MODYUL PARA SA UNANG MARKAHANG

INTRODUKSIYON:

Magandang buhay minamahal naming mag-aaral sa ikawalong baitang, isa na namang mapanghamong
kabanata para sa inyong pag-aaral. Inaasahan naming inyong maipakikita angkahalagahan at pagmamahal sa
edukasyon. Sa ating asignaturang Filipino, sa unang markahan ay tumatalakay sa mga akdang pampanitikan sa
pahapyaw na kasaysayan ng mayamang panitikang Pilipino bago pa man dumating mga Espanyol hanggang sa
panahon ng Propaganda at ng mga Hapones.Ang Pilipinas bago dumating ang mga Espanyol ay may sarili nang
panitikan.Tayo’y may kinagisnang tulang paawit gaya ng kundiman,kumintang,salawikain,sawikain bulong at
bugtong.Mayroon din tayong mga katunungang bayan at mga akdang tuluyang puno ng kababalaghan at aral na
lumaganap sa bansang naging patnubay ng ating pinuno sa kanilang pamumuhay. Inaasahan naming kayo ay
mawiwili sa araling ito. Ang mga paksa, babasahin ,gawain at mga pagsasanay sa kabanatang ito ay sadyang
iniangkop sa kakayahan at interes ng mga mag-aaral upang ang pagkatuto ay maging
interaktibo,makabuluhan,napapanahon,kawili-wili,nakalilinang ng kritikal at mapanuring pag-iisip at
nakapaghahanda sa mga mag-aaaral sa mga pagsubok at realidad sa buhay.Sa unang Modyul ay inaasahang
mahuhubog at mapapaunlad ang inyong malikhaing pag-iisip at mga kakayahan base sa panukala ng DepEd’s
learning standards na nakaakla sa MELCs, na makikita sa ibaba.
Tara na at mag-aral!

Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Most Essential Learning
Competencies (MELCs)
21st Century Learning Skills
Core Values
UNANG LINGGO
UNANG PAKSA
KARUNUNGANG BAYAN
Naipamamalas ang mag-aaral ng pag-unawa sa mga akdang
pampanitikan sa Panahon ng mga Katutubo, Espanyol at Hapon
Nabubuo ang isang makatotohanang proyektong paturismo
- Naiuugnay ang mahahalagang kaisipang nakapaloob sa mga
karunungang-bayan sa mga pangyayari sa tunay na buhay sa
kasalukuyan
- Nabibigyang –kahulugan ang mga talinghaga, eupimistiko o
masining na pahayag na ginamit sa tula ayon sa: kasingkahulugan
at kasalungat na kahulugan
- Naisusulat ang sariling bugtong, salawikain, sawikain, o kasabihan
na angkop sa kasalukuyang kalagayan
Cross Cultural Understanding, Critical Thinking, Creativity or
Innovation, Collaboration
Christian witnessing, Community Building, Academic Excellence,
Social Responsibility

REFERENCES:
PRINTED:
Ikalawang edisyon Pinagyamang Pluma8 nina Ailene Baisa-Julian, Nestor S. Lontoc, Carmela
Esgguera-Jose at Alma M. Dayag(awtor-koordineyto Hiyas ng lahi 8 nina Magdalena O Jocson,
Marites L. Tolos
ONLINE:
https://www.google.com/search?
q=Karunungnag+bayan&oq=Karunungnag+bayan&aqs=chrome..69i57j0i13l9.9179j0j7&sourceid=chro
me&ie=UTF-8

Q1 – FILIPINO 8 | 1
INTRODUKSIYON:
Ang iyong babasahin ay isang uri ng panitikan. Ang panitikan ay itinuturing na kayamanan ng ating lahi
dahil sa bahagi ito ng ating kalinangan at kasaysayan. Sinasabing ang panitikan at ang kasaysayan ay matalik na
magkaugnay. Sa pag-aaral ng kasaysayan ng isang lahi, laging bahagi nito. Ang damdamin, saloobin,
paniniwala, kultura at tradisyon ng bansang kalimitan ay masasalamin sa taglay nitong panitikan.

Learning Targets/ Specific Objectives:

1. Napipili ang kahulugan ng matatalinghagang salita sa pangungusap
2. Nakabubuo ng sariling bugtong, salawikain, sawikain o kasabihan gamit ang paghahambing
3. Naiuugnay ang mahahalagang kaisipang nakapaloob sa mga karunungang bayan sa mga pangyayari
sa tunay na buhay

Exploration of Prior Knowledge

Panuto: Punan ang K-W-H-L Chart sa ibaba upang malaman ang iyong kaalaman at maintindihan
ang ating aralin, “KARUNUNGANG -BAYAN.”

What I Want to How I Can Learn

What I Know What I Have Learned
Find Out More

Skills I expect to use:

MAHALAGANG TANONG
1. Ano-ano ang maituturing mong kayamanan sa buhay?
2. Paano mo mapapahalagahan ang mga kayamang ito?
3. Paano makatutulong ang mga karunungang bayan sa buhay lalo na sa mga kabataan?
4. Sa anong paraan mo maipapakita ang pagmamalasakit sa mga karunungang bayan na maaaring nangyari
o mangyayari pa sa tunay na buhay?

MAIKLING PAGSASANAY

Panuto: Piliin sa loob ng kahon ang kahulugan ng salitang may diin sa pangungusap.

Hindi na nadidisiplina pinag-iisipan matalino

Katalinuhan problema walang magandang hinaharap

_________________1. Hindi maiiwasang makaranas ng bagyo sa buhay ang mga tao.

_________________2.Inisip niya nang makapito ang bagay na ito bago niya gawin.
_________________3.Matigas ang ulo ng anak na hindi napaluluha.
_________________4.Malayo ang mararating ng batang matalas ang isip.
_________________5.Marami siyang masasamang bisyo kaya’t sigurado akong nakatunganga
na iyan bukas.

CONTENT DISCUSSION:

Buong atensiyon ang hinihiling ng bahaging ito ng modyul upang malaman at maunawaan
mo ang tulang sumasalamin sa kahapon. Masasalamin sa araling ito ang mga karunungang bayan
na laganap parin ngayon.

Simulan na nating basahin.

Q1 – FILIPINO 8 | 2
 Karunungan ng Buhay

Sa buhay ng tao ay may karanasan

Na kailangang iwasan at dapat ayusin
Tamang tandaan at sa tuwina’y pakaisipin
Mahalagang ingatan tulad ng kayamanan

Iwasan nang hindi maging anak-dalita

Pag nagtanim ng hangin
Bagyo ang aanihin

Ubos-ubos ang biyaya

Bukas nakatunganga

Gawin upang tumanaw ng utang na loob

Ang lumakad ng matulin
Kung matinik ay malalim

Ang hindi lumingon sa pinanggalingan

Di makararating sa paroroonan

Pakaisipin upang maging malawak ang isip

Sa anumang lalakarin
Makapito munang isipin

Nasa Diyos ang awa

Nasa tao ang gawa

Tandaan upang maging buo ang loob

Kung hindi ukol
Hindi bubukol

Kung ano ang bukambibig

Siyang laman ng dibdib

Ingatan upang hindi maging pasang krus

Anak na di paluhain
Ina ang patatangisin

Ang kalusugan ay
Kayamanan

Tularan nang maging matalas ang isip

Daig ng maagap
Ang masipag
Lakas ng katawan
Daig ng paraan

Nabanggit ni Lolo mga karunungan sa buhay

Na maaring maging gabay sa aking palagay
Ito ang mga bagay na dapat mong isabuhay
Nang maging huwaran ng mahal sa buhay

Kung ating papansinin ang tula ay hitik ng Salawikain. Ang Salawikain ay kadalasang sinasabi ng mga
matatanda upang sundin bilang tuntunin ng kagandahang asal ng ating mga ninuno na naglalayong mangaral at
akayin ang kabataan tungo sa kabutihang asal.

Sa makatuwid ang tulang iyong binasa ay makikitaan ng mga gabay o aral o kabutihang asal na dapat nating isa
buhay.

Q1 – FILIPINO 8 | 3
 MGA AKDANG LUMAGANAP BAGO DUMATING ANG MGA ESPANYOL
Nabanggit sa unang araw na ang Pilipinas ay marami ng panitikan bago pa dumating ang mga Espanyol
at iba pang dayuhan. Ang mga panitikang ito ay lumaganap sa Panahon ng mga Katutubo, ito ay sariling atin
na sumasalamin sa mga kinagisnan, paniniwala, tradisyon, kultura at kaugalian ng ating mga ninuno. Ilan sa
mga ito ay ang Karunungang-bayan (salawikain, sawikain, kawikaan at kasabihan), kuwentong bayan,
alamat at epiko.

1. Alamat- ang salitang alamat o legend sa Ingles ay mula sa salitang Latin na legendus na
nangangahulugang “Upang mabasa”.Isang mahalagang bahagi ng kulturang Pilipino ang alamat.Ang
mga ito ay nagsasaad kung paano nagsimula ang mga bagay-bagay .Kalimitang ito ay nagtataglay ng
mga kababalaghan o mga hindi pangkaraniwang pangyayari.Ang karaniwang mga paksa ng mga alamat
ay ang ating katutubong kultura,mga kaugalian at kapaligiran.Narito ang ilang halimbawa ng mga
kilalang alamat.
 Ang Alamat ng Tandang
 Ang Alamat ng Paruparo

2. Karunungang-Bayan- Tinatawag na kaalamang bayan, ito ay karaniwang nagmula sa mga tagalog at

hinango(kinuha) sa mahahabang tula.
a. Salawikain- Ito ay nakaugalian nang sabihin at sundin bilang tuntunin ng kagandahang asal ng
ating mga ninuno na naglalayong mangaral at akayin ang kabataan tungo sa kabutihang-asal.
Halimbawa:
 Pag may isinuksok, may madudukot. (Tiyak na may magagastos ang taong marunong mag-
impok.)
 Kung anong taas ng paglipad, siyang lakas ng pagbagsak. (Ang taong mapagmataas ay
kadalasang nakararanas ng matinding pagbagsak.)
 Ang mahirap kunin ay masarap kainin. (Mas masarap lasapin at makamtam ang isang bagay
na pinagharapan.)
 Kapag maaga ang lusong ay maaga ang ahon. (Kapag maagang nagsimula tiyak na maaga
ring matatapos.)
 Ngayon kakahigin, ngayon tutukain. (Kung kailan lamang kailangan ang isang bagay ay doon
lamang kikilos upang makamit ito.)

b. Sawikain o Idyoma- Ito ay mga salita o pahayag na nagtataglay ng talinghaga. Hindi tiyak ang
kahulugang ibinibigay nito sapagkat may natatago pa itong kahulugan patungkol sa iba’t ibang
bagay.
Halimbawa:
 balat sibuyas- iyakin
 butas ang bulsa-walang pera
 nagbibilang ng poste-tambay
 Anak-pawis-mahirap
 May gatas pa sa labi-Bata

c. Kasabihan- Ito ay kadalasang mga tugmaang sinasambit ng mga bata at matatanda na katumbas ng
mga tinatawag na Mother Goose Rhymes. Ito ay karaniwang ginagamit sa panunukso o pagpuna sa
kilos ng isang tao.

Halimbawa

Q1 – FILIPINO 8 | 4
 Putak, putak
Batang duwag
Matapang ka’t
3. Bugtong- Ito ay mga salitang may nakatagong kahulugan na kadalasang inilalarawan ang isang
bagay o pangyayari na kadalasang nilalaro sapagkat sinusubok nito ang talim ng utak ng isang
tao.
Halimbawa:
 Nandiyan na si kaka, bubuka-bukaka (Gunting)
 Nagtago si Pedro, nakalabas ang ulo (Pako)
 Bugtong-bugtong, magkakarugtong (Kadena)
 May tuktok, walang mukha (Kabute)
 Kapag pinatay, humahaba ang buhay (Kandila)

4. Kuwentong-Bayan-Kuwentong nagsasalaysay ng mga tradisyong Pilipino. Kadalasan ito ay

tungkol sa kanilang mga Diyos at mga espiritu na siyang nagtatakda ng kapalaran ng tao.
Naglalarawan ito ng mga kaugalian, pananampalataya, at mga suliraning panlipunan ng
panahong iyon. Kadalasan ito ay binubuo ng mga pangyayaring hindi kapanipaniwala ngunit ito
ay nagbibigay ng aral.
Halimbawa
 Bakit babae ang naghuhugas ng pinggan?
 Si Maganda at Malakas
 Bundok ng Arayat
 Mariang Makiling
 Pinagmulan ng Lahi

Upang mas maintindihan pa ang aralin, narito ang buod ng aralin na iyong magiging gabay:

MGA AKDANG LUMAGANAP BAGO DUMATING ANG MGA ESPANYOL

Karunungang-Bayan Kuwentong-Bayan
-Sumasalamin sa tradisyon,
kaugalian, paniniwala at
Salawikain pamumuhay sa katutubong
panahon.
-Nagbibigay-aral at kagandahang asal
-May mga pangyayaring hindi totoo
ngunit kinapupulutan ng aral.
Sawikain o Idyoma
(Kabilang dito ang alamat at
-Gumagamit ng talinhagang salita
epiko)

Kasabihan
-Panunukso o pagpuno sa kilos ng tao

Bugtong
-Larong ginagamitan ng katalinuhan

Q1 – FILIPINO 8 | 5
PAGSASANAY: Panuto: Tukuyin ang salawikain na kukumpleto sa pangungusap.Pilin ang sagot sa
mahabang kahon at isulat ang sagot ito sa patlang.

a. Tumayo sa sariling paa f. Hulog ng langit

b. Basa ang papel g. Magdilang anghel
c. Halang bituka h. Kadaupang-palad
d. Di mahulugang karayom i. Pagputi ng uwak/pag-itim ng uwak
e. Maghalo ang balat sa tinalupan j. Bantay-salakay
1. Ang _________________na si Pedro ay nahuli na naming nangungupit sa pitaka ng kaniyang
nanay.
2. _____________________ni Arnold sa mata ng guro mula nang mahuli siyang nandaraya sa
pagsusulit.
3. ____________________sinumang hindi maawa sa nagugutom na bata.
4. Nagmistula siyang _________________noong masaklolohan niya ang kapatid niyang nalulunod.
5. Mahalagang ituring mong maayos at patas ang kahit na sinong iyong ma-______________.
6. Tila __________________ang shopping mall dahil sa dami ng mga mamimili tuwing Linggo.
7. Nawa’y _____________ka at nang matupad ng iyong kapatid ang kaniyang pangarap na maging
doktor.
8. Kapag ginalit mo si Nanay ay _______________________.
9. Sa barat ni Noel, manlilibre lang siya_____________________.
10. Sinusuportahan at pinangangaralan tayo ng ating mga magulang upang kalauna’y matuto
tayong_____________________.

REVISED KNOWLEDGE: Actual answer to the process questions/ focus questions

1. Ano-ano ang maituturing mong kayamanan sa buhay?

- Ang maituturing kong kayamanan sa aking buhay ay ang mga pamanang bigay ng ating mga
ninuno at pati na rin nag mga taong nagbibigay ng pagpapahalaga nito.

2. Paano mo mapapahalagahan ang mga kayamang ito?

- Mapapahalagahan ko ang kayamang ito sa pamamagitan ng pagpapanatiling mayaman at
pagsasabuhay.

3. Sa anong paraan mo maipapakita ang pagmamalasakit mo sa mga karunungang bayan na

maaaring nangyari o mangyayari pa sa tunay na buhay?
- Nakatutulong ang pagmamalasakit sa mga karunungang bayan sa pamamagitan ng
pagpapahalaga at hindi pagsasawalang bahala.

FINAL KNOWLEDGE: GENERALIZATION/SYNTHESIS/SUMMARY

Ang kabuuan ng araling ito ay nalaman ang mga karunungang bayan na lumagana sa iba’t
ibang panahon na kung kaya’t ay ating binabasa at napapalawig pa sa kasalukuyan.Sa ating
tinalakay ay malaki ang naging gampanin ng mga karunungang-bayan sa paghubog ng paniniwala,
ugali at gawi ng ating mga ninuno noon. Ito ay naging gabay nila sa buhay upang makapamuhay
nang maayos at payapa lalo na sa pakikipagkapwa.Muli nating ibalik at lalo pang paunlarin ang
mga karunungang-bayang ito. Ipagpalagay na mangunguna ka sa isang adbokasiyang magbabalik o
bubuhay sa mga karunungang-bayang alam mong makatutulong sa pagkakaroon ng magandang
gawi at pag-uugali lalo nang mga kabataan sa kasalukuyan.

Sa araling iyong nabasa ay nagningning at nabigyan ka ng pagkakataong maging malaya at

gamitin ang mga karunungang-bayan na ito.Natutunan mo din kung paano pahalagahan ang mga
ito.Ang panitikan ay higit na dumami ng mambabasa gayundin ang mga samahang
pampanitikan.Nahinto ang pag-unlad ng Panitikang Pilipino nang sakupin ng mga Hapones ang
bansa noong taong 1941.Namalasak ang tula sa panahong ito gaya ng haiku at karaniwang anyo.

Q1 – FILIPINO 8 | 6
 ARALIN 2
IKALAWANG PAKSA
KASANAYANG PANGWIKA(PAGHAHAMBING)
Most Essential Learning Nagagamit ang paghahambing sa pagbuo ng alin man sa bugtong,
Competencies (MELCs) salawikain, sawikain o kasabihan (eupimistikong pahayag)

INTRODUKSIYON:

May mga pagkakataong nakakakita,nakaririnig,nakaaamoy,nakatitikim o nakakahawak tayo ng mga

bagay bagay na nagdudulot ng matinding positibo o negatibong damdamin sa atin.Ilang halimbawa nito ay
kapag nakasaksi tayo ng takipsilim sa may dalampasigan o nakatikim tayo ng isang masarap na keyk.Sa
mga ganitong pagkakataon, natural na hangarin nating ikuwento at ilarawan ang ating nakitang napakaganda
o natikmang napakasarap sa ating mga kaibigan.Sa ganitong uri ng pakikipagtalastasan, natural lamang na
tayo ay gagamit ng mga pang-uri at paghahambing.

Learning Targets/ Specific Objectives:

1. Natutukoy ang pahambing
2. Nagagamit ang pahambing sa isang makabuluhang pangungusap

Exploration of Prior Knowledge

Panuto: Punan ang K-W-H-L Chart sa ibaba upang malaman ang iyong kaalaman at
maintindihan ang ating aralin, PAHAMBING.
What I Want to Find How I Can Learn
What I Know What I Have Learned
Out More

Skills I expect to use:

MAHALAGANG TANONG

1. Anu-ano ang mga salita na ginagamit sa paghahambing ng mga bagay bagay?

2. Paano ito nakatutulong sa mga mag-aaral na magamit ang mga pahambing na ito sa pagbubuo ng
mga pangungusap?
MAIKLING PAGSASANAY:
Panuto: Gumuhit ng tsek (/) sa patlang kung ang paghahambing sa pangungusap ay patulad. Gumuhit
ng ekis (x) kung ang paghahambing ay di-patulad.
____ 1. Higit na maraming mag-aaral ang nakilahok sa paligsahan ngayon kaysa nakalipas na
taon.
____ 2. Si Rene ay di-gasinong masipag na gaya ni Ramil.
____ 3. Si Chester ay kasinggaling ni Danilo sa pagsayaw.
____ 4. Ang nakita naming buwaya sa lawa ay kasinlaki ng bangka.
____ 5. Ang pagsusulit natin ay di-lubhang mahirap na tulad ng nakaraang pagsusulit.

Q1 – FILIPINO 8 | 7
CONTENT DISCUSSION:

Ang araling ito ay mahalaga sapagkat dito nauunawaan ng mambabasa ang kabuuan ng
isang pahambing at kung paano ito ginagamit sa isang pangungusap. Ang panitikan noon ay mas
binabasa kaysa ngayon dahil na rin sa pagsulpot ng teknolohiya at iba pang pinagkakainteresan ng
mga kabataan. Sa katunayan di-masyadong pinapansin ng mga kabataan ang panitikan ngayon
kaysa mga kabataan noon. Gayunpaman, may ilang kabataan pa rin ang nagbabasa ng mga
panitikan, sa tulong ng teknolohiya, mayroong app na tinatawag na Wattpad kung saan dito
nakapaglilimbag ang mga manunulat ng kanilang gawa. Ito rin ay pareho ng pocketbooks na
kadalasang nasa uri ng nobela. Ngunit kung ating titignan, higit na malaman at mabulaklak ang
mga panitikan noon kaysa ngayon dahil na rin siguro kaunti na lamang ang gumagawa at
tumatangkilik dito. Ito ay patunay lamang na bilang kabataan, kailangan mong magbasa pa ng mga
panitikan nang hindi ito maibaon sa hukay.

PAGHAHAMBING - Ito ay paraan ng paglalahad. Nakatutulong ito sa pagbibigay-linaw sa isang

paksa sa pamamagitan ng paglalahad ng pagkakatulad at pagkakaiba ng dalawang bagay na
pinaghahambing. Ito ay ang hambingan ng pang-uri. (Paglalarawan ng tao, bagay, lugar, pook o
pangyayari na nakatuon sa dalawa o higit pa.)
1. Pahambing na Magkatulad - Ang dalawang pinaghahambing ay patas ang katangian. Ito ay
ginagamitan ng mga panlaping magka, sing, sim, sin, magsing, magsim,magsin,ga, pareho,
kapwa.
Halimbawa
 Magkasimbait ang magkapatid na Agustin.
 Parehong magaling ang magpinsan sa pagguhit ng larawan.
 Ang luto nina Aling Nena at Aling Clara ay magkasinsarap
 Kapwa mahusay sa pagsayaw ang magkaklaseng iyan.
 Ang santol ay sing-asim ng mangga
2. Pahambing na Di-magkatulad-Hindi patas ang katangian ng pinaghahambing
a. Palamang - Nakahihigit sa katangian ang isa sa dalawang pinaghahambing. Ginagamit ang
higit, lalo, mas, di-hamak.
Halimbawa
 Di-hamak na mas mabait si Mara kaysa kay Clara.
 Ang pagkain ng hipon ay higit na masarap kaysa sa tilapia.
 Mas mahal ang panatalon na galing sa ibang bansa kaysa sa lokal na pantalon.
 Lalong gumanda si Maria ngayong mahaba na ang kanyang buhok kaysa noong
maiksi pa lamang.
 Ang pagbasa ay mas nakakatalino kaysa sa panonood.
b. Pasahol-Kulang sa katangian ang isa sa dalawang pinaghahambing. Ginagamit ang di-gaano,
di-gasino, di-masyado.
Halimbawa
 Di-gaanong magaling sa matematika ang kapatid ko kaysa sa akin.
 Di-gasinong matangkad si Juan kaysa kay Pedro
 Di-masyadong masarap ang luto ni Tita kaysa kay Mama.
 Di-gaanong nanood ng K-Drama ang pinsan ko kaysa sa kapatid ko.
 Ang labis na pagkain ng karne ay di-masyadong maganda sa kalusugan kaysa sa
pagkain ng gulay.

Nalilito ka ba kung ano ang pinag-kaiba ng pahambing na palamang at pasahol? Basahin at

unawain mo ito nang mabuti upang iyong malaman ang pagkakaiba ng dalawa.

Sa Pahambing na Palamang- mas lamang ang unang nabanggit kaysa sa pangalawang

nabanggit.
Sa Pahambing na Pasahol-Mas lamang ang huling nabanggit kaysa sa pangalawang nabanggit.
Halimbawa:

Q1 – FILIPINO 8 | 8
  Palamang- Mas magaling sa matematika si Arnold kaysa kay Bianca.
 Sino ang mas magaling sa kanila? Sagot: Si Arnold
 Pasahol-Di-gaanong magaling sa matematika si Arnold kaysa kay Bianca.
 Sino ang mas magaling sa kanila? Sagot: Si Bianca.

TANDAAN: Kadalasan ginagamit ang salitang DI sa pahambing na pasahol tulad na lamang sa di-
gaano, di-gasino,di-masyado maliban sa di-hamak dahil ito ay palamang.
Paalala: Kapag ginagamit ang salitang sing, ito ay nagiging sim kung ang iuugnay na salita ay
nagsisimula sa b/p at nagiging sin naman kung ang salita ay nagsisimula sa d,l,r,s,t at sing naman
kung para sa mga salitang nagsisimula sa mga letrang hindi nabanggit. Ganito rin ang tuntunin
kung ginagamit ang magsing.
Halimbawa
 Sing+ganda-Singganda
 Sing+pait-Simpait
 Sing+tangkad-Sintangkad

PANG-URI – ay salitang ginagamit natin upang maglarawan ng mga tao,hayop, bagay o pangyayari.Ito
ang mga salitang nagbibigay-turing sa mga pangngalan at panghalip.
Halimbawa ng Pang-uri:
1. Maganda si Catherine.
(Ang salitang maganda ay inilalarawan si Catherine)
2. Ang librong hawak niya ay makapal.
(Ang salitang makapal ay inilalarawan ang libro)
3. Masaya ang pista ng San Luis.
(Ang salitang masaya ay inilalarawan ang pista ng San Luis)
4. Ang lawak naman ng hardin na aming pinuntahan.
(Ang salitang lawak ay naglalarawan sa hardin)
5. Hindi gumuho ang aming bahay dahil matibay ang pundasyon nito.
(Ang salitang matibay ay naglalarawan ng salitang pundasyon)

MAY APAT NA POSIBLENG KAYARIAN NG PANG-URI

1. PAYAK -ito ang pang-uring binubuo ng mga salitang -ugat lamang.
Halimbawa:
 Hinog na ang mga bunga ng puno ng santol at puwede na itong pitasin.
(inilalarawan ng pang-uring hinog ang salitang santo at ang hinog ay isang payak na
salita)
2. MAYLAPI- ito ang pang-uring kinakabitan ng mga panlapi
Halimbawa:
 Kinakailangan kong kausapin si Jojo dahil siya raw ay malungkot.
(Inilalarawan ng pang-uring lungkot ang panghalip na siya na tumutukoy naman kay
Jojo at ang malungkot na binubuo ng salitang lungkot at unlaping ma-)
3. TAMBALAN- ito ang mga pang-uring inuulit ang buong salita o bahagi ng salita.
Halimbawa:
 Pulang-pula ang mukha ni Noel nang siya ay madulas sa harap ng maraming tao.
(inilalarawan ng pang-uring pulang-pula ang salitang mukha at ang pulang-pula ay
pag-uulit ng salitang ugay na pula)
4. TAMBALAN- ito ang mga pang-uring binubuo ng dalawang salitang pinagsama at pinag-
isa.
Halimbawa:
 Mabilis kang mapipikon sa kanyang mga biro kung ikaw’y balat-sibuyas.
(inilalarawan ng pang-uring balat-sibuyas ang panghalip na ikaw )
(ang balat sibuyas ay binubuo ng mga salitang balat at sibuyas at ang balat-sibuyas ay
tumutukoy sa taong sensitibo at mabilis maapektuhan ng mga panunukso at
pambubuyo).

Q1 – FILIPINO 8 | 9
PAGSASANAY!
Panuto: Isulat ang tsek (/) sa patlang kung ang paghahambing sa pangungusap ay patulad at ekis (x)
kung ang paghahambing ay di-patulad.

____ 1. Kasimbata ng anak mo ang pamangkin ko.

____ 2.Ang ani ng mga magsasaka ay mas masagana ngayon kaysa nakaraang taon.
____ 3. Di-hamak na malawak ang lupain niya kaysa bukid ni Mang Dionisio.
____ 4. Ang magkaibigan ay magkasintangkad.
____ 5. Gabutil ang yelong umulan sa Iloilo.
____ 6.Ang koponan namin ay di-masyadong handa na gaya ng koponan ni Coach Alex.
____ 7. Pakiramdam ko ay sinlakas ko na si Herkules!
____ 8. Ang daloy ng trapiko ngayon sa NLEX ay di-gaanong mabigat na tulad ng daloy ng trapiko
kahapon.
____ 9. Lalong mahirap ang pamumuhay namin dito kung ihahambing ito sa buhay namin sa probinsiya.
____ 10. Ang halik niya ay kasintamis ng tsokolate.

REVISED KNOWLEDGE: Actual answer to the process questions/ focus questions

1. Anu-ano ang mga salita na ginagamit sa paghahambing ng mga bagay bagay?

- Ang mga salita na ginagamit sa paghahambing ay ang pasahol, pahambing na di magkatulad,
pahambing na magkatulad at marami pang iba.

2. Paano ito nakatutulong sa mga mag-aaral na magamit ang mga pahambing na ito sa pagbubuo ng
mga pangungusap?
- Nakatutulong nag mga pahambing na magkatulad sa pamamagitan ng paggamit ng tiyak na
pahambing.Sa ganitong pagkakataon, naisasaayos nila ang mga pangungusap na sakto sa
pangungusap.

FINAL KNOWLEDGE: Generalization/ Synthesis/ Summary

Sa araling ating tinalakay ang nalamang ang pagkakaiba at gamit ng wikang

pahambing.Malaki ang naitulong na ito sa pamamagitan ng paglalarawan kung sino at ano nag
tinutukoy nito sa bawat pangugusap.
Bilang paglalagom sa araling ito, nailalarawan at napaghahambing ang mga salita o
pangungusap sa mas maayos na estruktura.Nahahasa din ang isipan ng mga bata sa paggawa ng
isang makahulugang pangungusap gamit nag mga salitang pahambing at pang-uri.

Q1 – FILIPINO 8 | 10
 IKALAWANG LINGGO
PANITIKAN:ANG ALAMAT NG MARINDUQUE
GRAMATIKA: ELEMENTO NG ALAMAT
-Nakikinig at nagbabasa ng may pag-unawa upang mailahad ang
layunin ng napakinggan/binasa, maipaliwanag ang pagkakaugnay-
ugnay ng mga pangyayari at mauri ang sanhi at bunga ng mga
Most Essential Learning
pangyayari
Competencies (MELCs)
- Napapaunlad ang kakayahang umunawa sa binasa sa pamamagitan
ng: paghihinuha batay sa mga ideya o pangyayari sa akda, dating
kaalaman kaugnay sa binasa

INTRODUKSIYON:

Likas sa tao ang paghahangad malaman ang kahulugan at pinagmulan ng mga bagay-bagay sa
kanyang paligid.Sa ating sariling pamilya na lamang, natural lang sa mga bata na mga kuwento sa mga
magulang o sa mga lolo at lola tungkol sa kanilang nakaraan.Sa iba’t ibang sangay ng agham,tinatangka
nitong ipaliwanag sa isang lohika ,obhetibo at mapatutunayang pamamaraan ang ugat ng lahat ng
kalikasan.Sa antas ng lipunan,pinag-aaralan natin ang kasaysayan ng ating bayan upang higit nating
maintindihan ang kasalukuyan nating panahon.Kadalasan, ang mga aral ay ginagamit nating gabay sa
paghatak natin sa hinaharap.

Below are the Learning Targets/ Specific Objectives:

1. 1. Naipaliliwanag ang mga pagkakaugnay-ugnay ng mga pangyayari.
2. Nahihinuha ang kasingkahulugan ng mga salita batay sa akda
3. Nakagagawa ng sariling alamat sa pamamagitan ng pagsunod sa mga elemento nito

Exploration of Prior Knowledge

Panuto: Punan ang K-W-H-L tsart sa ibaba malaman ang iyong kaalaman at pag-unawa sa
aralin, ANG ALAMAT NG PINAGMULAN NG MARINDUQUE, RETORIKAL:
ELEMENTO NG ALAMAT

What I Want to How I Can Learn

What I Know What I Have Learned
MAHALAGANG TANONG Find Out More

Skills I expect to use:

Ang mga tanong sa ibaba ay ang iyong magiging gabay na tanong sa paggawa ng mga pagsasanay sa
araling ito.
1. Ano ang alamat?
2. Paano napapaunlad at nakatutulong ang alamat sa ating lipunan?
3. Kung ikaw ay gagawa ng isang alamat, anong alamat ang iyong gagawa?Ipaliwanag.

MAIKLING PAGSASANAY

CONTENT DISCUSSION:

Q1 – FILIPINO 8 | 11
 Simulan nating basahin ang “Alamat Ng Pinagmulan ng Marinduque”, upang ating unti-unting
malaman ang iba’t ibang elemento ng alamat.

ANG PINAGMULAN NG MARINDUQUE

Noo’y bago pa lamang kapapadpad sa ating dalampasigan ng mga Kastila. Sa balangay ng
Batangan, ngayo’y Batangas, ay kalakip ang Mindoro at mga lupalop ng timog-kanluran ng Laguna
hanggang Kamarines.
Si Batumbakal ay kilalalng datu ng Batangan at mga balangay sa karatig nito. Siya’y mayaman
at makapangyarihan.
Tampok ng Katagalugan ang kanyang kaisa-isang anak na si Mutya Marin. Si Mutya Marin ay
maganda, mahinhin, ata halos ang lahat ng katangian ng dalagang Silangan ay napisan sa kany. Siya’y
kayumangging kaligatan. Alon-alon ang buhok na hinabi ng hatinggabi. Mapungay ang mga mata,
matangos ang ilong, linalik ang baba at may gatla sa leeg. Siya’y may nunal sa batok. Balingkinitan ang
katawan. Katamtaman ang taas. Ang baywang ay hugis hantik. Manipis ang alak-alakang nagbabadyang
siya ay masipag, ayon sa matandang kasabihan.
Maraming tagahanga si Mutya Marin at kabilang ditto ay si Datu Bagal na ubod ng yaman. Ang
kaharian niya ay kilala sa tawag na Mindoro (Mina de Oro). Sina Datu Sagwil ng Laguna at Datu Kawili
ng Kamarines ay mga tagahanga rin subalit ang nagpatangi sa lahat kay Marin ay isang dukhang mang-
aawit, si Garduque, manghahabi ng tula at tagahanga ng kalikasan. Siya’y taga-Taal at isang mandaragat
sa lawa ng Bunbon.
Isang araw, nagpabalita na magkakaroon ng palaro sa palasyo bilang parangal sa mga anito. Ang
mga manlalaro ng iba’t ibang kaharian ay nagsidalo.
Dumating ang palarong pinakahihintay. Natipong lahat ang mga pambato ng sari-saring
palakasan. Ang unang laban ay pagbinit ng palaso. Ang nakatamo ng gantingpala ay bantog na Mangyan
ng Mindoro na si Balindada.
Ang ikalawang paligsahan ay palayuan ng pagbato sa ibayong ilog. Ang nagkamit ng karangalan
ay Igorot na kinatawan ng Bulubundukin.
Ang karera sa kabayo ang sumunod at sinalihan ng mga prinsipe. Sinomang makatalo kay Mutya
Marin ay siya niyang pakakasalan. Subalit lahat ay nabigo. Sa bilis, si Mutya Marin ay kawangis ng
limbas, kaya napahiyang lahat ang kanyang tagasuyo.
Sa huli, si Marin ay itinanghal na reyna ng paligsahan at siya’y pinutungan ng korona ng
karangalan. Ang nagkapalad magputong ng korona ay walang iba kundi ang makatang kasintahan.
Natapos ang parangal sa mga anito at nagsialis ang mga panauhin.
Nagbalik sa kaharian ang mga araw na katulad ng dati.
Dahil sina Datu Bagal, Sagwil, at Kawili ay mga kapalagayang-loob ng ama ni Marin, sa loob at
labas ng kaharian ay nakapaghahandog sial ng pag-ibig sa mutyang dalaga. Sa kabilang dako naman,
ang binatang makata ay di-mamakailang pinagbawalan ni Datu Batumbakal na makipagkita sa kanyang
butihing anak.
“Bakit ka pumapasok sa loob ng aking kaharian nang wala akong pahintulot?” ang minsa’y
tuligsa sa kaawa-awang makata.
“Ako po’y sumusunod lamang s autos ng iyong anak.”
“Mula ngayo’y di ko gusting Makita ang pagmumukhang iyan, pangahas,” ang pagbabala ng
datu.
“Hindi po ako pangahas. Hindi kop o masuway si Mutya Marin. Ako po’y pinagbibigkas ng mga
tulang kanyang kinagigiliwan.”
“Magtigil ka, walang turing!”
Umalis ang makatang ang mukha’y nasa talampakan.

Q1 – FILIPINO 8 | 12
 Hindi na matiis ni Mutya Marin ang paglait ng kanyang ama sa minamahal. Kaya minsan ay
ipinagtanggol ni Marin ang binata.
“Hari kong ama, utang na loob! Huwag ninyong hamakin ang aking kasintahan. Siya ang
tumutugon sa aking mga saligan sa buhay.”
Hindi pa nakatapos si Marin sapagkat si Datu Batumbakal ay nagsalita. “ikaw ay nabubulagan.
Ipagpaliban natin ang hinggil sa bagay na iyan. Sa iba nang araw natin pag-usapan.”
Napipi si Marin at siya’y hindi na nakaimik kaputok man.
Maluwat ding panahon ang lumipas na di pumapasok ang mang-aawit sa palasyo. Likha
palibhasa ng di-matingkalang kapangyarihan ng pag-ibig, si Mutya Marin ay sadyang nagliwaliw sa
kaparangan sa pagbabakasakaling matagpuan doon ang abang makata. Nakarating sya sa matulaing Ilog
Pansipit. Napadako si Mutya sa panig ng baybaying ilog na mapanganib. Dito’y maraming mga buwaya
na sumisila ng tao.
Nang sisilain na lamang at sukat si Marin ng isang mabangis na buwaya, ay siya namang
pagdating ng makatang kasintahan. Sa kabutihang-palad kapagkaraka’y buminit ang binata sa palaso.
Natudla ang buwaya kaya nasagip si Marin sa nakaumang na sakuna.
“Salamat, Mahal! Ipinag-aadya pa ako ng ating mga anito!”
“Bakit ka nangahas na maglibot sa kagubatan? Di mob a alam na ikaw ay kagigiliwan ng nuno sa
punso? Kung magkagayon, hindi ka na makababalik sa palasyo.”
“Ewan ko ba! Hindi ako mapalagay kung hindi kita Makita. Maluwat nang hindi mo ako
sinisipot. Kay dali mong makalimot!” ang pagtatampo ng dalaga.
“May babala sa akin ang iyong ama.”
“Kung talagang tapat ka sakin, kung tunay ang iyong pagmamahal, hahamakin ang lahat. Kahit
kamataya’y iyong susuungin kung dahil sa akin.”
“Marin, tunay nga bang ako’y iyong minamahal? Ako isang dukkha, kumain dili. Bakit mo ako
itatangi? Si Datu Bagal ay mayaman. Si Datu Sagwil ay makapangyarihan. Si Datu Kawili ay marahas.
Bakit ako ang pag-uukulan ng iyong kalinga?”
“Ang puso ko’y iyong sinusugatan,” pakli ng dalaga.
“Sundin moa ng iyong mahal na ama. Ang datu ay ayaw sa akin. Ano nga naman ang iyong
mapapla sa isang mang-aawit na tulad ko? Maaari ka bang pakainin lamang ng aking mga tula?
“Hindi ang pagkain lamang ang nakbubuhay sa tao. Banal ang iyong kaluluwa.”
“Salamat, Marin! Nalalaman mo bang ang pakikipagkita mong ito sa aki’y ipinagbabawal ng
Datu?”
“Oo.”
“Nalalaman mo bang ang pagkikipagtagpo mo sa aki’y nangangahulugan ng pagtagpas sa aking
ulo? Baka pati ikaw ay maparamay.”
“Nababatid ko. Ako’y nakipagtagpo sa iyo upang minsan pa nating sariwain ang sumpang sa
ating dalawa ay walang mamamagitan kundi kamatayan!”
“Isinusumpa ko. Kita’y mamahalin hanggang langit.”
“Magmamahalan tayo hangga’t may daigdig. Magsadya ka mamayang gabi sa palasyo, sa
halamanang dati nating tagpuan. Mayroon akong ipagtatapat.”
“Umalis ka na at baka hanapin ka ng iyong ama.”
“Siya nga. Isa lamang aliping dalaga ang kasama.”
Inihatid ng binata ang dalaga hanggang sa tabi ng kabayanan. Nang kinahapuna’y ipinatawag si
Marin ng ama. “Bakit k aba nakikipagtagpo nang lihim sa dukkha mong kasintahan? Ito’y sinsay sa

Q1 – FILIPINO 8 | 13
aking mga kautusan at kaugalian ng balangay. Ang maharlika ay sa maharlika at ang alipi’y sa alipin.
Bukas na bukas din aking papupugutan ang iyong kasintahan.”
Hindi nakuhang makapagmatuwid ang dalaga. Alam niyang ang bawat sabihin ng ama’y
masusunod. Napakasungit ng datu! Pinasusian si Mutya Marin sa itaas ng tore. Nang dumating ang
tipanang oras ay walang makitang Marin sa halamanan. Hinanap ng binata ang dalaga.
Nakita niyang maliwanag ang tore kaya sinapantahang naroon ang hinahanap. Sumagi sa
kanyang hinala na namalayan ng datu ang pakana nilang pagtatagpo.
Ang mang-aawit ay nagpunta sa paanan ng tore nguni’t paano niya maaakyat iyon? Wala syang
mahagilap na lubid o anumang tali. Siya’y naupo at nag-isip. Namataan niya na may aninong
gumagalaw sa bintana at ilang saglit pa’y may naglawit ng lampara. Napag-alaman niyang si Marin ay
gising. Nahinuha niyang batid ni Marin na siya’y nasa paanan ng tore at naghihintay. “Dapat sana siyang
mag-ingat sa paglalawit ng ilaw sapagka’t baka mahalata ng bantay,”bulong ng makata sa sarili.
Samantalang ang binata ay nasa ganitong pagmumuni-muni, bigla siyang namangha nang makita
si Marin sa kanyang harapan. Ang dalaga pala’y naghugos sa tore sa pamamagitan ng lubid at mga
piraso ng damit na pinagbuhol-buhol.
“Giliw,” ang simula ni Marin,” bukas ay pupugutan ka.”
“Ako’y nakahanda. Pumapayag k aba?”
“Hindi maaari. Tayo ay magtanan habang may panahon. Mayroon akong kinasabuwat na mga
alipin na gagaod sa ating Bangka. Sa Wawa tayo hinihintay.”
“Saan tayo tutungo?”
“Tayo’y tatakas. Tayo’y pasasatimog…saanman..doon sa walang amang makapanghihimasok
sap ag-ibig ng anak.”
Ang dalawa’y nagtanan. Magdamag silang naglayag sa lawak ng karagatan. Nang-umaga. Nang
mag-aalmusal na, siyang pagkapansin ng datu na si Marin ay wala na. May nakapagsumbong na siya’y
tumakas. Inihanda at iniutos ng datung habulin nang mabilis na batil pandigmaan ang magkasintahang
tumalikod sa kaugalian ng balangay.
Nagpabalita si Datu Batumbakal sa tatlong datung tagasuyo ni Mutya Marin. Si Datu Sagwil ay
madaling tumugon.
Sa mga nagsihabol ay kasama si Datu Kawili na siyang gusting pagpakasalan kay Marin. Si Datu
Bagal ay sumama rin nang magdaan sa Mindoro ang mga Humahabol.
Anong magagawa ng munting sasakyang kinalululalan ng magkasintahan? Walang pagsalang
sila’y aabutin! Limang oras lamang ang nakalipas matapos makapag-almusal ang datu nang abuti ng
dambuhalang sasakyang humahabol ang mga nagsitakas.
Binuo ng magkasintahan ang kanilang sarili na sila’y di pabibihag nang buhay, kaya sinabi na
mangyari na ang dapat mangyari. Bilang pagmamatigas ng binata ay pinagkaisahan nilang magpatihulog
sa karagatan. Pinagtali ang dalawang kamay nang matibay na lubid at ito’y ikinabitsa mabigat na bato
upang sila’y magtuloy-tuloy sa kailaliman ng dagat.
Ganito nga ang nangyari. Nang iilan na lamang dipa ang agwat ng maliit na sasakyan sa
malaking sasakyang humahabol, ay magkayapos na tumalon sina Marin at ang binata. Tuloy-tuloy sa
kailaliman ng tubig dahil sa mabigat na pataw na nagsilbing sangkap ng kamatayan.
“Paalam, Batumbakal,” ang sabi ni Garduque.
“Paalam, Amang,” ang sabi ni Marin.
Hindi matagpuan ang magkasintahan. Para manding bulang hinigop ng buhawi.
Kinaumagahan, anong pagtataka ng mga nagsisihanap nnang Makita ang isang malaking pulo sa
dakong tinalunan ng magsinggiliw. Mula noon ay pinangalanan ang pulo na MARINDUQUE, galing
kina Marin at Garduque.

Q1 – FILIPINO 8 | 14
 Nagsisi si Datu Batumbakal nguni’t huli na. Siya’y naging mapagmahal sa kanyang mga sakop.
Ang mga alipin at ang mga maharlika ay naging pantay-pantay sa dambana ng mga anito tungkol sa
pag-ibig at suliranin sa puso.
Ang MARINDUQUE ngayon ay isang pulong may maganda at matulaing tanawin. Pinilas ang
ganda kay Marin at hiniram ang tula sa dakilang mang-aawit.

ALAMAT
Ito ay isang salaysay na tuluyan at nagsasaad ng pinagmulan ng isang bagay o lugar. Karaniwang
hubad sa katotohanan ang mga kuwentong ito dahil ito’y mga likhang isip lamang ng ating mga ninuno
sa pagtatangka nilang ipaliwanag ng mga bagay-bagay sa paligid at bunga ng kawalan ng mga kaisipang
mapanghahanguan ng mga tumpak na paliwanag tulad ng agham at Bibliya.

Paano nga ba makasusulat ng isang alamat? Narito ang mga elementong matatagpuan sa isang alamat.

ELEMENTO NG ALAMAT

SIMULA
Makikita rito ang:
 Tauhan- Gumaganap sa kuwento (bida at kontrabida)
 Tagpuan-Saan at Kailan naganap ang kuwento, maaaring tag-init o tag-ulan, sa bakuran
o loob ng bahay.

GITNA
Makikita rito ang:
 Saglit na Kasiglahan-panandaliang pagtatagpo ng mga tauhan.
 Tunggalian-Pagpapakita ng problema na kakaharapin ng tauhan maaaring sarili laban sa sarili,
sa kapwa o kaya sa kalikasan
 Kasukdulan-Pinakamadulang bahagi ng kuwento kung saan iikot ang kahihinatnan ng tanging
tauhan, kung ito ay kasawian o tagumpay.
 Diyalogo-Pinakamahalagang bahagi ng kuwento dahil ito ang palitan ng usapan ng mga
tauhan.

WAKAS
Makikita rito ang:
 Kakalasan-Unting-unting bababa ang takbo ng istorya.
 Katapusan-ang resolusyon ng kuwento maaaring malungkot o masaya, pagkatalo o
pagkapanalo.

Q1 – FILIPINO 8 | 15
 PAGSASANAY:
PANUTO: Suriin nag mga elemento ng alamat ayon sa mahahalagang pangyayari sa akda.Isulat ang
letra ng tamang sagot bago ang patlang.
A. tauhan B. tagpuan C. suliranin D. kasukdulan E. katapusan

___________1.Maraming taon ang nakalipas , sa pampang ng Laguna de Bay ay may naninirahang

mahirap na mangingisda at ang kanyang pamilya.
___________2.Nagkasakit si Mangita at walang ginawa si Larina para gumaling ang kanyang kapatid
sa halip ay hinayaan niyang lumala ang kalagayan nito.
___________3. Dahil sa pagkamuhi ni Larina sa kanyang kapatid ay itinago nito ang mga buto sa
kanyang buhok. Lumala nang lumala ang sakit ni Mangita hanggang sa tuluyang
nanghina.
___________4. Kapwa napakaganda ng dalawang anak bagama't magkaibang-magkaiba ang kani-
kanilang mga katangian. Si Mangita ay mabait at mapagbigay habang ang kanyang
kapatid na si Larina ay ubod ng tamad at malupit.
___________5. Pinarusahan ng diwata si Larina dahil sa ginawa nitong masama at isinama naman si
Mangita sa kanyang tahanan upang doon na tumira.

REVISED KNOWLEDGE: Actual answer to the process questions/ focus question

1. Ano ang alamat?
- Ang alamat ay kuwentong nagsasaad ng simulain ng isang bagay o lugar o di naman kaya ay
pagpapaliwanag sa mga pangyayaring natagpuan ,nakita at naranasan nila sa mga araw-araw na
pamumuhay.Ang alamat ,tulad ng mga bugtong ,salawikain, at sawikain ay nagpasalin-salin sa
bibig ng mga ninuno natin sa paglipas ng panahon hanggang sa umabot sa panahong ang mga ito
ay maaari nang isulat at ilimbag.
2. Paano napapaunlad at nakatutulong ang alamat sa ating lipunan?
- Mahalagang isipin na ang alamat ay hindi siyentipikong pagpapaliwanag ng simulain ng mga
lugar-lugar o bagay-bagay.Bagamat nakatutulong at napapaunlad nito na totoo ang paksa ng
isang alamat at may bahid ng katotohanan ang mga sangkap nito at mahalagang maunawaan na
malaking bahagi rin nito ay hindi totoo.
- Subalit kahit ganoon ang lagay , hindi maitatanggi ang halaga ng alamat sa ating kultura at
pagkakakilanlan.
- Ang alamat tulad ng bugtong,salawikain,at sawikain ay bintana sa taong pre-kolonyal na
nakaraan at ito ay katibayan ng talas ng isip at pagkmalikhain ng ating mga ninuno na siya
naming magpapabulaan sa sinabi ng mga mananakop na Kastil ana sila raw ay mahihina ang
utak at walang sibilisasyon.Ang alamat ay naglalayon na mang-ian ng karunungan o
pagpapahalaga sa mambabasa.
3. Kung ikaw ay gagawa ng isang alamat, anong alamat ang iyong gagawan?Ipaliwanag.
- Kung ako ang gagawa ng isang alamat, gagawan ko ng alamat ang lugar na akong pinagmulan
sapagkat sa panagangalap mo ng mga datos na ilalagay mo dito, mas may natututunan ka at
nakakapagpalawak ang kaalaman sa mga bagay-bagay .

FINAL KNOWLEDGE: GENERALIZATION/SYNTHESIS/SUMMARY

Sa araling ating tinalakay ay natukoy ang pinagmulan ng mga bagay-bagay sa

mundo.Natutunan din kung paano pinibigyang halaga at pansin ang alamat noong panahon at
magpasa hanggang ngayon maging ang ating mga ninuno kahit hindi pa sila maalam sa agham.Bata
pa noon ang daigdig at hindi pa maunlad ang kaalaman ng tao sa siyentipikong pagdadahilan sa
pinagmulan ng mga bagay-bagay.Gayunpaman, sa sariling iyong napag-aralan, ay naunawaan at
nalaman mo ang pinagmulan ng mga bagay bagay sa daigdig. Hindi mawawala ang paghahangad
sa kanila ng bigyang pakahulugan at pagdadahilan ng mga bagay bagay at pangyayari sa kanilang
kapaligiran.

Q1 – FILIPINO 8 | 16
 IKATLO AT IKAAPAT NA LINGGO
PANITIKAN: BANTUGAN
Nagagamit ang iba’t ibang teknik sa pagpapalawak ng paksa:
-paghahawig o pagtutulad
-pagbibigay depinisyon
Most Essential Learning
Naisusulat ang mga talatang:
Competencies (MELCs)
-binubuo ng mga magkakaugnay at maayos na mga pangungusap
- nagpapahayag ng sariling palagay o kaisipan
- nagpapakita ng simula gitna at wakas

INTRODUKSIYON:
Ang iyong babasahing kuwento ay isang epiko. Ang epiko ay isang mahabang tulang pasalaysay na
inaawit o binibigkas na nagsasaaad ng kabayanihan at mahiwagang pangyayari sa buhay ng
pangunahong tauhan na karaniwang nagtataglay ng lakas na nakahihigit sa karaniwang tao.Ito ay
pakikipagsapalaran at pakikitunggali ng isang bayani laban sa kanyang mga kaaway.Kuwento ito ng
kabayanihang punong-puno ng mga kagilas-gilas na pangyayari at pagsubok na halos ay hindi
makapaniwala dahil sa mga pangyayari at tagpuang di kapani-paniwala.
Ang pamagat ng iyong babasahin ay “Bantugan” isang epikong-Romansang Malay kung saan may
paniniwalang napatatagal ang buhay kung ang kaluluwa ay paiingatan sa isang isda, hayop, bato o
punongkahoy.

Learning Targets/ Specific Objectives:

1. Nasusuri ang mga kaisipang makikita sa akdang epiko
2. Nailalahad ang kaibahan ng epiko sa iba pang akdang panitikan sa pamamagitan ng
pagpapalawak ng paksa

Exploration of Prior Knowledge

Panuto: Punan ang K-W-H-L tsart sa ibaba malaman ang iyong kaalaman at pag-unawa sa
aralin, BANTUGAN.

What I Want to How I Can Learn

What I Know What I Have Learned
Find Out More
MAHALAGANG TANONG

Skills I expect to use:

1. Ano ang epiko?

2. Bakit kaya hanggang ngayon ay laganap pa rin ang mga sinaunang akdang puno ng mga
kababalaghan at di kapani-paniwalang pangyayari gaya ng alamat, epiko at kuwentong bayan?
3. Paano makatutulong ang mga katangiang taglay ng mga ito upang higit na kalugdan ng mga
kabataan?

MAIKLING PAGSASANAY

Nasubukan mo na bang umibig? Lahat tayo ay umiibig. Ang pag-ibig ay hindi lamang para sa
dalawang tao, ito ay para sa kaibigan, pamilya, guro at kaklase, kapwa pati na rin para sa Diyos ngunit
para sa iyo paano mo masasabi na ang pag-ibig ay totoo. Itala sa baba ang katangian ng isang tunay na
pag-ibig.

Q1 – FILIPINO 8 | 17
 Pag-ibig

Ngayon, gaano mo kakilala ang iyong sarili? Isipin ang magaganda mong katangiang-pisikal
man o panloob na sa palagay mo’y nakabibighani o nagiging dahilan upang magustuhan ka ng mga tao
sa iyong paligid. Isulat mo ang iyong sagot sa loob ng puso.

CONTENT DISCUSSION:

Napakamakapangyarihan ng isang hari kaya’t halos kilalanin siya bilang diyos at anuman ang
kanyangiutos, mabuti man o masama, ay dapat sunduin ng kanyang mga nasasakupan.
Simulan na nating basahin.

BANTUGAN
Ganito ang simula ng Epikong Bantugan
“Sa alwangan imanto
Na aia dun mata tabu
Mara rampun a adar
O inia Onan o kampong
Sa ilian a Bumbaran.

Ito ang kanyang salin:

Sa araw na ito ay may
pangyayaring naka-pagpapalungkot
sa hari ng marilag na kaharian
ng Bumbaran.”

Narito ang buod ng epiko.

May isang hari sa isang malayong kaharian sa Mindanao ang may dalawang anak na lalaki. Ang
nakatatanda ay si Prinsipe Madali at ang nakababata ay si Prinsipe Bantugan. Sa murang edad ay
nagpakita si Prinsipe Bantugan ng magagandang katangiang higit sa kanyang nakatatandang kapatid na
si Prinsipe Madali. Laging sinasabi ng kanilang guro sa kanilang ama na si Prinsipe Bantugan ay
napakatalino. Mabilis siyang matuto kahit sa paggamit ng espada at palaso. Taglay niya ang lakas na
kayang makipaglaban sa tatlo o limang tao sa mano-manong labanan.

Ang unang tanda na siya ay magiging isang magaling na sundalo ay nang mapatay niyang mag-
isa ang isang malaking buwayang pumatay sa ilang taong-bayan. Hindi makapaniwala ang mga taong-
bayan sa kanilang nakita pagkatapos ng pagtutuos.

“Napakalakas niya!” ang sabi ng isang matandang lalaki nang Makita ang patay na buwaya.

Q1 – FILIPINO 8 | 18
 Paano nakaya ng isang taong ganito kabata na patayin ang buwaya? “Sinasapian siguro siya ng
mga diyos!” sabi naman ng isa.

“Halika, pasalamatan natin ang prinsipe sa pagpatay niya sa halimaw!” sabi ng pinuno ng bayan.
Nang umabot na si Prinsipe Bantugan sa kanyang kabinataan, siya ay naging pinakamagaling na
sundalo sa kaharian. Lagi niyang pinamumunuan ang mga sundalo sa labanan. At lagi silang nagwawagi
laban sa mga kalabang kaharian. Ang kanyang pangalan ay naging bukambibig ng lahat ng mga sundalo
ng mga kalapit na kaharian. Hindi nagtagal ay wala nang kahariang nangahas kumalaban sa kanila.
Kapayapaan at pag-unlad ang nanghari sa kaharian dahil sa natamo nilang respeto at pagkilala ng mga
kalapit na kaharian.

Nang mamatay ang kanilang ama, ang kanyang nakatatandang kapatid na si Prinsipe Madali ang
hinirang na bagong hari. Nagkaroon ng protesta sa mga nasa ranggo. Nais nilang si prinsipe Bantugan
ang maging bagong hari. Kahit ang mga ordinaryong mamamayan ay nagsasabing si prinsipe Bantugan
ang mas karapat-dapat maging hari sa dalawang prinsipe.

“Si Prinsipe Bantugan ay matapang at malakas. Kaya niya tayong protektahan laban sa mga
kaaway!” sabi ng isang matanda sa pamilihan.
“Sang-ayon ako sa iyo,” sagot ng matandang lalaki. Hindi ito pinansin ni Prinsipe Bantugan.
Alam niya na ang kanyang kapatid ang karapat-dapat na tagapagmana ng trono dahil si Prinsipe Madali
ang panganay sa kanilang dalawa. Siya mismo ang nagpatunay sa kanyang kapatid.

“Nararapat lamang na ang kapatid ko ang maging bagong hari dahil napag-aralan na niya kung
paano magpatakbo ng gobyerno,” alam nya kung paano ang pamamalakad sa ugnayang panlabas. At
marami siyang magandang ideya upang mapaganda ang buhay ng bawat mamamayan.”

Tumango na lamang ang mga ministro at mga kawal. Ngunit nagkaroon ng isang bitak sa pagitan
nina Prinsipe Bantugan at Prinsipe Madali. Sapagkat si Prinsipe Bantugan ay hindi lamang matapang at
malakas, siya rin ay napakakisig. Maraming magagandang babae sa kaharian ang nahuhumaling sa
kanya. Kahit ang mga babaeng gusto ng kanyang kapatid na si Prinsipe Madali ay sumuko sa kanyang
gayuma. Dahil sag alit at inggit, nagpahayag ang hari ng kautusan.

“Hindi ko gusto na nakikipag-usap ang kahit na sino sa aking kapatid na si prinsipe Bantugan.
Sino man ang makitang nakikipag-usap sa kanya ay ipakukulong o kaya ay parurusahan nang malubha.”
Nalungkot si Prinsipe Bantugan sa iniutos ng kanyang kapatid. Nakita niya ang sariling parang
may nakahahawang sakit. Lahat ay lumalayo sa kanya, kahit ang kababaihan at kahit ang taong kanyang
minamahal. Walang gusting kumausap sa kanya sa takot na baka makulong at maparusahan ng hari.
Dahil hindi na niya matagalan ang mga ito, nagpasiya ang prinsipeng lisanin ang kaharian.

Sa kanyang paglalakbay ay nagkaroon siya ng matinding sakit at inabot siya ng kamatayan sa

pintuan ng kaharian ng Lupang nasa Pagitan ng Dalawang Dagt. Ang hari rito at ang kapatid niyang si
Prinsesa Datimbang ay naguluhan. Hindi nila kilala si Bantungan. Tumawag sila ng pulong ng mga
tagapayo.
Habang pinagpupulungan ng konseho ng hari kung ano ang kanilang gagawin, isang loro ang
biglang pumasok sa bulwagan at nagsabing ang nakaburol ay si Prinsipe Bantugan, ang mabunyi at
balitang Prinsipe ng Bumbaran. Pagkatapos ibalita ng loro ang tungkol kay prinsipe Bantugan, bumalik
naman siya sa Bumbaran upang ibalita kay haring Madali, amg kanyang kapatid, ang pagkamatay ni
Prinsipe Bantugan. Nang malaman ni haring Madali ang nangyari kay Prinsipe Bantugan ay nanaig ang
pagmamahal niya rito at naalis ang kinikimkim niyang inggit sa kapatid. Agad na lumipad sa langit ang
hari kasama ang isang kasangguni upang bawiin ang kaluluwa ni Prinsipe Bantugan. Samantala’y ang
bangkay ni Bantugan ay dinala naman ni Prinsesa Datimbang sa Bumbaran. Pagbalik ni haring Madali
ay pilit na isinauli ang kaluluwa ni Bantugan sa kanyang katawan at muling nabuhay si Prinsipe
Bantugan. Nagdiwang ang lahat at bumalik ang dating mabuting pagtitinginan ng magkapatid.

Q1 – FILIPINO 8 | 19
 Nang mabalitaan ni Haring Miskoyaw, dating kaaway ni Haring Madali, na si Bantugan ay
namatay ay dagli silang nagdala ng maraming kawal na sandatahan upang salakayin ang Bumbaran.
Nang sumalakay sina Haring Miskoyaw ay kasalukuyang nagdiriwang ang lahat dahilsa pagkabuhay ni
Prinsipe Bantugan.

Hindi alam ni Miskoyaw na nabuhay muli si Bantugan kaya nagkaroon ng padiriwang. Natigil
ang pagdiriwang at ang dalawang kaharian ay naglaban. Pumailanlang sa himpapawid si Bantugan at sa
pamamagitan ng kanyang kampilan ay pumatay ng maraming kaaway. Buong tapang na lumaban si
Prinsipr Bantugan ngunit nanghihina pa siya dahil kagagaling niya sa kamatayan, kaya siya ay nabihag.
Iginapos siya ngunit nang manumbalik ang kanyang lakas, nilagot niya ang gapos at siya’y nakawala.
Buong bangis siyang nakipaglaban hanggang sa mapuksa ang mga kaaway.

Pagkatapos niyang magtagumpay sa labanang ito ay dinalaw lahat ni Prinsipe Bantugan ang mga
kahariang karatig ng Bumbaran at pinakasalan ang lahat ng prinsesang kanyang katipan at umuwi sila sa
Bumbaran. Buong galak siyang sinalubong ni Haring Madali at nag-utos ng panibagong pagdiriwang.
Ang buhay ni Prinsipe Bantugan ay naging maligaya hanggang sa kanyang mga huling sandal.

Alam mo ba ang Epiko at Alamat ay may pagkakapareho, ating tingnan ang kanilang
pagkakapareho pagkatapos nito, ikaw ay inaaasahang makagagamit ng iba’t ibang teknik sa
pagpapalawak ng paksa: -paghahawig o pagtutulad -pagbibigay depinisyon –pagsusuri.

EPIKO- ay isang tulang nagsasalaysay na nagtatampok ng kagilas-gilas na pakikipagsapalaran ng

kinikilalang bayani ng epiko.Sa haba nito ay kadalasang nagtataglay ng maraming kabanata na
naglalarawan sa masalimuot na paglalakbay ng tinuturing na bayani.Tulad ng mga sinaunang anyo ng
panitikan,ang epiko ay nagpasalin-salin din sa bibig ng ating mga ninuno hanggang sa ito ay umabot sa
panahong ang mga ito ay maaari nang isulat at ilimbag.Kadalasan, ang epiko ay nakapaloob ang mga
pagpapahalaga at ang mga pamantayang kultural ng bayang pinag-ugatan nito.

MAHALAGANG ELEMENTO NG EPIKO

TAGPUAN
Ito ang nagbibigay ng linaw sa paksa o banghay
ng isang epiko. Dahil sa tagpuan ay higit na
nagiging malinaw kung bakit ganito mag-isip at
kumilos ang tauhan at kung bakit ganito ang
naging takbo ng pangyayari.
TAUHAN
Mapapansin na halos karamihan ng pangunahing
tauhan sa epiko ay nagtataglay ng kapangyarihan
bagama’t may ibang ordinary lamang ngunit dahil
kaya nilang mamuno at magtanggol, ito ay
kadakilaan at tinuturing na bayaning may
kakayahang kalabanin ang mga hamon sa buhay.

SUKAT AT INDAYOG BANGHAY

Tumutukoy ang sukat sa bawat pantig sa bawt
tiyak na hati ng taludtod o mga taludturan.Ang
sukat ng bawat taludtud ay maaaring:
a. Wawaluhing pantig(8)
b. lalabindalawahing pantig(12),
c. Lalabng-animing pantig
Ang epiko bilang tulang pasalaysay ay
kakikitaan ng pagkaakugnay-ugnay ng mga
pangyayariMaarai iyong payak o komplikado.
Maari itong payak .Makikita rin dito ang
maraming pangyayari na hindi kapani-paniwala.

TALUDTURAN TUGMA
Ang pagpapangkat-pangkat ng mga Ang epiko ay gumagamit ng magkakahawig
taludtod ng isang tula ay tinatawag na tunog sa dulompantig ng    mga taludtod.
na taludturan. Karaniwang apat na taludtod Tinatawag itong tugma.
ang bumubuo sa isang         taludturan o
saknong.
Q1 – FILIPINO 8 | 20
PAGSASANAY!

A. PANUTO: Salungguhitan ang salita o mga salita sa loob ng pangungusap na kasingkahulugan ng

salitang nasa loob ng panaklong batay sa kaisipang makikita sa akda.

(kawal) 1. Ang sultana ay nagpadala sa lahat ng dako ng mga batyaw upang malaman kung
may babaeng nakahihigit sa ganda niya.
(pinag-interasan) 2. Pinagnasaang pasukin ng sultan ang palasyong nakatayo sa loob ng kagubatan.
(nagtagal) 3. Hindi naglaon, ang madilim na balak ng asawa ay natuklasan ng sultan.
(layunin) 4. Ibinahagi ng mag-asawa ang kanilang pakay sa mahal na hari.
(kinalakihan) 5. Ang bata ay lubos na minahal at inaruga ng kanyang mga kinagisnang magulang.

Panuto: Basahin nag bawat pangungusap. Suriin kung anong elemento ng tula ang tinutukoy.Bilugan
ang titik ng tamang sagot.
1. Ano ang isang mahabang salaysayin na patula na sumasalamin sa kultura ng isang bansa.
a. Tula b. Epiko c. Salaysay d. Alamat

2. Ang epiko ay nanggaling sa salitang griyego na epos na may kahulugang....

a. Salawikain o awit b. Salaysay c. Tula d. Alamat

3. Ilang bilang ng epiko ang kilala sa Pilipinas?

a. 5 b. 20 c. 28 d. 10
4. Ano ang pamagat ng epiko ng mga Ilokano na sinulat ni Pedro Bukaneg?
a. Ulalim
b. Biag ni Lam-ang
c. Hudhud ni Aliguyon
d. Maragtas
5. Ano ang isang elemento ng epiko na may kinalaman sa tauhan ng epiko?
a. Tauhan b. Tauhan c. Tagpuan d. Elemento

REVISED KNOWLEDGE: Actual answer to the process questions/ focus questions

1. Ano ang epiko?
- Ang epiko ay isang akdang pampanitikan na nagtatampok ng kagilas-gilas na bayaning hinahangaan sa
buhay. Tumutukoy ito sa isang hinahangaang superhero mula sa nabasang libro o komiks o napanood sa
telebisyon o pelikula.
2. Bakit kaya hanggang ngayon ay laganap pa rin ang mga sinaunang akdang puno ng mga kababalaghan at
di kapani-paniwalang pangyayari gaya ng alamat, epiko at kuwentong bayan?
- Laganap parin ang mga ito sapagkat nasasaibuhay na din natin ito.Maraming pagbabago ang mga
sinaunang akda na makikita natin ngayon alinmang bahagi ng mundo.Halimbawa na lamang ang mga
komiks na kalimitang ang nilalaman nito ay kababalaghan,katatakutan o katatawanan na maaaring
nangyari na sa kanilang mga buhay.
3. Paano makatutulong ang mga katangiang taglay ng mga ito upang higit na kalugdan ng mga kabataan?
- Nakatutulong ang mga ito sa pamamagitan na lamang ng pagbibigay at pagpapabasa ng mga akdang
pampanitikan.Ang isang kinagigiliwang basahin lalo na ang mga kabataan ngayon ay sa kanilang mga
paboritong superhero, mga pinagmulan ng mga bagay bagay at mga karunungang bayan.Dito nahahasa
ang kanilang mga isipan at interes na lalong kalulugdan nila ang mga akdang ito.
4. Makatarungan ba ang ginawang pagtrato ni Lila Sari kay Bidasari nang ito ay patirahin niya sa palasyo?
Bakit?
- Hindi makatarungan sapagkat ang pagpapatira kay Bidasari ay may kapalit na paghihirap sa kanyang
buhay.
5. Naranasan mo na bang kainggitan ng ibang tao? Kung oo, ano ang ginawa mo sa mga taong naiinggit sa
iyo?
- Oo naranasan ko na.Sinabi ko sa kanila na ang nakamit ko ngayon ay makakamit din nila kung sila ay
magsusumikap at maging matapat sa kapwa.
6. Bakit hindi nakabubuti ang pagiging mainggitin?

Q1 – FILIPINO 8 | 21
 - Hindi maganda ang mainggitin sa kapwa sapagkat ang pagiging mainggitin ang siyang magpapabagsak
mismo sayo at siya pang dahilan ng kapahamakan sa iyong buhay.
7. Paano ito makakahadlang sa pagtatagumpay?
- Makakahadlang ito sa buhay na kung kaya’t ang kung ikaw ay mainggitin sa kapwa mo, tagumpay na
tinatamasa mo ngayon ay kulang pa. Gusto mong mas makaangat sa iba o kay naman ay gusto mong mas
lamang ka sa nakararami.

FINAL KNOWLEDGE: GENERALIZATION/SYNTHESIS/SUMMARY

Ang epiko ay isang mahalagang akdang pampanitikan na patuloy paring lumalaganap sa ating lipunna.Sa
ating tinalakay ay may kinikilala tayong “superhero” ay hindi natatangi sa ting pamumuhay sa modernong
panahon.Ang iba’t ibang lahi mula sa iba’t ibang panig ng daigdig mula sa malayong nakaraan ay may kani-
kaniyang “superhero” na kanila ring tinitingala at hinahangaan.Kahit ang mga ninuno natin noong panahong
pre-kolonyal ay may kinikilalang “superhero” na nagpapakita ng mayamang kultura ng ating bansa. Kaya’t
sa pamamagitan ng media ay binibigyang buhay ang mga akdang ito upang maging kawili-wili at kapaki-
pakinabang ang pagbabasa ng mga nasabing akda lalo na ang epiko.

ARALIN 2
IKALAWANG PAKSA: MGA HUDYAT NG MGA SANHI AT BUNGA NG MGA
PANGYAYARI
-Nagagamit ang mga hudyat ng sanhi at bunga ng mga pangyayari
Most Essential Learning (dahil, sapagkat, kaya, bunga, nito, iba pa)
Competencies (MELCs) - naibabahagi ang sariling opinion o pananaw batay sa napakinggang
pag-uulat

INTRODUKSIYON:

Sa bahaging ito ng modyul ay nakapokus sa pagkilala sa mga hudyat ng sanhi at bunga na

ginagamit sa loob ng isang pangungusap na naglalahad ng may buong diwa. Layunin nitong mapalawak
ang iyong kaalaman at maging maingat sa paraan ng paggamit sa mga ito, upang mailahad ang ng mayos
iyong mga kaisipan.

Learning Targets/ Specific Objectives:

1. Nagagamit ang mga hudyat ng sanhi at bunga ng mga pangyayari.

Exploration of Prior Knowledge

Directions: Fill in the K-W-H-L Chart below to assess your prior knowledge and
understanding of the topic, SISTEMATIKONG PANANALIKSIK.

What I Want to How I Can Learn

What I Know What I Have Learned
Find Out More

Skills I expect to use:

MAHALAGANG TANONG:

1. Ano ang pagkakaiba ng sanhi at bunga?

Q1 – FILIPINO 8 | 22
 MAIKLING PAGSASANAY:
Panuto: Basahin ang mga sumusunod na mga pangungusap. Bilugan ang bahaging tumutukoy sa
sanhi at salungguhitan naman ang bahaging naglalahad ng mga bunga ng pangyayari.
1. Sa ipinamalas ni Baltog na pambihirang lakas, kinilala siyang pinuno ng pook na Ibalon.
2. Namula sa dugo ng mga buwaya ang ilog Bicol dahil sa pagkapanalo ni Handiong sa labanan.
3. Si Handiong ang gumawa ng unang bangkang pandagat sa Ibalon. Dahil sa halimbawa niyang
ito, nahikayat ang mga tao na tumuklas ng sari-saring kagamitan.
4. Nalungkot si Baltog dahil siya ay matanda na at hindi na niya kayang ipagtanggol ang kaniyang
nasasakupan.
5. Pinairal ni Hnadiong ang makatarungang batas tuloy nagkaroon ng dangal ang bawat
mamamayan. Kaya, mula noon si Handiong ang humaliling bayani ng epiko.

CONTENT DISCUSSION:

Ang malinaw, mabisa at lohikal na pagpapahayagay naipapakita sa maayos na pag-uugnay ng mga

salita o pangungusap. Kagaya na lamang sa pagpapahayag ng sanhi at bunga, may mga hudyat na
giagamit upang maipahayag ito nang may kalinawan.

MGA HUDYAT NG SANHI AT BUNGA NG MGA PANGYAYARI

1. Hudyat na nagpapahayag ng sanhi (sumasagot sa tanong na anong dahilan ng pangyayari?)
- Sapagkat/pagkat
- Dahil/dahilan sa
- Palibhasa, kasi
- Naging
Halimbawa:
a. Dahil nalasing si David sa alak, hindi na siya pinayagan magmaneho pauwi.
Bakit hindi siya pinayagang magmaneho pauwi? Sagot: Dahil nalasing si David sa alak.
b. Tahimik at madilim na ang bahay dahil tulog na ang lahat.
Bakit tahimik at madilim ang bahay? Sagot: Dahil tulog na ang lahat.
c. Tinaas ni Tricia ang kanyang kamay kasi alam niya ang tamang sagot sa tanong ng guro.
Bakit itinaas ni Tricia ang kanyang kamay? Sagot: Kasi alam niya ang tamang sagot sa
tanong ng guro.

2. Hudyat na nagpapahayag ng bunga (Sumasagot sa tanong na ano ang resulta ng pangyayari)

Kaya/ kaya naman
- Kung kaya
- Bunga nito
- Tuloy
Halimbawa:
a. Pumunta sila sa hapag kainan kasi nakahain na ang pagkain.
Anong ginawa nila nang nakahain na ang pagkain? Sagot: Pumunta sila sa hapag kainan
b. Uhaw na uhaw si Gilbert kung kaya’t uminom siya ng maraming tubig.
Ano ang ginawa ni Gilbert? Sagot: Uminom siya ng maraming tubig
c. Pinakain ko ang alaga mong asodahil kanina pa ito tumatahol.
Ano ang ginawa ko nang tumatahol ang aso? Sagot: Pinakain ko ang alaga mong aso.

REVISED KNOWLEDGE: Actual answer to the process questions/ focus questions

1. Ano ang pagkakaiba ng sanhi at bunga?

- Ang sanhi ay tumutukoy sa pinag-ugatan o dahilan ng isang pangyayari samantalang ang bunga
naman ay tumutukoy sa magiging epekto,kinalabasan, o resulta ng mga pangyayari.

FINAL KNOWLEDGE: Generalization/ Synthesis/ Summary

- Sa kabuuan ang araling ito ay nagsasaad tungkol sa hudyat ng sanhi at bunga ng mga
pangyayari. Ang aralin ay magsisilbing iyong gabay upang magamit mo ng maayos sa
paglalahad ng iyong karanasan, kaisipan o ideya.

Q1 – FILIPINO 8 | 23
 IKALIMANG NA LINGGO
PAKSA: SISTEMATIKONG PANANALIKSIK
- naipaliliwanag ang mga hakbang sa paggawa ng pananaliksik ayon
sa binasang datos
- nagagamit sa pagsulat ng resulta ng pananaliksik ang awtentikong
Most Essential Learning
datos na nagpapakita ng pagpapahalaga sa katutubong kulturang
Competencies (MELCs)
Pilipino
- nagagamit nang maayos ang mga pahayag sa pag-aayos ng datos
(una, isa pa, iba pa)

INTRODUKSIYON:

Mababatid mo sa bahaging ito ang isang mahalagang kasanayang dapat matutuhan ng mga mag-
aaral ito ay ang sistematikong paraan ng pananaliksik. Mahalagang matutunan mo ang mga hakbang na
dapat maisagawa kung ikaw ay nananaliksik upang mas masigurado na tama at dumaan sa tamang
proseso ang iyong pananaliksik at nang hindi mapahamak.

Learning Targets/ Specific Objectives:

1. Naihahayag ang sariling pananaw ukol sa usapan at nasasagot ang mga kalakip na katanungan
2. Pagpapaliwanag sa mga hakbang sa paggawa ng pananaliksik ayon sa binasang
datos at nagagamit nang maayos ang mga pahayag sa pagsasa-ayos ng mga
datos
3. Pagbabahagi ng sariling opinion ayon sa isang ulat
4. Nakagagawa ng sariling hakbang ng pananaliksik nang naaayon sa lugar at panahon ng
pananaliksik at pagsulat ng pinal na papel

Exploration of Prior Knowledge

Directions: Fill in the K-W-H-L Chart below to assess your prior knowledge and
understanding of the topic, SISTEMATIKONG PANANALIKSIK.

What I Want to How I Can Learn

What I Know What I Have Learned
Find Out More

Skills I expect to use:

MAHALAGANG TANONG:
1. Ano sa tingin mo ang kahalagahan ng pananaliksik?
2. Paano nakatutulong ang pananaliksik sa iyo?
3. Paano makatutulong sa pagkakaroon ng kritikal na pag-iisip ang pagkaunawa sa bagay na ito?

MAIKLING PAGSASANAY:

Panuto: Isulat sa loob ng kahon ang iyong kaalaman ukol sa salitang Pananaliksik.

Q1 – FILIPINO 8 | 24
CONTENT DISCUSSION:

Sa bahaging ito ng Modyul, layunin mong unawain ang mga pagbuo ng isang pananaliksik o pinal
na papel upang maisagawa ang iyong proyektong pang turismo.
SISTEMATIKONG PANANALIKSIK

Isang mahalagang kasanayang dapat matutuhan ng mga mag-aaral ay ang sistematikong paraan ng
pananaliksik. Ang pananaliksik ay isang mapanuri at makaagham na imbestigasyon o pagsisiyasat ng
isang bagay, paksa, o kaalaman sa pamamagitan ng pangangalap, pagpapakahulugan, pagbubuo, at pag-
uulat ng mga ideya nang obhetibo, matapat at may kalinawan.

Narito ang hakbang sa paggawa ng isang sistematikong pananaliksik.

1. Pagpili ng Paksa. Sa pagpili ng paksang isusulat, unang bagay dapat mong isaalang-alang ay
kung ito ba ay kawili-wili o naaayon sa iyong interes. Ikalawa, kailangang masiguro kung
kakayanin mong gawin ang pananaliksik, at huli ay ang pagpili ng paksang may sapat na
malilikom na datos.
2. Paglilimita ng Paksa. Mahalagang bigyang limitasyon ang paksang pipiliin upang hindi ito
masyadong maging masaklaw at matapos sa tamang panahon. Sa paglilimita ng paksa, gawing
batayan ang sakop ng grupong kinabibilangan,sakop ng anyo at uri at sakop ng perspektiba.
Halimbawa:
Paksa-Ang Pagpapahalaga sa Kulturang Pilipino
Nalimitang Paksa-Ang mga Pagpapahalaga sa Kulturang Pilipino sa Rehiyon 1
3. Paghahanda ng pansamantalang Bibliyograpiya. Sunod na gawin ang paghahanda ng
pansamantalang bibiliyograpiya. Tandaang ang paghahanda nito ay isang patuloy na proseso.

Ang bibliyograpiya ay talaan ng iba’t ibang sanggunian katulad ng mga aklat, artikulo,
peryodiko, magasin at iba pang nailathalang material maging sa internet. Siguraduhing ang mga
aklat o impormasyong isasama sa talaan ay may kaugnayan sa paksang tinalakay. Hindi
kailangang basahin nang masinsinan ang mga aklat o artikulong nasa talaan. Subalit, mahalagang
basahin ito nang pahapyaw upang matiyak ang kaugnayan nito sa paksa. Ito ang mga bagay na
dapat isaalang-alang sa paggawa ng pansamantalang bibiliyograpiya.
-pangalan ng awtor
-pamagat ng kanyang isinulat
-impormasyon ukol sa pagkakalathala
-mga naglimbag
-lugar at taon ng pagkakalimbag
-pamagat ng aklat
-ilang mahahalagang tala ukol sa nilalaman
4. Ang Pagbuo ng Pansamantalang Balangkas. Ang pagbabalangkas ay isinasagawa upang
maisaayos ang mga ideyang nakalap mula sa inisyal na paghahanap ng mga datos.Makatutulong
ito upang mabigyan ng gabay at direksiyon ang pananaliksik sa simula pa lamang. Sa pagbuo ng
balangkas, kailangang isulat ang pangunahing ideya o pinakabuod ng pananaliksik na
isinasagawa. Isunod na ilista ang mga pantulong na ideya.Sumunod na tiyakin kung paano
ilalahad nang maayos ang mga ideya—kung ito ba’y kronolohikal o ayon sa
lugar at saka isaayos ang pormat.
5. Paghahanda ng Iniwastong Balangkas o Final Outline. Dito na susuriing mabuti ang
inihandang tentatibong balangkas upang matiyak kung may mga bagay pang kailangang baguhin
o ayusin. Balansehin ang lagay ng bawat punto. Tantiyahin ang bawat bahagi kung nasosobrahan
o nakukulangan ng detalye.
6. Pagsulat ng Borador o Rough Draft. Mula sa iyong iniwastong balangkas at mga kard ng tala
ay maaari ka ng magsimulang sumulat ng iyong borador. Ang sulating pananaliksik ay dapat
magkaroon ng panimula na kababasahan ng mga ideyang matatagpuan sa kabuoan ng sulatin,
ang katawan na kababasahan ng pinalawig na balangkas at ang iyong kongklusyon na nagsasaad
ng buod ng mga natuklasan sa iyong pananaliksik.

Q1 – FILIPINO 8 | 25
 7. Pagrerebisa. Makatutulong ang muling pagbasa sa sinulat para mamataan ng mga kamaliang
nagawa na kailangang maiwasto. Huwag madaliin ang pagrebisa upang maingat na maiwasto
ang bawat pangungusap at walang makalampas na mali. Dito pag-ukulan ng pansin ang
pagbaybay., kaangkupan ng pagkakagamit ng salita, ang gamit ng mga bantas at ang estraktura
ng mga pangungusap.
8. Pagsulat ng Pinal na Manuskrito. Manuskrito ang tawag sa pinal na sipi ng isang
sistematikong pananaliksik. Ito ay dapat na nakaayon sa pamantayan o istandard na ibinigay ng
guro. Bago ipasa ang pinal na gawa, tandaang repleksiyon ng sarili ang anumang ginagawa
kaya’t kailangang pagbutihin ang pagsulat bilang pagpapabuti rin sa sarili.

Sa pagsusulat, dapat ding tandaan at isaalang-alang ang paggamit ng pahayag sa pagsasaayos ng

datos.may mga panandangnahuhudyat ng pag-uugnayan sa iba’t ibang bahagi ng pagpapahayag. Ang
ilan sa mga panandang ginagamit ay ang una, sunod, saka,bilang pagtatapos, wakas o dakong huli.
Tandaan na dapat mong ilagay ang talasaggunian ng iyong ginawa upang maging matibay ito.
Ito ang tatandaan mo kapag gagawa ka ng talasanggunian
1. Maaari itong isaayos nang paalpabeto batay sa pangalan ng may akda ng aklat o mula sa
pinakabagong limbag na aklat.
2. Pagpangkat-pangkatin ang mga uri ng sanggunian kung ito ba ay aklat o mula sa pahayagan,
magasin o internet
3. Ilagay ang pangalan ng may-akda, pamagat ng aklat, tagapaglimbag, at taon ng pagkakalimbag.

PAGSASANAY!
Basahin ang usapan ng magkaibigan at pagkatapos ay sagutin ang mga sumusunod na katanungan.

Ang ganda pala ng dulang Sa

Pula Sa Puti. Gusto ko pang
makabasa ng mga ganitong uri
ng akda. Sana marami pang
maituro sa atin si titser tungkol
dito.
Oo, nga, pero talagang gusto
mong makakuha ng marami
pang akda ay magsaliksik tayo
sa silid-aklatan o kahit sa
internet.

SAGUTIN ANG MGA TANONG:

1. Ano ang masasabi mo sa usapan ng magkaibigan?____________________________________
__________________________________________________________________________________.

2. Tama bang magsaliksik sila para maragdagan ang kanilang kaalaman o hintayin nalang ang
guro sa mga ibibigay na impormasyon at kaalaman/ Bakit?
___________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________.

3. Paano ba ang tamang paraan ng pananaliksik?Isulat

dito.________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________.

REVISED KNOWLEDGE: Actual answer to the process questions/ focus questions

1. Ano sa tingin mo ang kahalagahan ng pananaliksik?

- Ang kahalagahan ng pananaliksik ay ang paggamit sa mga impormasyon na iyong nakalap.

2. Paano nakatutulong ang pananaliksik sa iyo?

- Nakatutulong ito sa pamamagitan ng pagpapahalaga sa bawat datos na nakalap.

3. Paano makatutulong sa pagkakaroon ng kritikal na pag-iisip ang pagkaunawa sa bagay na ito?

- Nakatutulong ito sa pagdaragdag ng kaalaman batay sa mga nakalap na impormasyon.

Q1 – FILIPINO 8 | 26
FINAL KNOWLEDGE: Generalization/ Synthesis/ Summary

Bilang paglalagom sa araling ito, nalaman mo ang kahalagahan ng pananaliksik. Ang

kahalagahan ng pananaliksik ay ang pagpapahalaga mo sa mga nakalap mong datos na iyong
magagamit sa pang-araw-araw na gawain.Ang pananaliksik ay hindi kuro-kuro lamang kundi ito
ay kinapapalooban ng isang makatotohanang pagngangalap ng datos. Sa pangangalap mo ng datos
na mas nalilinawan ko kung ano ang iyong pinaplanong gagawin lalong lalo na sa paggawa ng
isang proyektong makatutulong sa kulturang Pilipino.

Inihanda ni: RICHARD KEVIN M. GUZMAN

Subject Teacher

Iniwasto ni: CHARITY MACAPULAY Piniagtibay ni: LEVELYN D.GARCIA

Filipino Area Coordinator JHSr and SHSr Coordinator

Pinagtibay ni: ANNABELLE G. TACADENA

Punongguro

Q1 – FILIPINO 8 | 27