BARAYTI AT

BARYASYON
NG WIKA
Sa wika, ang pagkakaroon ng pagkakaiba ng mga
wika ay tinatawag na barayti ng wika

1. Barayti ng Wikang Ingles:

American English, Canadian English, Australian
English, Chinglish
 2.Barayti ng Wikang Tagalog at
Filipino:
Tagalog-Batangas, Tagalog-Bulacan,
Tagalog-Cavite, Filipino-Manila,
Filipino-Cebuano, Filipino-Tagalog

Patunay ni Greason – may barayti

sapagkat ito’y dinamiko hangga’t
ito’y buhay
 Nakabatay ang
pagkakaroon ng varayti
at varyasyon ng wika Ayon kay Bloomfield
sa paniniwala ng mga (1918) ay hindi
lingwist ng kailanman
pagiging pagkakatulad o
heterogeneous o uniformidad ng
pagkakaiba-iba ng anumang wika.
wika (Saussure, 1916)
Sa pagdaan ng panahon nagiging
ispesyalisado ang mga gawain at
tungkulin ng tao na nagreresulta sa
pagkakaiba-iba ng kultura at wika
na siyang nagiging panukat sa
progreso ng tao (Roussean, 1950)
Dalawang Uri
ng
Varayti
Permanente
Pansamantala
Permanente

Dayalek
Idyolek
 Dayalek

Nakikita ito kaugnay ng

pinanggalingang lugar ng
tagapagsalita.
Halimbawa:
Tagalog, Bulacan, Tagalog Batangas
 Idyolek
 isang Varayti kaugnay ng personal
na kakanyahan ng tagapagsalita o
wikang ginagamit ng partikular na
indibidwal.
Halimbawa:
Mike Enriquez, Kris Aquino,Noli de
Castro
Pansamantala

Register
Mode
Estilo
 Register

Kaugnay ng panlipunang papel na

ginagampanan ng tagapagsalita sa
oras ng pagpapahayag
Halimbawa:
Sayantipikong Register, Pang
akademikong Register
Mode

Varayting kaugnay sa
midyum na ginagamit sa
pagpapahayag tulad ng
pasalita o pasulat.
Sa isang Pangkat wika o speech community
makikita ang varyasyon ng wika sa
pamamagitan ng :
Mga taong bumubuo rito
Pakikipagkomunikasyon ng tao
Interaksyon ng tao
Sa mga katangian ng pananalita ng
mga tao
Sa sosyal na katangian ng tao
 Estilo
Ay ang varayti ng kaugnay ng
relasyon ng nagsasalita sa kausap.
Halimbawa:
Formal Intemet
Kolokyal Personal
Teorya at
Pananaw
sa
Varayti ng
Wika
 Teoryang
Sosyolinggwistiko

Teoryang
Akomodasyon
Teoryang Sosyolinggwistiko

Sapir 1949
 ang wika ay panlipunan at
pang-indibidwal
Teoryang Akomodasyon

o Howard Giles 1982

 nakapukos ito sa mga taong
kasangkot sa sitwasyong
pangwika
  Linguitic Convergence

Ipinapakita na sa interaksyon ng mga

tao nagkakaroon ng tendensiya na
gumaya at bumagay sa pagsasalita ng
kausap para bigyang halaga ang
pagkakaisa, pakikisama at pagmamalaki
sa pagiging kabilang sa grupo.
 Linguistic Divergence

Pilit na iniiba ang pagsasalita sa

kausap upang ipakita ang
pagiging iba at di pakikiisa at
pagkakaroon ng sariling identidad
 Teoryang
Sosyolinggwistiko
 Code switching o palit koda -
gumagamit ang nagsasalita ng iba't ibang
varayti ayon sa sitwasyon o okasyon

Hal. "O, how sungit naman our teacher in

Filipino"
Conversational code switching -
ang nagsasalita ay gumagamit ng
ibang varayti o code sa iisang
pangungusap. Naghahalo nag ingles
at filipino.
Lexical Borrowing - isang paraan na
pinaghahaluhalo ang mga varayti ang
panghihiram. Sa parang ito, hinihiram ang
isang salita o higit pa mula sa isang varayti
tungo sa isa pang varayti dahil ginagamit ng
nagsasalita. Mahahalimbawa ang pangalan ng
pagkain at teknolohiya na narito ngayon sa
ating bansa na may kulturang dala mula sa
pinagmulan nito.
DEFICIT HYPOTHESES -Sa pagkakaroon
ng ibat-ibang varayti /register /anyo ng wika
nagresulta ito sa pananaw na pagkakaroon ng
herarkiya ng wika. (Bersten, 1972) Batay sa
obserbasyon Niya sa mga mag-aaral sa
elementarya sa ilang paaralan sa england.
-Magkaiba ang katangian ng wika ng mga
batang mula sa mahihirap na kalagayan.
•Elaborated Code - katangiang masuri at abstrak.

•Restricted Code- ang wika ng una at detalyado at

deskriptibo. →Labov(1972) ang hindi pagsang-ayon.
→konseptong varyabilidad

• Sa paniniwala niya, natural na Phenomenon ang

pagkakaiba-iba ng anyo at pagkakaroon ng varayti ng
isang wika.
•Makabuluhan ang paniwalang ito sa ating pagtuturo ng
Filipino Kaugnay ng iba pang wika sa ibat-ibang rehiyon.
 Teoryang
Akomodasyon
Interference phenomenon
Ipinapakita ang pagkakaroon ng mga
impluwensya ng unang wika sa pagsasalita ng
Filipino ng mga kababayan natin sa iba’t ibang
rehiyon.
Hal.
-Magaling ako sa pagturo ng Filipino
Interlanguage
ay tinatawag na grammar o istruktura (mental
grammar) ng wika na nabubuo o nakikintal sa isip
ng tao sa proseso ng pagkatuto niya ng pangalawang
wika.
Hal.
-Malling -presidentiable
-turung-turu na ako -sayaw na sayaw na ako
Mga Pag-aaral /
Pananaliksik sa
Varayti ng Wika
Dalawang Dimensyon

 Heograpiko. na ayon sa lugar na kinalalagyan ng

mga taong nagsasalita ng wika at ang nabubuong
wika ay tinatawag na dayalekto.

 Sosyal na ayon sa sitwasyon na ginagamit ang wika

at ang nabubuong
wika ay tinatawag na
sosyolek.
A. Heograpikong Varayti
Isang panimulang pag-aaral / pagsisiyasat sa
varayti ng
Filipino sa Palawan ang isinagawa ni Nilo S.
Ocampo ng UP (1993). Pinamagatan niya
itong: “Suroy-Suroy sa Palawan:
Ang Wikang Filipino sa Isang Multi-etnikong
Probinsya”. Sa kanyang paglilibot mula sa
Cuyo, Busuanga sa hilaga
hanggang sa Balabac sa timog, itinala niya at
sinuri ang iba’t ibang gamit ng Filipino bilang
lingua franca sa pasalita at
1. Sumasaliw ang iba’t ibang
tono o punto ng unang wika sa
lingua franca.
‘Sikan foul (basketball)
‘Pinalty situation
‘Bitirano na tayo
‘Aplikabel ang mga principles.
‘Kaunting yoga lang yan,
makarikaber na ako.
‘Bawal mgakawel dito.
ang
panlaping mag-(Cebuano) at
maga- (Kuyonin) sa maraming
salita.

Tagalog / Cebuano Kuyonin

Pilipino Nagkain
Nagkain
Kumain Nangakain
Kumakain Nagkain
Magakain
Kakain Nagkain
B. Mga Sosyal na Varayti
Mga pananaliksik na nauukol sa
batas:
1. Towards the Standardization of
Verbal
Conventions in Filipino for Trial
Court
Proceedings.” 1984 (Ph.D., UP)
Betty de la Peña.
2. “Tungo sa Istandardisasyon ng wikang Filipino sa
Larangan ng Batas”. 1990 (Ph.D., UP) ni Carolina
Danao.
3. “Translation of Legal Discourse in Criminal
Case Proceedings: An Attempt to
Intellectualize Filipino.” 2004 (Ph.D.,PNU) ni
Padoman Paporo-Asum.
Mga Pag-aaral na nauukol sa partikular na
pangkat ng tao
1. “An Inquiry into Sexism in Language:
Tagalog
as a Non-Sexist Language.” 1981 (M.A. UP)
ni
Rita Estrada
2. “An Exploratory Study of Male and
Female
Language in Pilipino.” 1982 (Ph.D., UST) ni
Iba pang pag-aaral tungkol sa gamit ng wika sa
mga pasulat na akda.

1. “Academic Writing in Filipino: Aspect Use in

Psychology Theses” 1992, Lourdes Bautista.

2. “Ang Lebel ng Filipino sa Limang

Kontemporaryong Nobela” 1993, De la Salle,
Teresita Fortunato.
Gamit ng
Wika
Sosyolinggwistik
pag-aaral at pagkakaintindi ng
variant, form at straktyur
pag-aaral at pag-aanalays ng iba't-
bang anyo ng isang wika na
tinatawag na Dayalek.
Dayalektoji
- tawag sa larangan na pinag-aralan
ang dayalek ng isang wika
-nagkakaintindihan kahit iba-iba
ang katangian -mutual na
pagkakaintindihan.
Dayalek Jeografi o Geographic
Dialect

 varayti ng wika at sinasalita sa

loob ng mas maliit na grupo.
Halimbawa:
Tagalog sa Metro Manila
Tagalog-Bulacan Tagalog-Quezon
Tagalog- Tagalog-Nueva
Batangas Ecija.
Tagalog-Cavite
Tagalog-Laguna
Dayalek Atlas

 Ayon sa pag-aaral ni
Ernesto Constantino,
may higit sa apat na
raan (400) ang
dayalekto na ginagamit
sa kapuluan ng ating
bansa.
Luzon
Ibanag- Isabela at Cagayan
Ilocano- Ilocos
Pampangueño- Pampanga
Pangasinense- Pangasinan
Bicolano- Bicol
Visayas
Cebuano- Negros, Cebu, Bohol at iba
pa.
Kinaray-a- Ilo-ilo, Antique, at
Kanlurang Panay
Capiznon- Capiz
Aklanon- Aklan
Mindanao
Surigaonon- Surigao
Tausug- Jolo at Sulu
Chavacano- Zamboanga
Davaoeño- Davao
T’boli- Cotabato
 Kontekstong Sosyal
 Ang social dialect o sosyolek ay
yaong varyasyon ng wikang
ginagamit ng mga speech
communities ayon sa uri,
edukasyon, trabaho, edad, at iba
pang panlipunang sukatan.
Mga Sosyal-varyant
- bunga ng pagkakaron ng dayalek
ang wika na nagdedetermin ng
mga variant nito.
-tinatawag na "loyalty ng wika" ang
tawag kung bakit nagkakaroon ng
mga komunidad.
 Ang Idyolek

- katangian at
kagawian sa
pagsasalin ang isang
indibidwal.
Standard na Varayti

-pinapalitan ang mga

salitang gamit sa
standard ang mga
salitang mag-
aaydentify na galing
sya sa isang Lugar.
 Patay na Wika
 isang epekto ng pagkakaroon ng
dayalek.
 ang pagsplit ng isang wika.
 ang pagkawala o pagkamatay ng
isang dayalek dahil hindi na
ginagamit ito.
 Pidjin at Kreyol

 ang pedjin ay umusbong na

bagong wika.
 tinatawag sa engles na "nobody's
native language" o katutubong
wikang di pag-aari ninuman.
 Halimbawa
 Ikaw aral mabuti para ikaw kuha taas
grado.
(mag- aral ka ng mabuti upang
mataas ang iyong grado)
 Suki ikaw bili akin ako bigay
diskawnt.
(Suki, bumili ka na ng paninda ko.
Bibigyan kita ng diskawnt.)
 Kreyol
- ang kreyol ay isang wika na
orihinal na nagmula sa
pagiging pidgin ngunit nang
maglaon ay nalinang at
lumaganap sa isang lugar
hanggang ito na ang maging
unang wika.
 Halimbawa

- Chavacano (pinaghalong Tagalog at

Espanyol)
- Palenquero (pinaghalong African at
Espanyol)
 Annobonese (pinaghalong Portuguese
at Espanyol)
Paghahalo ng mga
kowd
 ang pakikipag-ugnay sa wika ay
isang sitwasyon kung saan ang
mga grupo ng mga nagsasalita ng
iba't ibang wika ay nakikipag-
ugnay sa isa't isa.
Halimbawa

- Hello babe, where na you? Here na me.