SANAYSAY

MA. JENNILYN M. MADEJA

TEACHER II
MACARIO MOLINA NHS
 SANAYSAY
“ANG NINGNING
AT
ANG LIWANAG”
NI EMILIO JACINTO
PAYABUNGIN NATIN

taong nasa
liwanag

KAHULUGAN HINUHA

MASAGANA ANG Maaring tumulong sa

BUHAY nangangailangan
PAYABUNGIN NATIN

taong bukas
ang mata

KAHULUGAN HINUHA
_________________ _________________
_________________ _________________
_________________ _________________
PAYABUNGIN NATIN

taong nagtigis
ng pawis

KAHULUGAN HINUHA
_________________ _________________
_________________ _________________
_________________ _________________
PAYABUNGIN NATIN

Maganda ang
mukha

KAHULUGAN HINUHA
_________________ _________________
_________________ _________________
_________________ _________________
ABAYANG PAGBASA NG SANAYSAY

“ANG NINGNING
AT
ANG LIWANAG”
NI EMILIO JACINTO
SAGUTIN NATIN

1. Ano ang pagkakaiba ng

“ningning” at “liwanag”
ayon sa napakinggan?
SAGUTIN NATIN

2. Ano ang higit na mabuti

sa dalawa? “ningning”
o “liwanag”Bakit?
SAGUTIN NATIN
3. Sa iyong palagay,
bakit maraming tao ang
labis na nagpapahalaga
sa ningning o kinang
ng kapangyarihan
o kasikatan?
SAGUTIN NATIN

4. Ano-ano naman ang

mabuting naidudulot ng
liwanag? Ipaliwanag!
PANGKATANG GAWAIN

Paghihinuha ng kaalaman,
motibo o pakay ng may-akda
ukol sa pahayag na nakatala
1.Ang ningning ay madaya.
KAHULUGAN:
Hindi lahat ng bagay na
kumikinang ay tunay at totoo.
PALIWANAG:
______________________________
______________________________
_____________________________.
2. “Ating hanapin ang liwanag,
tayo’y huwag mabighani sa ningning”
KAHULUGAN:
Huwag magpadala sa mga kinang at
gandda ng mga bagay na panlabas sa
halip ang ating pahaalagahan ay ang
kadalisayan ng hangarin ng isang tao.
PALIWANAG:
_____________________________
3. “Tayo’y mapagsampalataya sa ningning,
huwag nating pagtakhan na ang ibig
mabuhay sa dugo ng ating ugat ay
magbalatkayo na maningning.
KAHULUGAN:
Ang mga Pilipino ay madaling maniwala
sa mga bagay na panlabas kaya di
malayong mangyari na ang mga taong nais
magsamantala sa atin ay magpapanggap
na dalisay ang kanilang hangarin
PALIWANAG:
4. Kung ang ating dinudulugan at hinahainan
ng puspos na galang ay ang maliwanag at
magandang-asal at matapat na loob ang kahit
sino ay walang mapagningning pagkat di
natin pahahalagahan
KAHULUGAN:
Kung ang higit na pinahahalagahan ng bawat
tao ay ang katotohanan, kagandahang-loob,
at katapatan ay tiyak na maglalaho sa
lipunan ang pagbabalatkayo at kapalaluan
PALIWANAG:
5. Ang kaliluhan at katampalasan ay humhanap
ng ningning upang huwag magpamalas ng mga
matang tumatanghal ang kanilang kapangitan
ngunit ang kagalingan at ang pag-ibig na dalisay
ay hubad, mahinhin, at maliwanag na
napatatanaw sa paningin
KAHULUGAN:
Laging kaakibat ng kapalaluan at kasamaan ang
pagbabalatkayo upang hinddi mapansin ng mga
tao ang kasamaang kanilang ginagawa
samantalang ang taong namumuhay ng matuwid
ay tunay na puspos ng pag-ibig.
PALIWANAG:
PANGKATANG GAWAIN

Pagbubuod ng tekstong binasa

sa tulong ng Pangunahin at
Pantulong na Kaisipan
 PANGUNAHING PAKSA
“Kaibahan ng Ningning at
Liwanag”
1.
2.
PAG-UUGNAY NG
ARAL NA PANTULONG NA
NAKUHA SA Buod ng KAISIPAN
“Ang Ningning “Mga nagawa ng
SARILING Ningning”
KARANASAN at ang
1.
Liwanag”
2.
1.
PANTULONG NA KAISIPAN
“Kahalagahan ng Paghanap sa
liwanag”
1.
2.
PAGLALAHAT

ANO-ANO ANG
KAIBAHAN NG
NINGNING AT NG
LIWANAG?
PAGPAPAHALAGA

SANG-AYON KA BA
SA SINABI NG AWTOR
HINGGIL SA
NINGNING AT
LIWANAG?
PAGTATAYA

SANG-AYON KA BA
SA SINABI NG AWTOR
HINGGIL SA
NINGNING AT
LIWANAG?
IKATLONG YUGTO
NG
PAGKATUTO
PAMANTAYAN SA PAG-UULAT
 PANGUNAHING PAKSA
“Kaibahan ng Ningning at
Liwanag”
1.
2.
PAG-UUGNAY NG
ARAL NA PANTULONG NA
NAKUHA SA Buod ng KAISIPAN
“Ang Ningning “Mga nagawa ng
SARILING Ningning”
KARANASAN at ang
1.
Liwanag”
2.
1.
PANTULONG NA KAISIPAN
“Kahalagahan ng Paghanap sa
liwanag”
1.
2.
 PANGUNAHING PAKSA
“Kaibahan ng Ningning at Liwanag”
1. Ang ningning ay pansamantala
samantalang ang liwanag ay pangmatagalan
at di kumukupas.
2. Ang niningning ay nakasisilaw at
nakasisira sa paningin samantalang ang
liwanag ay kailangan upang bigyang
katunayan ang mga bagy-bagay.
3. Ang ningning ang nag-uudyok sa
kassakiman at kapalaluan, ang liwanag ang
nagtutulak upang makamit natin ang banal
na landas ng katwiran
 PANTULONG NA KAISIPAN
“Mga Nagagawa ng Ningning”

1. nakasisira ng paningin
2. nag-uudyok sa kasakiman at
kapalaluan,
3. Nagdudulot ng hinagpis at dalita o
paghihirap
 PANTULONG NA KAISIPAN
“Kahalagahan ng Paghanap ng Liwanag”

1. Makakamit ang banal na landas ng

katwiran
2. Makakamtan ang pag—ibig na
dalisay
3. Magkakaroon ng tunay na
kagalingan
PAG-UUGNAY NG ARAL SA SARILING
KARANASAN
“Hindi lahat ng kumikinang ay nagbibigay
ligaya sa buhay.”

_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
 INDIBIDWAL NA GAWAIN
Basahin at unawain ang Gawain
B. Kopyahin ito sa iyong
kwaderno at isulat sa patlang
kung nagpapakita ito ng
ningning o liwanag.
1. Mahilig bumili at magsuot ng
magandang damit si Jackilou
para mapahanga niya ang
kanyang mga kaibigan.

2. Nag-aral at nagsikap si john

upang maging isang doktor
ng kanilang bayan sa
Mabalacat.
3. Nakita ni Rolan na tama ang
naging pasiya ng kanyang
kaibigang si Alvin na humanap
ng trabaho sa malayong lugar
upang makatulong sa kanyang
pamilya kaya’t mabigat man
sa kanyang kalooban
tinanggap niyaito nang buong
puso.
4. Si Aling Dolores ay
nagdarasal sa loob ng
simbahan ngunit nang
may nanghingi ng limos
paglabas niya ay galit na
galit niya itong itinaboy.
5. Si Ferdie ay isang
politikong magaling
magsalita at mangako sa
mamamayan ngunit
inuuna naman ang
sariling kapakanan
kaysa nasasakupan.
MGA SAGOT:

1. NINGNING
2. LIWANAG
3. LIWANAG
4. NINGNING
5. NINGNING
 PANGKATANG GAWAIN
Mula sa binasang sanysay
pumili ng bahagi nito o mga
pahayag na hindi tuwirang
ibinigay ang kahulugan.
Pagkatapos ay isulat ito sa
talahanayan at bigyang ng
sariling interpretasyon. (isa
lang)
HALIMBAWA
Mga Pahayag sa Akda Sariling Interpretasyon
na hindi Tuwirang o pakahulugan sa
Ibinigay ang Pahayag
Kahulugan
1. Ang bubog kung Ang bagay na nakuha
tinatamaan ng nag-aapoy mo buhat sa pandaraya
na sikat ng araw ay ay madaling naglaalaho
nagniningning ngunit ngunit ang bagay na
sumusugat sa kamay na pinaghihirapan o
nagaganyaak na pinagususmikapan ay di
dumapot. kaagad nawawala.
PAGLALAHAT

Anong pangunahing aral

ang napulot mo mula sa
sanaysay?
PAGPAPAHALAGA

Bilang isang kabataan, paano

ka makaiiwas upang si ka
mabighani ng ningning ng
kasikatan at kapangyarihan?
KASUNDUAN
May mga tao ba sa lipunan sa
kasalukuyan na sa tingin mo ay
patuloy na nakubli sa ningning
upang di masilayan ng tao ang
kanilang kapangitan o kahinaan?
Patunayan ang sagot.
 IKATLONG
YUGTO NG
PAGKATUTO
IPALIWANAG
Naniniwala ka bang ang
kayamanan, kagandahan,
kapangyarihan at
karunungan ay nagdudulot
ng ningning sa buhay ng
tao?Bakit?
IPALIWANAG
Kailan at paano nagiging
instrumento ng
pagbabalatkayo at
pandaraya ang kayamanan,
kagandahan at
kapangyarihan sa buhay ng
tao?
IPALIWANAG
Bakit hindi tayo dapat
magpadala sa
ningning at kinang na
maaaring ibigay sa
atin ng mundo?
SANAYSAY
 SANAYSAY
ISANG URI NG PANITIKANG
NASUSULAT SA ANYONG
TULUYAN NA KARANIWANG
PUMAPAKSA SA KAISIPAN AT
MGA BAGAY-BAGAY NA
SADYANG KAPUPULUTAN NG
ARAL AT ALIW.
 DALAWANG URI

1. PORMAL O MAANYONG
SANAYSAY

2. DI-PORMAL O PALAGAYANG

SANAYSAY
 PORMAL

NAGTATAGLAY NG
MAKATOTOHANANG
IMPORMASYON, PILING MGA
SALITA AT PAHAYAG NA
MAINGAT NA TINALAKAY
KAYA’T MASASABING MABISA
 PORMAL

ITO AY KARANIWANG
UMAAKAY SA MAMBABASA
UPANG MAG-ISIP NANG MAS
MALALIM AT PAGLAKBAYIN
ANG GUNI-GUNI.
 DI-PORMAL
ITO AY MAPANG-ALIW,
MAPAGBIRO, AT NAGBIBIGAY
–LUGOD SA PAMAMAGITAN
NG PAGTALAKAY SA MGA
KARANIWAN AT PANG-
ARAW-ARAW AT PERSONAL
NA PAKSA.
 DI-PORMAL
ANG PANANALITA AY
PARANG USAPAN LAMANG
NG MAGKAKAIBIGAN KAYA
MAGAAN, MADALING
MAUNAWAAN. MALIMIT
ITONG NASUSULAT SA
UNANG PANAUHAN.
12 TIYAK NA URI NG SANAYSAY
1.PASALAYSAY
2. NAGLALARAWAN
3. MAPAG-ISIP, DI-PRAKTIKAL
4. MAPAGDILI-DILI
5. KRITIKAL O MAPANURI
6. DIDAKTO O NANGANGARAL
7. NAGPAPAALALA
8. EDITORYAL
12 TIYAK NA URI NG SANAYSAY

9. MAKASIYENTIPIKO
10. SOSYO-HISTORIKAL
11. SANAYSAY NA
PANGKALIKASAN
12. SANAYSAY NA
BUMABALANGKAS SA ISANG
TAUHAN
 SOSYO-HISTORIKAL NA
SANAYSAY

ANG AKDANG “ANG

NINGNING AT ANG LIWANAG”
AY NAUURI SA SANAYSAY NA
SOSYO-HISTORIKAL NA URI.
 SOSYO-HISTORIKAL NA
SANAYSAY
NAGLALAYONG ILARAWANANG
NAGING KASSAYSAYAN NG
LAHING PILIPINO SA KAMAY NG
MGA MANANAKOP NA
ESPANYOLNA NAGBUBUNSOD NG
MITHIING MAKINTAL ANG
DAMDAMING NASYONALISMO SA
BAWAI ISA.
 BASAHIN AT UNAWAIN
BEN: Ang ganda ng talakayan
natin kanina tungkol sa “Ang
Ningning at ang Liwanag” ni
Emilio Jacinto. Sa palagay ko,
marami na rin ang
magkakaroon ng pananaw sa
buhay dahil sa akda.
BRENA: OO nga! Marahil gaya ko ay
nakita at naintindihan din ng mga
kaklase natin ang mas mahalagang
bagay na dapat nating pagtuonan
ng pansin. Di malayo na mabawasan
ang paggamit ko ng tablet at
cellphone para lang makipagchat.
Mas pagtutuonan ko ngayon ng
pansin ang pagbabasa at
pag-aaral ko.
 SAGUTIN NATIN

1. Tungkol saan ang

pinag-uusapan ng
magkaklase?
 SAGUTIN NATIN
2. Sa iyong palagay, tama ba
ang kanilang iniisip na marami
nga ang maaaring magbago
sa kanila matapos maabasa o
matalakay ang sanaysay na
“Ang ningning at ang
Liwanag”.
 SAGUTIN NATIN
3. Ikaw, ano sa palagay mo
ang magbabago o
nabago sa iyo matapos
mong mabasa o
matalakay sa iyo ang
akda?
 MGA PAHAYAG
SA
PAGHIHINUHA
NG MGA PANGYAYARI
 HINUHA
Ito ay ang mga pahayag
ng mga inaakalang
mangyari batay sa
sitwasyon o kondisyon.
Gumagamit ng mga tiyak na salita…

ang tingin ko ay…..

di kaipala… marahil….
siguro… yata…
baka….. di malayo…
tila… sa palagay ko….
Ang pagbibigay hinuha ay
maaaring maging positibo o
negatibo. Kaya’t maging
maingat sa pagpaapahayag
upang HINDI MAKASAKIT
NG DAMDAMIN.
GAWAIN: Basahin at unawain
ang pangungusap. Isulat sa
sagutang papel ang mga
ginamit na salita sa
paghihinuha.
 1. Maaaring
gumanda ang
buhay ng taong
may pera.
 2. Pagkalulong sa bisyo
ang sa palagay ko’y
maaaring
kahinatnan ng isang taong
sagana sa materyal na
bagay sa buhay.
3. Ang mga taong
magaganda
ay tila nagiging
mayabang sa
sa buhay.
4. Di malayong umabuso
sa kapangyarihan
ang taong may mataas
na posisyon
sa pamahalaan.
 5. Baka dumami ang
kanyang kaibigan
dahil sa dami ng pera
niya sa bangko.
 GAWAIN: Basahin, unawain
at suriin ang mga pahayag na
ginamit sa paghihinuha ng
kahulugan ng salita o
pangyayari sa bawat bilang.
Lagyan ng tsek (/) ang kahon
kung tama ito at ekis (x)
naman kung hindi.
1. Ang kayabangan at
kasakiman ay tila
nakaakay sa mga bagay
na maliwanag.
2. Ang tunay na pag-ibig
marahil ay isang bagay
na nakapagbibigay-
liwanag sa buhay.
3. Ang magandang pag-
uugali siguro ay isang
bagay na
ipinagmamayabang.
4. Di malayong mabulag
ang tao dahil sa mga
bagay na maningning.
5. Sa tingin ko dapat
nating mas pagtuonan ng
pansin ang mga bagay
na maningning sa ating
buhay.
MGA SAGOT

1. Maaaring 1. X
2. Sa palaga’y ko’y 2. /
maaaring 3. X
3. Tila 4. /
5. x
4. Di malayong
5. Baka
SUMULAT NG MGA PAGHIHINUHA
O MGA BAGAY NA MAARING
MAGANAP KUNG HINDI
MAHAHAWAKAN O MAGAGAMIT
NANG WASTO ANG MGA
NAKATALA SA BAWAT BILANG.
MAGBIGAY NG DALAWANG
PAGHIHINUHA SA BAWAT ISA.
1. KAYAMANAN O PERA

2. KAPANGYARIHAN O POSISYON

3. KAGANDAHANG PISIKAL
HULING YUGTO
NG
PAGKATUTO

(ILIPAT)
ANG PAGTATALATA
 TALATA
Isang maikling kathang
binubuo ng mga
pangungusap na
magkakaugnay, may
balangkas, may layunin
at pag-unlad ng
kaisipang nakasaad.
Layunin nito ang
makapaghatid ng isang
ganap na kaisipan sa
tulong ng mga
pangungusap na
magkakaugnay.
Ang kalinawan nito ay
nasasalig sa:
* KAGANAPAN
* KAISAHAN
* KAAYUSAN
* PAGKAKA-UGNAY
 KAGANAPAN

Kung natupad o
naipakita nito ang
layunin saa pagsulat.
 KAISAHAN
Ito ay dapat nagtataglay
ng mga pangungusap na
nakatutulong sa pagbuo
ng kaisipang isinasaad ng
pamaksang pangungusap
 KAAYUSAN
Ito naman ay tumutukoy
sa maayos at tamang
pagkkasunod-sunod ng
mga pangungusap na
bumubuo dito.
 PAGKAKAUGNAY
Ito ay nangangahulugang
ang mga pangungusap ay
magkaka-ugnay upang
makabuo ng isang
pangunahing diwa o
kaisipan.
GAWAIN
Sumulat ng isang talatang
naghihinuha kaugnay ng binasang
sanaysay. Ipahayag ang mga
bagay na posibleng mangyari kung
ang isang tao ay magagamit ng
tama ang mga bagay na
nagpapaningning at nagbibigay-
liwanagsa kanyang buhay.
 BANGGITIN ANG POSIBLENG
EPEKTO NITO SA KAPWA,
BANSA, at MAGING SA MUNDO.
ITO AY DAPAT MAKSUNOD SA
RUBRIC NA IPAKIKITA.
 PAMANATAYAN SA PAGSULAT
NG TALATA
Aking
MGA PAMANTAYAN Puntos
Puntos
Ang talata ay binubuo ng magkaka-ugnay
5
at maayos na mga pangungusap
Ito ay nagpapahayag ng paghihinuha mula
sa akdang tinalakay. 5

Taglay nito ang lahat ng katangian ng

isang mabuting talata 5

KABUOANG PUNTOS 15
5 – Napakahusay 2 – Di Mahusay
4 – Mahusay 1 – Sadyang Di-Mahusay
3 – Katamtaman