG ALPABETO AT ORTOGRAPIYANG
FILIPINO:PAHAPYAW NA KASAYSAYAN

Ang ating mga ninuno ay may sarili nang

kalinangan at sibilisasyon bago paman
dumating sa Pilipinas ang mga kastila,sila ay
may ,maalam nang sumulat at bumasa
ALIBATA -ang tawag sa kanilang Alpabeto.
Tunghayan natin ang sulat ng ALIBATA
ANG ALIBATA
ROMANO-ABECEDARIO
ALPABETO
Sa pagdating ng mga kastila ay napalitan
ang lumang ALIBATA ng alpabetong
Romano.Ang mga titik ay ay tinawag nang
pa-kastila, alalaong baga’y nakilala sa
tawag na ABECEDARIO
TUNGHAYAN NATIN ANG MGA TITIK NA ITO:
ABECEDARIO
ABAKADA
Bunga ng pagpapahintulot ng pagpapalimbag ng
diksyunaryo at aklat sa gramatika ng wikang
pambansa at ng pagpapasimula ng pagtuturo ng
wikang pambansa sa mga paaralan noong 1940,
binabalangkas ni Lope K. Santos ang bagong
alpabeto na kilala sa tawag na ABAKADA .
Binubuo ng 15 na katinig at 5 patinig.
ABAKADA
Hindi pa mang ganap na nalilinaw ang mga
tanong na kaugnay ng mungkahi ng
Lupong Sangguniang inilathala ng
sangguniang ng surian ng wikang
Pambansa ang tuntunin sa palabaybayabg
Pilipino noong Abril 1, 1978.
Ilan sa kanilang mga argumento ay ang
mga sumusunod:
Mga argumento/1976
 1.Hindi malinawa kung paano tatawagin ang
mga letra at kung paano pagsusunud-sunurin.
 2Ang pagsasama ng digrapong CH, LL RR AT
NG.
 3.Inayawan ng malakanyang sa liham ng
direktor ng swp noong 1973, ay tumanggi sa
pagsasama ng mga digrapong CH,LL,RR,AT
NG
 4.Hindi rin maayos gamitin sa enumerasyon o
sa pagbabalagkas sa mga alpabeto may
digrapo.
Wikang Filipino 1987
Pangkagawaran blg.81 noong Agosto 6
1987, na may pamagat na Alpabeto at
patnubay sa ispeling ng Wikang Filipino
Nagkaroon ng 28 titik na tinatawag nang
pa Ingles maliban sa Ñ.
Tingnan ang mga sumusunod :
C. Mga tuntunin sa
pagbaybay

Gabay sa Ortograpiya ng
Wikang Filipino

( Mula sa Komisyon sa Wikang

Filipino,Sangay ng lingguwistika,2009)
Mga tuntunin panlahat sa
pagbaybay
a. Pasalitang Pagbaybay
Paletra ang pasalitang
pagbaybay sa Filipino. Ang ibig
sabihin ay isa-isang pagbigkas sa
maayos na pagkasunod-sunod ng
mga letrang bumubuo sa isang
salita, pantig , akronim, daglat,
inisyal, simbolong pang-agham, at
iba pa…
 SALITA (words)
 Pasulat
 Pabigkas
1. Boto
2. plano 1. /bi-o-ti-o/
3. Fajardo 2. /pi-el-ey-en-o/
3. /kapital ef-ey-
4. Vinta jey-ey-ar-di-o/
5. jihad 4. /vi-ay-en-ti-ey/
5. /jey-ay-eych-ey-
di)
 Pantig ( Syllable )
 Pasulat  Pabigkas
1. It 1. /ay-ti/
2. Kon 2. /key-o-en/
3. Trans 3. /ti-ar-ey-en-es/
4. Pa 4. /pi-ey/
5. tsart 5. /ti-es-ey-ar-ti/
• akronim
MERALCO (Manila Electric Company)
/mi-i-ar-ey-el-si-o/
PASATAF (Pambansang Samahan ng mga
Tagamasid at Tagapagtaguyod ng Filipino)
/pi-ey-es-ey-ti-ey-ef/
ARMM ( Autonomous Region of Muslim
Mindanao)
/ey-ar-em-em/
ASEAN (Association of Southeast Asian
Nation)
/ey-es-i-ey-en/
• DAglat
 Kapital /bi-bi/
 Bb. (Binibini)
 Kapital /ji/
 G. ( Ginoo)
 Kapital /ji-en-ji/
 Gng. (Ginang)
 Kapital /key-ji-ji/
 Kgg. (Kagalang-
galang)
 Dr. (Doktor )  Kapital /di-ar/
• inisyal ng tao
 MLQ (Manuel L.  /em-el-kyu/
Quezon)  /si-pi-ar/
 CPR (Carlos P.  /ji-vi-pi/
Romulo)
 /el-key-es/
 JVP (Jose Villa
 /ey-ji-ey/
Panganiban)
 LKS (Lope K.
Santos)
 AGA (Alejandro G.
Abadilla)
Inisyal ng
samahan/institusyon
KWF (Komisyon sa Wikang Filipino)
/key-dobolyu-ef/
PSLF (Pambansang Samahan sa Lingguwistikang
Filipino)
/pi-es-el-ef/
KBP (Kapisanan ng mga Brodkaster sa Pilipinas)
/key-bi-pi/
PLM (Pamantasan ng Lungsod ng Maynila)
/pi-el-em/
MSU (Mindanao State University)
/ em-es-yu/
NGO ( Non-Governmental Organization)
/en-ji-o/
• Simbolong pang-
agham/pangmatematika

Fe ( Iron ) /ef-i/

H2O (water) /eych-tu-o/
NaCL (sodium) /en-ey-si-el/
Ib. (pound) /el-bi/
Kg. (kilogram) /key-ji/
b. Pasulat na pagbaybay
 Panatilihin ang orinal na anyo ng mga
salita mula sa ibang katutubong wika
sa Pilipinas.

“VAKUL” (ivatan) – panakip sa ulo na

yari sa palmera na ginagamit bilang
pananggalang sa ulan at init ng mga
araw.

“PAYYO/PAYEW”- pangkalahatang
tawag sa palayan ng mga ifugaw.
Susunod:
“ BANANU”(hudhud)- sa halip na hagdan-
hagdang palayan (rice terraces)

“ TNALAK” o “T’NALAK” (t’boli)- habing

yari sa abaka ng mga t’boli.

“BUTANDING”(bicol)- sa halip na whale

shark
Susunod:
“ BANANU”(hudhud)- sa halip na hagdan-
hagdang palayan (rice terraces)

“ TNALAK” o “T’NALAK” (t’boli)- habing

yari sa abaka ng mga t’boli.

“BUTANDING”(bicol)- sa halip na whale

shark
 Introduksyon
Ang pag-aaral ng
mahalagang yunit ng tunog o
ponema ay binubuo ng mga
segmental at
suprasegmental.
Segmental ang mga tunay na
tunog at ang bawat tunog ay
kinakatawan ng isang titik sa
ating alpabeto.
Ang suprasegmental ay
pag-aaral ng diin (stress),
pagtaas-pagbaba ng tinig
(tune o pitch), paghaba
(lenghtening) at hinto
(juncture).
Ponemang Segmental
Ang Filipino ay may 21
ponemang segmental – 16
sa mga ito ay katinig at
lima naman ang patinig.
Mga Katinig - /b, k, d, g, h,
l, m, n, ng, p, r, s, t, w, y, ?/
Sa ating palabaybayan ang /?/
ay hindi binigyan ng katumbas
na titik. Sa halip, isinama ito
sa palatuldikan at tinumbasan
ng tuldik na paiwa /’/ sa
dahilang ito’y hindi normal na
tulad ng ibang ponema.
Ponemang Segmental
Mahalaga ang /?/ o tuldik
na paiwa /’/ sapagkat
nakapagpapaiba ito ng
kahulugan ng salita kapag
inilagay sa huling pantig ng
salitang nagtatapos sa
patinig. Ang tawag sa /?/
ay glotal o impit na tunog.
Ang impit na tunog o glotal ay
itinuturing na isang ponemang
katinig sa Filipino bagama’t hindi
ito ipinakikita sa ortograpiya ng
ating wika. Mahalaga ito sa isang
salita sapagkat nakapagbabago ito
ng kahulugan ng dalawang salita
na pareho ang baybay.
Hal: bata/h/=robe, bata/’/=child
Ponemang Segmental
Mga Patinig - /i, e, a, o, u/
Itinuturing ang mga patinig na siyang
pinakatampok o pinakaprominenteng
bahagi ng pantig. Walang pantig sa Filipino
na walang patinig.
Halimbawa:
ba – hay, ba – ba – e, u – lo, di - la
PARAAN NG LAB NGIPIN GILAGI NGALANG NGALA GLOTTA
ARTIKULASYON I D ALA NGALA L
PALATAL VELAR

PASARA
Walang p t k ˀ
tunog b d g
May tunog
PAILONG
May tunog m n η
PASUTSOT
Walang tunog s h
PAGILID
May tunog l
PAKATAL
May tunog r
MALAPATINIG
y w
Ponemang Segmental
May kani-kaniyang tiyak
na dami o bilang ng
makabuluhang tunog ang
bawat wika. Makabuluhan
ang isang tunog kapag
nag-iba ang kahulugan
nito sa sandaling alisin o
palitan ito.
Halimbawa’y mag-iiba ang
kahulugan ng salitang baso kapag
inalis ang /s/ at ito’y nagiging bao.
Kapag pinalitan naman ang /s/ ng
/l/, ito’y nagiging balo.
Samakatwid, ang /s/ ay
makabuluhang tunog sa Filipino at
tinatawag itong ponemang
segmental o ponema.
Ponemang Suprasegmental
Tono o intonasyon – pagtaas at
pagbaba ng tinig na iniuukol
sa pagbigkas ng pantig ng
isang salita, parirala o
pangungusap upang higit na
maging mabisa ang ating
pakikipag-usap sa kapwa.
- Parang musika ang pagsasalita
nang may tono – may bahaging
mababa, katamtaman at mataas.
- Maaaring makapagpahayag ng
iba’t ibang damdamin,
makapagbigay ng kahulugan o
makapagpahina ng usapan ang
pagbabago ng tono/tinig.
Ponemang Suprasegmental
Halimbawa: 3

Pahayag: 2 ha 2
Antas ng tono:
ka pon 4= pinakamataas
4
3= mataas
Patanong: 3 pon
2 ha 2= katamtaman
ka
1 = mababa
Ponemang Suprasegmental
Hinto o Antala – saglit na pagtigil
ng ating pagsasalita upang
higit na maging malinaw ang
mensaheng ibig nating
ipahayag sa ating kausap.
Ang hinto ay paghahati ng salita
na gumagamit ng sumusunod
na mga pananda.
Panloob.
a. Maikling hinto: /I/=, (kuwit),
/+/= isang krus na pananda
b. Mahabang hinto: ;=tuldok-
kuwit, :=tutuldok,
_______=isang mahabang
guhit, //=dalawang guhit
pahilis, >=palaso, -=gitling,
…=tulduk-tuldok.
Ponemang Suprasegmental
Halimbawa:
1. Padre, Martin, ang tatay ko.
(Ipinakikilala mo ang iyong ama sa
isang pari at sa kaibigan mo.)
2. Hindi, si Cora ang may sala.
(ipinaalam na si Cora ang may
kasalanan.
3. Magalis (puno ng galis)
mag-alis (maghubad, magtanggal at
iba pa)
Ponemang Suprasegmental
Haba – paghaba o pag-ikli ng bigkas ng
nagsasalita sa patinig ng isang pantig sa
salita. Ginagamit ang ganitong notasyon /./
at /:/ na siyang nagsasaad ng kahulugan ng
salita
1. Likas na haba
Halimbawa:
a. /asoh/ - usok
/a:soh/ - isang uri ng hayop
b. /pitoh/ - bilang na 7
/pi:toh/ - silbato
Ponemang Suprasegmental
2. Panumbas na haba
a. /’aywan/ - /e.wan/ c. /tayo nah/- /te.nah/
b. /taingah/ - /te.nga/ d. /kaunti/ - /kon.ti/
3. Pinagsama na haba
a. magsasaka = /magsasa : ka/ = magbubukid
magsasaka = /magsa . sa : ka/ = magtatanim
b. Mananahi = /manana : hi/ = modista
mananahi = /mana . na : hi/ = magtatabas at
bubuo ng kasuotan.
DIPTONGGO
Ang tawag sa alin mang patinig na
sinusundan ng malapatinig na /w/ at /y/ sa
loob ng isang pantig.
Aw, iw, iy, ey, ay, oy at uy.
Hal. Ba-hay aliw = tama
 baliwan – ba –li – wan = hindi
PONEMANG MALAYANG
NAGPAPALITAN
Tinutukoy ang ilang salitang katutubong
may nagkakapalitang ponema (/e/ at /i/ ; /o/
at /u/) nang hindi nagbabago ang
kahulugan.
Hal. /saket/ /sakit/
 /roon/ /ruon/
PARES MINIMAL
Binubuo ng dalawang aytem sa isang wika
– maaaring salita, parirala o pangungusap
na magkatulad na magkatulad maliban sa
isang bahagi.
Hal. Oso – uso
 tela - tila
KLASTER
Tinatawag na kambal – katinig.
Dahil sa impluwensya ng wikang Ingles.
Magkasunod na magkaibang katinig
matagpuan sa posisyong pinal o inisyal.
Hal. Kard prito tsart
Bra , klaro.tsinelas, kontra, gwapa,
1. PAYAK
-Ang salita ay payak kung ito ay salitang-ugat lamang,
walang panlapi at walang katambal na ibang salita.
HALIMBAWA:
ina bata ganda sulat
2. MAYLAPI
-ay ang pagbubuo ng salita sa pamamagitan ng
pagsasama ng panlapi at salitang-ugat. Ang isang
salitang-ugat ay nagkakaroon ng iba’t-ibang anyo at
kahulugan sa pamamagitan ng iba’t-ibang panlapi.
HALIMBAWA:
ma- + tubig matubig
(maraming tubig)
pa- + tubig patubig
(padaloy ng tubig)
tubig + -an tubigan
(lagyan ng tubig)
Tubig + -in tubigin
(pinarusahan sa tubig)
3. INUULIT
-Isa pang paraan ng pagbuo ng salita mula sa
morpemang salitang-ugat ay ang pag uulit
Pag-uulit na Ganap
Pag-uulit na Parsyal o di-ganap

SALITANG- PAG-UULIT
UGAT
usok uusok
balita bali-balita
Magkahalong Parsyal at Ganap

tahimik tahi-tahimik
SALITANG-UGAT PAG-UULIT

sigla masigla-sigla

saya masaya-saya
4.TAMBALAN
-isa pang paraan ng pagbubuo ng salita ay ang
pagsasama ng dalawang morpemang salitang-ugat.

a. Tambalang Ganap
asal-hayop kulay-dugo
bahay-ampunan pamatid-uhaw
b. Tambalang Ganap

bahaghari hampaslupa
anakpawis dalagambukid(isda)

BAHAGI NG PANANALITA
1. Mga Salitang Pangnilalaman
(content words)
a. Mga Nominal
Panggalan
Panghalip
b. Pandiwa
c. Mga Panuring
 Mga pang-uri
 Pang-abay
2.Mga Salitang Pangkayarian
(Function Words)
a.Mga Pang-ugnay
 Pangatnig
 Pang-angkop
 Pang-ukol
b. Mga Pananda
 Pantukoy
 Pangawing na “ay”

MGA SALITANG PANGNILALAMAN

1.PANGNGALAN
-tumutukoy sa ngalan na tao, hayop, bagay,pook,
pangyayari.
HALIMBAWA:
TAO HAYOP BAGA POOK PANGYAY
Y ARI

• Pilipino •aso •aklat •Pilipinas •Ikalawan

g
Digmaang
•pandaigd
igan

• •tandan •pagka •lungsod •kasalan

Amerika g in
no
• bata •pusa •larua •bundok •pulong
n
2.PANGHALIP
-salitang panghalili sa ngalan ng tao.
HALIMBAWA:
Si Manuel L. Quezon ang kinikilalang “Ama na Wikang
Pambansa”.

Maaring palitan ng siya pangngalang Manuel L. Quezon.

Siya ang kinikilalang “Ama ng Wikang Pambansa” .

Pantangi ang pangngalan kung tumutukoy ito sa isang
tanging tao, hayop, bagay, pook at pangyayari.
HALIMBAWA:

1.Pangngalang Tanging Ngalan ng Tao

 Ana DanielSarah Karen

2. Pangngalang Tanging Ngalan ng Hayop

 Brownie Blacky
3.Pangngalang Tanging Ngalan ng Bagay
 Monggol Bic Ballpen

4.Pangngalang Tanging Ngalan ng Pook

 Davao City Maynila

5.Pangngalang Tanging Ngalan ng Pangyayari

Paligsahan ng Bb. Pilipinas 2014
Pambalana ang mga pangngalang tumutukoy sa
pangkalahatang diwa ng tao, hayop, bagay, pook at
pangyayari.
1. Pangngalang Pangkalahatang Ngalan ng Tao
doktor guro abogado

2. Pangngalang Pangkalahatang Ngalan ng Hayop

aso pusa daga
3. Pangngalang Pangkalahatang Ngalan ng Bagay
singsing relo libro

4. Pangngalang Pangkalahatang Ngalan ng Pook

baranggay lungsod

5. Pangngalang Pangkalahatang Ngalan ng Pangyayari

sayawan digmaan
Ang ikalawang batayan ng pangngalan ay
tumutukoy sa isang bagay na tahas o
hindi tahas o basal.

Tahas ang pangngalan kung tumutukoy sa bagay na

materyal.
HALIMBAWA:
pagkain gamot puno

2 URI NG PANGNGALANG TAHAS

1.PALANSAK- tumutukoy sa pangkat ng iisang uri ng
tao o bagay,
HALIMBAWA:
lahi hukbo tumpok

2.DI-PALANSAK- tumutukoy lamang sa mga bagay na

isinasaalang-alang nang isa-isa.
HALIMBAWA:
bulaklak sundalo tao

Basal ang pangngalan kung ang tinutukoy ay hindi

materyal kundi diwa o kaisipan.
HALIMBAWA:
ganda bait sama
KASARIAN NG PANGNGALAN
4 NA KASARIAN
panlalaki di-tiyak
pambabae walang kasarian
HALIMBAWA:
Panlalaki: tatay, lolo, tiyo, ilokano
Pambabae: ilongga, tiya, inday, ate
Di-tiyak: bata, guro, nars
Walang kasarian: bundok, ilog
2.PANGHALIP
-salitang panghalili sa ngalan ng tao.
HALIMBAWA:
Si Manuel L. Quezon ang kinikilalang “Ama na Wikang
Pambansa”.

Maaring palitan ng siya pangngalang Manuel L. Quezon.

Siya ang kinikilalang “Ama ng Wikang Pambansa” .

2.PANGHALIP
-salitang panghalili sa ngalan ng tao.
HALIMBAWA:
Si Manuel L. Quezon ang kinikilalang “Ama na Wikang
Pambansa”.

Maaring palitan ng siya pangngalang Manuel L. Quezon.

Siya ang kinikilalang “Ama ng Wikang Pambansa” .

3 PANAUHAN
1.UNANG PANAUHAN
-tumutukoy sa taong nagsasalita (ako, ko, kami, tayo).
HALIMBAWA:
Ako ay magtatayo ng maliit na negosyo.

2.IKALAWANG PANAUHAN
-tumutukoy sa taong kausap sa pangungusap(ikaw, ka,
kayo, inyo, ninyo).
HALIMBAWA:
Ikaw ay labis na minamahal ni johnny.

3.IKATLONG PANAUHAN
-inihahalili sa taong tinitukoy sa pangungusap.(siya,
sila, nila, kanya, kanila).
HALIMBAWA:
Bumili siya ng relo kay Aling Milay para kay Pedring.
ASPEKTO NG PANDIWA

 Ang PANDIWA ay nabibigyan ng

iba-ibang anyo sa pamamagitan
ng ASPEKTO.
 "IBA-IBANG ASPEKTO NG PANDIWA"
PAWATAS-
PAWATAS aspektong neutral ang
pandiwa.

PERPEKTIBO- kapag ang kilos ay natapos

na.

PERPEKTIBONG KATATAPOS- inuunlapian

ng panlaping (KA) at inuulit ang unang
pantig ng salitang-ugat.
 IMPERPEKTIBO- kung ang kilos ay
nasimulan na ngunit kasalukuyan pang
ginagawa.

 KONTEMPLATIBO- kapag ang kilos ay hindi

pa nasimulan.
 PERPEKTIBON KONTEMPLATI
PAWATAS PERPEKTIBO IMPERPEKTIBO
G KATATAPOS BO

umakyat umakyat kaaakyat umaakyat aakyat

maglinis naglinis kalilinis naglilinis maglilinis

rinegaluha
rineregaluh
n/ reregaluha
regaluhan kareregalo an/nirerega
niregaluha n
luhan
n

alatan inalatan kaaalat inaalatan aalatan

basahin binasa kababasa binabasa babasahin

 "PARAAN NG PAGLALAPI"

May pitong paraan ng paglalapi ito ay
mga sumusunod:
1.UNLAPI- ang panlapi ay nasa unahan
ng salitang-ugat (hal. magsalita).
2. GITLAPI- ang panlapi ay nasa gitna ng
salitang-ugat (hal. sinalita)

3.HULAPI- ang panlapi ay nasa hulihang

bahagi ng salitang-ugat (hal. salitaan).
4. KABILAAN- ang panlaping nasa unahan at
hulihang bahagi ng ng salitang-ugat (hal.
magsalitaan ).

5. LAGUHAN- ang panlapi ay nasa unahan,gitna

at huling bahagi ng salitang-ugat (hal.
ipagsumigawan ).
6. INUNLAPIAN AT GINITLAPIAN- ang panlapi
ay nasa unahan at gitnang bahagi ng
salitang-ugat (hal. ibinulong ).

7. GINITLAPIAN AT HINULAPIAN- ang panlapi

ay nasa gitna at hulihang bahagi ng
salitang-ugat ( hal. tinawagan ).
 "PANG-URI"

Ay mga salitang naglalarawan o nagbibigay

ng katangian at bilang sa pangngalan at
panghalip.
  PANG-URING PANLARAWAN- ito
ang mga salitang naglalarawan sa pangngalan at
panghalip.
Hal: Masalapi ang kanyang lolo.
Ang Pilipinas ay maraming mapang-akit na
tanawin.

 PANG-URING PAMILANG- salitang

nagpapahayag ng dami, bilang o halaga ng
pangngalan at panghalip.
Hal: Isa siya sa mga nasawi sa nakaraang bagyo.
Umakyat siya sa ikalimang palapag.
 "PANG-ABAY"
 ay mga salitang naglalarawan o
nagbibigay turing sa pandiwa,pang-uri
at kapwa pang-abay.

" MGA URI NG PANG-ABAY "

1. PAMARAAN- pang-abay na nagsasaad
kung paano ginawa ang kilos.

Hal. Dahan-dahan lumakad ang bata.

Si Mang Kardo ay mabilis na umalis
patungong bakuran.
2. PANLUNAN- slating nagsasaad ng
lugar na pinagyarihan ng kilos at
sumasagot sa tanong na saan.

Hal. Kami ay pumunta sa Bagangga, Davao

Oriental.
Magbabasa kami sa silid-aklatan
mamaya.

3. PAMANAHON- nagsasaad na panahon.

Sumasagot ito sa tanong na kailan.
Hal. Araw-araw akong pumapasok sa paaralan.
Ang aking ate ay uuwi bukas.

4. PANANG-AYON - nagsasaad ng pagpayag o

pagsang-ayon.

Hal. Totoong mahirap mabuhay sa Pilipinas

ngayon.
Talagang matapat si Fatima.
5. PANANGGI- nagsasaad ng pagtanggi o di-
pagpayag at di- pagsang- ayon.

Hal. Si Allan ay hindi makakalis ngayon.

Ayaw pumunta ni Bernard sa party.

6. PAMITAGAN- nagpapahayag ng paggalang.

Hal. Aalis na po ako.
Tapos ko na po ang aking takdang-aralin.

7. PANG-AGAM - nagsasaad ng pag-

aalinlangan o kawalan ng katiyakan.

Hal. Baka umulan na naman mamaya.

Siya siguro ang may sala.
8. PANGGAANO- nagsasaad ng dami, sukat o
timbang.

Hal. Katamtamang magdisiplina ang aking mga

magulang.
Isang-dangkal ang sukat ng kaniyang
manggas.
 "MGA SALITANG PANGKAYARIAN"
 Sa loob ng pangungusap ay may mga tulay na
nag-uugnay sa mga salita, kaisipan at mga
pahayag ay tinatawag na pang-ugnay.

 May tatlong uri ng pang-ugnay sa

pangungusap. Ito ay ang pang-angkop, pang-
ukol at pangatnig.
 "MGA PANG-UGNAY"
A. Pang-angkop- ang mga pang-angkop
ay ang -ng, na at -g.
 Ang -ng ay ikinakabit sa salitang nagtatapos
sa patinig.

Hal. matalinong mag-aaral

pusong mamon
murang bilihin
ang -na ay ginagamit sa pagitan ng
salitang pinag-ugnay, ang mga salita ay
nagtatapos sa katinig maliban sa n.

Hal. wagas na kagandahan

suwail na anak
maunlad na hinaharap
ang -g ay ikinakabit sa salitang nagtatapos sa
katinig na n.

Hal. Bayang Pilipinas

kalayaang nakamit
pinsang buo
B. Pang-ukol - ito ay kataga o salita na
nagpapakita ng pag-uugnay ng slit sa iba
pang salita.

Hal. sa, ng, ni/nina, ayon kay/sa,

tungkol kay/sa, ukol kay/sa.
C. Pangatnig- ito ay katagang ginagamit
sa pag-uugnay ng dalawang salita, parirala
o kaisipan.

Hal. samakatuwid, samantala,

ngunit, habang, kasi,
upang, kaya, sana
 "MGA PANANDA"
A. Pantukoy
-katagang laging nangunguna sa
pangngalan o panghalip na ginagamit sa
paksa.

May dalawang uri ng pantukoy ayon kina

Santiago at Tiangco
pantukoy sa pantanging ngalan ng tao
(hal. si/ sina ).

Hal. Si Jun ay nagtatrabaho sa Singapore.

Kasama ni jun sa Singapore sina Mae at
Anne.
pantukoy sa iba pang uri ng pangngalan
(hal. ang/ ang mga ).

Hal. Ang ulirang ina ay hinahangaan ng

madla.

Ang mga ulirang ina ay nagbibigay ng

inspirasyon sa iba pang mga magulang.
B. PANGAWING NA AY- pinapakita
nito ang kabalikang ayos ng pangungusap
at pinagkakawing nito ang panaguri at
paksa.

Hal. Ako ay Pilipino.

Ang Pilipinas ay isa sa may pinaka
magandang tanawin.
 " MGA PAGBABAGONG
MORPOPONEMIKO
ano mang pagbabago sa karaniwang anyo
ng isang morpema ay dahil sa kaligiran
nito.

 ang kaligiran ay yaong mga katabing

ponemang maaring makaimpluwensya
upang mkapagbago sa anyo ng morpema.
 URI NG MORPOPONEMIKONG
PAGBABAGO
1. ASIMILASYON- pagbabagong nagaganap
sa /n/ sa posisyong pinal dahil sa
impluwensya ng ponemang kasunod nito.

"DALAWANG URI NG ASIMILASYON "

 ASIMILASYONG PARSYAL O DI-GANAP

 ASIMILASYONG GANAP
ASIMILASYONG GANAP-
karaniwang pagbabagong nagaganap sa
ponemang /n/ at nagiging /n/ o/ m/ o
nananatiling /n/ dahil sa kasunod na tunog.

Hal. [pang-] + bili ==== pambili

 [labing-] + pito====labimpito
ang huling ponemang /n/ ng isang
morpema ay nagiging /n/ kung ang
kasunod ay alinman sa mga sumusunod na
morpema: /d/ l / r / s /t /.

Hal. [pang-] + dalaga == pandalaga

[pang-] + reyna == panreyna
sa asimilasyong ganap, bukod sa
pagbabagong nagaganap sa ponemang /n/
, nawawala rin ang unang ponema ng
nilalapiang salita dahil sa ito'y napapaloob
na sa sinundang ponema.

Hal. [pang-] + tali == pantali == panali

[pang-] + punas == pampunas ==
pamunas
 'MGA SALITANG MAAARING GAMITIN
NG ALIN MAN SA DALAWANG URI NG
ASIMILASYON"

Ponemang /d/ sa posisyong inisyal.

Hal. [ pang-] + kuha---pangkuha---panguha
[pang-] + tabas--- pantabas---panabas

 Hindi ginagamitan ng asimilasyong ganap:

hal. [pang-] + bansa--pambansa { hindi

maaaring pamansa }.
 "PAGPAPALIT NG PONEMA"
/d/------/r /
kapag patinig ang huling
ponema ng unlapi.

Hal. ma + dapat== marapat

ma + dangal== marangal

 ang pagpalit ay sapilitan ay hindi opsyonal.

 Ponemang /d/ na nasa posisyong
pinal
kung ito ay hinuhulapian ng [ -an ] o [-in ],
ang /d/ ay karaniwang nagiging /r/.

Hal. lapad + -an -- lapadan== laparan

tawid + -in -- tawidin== tawirin
 bagama't opsyonal ang pagpapalit, higit na
gamitin ang anyong may /r/ sapagkat para
madali sa pagbigkas.
 hal. ma- + dunong--madunong=marunong
Bagamat maaring gamitin ang alin man sa
mga salitang madunong at marunong, higit
na palasak ang ikalawang anyo sapagkat
ito ang lalong magaan at madulas bigkasin.
May mangilan-ngilang pagkakataon na ang
nabuong mga salita ay magkaiba ng
kahulugan, tulad ng madamdamin ( full of
feeling ), at maramdamin (sensitive ). Sa
ganitong pagkakataon, hindi masasabing
maaring magkapalitan ang /d/ at /r/.
/h/------/n/
Sa ilang halimbawa, ang /h/, bagamat hindi
binabaybay o tinutumbasan ng titik sa
pagsulat, ay nagiging /n/.

hal. tawah + an--- tawahan= tawanan

/o /-------/u /
ang ponemang /o/ sa huling pantig ng
salitang-ugat na hinuhulapian o inuulit ay
nagiging /u/. Sa mga salitang inuulit,ang /o/
ay nagiging /u/ sa unang hati lamang ng
mga salita.
Hal. dugo + an = duguan
kaso + an =kasuhan
 " METATESIS"
 kapag ang salitang-ugat ay nagsisimula
sa /L/ o/ y / ay ginitlapian ng [-in-] ang /L/
o/ y ng salitang-ugat at ang /n/ ng gitlapi
ay nagkakapalit ng posisyon.

Hal. -in- + lipad--linipad = nilipad

-in- + yaya--yinaya = niyaya
 "PAGKAKALTAS NG PONEMA"
kung ang huling ponemang patinig ng
salitang-ugat ay nawawala sa paghuhulapi
nito.

 May mga salitang nagkakaroon ng

pagkakaltas ng ponema bukod sa
pagkakapalit ng posisyon ng dalawang
ponema.

Hal. atip + an --atipan = aptan

tanim + an --taniman = tamnan
 " PAGLILIPAT- DIIN"
salitang ngababago ng diin kapag
nilalapian.Maaring malipat ng isa o
dalawang pantig ang diin patungong huling
pantig o maaring malipat ng isang pantig
patungong unahan ng salita.

Hal. BAsa(h) + -in = baSAhin

ka- + SAma(h) + -an = kasamaHAN
 " REDUPLIKASYON"
Pag-uulit ng pantig ng salita. Ang pag-uulit
na ito ay maaaring magpahiwatig ng kilos
na ginagawa o gagawin pa lamang,
tagagawa ng kilos o pagpaparami.

Hal. kakain mahahaba maglalako

pupunta naglalaba masasaya
Maaring may dalawa o higit pang
pagbabagong morpoponemiko ang
magaganap sa isang salita.
HAL. mang- + dagit
mandagit = Asimilasyong parsyal
mandadagit = reduplikasyon
mandaragit = pagpapalit ng ponema
/d/ ----/r/
hal. ka- + sarili(h) + -an

kasarilinan- pagpapalit ng ponema

/h/----/n/
kasarilnan- pagkakaltas ng ponema /i
/
kasarinlan- metatesis /L/==/n/
KAHULUGAN AT
KAHALAGAHAN NG PAKIKINIG
“Hearing is a natural process, while listening
is a skill”

-Ang pakikinig ay isang kasanayang

pangkomunikasyon na kinasasangkutan ng
sensoring pandinig at pag-iisip.
Mahalaga ito sapagkat natatamo ang mga
sumusunod:
Kahalagahan
A.Karunungan
B. Impormasyon
C. Pakikisangkot
d.Kawilihan
E. Kaligayahan
PROSESO NG PAKIKINIG
Unang Yugto_ Resepsyon o
pagdinig sa tunog- Ika nga
maipipikit ang iyong mata ngunit
hindi mo maisasara ang iyong
tainga.
Bukas “stimuli”
Ang wave stimuli na ito ay
nagdaraan sa auditory nerves
patungo patungo sa utak.
Proseso :Ikalawang Yugto
Rekognisyon o pagkilala sa
tunog.
Komplikado ito sapagkat
kailangan alamin at suriing
mabuti kung tama o wasto
ba ang iyong interpretasyon
sa iyong naririnig.
Proseso:Ikatlong Yugto
Diskriminatibo.-Pagbibigay –
kahulugan sa tunog na narinig at
nakilala.
Metakomunikatibo- Ito ay
maaaring makikila sa lakas, hina,
paghina,paglakas,himig,
taginting,bilis, bagal,pagbilis ikli at
pagkasunod-sunod ng mga yunog.
Antas o lebel ng Pakikinig
1.Appreciative na Pakikinig-Pakikinig ng mga
awit sa radyo o konsyerto
2.Pakikinig o Diskriminatori-Kritikal na
pakikinig at kinakailangan ang mahusay na
analisis.
3.Mapanuring Pakikinig- Ebalweytib o
selektib na pakikinig ito.
4.Implayd na Pakikinig-Tinutuklas ang mga
malalalim na kahulugan ng naririnig
5. Interna na pakikinig-Pribadong kaisipan.
Mga Elementong
Nakaiimpluwensiya ng
Pakikinig
1. oras o timing
2. channel , ang daluyan ng komunikasyon
3. Edad , bigyan ng konsiderasyon.
4. Kasarian, mas marming nakikinig sa mga
babae
5.kultura, batay sa iyong kinalakhan.
6.Konsepto sa sarili
Sagabal na pakikinig
1. Mga Suliraning Eksternal- tunog ng bel,
makina, malalakas na usapan. Ang labis at
malamig na teperatura.
2. Mga Suliraning Mental-Pangangarap ng
gising, pananakit ng ulo at kakulangan sa
pag-iisip
3.Iba pang Salik sa Pakikinig- distraksyong
biswal tulad ng mannerisms.
 Mga Uri ng
Tagapakinig
Ang mga tagapakinig
ay maaaring mauri
batay sa kanilang mga
reaksyon habang
nakikinig lalo na sa
isang klase o
talakayan.
Eager Beaver
Siya ang tagapakinig na
ngiti o tangu nang tango
habang may nagsasalita sa
kanyang harapan. Ngunit
kung naiintindihan niya ang
kanyang naririnig ay isang
malaking tanong.
Kawalan ng pokus
Sleeper
 Siya ang tipo ng tagapakinig na
nauupo sa isang tahimik na sulok na
silid. Wala siyang tunay na intensyong
makinig. Sa katunaya’y naiinis pa nga
siya kapag may nag-iingay. Dahan-
dahan niyang ipipikit ang kanyang
mga mata habanag inihihilig ang ulo
at maglalakbay sa daigdig ng
panaginip.
Tiger
 Siya ang tagapakinig
na laging handang
magreak sa anumang
sasabihin ng nagsasalita.
Lagi siyang naghihintay
ng maling sasabihin ng
tagapagsalita upang sa
bawat pagkakamali ay
parang tigre siyang
susugod at
mananagpang.
 Bewildered
 Siya ang tagapakinig na
kahit anong pilit ay walang
maintindihan sa naririnig.
Kapansin-pansin sa
pagkunot ng kanyang noo,
pagsimangot at anyong
pagtataka o pagtatanong
ang kawalan niya ng malay
sa kanyang mga naririnig.
Frowner
 Siya ang tipo ng tagapakinig na wari
bang lagi na lang may tanong at
pagdududa. Makikita sa kanyang mukha
ang pagiging atentibo, ngunit ang totoo,
hindi lubos ang kanyang pakikinig kundi
isang pagkukunwari lamang sapagkat
ang hinihintay lamang niya ay ang
opotunidad na makapagtanong para
makapagpaimpres.
 Relaxed
 Isa siyang problema sa
isang nagsasalita. Paano’y
kitang kita sa kanya ang
kawalan ng interes sa
pakikinig. Madalas, nauupo
siyang para bang nasa sala ng
sariling bahay at itinutuon ang
atensyon sa ibang bagay o tao.
Busy Bee
 Isa siya sa
pinakaaayawang tagapakinig
sa anumang pangkat. Hindi
lamang siya hindi nakikinig,
abala rin siya sa ibang
gawain tulad ng pagsusulat,
pakikipagtsismisan sa
katabi, pagbabasa ng libro o
magasin, pagsusuklay o iba
pang gawaing walang
kaugnayan sa pakikinig.
Two-eared Listener
 Siya ang pinakaepektibong
tagapakinig. Nakikinig siya
gamitmhidni lamang ang kanyang
tainga kundi maging ang kanyang
utak. Lubos ang partisipasyon niya sa
gawain ng pakikinig.
 Siya ang uri ng tagapakinig na
dapat tularan ng lahat.
 PAGSASALITA

To speak and speak well are two

things. A fool may talk, but wise man
speaks.
-Ben Johnson
KAHALAGAHAN NG PAGLINANG
NG KASANAYAN SA MABISANG
PAGSASALITA
Ang isang taong kulang ang kasanayan sa
pagsasalita ay mahihirapang ikintal sa
isipan ng ibang tao ang kanyang halaga at
natatanging katauhan.

Narito ang mga pulitikong kilala sa buong

mundo dahil sa galing ng pagsasalita o
orador:
ABRAHAM LINCOLN
Pangulo ng Estados Unidos.
Mahirap lamang
Hindi mataas ang pinag-aralan o
edukasyon
May kakulangan ng mga speech training
schools
Masipag mag-aral
Nakakrating siya sa iba’t ibang panig ng
Amerika
Magsalita sa anumang pagtitipon.
ABRAHAM LINCOLN
Pangulo ng Amerika
Gettyburge Address
Inaugural Speech

Tinaguriang ilan sa natatanging talumpati,

sa kasaysayan ng buong mundo.
FRANKLIN DELANO
ROOSEVELT
JOHN F KENNEDY
1960-pangulo ng Amerika

Debate
Programang pantelebisyon
Magaling sa Talumpati
DEMOSTHENES
DAKILANG ORADOR
Pautal magsalita
Hampas ng alon sa
dalampasigan
Madalas, nagsusubo pa siya ng
maliit na bato
Nagwagi bilang
mananalumpati
Pagbasa

“The more you read, the more things you

will know, the more you learn, the more
place you’ll go.”

-Dr. Seuss
PAGBASA
Ito ay pagkilala at pagkuha ng mga ideya
at kaisipan sa mga sagisag na nakalimbag.
- Maaliw
- Balita o impormasyon
- Konowledge-explosion
Mahalaga ang pagbasa
sapagkat…
. nakapagdudulot ito ng kasayahan at
nakakaklunas ng pagkabagot,
Panunahing kasangkapan sa pagtuklas ng
kaalaman sa iba’t ibang larangan ng buhay.
Gumaganap ng mahalagang tungkulin sa
ating pang-araw-araw na buhay,
Nalalakbay natin ang mga lugar na hindi
nararating, nakilala ang mga yumao na o
hidi na nakikita
Kahalagahan….
Naiimpluwensya nito ang ating saloobin at
palagay hinggil sa iba’t ibang bagay at tao
at
Nakakatulong ito sa paglutas ng ating mga
suliranin at sa pagtaas ng kalidad ng buhay
ng tao.
MGA URI NG PAGBASA
Skimming o pinararaanang pagbasa- Ang
pinakamabilis na pagbasa na nakakayaya
ng isang tao. Hal. Magasin, kwento, nobel.
Scanning- ay paghahanap ng tiyak na
impormasyon sa isang pahina.
Hal.numero sa telepono, diksyunaryo
Study Speed o bilis habang nag-aaral o
bumasa. Ito ang pinakamanagal at
ginagamit ito sa mahirap na seleksyon.
Hal.mga dokumento
ANG PORMULANG SM3B SA
PAGBASA
S –”Survey”
A. balik gunita
B.Pagkilala sa mensahe
C.pagpapasya sa layunin

M “ Magtanong” Mahalaga ang

pagtatanong sa iyong binabasa.
Pagbasa…
B1- basahin ang teksto pagkatapos na mapili
ang pamamaraang angkop sa layunin mo.

B2-balik-basa , upang matiyak kung nakuha

ang mga kasagutan sa mga tanong.

B3 –ay buod, ayuin ang mga ideyang napili

upang magamit sa maayis na pag-uulat.
Basahin ang “Fraternity”
p.239-240